OSNOVNE INFORMACIJE O OBRAZOVANJU U BiH

Institucionalna struktura
Institucionalna slika obrazovnog sektora u Bosni i Hercegovini je odraz ureenja drave, definiranog
Ustavom BiH, ustavima entiteta i kantona, te Statutom Brko distrikta i na osnovu kojih se zakonski
definiraju nadlenosti u oblasti obrazovanja.
Punu i nepodjeljenu nadlenost u obrazovanju imaju Republika Srpska, deset kantona u Federaciji BiH
i Brko distrikt BiH.
Prema Zakonu o ministarstvima i drugim organima uprave BiH, Ministarstvo civilnih poslova BiH je
nadleno za obavljanje poslova i izvravanje zadataka koji su u nadlenosti BiH i koji se odnose na
utvrivanje osnovnih naela koordiniranja aktivnosti, usklaivanja planova entitetskih tijela vlasti i
definiranje strategije na meunarodnom planu, izmeu ostalih, i za oblast obrazovanja.
Prema Zakonu o Federalnim ministarstvima i drugim tijelima Federalne uprave Federalno ministarstvo
obrazovanja i nauke obavlja upravne, strune i druge poslove utvrene zakonom koji se odnose na
koordiniranje planiranja i aktivnosti u oblasti: predkolskog, osnovnog, srednjeg i visokog obrazovanja,
pedagokih standarda i prostornih normativa, opreme i nastavnih sredstava predkolskog, osnovnog,
srednjeg i visokog obrazovanja i odgoja, nostrifikacije i ekvivalencije inozemnih kolskih svjedodbi i
diploma, strunog obrazovanja i usavravanja nastavnog osoblja, udbenika za osnovno i srednje
obrazovanje, implementacije bolonjskog procesa, nauno-istraivakog rada na unapreenju odgojnoobrazovnog rada, akog i studentskog standarda, razvoja nauno-istraivake djelatnosti,
koordiniranja naunoistraivakih i istraivako-razvojnih aktivnosti, razvoja nauno-istraivakih
organizacija, podsticanja fundamentalnih primjenjenih istraivanja, razvoja investicijskih tehnologija i
kadrova u nauno-istraivakoj djelatnosti, praenja inovacija, razvoja i unapreenja tehnologija,
koordiniranja u ostvarivanju prava mladih u oblasti obrazovanja i nauke i druge poslove utvrene
zakonom vri upravne, strune i druge poslove utvrene zakonom koji se odnose na nadlenosti
Federacije u oblastima obrazovanja u nauke.
Prema Zakonu o ministarstvima Republike Srpske, Ministarstvo prosvjete i kulture RS vri upravne i
druge strune poslove iz oblasti prosvjete koji se odnose na: predkolsko, osnovno i srednje
obrazovanje i odgoj; obrazovanje djece graana Republike Srpske na radu u inozemstvu; nostrifikaciju
i ekvivalenciju inostranih kolskih svjedoanstava; aki standard; pripremanje programa obrazovne
saradnje sa drugim dravama i meunarodnim organizacijama i meunarodnih sporazuma u oblasti
obrazovanja u skladu sa Ustavom Republike Srpske i Ustavom Bosne i Hercegovine; visoko i vie
obrazovanje; studentski standard; pripremanje programa obrazovne saradnje sa Federacijom Bosne i
Hercegovine, drugim dravama i meunarodnim organizacijama i meunarodnih sporazuma u oblasti
visokog i vieg obrazovanja u skladu sa Ustavom Republike Srpske i Ustavom Bosne i Hercegovine.
Odjel za obrazovanje u Vladi Brko distrikta BiH obavlja strune, administrativne i ostale dunosti iz
nadlenosti Vlade, koje se odnose na provoenje zakona i propisa nadlenih tijela i institucija BiH i
Distrikta iz oblasti obrazovanja, pod nadzorom i uputstvima gradonaelnika, materijalno tehniku i
kadrovsku podrku obrazovnim institucijama Distrikta, donoenje nastavnih planova i programa u
skladu sa standardima modernog, demokratskog i multietnikog drutva, saradnju izmeu roditelja i
nastavnog osoblja, sprovoenje edukativnih programa u Distriktu, ostale dunosti iz nadleenosti ovog
odjeljenja u skladu sa zakonima i propisima BiH i Skuptine Brko distrikta BiH ili naloene od strane
gradonaelnika.
Na nivou BiH usvojena su etiri okvirna zakona:
1. Okvirni zakon o visokom obrazovanju u Bosni i Hercegovini,
2. Okvirni zakon o predkolskom odgoju i obrazovanju u Bosni i Hercegovini,

3. Okvirni zakon o srednjem strunom obrazovanju i obuci u Bosni i Hercegovini, i

4. Okvirni zakon o osnovnom i srednjem obrazovanju u Bosni i Hercegovini.
Zakon o Agenciji za predkolsko, osnovno i srednje obrazovanje je donesen 2007. godine i ovim
zakonom je osnovana Agencija.
Svi zakoni u entitetu RS, kantonima i Brko distriktu BiH, kao i drugi propisi iz oblasti obrazovanja treba
da se usklauju sa odredbama okvirnih zakona BiH.
Takoe, kao rezultat reformi obrazovanja, na nivou BiH usvojeni su sljedei strateki dokumenti, i to:
1. Strateki pravci razvoja obrazovanja u Bosni i Hercegovini sa planom implementacije, 2008
2015,
2. Strategija uenja o preduzetnitvu u obrazovnim sistemima u Bosni i Hercegovini za period
2012 2015 sa Akcionim planom implementacije,
3. Preporuke za implementaciju osiguranja kvaliteta u visokom obrazovanju u Bosni i Hercegovini,
4. Standardi i smjernice za osiguranje kvaliteta u visokom obrazovanju u Bosni i Hercegovini,
5. Dravni akcioni plan za priznavanje kvalifikacija u Bosni i Hercegovini,
6. Provoenje okvira za kvalifikacije za visoko obrazovanje u Bosni i Hercegovini,
7. Okvir za visokokolske kvalifikacije u Bosni i Hercegovini,
8. Prirunik za korisnike modela dodatka diplomi za Bosnu i Hercegovinu,
9. Model dodatka diplomi za Bosnu i Hercegovinu,
10. Strategija razvoja strunog obrazovanja i obuke u Bosni i Hercegovini,
11. Strateki pravci razvoja predkolskog odgoja i obrazovanja u Bosni i Hercegovini, i
12. Principi i standardi u oblasti obrazovanja u Bosni i Hercegovini.
Na nivou BiH uspostavljene su sljedee agencije:
1. Agencija za razvoj visokog obrazovanje i osiguranje kvaliteta (http://hea.gov.ba/),
2. Centar za informiranje i priznavanje dokumenata iz podruja visokog obrazovanja i
(http://cip.gov.ba/),
3. Agencija za predkolsko, osnovno i srednje obrazovanje (http://www.aposo.gov.ba/)
Formirana su tijela za koordinaciju obrazovnog sektora: Konferencija ministara obrazovanja u BiH i
Savjet za ope obrazovanje u BiH. Uspostavljena je i Rektorska konferencija BiH koja utvruje i
zastupa zajednike interese univerziteta u Bosni i Hercegovini, ostvaruje saradnju sa institucijama u
oblasti obrazovanja u Bosni i Hercegovini i djeluje kao savjetodavno tijelo za provoenje reforme
visokog obrazovanja.
Nivoi obrazovanja
U Bosni i Hercegovini obrazovanje je organizirano u etiri osnovna nivoa, a to su:
o
o
o
o

predkolsko odgoj i obrazovanje

osnovno obrazovanje
srednje obrazovanje
visoko obrazovanje

Predkolsko odgoj i obrazovanje je, prema Okvirnom zakonu o predkolskom odgoju i obrazovanju
u BiH, sastavni dio odgojno-obrazovnog sistema u BiH. On je prvi, poseban i specifian stepen
odgojno-obrazovnog sistema koji se bavi odgojm djece predkolskog uzrasta. Predkolsko odgoj i
obrazovanje treba shvatiti kao iri pojam koji odreuju pojmovi: odgoj, obrazovanje, njega i zatita. U
godini pred polazak u osnovnu kolu ono je obavezno za svu djecu predkolskog uzrasta.
Osnovno obrazovanje, prema Okvirnom zakonu o osnovnom i srednjem obrazovanju u BiH je
obavezno za svu djecu. Ono poinje u kalendarskoj godini u kojoj dijete do 1. aprila navrava est

godina ivota i traje bez prekida tokom perioda koji ne moe biti krai od osam godina. U Federaciji
Bosne i Hercegovine proces uvoenja obaveznog devetogodinjeg osnovnog obrazovanja je zavren
poetkom kolske 2009/2010 godine, dok je u Republici Srpskoj devetogodinje obavezno osnovno
obrazovanje uvedeno kolske 2003/2004 godine. Prema Okvirnom zakonu obavezno obrazovanje je
besplatno i ono se osigurava svoj djeci. Meutim, zbog nedostatka finansijskih sredstava, ta se
odredba provodi selektivno u zavisnosi od finansijske moi, a najee po kriteriju socijalnog statusa
djeteta ili pripadnosti nacionalnim manjinama, najee Romima, kako bi se osigurao potpun i jednak
pristup redovnom obrazovnom sistemu. Samo Brko distrikt sprovodi ove odredbe, odnosno osigurava
svim uenicima besplatne udbenike i prevoz do kole.
Djeca sa posebnim potrebama obrazuju se u redovnim kolama prema vaeim nastavnim planovima i
programima i u posebnim ustanovama, odnosno osnovnim kolama za djecu sa posebnim potrebama,
prema posebnim nastavnim planovima i programima.
Srednje obrazovanje, prema Okvirnom zakonu o osnovnom i srednjem obrazovanju u BiH, je svima
dostupno, u skladu sa postignutim uspjehom u osnovnoj koli, linim interesom i sposobnostima.
Vrste srednjih kola:

Ope kole

Gimnazija (nastavni plan i program se izvodi u etverogodinjem trajanju, ijim zavravanjem uenik
stie srednju kolsku spremu i mogunost nastavka kolovanja)
Umjetnika kola (muzika, likovna i druga, to se odreuje prema vrsti nastavnog plana i programa, u
etverogodinjem trajanju, ijim zavravanjem uenik stie srednju kolsku spremu i mogunost
nastavka kolovanja)
Vjerska kola (nastavni plan i program se izvodi u etverogodinjem trajanju, ijim zavravanjem
uenik stie srednju kolsku spremu i mogunost nastavka kolovanja)

Strune kole

Tehnike, ekonomske, medicinske i druge strune kole, to se odreuje prema vrsti nastavnog plana i
programa, i to u trajanju od: tri godine, ime se zavrava program za sticanje srednje strune spreme
bez pristupa visokom obrazovanju, i u trajanju od etiri godine ijim zavravanjem uenik stie srednju
kolsku spremu i mogunost nastavka kolovanja)
Srednjokolsko obrazovanje odraslih obuhvaa posebne programe za sticanje srednje kolske ili
strune spreme, programe prekvalifikacije i programe osposobljavanja i usavravanja.
Obrazovanje uenika sa posebnim potrebama organizira se uz primjenu posebnih postupaka u
redovnim ili posebnim razredima srednjih kola, a uenici sa veim tekoama u razvoju obrazuju se u
posebnim ustanovama.
Programima za sticanje srednje kolske i srednje strune spreme stiu se znanja i sposobnosti za rad i
nastavak kolovanja. Programima osposobljavanja i usavravanja dopunjuju se steena znanja,
sposobnosti i vjetine za rad u struci.
Visoko obrazovanje, prema Okvirnom zakonu o visokom obrazovanju u BiH, je obrazovanje nakon
srednje kole koje vodi do meunarodnopriznatog stepena visokog obrazovanja. Pristup visokom
obrazovanju imaju svi oni koji su zavrili etverogodinju srednju kolu u Bosni i Hercegovini.
Uenici koji su srednju kolu zavrili u inozemstvu, dokaz o zavrenoj srednjoj koli, svjedoanstvo ili
diplomu, podnose na ocjenu nadlenoj instituciji, koja uzima u obzir kriterijume i procedure za
priznavanje stranih kvalifikacija, ustanovljene u skladu sa principima Konvencije o priznavanju
kvalifikacija u visokom obrazovanju u evropskom regionu. Dakle, postupkom nostrifikacije, odnosno

ekvivalencije utvruje se da li imaju zavreno adekvatno obrazovanje za nastavak kolovanja na

odreenoj visokokolskoj ustanovi.
Kriterije za upis na visokokolsku ustanovu donose senati univerziteta, na prijedlog naunonastavnikog vijea fakulteta. Ovi kriteriji su razliito zastupljeni na razliitim fakultetima. Generalno,
postoje tri kriterija, i to: opi kriterij (postignuti uspjeh u srednjoj koli), pojedinani kriteriji (prosjek
ocjena iz jednog do tri predmeta koji su od znaaja za odgovarajui studij) i prijemni ispit (polae se iz
jednog do tri predmeta relevantna za odgovarajui studij). Dakle, u zavisnosti od upisne politike
univerziteta/fakulteta, na nekim fakultetima prilikom upisa vrednuju se samo opi kriteriji, na nekim
samo opi i pojedinani ili opi kriterij i prijemni ispit, a na nekim se vrednuju sva tri kriterija zajedno.
Upisne kvote odobravaju ministarstva na prijedlog univerziteta/fakulteta. Studenti se svrstavaju u
kategoriju redovni studenti i vanredni studenti. Trenutna selekcija studenata bazirana je samo na
akademskim zaslugama studenata, odnosno bodovanjem propisanih kriterija. Studenti se rangiraju po
redu do odreene odobrene kvote za redovne studente, koji se finansiraju iz javnih sredstava, i za koje
ministarstva odluuju kvote i snose trokove studiranja, dok se ostali koji ispunjavaju uslove mogu
upisati kao vanredni odnosno samofinansirajui studenti.
Visoko obrazovanje moe se sticati redovno, vanredno, uenjem na daljinu, ili kombinovanjem ova tri
naina studiranja, onako kako to predvia statut visokokolske ustanove. Visokim obrazovanjem bave
se visokokolske ustanove u Bosni i Hercegovini, a to su univerziteti i visoke kole.
Visoko obrazovanje organizuje se u tri ciklusa:
prvi ciklus vodi do akademskog zvanja zavrenog dodiplomskog studija [the degree of Bachelor]
ili ekvivalenta, koji se vrednuje sa najmanje 180 odnosno 240 ECTS bodova,
drugi ciklus vodi do akademskog zvanja magistra ili ekvivalenta, i vrednuje se sa 60, odnosno
120 ECTS bodova, tako da u zbiru sa prvim ciklusom nosi 300 ECTS bodova,
trei ciklus vodi do akademskog zvanja doktora ili ekvivalenta.
Informativna lista licenciranih i akreditovanih visokokolskih ustanova u BiH moe se preuzeti na
sljedeim stranicama:
http://hea.gov.ba/kvalitet/evidencija_vsu/Lista.aspx
http://www.hea.gov.ba/akreditacija_vsu/Default.aspx
to se tie finansiranja obrazovanja u Bosni i Hercegovini, ono se najveim dijelom finansira iz javnih
sredstava entitetskog, kantonalnog, budeta Brko distrikta i opinskog budeta, zavisno od
nadlenosti. To praktino znai da, u smislu lokacije, u Bosni i Hercegovini postoji trinaest posebnih
budeta za obrazovanje: dva na entitetskom, jedan u Brko distriktu Bosne i Hercegovine i deset
kantonalnih budeta.
Statistike podatke o broju obrazovnih ustanova, broju upisanih uenika, odnosno studenata, broju
nastavnika u BiH i slino, moete nai na internet stranici:
http://www.bhas.ba/index.php?
option=com_publikacija&view=publikacija_pregled&ids=1&id=21&n=Obrazovanje

PREGLED INSTITUCIJA
PREGLED OBRAZOVNIH INSTITUCIJA U BIH

MINISTARSTVA
R.
Br.
1.

Nivo

MINISTARSTVA

ADRESA

TELEFON/ FAX

WEB ADRESA

Trg BiH broj 3

71 000 Sarajevo

+387 33 492 519

+387 33 492 627

http://www.mcp.gov.ba
kabinet.ministra@mcp.gov.ba

Federalno ministarstvo
obrazovanja i nauke
Mostar

Stjepana Radia 33
88 000 Mostar

+387 36 355 700

+387 36 355 742

http://www.fmon.gov.ba
info@fmon.gov.ba

Kancelarija u Sarajevu
Sarajevo

Obala Maka Dizdara

br. 2
71 000 Sarajevo

+387 33 276 370

+387 33 276 380

kabinet@fmon.gov.ba

3.

Ministarstvo prosvjete i
kulture Republike Srpske
Banjaluka

Trg Republike Srpske

br. 1
78 000 Banjaluka

+387 51 338 474

+387 51 338 893

http://www.vladars.net/
kabinet@mp.vladars.net

4.

Odjel za obrazovanje u Vladi

Brko distrikta BiH
Brko

Bulevar mira broj 1

76 100 Brko

+387 49 214 503

+387 49 216 011

http://www.bdcentral.net
obrazovanje@bdcentral.net

n ia vD r

Ministarstvo civilnih poslova

BiH
Sarajevo

Distrikt

Entitetski

2.

5.

Ministarstvo obrazovanja,
nauke, kulture i sporta
Unsko-sanskog kantona
(KANTON 1)
Biha

Alije erzeleza br. 6

77 101 Biha

+387 37 222 770

+387 37 227 788
+387 37 223 152

http://www.vladausk.ba
min.obrazovanja@vladausk.ba

6.

Ministarstvo prosvjete,
znanosti, kulture i porta
upanije Posavske
(KANTON 2)
Oraje
Ministarstvo obrazovanja,
nauke, kulture i sporta
Tuzlanskog kantona
(KANTON 3)
Tuzla

Jug I bb
76 270 Oraje

+387 31 713 356

+387 31 713 127

http://www.zupanijaposavska.ba/
Minist.prosvjete.zup.posavske@tel.
net.ba

Slatina broj 2
75 000 Tuzla

+387 35 281 711

+387 35 281 296
+387 35 281 340

http://www.vladatk.kim.ba/Ministarst
va/MONKS.htm
sadem@tk.kim.ba

8.

Ministarstvo obrazovanja,
nauke, kulture i sporta
Zeniko-dobojskog kantona
(KANTON 4)
Zenica

Kuukovii broj 2
72 000 Zenica

+387 32 243 120

+387 32 243 123

http://www.zdk.ba/
minobzdk@bih.net.ba

9.

Ministarstvo za obrazovanje,
nauku, kulturu i sport
Bosansko-podrinjskog
kantona
(KANTON 5)
Gorade

Kulina bana broj 3

73 000 Gorade

+387 38 224 259

+387 38220 934

http://www.bpkgo.ba/
obrazovanjebpk@bih.net.ba
obrazovanje@bpkgo.ba

10.

Ministarstvo prosvjete,
znanosti, kulture i porta
Srednjobosanskog kantona
(KANTON 6)
Travnik

Stanina broj 43
72 270 Travnik

+387 30 511 214

+387 30 510 452

http://www.sbk.ksb.gov.ba/
minobsbk@bih.net.ba

7.

Kantonalni

11.

12.

13.

tonalni

14.

Ministarstvo prosvjete,
znanosti, kulture i porta
Hercegovako-neretvanske
upanije
(KANTON 7)
Mostar

Stjepana Radia broj +387 36 312 186

3
+387 36 316 792
88 000 Mostar

http://www.mpzks-hnzk.gov.ba/
prosvjetahnz@net.hr

Ministarstvo prosvjete,
znanosti, kulture i porta
upanije
zapadnohercegovake
(KANTON 8)
iroki Brijeg
Ministarstvo obrazovanja i
nauke Kantona Sarajevo
(KANTON 9)
Sarajevo

Stjepana Radia broj +387 39 703 230

37b
+387 39 703 235
88 220 iroki Brijeg

http://www.minpro-zzh.gov.ba/
Min.prosv-zh@tel.net.ba

Reisa Demaludina
auevia br.1
71 000 Sarajevo

http://www.monks.ba/
mon@mon.ks.gov.ba

Ministarstvo znanosti,
prosvjete, kulture i porta
Hercegbosanske upanije
(KANTON 10)
Livno

Stjepana
Kotromania
80 000 Livno

+387 33 562 128

+387 33 562 218

III +387 34 200 900

+387 34 200 472

http://www.vladahbz.com/pages/mi
nistarstva
Minpro_li@net.hr

Kantonalni

DRAVNE AGENCIJE
R.
Br
1.

AGENCIJE

ADRESA

TELEFON/ FAX

WEB ADRESA

Agencija za predkolsko, osnovno i

srednje
obrazovanje-sjedite Mostar
-Odjel za zajedniko jezgro
nastavnih planova i programa u
predkolskom, osnovnom i
srednjem opem obrazovanju
Mostar
-Odjel za standarde i ocjenjivanje u
predkolskom, osnovnom i
srednjem
obrazovanju
Sarajevo

Kneza Branimira br.12

88 000 Mostar

Fra Anela Zvizdovia

broj 1
71 000 Sarajevo

+387 36 329 908

http://www.aposo.com.ba
info@aposo.gov.ba

+387 33 295 357

+387 33 295 359

Vuka Karadia br.1

78 000 Banjaluka

-Odjel za srednje struno

obrazovanje i obuku, obrazovanje
odraslih i cjeloivotno uenje
Banjaluka

+387 51 430 710

2.

Agencija za razvoj visokog

obrazovanja i obezbjeenja
kvaliteta
Banjaluka

Bulevar Vojvode Stepe

Stepanovia broj 11
78 000 Banjaluka

+387 51 430 510

+387 51 462 302

www.hea.gov.ba
info@hea.gov.ba

3.

Centar za informisanje i
priznavanje dokumenata u oblasti

Kneza Branimira
broj 12

+387 36 333 980

+387 36 333 991

http://www.cip.gov.ba/

visokog obrazovanja
(ENIC/NARIC)
Mostar

88 000 Mostar