Mainski fakultet (prva godina)Objavi

Kenan uderija
Aksiomi statike
Aksiomi statike su tvrdnje koje nije potrebno posebno dokazivati a na kojima poivaju sve teoreme i
dokazi statike. Navest emo 5 aksioma:
1. Ako na neko tijelo koje je u stanju ravnotee djeluju samo 2 sile tada te sile lee na istom pravcu,
suprotnog su smijera i istog intenziteta. F2=-F1
2. Ako nekom krutom tijelu koje miruje ili se kree dodamo ili oduzmemo uravnoteeni sistem sila
tada se stanje mirovanja ili kretanja tog tijela nee promjeniti.
3. Rezultanta dviju sila iji se pravci sijeku lee na dijagonali paralelograma kojeg formiraju te dvije
sile i jednaka je Fr=F1+F2
4. Aksiom o akciji i reakciji. Dva tijela djeluju jedno na drugo silama koje lee na istom pravcu
suprotnog smijera i istog intenziteta. F2,1=-F1,2
5. Ukoliko se deformabilno tijelo koje je u stanju mirovanja ukruti tada se njegovo stanje ravnotee
nee promjeniti.
Veze i njihove reakcije
Veze su prepreke koje sprijeavaju pomjeranja posmatranog tijela u odreenim pravcima.
1. Glatka veza je ona kod koje se moe zanemariti trenje. Kod takve veze je reakcija okomita na
zajedniku tangentu u ravni izmeu dva tijela u njihovoj taci dodira.
2. Ue (konopac) U sluaju ueta kao veze ija je teina zanemariva u odnosu na vanjske sile koje
djelu na njega reakcija veze je u pravu ueta i moe biti samo isteua.
3. tap ija se teina moe zanemariti u odnosu na vanjske sile koje na njega djeluju i u sluaju da
nema drugih sila izmeu krajnjih taaka tapa ima reakciju veze u pravcu samog tapa i ona moe
biti zateua ili pritiskajua.
4. Cilindrini zglob Cilindrinu vezu ine osovina i aura pri emu se osovina moe obrtati u auri ili
obrnuto a moe se i aksialno pomjerati. Reakcija cilindrine veze ima radialni pravac, moe imati
bilo koji pravac okomit na podunu osu. U ovom sluaju nepoznata nam je reakcija veze i njen
poloaj. Jo je praktinije nepoznatu reakciju veze prikazati preko njenih projekcija na 2 ose
okomite na podunu osu zgloba.
5. Podupira U sluaju podupiraa kao veze reakcija veze je prostorna sila koju je mnogo pogodnije
prikazati preko projekcija na 3 ose.
6. Sferni zglob Reakcija sile je takoe prostorna sila.
Aksiom o vezama Nepoznate sile
u statici se mogu odreivati na osnovu aksioma o vezama koji glasi: Ravnotea vezanog tijela se
moe posmatrati tako to emo ukloniti veze kao prepreke a tom tijelu priloiti reakcije veze
(reaktivne sile veza)
Sistem sueljnih sila je takav sistem iji se pravci sijeku u jednoj taki.
Geometrijski nain slaganja sila
e imati za osnovu aksiom o slaganju dvije sile iji se pravci sijeku u jendoj taki, to pravilo
paralelograma se moe posmatrati kao pravilo trougla. Rezultanta sueljnih sila jednaka je
vektorskom zbiru svih sila posmatranog sistema, a pravac rezultante prolazi kroz taku
sueljavanja sila. Razlaganje sile na dvije sile: U tom sluaju postupa se obrnuto od redoslijeda
koritenog u aksiomu o slaganju po pravilu paralelograma.
Projekcije sila projekcija sile na osu je skalarna veliina koja je jednaka proizvodu intenziteta i cos
ugla koji sila zaklapa sa tom osom.
Analitiki nain prikazivanja sile
Silu je najpogodnije prikazati analitikim nainom preko njenih projekcija na osu dekartovog
pravoulgog desno orijentiranog koord. sistema.

Analitiki nain slaganja sile Slaganje su. sila u rezultantu poiva na sljedeoj teoremi:
Projekcija glavnog vektora nekog sistema sila na datu osu jednak je zbiru projekcija sila na tu osu.
Glavni vektor predstavlja vektorski zbir datih vektora.
Teorema o 3 sile Ako su 3 neparalelne sile u ravnotei tada su one sueljne sile u istoj ravni. Ako su
sile F1, F2 i F3 neparalelne sile koje su u ravnotei tada rezultanta sila F1 i F2 prema aksiomu 1 lei
na istom pravcu sa silom F3 jer je sa njom u ravnotei. Iz tog slijedi da se sile F1, F2 i F3 sueljavaju
u istoj taci npr. A i lee u istoj ravni.
Statiki odreeni i neodreeni problemi Ako je broj uslova ravnotee jednak broju nepoznatih
veliina koje se trae u datom problemu tada kaemo da se radi o statiki odreenom problemu a
ukoliko je broj nepoznatih veih od broja uslava ravnotee tada se radi o statiki neodreenom
problemu.
SBcos-SAcos=0
SAsin-SBsin-G=0
Varinjon-ova teorema
Neka je zadat sistem sueljnih sila u ravni F1,F2...Fn. Neka je rezultanta ovog sistema F=Fi
Dokazat emo teoremu koja glasi: Moment rezultante sueljnih sila u ravni za proizvoljnu taku kao
pol u istoj ravni jednak je sumi momenata pojedinih sila za isti pol. Dokaz: Ustanovit emo osu x
koja je okomita na du koja spaja taku 0 sa takom sueljavanja datih sila A.
SLIKA STR 40
Uslovi ravnotee ravnog sistema sueljnih sila moemo napisati i u obliku dvije momentne
jednaine. MBFi=0 MCFi=0 Take ABC ne smiju leati na istom pravcu jer se moe desiti da su
takvi uslovi zadovoljeni a da se ipak ne radi o ravnotei.
Sistem paralelnih sila i spregova u ravni slaganje 2 paralelne sile istog smijera:
Neka su zadate dvije paralelne sile istog smijera F1 i F2
Potrebo je nai rezultantu tavkih sila u tom cilju datim silama dodajemo uravnoteeni par sila F1' i
F2' u takama A i B. Sile F1 i F1' daju svoju rezultantu Fr1. Ponovo emo ih rastaviti na komponente
od kojih su sastavljene. Sile F1' i F2' e se ponititi i kao rezultat dobit ce se sile F1 i F2 na istom
pravcu OC.
Spreg sila ine dvije paralelne sile istog intenziteta i suprotnih smijerova
Moment sprega sila se definie kao skalarna veliina u obliku m=+-F1*h=+-F2*h ovdje je h krak
sprega koji je jednak rastojanju pravaca sila F1 i F2. Znak + vrijedi ako spreg nastoji da obre tijelo
na koje djeluje u smijeru suprotnom od kazaljke na satu. Oito je da nepostoji neka sila koja moe
da zamjeni dejstvo sprega, to znai da spreg nema svoju rezultantu.
Slaganje spregova u ravni m1, m3...mn potrebno je vidjeti dal se taj sistem spregova moe
zamjeniti jednim rezultujuim spregom i ako moe vidjeti koji je njegov moment.
Zadane spregove emo zamjeniti odgovarajuim parovima sila Fi' Fi'' pri emu sila Fi' lei na pravcu
koja prolazi kroz neku taku A. a sila Fi'' na njemu paralelnom pravcu koji prolazi kroz neku taku B
mora biti zadovoljen uslov MBFi=m*i Sila Fi' e dati galvni vektor Fr'=Fi' koja prolazi kroz taku A
a sila Fi' dat e glavni vektor Fr''=Fi'' koja prolazi kroz taku B. Sile Fr' i Fr'' ine spreg sila iji je
glavni moment mR=mi Prvu silu svakog sprega emo ucrtat iz neke take A na istom pravcu a
preostale sile emo iscrtati iz neke take B na pravcu koji je paralelan prvom pravcu. Pri tome mora
biti zadovoljen uslov MBFi=MAFi''=mi Sve sile na prvom pravcu koje prolaze kroz taku A e dati
galvni vektor Fr' a sile koje prolaze kroz B dat e glavni vektor Fr''
Proizvoljni sistem sila u ravni
Redukcija sile na taku:
Neka sila F djeluje u taci A . U taci B dodat emo uravnoteeni par sila F' i F'' (Fi'=F=-F'') Sile F i
F'' ine spreg sila iji je moment m=MBF Kao rezultat Transformacije dobit emo paralelno
pomjerenu silu F iz take A u taku B i spreg iji je moment dat izrazom (1). Ovakva transformacija
naziva se redukcijom sile na datu taku pri emu paralelnim pomjeranjem sile iz jedne take u
drugu taku (taku redukcije) moramo dodati i spreg iji je moment jednak momentu zadane sile za
taku redukcije kao pol.
Redukcija ravnog sistema sila na taku: Neka je zadan proizvoljni sistem sila u ravni F1,F2,...,Fn
Zadane sile emo njihovu redukciju za pol ''0'' pri emu emo u taci ''0'' dobit sistem su. sila iji je
glavni vektor FR=Fi...(1) Pored toga redukcijom ovih sila na taku ''0'' dobit emo i spregove
m=M0Fi pri emu svi ti spregovi daju glavni moment m0=M0Fi (2). Prema tome proizvoljni sistem
sila u ravni se redukcijom za proizvoljni pol svodi na glavni vektor dat izrazom (1) i glavni moment
dat izrazom (2)
Redukcija ravnog sistema sila na prosti oblik:
U zavisnosti od glavnog vektora FR i glavnog momenta m0 za ravni sistem sila mogu nastupit
sljedei sluajevi. a) FR0, m0=0 U tom sluaju sistem sila u ravni svodi se na rezultantu koja
prolazi kroz taku ''0'' i ija je vrijednost Fr=Fi

b) FR=0, m00 U ovom sluaju sistem sila u ravni svodi se na glavni moment koji je jednak
m0=M0Fi
c) FR=0, m0=0 U ovom sluaju se radi o ravnotei ravnog sistema sila.
d) FR0, m00
U ovom sluaju emo odabrati sile F' i F''
koje ine spreg m0 pri emu je F'=-F'' =-FR i pri emu sila F' djeluje u taci ''0'' u tom sluaju sila F''
djeluje u nekoj taci A. Tako da je zadovoljen uslov M0F''=m0 Sila FR i F' se ponitavaju tako da na
kraju dobijamo silu F'' u taci A koja predstavlja rezultantu Fr=Fi
Uslov ravnotee proizvoljnog ravnog sistema sila Kao to smo vidjeli uslovi ravnotee ravnog
sistema sila su FR=0, m0=0 iz ovog dobijamo FRx=0 , FRy=0, m0=0 pri emu su x i y okomite ose u
datoj ravni. Uslovi ravnotee ravnog sistema sila mogu se napisati i u sljedeem obliku: Fix=0,
MAFi=0, MBFi=0 (2)
Pri tome mora biti zadovoljen uslov ABx jer u tom sluaju mogu biti zadovoljeni uslovi (2), a da se
ipak ne radi o ravnotei kao na predhodnoj slici. Mogu se napisati i kao:
MAFi=0, MBFi=0, MCFi=0 ... (3)
Pri tome take A,B i C ne smiju leati na istom pravcu jer se u tom sluaju moe desiti sluaj da su
uslovi (3) zadovoljeni a da se ipak ne radi o ravnotei.
Ukljetenje kao veza U optem sluaju imaju 3 reakcije veze. Ukljetenje kao veza se koristi tamo
gdje treba sprjeiti rotaciju tjela oko ose upravne na ravan djejstva sila.
SLIKA STR 45
Ukljetenje ne samo da prenosi kosu silu cije su komponente xA i yA reakcije u dva okomita pravca,
a MA moment ukljetenja.
Gredni nosai u ravni (tipovi) Veliki dio elemenata konstrukcija u tehnici se moe posmatrati kao
greda (vratila, osovine itd) Grede su elementi ije se poprene dimenzije mogu zanemariti u odnosu
na podunu (uzdznu) dimenziju i koje mogu da trpe razliite oblike vanjskih optereenja. 5:
Prosta greda - greda sa propustima Ram- Konzola - Gerberova greda
Vrsta optereenja greda
Greda moze biti opterecena koncentrisanjim silama i kontinualnim opterecenjima koja mogu biti
ravnomjerna ili promjenljiva.Vise meusobno povezanih greda na jednom pravcu cine tzv.
kombinovanu gredu.
Moment savijanja, transfersalna sila i aksialna sila
Sila zove se poprena ili transverzalna, otuda index T, sila zove se uzduzna , ili aksijalna-otuda
indeks A, moment M zove se moment savijanja grede na odgovarajucem mjestu.
Transverzalna sila nastoji da smakne jedan dio grede u odnosu na drugi i zato je opterecena na
smicanje, aksijalna sila je opterecuje na istezanje ili pritisak a moment M nastoji da savije gredu.
Veza izmeu momenta savijanja I transverzalne sile Transverzalna sila u nekom presjeku grede
jednaka je algebarskom zbiru projekcija spoljanjih sila na osu upravnu na gredu-sa lijeve ili desne
strane od tog presjeka Moment savijanja u nekom presjeku grede jednak je algebarskom zbiru
momenata spoljanjih sila koje djeluju na gredu sa lijeve ili desne strane od tog presjeka.