ZBORNIK RADOVA

Nauna konferencija Dani kriminalistickih nauka

STRUNI LANAK

CENTRI ZA NADZOR I UPRAVLJANJE SAOBRAAJEM KAO SAVREMENI

SEGMENTI U SMANJENJU SAOBRAAJNE DELINKVENCIJE
I KRIMINALITETA U GRADOVIMA
CENTERS FOR TRAFFIC MONITORING AND CONTROL AS MODERN
SEGMENTS IN REDUCING TRAFFIC DELINQUENCY AND CRIME
IN CITIES
Prof. dr. Osman Lindov, mr. Kenan Kapo, mr. Emir Efendi
Saetak
Centri za nadzor i upravljanje saobraajem u gradovima slue za lociranje incidentnih
situacija kako u saobraaju tako i na svim nadzornim lokacijama kao dijelovima ope
sigurnosti u gradovima. U radu su prezentirani pojedini savremeni sistemi koji se koriste
u nadziranju i kontroli kretanja vozila i pjeaka u blizini i na saobraajnicama u gradskim
sredinama. Pokazane su strategije u sigurnosti saobraaja koje su u korelaciji za centrima
za upravljanje i nadziranje. U radu je predstavljena slika evropskih gradova koji su kroz
ovakav nain znaajno smanjili saobraajnu delinkvenciju i opi kriminalitet u gradovima.
Kljune rijei: centar, upravljanje, savremene tehnologije, saobraajna delinkvencija, kriminalitet.
Abstract
Control centers and traffic management in cities are used to locate incidental situations
both in traffic and at all monitoring locations as part of general security in the cities. The
paper presents some modern systems used in monitoring and controlling the movement
of vehicles and pedestrians in the vicinity and on the roads in urban areas. There are
shown different strategies in traffic safety that are correlated to the centers for management and monitoring. The paper presents a image of European cities that are through
this method significantly minimize the traffic delinquency and general criminality in the
cities.
Keywords: center, management, modern technology, traffic delinquency, crime.

Uvod
Nadzor i monitoring saobraaja je veoma bitan kako bi se moglo nadzirati i u nekim sluajevima
predvidjeti mjesto saobraajne nezgode kao i ostali elementi saobraajne delinkvencije.
Opasno mjesto, a posebno crne take na saobraajnici mogu biti mjesta koja bi se nadzirala.
Osim to je uloga monitoringa da locira mjesto mogue opasnosti ili saobraajne nezgode na
saobraajnici zahvaljujui novim tehnologijama, pomou njega mogue je stalno pratiti odvijanje
i stanje na saobraajnicama te pravilno i brzo reagovati u sluaju pojave nekog nepredvienog
dogaaja. Ako se uspije upravljati saobraajnim incidentima u dobroj mjeri se mogu sprijeiti
mnoge posljedice kao i brzo reagovanje i zbrinjavanje i spaavanje unesreenih nakon deavanje

53

ZBORNIK RADOVA

Nauna konferencija Dani kriminalistickih nauka

posljedice. Redovnim praenjem, odnosno monitoringom saobraaja i kreiranjem baze podataka

o saobraajnim nezgodama moe se otkriti mjesto gdje se najee javljaju opasnosti u saobraaju.
Praenjem i nadziranjem odreenog lokaliteta u realnom vremenu moe se doprinijeti kako
preventivnom tako i represivnom i posljedinom deavanju saobraajne delinkvencije ili opeg
kriminaliteta.

Monitoring saobraaja na osnovu informacija u realnom vremenu

Monitoring, odnosno nadzor i praenje saobraaja, je vaan sa mnogo aspekata. Stalnim
praenjem saobraajnica lako se mogu uoiti eventualni problemi, odnosno opasnosti koje se
pojave na odreenoj lokaciji. Samim time to se bre uoi lokacija te opasnosti ili nesree bre
e se rijeiti i problem. Osim otkrivanja tih situacija, monitoring osigurava i bolji uvid u kretanje
saobraajnog toka, nastanak zaguenja, moe predvidjeti mjesto mogue saobraajne nezgode
itd. U sluaju da se zna lokacija opasnih mjesta i crnih taaka, gdje postoji osnovana vea opasnost
za nastanak saobraajnih nezgoda, lake je intervenirati jer u tom sluaju mogu se postaviti hitne
slube blie tom mjestu koje e lake i bre doi do mjesta nesree.
Slika 1. Mapiranje rizika na dionicama i raskrsnicama gradskih saobraajnica Kantona Sarajevo (Institut za saobraaj i
komunikacije, 2011.)

Trenutno u Bosni i Hercegovini na bilo kojoj mrei saobraajnica (autocestama, magistralnim,

regionalnim i lokalnim cestama kao i gradskim ulicama) ne postoji na ovakav nain razraen sistem
monitoringa i nadziranja u cilju brze intervencije i preventive na lokacijama okarakterisanim kao
opasno mjesto ili crna taka. Posljednjih godina poelo se ulagati samo u segmentu brojaa
saobraaja, a pojedini gradovi u Bosni i Hercegovini su poeli nadzirati pojedine raskrsnice u
gradskim saobraajnicama sa video kamerama. Vidljiv segment poveanja stepena sigurnosti
u saobraaju pospjeen je nabavkom i instaliranjem mjeraa brzine sa kamerama koje su
realizovane u okviru Federalnog Ministarstva unutranjih poslova, odnosno Kantonalnog
Ministarstva unutranjih poslova.

Detekcija incidenata i mogunost predvianja lokacije budueg incidenta u

saobraaju
Ukoliko ne postoje informacije o trenutnim uslovima na saobraajnicama gotovo da je nemogue
preventivno djelovati preko sistema poruka. Za takve dionice se postavljaju saobraajni znakovi
koji oznaavaju da se radi o opasnim krivinama ili nepreglednim dionicama. Stalne brze promjene
saobraajnih uslova, te promijenjene saobraajne uslove je neophodno detektovati i u to
kraem vremenu, ukoliko se za tim ukae potreba, proslijediti svim uesnicima u saobraaju.
(Ezgeta, 2013).

54

Osman Lindov, Kenan Kapo, Emir Efendi

ZBORNIK RADOVA

Nauna konferencija Dani kriminalistickih nauka

Slika 2. ema za prikupljanje podataka (Sokolija, 2012.)

Ono to se danas najee koristi za monitoring saobraaja jeste video-nadzor, odnosno kamere.
Video kamerama se obavlja nadzor i analiza saobraajnog toka. Njihova prednost je to daju
realnu sliku saobraajnih uslova na cesti. Rade na principu mikroprocesora koji je smjeten u
ureaju za detekciju slike i kroz njega se podaci procesuiraju. Postoje dva pristupa kod snimanja
saobraaja pomou kamera. Prvi se odnosi na snimanje specifine zone ceste kako bi se
detektovalo prisustvo vozila, a drugi zapravo koristi odreene algoritme za zapisivanje vozila ili
njihovu identifikaciju kada ono proe kroz vidno polje kamere. Kamere su obino usmjerene
na mjesta ispreplitanja cestovnih pravaca, zatim u tunelima, na mostovima, vijaduktima tj. na
mjestima gdje postoji vea mogunost nastanka incidentnih situacija. Pomou njih vrlo lako
je otkriti incidentnu situaciju ili potencijalnu opasnost na cesti. Nadzorom saobraaja lake se
uoavaju incidentne situacije. Detekcija incidenta predstavlja prvi i kljuan problem u rjeavanju
nastalog problema (Miler i saradnici, 2013).
Slika 3. Prikaz ceste i znakova na saobraajnicama

Tehnologija video detekcije vozila pokazala se kao vrlo pouzdan nain detekcije vozila na
raskrsnicama i koja sa dananjim modulima rada moe imati vieznaajnost u nadzoru i
monitoringu vozila i njihovog kretanja u pojasu raskrsnice.
Slika 4. Prikaz detekcije video kamere

Danas, u Bosni i Hercegovini, razvijaju se pojedinani Centri za nadzor i monitoring u saobraaju.

Prije svega, policija na pojedinim gradskim podrujima razvija svoje centre za monitoring i nadzor
nad saobraajem, prvenstveno sa jednog aspekta sprovoenja mjera iz segmenta zakonske
legislative u ovom domenu. Policija nema segment upravljivosti nad saobraajem. S druge

CENTRI ZA NADZOR I UPRAVLJANJE SAOBRAAJEM KAO SAVREMENI SEGMENTI U

SMANJENJU SAOBRAAJNE DELINKVENCIJE I KRIMINALITETA U GRADOVIMA

55

ZBORNIK RADOVA

Nauna konferencija Dani kriminalistickih nauka

strane, auto-moto klubovi (npr. BIHAMK) sa svojim nadzorom kroz instalaciju pojedinih video
kamera ostvaruju kontakt sa stanjem u saobraaju u cilju informiranja uesnika u saobraaju. Oni
nemaju mogunost i ulogu upravljivosti nad saobraajem. Pojedine Direkcije za ceste (Entitetske
direkcije za magistralne ceste i Kantonalna direkcija Sarajevo) instaliranjem mjeraa saobraaja
omoguavaju da u realnom vremenu uvidimo stanje saobraaja kroz mjerenje protoka. Oni
nemaju mogunost upravljivosti nad saobraajem. Pojedini gradovi u Bosni i Hercegovini (Biha,
Tuzla, Sarajevo, Banja Luka) uspostavljaju centre za upravljanje saobraajem, s tim da se to
trenutno svodi samo na upravljivost na pojedinim raskrsnicama kroz mogunost nadziranja i
upravljivosti svjetlosnom saobraajnom signalizacijom.

Primjena strategije upravljanja saobraajem u svijetu

Najpoznatiji sistemi koji uvode inteligenciju pri regulaciji i kontroli saobraaja, te omoguavaju
smanjenje saobraajnih zaguenja du cesta, raskrsnica, naplatnih kuica, pravovremenim
reagovanjem i obavjetavanjem vozaa su PROEMTHEUS (eng. Program for a European Traffic
with highest Efficiency and unprecedented Safety) i DRIVE (eng. Dedicated Road Infrastructure
for Vehicle Safety in Europe) u Europi, IHVS (eng. Intelligent Vehicle Highway Systems) u SAD
(Sjedinjene Amerike Drave), te VICS (eng. Vehicle Information and Communication System) u
Japanu.

Strategije upravljanja saobraajem Evropa - PROEMTHEUS I DRIVE

Postoji vei broj projekata koji se odnose na uvoenje inteligencije na upravljanje saobraajem. U
Evropi, dva najznaajnija su PROEMTHEUS i DRIVE, oba razvijena pod okriljem evropske agencije
za koordinaciju u istraivanju EUREKA (EUREKA is aninter governmental organisationfor marketdriven industrial R&D). Razlika izmeu ova dva projekta jeste jedino u tome to je PROEMTHEUS
orijentisan vie na vozila, dok je DRIVE vie orijentisan na infrastrukturu inteligentne ceste.
PROEMTHEUS i DRIVE u sutini imaju zajednike sljedee ciljeve:
Unaprjeenje informisanja vozaa - informisanje vozaa koritenjem novih tehnologija.
Nedovoljna informisanost vozaa o saobraajnim uslovima na cesti jedan je od osnovnih
razloga pojave saobraajnih nesrea;
Aktivna podrka vozau, kada voza ima potekoa u vonji, daje informacijsku podrku ili ak
aktivno sudjeluje u rjeavanju problema;
Kooperativna vonja - uspostavljanje komunikacije izmeu vozila kako bi se voza opskrbio
relevantnim informacijama o podrujima koja se nalaze na putu ka njegovoj destinaciji i
Upravljanje saobraajem - sistemi za efikasno koritenje cestovne mree.
Da bi se svi ovi ciljevi ostvarili potrebno je omoguiti osnovne infrastrukturne elemente kako
na cestama tako i u vozilima. Infrastruktura treba omoguiti nadgledanje saobraaja, stalno
informisanje kontrolnih centara o stanju na cestama te komunikaciju vozilo-centar i vozilo-vozilo.
Za sistem za nadgledanje i mjerenje saobraaja na cesti najee se koriste: senzori, kamere i
brojai saobraaja i mjerai brzine koji su bitni radi eventualnih postavljanja novih ogranienja
u brzini i izbjegavanju potencijalnih saobraajnih nesrea. Raunarski centar sve informacije
o stanju na cestama, eventualnim konfliktnim situacijama na pojedinim dionicama objavljuje
i preko radija, s time to je frekvencija koju koristi poznata. Centri omoguavaju upravljanje
promjenjivim saobraajnim znakovima, sa kojih vozai mogu itati razne informacije, upozorenja,
preusmjeravanja na druge dionice puta u sluaju saobraajnih nesrea, ogranienja brzine i
slino. Kada senzori otkriju veliki broj vozila koji stvaraju saobraajnu guvu, ili vozila koja se
kreu sporo zbog nastale odreene smetnje poput saobraajne nezgode, promjenjivi saobraajni
znakovi postaju ogranienja brzine.

56

Osman Lindov, Kenan Kapo, Emir Efendi

ZBORNIK RADOVA

Nauna konferencija Dani kriminalistickih nauka

Centri za upravljanje saobraajem

Centar za upravljanje saobraajem predstavlja kontrolno-upravljako mjesto sa kojeg se
vri upravljanje i nadzor saobraaja nad semaforiziranim raskrsnicama, saobraajem du
saobraajnica, parking mjestima i stajalitima, javnim i individualnim prijevozom i vozilima. Centri
za upravljanje saobraajem kroz integrirane funkcije vre koordiniranje i upravljanje poslovima
vezanim za razrjeavanje incidenta. U procesu raiavanja incidenata u novim sistemima
raspolae se alatima za nadzor stanja na saobraajnoj mrei, upravljanje saobraajnim objektima
(mostovi, tuneli,..) te vri predvianje trajanja incidenta i predvianje trajanja zastoja. Projektnim
rjeenjem Centra za upravljanje saobraajem definira se poloaj i veliina saobraajnog centra,
terenski smjetaj CCTV sistema, arhitektura sistema sa savremenim tehnikim elementima
povezivanja dijelova sistema, oprema koju sistem mora sadravati, te ostala osnovna savremena
tehnika rjeenja. Upravljaki centar strateko je mjesto funkcioniranja grada, pa je potreban
visok stepen sigurnosti. Sve navedene informacije sakupljaju se na jednom mjestu. To mjesto
zapravo predstavlja mjesto gdje se sakupljaju stvarno vremenske informacije o trenutnom
stanju u saobraajnom sistemu, te na temelju stvarno vremenske obrade trenutnih vrijednosti
parametara koji opisuju to stanje poduzimaju upravljake odluke kako bi se postiglo eljeno
stanje u saobraajnom sistemu. Pomou praenja vozila u centru vrlo lako mogu otkriti incident
kao to su: krivi smjer kretanja vozila, ulazak vozila u zabranjenu zonu, zaustavljanje vozila na
mjestu opasnom po druge u saobraaju, saobraajna nezgoda itd.
Takoer, kako bi se poboljalo rjeavanje problema zaguenja na saobraajnoj mrei, Centri za
upravljanje saobraajem generiraju potrebne informacije i daju odgovarajue preporuke i vre
odreena predvianja u saobraajnim procesima.
Sistem automatskog upravljanja saobraajem svojim tehnolokim mogunostima ima za cilj
optimalno voenje saobraaja u zadanim uvjetima. Savremena tehnologija voenja saobraaja
omoguava upravljanje svjetlosnom saobraajnom signalizacijom u ovisnosti o stvarnim
(trenutnim) saobraajnim optereenjima na saobraajnoj mrei. Za projektovanje sistema,
te za nadzor njegove izgradnje treba biti odgovorna grupa sastavljena od predstavnika grada,
upravitelja cesta, fakulteta, policije.

Centar za upravljanje saobraajem Berlin

Kontrolni centar za saobraaj Berlin je jedan od najveih i najnaprednijih informacijskih centara
u Evropi. U sreditu kontrole saobraaja prati se situacija na preko 1.500 km cesta, upravlja
semaforima na vie od 2.000 raskrsnicama. Centar kontrole saobraaja je posebno vaan za rad
Centra za upravljanje saobraajem u Berlinu. Kroz saetak svih informacija vezanih za saobraaj
na jednom mjestu, kontrola upravljanja Berlin selektivno moe sudjelovati u upravljanju
saobraajem i smanjiti ili eliminirati, smetnje.
Slika 5. Centar za upravljanje saobraajem Berlin (Izvor: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Berlin_Air_Route_
Traffic_Control_Center,_1987.JPEG, pristup, 05.09.2014.)

CENTRI ZA NADZOR I UPRAVLJANJE SAOBRAAJEM KAO SAVREMENI SEGMENTI U

SMANJENJU SAOBRAAJNE DELINKVENCIJE I KRIMINALITETA U GRADOVIMA

57

ZBORNIK RADOVA

Nauna konferencija Dani kriminalistickih nauka

Osoblje ovog centra moe provjeriti svaki sat, signalne ureaje u Berlinu i sisteme za upravljanje
saobraajem i na taj nain osigurava operativnost sistema i neposredno otklanjanje smetnji. Sa
preko 2.000 prikljuenih svjetlosnih signalnih ureaja postoji trenutna mogunost upravljanja
saobraajem. S predvidivim i nepredvidivim dogaajima, kao to su gradilita, dogaaji,
demonstracije ili nesrea moe se brzo i konkretno pokrenuti mjera za poboljanje protoka
saobraaja. U sluaju nesree na cesti iz centra alarmiraju hitne slube, a da bi to bre stigle na
mjesto nesree, brine se Sistem za davanje prednosti hitnim slubama na raskrsnicama (Senate
Department for Urban Development and the Environment, 2014). Na 1.100 mjernih taaka
u glavnoj cestovnoj mrei Sistem prenosi podatke na osnovu kojih se izvodi trenutna situacija u
saobraaju. Dvijestotinepedeset videokamera, naroito na cestama, dopunjuju informacije. Centar
djeluje u kritinim i opasnim situacijama na svim dijelovima cesta, tunela i mostova, blagovremenim
plasiranjem i upozorenjem za neophodnim smanjenjem brzine ili nemogunou koritenja tunela.

Centar za upravljanje saobraajem Torino

Centar za upravljanje saobraajem Torino (Italija) je nastao kao potreba i izraz evropske podrke
za gradove koji su postali preoptereeni kretanjem motornog saobraaja, prevelikog gubljenja
vremena u prijevozu, te kao element niskog stepena sigurnosti u saobraaju. Centar za upravljanje
saobraajem Torino (Italija) moe posluiti kao primjer ostalim gradovima koji ele da postignu
cjelovitu upravljivost nad saobraajem u gradu. Na sljedeim slikama dat je prikaz aplikacije koje
su dostupne svim graanima, korisnicima javnog i individualnog prijevoza u gradu Torino, koji
ima oko 1 milion stanovnika.
Slika 6. Centar i aplikacije centra za upravljanje saobraajem Torino (Izvor: http://www.5t.torino.it/5t/en/docs/
sistema5t.jspf, pristup, 05.09.2014.)

Operativno-komunikacijski centar MUP-a Kantona Sarajevo

Operativno-komunikacijski centar Sektora uniformisane policije Uprave Policije MUP Kantona
Sarajevo je ustrojeno prema trenutno vaeoj legislativi. Njegova osnovna uloga i funkcija je
koordinacija i subordinacija sa slubama za odnose sa javnou u policijskim stanicama i
deurnom slubom jedinice za Specijalistiku podrku, odnosno rukovodiocem smjene i deurnim
policijskim slubenikom u navedenim slubama. Operativno deurstvo usmjerava rad navedenih
slubi, a naroito u sluajevima potrebnim za poduzimanje hitnih mjera i radnji u razrjeavanju
sloenih sigurnosnih dogaaja. Putem centra za vezu i direktnim telefonskim linijama vri
koordinaciju sa entitetskim sigurnosnim agencijama i sigurnosnim agencijama na dravnom
nivou, te vri koordinaciju i usmjeravanje slubi kao to su hitna pomo, vatrogasci, civilna zatita
i slino. U sklopu Operativnog deurstva instaliran je broj za hitne pozive 122, putem kojeg
graani tijekom 24 sata mogu prijaviti izvrenja krivinih djela, prekraja iz JRM-a, saobraajne
delikte i prekraje u sigurnosti saobraaja, te dati druge sigurnosno interesantne informacije. Po
zaprimljenim informacijama policijski slubenici u Operativnom deurstvu (Operativni deurni)
vre selekciju prikupljenih informacija, te iste prosljeuje slubama za odnose sa javnou
Policijskih stanica, kao i deurnim slubama, od kojih zahtijevaju povratne informacije o ishodu
za svaki pojedinani dogaaj.

58

Osman Lindov, Kenan Kapo, Emir Efendi

ZBORNIK RADOVA

Nauna konferencija Dani kriminalistickih nauka

Slika 7. Operativno deurstvo MUP-a Kantona Sarajevo

Operativno deurstvo Centra vri koordinaciju prilikom postupanja u zavisnosti od same sigurnosne
situacije, te organizuje i formira uviajnu ekipu. Po ukazanoj potrebi o svim dogaajima koji
zahtijevaju donoenje odluka vieg rukovodnog nivoa menadmenta MUP-a Kantona Sarajevo,
(Naelnike sektora, Naelnika Operativno-komunikacijskog centra, Komesara i Ministra),
policijski slubenici u Operativnom deurstvu iste izvjetavaju o tim dogaajima, te postupaju
po njihovim uputama. Tehnika opremljenost Operativnog deurstva MUP-a Kantona Sarajevo,
osim video-nadzora koji se odnosi na fiziko obezbjeenje objekta u sjeditu MUP-a Kantona
Sarajevo i centra za vezu, isti nema druge tehnike mogunosti vezane za tehniko praenje
dogaaja na terenu putem video-nadzora. Dok deurne slube za odnose sa javnou pojedinih
Policijskih stanica pored video-nadzora za obezbjeenje objekta raspolau video- nadzorima za
praenje odvijanja saobraaja na glavnim raskrsnicama i glavnim saobraajnicama, kao i praenje
dogaaja na pojedinim trgovima i ulicama unutar lokalnih zajednica na podruju opina Stari
grad, Centar, Novo Sarajevo, Novi Grad, dok po pravilniku nije precizno propisano ko je nadlean
za praenje navedenih video-nadzora i koliko je potrebno ljudstva za njegov nadzor. U sastavu
Jedinice za saobraaj MUP-a Kantona Sarajevo nalazi se Odsjek za video- nadzor, ija nadlenost
je praenje i evidentiranje saobraajnih prekraja putem fiksno instaliranih i mobilnih radarskih
sistema za mjerenje brzine i praenja potivanja svjetlosne signalizacije uesnika u saobraaju.
Slika 8. Odsjek za video-nadzor MUP-a Kantona Sarajevo

Odsjek za video-nadzor u Jedinici za saobraaj i ostale slube za odnose sa javnou

Policijskih stanica nisu tehniki uvezane meusobno u pogledu video-nadzora, kao ni sa
Operativnim deurstvom u Operativno-komunikacijskom centru MUP-a Kantona. Trenutno
u okviru MUP Kantona Sarajevo nema centralizacije podataka posredstvom video-nadzornih
kamera na jedno mjesto na kojem bi trebalo selektirati sve informacije i sa tog mjesta pratiti
sigurnosno interesantne dogaaje koji se odvijaju na terenu unutar lokalne zajednice, te vriti
sinhronizovanu koordinaciju policijskih slubenika na blagovremeno predupreenje, kontrolu,
usmjeravanje i preusmjeravanje sigurnosnih izazova. Iz razloga efikasnijeg praenja, nadziranja,
protoka i selekcije informacija i dogaaja na terenu, brzine njihovog uoavanja, njihove obrade
i usmjeravanja, kao i uspostavljanja efikasnijeg sistema subordinacije i koordinacije Operativnog
deurstva i operativnosti policijskih slubenika bilo bi neophodno izvriti analizu trenutnog
stanja, projektovati softverske programe za podrku video-nadzora, planirati potrebno ljudstvo,
prostor i materijalno-tehnika sredstva u Operativno-komunikacijskom centru MUP-a Kantona

CENTRI ZA NADZOR I UPRAVLJANJE SAOBRAAJEM KAO SAVREMENI SEGMENTI U

SMANJENJU SAOBRAAJNE DELINKVENCIJE I KRIMINALITETA U GRADOVIMA

59

ZBORNIK RADOVA

Nauna konferencija Dani kriminalistickih nauka

Sarajevo. Centralizacijom i uvezivanjem sistema dolo bi se do centralizacije podataka, njihove

akumulacije, sinkronizacije i obrade na jednom mjestu, te stvaranja pretpostavki i mogunosti
praenja i upravljanja sigurnosnim izazovima unutar lokalne zajednice sa jednog mjesta.
Uvezivanjem sistema tehnikih i ljudskih potencijala na podruju Kantona Sarajevo poboljalo
bi efikasnost u funkcionisanju Operativno-komunikacijskog centra i slubi za odnose sa javnou
unutar policijskih stanica, kao i operativnost i mobilnost policijskih slubenika na terenu, a samim
tim dolo bi i do izdizanja stepena sigurnosti na vii nivo kako u segmentu saobraaja, tako i u
ukupnoj saobraajnoj delinkvenciji i dijelu opeg kriminaliteta na podruju Kantona Sarajevo.
Kao primjer opremljenog centra Ministarstva unutranjih poslova moe posluiti Operativni
centar MUP-a Srbije [Slika 11].
Slika 9. Operativno-komandni centar MUP-a Srbije (Izvor: http://www.mup.gov.rs/cms_lat/aktivnosti.nsf/010114novogodisnja-noc.h, pristup, 05.09.2014.)

Pored uvezivanja video-nadzora kojim se prati odvijanje saobraaja, te sigurnosnog ambijenta

unutar lokalne zajednice, jedan od efikasnih sistema mobilnosti, operativnosti, kontrole i nadzora
rada policijskih slubenika od strane rukovodnog menadmenta kao i sigurnosti policijskih
slubenika jeste i instaliranje video-nadzora u kolske (auto) patrole, njihovo praenje putem GPS
sistema, a koji obavljaju poslove i zadatke na terenu unutar lokalnih zajednica. Tehniko snimanje
i praenje sigurnosnog ambijenta unutar lokalne zajednice, pogotovo na lokalitetima gdje je
sigurnosni ambijent naruen (kriminalitet, javni red i mir, saobraaj), je efikasan sistem politike
suprotstavljanja kriminalitetu, devijantnim pojavama i ponaanjima unutar lokalne zajednice.
Nadzor i upravljanje pored preventivnog karaktera i mogunosti blagovremenog uoavanja i
otklanjanja opasnosti i smetnji za sigurnost unutar lokalne zajednice, zauzima vanu ulogu zbog
mogunosti da sigurnosne slube odreeni dogaaj mogu reprodukovati i ponoviti, analizirati,
prikupiti vane podatke i injenice sa istog, za razrjeavanje odreene sigurnosne situacije, te
njihovog efikasnijeg djelovanja. Instaliranje veeg broja kamera visoke rezolucije u urbanim
naseljima, gradskih i prigradskih opina i savremenih tehnologija dao bi neizmjeran doprinos,
pozitivan trend i efekt na sigurnosne prilike.

Zakljuak
Znaaj monitoringa na sigurnost u saobraaju, odnosno saobraajnoj delinkvenciji je u kontekstu
predvianja mjesta nastanka saobraajnih nezgoda i drugih opasnosti koje se mogu pojaviti
na odreenoj saobraajnoj povrini. Osim uloge monitoringa u predvianju lokacije moguih
saobraajnih incidenata, njegova je uloga velika i u praenju saobraaja na osnovu informacija
u realnom vremenu informacija. Pomou monitoringa moe se vrlo lako uoiti mjesto nastanka
saobraajnog incidenta i pravovremeno reagovati, te smanjiti posljedice incidenta, a time u
dosta sluajeva i spasiti ivot. Trenutno uspostavljanje malog dijela Centra za nadzor (MUP, Hitna
pomo, Vatrogasci, BIHAMK, Direkcija) ini jednu arolikost koja mora doivjeti uvezivanje i koja
e dati adekvatne i potrebne informacije svima u sistemu interventnih slubi na cijelom prostoru

60

Osman Lindov, Kenan Kapo, Emir Efendi

ZBORNIK RADOVA

Nauna konferencija Dani kriminalistickih nauka

Bosne i Hercegovine to e u mnogome pomoi spaavanju, zbrinjavanju i smanjenju broja

poginulih i ozlijeenih, kako u lokalnoj zajednici tako i u cijeloj Bosni i Hercegovini. Upravljanje
i monitoring saobraajem i inteligentni transportni sistemi su dokazana rjeenja problema u
saobraaju, kako u gradovima, tako i u vannaseljenim mjestima. Blagovremenim informisanjem,
voza na cesti je u stanju da se prilagodi uslovima na cesti to rezultira smanjenjem broja
saobraajnih nesrea, a i smanjenju saobraajnih zaguenja koja imaju negativne posljedice
na ouvanje okoline, te na samu ekonomiju svake zemlje. Efikasno upravljanje saobraajem i
prostorom ima Upravljako-komunikacijski centar, ija je glavna namjena da izvri prikupljanje
informacija sa razliitih podsistema (kamera, detektori, senzori, ADA algoritmi,...), te nakon
analize, obrade i odreivanja prioriteta da implementira informacije na krajnje podsisteme
(promjenjivi informacioni displeji, semafori, rampe,... ) i na taj nain pridonese smanjenju broja
nesrea, zagaenja okolia, duine trajanja prijevoza, itd. Radi to boljeg osjeaja individualne
i kolektivne sigurnosti graana unutar urbanih sredina kako u segmentu sigurnosti saobraaju
tako i u segmentu kriminaliteta, javnog reda i mira i drugih oblika devijantnih ponaanja u
cilju uspostavljanja kvalitetnijeg nivoa ivljenja u urbanim sredinama, uspostava uvezanog
i centralizovanog Operativnog-komunikacijskog centra ostvarili bi se evropski standardi, ne
samo unapreenje rada Operativnog-komunikacijskog centra u gradskim sredinama, nego bi se
omoguavalo i uvezivanje u sistem svih policijskih agencija u BiH.

Literatura
5T Torino, Tecnologie, Telematchie, Trasporti, Traffico (2008). 5T Torino is operates in Intelligent
Trasport Systems and Infomobility. Torino: 5T Torino, Tecnologie, Telematchie, Trasporti, Traffico,
dostupno na: http://www.5t.torino.it/5t/en/docs/sistema5t.jspf, preuzeto, 05.09.2014.
Control Center (BARTCC) at Tempelhof Center Airport (1987). 01. 04. 1987. Francuski, britanski i
ameriki vojnici na BARTCC-u su odgovorni za kontrolu tri zrana koridora koja prolaze kroz Berlin.
Berlin : Control Center (BARTCC) at Tempelhof Center Airport, dostupno na: http://commons.
wikimedia.org/wiki/File:Berlin_Air_Route_Traffic_Control_Center,_1987.JPEG, preuzeto: 05.09.2014.
dostupno na: http://www.mup.gov.rs/cms_lat/aktivnosti.nsf/010114-novogodisnja-noc.h preuzeto:
05.09.2014.
Ezgeta, D. (2013). Inteligentni transportni sustavi/sistemi. Predavanja. Sarajevo: Fakultet za saobraaj
i komunikacije, Univerzitet u Sarajevu.
Federalno ministarstvo unutranjih poslova (2008). Polazne osnove strategije sigurnosti saobraaja
2008.-2013. Sarajevo: Federalno ministarstvo unutranjih poslova.
Lindov, O. i eki, ., (2011). Procjena sigurnosti saobraaja na primarnoj mrei saobraajnica u
nadlenosti direkcije za puteve Kantona Sarajevo primjenom Eurorap metodologije, studija. Sarajevo:
Institut za saobraaj i komunikacije.
Miler, M., Glasinovi, F. i Drndeli D., (2013). Pore: Dokumentiranje stanja saobraajne
infrastrukture video zapisom visoke rezolucije u WEBGIS okruenju, Ceste, struni seminar.
Ministarstvo unutranjih poslova Republike Srbije (2014). U novogodinjoj noi ministar Dai posetio
Komandno-operativni centar beogradske policije,
Pravilnik o unutranjoj organizaciji MUP-a Kantona Sarajevo, Slubene novine Kantona Sarajevo,
22/00, 15/02, 18/02, 28/02 i36/06.
Senate Department for Urban Development and the Environment (2010).
Berlin Traffic Control Centre (VKRZ). Berlin: Senate Department for Urban Development and the
Environment, dostupno na: http://www.stadtentwicklung.berlin.de/verkehr/lenkung/vkrz/index_
en.shtml, preuzeto 05.09.2014.

CENTRI ZA NADZOR I UPRAVLJANJE SAOBRAAJEM KAO SAVREMENI SEGMENTI U

SMANJENJU SAOBRAAJNE DELINKVENCIJE I KRIMINALITETA U GRADOVIMA

61

ZBORNIK RADOVA

Nauna konferencija Dani kriminalistickih nauka

Sokolija, K. (2012). Nadzor i regulisanje cestovnog saobraaja. Predavanja. Sarajevo: Fakultet za

saobraaj i komunikacije, Univerzitet u Sarajevu.
United States Department to Transportation (2005). Grafit Saobraajno-incidentnog menadmenta.
Washington: United States Department to Transportation, dostupno na: http://www.itsoverview.its.
dot.gov/IMS.asp, preuzeto,05.09.2014.

62

Osman Lindov, Kenan Kapo, Emir Efendi