Hoorcollege Sterrenstelsel.

Dit hoorcollege gaat over sterrenstelsel.

ingredienten bij threshold 4: sterren chemie in de ruimte
goldilocks bij threshold 4: wolken van chemische rijke ,materie draaien in
verschillende banen rond sterren. ( zwaartekracht, accretie en botsingen.)
complexiteit bij threshold 4: astronomische lichamen, rijker dan sterren. (planeten,
planetenstelsels, kometen/asteroden) complexere structuren. ( ons zonnestelsel.)
Supernova Baby ster
Het einde van een Supernova
Knal met schokgolf
Gaswolk
- Nieuwe ster
- Reacties: vorming van elementen en moleculen
A baby (star) has born: sun
proto planetaire disk
baby ster
gaswolk
elementen
hoge temperatuur naar lagere

Zwaartekracht & accretie

Supernova
Knal met schokgolf
- Gas deeltjes verder weg
- Zwaardere elementen blijven dichterbij
Zonnestelsel
Zwaartekracht en accretie
- Zon (99%)
- Rotsachtige planeten (mercurius)
- Gasplaneten
De aarde in haar jonge jaren
De aarde was heet omdat:
- er nog straling over was van de supernova.
- er inslagen waren door ruimtepuin.
- er was groei door accretie.

Lithosfeer & atmosfeer

Aardlagen: zwaarste elementen (Fe + Ni) in de aardkern
Atmosfeer: lichtste elementen naar aardoppervlak

Aardlagen
zwaarste elementen in de kerrn.
1. kern (kernsplitsing)
binnenkern, vast, 7000 graden
buitenkern, vloeibaar, 2900 graden
2. mantel
binnenmantel , vloeibaar, 3200 graden
buitenmantel, stroperig, convectiestromen
3. aardkorst, hard en in stukken.
Platentektoniek (1970)
Alfred Wegener
Drie bewegingen:
1. Divergent: groei van de aardkorst
a. Mid oceanische rug (groei)
b. Slenken
2. Transform: langs elkaar heen oceaanbodem, St Andreas breuk
3. Covergent: afbraak aardkorst
a. Verdwijnen zee
b. Eilanden
c. Gebergten (jong en oud)
d. Diepzee troggen
energiebron: de zon.
energiebalans: licht en warmte.
de aarde draait om haar eigen as.
dag en nacht
(veranderde sterrenhemel)
de aarde draait om de zon.
schuine aardas: helling van 23 graden
kreeftskeerkring 23 graden NB
evenaar 0 graden
steenbokskeerkring 23 graden ZB

atmosfeer: lichtste elementen naar en boven het aardoppervlak.

luchtcirculatie zeestromen naar energiebalans.

WEETJES:
- Universum: 98% H en He
- Aarde: 10% zwaardere elementen