Professional Documents
Culture Documents
Adezyon Promoter : Filmin adezyonunun iyi olmad durumlarda adezyonu artrmak iin mrekkebin
iine konulan katkdr.
Antistatik Ajan : Ambalaj malzemesinin yzeyinde srtnme vb. nedenlerden dolay oluan elektrik
yknn havaya boaltlmasn ve ambalaj malzemesinin daha az toz tutmasn salayan katk
malzemeleridir.
Balon : Ekstrzyon film iirme ynteminde kalptan kan, hava ile iirelerek balon yapsna
brnm silindirik boru eklindeki plastik malzemeyi ifade eder.
Bobin : Silindir bir yap zerine genellikle 10-500 mic arasndaki kalnlklara sahip plastik malzemeyi
ifade eder.
BON : ift ynl oriyente naylon(PA) film. Oksijen ve koku nleme(bariyer) zellikleri mkemmeldir
ama su buharn nlemesi zayftr. BON film cast naylon (CAN) filmden daha fazla dayankldr ama
syla ekillendirilemez.
CAN : Cast naylon film. Daha ok syla ekillenebilen ambalaj uygulamalarnda kullanlr.
CAPP ya da CPP : Cast PP film. OPPden farkl olarak, LDPEden ok daha yksek scaklklarda
syla yaptrlabildii iin retort ambalajda syla yaptrma tabakas olarak kullanlr. Ama OPP film
kadar dayankl deildir.
CARASKAL: Vin, kaldrma aparatn ifade eder.
Cast Film : Sentetik reinelerden(rnein polietilen) dkm prosesiyle elde edilen plastik film. Bu
proseste erimi reine yarkl bir kalp vastasyla iten soutulan souk bir silindir zerinde
ekilmektedir.
COF(Cofficient of Friction) : Plastik filmlerin ve laminatlarn kayganlk ls olan srtnme
katsays.lmler genellikle iki film yzeyi arasnda yaplr. lmler dier yzeylere kadar da
yaplabilir ama bu nerilmez, nk COF deerleri yzey yaplarndaki deiikliklerden ve test
yzeyinin kirliliinden etkilenebilir.
APAK: rn kenarndaki fazlal ifade eder.
ekici : Ekstrzyon ileminde kalpta ekil verilerek elde edilen rnn kesiciye ulamasn salayan
tayc klavuzu ifade eder.
ift Ynl Oriyantasyon : Plastik filmlerin hem makine boyuna hem de makineye apraz ynde
gerdirilmek suretiyle oriyente edilmesi. ift ynl gerdirilen filmlerin zellikleri genellikle her iki ynde
de iyi dengelidir.
Degazr : Gaz kn salayan (CO2,H2S gibi) kapak sistemidir.
DEE: Levhadan rn rettikten sonra geriye kalan zorunlu mhendislik fazlal, tekrar geri dnm
ile levhaya katlan fazlalktr.
Doy Tarz Dik Duran Poet(stand-up pouche) : Her iki tarafnda ve taban balama evresinde
yaptrlm dik duran poettir.
DOZAJ : Kullanlacak madde miktarn ifade eder.
DKME FLM : Yatay durumdaki yark kesitli ekstrzyon kalbndan kan plastik eriyiin
gittike sklaan merdane iftleri arasndan geirilerek istenen kalnla getirilmesiyle elde
edilen ince tabakadr.
DSC : Differencial Scanning Calorimeter. Polimerlerin erime noktasn bulmaya yarayan cihazdr.
EAA : Etilen Akrilik Asit Kopolimer. Alminyum folyoya mkemmel yapma zellii sayesinde daha
ok folyonun dier yzeylere ekstrzyonla laminasyonunda kullanlr.
EKSTRZYON : Plastik malzemelerin eritilerek ve eitli ilemlerden geirilerek basn altnda belli
ekilde bir boluktan (kalp) darya karlmasna bal bir plastik ileme srecidir.
Ekstrzyonla Laminasyon : ok katl ambalaj malzemelerinin iinde bulunan bireysel katmanlarn
aralarna ince bir tabaka erimi sentetik reine(polietilen gibi) konarak birbirine yaptrld
laminasyon yntemidir.
ENJEKSiYON : Scaklk yardm ile eritilmi plastik hammaddenin bir kalp iine enjekte
edilerek ekillendirilmesi ve soutularak kalptan karlmasn ieren bir imalat yntemidir.
EVA : Etilen-Vinil Asetat Kopolimer. LDPE ve LLDPEden ok daha yumuak ve berraktr ve erime
scakl daha dktr. Vinil Asetat(VA) ierii arttka erime scakl der ve yumuakl artar. VA
ierii %2 ile 18 arasnda olan EVA reineleri cast ve flemeli ambalaj filmlerinde kullanlmaktadr.
EVOH : Etilen Vinil Alkol Kopolimer. Koekstrzyonlu plastik filmlerde oksijen(bariyer) engelleme
zelliklerini iyiletirmek iin kullanlr. Ama su buharn yeterince engelleyemez. Normalde mkemmel
olan OTR(Oxygen Transmission Rate) yani oksijen iletim oran bile yksek rutubete dayankldr ve bu
nedenle ambalaj uygulamalarnda koekstrzyonlu plastik filmlerin ekirdek katmann oluturur ve
koruyucu polietilen tabakalar sayesinde nemden korunur. OTR zellii ayn zamanda VOH(Vinil Alkol)
ieriine de baldr.
Elmendorf Yrtlma Gc : Plastik film veya tabakann Elmendorf tipi sarka kullanlarak yrtlmaya
kar gsterdii diren.
EMC VAKUM : Hammaddeyi siloya yklemek iin kullanlan sistemdir.
Erime Akkanlk Endeksi(Melt Flow ndex) : 2,16 kgl yk altnda bir silindir iindeki polimerin belli
bir scaklkta 10 dkda akabilecei gr cinsinde malzeme miktardr.
ERYK : Hammaddenin erimi halidir.
FEDER : Besleme hattndaki kalp duvarn ifade eder.
Film : nce yapda srekli olan polimerik malzemedir.
FRE: Hatal retim sonucu geri kazanlabilecek yar mamul/rn ifade eder.
Folyo : Oksijen, koku(aroma) ve su buhar engelleme zelliklerini artrmak iin plastik filmlere lamine
edilen ince kalnlkta (0,2285 0,325 mils) alminyum folyo. imdiye kadar retilmi en iyi engelleyici
malzeme olmasna ramen, maliyeti nedeniyle yerini giderek metalize filmlere(MET PET ve MET
OPP) brakmaktadr.
Friksiyon : Ovuturma hareketi ve srtnme yoluyla ykama ilemini ifade eder.
GER EM: Ocaktaki erimi hammaddenin memeden akmamasn salamay ifade eder.
Granl : Plastik maddelerin (PE,PVC,PP,PET vb.) kk tanecik boyutlu hallerini ifade eder.
HATVE: Zincirin iki bask arasndaki ilerleme miktardr.
HDPE : Yksek younluklu (0.95 0.965) polietilen. LDPEden ok daha salam, scakla ok daha
dayankl ve su buharn ok engelleyicidir ama ondan daha bulanktr.
Hot Tack : Filmin dikey dolum makinelerindeki yaptrma ve sonrasndaki dolum malzemesinin
arlna kar koyabilmesi zelliidir.
Isl ekme : Filmin belirli bir scaklk ve srede yzde olarak boyutundaki ksalma deeri.
Isl Yapkan Tabaka : Plastik ambalaj filmlerinde ve laminatlarda sl yaptrlabilen bir tabaka. Isl
yapmayan
film
(ya
da
lamine edilebilir
ya
da ekstrzyonla
kaplanabilir.
Isl Yapma Gc : Yapma soutulduktan sonra llen sl yapma direnci (scak yapma ile
kartrlmamaldr.)
TC : Kalp ierisindeki levhann ekil almasna yardmc olan paradr.
Kafa : Eriyik haldeki hammaddeyi ierisindeki kanal sistemleriyle homojen hale getirerek kalba iletir.
KALBRASYON : Belirli koullar altnda doruluu bilinen bir referans lm standard veya lm
sistemini kullanarak doruluu aranan dier bir standart veya test/l aleti ya da sistemin
doruluunun llmesi, sapmalarnn belirlenmesi ve rapor edilmesi ilemidir.
Kalibratr : Kalptan kan yar mamul rne son eklinin verildii ksmdr.
KAM : Makineyi ve mekanik para-istasyonlarn hareket ettiren mekanik paradr.
KANGAL : Yuvarlak / ba halinde yaplan ambalajdr.
KSEL KORUYUCU DONANIM (KKD) : alan, yrtlen ite kaynaklanan, salk ve gvenlii
etkileyen bir veya birden fazla riske kar koruyan, iveren tarafndan verilen ve alan tarafndan
giyilen, taklan ya da tutulan, bu amaca uygun olarak tasarm yaplm tm alet, ara, gere ve
cihazlardr.
Klape : Bir akkann veya gazn gemesini salamak ya da engellemek amacyla alp kapanan
kapak ya da supab ifade eder.
MET PET : Metalize PET film. PET filmin tm iyi zellikleri yan sra, gl oksijen ve su buhar
engelleme zellikleri vardr ama effaf deildir.
MET OPP : Metalize OPP film. OPP filmin tm iyi zelliklerinin yan sra, gl oksijen ve su buhar
engelleme zellikleri vardr (ama MET-PET kadar iyi deildir.)
Mikron : Milimetrenin 1000de biri.
Monomer : Polimeri oluturan en kk molekl birimi. rnein etilen, propilen.
Naylon(Poliamid - PA) : Erime noktas ok yksek, mkemmel derecede effaf ve dayankl poliamid
reineleri. Filmlerde iki eidi kullanlr: PA-6 ve PA-66. kincisinin erime scakl daha yksek
olduundan scakla direnci daha iyidir, ama birincisi daha kolay ilenir ve daha ucuzdur. Her ikisinin
de gl oksijen ve koku engelleme zellikleri vardr, ama su buharn iyi engelleyemezler. Ayrca
naylon filmler cast(CAN) ya da oriyente(BON) olabilir.
OPP : Oriyente PP(polipropilen) film. Dayankl ve berrak filmdir, ama syla yaptrlamaz. Isyla
yaptrlma iin genellikle dier filmlerle (rnein LDPE) birlikte kullanlr. PVDC(poliviniliden klorid) ile
ya da metalize film ile kaplanarak engelleyici zellikleri iyiletirilebilir.
OPS Shrink Film : Oriyente polistiren film. Asya ve Avrupada irink PVC filmlere alternatif olarak ok
sk kullanlr, ama ABDde kolay bulunmaz. Fiyat PVC filmden biraz daha yksektir, ama geri
dntrlme zellii ve irinkleme yzdesi ondan daha fazladr.
Optik Dansite : Metalize filmlerde n metal tabakadan geme derecesini tarif etmek iin kullanlr.
Metal kaplama miktar arttka optik dansite artar, geen k miktar azalr.
OTR(Oxygen Transmission Rate) : Oksijen iletim oran. Plastik malzemelerin OTRsi neme bal
olarak ok deiir, bu nedenle belirtilmesi gerekir. Standart test koullar %0,60 ya da 100 bal
nemdir. Birimler ise cc/100in2 /24 saattir (ya da cc/m2 /24 saat).
PA : Poliamid; Naylon denir.Bunlar, trlerine gre deiik monomerlerden elde edilir-ler. Molekler
yaplar ok dzelidir, dolaysyla yksek gerilmelere dayankldr. rnein, Naylon 6, kaprolaktamn
halka alma polimerizasyonuyla retilir.
Parafin : Genel formlleri CnH2n+2 olan doymu alifatik hidrokarbonlardr; metan, etan, v.s., gibi. Ar
veya yksek molekl arlkl parafin hidrokarbonlar (rnein, C 18H38) waks grnmndedirler;
bunlara parafin denir.
PARSON : Erimi hammaddenin parison denilen akkan hortum halidir.
PBT : Polbtilen tereftalat
PC : Polikarbonat
PP : Polipropilen. Erime noktas PEden ok daha yksek olduu iin sl dayankll da daha fazladr.
Ambalajda iki tr PP film kullanlr: cast ve oriyente.
PE : Polietilen. Younluuna bal olarak dk younluklu (LDPE ve LLDPE), orta younluklu
(MDPE) ya da yksek younluklu (HDPE) olabilir.
Pelletleme : Toz halindeki polimerin olduu gibi veya katk maddeleri ilavesinden sonra pellet (kk
topaklar) haine getirilmesi ilemidir; polimer bir ekstruderde eritilir, bir kalptan kan eritler sulu bir
ortamda baklarla kesilir.
Perde : Ekstrder nitesinden geip, kalptan kan filmin balon eklinde iken erit film halinde ekme
silindirlerine gemesini salayan aratr.
PET : Polyester(Polietilen Teraftalat). Salam ve sya dayankl polimer. ift ynl oriyente PET film
ambalaj laminatlarnda kullanlarak salamlk, katlk ve sya dayankllk salar. Genellikle dier
filmlerle birletirilerek sl yapma zellii kazandrlr ve engelleyici(bariyer) zellikleri glendirilir.
PET-G Shrink Filmler : Polietilen Teraftalat Glikol irink film. Tam gvde irinkleme manonlar iin en
pahal irink filmdir, ama berrak, parlak ve geri dnmldr. En yksek irink yzdesi yaklak %75
olduu iin bel ya da boyun dar olan kaplarda bu film sk kullanlr.
Pirometre : Yksek scaklklarn llmesinde kullanlan termometredir. Basit bir pirometrede bir
termokupl vardr; scakl llecek malzemenin zerine dokun-durulur ve voltaj k bir dijital veya
analog gstergede okunur. Gsterge, 0C veya 0F skalaya gre kalibre edilmitir. Termokupllar ok
eitlidir, 200 0Cden 1500 0Cnin stne kadar lme yaplabilir.
Plastik : Yksek molekl arlkl olduka dayankl maddelerdir; stlp basn altnda kalplanrken
yumuarlar; plastikler organik maddelerdir; hammadde polimer olduu gibi, veya baz katk maddeleri
ilavesiyle ilenip levha, ubuk tp yaprak, profil veya ekstruderde eitli kalplama rnlerine
dntrlr. Polimer pelletler, levha veya kalplama karm, toz veya sv reine veya lateks halinde
olabilir.
Plastikleme : Plastik hammaddenin stlarak,eriyik dediimiz akkan ekle dnmesi ve ilenebilir
hale gelmesini ifade eder.
Plastikletirici : Bir polimerin melt (ergime) viskozitesini drmek ve fiziksel zelliklerini (esnekliini
ve yumuakln artrmak gibi) deitirmek iin kullanlan bileiklerdir. En etkin plastikletiriciler
znrlk parametreleri, kartrlacak polimerinkine en yakn olanlardr Plastik endstrisinde ok
kullanlan baz plastik-letiriciler dioktil (DPO), diizooktil ftalat (DIOP), ftalat, dibtil ftalat (DBP), dioktil
sebakattr (DOS).
Plow(Saban) Dipli Dik Duran Poet : Tek para filmden yaplan dik duran poet. n, taban
balamas ve arkas kesintisiz olduu iin taban balama yeri yoktur. Doy tarz torbalardan daha fazla
arlk tad iin bir poundun zerindeki rnlerde ska kullanlr.
PMMA : Polimetil metakrilat
Poliakrilik : Akrilik asit ve trevlerinden elde edilen termoplastik reinelerdir; rne-in, akrilonitrilden
retilen poliakrilonitril gibi
Polialfaolefinler : En ok kullanlan sentetik yalama yadr, iki veya daha fazla alfa-olefin (etilen
veya btilen gibi) moleklnn bir oligomer veya ksa zincirli bir polimer eklinde birletirilmesiyle elde
edilirler.
Sentetik yalardr;
alkilen oksitlerin
polimerleridir. Yalama
performanslar ve zellikleri retildikleri monomerlere bal olarak dei-ir. Ayrca, molekl arlklar
ve polimer zincirlerindeki u gruplar nedeniyle zel-likleri deikenlik gsterir.
Polibtadien (BR) : Btadien kauuu da denilen bir sentetik kauuktur; genellik-le dier sentetik
kauuklara kartrlarak daha iyi zellikler kazandrmada kullan-lr.
Poliester, Doymam (UP) : Polimerik zincirlerinde doymam gruplar ieren, dolaysyla kolaylkla
krlenebilen poliesterlerdir; genellikle solvent etkisi de olan stirenle krlenir.
Poliester : Yapsal birimleri ester gruplaryla balanm polimerlerdir.
Polieter : Eter balantlar ieren polimerlerdir; reaktif hidroksil son gruplar bulu-nur. Polieterler
poliretan teknolojide kullanlr.
Polietilen, Alak Younluklu (LDPE) : Dallanm zincirler ieren bir polimerlerdir; etilenin yksek
basnta polimerizasyonu ile elde edilir. Younluu genellikle 0.910-0.925 g/cm 3 aralndadr.
Polietilen, Lineer Alak Younluklu (LLDPE) : Younluu genellikle 0.900-0.939 g/cm3 arasnda
deien dallanma derecesi dk polimerlerdir.
Polietilen, Orta Younluklu(MDPE) : Younluu genellikle 0.926-0.940 g/cm3 arasnda deien
polimerlerdir.
Polietilen, Yksek Younluklu (HDPE ) : Dk basn prosesiyle ve zel katali-zrlerle (Ti veya Cr
bazl) retilen polimerlerdir; dorusal (lineer) zincirler ierir. Younluu (genellikle 0.926-0.940 g/cm 3ve
erime noktas yksektir.
Poliizopren : zopren kauuu (IR) da denir; doal kauuun sentetik versiyonu-dur. Doal kauuk
yerine veya doal kauukla kartrlarak kullanlabilir.
Polikarbonatlar (PC) : Mhendislik reineleridir, aromatik difonksiyonlu fenollerin, fosgenle veya
aromatik (veya alifatik) karbonik asit diesterle reaksiyona sokulma-syla elde edilir. rnein, bisfenol A
[2,2-bis(4-hidroksifenol)-propan] ve difenil karbonattan retilen polikarbonatlar ticari deeri yksek
rnlerdir; hafif sar, say-dam ve przszdr, elektrik zellikleri fevkaladedir, darbe kuvveti ok
yksektir.
Polimer : Monomerlerin eitli metodlar ile bir araya gelmesi ile olumu uzun zincirli yaplar.
Polimerizasyon Balatcs (Initiator) : Bir monomerin polimerlemesine yardm-c olan katk
maddesidir; rnein, serbest radikal polimerizasyonun balatclar olarak organik peroksitler
kullanlrlar.
Polimerizasyon : Monomer molekllerinin katlma veya kondensasyon yoluyla birleerek uzun
zincirler veya boyutlu a yaplar oluturma prosesidir; reaksi-yonlar, ok eitli mekanizmalar
zerinden yrr.
Poliolefin : Karbo zincirlerinin birletirilmesi ile oluan elastomerik ve termoplastik malzemeler. Bunlar
genellikle olefinlerin veya alkenelerin polimerletirilmesi ile oluturulurlar. En nemli rnekler
polipropilen ve polietilendir.
Scak Yapma : Yapma soutulmadan nce llen sl yapma gc olup ok hzl ambalaj
ilemlerinde ok nemlidir.
Slip Ajan : Ambalaj malzemesinin srtnme katsaysn drerek paketleme makinesinde daha kolay
ve verimli kullanlmasn salamak amacyla kullanlan katk malzemesi. Genelde Oleamid ve
Euracamid bu ama iin kullanlmaktadr.
Souk Yaptrma : Plastik filmlere ya da laminatlara uygulanan ve ambalajlarn basn uygulayarak
(stlmadan ya da ok az stlarak) kapatlmasn salayan basnca duyarl bir yapkan kaplama
ilemi.
Surlyn : Dupont tarafndan retilen zel bir iyonomer kopolimer. Isl yapma zellii mkemmel ve
scak yapma oran maksimumdur, kirletici maddelerin arasnda yaptrlabilir ve ambalaj filmleri iin
stn bir sl yapma tabakas olup zellikle ok hzl ambalaj makineleri iin nerilir.
irink Filmler : Oriyente edildikten sonra s giriimi olmayan oriyente filmler. Bu filmler oriyente
edildikleri scaktan daha yksek scaklklarda irinklenerek gergin olmayan haldeki boyutlarna
dnebilir.
RME FLM : Ambalaj, poet, sera rtleri vb. film rnlerin kesiksiz olarak retiminde
kullanlan ekstrzyon makinesine bal kalptan kan filmin kuru hava ile iirilmesinden elde edilir.
TABLA: Rezistans tavalarnn yerletirildii paradr.
TALA : rn kesiminden arta kalan kk parac ifade eder.
TEHLKE: yerinde var olan ya da dardan gelebilecek, alan veya iyerini etkileyebilecek zarar
veya hasar verme potansiyelidir.
Tek Ynl Oriyantasyon : Plastik filmlerin sadece bir ynde (makine ynnde ya da makineye apraz
ynde) ekilerek oriyente edilmesi. Bu filmler genellikle ok daha salam ve dayankldr, ama
oriyantasyon ynndeki kopma direnci ok zayftr.
TERMOFORM : Ekstrder (levha) hattndan istenen ebatlarda kan levhann, rezistanslar araclyla
stldktan sonra kalplarn zerine vakumlanarak ekillendirilmesi yntemidir.
Termokupl : Br ift scaklk lmeye yarayan sensr ifade eder.
Toplam Ik Geirgenlii : Renkli filmlerin k geirgenlik deeridir.
flemeli Filmler : Sentetik reinelerden fleme prosesi ile elde edilen plastik filmler. Bu proseste
erimi reine dairesel bir kalptan geirilerek tp eklini alr. Bu tip i hava basncyla
geniletilerek(flenerek) cidar kalnl ok daha ince olan daha geni bir iirme yaplr ve dardan
hava verilerek soutulur.
VALF: Boru iindeki bir akkann akn durdurmaya veya serbest brakmaya yarayan aleti ifade
eder.
Vida : Kovan ierisinden eriyik hammaddeyi dnme hareketiyle kafa blmne iletir.
Yan Balamal Torba : Her iki tarafnda stten tabana iyi yaptrlm bir balanma yeri olan, stte ve
tabanda yatay yaptrlan bir torba. Daha ok kahve endstrisinde kullanlr.
Yaptrma Laminasyon : ok katl ambalaj malzemelerinin iinde bulunan bireysel katmanlarn
birbirine bir yaptrc ile baland bir laminasyon yntemidir.
YOL VERMEK : Enjeksiyon makinesini altrmay ifade eder.
YOLLUK : Eriyiin kalba enjekte edildii kanal ifade eder.
WVTR : Su buhar iletim oran, genellikle %100 bal nemde llr, gram/in 2/24saat (ya da
gram/m2/24saat) olarak ifade edilir.