Tom 3 J Zyki Obce W Szkole Podstawowej, Gimnazjum I Liceum PDF

Podstawa programowa z komentarzami
Tom 3.
Jzyki obce w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum
Szanowni Pastwo,
Niniejszy tom jest czci omiotomowej publikacji powiconej nowej podstawie programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w szkoach podstawowych, gimnazjach i liceach.
Sposb wdraania nowej podstawy programowej ksztacenia oglnego w szkoach przygotowujcych do
zawodu bdzie tematem odrbnej publikacji.
Kady tom powicony jest odrbnej grupie zaj. Zawiera on wszystkie fragmenty podstawy programowej dotyczce tych zaj oraz komentarze ekspertw, pozwalajce lepiej zrozumie intencje twrcw
podstawy. Poniewa poszczeglne tomy adresowane s do rnych grup nauczycieli, w kadym tomie
powtrzono czci wstpne odpowiednich zacznikw podstawy programowej, skierowane do wszystkich nauczycieli.
Wdraaniu w szkoach i przedszkolach nowej podstawy programowej towarzysz jeszcze inne zmiany w prawie owiatowym. Tych zmian, porzdkujcych edukacyjn rzeczywisto od wrzenia 2009 r.
jest sporo: to m.in. zmieniona ustawa o systemie owiaty, nowe rozporzdzenie o ramowych planach
nauczania (obowizujce w szkoach publicznych), nowe rozporzdzenie o kwalifikacjach nauczycieli,
nowe zadania dla nauczycieli, wynikajce ze zmian w Karcie Nauczyciela, a take kolejne podwyki pac
nauczycieli. Dlatego kady tom zawiera take pewne informacje oglne, zwizane ze zmianami programowymi i organizacyjnymi wchodzcymi do polskich szk, wynikajcymi z tych nowelizacji. Wszystkie
te zmiany maj uczyni polsk szko bardziej skuteczn, przyjazn i nowoczesn.
Nowa podstawa programowa jest efektem zbiorowej refleksji duego zespou uczonych, metodykw,
nauczycieli oraz pracownikw systemu egzaminacyjnego. W swoich pracach zesp ten korzysta z dowiadcze oraz dorobku twrcw wczeniejszych podstaw, w tym z projektu podstawy, ktry powsta
w Instytucie Spraw Publicznych w 2005 r. W trwajcych niemal trzy miesice publicznych konsultacjach
aktywnie uczestniczyy setki respondentw. Twrcy podstawy wspierali si przy jej doskonaleniu dziesitkami zamwionych recenzji najznamienitszych gremiw i towarzystw naukowych.
Szczegln rol w pracach zespou odegrali uczeni, ktrzy podjli trud koordynowania prac nad poszczeglnymi obszarami tematycznymi podstawy programowej:
prof. dr hab. Edyta Gruszczyk-Kolczyska edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna,
prof. dr hab. Sawomir Jacek urek jzyk polski i edukacja artystyczna,
dr Magdalena Szpotowicz jzyki obce nowoytne,
dr hab. Jolanta Choiska-Mika edukacja historyczna i obywatelska,
prof. dr hab. Ewa Bartnik edukacja przyrodnicza,
prof. dr hab. Zbigniew Semadeni edukacja matematyczna i techniczna,
prof. dr hab. Wojciech Przybylski wychowanie fizyczne i edukacja dla bezpieczestwa.
Wszystkim uczestnikom tych prac skadam niniejszym serdeczne podzikowanie.
Kada szkoa otrzyma co najmniej dwa wydrukowane komplety wszystkich tomw tej publikacji. Dalsze
egzemplarze mona pobra ze strony www.reformaprogramowa.men.gov.pl. Na tej stronie mona te
znale szereg informacji pomocnych przy organizowaniu zreformowanej szkolnej rzeczywistoci, m.in.
dotyczcych stosowania nowych ramowych planw nauczania. Jest tam take dostpny wykaz wszystkich podrcznikw dopuszczonych do uytku szkolnego, zgodnych z now podstaw programow. Licz, e wszystko to pomoe nam razem zmienia polsk szko na lepsze.
Katarzyna Hall
Minister Edukacji Narodowej
Spis treci
I. Cz oglna
O potrzebie reformy programowej ksztacenia oglnego Zbigniew Marciniak ................
Cz wstpna podstawy programowej dla szkoy podstawowej ..........................................................
17
Cz wstpna podstawy programowej dla gimnazjum i liceum ..........................................................
21
II. Cz szczegowa
Podstawa programowa jzyk obcy nowoytny klasy IIII ..............................................................
Zalecane warunki i sposb realizacji .....................................................................................................
27
28
Podstawa programowa jzyk obcy nowoytny klasy IVVI ...........................................................

29
32
Podstawa programowa jzyk obcy nowoytny gimnazjum .............................................................

37
42
Podstawa programowa jzyk obcy nowoytny liceum

Poziom IV.0 dla pocztkujcych .........................................................................................................
43

Poziom IV.1 dla kontynuujcych nauk ...........................................................................................
47

Poziom IV.2 .........................................................................................................................................
55
60
Komentarz do podstawy programowej przedmiotu jzyk obcy nowoytny

Magdalena Szpotowicz, Anna Sikorzyska, Magorzata Szulc-Kurpaska,
Beata Trzciska, Joanna Gregorczyk, Barbara Czarnecka-Cicha ...............................................
61
III. Opinie o podstawie programowej

Uchwaa Rady Gwnej Szkolnictwa Wyszego ..........................................................................
73
Uwagi Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich ......................................................
74
Uwaga:
Rozdziay, ktrych tytuy zoone s drukiem pochyym przedstawiaj odpowiednie fragmenty rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk, opublikowanego w dniu 15 stycznia
2009 r. w Dzienniku Ustaw Nr 4, poz. 17.
O POTRZEBIE REFORMY PROGRAMOWEJ KSZTACENIA OGLNEGO

Zbigniew Marciniak
Szkole sprzyja stabilno. Czasem jednak okolicznoci zewntrzne sprawiaj, e rozwizania przyjte w obrbie systemu edukacji przestaj by skuteczne wbrew staraniom nauczycieli oraz uczniw. Zachodzi wtedy potrzeba zaprojektowania i wdroenia zmian, ktre zapewni lepsze efekty ksztacenia. Z tak sytuacj mamy obecnie do czynienia.
Na pierwszy rzut oka nie ma problemu. Najzdolniejsi polscy uczniowie odnosz spektakularne sukcesy: wygrywaj wiatowe zawody informatyczne, co
roku przywo nagrody z prestiowego Europejskiego Konkursu Modych
Naukowcw oraz medale z midzynarodowych olimpiad przedmiotowych.
Moemy by take zadowoleni z pilnoci polskich uczniw: nasz kraj ma aktualnie (2009) najniszy w Europie odsetek uczniw, ktrzy porzucaj szko
przed jej ukoczeniem. Co wicej, Polska jest postrzegana na arenie midzynarodowej jako kraj, ktry odnis ogromny sukces edukacyjny: wprowadzenie gimnazjw, czyli wyduenie o rok powszechnego i obowizkowego
ksztacenia oglnego przynioso zdecydowan popraw efektw ksztacenia
w grupie uczniw najsabszych fakt ten zosta wiarygodnie potwierdzony
przez midzynarodowe badania OECD PISA przeprowadzone w latach 2000,
2003 oraz 2006 na reprezentatywnej grupie 15-letnich uczniw.
Dlaczego
w polskich
szkoach
podstawowych,
gimnazjach
i liceach
nastpi
zmiany?
Problem ujawnia si jednak ju w pierwszych tygodniach nauki zarwno

w szkoach ponadgimnazjalnych, jak i wyszych. Nauczyciele i wykadowcy czsto ze zgroz konstatuj, e dua cz ich uczniw (studentw) ma
fundamentalne braki w wyksztaceniu, uniemoliwiajce pynne kontynuowanie procesu nauczania. Powszechnie panuje opinia, e efekty pracy polskiej szkoy znacznie si pogorszyy.
Pocztek XXI wieku przynis zjawisko bezprecedensowego wzrostu aspiracji edukacyjnych modych Polakw. Jeszcze kilka lat temu tylko okoo 50%
uczniw z kadego rocznika podejmowao nauk w szkoach umoliwiajcych zdawanie matury. Dzi (2009), po ukoczeniu gimnazjum, takie szkoy
wybiera ponad 80% uczniw. Spord nich okoo 80% z powodzeniem zdaje
matur i w znakomitej wikszoci przekracza progi uczelni. W rezultacie co
drugi Polak w wieku 1924 lata studiuje, za liczba studentw w Polsce, w cigu zaledwie kilku lat, wzrosa a piciokrotnie.
Co si stao?
Konsekwencj takiego stanu rzeczy jest obecno w szkoach koczcych si

matur, a pniej w murach wyszych uczelni, duej grupy modziey, ktra
dawniej koczya swoj edukacj na poziomie zasadniczej szkoy zawodowej. W szczeglnoci, z powodw czysto statystycznych, obniy si redni
poziom uzdolnie populacji modych ludzi, aspirujcych do zdobycia wyszego wyksztacenia.
7
System edukacji zarwno owiata, jak i szkolnictwo wysze nie mog pozosta obojtne wobec tak istotnej zmiany. Zaoenie, e ponad 80% rocznika potrafi skutecznie i rwnie szybko nauczy si tego wszystkiego, co byo
zaplanowane dla zdolniejszych 50%, jest rdem paradoksu: pomimo nie
mniejszego ni dawniej wysiku wkadanego przez nauczycieli oraz zwikszonego zainteresowania uczniw zdobyciem wyszego wyksztacenia, polskiej szkole nie udaje si osign satysfakcjonujcych efektw ksztacenia.
Co mona
zrobi?
Moliwe s dwa zasadniczo rne rozwizania tego problemu. Pierwsze

z nich polega na zachowaniu systemu edukacji w niezmienionym ksztacie
i podniesieniu poprzeczki przy rekrutacji do szk koczcych si matur
oraz na studia. Wtedy jednak nastpi drastyczne obnienie odsetka modziey uzyskujcej wyksztacenie wysze.
Rozwizanie to zostao powszechnie odrzucone w krajach demokratycznych,
ktre znalazy si wczeniej w podobnej sytuacji. W pastwach, w ktrych
decyzje kluczowe dla spoecznoci lokalnych oraz w skali pastwa podejmuje
si w drodze gosowania, dbao o poziom wiedzy najsabiej wyksztaconych
obywateli jest rwnie wana jak ksztacenie elit. Dlatego zwycia pogld,
e o poziomie wyksztacenia wspczesnego spoeczestwa wiadczy nie tyle redni, co minimalny akceptowalny poziom wyksztacenia. Konsekwentnie zachca si modych ludzi do jak najduszego korzystania z usug systemu edukacji i ustawia si na ich drodze kolejne progi agodnie narastajcych
wymaga. Przykadem takiej polityki jest tzw. Proces Boloski, w zamyle
rozkadajcy studia na wikszoci kierunkw na dwa etapy: atwiejszy i bardziej masowy etap licencjacki oraz nastpujcy po nim bardziej wymagajcy
etap magisterski.
Inn moliw odpowiedzi na problem zaspokojenia zwikszonych aspiracji modego pokolenia jest odpowiednio zaprojektowana reforma programowa. Planujc t reform, naley uwzgldni jeszcze jedn wan okoliczno.
Dzi szkoa usiuje dwukrotnie zrealizowa peny cykl ksztacenia oglnego:
po raz pierwszy w gimnazjum i po raz drugi w szkole ponadgimnazjalnej,
koczcej si matur. Zapewne wbrew intencjom autorw starej podstawy
programowej, praktyka zatara rnic midzy tymi cyklami. Potwierdzenia
tej tezy dostarcza porwnanie podrcznikw gimnazjalnych z podrcznikami
licealnymi dla poziomu podstawowego: dla wielu przedmiotw trudno dostrzec midzy nimi istotn rnic. To zapewne wpyw tradycji: przy bardzo
oglnie sformuowanej podstawie programowej wielu nauczycieli zarwno
gimnazjalnych, jak i licealnych odruchowo wypenia j tradycyjnym zakresem treci nauczania uksztatowanym w czasach, gdy zrby wiedzy oglnej
budowalimy w czteroletnich liceach usiuj pomieci te treci w trzyletnim cyklu edukacyjnym. To moe si uda tylko w najzdolniejszych klasach
w pozostaych skutkuje to zbyt pospiesznym, a std powierzchownym omawianiem kolejnych tematw.
8
JZYKI OBCE W SZKOLE PODSTAWOWEJ, GIMNAZJUM I LICEUM
Przedmiotem, na ktrego przykadzie szczeglnie wyranie wida niepowodzenie planu dwukrotnej realizacji trzyletniego cyklu ksztacenia jest historia.
W obu cyklach brakuje czasu na realizacj ostatniego chronologicznie dziau
historii: w pierwszym na przeszkodzie staje egzamin gimnazjalny; w drugim
matura. Prowadzi to do powszechnie dostrzeganej, enujcej niewiedzy
uczniw w zakresie najnowszej historii Polski. Inne przedmioty nauczania
nie maj struktury chronologicznej, wic ich sytuacja jest faktycznie jeszcze
gorsza luki w wiedzy rozkadaj si w sposb przypadkowy.
Na pierwszy rzut oka mogoby si wydawa, e jedyn moliw odpowiedzi

na statystycznie niszy redni poziom uzdolnie uczniw w szkoach koczcych si matur, jest obnienie oczekiwa w stosunku do absolwentw. Jest
jasne, e wyzwania, ktre postawi przed nimi ycie, nie bd przecie mniejsze ni dzisiaj.
Co zatem
naley
uczyni?
Zamiast tego naley potraktowa czas nauki w gimnazjum oraz w szkole

ponadgimnazjalnej jako spjny programowo, szecioletni (a w technikum
nawet siedmioletni) okres ksztacenia. W okresie tym w pierwszej kolejnoci
wyposaymy uczniw we wsplny, solidny fundament wiedzy oglnej, po
czym znacznie pogbimy t wiedz w zakresie odpowiadajcym indywidualnym zainteresowaniom i predyspozycjom kadego ucznia. Warto wiedzie,
e taka organizacja procesu ksztacenia zostaa zastosowana w podobnych
okolicznociach w wielu krajach wiata. Idea ta bya take obecna w tzw. reformie Jdrzejewicza w latach trzydziestych XX wieku.
Aby umoliwi wszystkim uczniom solidne opanowanie wsplnego fundamentu wiedzy oglnej, jego realizacja bdzie rozcignita na trzy lata gimnazjum oraz cz czasu nauki kadej szkoy ponadgimnazjalnej. Pozwoli to na
wolne od popiechu omwienie wszystkich podstawowych tematw w zakresie klasycznego kanonu przedmiotw. Na przykad, gimnazjalny kurs historii skoczy si na I wojnie wiatowej, za kurs historii najnowszej znajdzie
naleny przydzia czasu w szkole ponadgimnazjalnej. Ponadto duszy czas
przeznaczony na nauk kadego przedmiotu pozwoli nauczycielom gbiej
wej w kady temat.
Podczas nauki w liceum lub technikum ucze bdzie kontynuowa a do matury nauk w zakresie obowizkowych przedmiotw maturalnych: jzyka
polskiego, jzykw obcych i matematyki. Oprcz tego kady ucze wybierze kilka przedmiotw (moe wybra take spord wymienionych wyej),
ktrych bdzie si uczy w zakresie rozszerzonym w znacznie wikszej ni
obecnie liczbie godzin. Taka organizacja procesu nauczania pozwoli uczniom
w kadym z wybranych przedmiotw osign poziom, ktrego oczekiwalimy od absolwentw licew w latach ich wietnoci.
Oprcz tego, w trosce o harmonijny i wszechstronny rozwj, kady ucze
liceum o ile nie wybierze rozszerzonego kursu historii a do matury bdzie mia przedmiot historia i spoeczestwo. Zajcia te bd pogbiay wiedz
9
uczniw z historii powszechnej w ujciu problemowym oraz rozbudzay ich

zainteresowanie losami Polski i Polakw. Podobnie dla uczniw niewybierajcych zaj rozszerzonych z geografii, biologii, fizyki czy chemii obowizkowy bdzie przedmiot przyroda, przedstawiajcy w ujciu problemowym
syntez wiedzy z nauk przyrodniczych.
Zatem, niezalenie od indywidualnych wyborw zaj rozszerzonych, kady
licealista bdzie umia odpowiednio wiele zarwno z zakresu nauk humanistycznych, jak i matematyczno-przyrodniczych. Ponadto bdzie posiada
istotnie pogbion w stosunku do stanu obecnego wiedz z kilku wybranych przedmiotw.
Jak to opisuje
nowa podstawa
programowa?
Minister Edukacji okrela zakres celw oraz treci ksztacenia w rozporzdzeniu o podstawie programowej ksztacenia oglnego. Podstawa programowa
precyzyjnie okrela, czego szkoa jest zobowizana nauczy ucznia o przecitnych uzdolnieniach na kadym etapie ksztacenia, zachcajc jednoczenie do wzbogacania i pogbiania treci nauczania. Autorzy podstawy dooyli wszelkich stara, by zdefiniowany w niej zakres treci by moliwy do
opanowania przez takiego ucznia.
Poniewa celem reformy programowej jest poprawa efektw ksztacenia, forma podstawy programowej rwnie jest temu podporzdkowana: wiadomoci oraz umiejtnoci, ktre uczniowie maj zdoby na kolejnych etapach
ksztacenia wyraone s w jzyku wymaga. Wyodrbniono take, w postaci wymaga oglnych, podstawowe cele ksztacenia dla kadego przedmiotu nauczania. Wskazuj one na umiejtnoci wysokiego poziomu (np. rozumowanie w naukach cisych i przyrodniczych), ktrych ksztatowanie jest
najwaniejszym zadaniem nauczyciela kadego przedmiotu.
Nowa podstawa programowa przywizuje te bardzo du wag do wychowania, a w szczeglnoci do ksztatowania waciwych postaw uczniw. Poniewa jest to zadaniem kadego nauczyciela, opis ksztatowanych postaw
znalaz swoje miejsce we wstpach zacznikw podstawy.
Jak tworzy
program
wychowawczy
szkoy?
Ksztatowanie postaw, przekazywanie wiadomoci oraz rozwijanie umiejtnoci stanowi wzajemnie uzupeniajce si wymiary pracy nauczyciela.
Aspekt wychowawczy pracy szkoy powinien by ujty w formie szkolnego
programu wychowawczego.
Konstruowany w szkole program wychowawczy powinien:
by spjny z programami nauczania,
uwzgldnia ksztatowanie postaw uczniw,
by tworzony z udziaem uczniw, rodzicw i nauczycieli,
by osadzony w tradycji szkoy i lokalnej spoecznoci.
10
Opracowujc program wychowawczy szkoy naley:

uwzgldni wartoci szczeglnie wane dla spoecznoci szkolnej,
sformuowa cele, jakie sobie stawiamy,
okreli zadania, ktre chcemy zrealizowa,
okreli, kto te zadania bdzie realizowa.
Punktem wyjcia do tworzenia szkolnego programu wychowawczego powinna by diagnoza problemw wychowawczych wystpujcych w danej
szkole. Diagnoza ta moe by oparta na ankietach, wywiadach, rozmowach
z uczniami, nauczycielami, rodzicami itp. Wnikliwa i kompetentna analiza zebranych informacji pozwoli zidentyfikowa zakres zagadnie, ktre powinny
koniecznie znale si w szkolnym programie wychowawczym. W przygotowywaniu programu wychowawczego moe by take pomocne okrelenie
oczekiwanej sylwetki absolwenta, wyznaczajcej kierunek pracy wychowawczej szkoy.
Szkolny program wychowawczy charakteryzowa maj:
wypracowane przez spoeczno szkoln wartoci,
tradycja szkolna, obyczaje i uroczystoci,
zagadnienia lub problemy, ktrych rozwizanie jest najwaniejsze
z punktu widzenia rodowiska: uczniw, rodzicw i nauczycieli.
Realizacja szkolnego programu wychowawczego, skuteczno stosowanych
metod i rodkw, powinna by systematycznie monitorowana.
Podstawa programowa formuuje wymagania edukacyjne wobec uczniw

koczcych kolejne etapy ksztacenia.
Kady ucze jest oceniany na co dzie, w trakcie caego roku szkolnego przez
swoich nauczycieli. Waciwie stosowana bieca ocena uzyskiwanych postpw pomaga uczniowi si uczy, gdy jest form informacji zwrotnej przekazywanej mu przez nauczyciela. Powinna ona informowa ucznia o tym, co
zrobi dobrze, co i w jaki sposb powinien jeszcze poprawi oraz jak ma dalej pracowa. Taka informacja zwrotna daje uczniom moliwo racjonalnego
ksztatowania wasnej strategii uczenia si, a zatem take poczucie odpowiedzialnoci za swoje osignicia. Ocenianie biece powinno by poprzedzone
przekazaniem uczniowi kryteriw oceniania, czyli informacji, co bdzie podlegao ocenie i w jaki sposb ocenianie bdzie prowadzone.
Jak poprzez
ocenianie
skutecznie
motywowa
uczniw?
Ponadto nauczyciele powinni ustali kryteria, na podstawie ktrych bd

ocenia uczniw na koniec roku szkolnego. Musz to robi zgodnie z obowizujcymi przepisami.
Wreszcie pod koniec nauki w szkole podstawowej, w gimnazjum oraz w liceum ucze jest poddawany zewntrznej ocenie przeprowadzanej przez
pastwowy system egzaminacyjny.
11
Zarwno ocenianie wewntrzszkolne biece oraz na koniec roku jak

i ocenianie zewntrzne odwouje si do wymaga, sformuowanych w podstawie programowej.
Jak ma wyglda
edukacja
uczniw
najmodszych?
Nowa podstawa powica szczegln uwag ksztaceniu dzieci w wieku przedszkolnym oraz najmodszych uczniw. Przypomnijmy, e ju od
2002 r. wszystkie polskie szeciolatki s objte obowizkow edukacj ucz
si w tzw. zerwkach. W pierwotnym zamyle zerwki byy zaprojektowane jako zajcia przedszkolne, przygotowujce dzieci do pjcia do szkoy.
Jednak wspczesne polskie szeciolatki, podobnie jak ich rwienicy w wikszoci krajw Europy coraz wczeniej wykazuj dojrzao do podjcia nauki
oraz du ciekawo poznawcz. Owocuje to tym, e zajcia w oddziaach
zerowych w sposb naturalny wkraczaj w obszar zada typowo szkolnych:
nierzadko dzieci rozpoczynaj tu nauk czytania, pisania i liczenia. Jednake te fundamentalne dla powodzenia dalszej edukacji procesy powinny by
poprzedzone odpowiednim przygotowaniem dziecka w wychowaniu przedszkolnym. Ponadto procesy te wymagaj czasu nauki duszego ni jeden
rok nie jest korzystne przerywanie ich, wywoane koniecznoci przejcia
dziecka do prawdziwej szkoy i zmian nauczyciela prowadzcego. Dlatego
polska szkoa dojrzaa do tego, by obj opiek i nauk take dzieci szecioletnie.
Edukacja najmodszych uczniw powinna umiejtnie splata nauk z zabaw, by w agodny sposb wprowadzi ich w wiat szkoy. Ten cel przywieca
twrcom nowej podstawy programowej dla pierwszego etapu edukacyjnego oraz podstawy programowej wychowania przedszkolnego, opisujcej jak
przedszkole przygotowuje dziecko do podjcia nauki szkolnej.
Jakie nastpi
zmiany
w organizacji
pracy szkoy?
Od roku szkolnego 2009/2010 rok po roku, przez sze lat poczwszy od

pierwszej klasy szkoy podstawowej i pierwszej klasy gimnazjum, wprowadzana jest nowa podstawa programowa ksztacenia oglnego i nowe podrczniki. Oprcz tego wchodz w ycie inne zmiany bardzo istotne dla organizacji pracy szk.
Kalendarz wdraania zmian programowych
Rok szkolny
Zreformowane nauczanie w klasach
2009/2010
I SP
I Gimnazjum
2010/2011
II SP
II Gimnazjum
2011/2012
III SP
III Gimnazjum
Egzamin gimnazjalny dostosowany
do nowej podstawy programowej
12
2012/2013
IVSP
IL
IT
I ZSZ
2013/2014
V SP
II L
II T
II ZSZ
VI SP
Sprawdzian
dostosowany
do nowej
podstawy
programowej
III L
Egzamin
maturalny
dostosowany
do nowej
podstawy
programowej
III T
III ZSZ
IV T
I LU
2014/2015
2015/2016
2016/2017
II LU
SP szkoa podstawowa, L liceum, T technikum,

ZSZ zasadnicza szkoa zawodowa, LU liceum uzupeniajce
Rok 2012 pierwsi absolwenci gimnazjum ksztaceni zgodnie z now podstaw programow
Rok 2015 pierwsi absolwenci szkoy podstawowej i licew ksztaceni zgodnie z now podstaw programow
Nauczyciele na podstawie znowelizowanej Karty Nauczyciela maj obowizek, poza swoim pensum, przepracowa co najmniej jedn godzin tygodniowo z uczniami w sposb wychodzcy naprzeciw ich indywidualnym
potrzebom udzielajc im pomocy w przezwycianiu trudnoci, rozwijaniu
zdolnoci lub pogbianiu zainteresowa.
Najistotniejsz zmian w ramowym planie nauczania jest nieokrelanie liczby godzin tygodniowo w cyklu ksztacenia przeznaczonej na poszczeglne
obowizkowe zajcia edukacyjne. Zamiast tego okrelone zostay minimalne oglne liczby godzin przeznaczone na realizacj podstawy programowej
z poszczeglnych obowizkowych zaj edukacyjnych w caym cyklu ksztacenia. Dyrektor szkoy odpowiada za to, aby czne sumy godzin w cigu
trzech lat zaj z danego przedmiotu byy nie mniejsze ni wymienione w ramowym planie nauczania, a efekty okrelone w podstawie programowej zostay osignite.
Dziki takiemu opisaniu godzin nauczania poszczeglnych przedmiotw pojawia si moliwo bardziej elastycznego ni do tej pory planowania roku
szkolnego. Dyrektor szkoy moe planowa rok szkolny nierytmicznie, decydujc o rnej organizacji pracy szkoy w niektre dni czy tygodnie. Moliwo nierwnomiernego rozoenia godzin w trakcie roku szkolnego mona
wykorzysta rwnie dla zorganizowania caych dni nauki poza szko. Godziny tak zaplanowanych zaj mog by doliczone do czasu pracy uczniw
przeznaczonego na konkretny przedmiot oraz do pensum realizowanego
przez nauczyciela. Oczywicie doliczamy godziny spdzone z uczniami na
faktycznych zajciach dydaktycznych niezalenie od tego, czy byy prowadzone w klasie, czy poza szko ale nie czas dojazdu lub noclegu.
13
Czas pracy nauczyciela, zarwno w wypadku realizowania tych pojedynczych dodatkowych godzin, wynikajcych z Karty Nauczyciela, jak i wywizywania si z tygodniowego pensum szczeglnie przy zastosowaniu
w szkole nierytmicznej organizacji roku szkolnego musi by odpowiednio
rozliczany.
Wicej wolnoci w organizacji pracy szk oraz wicej odpowiedzialnoci
za precyzyjniej opisane efekty kocowe to podstawowe idee wchodzcych
zmian.
Jakie i dlaczego
zmiany
organizacyjne
w nauczaniu
jzykw obcych?
Za podstawowy cel ksztacenia jzykowego przyjto zdobycie przez uczniw

umiejtnoci skutecznego porozumiewania si w jzyku obcym, w mowie
i w pimie. Zrealizowanie tego celu wymaga caociowego spojrzenia na
ksztacenie jzykowe na wszystkich etapach edukacji oraz przyjcia wspierajcych ucznia rozwiza organizacyjnych.
Szkoa podstawowa
Gimnazjum
Liceum
Pierwszy jzyk obcy

Drugi jzyk obcy
lub
Pierwszy jzyk obcy
Trzeci jzyk obcy

Drugi jzyk obcy
lub
Pierwszy jzyk obcy
Drugi jzyk obcy Trzeci jzyk obcy

Pierwszy jzyk obcy jest nauczany od pocztku szkoy podstawowej.
W gimnazjum ucze kontynuuje nauk tego jzyka oraz rozpoczyna nauk
drugiego jzyka obcego.
Przyjmuje si, e jednym z tych dwch jzykw powinien by angielski jeli ucze nie uczy si go w szkole podstawowej, powinien zacz nauk tego
jzyka w gimnazjum.
Kady ucze liceum uczy si co najmniej dwch jzykw obcych. Moe on po
prostu doskonali znajomo obu jzykw, ktrych uczy si w gimnazjum.
Moliwa jest te taka sytuacja, e ucze w liceum kontynuuje nauk jednego jzyka z gimnazjum oraz zaczyna od zera nauk nowego jzyka obcego.
Bardzo wane jest, aby szkoa dawaa w tym zakresie maksymalnie szerokie moliwoci, zwaszcza w kwestii kontynuacji nauki jzyka wybranego na
14
wczeniejszym etapie oraz zbudowania grup jzykowych z osb reprezentujcych zbliony poziom umiejtnoci jzykowych.
Ucze moe uczy si w szkole dwch lub trzech jzykw obcych, jednak
pierwszy jzyk obcy musi by kontynuowany od szkoy podstawowej do
koca gimnazjum.
Na lekcjach jzykw obcych obowizuje podzia na grupy w zalenoci od
stopnia zaawansowania znajomoci jzyka. Efektywna nauka jzyka obcego
wymaga duo czasu, systematycznoci oraz zachowania odpowiedniej proporcji midzy powtarzaniem i utrwalaniem ju poznanego materiau, a nowymi treciami czy zagadnieniami.
Ucze przechodzcy na kolejny etap edukacyjny (ze szkoy podstawowej
do gimnazjum; z gimnazjum do liceum) powinien mie moliwo kontynuacji nauki jzyka wybranego na wczeniejszym etapie oraz powinien uczy
si w grupie osb reprezentujcych zbliony poziom umiejtnoci jzykowych. Spenienie tych warunkw wymaga przyjcia w gimnazjum i liceum
odpowiednich rozwiza organizacyjnych. Najefektywniejszy sposb polega na wyczeniu zaj jzykowych z typowego systemu klasowo-lekcyjnego
i przydzielaniu uczniw do grupy jzykowej niezalenie od przydziau do
klasy. Idc na lekcj jzyka obcego, ucze spotyka kolegw z rnych klas,
ktrzy reprezentuj podobny do niego poziom znajomoci jzyka obcego.
Dodatkow zalet takiego sposobu zorganizowania ksztacenia jzykowego
jest fakt, i uczniowie maj okazj poznania szerszego grona kolegw, co uatwia zawieranie znajomoci i przyjani nie tylko w klasie, ale i na poziomie
caego rocznika.
Moliwe s bardzo rne rozwizania organizacyjne. Wana jest wiadomo,
e mona odej od systemu klasowo-lekcyjnego oraz e moliwy jest podzia
np. czterech klas na sze grup, czy dwch klas na cztery grupy. Daje to obnienie liczebnoci grup i sprzyja bardziej efektywnej nauce, a take bywa
korzystniejsze ekonomicznie od tradycyjnego podziau klas na poowy. Jeli
przy tym organ prowadzcy uzalenia budet szkoy/liczb godzin dydaktycznych od liczby uczniw, to takie planowanie jest tym bardziej uzasadnione. Relatywnie wicej godzin moe by wtedy przeznaczonych na wsparcie
uczniw tego potrzebujcych czy atrakcyjn ofert dodatkow szkoy.
Zawarty w nowej podstawie programowej opis wymaga w zakresie jzyka
obcego na wszystkich etapach edukacyjnych powizany jest z dokumentem
Europejski System Opisu Ksztacenia Jzykowego: uczenie si, nauczanie, ocenianie
opracowanym na zlecenie Rady Europy. W szczeglnoci, wykorzystano zdefiniowane tam poziomy kompetencji jzykowej do opisu efektw ksztacenia
na koniec kadego etapu edukacyjnego.
Istotnym elementem, bez ktrego trudno wyobrazi sobie efektywne nauczanie jzykw obcych, jest dobranie grup jzykowych w taki sposb, by
uczniowie reprezentowali zbliony poziom pod ktem znajomoci wybranego
Jak sprawdza
wejciowy
poziom
umiejtnoci
jzykowych
ucznia i jak
monitorowa
15
efektywno
wynikw
ksztacenia
jzykowego?
jzyka. Podstawowym narzdziem wstpnego pomiaru moe by odpowiednio skonstruowany test rnicujcy. Sprawdzian ten najlepiej przeprowadzi
w pierwszych dniach wrzenia, na pierwszych lekcjach jzyka obcego. Test
powinien zawiera zrnicowane polecenia: zarwno typowe i stosunkowo
proste, poprzez rednio zaawansowane, a po zadania skomplikowane, wymagajce wiedzy i umiejtnoci wyszych ni spodziewane u uczniw, po to
by okreli grny poziom ich umiejtnoci jzykowych. Wane jest take to,
by sprawdzian ten by skonstruowany w sposb umoliwiajcy sprawdzenie
rnych umiejtnoci, np.: znajomoci sownictwa, poprawnego stosowania
konstrukcji gramatycznych, czytania ze zrozumieniem czy tworzenia wasnego tekstu. Uczniowie piszcy test powinni by wczeniej poinformowani, e w sprawdzianie mog spotka si z poleceniami i zadaniami, ktrych
by moe nie bd w stanie samodzielnie rozwiza. Poniewa sprawdzian
ten ma suy okreleniu poziomu jzykowego osb rozpoczynajcych nauk
w gimnazjum lub liceum nie powinien by oceniany, a jego wynik ma pomc jedynie zakwalifikowa ucznia do odpowiedniej grupy zaawansowania.
Pomimo braku oceny, naley zachci uczniw do rzetelnego potraktowania
testu.
Warto zachowa elastyczno przy podziale uczniw na jzykowe grupy zaawansowania; na przykad przez pierwsze dwa tygodnie dopuci moliwo
zmiany przydziau ucznia do grupy, gdy na przykad ucze dobrze radzcy sobie z pisaniem nie potrafi dobrze posugiwa si jzykiem mwionym
i z dydaktycznego punktu widzenia moe skuteczniej uczy si w grupie reprezentujcej odrobin niszy poziom.
Do podziau na grupy zaawansowania w klasach I liceum warto wykorzysta,
bdce do dyspozycji ju od roku 2009, wyniki egzaminu gimnazjalnego. Podobnego typu rnicujce testy jzykowe mona przeprowadza take pod
koniec roku szkolnego. Odpowiednio skonstruowanym testem moemy obj jeden rocznik lub nawet wszystkich uczniw szkoy uczcych si danego
jzyka obcego. W ten sposb monitorujemy prac zarwno caych grup, jak
i poszczeglnych uczniw. Nauczyciele mog podj decyzj o przesuniciu
uczniw robicych szybkie postpy do wyszych grup; analogicznie uczniw
robicych sabe postpy mona przesun do grup niszych.
Potrzebny jest take stay monitoring stanu przygotowa do kocowych egzaminw jzykowych (gimnazjalnego i maturalnego). Dokonujc analizy wynikw takiego pomiaru naley pamita, e zazwyczaj najwyszy przyrost
wiedzy i umiejtnoci nastpuje w najsabszych grupach (o ile, rzecz jasna,
rzetelnie pracuj). Trudniej jest osign istotny postp w grupie reprezentujcej ju na starcie bardzo wysoki poziom motywowanie uczniw w miar swobodnie posugujcych si jzykiem do wysiku i systematycznej pracy
wymaga od nauczyciela sporej inwencji i wiedzy dydaktycznej.
16
CZ WSTPNA PODSTAWY PROGRAMOWEJ

DLA SZKOY PODSTAWOWEJ
Ksztacenie oglne w szkole podstawowej tworzy fundament wyksztacenia szkoa agodnie wprowadza uczniw w wiat wiedzy, dbajc o ich harmonijny rozwj intelektualny, etyczny, emocjonalny, spoeczny i fizyczny.
Ksztacenie to dzieli si na dwa etapy edukacyjne:
1) I etap edukacyjny, obejmujcy klasy IIII szkoy podstawowej edukacja
wczesnoszkolna;
2) II etap edukacyjny, obejmujcy klasy IVVI szkoy podstawowej.
Celem ksztacenia oglnego w szkole podstawowej jest:
1) przyswojenie przez uczniw podstawowego zasobu wiadomoci na temat faktw, zasad, teorii i praktyki, dotyczcych przede wszystkim tematw i zjawisk bliskich dowiadczeniom uczniw;
2) zdobycie przez uczniw umiejtnoci wykorzystywania posiadanych
wiadomoci podczas wykonywania zada i rozwizywania problemw;
3) ksztatowanie u uczniw postaw warunkujcych sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we wspczesnym wiecie.
Do najwaniejszych umiejtnoci zdobywanych przez ucznia w trakcie
ksztacenia oglnego w szkole podstawowej nale:
1) czytanie rozumiane zarwno jako prosta czynno, jako umiejtno rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstw w zakresie
umoliwiajcym zdobywanie wiedzy, rozwj emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w yciu spoeczestwa;
2) mylenie matematyczne umiejtno korzystania z podstawowych narzdzi matematyki w yciu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowa matematycznych;
3) mylenie naukowe umiejtno formuowania wnioskw opartych na
obserwacjach empirycznych dotyczcych przyrody i spoeczestwa;
4) umiejtno komunikowania si w jzyku ojczystym i w jzyku obcym,
zarwno w mowie, jak i w pimie;
5) umiejtno
posugiwania
si
nowoczesnymi
technologiami
informacyjno-komunikacyjnymi, w tym take dla wyszukiwania i korzystania z informacji;
6) umiejtno uczenia si jako sposb zaspokajania naturalnej ciekawoci
wiata, odkrywania swoich zainteresowa i przygotowania do dalszej
edukacji;
7) umiejtno pracy zespoowej.
Jednym z najwaniejszych zada szkoy podstawowej jest ksztacenie umiejtnoci posugiwania si jzykiem polskim, w tym dbao o wzbogacanie
17
CZ WSTPNA PODSTAWY PROGRAMOWEJ DLA SZKOY PODSTAWOWEJ
zasobu sownictwa uczniw. Wypenianie tego zadania naley do obowizkw kadego nauczyciela.
Wanym zadaniem szkoy podstawowej jest przygotowanie uczniw do ycia w spoeczestwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarza uczniom
warunki do nabywania umiejtnoci wyszukiwania, porzdkowania i wykorzystywania informacji z rnych rde, z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, na zajciach z rnych przedmiotw.
Realizacj powyszych celw powinna wspomaga dobrze wyposaona biblioteka szkolna, dysponujca aktualnymi zbiorami, zarwno w postaci ksigozbioru, jak i w postaci zasobw multimedialnych. Nauczyciele wszystkich
przedmiotw powinni odwoywa si do zasobw biblioteki szkolnej i wsppracowa z nauczycielami bibliotekarzami w celu wszechstronnego przygotowania uczniw do samoksztacenia i wiadomego wyszukiwania, selekcjonowania i wykorzystywania informacji.
Poniewa rodki spoecznego przekazu odgrywaj coraz wiksz rol zarwno w yciu spoecznym, jak i indywidualnym, kady nauczyciel powinien
powici duo uwagi edukacji medialnej, czyli wychowaniu uczniw do
waciwego odbioru i wykorzystania mediw.
Wanym zadaniem szkoy podstawowej jest take edukacja zdrowotna, ktrej
celem jest ksztatowanie u uczniw nawyku dbaoci o zdrowie wasne i innych ludzi oraz umiejtnoci tworzenia rodowiska sprzyjajcego zdrowiu.
W procesie ksztacenia oglnego szkoa podstawowa ksztatuje u uczniw
postawy sprzyjajce ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i spoecznemu, takie jak: uczciwo, wiarygodno, odpowiedzialno, wytrwao, poczucie wasnej wartoci, szacunek dla innych ludzi, ciekawo poznawcza,
kreatywno, przedsibiorczo, kultura osobista, gotowo do uczestnictwa
w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespoowej. W rozwoju spoecznym bardzo wane jest ksztatowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury wasnego narodu, a take postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji. Szkoa podejmuje odpowiednie kroki
w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji.
Wiadomoci i umiejtnoci, ktre ucze zdobywa w szkole podstawowej,
opisane s, zgodnie z ide europejskich ram kwalifikacji, w jzyku efektw
ksztacenia1. Cele ksztacenia sformuowane s w jzyku wymaga oglnych,
a treci nauczania oraz oczekiwane umiejtnoci uczniw sformuowane s
w jzyku wymaga szczegowych.
Dziaalno edukacyjna szkoy jest okrelona przez:
1) szkolny zestaw programw nauczania, ktry uwzgldniajc wymiar wychowawczy, obejmuje ca dziaalno szkoy z punktu widzenia dydaktycznego;
Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia si przez cae ycie (2008/C111/01).
18
2) program wychowawczy szkoy obejmujcy wszystkie treci i dziaania

o charakterze wychowawczym;
3) program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniw
oraz potrzeb danego rodowiska, obejmujcy wszystkie treci i dziaania
o charakterze profilaktycznym.
Szkolny zestaw programw nauczania, program wychowawczy szkoy oraz
program profilaktyki tworz spjn cao i musz uwzgldnia wszystkie
wymagania opisane w podstawie programowej. Ich przygotowanie i realizacja s zadaniem zarwno caej szkoy, jak i kadego nauczyciela.
Obok zada wychowawczych i profilaktycznych nauczyciele wykonuj rwnie dziaania opiekucze odpowiednio do istniejcych potrzeb.
Szkoa oraz poszczeglni nauczyciele podejmuj dziaania majce na celu
zindywidualizowane wspomaganie rozwoju kadego ucznia, stosownie do
jego potrzeb i moliwoci. Uczniom z niepenosprawnociami, w tym uczniom
z upoledzeniem umysowym w stopniu lekkim, nauczanie dostosowuje si
ponadto do ich moliwoci psychofizycznych oraz tempa uczenia si.
Podstawa programowa ksztacenia oglnego dla szk podstawowych dzieli
si na dwa etapy edukacyjne: I etap edukacyjny obejmujcy klasy IIII szkoy
podstawowej edukacja wczesnoszkolna realizowana w formie ksztacenia
zintegrowanego oraz II etap edukacyjny, obejmujcy klasy IVVI szkoy podstawowej, podczas ktrego realizowane s nastpujce przedmioty:
1) jzyk polski;
2) jzyk obcy nowoytny;
3) muzyka;
4) plastyka;
5) historia i spoeczestwo;
6) przyroda;
7) matematyka;
8) zajcia komputerowe;
9) zajcia techniczne;
10) wychowanie fizyczne;
11) wychowanie do ycia w rodzinie2;
12) etyka;
2
Sposb nauczania przedmiotu wychowanie do ycia w rodzinie okrela rozp. Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treci dotyczcych wiedzy o yciu seksualnym czowieka, o zasadach wiadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartoci rodziny, ycia w fazie
prenatalnej oraz metodach i rodkach wiadomej prokreacji zawartych w podstawie
programowej ksztacenia oglnego (Dz. U. Nr 67, poz. 756, z 2001 r. Nr 79, poz. 845 oraz
z 2002 r. Nr 121, poz. 1037).
19
CZ WSTPNA PODSTAWY PROGRAMOWEJ DLA SZKOY PODSTAWOWEJ
13) jzyk mniejszoci narodowej lub etnicznej3;

14) jzyk regionalny jzyk kaszubski3.
Przedmiot jzyk mniejszoci narodowej lub etnicznej oraz przedmiot jzyk regionalny jzyk kaszubski jest realizowany w szkoach (oddziaach) z nauczaniem jzyka mniejszoci
narodowych lub etnicznych oraz jzyka regionalnego jzyka kaszubskiego, zgodnie
z rozporzdzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie
warunkw i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoy i placwki publiczne zada umoliwiajcych podtrzymywanie poczucia tosamoci narodowej, etnicznej i jzykowej uczniw nalecych do mniejszoci narodowych i etnicznych oraz spoecznoci posugujcej si jzykiem regionalnym (Dz. U. Nr 214, poz. 1579).
CZ WSTPNA PODSTAWY PROGRAMOWEJ

DLA GIMNAZJUM I LICEUM
Po ukoczeniu szkoy podstawowej ucze kontynuuje ksztacenie oglne na
III i IV etapie edukacyjnym. III etap edukacyjny realizowany jest w gimnazjum, za IV etap edukacyjny realizowany jest w szkole ponadgimnazjalnej.
Ksztacenie oglne na III i IV etapie edukacyjnym, cho realizowane w dwch
rnych szkoach, tworzy programowo spjn cao i stanowi fundament
wyksztacenia, umoliwiajcy zdobycie zrnicowanych kwalifikacji zawodowych, a nastpnie ich pniejsze doskonalenie lub modyfikowanie, otwierajc proces ksztacenia si przez cae ycie.
Celem ksztacenia oglnego na III i IV etapie edukacyjnym jest:
1) przyswojenie przez uczniw okrelonego zasobu wiadomoci na temat
faktw, zasad, teorii i praktyk;
2) zdobycie przez uczniw umiejtnoci wykorzystania posiadanych wiadomoci podczas wykonywania zada i rozwizywania problemw;
3) ksztatowanie u uczniw postaw warunkujcych sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we wspczesnym wiecie.
Do najwaniejszych umiejtnoci zdobywanych przez ucznia w trakcie
ksztacenia oglnego na III i IV etapie edukacyjnym nale:
1) czytanie umiejtno rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego
przetwarzania tekstw, w tym tekstw kultury, prowadzca do osignicia wasnych celw, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa
w yciu spoeczestwa;
2) mylenie matematyczne umiejtno wykorzystania narzdzi matematyki w yciu codziennym oraz formuowania sdw opartych na rozumowaniu matematycznym;
3) mylenie naukowe umiejtno wykorzystania wiedzy o charakterze
naukowym do identyfikowania i rozwizywania problemw, a take formuowania wnioskw opartych na obserwacjach empirycznych dotyczcych przyrody i spoeczestwa;
4) umiejtno komunikowania si w jzyku ojczystym i w jzykach obcych, zarwno w mowie, jak i w pimie;
5) umiejtno sprawnego posugiwania si nowoczesnymi technologiami
informacyjno-komunikacyjnymi;
6) umiejtno wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji;
7) umiejtno rozpoznawania wasnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia si;
8) umiejtno pracy zespoowej.
21
CZ WSTPNA PODSTAWY PROGRAMOWEJ DLA GIMNAZJUM I LICEUM
Jednym z najwaniejszych zada szkoy na III i IV etapie edukacyjnym jest

kontynuowanie ksztacenia umiejtnoci posugiwania si jzykiem polskim,
w tym dbaoci o wzbogacanie zasobu sownictwa uczniw. Wypenianie
tego zadania naley do obowizkw kadego nauczyciela.
Wanym zadaniem szkoy na III i IV etapie edukacyjnym jest przygotowanie uczniw do ycia w spoeczestwie informacyjnym. Nauczyciele powinni
stwarza uczniom warunki do nabywania umiejtnoci wyszukiwania, porzdkowania i wykorzystywania informacji z rnych rde, z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, na zajciach z rnych
przedmiotw.
Realizacj powyszych celw powinna wspomaga dobrze wyposaona biblioteka szkolna, dysponujca aktualnymi zbiorami, zarwno w postaci ksigozbioru, jak i w postaci zasobw multimedialnych. Nauczyciele wszystkich
przedmiotw powinni odwoywa si do zasobw biblioteki szkolnej i wsppracowa z nauczycielami bibliotekarzami w celu wszechstronnego przygotowania uczniw do samoksztacenia i wiadomego wyszukiwania, selekcjonowania i wykorzystywania informacji.
Poniewa rodki spoecznego przekazu odgrywaj coraz wiksz rol, zarwno w yciu spoecznym, jak i indywidualnym, kady nauczyciel powinien
powici duo uwagi edukacji medialnej, czyli wychowaniu uczniw do
waciwego odbioru i wykorzystania mediw.
Wanym celem dziaalnoci szkoy na III i IV etapie edukacyjnym jest skuteczne nauczanie jzykw obcych. Bardzo wane jest dostosowanie zaj do
poziomu przygotowania ucznia, ktre uzyska na wczeniejszych etapach
edukacyjnych.
Zajcia z jzykw obcych nowoytnych prowadzone s na nastpujcych
poziomach:
1) na III etapie edukacyjnym:
a) na poziomie III.0 dla pocztkujcych,
b) na poziomie III.1 na podbudowie wymaga dla II etapu edukacyjnego;
2) na IV etapie edukacyjnym:
a) na poziomie IV.0 dla pocztkujcych,
b) na poziomie IV.1 dla kontynuujcych nauk:
w zakresie podstawowym na podbudowie wymaga poziomu III.0
dla III etapu edukacyjnego,
w zakresie rozszerzonym na podbudowie wymaga poziomu III.1
dla III etapu edukacyjnego,
c) na poziomie IV.2 dla oddziaw dwujzycznych.
Szkoa powinna te powici duo uwagi efektywnoci ksztacenia w zakresie nauk przyrodniczych i cisych zgodnie z priorytetami Strategii Lizboskiej. Ksztacenie w tym zakresie jest kluczowe dla rozwoju cywilizacyjnego
Polski oraz Europy.
22
Wanym zadaniem szkoy na III i IV etapie edukacyjnym jest take edukacja

zdrowotna, ktrej celem jest rozwijanie u uczniw postawy dbaoci o zdrowie wasne i innych ludzi oraz umiejtnoci tworzenia rodowiska sprzyjajcego zdrowiu.
W procesie ksztacenia oglnego szkoa na III i IV etapie edukacyjnym ksztatuje u uczniw postawy sprzyjajce ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i spoecznemu, takie jak: uczciwo, wiarygodno, odpowiedzialno,
wytrwao, poczucie wasnej wartoci, szacunek dla innych ludzi, ciekawo
poznawcza, kreatywno, przedsibiorczo, kultura osobista, gotowo do
uczestnictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespoowej.
W rozwoju spoecznym bardzo wane jest ksztatowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury wasnego narodu, a take postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji. Szkoa podejmuje odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji.
Wiadomoci i umiejtnoci, ktre ucze zdobywa na III i IV etapie edukacyjnym opisane s, zgodnie z ide europejskich ram kwalifikacji, w jzyku efektw ksztacenia1. Cele ksztacenia sformuowane s w jzyku wymaga oglnych, a treci nauczania oraz oczekiwane umiejtnoci uczniw sformuowane s w jzyku wymaga szczegowych.
Dziaalno edukacyjna szkoy jest okrelona przez:
1) szkolny zestaw programw nauczania, ktry uwzgldniajc wymiar wychowawczy, obejmuje ca dziaalno szkoy z punktu widzenia dydaktycznego;
2) program wychowawczy szkoy, obejmujcy wszystkie treci i dziaania
o charakterze wychowawczym;
3) program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniw
oraz potrzeb danego rodowiska, obejmujcy wszystkie treci i dziaania
o charakterze profilaktycznym.
Szkolny zestaw programw nauczania, program wychowawczy szkoy oraz
program profilaktyki tworz spjn cao i musz uwzgldnia wszystkie
wymagania opisane w podstawie programowej. Ich przygotowanie i realizacja s zadaniem zarwno caej szkoy, jak i kadego nauczyciela.
Szkoa oraz poszczeglni nauczyciele podejmuj dziaania majce na celu
zindywidualizowane wspomaganie rozwoju kadego ucznia, stosownie do
jego potrzeb i moliwoci. Nauczanie uczniw z niepenosprawnociami,
w tym uczniw z upoledzeniem umysowym w stopniu lekkim, dostosowuje si do ich moliwoci psychofizycznych oraz tempa uczenia si.
Na III i IV etapie edukacyjnym wymaga si od uczniw take wiadomoci
i umiejtnoci zdobytych na wczeniejszych etapach edukacyjnych.
Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia si przez cae ycie (2008/C111/01).
1
23
Strategia uczenia si przez cae ycie wymaga umiejtnoci podejmowania

wanych decyzji poczynajc od wyboru szkoy ponadgimnazjalnej, kierunku studiw lub konkretnej specjalizacji zawodowej, poprzez decyzje o wyborze miejsca pracy, sposobie podnoszenia oraz poszerzania swoich kwalifikacji, a do ewentualnych decyzji o zmianie zawodu.
cznie III i IV etap edukacyjny zapewniaj wsplny i jednakowy dla wszystkich zasb wiedzy w zakresie podstawowym. Na IV etapie edukacyjnym
moliwe jest ponadto ksztacenie w zakresie rozszerzonym o istotnie szerszych wymaganiach w stosunku do zakresu podstawowego.
Na IV etapie edukacyjnym przedmioty mog by nauczane w zakresie podstawowym lub w zakresie rozszerzonym:
1) tylko w zakresie podstawowym przedmioty: wiedza o kulturze, podstawy
przedsibiorczoci, wychowanie fizyczne, edukacja dla bezpieczestwa, wychowanie do ycia w rodzinie, etyka;
2) w zakresie podstawowym i w zakresie rozszerzonym:
a) jzyk polski, jzyk obcy nowoytny na poziomie IV.1, matematyka, jzyk
mniejszoci narodowej lub etnicznej oraz jzyk regionalny jzyk kaszubski;
ucze realizuje zakres podstawowy albo zakres rozszerzony (wymagania szczegowe dla zakresu rozszerzonego obejmuj take wszystkie wymagania szczegowe dla zakresu podstawowego);
b) historia, wiedza o spoeczestwie, geografia, biologia, chemia, fizyka, informatyka; ucze obowizkowo realizuje zakres podstawowy (zakres
rozszerzony stanowi kontynuacj nauczania danego przedmiotu
w zakresie podstawowym);
3) tylko w zakresie rozszerzonym przedmioty: historia muzyki, historia sztuki, jzyk aciski i kultura antyczna, filozofia.
Szkoa ma obowizek zadba o wszechstronny rozwj kadego ucznia i dlatego dla uczniw, ktrzy wybieraj ksztacenie w zakresie rozszerzonym
z przedmiotw matematyczno-przyrodniczych przewidziany jest dodatkowo przedmiot uzupeniajcy historia i spoeczestwo, ktry poszerza ich wiedz w zakresie nauk humanistycznych oraz ksztatuje postawy obywatelskie.
Natomiast dla uczniw, ktrzy wybieraj ksztacenie w zakresie rozszerzonym z przedmiotw humanistycznych przewidziany jest dodatkowo przedmiot uzupeniajcy przyroda, ktry poszerza ich wiedz w zakresie nauk
matematyczno-przyrodniczych.
Szkoa ma obowizek przygotowa uczniw do podejmowania przemylanych decyzji, take poprzez umoliwianie im samodzielnego wyboru czci zaj edukacyjnych. Dlatego na III i IV etapie edukacyjnym uczniowie
mog wybra przedmioty uzupeniajce:
1) na III etapie edukacyjnym zajcia artystyczne oraz zajcia techniczne;
2) na IV etapie edukacyjnym zajcia artystyczne oraz ekonomia w praktyce.
24
Przedmioty nauczane na III i IV etapie edukacyjnym

Nazwa przedmiotu
Jzyk polski
Jzyki obce nowoytne
Wiedza o kulturze
Muzyka
Historia muzyki
Plastyka
Historia sztuki
Jzyk aciski i kultura antyczna
Filozofia
Historia
Wiedza o spoeczestwie
Podstawy przedsibiorczoci
Geografia
Biologia
Chemia
Fizyka
Matematyka
Informatyka
Wychowanie fizyczne
Edukacja dla bezpieczestwa
Wychowanie do ycia w rodzinie2
Etyka
Jzyk mniejszoci narodowej lub etnicznej3
Jzyk regionalny jzyk kaszubski3
III etap
edukacyjny
IV etap edukacyjny
zakres
zakres
podstawowy
rozszerzony
2
Sposb nauczania przedmiotu wychowanie do ycia w rodzinie okrela rozp. Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treci dotyczcych wiedzy o yciu seksualnym czowieka, o zasadach wiadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartoci rodziny, ycia w fazie
prenatalnej oraz metodach i rodkach wiadomej prokreacji zawartych w podstawie
programowej ksztacenia oglnego (Dz. U. Nr 67, poz. 756, z 2001 r. Nr 79, poz. 845 oraz
z 2002 r. Nr 121, poz. 1037).
3
Przedmiot jzyk mniejszoci narodowej lub etnicznej oraz przedmiot jzyk regionalny jzyk kaszubski jest realizowany w szkoach (oddziaach) z nauczaniem jzyka mniejszoci
narodowych lub etnicznych oraz jzyka regionalnego jzyka kaszubskiego, zgodnie
z rozporzdzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie
warunkw i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoy i placwki publiczne zada umoliwiajcych podtrzymywanie poczucia tosamoci narodowej, etnicznej i jzykowej uczniw nalecych do mniejszoci narodowych i etnicznych oraz spoecznoci posugujcej si jzykiem regionalnym (Dz. U. Nr 214, poz. 1579).
25
Przedmioty uzupeniajce nauczane na III i IV etapie edukacyjnym

Nazwa przedmiotu
Zajcia artystyczne
III etap
edukacyjny
IV etap
edukacyjny
Historia i spoeczestwo
Ekonomia w praktyce
Przyroda
Zajcia techniczne
PODSTAWA PROGRAMOWA EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ

W ZAKRESIE JZYKA OBCEGO NOWOYTNEGO
I etap edukacyjny: klasy IIII
Jzyk obcy nowoytny. Wspomaganie dzieci w porozumiewaniu si z osobami, ktre mwi innym jzykiem. Ucze koczcy klas I:
1) rozumie proste polecenia i waciwie na nie reaguje;
Treci nauczania
klasa I szkoy
podstawowej
2) nazywa obiekty w najbliszym otoczeniu;

3) recytuje wierszyki i rymowanki, piewa piosenki z repertuaru dziecicego;
4) rozumie sens opowiedzianych historyjek, gdy s wspierane obrazkami,
gestami, przedmiotami.
Treci nauczania
wymagania
1) wie, e ludzie posuguj si rnymi jzykami i aby si z nimi porozumie, trzeba nauczy si ich jzyka (motywacja do nauki jzyka obcego);
szczegowe
2) reaguje werbalnie i niewerbalnie na proste polecenia nauczyciela;
na koniec
3) rozumie wypowiedzi ze suchu:
klasy III szkoy
a) rozrnia znaczenie wyrazw o podobnym brzmieniu,
podstawowej
Jzyk obcy nowoytny. Ucze koczcy klas III:
b) rozpoznaje zwroty stosowane na co dzie i potrafi si nimi posugiwa,

c) rozumie oglny sens krtkich opowiada i bani przedstawianych
take za pomoc obrazw, gestw,
d) rozumie sens prostych dialogw w historyjkach obrazkowych (take
w nagraniach audio i video);
4) czyta ze zrozumieniem wyrazy i proste zdania;
5) zadaje pytania i udziela odpowiedzi w ramach wyuczonych zwrotw,
recytuje wiersze, rymowanki i piewa piosenki, nazywa obiekty z otoczenia i opisuje je, bierze udzia w miniprzedstawieniach teatralnych;
6) przepisuje wyrazy i zdania;
7) w nauce jzyka obcego nowoytnego potrafi korzysta ze sownikw
obrazkowych, ksieczek, rodkw multimedialnych;
8) wsppracuje z rwienikami w trakcie nauki.
27
PODSTAWA PROGRAMOWA JZYK OBCY NOWOYTNY KLASY IIII
ZALECANE WARUNKI I SPOSB REALIZACJI

Zalecane jest organizowanie dzieciom rwnie pozalekcyjnych form nauki
jzyka obcego nowoytnego, np. zaj w szkolnym klubie, spotka czytelniczych w bibliotece, seansw filmowych w wietlicy szkolnej itp.
PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU

JZYK OBCY NOWOYTNY
II etap edukacyjny: klasy IVVI
I.
Znajomo rodkw jzykowych.
Ucze posuguje si bardzo podstawowym zasobem rodkw jzykowych

(leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umoliwiajcym realizacj pozostaych wymaga oglnych w zakresie tematw
wskazanych w wymaganiach szczegowych.
II.
Cele ksztacenia
wymagania
oglne
Rozumienie wypowiedzi.
Ucze rozumie bardzo proste i krtkie wypowiedzi ustne artykuowane wyranie i powoli, w standardowej odmianie jzyka, a take krtkie i proste wypowiedzi pisemne w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
III. Tworzenie wypowiedzi.
Ucze samodzielnie formuuje bardzo krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi ustne i pisemne w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
IV. Reagowanie na wypowiedzi.
Ucze uczestniczy w prostej rozmowie i w typowych sytuacjach reaguje
w sposb zrozumiay, adekwatnie do sytuacji komunikacyjnej, ustnie lub pisemnie, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
V.
Przetwarzanie wypowiedzi.
Ucze zmienia form przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym

w wymaganiach szczegowych.
1. Ucze posuguje si bardzo podstawowym zasobem rodkw jzykowych: leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych,
umoliwiajcym realizacj pozostaych wymaga oglnych w zakresie
nastpujcych tematw:
Treci nauczania
wymagania
szczegowe
1) czowiek (dane personalne, wygld zewntrzny, uczucia i emocje,

zainteresowania);
2) dom (miejsce zamieszkania, opis domu, pomieszcze domu i ich wyposaenia);
3) szkoa (przedmioty nauczania, przybory szkolne);
4) praca (popularne zawody);
5) ycie rodzinne i towarzyskie (czonkowie rodziny, koledzy, przyjaciele, czynnoci ycia codziennego, formy spdzania czasu wolnego);
6) ywienie (artykuy spoywcze, posiki);
29
PODSTAWA PROGRAMOWA JZYK OBCY NOWOYTNY KLASY IVVI
7) zakupy i usugi (rodzaje sklepw, towary, sprzedawanie i kupowanie);

8) podrowanie i turystyka (rodki transportu, kierunki wiata);
9) kultura (wita, obrzdy);
10) sport (popularne dyscypliny sportu, sprzt sportowy);
11) zdrowie (samopoczucie, higiena codzienna);
12) wiat przyrody (pogoda, roliny i zwierzta, krajobraz).
2. Ucze rozumie wypowiedzi ze suchu:
1) reaguje na polecenia;
2) rozumie znaczenie zwrotw dnia codziennego adresowanych do
ucznia;
3) rozumie oglny sens prostego tekstu;
4) wyszukuje proste informacje szczegowe w tekcie suchanym;
5) rozumie intencje rozmwcw (np. podawanie informacji, wyraanie
proby, zgody lub braku zgody, artowanie);
6) rozpoznaje rodzaje sytuacji komunikacyjnych (np. u lekarza, w sklepie, na dworcu, w szkole).
3. Ucze rozumie krtkie, proste, kilkuzdaniowe wypowiedzi pisemne:
1) rozumie oglny sens tekstu;
2) wyszukuje proste informacje szczegowe w tekcie;
3) rozpoznaje rne rodzaje tekstw, np. list prywatny, e-mail, SMS,
opowiadanie, zaproszenie, kartka pocztowa.
4. Ucze tworzy kilkuzdaniowe wypowiedzi ustne wedug wzoru:
1) opisuje ludzi, przedmioty i miejsca;
2) opowiada o czynnociach ycia codziennego;
3) przedstawia swoje upodobania i uczucia.
5. Ucze tworzy kilkuzdaniowe wypowiedzi pisemne wedug wzoru:
1) opisuje ludzi, przedmioty i miejsca;
2) opisuje czynnoci dnia codziennego;
3) przedstawia swoje upodobania i uczucia.
6. Ucze reaguje ustnie w prostych sytuacjach dnia codziennego:
1) przedstawia siebie i czonkw swojej rodziny;
2) podaje swj wiek i miejsce zamieszkania;
3) podaje swoje upodobania;
4) mwi, co posiada i co potrafi robi;
5) prosi o informacje;
6) wyraa swoje emocje;
7) wyraa proby i podzikowania.
30
7. Ucze reaguje w formie prostego tekstu pisanego w prostych sytuacjach

ycia codziennego:
1) udziela podstawowych informacji na swj temat;
2) wyraa podzikowania.
8. Ucze przetwarza tekst:
1) przekazuje ustnie informacje uzyskane z tekstu suchanego lub czytanego;
2) zapisuje informacje uzyskane z tekstu suchanego lub czytanego.
9. Ucze dokonuje samooceny (np. przy uyciu portfolio jzykowego) i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad jzykiem (np. korzystanie ze
sownika, poprawianie bdw, zapamitywanie nowych wyrazw).
10. Ucze wspdziaa w grupie, np. w lekcyjnych i pozalekcyjnych jzykowych pracach projektowych.
11. Ucze korzysta ze rde informacji w jzyku obcym (np. z encyklopedii, mediw) rwnie za pomoc technologii informacyjno-komunikacyjnych.
12. Ucze stosuje strategie komunikacyjne (np. domylanie si znaczenia
wyrazw z kontekstu, rozumienie tekstu zawierajcego nieznane sowa
i zwroty).
13. Ucze posiada wiadomo jzykow (np. podobiestw i rnic midzy
jzykami).

Warunkiem rozwijania umiejtnoci jzykowych jest zapewnienie uczniowi kontynuacji nauki jzyka obcego nowoytnego, rozpocztej na I etapie
edukacyjnym. Nauczyciele jzyka obcego nowoytnego na II etapie edukacyjnym powinni waciwie okreli i wykorzysta zdobyte dotychczas przez
uczniw umiejtnoci.
Podstawowym celem ksztacenia jest skuteczne porozumiewanie si w jzyku obcym, w mowie i w pimie. Priorytetem jest zatem umiejtno osigania
przez ucznia rnych celw komunikacyjnych, a poprawno jzykowa, cho
odgrywa istotn rol, nie jest nadrzdnym celem dydaktycznym.
II etap edukacyjny nawizuje w wikszoci wymaga do poziomu A1, w szeciostopniowej skali poziomw biegoci w zakresie poszczeglnych umiejtnoci jzykowych (A1, A2 poziom podstawowy; B1, B2 poziom samodzielnoci; C1, C2 poziom biegoci), zdefiniowanej przez Rad Europy1.
Warunkiem skutecznego nauczania jzyka obcego nowoytnego i osignicia
wskazanych wymaga jest nauka w grupach jzykowych o zblionym poziomie zaawansowania jzykowego uczniw.
Zalecane jest prowadzenie zaj z jzyka obcego nowoytnego w odpowiednio wyposaonej sali. Wrd niezbdnych pomocy powinny znale si sowniki, pomoce wizualne, odtwarzacz pyt CD, komplet pyt do nauczania. Zalecany jest te dostp do komputerw z czem internetowym.
Oprcz umiejtnoci jzykowych szkoa, poprzez nauczanie jzyka obcego
nowoytnego, ksztatuje postawy ciekawoci, tolerancji i otwartoci wobec innych kultur.

(Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment).
32

JZYK OBCY NOWOYTNY
III etap edukacyjny
Poziom III.0 dla pocztkujcych
I.
Ucze posuguje si bardzo podstawowym zasobem rodkw jzykowych

(leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umoliwiajcym realizacj pozostaych wymaga oglnych w zakresie tematw
wskazanych w wymaganiach szczegowych.
II.
Cele ksztacenia
wymagania
oglne
Ucze rozumie bardzo proste i krtkie wypowiedzi ustne artykuowane wyranie i powoli, w standardowej odmianie jzyka, a take krtkie i proste wypowiedzi pisemne w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
Ucze samodzielnie formuuje bardzo krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi ustne i pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
V.

1. Ucze posuguje si bardzo podstawowym zasobem rodkw jzykowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umoliwiajcym realizacj pozostaych wymaga oglnych w zakresie nastpujcych tematw:
Treci nauczania
wymagania
szczegowe
1) czowiek (np. dane personalne, wygld zewntrzny, uczucia i emocje, zainteresowania);

2) dom (np. miejsce zamieszkania, opis domu, pomieszcze domu i ich
wyposaenia);
3) szkoa (np. przedmioty nauczania, ycie szkoy);
4) praca (np. popularne zawody i zwizane z nimi czynnoci, miejsce
pracy);
33
PODSTAWA PROGRAMOWA JZYK OBCY NOWOYTNY GIMNAZJUM
5) ycie rodzinne i towarzyskie (np. czonkowie rodziny, koledzy, przyjaciele, czynnoci ycia codziennego, formy spdzania czasu wolnego);
6) ywienie (np. artykuy spoywcze, posiki, lokale gastronomiczne);
7) zakupy i usugi (np. rodzaje sklepw, towary, sprzedawanie i kupowanie, korzystanie z usug);
8) podrowanie i turystyka (np. rodki transportu, orientacja w terenie, informacja turystyczna, zwiedzanie);
9) kultura (np. dziedziny kultury, uczestnictwo w kulturze);
10) sport (np. popularne dyscypliny sportu, sprzt sportowy, imprezy
sportowe);
11) zdrowie (np. samopoczucie, choroby, ich objawy i leczenie);
12) technika (np. korzystanie z podstawowych urzdze technicznych);
13) wiat przyrody (np. pogoda, roliny i zwierzta, krajobraz);
14) elementy wiedzy o krajach obszaru nauczanego jzyka oraz o kraju ojczystym, z uwzgldnieniem kontekstu midzykulturowego oraz
tematyki integracji europejskiej.
2. Ucze rozumie ze suchu bardzo proste, krtkie wypowiedzi (np. instrukcje, komunikaty, rozmowy) artykuowane powoli i wyranie, w standardowej odmianie jzyka:
2) okrela gwn myl tekstu;
3) znajduje w tekcie okrelone informacje;
4) okrela intencje nadawcy/autora tekstu;
5) okrela kontekst wypowiedzi (np. czas, miejsce, sytuacj, uczestnikw).
3. Ucze rozumie krtkie, proste wypowiedzi pisemne (np. napisy informacyjne, listy, ulotki reklamowe, jadospisy, ogoszenia, rozkady jazdy
i proste teksty narracyjne):
4) okrela kontekst wypowiedzi (np. nadawc, odbiorc, form tekstu).
4. Ucze tworzy bardzo krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi ustne:
1) opisuje ludzi, przedmioty, miejsca i czynnoci;
2) opowiada o wydarzeniach ycia codziennego;
3) przedstawia fakty z przeszoci i teraniejszoci;
4) opisuje swoje upodobania;
5) wyraa swoje opinie i uczucia;
6) przedstawia intencje i plany na przyszo.
34
5. Ucze tworzy bardzo krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi pisemne

w formie prostych wyrae i zda (np. wiadomo, e-mail, krtki opis):
2) opisuje wydarzenia ycia codziennego;
4) opisuje swoje upodobania;
5) wyraa swoje opinie i uczucia;
6) opisuje intencje i plany na przyszo.
6. Ucze reaguje ustnie w prosty i zrozumiay sposb, w typowych sytuacjach:
1) nawizuje kontakty towarzyskie (np. przedstawia siebie i inne osoby, wita si i egna, udziela podstawowych informacji na swj temat
i pyta o dane rozmwcy i innych osb);
2) stosuje formy grzecznociowe;
3) uzyskuje i przekazuje proste informacje i wyjanienia;
4) prosi o pozwolenie, udziela i odmawia pozwolenia;
5) wyraa swoje opinie i yczenia, pyta o opinie i yczenia innych;
6) wyraa swoje emocje (np. rado, niezadowolenie, zdziwienie);
7) wyraa proby i podzikowania oraz zgod lub odmow wykonania
proby;
8) prosi o powtrzenie bd wyjanienie (sprecyzowanie) tego, co powiedzia rozmwca.
7. Ucze reaguje w formie prostego tekstu pisanego (np. e-mail, wiadomo) w typowych sytuacjach:
1) nawizuje kontakty towarzyskie (np. przedstawia siebie i inne osoby, udziela podstawowych informacji na swj temat i pyta o dane
rozmwcy i innych osb);
2) uzyskuje i przekazuje proste informacje i wyjanienia (np. wypenia
formularz);
proby.
8. Ucze przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje informacje zawarte w materiaach wizualnych (np. mapach, symbolach, piktogramach);
2) przekazuje w jzyku polskim gwne myli lub wybrane informacje
z prostego tekstu w jzyku obcym.
35
sownika, poprawianie bdw, prowadzenie notatek, zapamitywanie

nowych wyrazw, korzystanie z tekstw kultury w jzyku obcym).
11. Ucze korzysta ze rde informacji w jzyku obcym (np. z encyklopedii,
mediw, instrukcji obsugi) rwnie za pomoc technologii informacyjno-komunikacyjnych.
i zwroty) i strategie kompensacyjne (np. opis, zastpienie innym wyrazem) w przypadku, gdy nie zna lub nie pamita jakiego wyrazu.
jzykami).

JZYK OBCY NOWOYTNY
III etap edukacyjny
Poziom III.1 na podbudowie wymaga dla II etapu edukacyjnego
I.
Ucze posuguje si podstawowym zasobem rodkw jzykowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umoliwiajcym
realizacj pozostaych wymaga oglnych w zakresie tematw wskazanych
II.
Cele ksztacenia
wymagania
oglne
Ucze rozumie proste, krtkie wypowiedzi ustne artykuowane wyranie,

w standardowej odmianie jzyka, a take proste wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
Ucze samodzielnie formuuje krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi ustne
i pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
Ucze uczestniczy w rozmowie i w typowych sytuacjach reaguje w sposb
zrozumiay, adekwatnie do sytuacji komunikacyjnej, ustnie lub w formie prostego tekstu, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
V.

1. Ucze posuguje si podstawowym zasobem rodkw jzykowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umoliwiajcym realizacj pozostaych wymaga oglnych w zakresie nastpujcych tematw:
Treci nauczania
wymagania
szczegowe
1) czowiek (np. dane personalne, wygld zewntrzny, cechy charakteru, uczucia i emocje, zainteresowania);
wyposaenia);
3) szkoa (np. przedmioty nauczania, ycie szkoy);
4) praca (np. popularne zawody i zwizane z nimi czynnoci, miejsce
pracy);
37
5) ycie rodzinne i towarzyskie (np. okresy ycia, czonkowie rodziny,

koledzy, przyjaciele, czynnoci ycia codziennego, formy spdzania
czasu wolnego, wita i uroczystoci, styl ycia, konflikty i problemy);
6) ywienie (np. artykuy spoywcze, posiki i ich przygotowywanie,
lokale gastronomiczne);
7) zakupy i usugi (np. rodzaje sklepw, towary, sprzedawanie i kupowanie, korzystanie z usug, reklama);
8) podrowanie i turystyka (np. rodki transportu, orientacja w terenie, hotel, informacja turystyczna, wycieczki, zwiedzanie);
9) kultura (np. dziedziny kultury, twrcy i ich dziea, uczestnictwo
w kulturze, media);
10) sport (np. dyscypliny sportu, sprzt sportowy, imprezy sportowe,
sport wyczynowy);
11) zdrowie (np. higieniczny tryb ycia, samopoczucie, choroby, ich objawy i leczenie, uzalenienia);
12) nauka i technika (np. odkrycia naukowe, wynalazki, obsuga i korzystanie z podstawowych urzdze technicznych, technologie
informacyjno-komunikacyjne);
13) wiat przyrody (np. pogoda, roliny i zwierzta, krajobraz, zagroenie i ochrona rodowiska naturalnego, klski ywioowe);
14) ycie spoeczne (np. konflikty i problemy spoeczne, przestpczo);
tematyki integracji europejskiej.
2. Ucze rozumie ze suchu proste, krtkie, typowe wypowiedzi (np. instrukcje, komunikaty, ogoszenia, rozmowy) artykuowane wyranie,
w standardowej odmianie jzyka:
4) okrela intencj nadawcy/autora tekstu;
5) okrela kontekst wypowiedzi (np. czas, miejsce, sytuacj, uczestnikw);
6) rozrnia formalny i nieformalny styl wypowiedzi.
3. Ucze rozumie proste wypowiedzi pisemne (np. napisy informacyjne,
listy, broszury, ulotki reklamowe, jadospisy, ogoszenia, rozkady jazdy,
instrukcje obsugi, proste artykuy prasowe i teksty narracyjne):
2) okrela gwn myl poszczeglnych czci tekstu;
38
5) okrela kontekst wypowiedzi (np. nadawc, odbiorc, form tekstu);

6) rozpoznaje zwizki pomidzy poszczeglnymi czciami tekstu;
4. Ucze tworzy krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi ustne:
1) opisuje ludzi, przedmioty, miejsca, zjawiska i czynnoci;
2) opowiada o wydarzeniach ycia codziennego;
4) relacjonuje wydarzenia z przeszoci;
5) wyraa i uzasadnia swoje opinie, pogldy i uczucia;
6) przedstawia opinie innych osb;
7) przedstawia intencje, marzenia, nadzieje i plany na przyszo;
8) opisuje dowiadczenia swoje i innych osb;
9) stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi w zalenoci od
sytuacji.
5. Ucze tworzy krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi pisemne (np. notatka, ogoszenie, zaproszenie, pozdrowienia, yczenia, wiadomo, ankieta, pocztwka, e-mail, opis, krtki list prywatny):
1) opisuje ludzi, przedmioty, miejsca, zjawiska i czynnoci;
2) opisuje wydarzenia ycia codziennego;
5) wyraa i uzasadnia swoje pogldy, uczucia;
6) przedstawia opinie innych osb;
7) opisuje intencje, marzenia, nadzieje i plany na przyszo;
sytuacji.
6. Ucze reaguje ustnie w sposb zrozumiay w typowych sytuacjach:
2) rozpoczyna, prowadzi i koczy rozmow;
4) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjanienia;
5) prowadzi proste negocjacje w typowych sytuacjach ycia codziennego
(np. wymiana zakupionego towaru);
6) proponuje, przyjmuje i odrzuca propozycje i sugestie;
39
8) wyraa swoje opinie, intencje, preferencje i yczenia, pyta o opinie,

preferencje i yczenia innych, zgadza si, sprzeciwia si;
10) prosi o rad i udziela rady;
proby;
12) wyraa skarg, przeprasza, przyjmuje przeprosiny;
7. Ucze reaguje w formie prostego tekstu pisanego (np. e-mail, wiadomo, pocztwka, krtki list prywatny) w typowych sytuacjach:
2) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjanienia (np. wypenia formularz);
3) prowadzi proste negocjacje w typowych sytuacjach ycia codziennego (np. uzgadnianie formy spdzania czasu);
preferencje i yczenia innych, zgadza si, sprzeciwia si;
proby;
10) wyraa skarg, przeprasza, przyjmuje przeprosiny.
1) przekazuje w jzyku obcym informacje zawarte w materiaach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach), audiowizualnych (np. filmach, reklamach) oraz tekstach obcojzycznych;
z tekstu w jzyku obcym;
3) przekazuje w jzyku obcym informacje sformuowane w jzyku polskim.
40

i zwroty) i strategie kompensacyjne (np. zastpienie innym wyrazem,
opis, rodki niewerbalne) w przypadku, gdy nie zna lub nie pamita wyrazu.
jzykami).

Znajomo jzykw obcych nowoytnych jest warunkiem penego, aktywnego uczestnictwa modych Polakw w yciu spoecznoci europejskiej
i globalnej. Promowanie rnorodnoci jzykowej jest jednym z priorytetw
Unii Europejskiej.
Za podstawowy cel ksztacenia w nauczaniu jzykw obcych nowoytnych
przyjto skuteczne porozumiewanie si w jzyku obcym, w mowie i w pimie. Priorytetem jest zatem umiejtno osigania przez ucznia rnych celw komunikacyjnych, a poprawno jzykowa, cho odgrywa istotn rol,
nie jest nadrzdnym celem dydaktycznym.
Oprcz umiejtnoci jzykowych szkoa, poprzez nauczanie jzyka obcego,
ksztatuje postawy ciekawoci, tolerancji i otwartoci wobec innych kultur.
Warunkiem rozwijania umiejtnoci jzykowych na III etapie edukacyjnym
jest zapewnienie uczniom kontynuacji nauki jzyka obcego nowoytnego
nauczanego w szkole podstawowej. Nauczyciele powinni waciwie okreli
i wykorzysta zdobyte przez uczniw w szkole podstawowej umiejtnoci
jzykowe.
W tym celu konieczne jest przeprowadzenie testw, ktre pozwol na zakwalifikowanie uczniw do odpowiednich grup zaawansowania.
Na III etapie edukacyjnym okrelono dwa poziomy nauczania jzykw obcych nowoytnych: poziom III.0 dla pocztkujcych i poziom III.1 dla kontynuujcych nauk, ktry ma wymagania zblione do poziomu A2, w szeciostopniowej skali poziomw biegoci w zakresie poszczeglnych umiejtnoci jzykowych (A1, A2 poziom podstawowy; B1, B2 poziom samodzielnoci; C1, C2 poziom biegoci), zdefiniowanej przez Rad Europy1.

(Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment).
42

JZYK OBCY NOWOYTNY
IV etap edukacyjny
Poziom IV.0 dla pocztkujcych
I.
Ucze posuguje si podstawowym zasobem rodkw jzykowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umoliwiajcym
realizacj pozostaych wymaga oglnych w zakresie tematw wskazanych
II.
Cele ksztacenia
wymagania
oglne
Ucze rozumie bardzo proste i krtkie wypowiedzi ustne artykuowane wyranie i powoli, w standardowej odmianie jzyka, a take krtkie i proste wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
Ucze samodzielnie formuuje bardzo krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi ustne i pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
V.

1. Ucze posuguje si podstawowym zasobem rodkw jzykowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umoliwiajcym realizacj pozostaych wymaga oglnych w zakresie nastpujcych tematw:
1) czowiek (np. dane personalne, wygld zewntrzny, cechy charakteru, uczucia i emocje, zainteresowania, problemy etyczne);
wyposaenia, wynajmowanie mieszkania);
3) szkoa (np. przedmioty nauczania, oceny i wymagania, ycie szkoy,
ksztacenie pozaszkolne);
4) praca (np. zawody i zwizane z nimi czynnoci, warunki pracy i zatrudnienia, praca dorywcza);
Treci nauczania
wymagania
szczegowe
43
PODSTAWA PROGRAMOWA JZYK OBCY NOWOYTNY LICEUM
5) ycie rodzinne i towarzyskie (np. okresy ycia, czonkowie rodziny,

koledzy, przyjaciele, czynnoci ycia codziennego, formy spdzania
czasu wolnego, wita i uroczystoci, styl ycia, konflikty i problemy);
6) ywienie (np. artykuy spoywcze, posiki i ich przygotowanie, lokale gastronomiczne);
7) zakupy i usugi (np. rodzaje sklepw, towary, sprzedawanie i kupowanie, reklama, korzystanie z usug, rodki patnicze);
8) podrowanie i turystyka (np. rodki transportu, informacja turystyczna, baza noclegowa, wycieczki, zwiedzanie);
9) kultura (np. dziedziny kultury, twrcy i ich dziea, uczestnictwo
w kulturze, media);
10) sport (np. dyscypliny sportu, sprzt sportowy, imprezy sportowe,
sport wyczynowy);
11) zdrowie (np. samopoczucie, choroby, ich objawy i leczenie, higieniczny tryb ycia);
12) nauka i technika (np. odkrycia naukowe, obsuga i korzystanie
z podstawowych urzdze technicznych, technologie informacyjno-komunikacyjne);
13) wiat przyrody (np. klimat, roliny i zwierzta, krajobraz, zagroenia
i ochrona rodowiska naturalnego, klski ywioowe);
14) pastwo i spoeczestwo (np. konflikty wewntrzne i midzynarodowe, przestpczo, polityka spoeczna);
tematyki integracji europejskiej, w tym znajomo problemw pojawiajcych si na styku rnych kultur i spoecznoci.
2. Ucze rozumie ze suchu bardzo proste, krtkie, typowe wypowiedzi
(np. instrukcje, komunikaty, rozmowy) artykuowane powoli i wyranie,
w standardowej odmianie jzyka:
3. Ucze rozumie krtkie, proste wypowiedzi pisemne (np. napisy informacyjne, listy, ulotki reklamowe, jadospisy, ogoszenia, rozkady jazdy,
proste teksty narracyjne):
44

4. Ucze tworzy bardzo krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi ustne:
2) opowiada o wydarzeniach ycia codziennego i komentuje je;
4) opisuje swoje upodobania i uczucia;
5) przedstawia opinie swoje i innych osb;
6) przedstawia intencje i plany na przyszo.
5. Ucze tworzy bardzo krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi pisemne
w formie prostych wyrae i zda (np. wiadomo, e-mail, krtki opis, notatka, ogoszenie, zaproszenie, ankieta, pocztwka, prosty list prywatny):
2) opisuje wydarzenia ycia codziennego i komentuje je;
4) opisuje swoje upodobania i uczucia;
5) przedstawia opinie swoje i innych osb;
6) opisuje intencje i plany na przyszo.
6. Ucze reaguje ustnie w prosty i zrozumiay sposb, w typowych sytuacjach:
2) rozpoczyna, prowadzi i koczy rozmow;
4) uzyskuje i przekazuje proste informacje i wyjanienia;
proby;
10) przeprasza, przyjmuje przeprosiny;
45
7. Ucze reaguje w formie prostego tekstu pisanego (np. e-mail, wiadomo) w typowych sytuacjach:
2) uzyskuje i przekazuje proste informacje i wyjanienia (np. wypenia
formularz);
proby;
8) przeprasza, przyjmuje przeprosiny.
1) przekazuje w jzyku obcym informacje zawarte w materiaach wizualnych (np. mapach, symbolach, piktogramach) i tekstach obcojzycznych;
z prostego tekstu w jzyku obcym.
i zwroty) oraz proste strategie kompensacyjne (np. zastpienie innym
wyrazem, opis) w przypadku, gdy nie zna lub nie pamita jakiego wyrazu.
jzykami).
46

JZYK OBCY NOWOYTNY
IV etap edukacyjny
Poziom IV.1 dla kontynuujcych nauk
ZAKRES PODSTAWOWY
na podbudowie wymaga poziomu
III.0 dla III etapu edukacyjnego
ZAKRES ROZSZERZONY
Cele ksztacenia
wymagania
oglne
I. Znajomo rodkw jzykowych.

Ucze posuguje si w miar rozwinitym zasobem rodkw jzykowych (leksykalnych, gramatycznych,
ortograficznych oraz fonetycznych)
umoliwiajcym realizacj pozostaych wymaga oglnych w zakresie tematw wskazanych w wymaganiach szczegowych.
Ucze posuguje si bogatym zasobem rodkw jzykowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych) umoliwiajcym realizacj pozostaych
wymaga oglnych w zakresie tematw wskazanych w wymaganiach szczegowych.
II. Rozumienie wypowiedzi.

Ucze rozumie proste, typowe
wypowiedzi ustne, artykuowane
wyranie, w standardowej odmianie jzyka, a take proste wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym
Ucze rozumie wypowiedzi ustne

i pisemne o rnorodnej formie i dugoci, w rnych warunkach odbioru, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.

Ucze samodzielnie formuuje krtkie, proste, zrozumiae wypowiedzi
ustne i pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
Ucze tworzy pynne i zrozumiae, dusze wypowiedzi ustne oraz

dusze wypowiedzi pisemne, bogate i spjne pod wzgldem treci, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.

Ucze uczestniczy w rozmowie
i w typowych sytuacjach reaguje
w sposb zrozumiay, adekwatnie
do sytuacji komunikacyjnej, ustnie
lub pisemnie, w zakresie opisanym
Ucze reaguje pynnie, w formie ustnej i pisemnej, w rnorodnych, bardziej zoonych sytuacjach, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
47
V. Przetwarzanie wypowiedzi.
Treci nauczania
wymagania
szczegowe
Ucze zmienia form przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
Ucze zmienia form przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
ZAKRES PODSTAWOWY
ZAKRES ROZSZERZONY
1. Ucze posuguje si w miar roz- 1. Ucze posuguje si bogatym

zasobem rodkw jzykowych
winitym zasobem rodkw jzy(leksykalnych, gramatycznych,
kowych (leksykalnych, gramaortograficznych oraz fonetycztycznych, ortograficznych oraz
nych), umoliwiajcym realizacj
fonetycznych), umoliwiajcym
pozostaych wymaga oglnych
realizacj pozostaych wymaga
oglnych
w zakresie nastpujcych tematw:
1) czowiek (np. dane personalne, wygld zewntrzny, cechy charakteru,
uczucia i emocje, zainteresowania, problemy etyczne);
wyposaenia, wynajmowanie, kupno i sprzeda mieszkania);
3) szkoa (np. przedmioty nauczania, oceny i wymagania, ycie szkoy,
ksztacenie pozaszkolne, system owiaty);
4) praca (np. zawody i zwizane z nimi czynnoci, warunki pracy i zatrudnienia, praca dorywcza, rynek pracy);
5) ycie rodzinne i towarzyskie (np. okresy ycia, czonkowie rodziny, koledzy, przyjaciele, czynnoci ycia codziennego, formy spdzania czasu wolnego, wita i uroczystoci, styl ycia, konflikty i problemy);
6) ywienie (np. artykuy spoywcze, posiki i ich przygotowanie, lokale
gastronomiczne, diety);
7) zakupy i usugi (np. rodzaje sklepw, towary, sprzedawanie i kupowanie, reklama, korzystanie z usug, rodki patnicze, banki, ubezpieczenia);
8) podrowanie i turystyka (np. rodki transportu, informacja turystyczna, baza noclegowa, wycieczki, zwiedzanie, wypadki);
48
ZAKRES PODSTAWOWY
ZAKRES ROZSZERZONY
9) kultura (np. dziedziny kultury, twrcy i ich dziea, uczestnictwo w kulturze, media);
10) sport (np. dyscypliny sportu, sprzt sportowy, imprezy sportowe, sport
wyczynowy);
11) zdrowie (np. samopoczucie, choroby, ich objawy i leczenie, higieniczny
tryb ycia, niepenosprawni, uzalenienia, ochrona zdrowia);
12) nauka i technika (np. odkrycia naukowe, wynalazki, obsuga i korzystanie z podstawowych urzdze technicznych, awarie, technologie informacyjno-komunikacyjne);
13) wiat przyrody (np. klimat, wiat rolin i zwierzt, krajobraz, zagroenia i ochrona rodowiska naturalnego, klski ywioowe, katastrofy,
przestrze kosmiczna);
14) pastwo i spoeczestwo (np. struktura pastwa, urzdy, organizacje
spoeczne i midzynarodowe, konflikty wewntrzne i midzynarodowe, przestpczo, polityka spoeczna, gospodarka);
15) elementy wiedzy o krajach obszaru nauczanego jzyka oraz o kraju ojczystym, z uwzgldnieniem kontekstu midzykulturowego oraz tematyki integracji europejskiej, w tym znajomo problemw pojawiajcych si na styku rnych kultur i spoecznoci.
2. Ucze rozumie ze suchu proste, 2. Ucze rozumie ze suchu teksty
o rnorodnej formie i dugoci
typowe wypowiedzi (np. instruk(np. rozmowy, dyskusje, wywiacje, komunikaty, ogoszenia, rozdy, wykady, komunikaty, instrumowy) artykuowane wyranie,
kcje, wiadomoci, audycje radiow standardowej odmianie jzyka:
we i telewizyjne) w rnych wa1) okrela gwn myl tekstu;
runkach odbioru.
2) okrela gwn myl poszczeUcze spenia wymagania okreloglnych czci tekstu;
3) znajduje w tekcie okrelone ne dla zakresu podstawowego, a ponadto:
informacje;
1) oddziela fakty od opinii.
5) okrela kontekst wypowiedzi

(np. czas, miejsce, sytuacj,
uczestnikw);
49
ZAKRES PODSTAWOWY
ZAKRES ROZSZERZONY
3. Ucze rozumie proste wypowie- 3. Ucze rozumie wypowiedzi pisemne o rnorodnej formie
dzi pisemne (np. napisy infori dugoci (np. artykuy prasowe,
macyjne, listy, broszury, ulotki
recenzje, wywiady, teksty literareklamowe, jadospisy, ogoszeckie).
nia, rozkady jazdy, instrukcje
obsugi, proste artykuy prasowe
Ucze spenia wymagania okreloi teksty narracyjne):
ne dla zakresu podstawowego, a po1) okrela gwn myl tekstu;
nadto:
2) okrela gwn myl poszcze1) oddziela fakty od opinii.
glnych czci tekstu;
3) znajduje w tekcie okrelone
informacje;
5) okrela kontekst wypowiedzi
(np. nadawc, odbiorc, form
tekstu);
6) rozpoznaje zwizki pomidzy
poszczeglnymi czciami tekstu;
4. Ucze tworzy krtkie, proste, zro- 4. Ucze tworzy pynne i zrozumiae, dusze wypowiedzi ustne.
zumiae, wypowiedzi ustne:
1) opisuje ludzi, przedmioty, Ucze spenia wymagania okrelomiejsca, zjawiska i czynnoci; ne dla zakresu podstawowego, a po2) opowiada o wydarzeniach y- nadto:
cia codziennego i komentuje je;
1) wyjania sposb obsugi bar3) przedstawia fakty z przeszoci i teraniejszoci;

6) przedstawia
osb;
opinie
innych
dziej skomplikowanych urzdze oraz procedury postpowania (np. zaatwianie spraw

w instytucjach);
2) przedstawia w logicznym porzdku argumenty za i przeciw

danej tezie lub rozwizaniu.
7) przedstawia zalety i wady rnych rozwiza i pogldw;
50
ZAKRES PODSTAWOWY
ZAKRES ROZSZERZONY

9) opisuje dowiadczenia swoje
i innych osb;
10) wyraa pewno, przypuszczenie, wtpliwoci dotyczce zdarze z przeszoci,
teraniejszoci i przyszoci;
11) wyjania sposb obsugi prostych urzdze (np. automatu do napojw, bankomatu);
12) stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi w zalenoci od sytuacji.
5. Ucze tworzy krtkie, proste, 5. Ucze tworzy dusze wypowiezrozumiae wypowiedzi pisemne
dzi pisemne (np. list formalny,
(np. wiadomo, opis, notatka,
rozprawka, opis, opowiadanie,
ogoszenie, zaproszenie, ankieta,
sprawozdanie, recenzja), bogate
pocztwka, e-mail, list prywatny,
i spjne pod wzgldem treci.
prosty list formalny):
Ucze spenia wymagania okrelo1) opisuje ludzi, przedmioty, ne dla zakresu podstawowego, a pomiejsca, zjawiska i czynnoci; nadto:
2) opisuje wydarzenia ycia co1) wyjania sposb obsugi bardziennego i komentuje je;
dziej skomplikowanych urz3) przedstawia fakty z przeszoci i teraniejszoci;

6) przedstawia
osb;
opinie
dze oraz procedury postpowania (np. zaatwianie spraw

w instytucjach);
2) przedstawia w logicznym porzdku argumenty za i przeciw

danej tezie lub rozwizaniu.
innych
7) przedstawia zalety i wady rnych rozwiza i pogldw;

9) opisuje dowiadczenia swoje
i innych;
51
ZAKRES PODSTAWOWY
ZAKRES ROZSZERZONY
10) wyraa pewno, przypuszczenie, wtpliwoci dotyczce zdarze z przeszoci, teraniejszoci i przyszoci;
11) wyjania sposb obsugi prostych urzdze (np. automatu do napojw, automatu telefonicznego);
12) stosuje zasady konstruowania
tekstw o rnym charakterze;
13) stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi w zalenoci od sytuacji.
6. Ucze reaguje ustnie w sposb 6. Ucze reaguje ustnie w sposb
zrozumiay, w typowych sytupynny w rnorodnych, bardziej
acjach:
zoonych sytuacjach.
1) nawizuje kontakty towarzy- Ucze spenia wymagania okreloskie (np. przedstawia siebie ne dla zakresu podstawowego, a poi inne osoby, udziela podsta- nadto:
wowych informacji na swj te1) prowadzi negocjacje w trudmat i pyta o dane rozmwcy
nych sytuacjach ycia codzieni innych osb);
nego (np. niezasuone oskar2) rozpoczyna, prowadzi i koenie, spowodowanie szkody);
czy rozmow;
2) aktywnie uczestniczy w roz3) stosuje formy grzecznociowe;
mowie i dyskusji (przedstawia
4) uzyskuje i przekazuje inforopinie i argumenty, odpiera
macje i wyjanienia;
argumenty przeciwne);
5) prowadzi proste negocjacje
w typowych sytuacjach ycia
codziennego (np. wymiana zakupionego towaru);
7) prosi o pozwolenie, udziela
i odmawia pozwolenia;
3) komentuje, zgadza si lub

kwestionuje zdanie innych
uczestnikw dyskusji;
4) spekuluje na temat przyczyn
i konsekwencji zdarze przeszych i przyszych;
5) wysuwa i rozwaa hipotezy.
8) wyraa swoje opinie, intencje,

preferencje i yczenia, pyta
o opinie, preferencje i yczenia innych;
52
ZAKRES PODSTAWOWY
ZAKRES ROZSZERZONY
9) wyraa emocje (np. rado,

niezadowolenie, zdziwienie);
11) wyraa proby i podzikowania oraz zgod lub odmow
wykonania proby;
12) wyraa skarg, przeprasza,
przyjmuje przeprosiny;
13) prosi o powtrzenie bd
wyjanienie tego, co powiedzia rozmwca.
7. Ucze reaguje w formie prostego
tekstu pisanego (np. e-mail, wiadomo, list prywatny i prosty
list formalny) w typowych sytuacjach:
7. Ucze reaguje w formie duszego, zoonego tekstu pisanego

(np. list prywatny lub formalny,
sprawozdanie) w sytuacjach formalnych i nieformalnych.
1) nawizuje kontakty towarzyskie (np. przedstawia siebie i inne osoby, udziela podstawowych informacji na swj
temat i pyta o dane rozmwcy
i innych osb);
Ucze spenia wymagania okrelone dla zakresu podstawowego,

a ponadto:

3) prowadzi proste negocjacje
(np. uzgadnianie formy spdzania czasu);
5) prosi o pozwolenie, udziela
i odmawia pozwolenia;
6) wyraa swoje opinie, intencje,
preferencje i yczenia, pyta
o opinie, preferencje i yczenia innych, zgadza si i sprzeciwia;
1) prowadzi negocjacje w trudnych sytuacjach ycia codziennego (np. niezasuone

oskarenie,
spowodowanie
szkody);
2) ustosunkowuje si do opinii
innych osb;
3) przedstawia opinie i argumenty, odpiera argumenty
przeciwne;
4) komentuje, akceptuje lub
kwestionuje zdanie innych;
5) spekuluje na temat przyczyn
i konsekwencji zdarze przeszych i przyszych;
6) wysuwa i rozwaa hipotezy.
7) wyraa emocje (np. rado,

niezadowolenie, zdziwienie);
53
ZAKRES PODSTAWOWY
ZAKRES ROZSZERZONY
9) wyraa proby i podzikowania oraz zgod lub odmow

wykonania proby;
10) wyraa skarg, przeprasza,
przyjmuje przeprosiny.
8. Ucze przetwarza tekst ustnie lub 8. Ucze przetwarza tekst ustnie lub
pisemnie.
pisemnie:
1) przekazuje w jzyku obcym Ucze spenia wymagania okreloinformacje zawarte w mate- ne dla zakresu podstawowego, a poriaach wizualnych (np. wy- nadto:
kresach, mapach, symbolach,
1) streszcza usyszany lub przepiktogramach), audiowizualczytany tekst;
nych (np. filmach, reklamach)
2)
rozwija
notatk, ogoszenie,
oraz tekstach obcojzycznych;
nagwki prasowe;
2) przekazuje w jzyku polskim
3) stosuje zmiany stylu lub formy
gwne myli lub wybrane intekstu.
formacje z tekstu w jzyku obcym;
3) przekazuje w jzyku obcym informacje sformuowane w jzyku polskim.
9. Ucze dokonuje samooceny (np. przy uyciu portfolio jzykowego)
i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad jzykiem (np. korzystanie ze sownika, poprawianie bdw, prowadzenie notatek, zapamitywanie nowych wyrazw, korzystanie z tekstw kultury w jzyku
obcym).
11. Ucze korzysta ze rde informacji w jzyku obcym (np. z encyklopedii, mediw, instrukcji obsugi) rwnie za pomoc technologii informacyjno-komunikacyjnych.
wyrazw z kontekstu, rozumienie tekstu zawierajcego nieznane sowa i zwroty) oraz strategie kompensacyjne (np. parafraza, definicja)
w przypadku, gdy nie zna lub nie pamita jakiego wyrazu.
13. Ucze posiada wiadomo jzykow (np. podobiestw i rnic midzy jzykami).
54
PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU JZYK OBCY NOWOYTNY

BDCY DRUGIM JZYKIEM NAUCZANIA
W ODDZIAACH DWUJZYCZNYCH
IV etap edukacyjny
Poziom IV.2
I.
Ucze posuguje si bogatym zasobem zoonych rodkw jzykowych,

w tym wyrae idiomatycznych, oraz bogat frazeologi, a take wykazuje
si wysokim poziomem poprawnoci gramatycznej, fonetycznej i ortograficznej, umoliwiajcym realizacj pozostaych wymaga oglnych.
II.
Cele ksztacenia
wymagania
oglne
Ucze rozumie skomplikowane wypowiedzi ustne i pisemne na rne, take

abstrakcyjne tematy, o rnorodnej formie i dugoci, w rnych odmianach
jzyka i warunkach odbioru, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
Ucze tworzy pynne, szczegowe i logicznie skonstruowane dusze wypowiedzi ustne i pisemne na rnorodne tematy, bogate i spjne pod wzgldem
treci, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegowych.
Ucze reaguje swobodnie, pynnie, w formie ustnej i pisemnej, w rnorodnych, take zoonych sytuacjach, w zakresie opisanym w wymaganiach
szczegowych.
V.

1. Ucze posuguje si bogatym zasobem rodkw jzykowych, w tym wyrae idiomatycznych, oraz bogat frazeologi, a take wykazuje si wysokim poziomem poprawnoci gramatycznej, fonetycznej i ortograficznej, umoliwiajcym realizacj pozostaych wymaga oglnych w szerokim zakresie tematw, z uwzgldnieniem wiedzy o krajach obszaru
nauczanego jzyka (np. elementw literatury, historii, geografii, historii
sztuki, socjologii, ekonomii, polityki) oraz tematyki integracji europejskiej i problemw pojawiajcych si na styku rnych kultur i spoecznoci.
Treci nauczania
wymagania
szczegowe
55
2. Ucze rozumie ze suchu teksty o rnorodnej tematyce, formie i dugoci (np. rozmowy, dyskusje, wywiady, wykady, debaty, komunikaty,
instrukcje, wiadomoci, audycje radiowe i telewizyjne, filmy), w rnych
warunkach odbioru:
4) okrela postawy i intencje nadawcy/autora tekstu;
6) oddziela fakty od opinii;
7) okrela relacje i uczucia midzy rozmwcami;
9) rozrnia formalny i nieformalny styl tekstu;
10) klasyfikuje informacje i ukada je w okrelonym porzdku;
11) rozpoznaje niejednoznaczno wypowiedzi i powodujce j rodki
stylistyczne i zjawiska jzykowe (np. idiomy, homonimy, metafory);
12) rozpoznaje odniesienia do kontekstu cywilizacyjno-kulturowego
i znaczenie symboli kulturowych;
13) rozpoznaje znaczenia ukryte, wyraone porednio, aluzje;
14) interpretuje teksty kultury.
3. Ucze rozumie zoone wypowiedzi pisemne o rnorodnej tematyce,
formie i dugoci (np. artykuy prasowe, teksty popularnonaukowe i specjalistyczne, recenzje, wywiady, instrukcje obsugi, teksty literackie):
4) okrela postawy i intencje nadawcy/autora tekstu;
6) oddziela fakty od opinii;
8) rozrnia formalny i nieformalny styl tekstu;
9) klasyfikuje informacje i ukada je w okrelonym porzdku;
10) rozpoznaje rodki stylistyczne i zjawiska jzykowe powodujce
niejednoznaczno wypowiedzi (np. idiomy, homonimy, metafory,
ironi);
11) rozpoznaje odniesienia do kontekstu cywilizacyjno-kulturowego
i znaczenie symboli kulturowych;
12) rozpoznaje znaczenia ukryte, wyraone porednio, oraz aluzje;
56
13) rozpoznaje cechy gatunkw literackich, doniesie prasowych, tekstw publicystycznych, popularnonaukowych i uytkowych;
14) interpretuje teksty kultury.
4. Ucze tworzy rnorodne, szczegowe, pynne i zrozumiae, wieloaspektowe wypowiedzi ustne:
1) szczegowo opisuje ludzi, przedmioty, miejsca, zjawiska i czynnoci;
2) opowiada o wydarzeniach ycia codziennego i komentuje je;
3) przedstawia fakty i relacjonuje wydarzenia z przeszoci i teraniejszoci;
5) objania sposb obsugi urzdze (np. odtwarzacza DVD) oraz procedury postpowania (np. zaatwianie spraw w instytucjach);
7) wyraa opinie, pogldy i uczucia swoje i innych osb i popiera je
trafnymi argumentami i przykadami;
8) wyraa pewno, przypuszczenie, wtpliwoci dotyczce zdarze
z przeszoci, teraniejszoci i przyszoci;
9) przedstawia w logicznym porzdku argumenty za i przeciw danej
tezie lub rozwizaniu, koczy wypowied konkluzj;
sytuacji, dostosowuje styl wypowiedzi do potencjalnego odbiorcy.
5. Ucze tworzy rnorodne wypowiedzi pisemne o okrelonej dugoci
(np. list formalny, rozprawka, opis, opowiadanie, sprawozdanie, recenzja), bogate i spjne pod wzgldem treci:
1) szczegowo opisuje ludzi, przedmioty, miejsca, zjawiska i czynnoci;
2) opisuje wydarzenia ycia codziennego i komentuje je;
3) przedstawia fakty i relacjonuje wydarzenia z przeszoci i teraniejszoci;
5) objania sposb obsugi urzdze (np. odtwarzacza DVD) oraz procedury postpowania (np. zaatwianie spraw w instytucjach);
7) wyraa opinie, pogldy i uczucia swoje i innych osb i popiera je
trafnymi argumentami i przykadami;
8) wyraa pewno, przypuszczenie, wtpliwoci dotyczce zdarze
z przeszoci, teraniejszoci i przyszoci;
9) przedstawia w logicznym porzdku argumenty za i przeciw danej
tezie lub rozwizaniu, koczy wypowied konkluzj;
sytuacji, dostosowuje styl wypowiedzi do potencjalnego odbiorcy;
11) stosuje zasady konstruowania tekstw o rnym charakterze.
57
6. Ucze reaguje ustnie w sposb pynny w rnorodnych, take zoonych sytuacjach:

1) nawizuje kontakty towarzyskie (np. przedstawia siebie i inne osoby, udziela informacji na swj temat i pyta o dane rozmwcy i innych osb);
2) stosuje formy grzecznociowe i dostosowuje styl wypowiedzi do odbiorcy;
4) prosi o powtrzenie bd wyjanienie tego, co powiedzia rozmwca;
preferencje i yczenia innych;
9) wyraa emocje (np. rado, niezadowolenie, zdziwienie);
proby;
12) prowadzi negocjacje, take w skomplikowanych trudnych sytuacjach (np. niezasuone oskarenie, spowodowanie szkody);
13) aktywnie uczestniczy w rozmowie i dyskusji: przedstawia opinie
i argumenty, komentuje, zgadza si lub kwestionuje zdanie innych
uczestnikw dyskusji, odpiera argumenty przeciwne, umiejtnie
nawizuje do wypowiedzi innych osb;
14) przedstawia zalety i wady rnych rozwiza, pogldw; ocenia je;
15) wysuwa i rozwaa hipotezy, spekuluje na temat przyczyn i konsekwencji zdarze przeszych i przyszych.
7. Ucze reaguje w formie duszego, zoonego tekstu pisanego (np. list,
raport) w sytuacjach formalnych i nieformalnych:
1) nawizuje kontakty towarzyskie (np. przedstawia si i inne osoby,
udziela informacji na swj temat i pyta o dane rozmwcy i innych
osb);
2) stosuje formy grzecznociowe i dostosowuje styl wypowiedzi do odbiorcy;
preferencje i yczenia innych, zgadza si i sprzeciwia;
58

8) wyraa emocje (np. rado, niezadowolenie, zdziwienie);
proby;
11) prowadzi negocjacje, take w skomplikowanych trudnych sytuacjach (np. niezasuone oskarenie, spowodowanie szkody);
12) przedstawia opinie i argumenty, ustosunkowuje si do opinii innych osb, odpiera argumenty przeciwne;
13) przedstawia zalety i wady rnych rozwiza, pogldw;
14) wysuwa i rozwaa hipotezy, spekuluje na temat przyczyn i konsekwencji zdarze przeszych i przyszych.
8. Ucze przetwarza ustnie lub pisemnie teksty z rnych dziedzin ycia
i nauki, o rnej dugoci i stopniu zoonoci:
1) przekazuje informacj usyszan lub przeczytan w jzyku obcym;
2) przekazuje w jzyku obcym informacje sformuowane w jzyku polskim;
3) przekazuje informacje zawarte w materiaach wizualnych (np. wykresach, mapach, tabelach, symbolach, piktogramach);
4) streszcza usyszany lub przeczytany tekst;
5) sporzdza szczegowe notatki z wykadu;
6) rozwija notatk, ogoszenie, nagwek prasowy.
nowych wyrazw, korzystanie z tekstw kultury w jzyku obcym), a take wiadomie pracuje nad redakcj swoich tekstw (planuje wypowied,
poprawia bdy).
i zwroty) oraz strategie kompensacyjne (np. parafraza, definicja) w przypadku, gdy nie zna lub nie pamita jakiego wyrazu.
jzykami).
59

Warunkiem rozwijania umiejtnoci jzykowych na IV etapie edukacyjnym
jest zapewnienie uczniowi kontynuacji nauki jzyka obcego nowoytnego
nauczanego na poprzednim etapie edukacyjnym. Nauczyciele powinni waciwie okreli i wykorzysta umiejtnoci uczniw zdobyte na wczeniejszych etapach edukacyjnych.
Warunkiem skutecznego nauczania jzyka obcego nowoytnego i osignicia
wskazanych wymaga jest nauka w grupach o zblionym poziomie zaawansowania jzykowego uczniw.
Na IV etapie edukacyjnym okrelono wymagania na poziomie IV.0 dla pocztkujcych, na poziomie IV.1 dla kontynuujcych nauk: w zakresie podstawowym wymagania odpowiadaj poziomowi B1 w szeciostopniowej
skali poziomw biegoci w zakresie poszczeglnych umiejtnoci jzykowych, a w zakresie rozszerzonym poziomowi B2.
Dla IV etapu edukacyjnego okrela si ponadto poziom IV.2, ktry odpowiada poziomowi C1 w szeciostopniowej skali poziomw biegoci w zakresie
poszczeglnych umiejtnoci jzykowych. Jest to poziom przewidziany dla
uczniw oddziaw dwujzycznych, dla ktrych jzyk obcy nowoytny jest
drugim jzykiem nauczania.
Za podstawowy cel ksztacenia w nauczaniu jzykw obcych nowoytnych
w oddziaach dwujzycznych przyjto swobodne porozumiewanie si w jzyku obcym, w mowie i w pimie. Oczekuje si, ze ucze osignie poziom
biegoci zbliony do C1 w szeciostopniowej skali poziomw biegoci w zakresie poszczeglnych umiejtnoci jzykowych, co zakada nie tylko wysok
skuteczno w komunikacji, ale i poprawno jzykow.
Ponadto, zadaniem nauczyciela w oddziaach dwujzycznych jest rozbudzenie w uczniach zainteresowania dorobkiem kulturowym i cywilizacyjnym danego obszaru jzykowego, w kontekcie dorobku kraju ojczystego, oraz rozwijanie postaw ciekawoci i tolerancji wobec innych kultur. Oczekuje si, e
ucze opanuje pewien zasb wiedzy na temat danego obszaru jzykowego
z zakresu takich dziedzin, jak: literatura, sztuka, historia, geografia, polityka.
Warunkiem osignicia wymaga okrelonych w podstawie programowej
jest zapewnienie uczniom kontaktu z autentycznym jzykiem poprzez stay dostp do autentycznych materiaw (filmy, gazety, czasopisma, Internet,
literatura pikna, publikacje popularno-naukowe, itp.), regularny kontakt
z rodzimymi uytkownikami jzyka oraz uczestnictwo w projektach i programach wsppracy i wymiany midzynarodowej.
Zajcia z jzyka obcego nowoytnego powinny by prowadzone w odpowiednio wyposaonej sali. Wrd niezbdnych pomocy powinny znale si
sowniki, pomoce wizualne, odtwarzacz pyt CD, komplet pyt do nauczania.
Zalecany jest te dostp do komputerw z czem internetowym.
60
KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU

JZYK OBCY NOWOYTNY
Magdalena Szpotowicz, Anna Sikorzyska, Magorzata Szulc-Kurpaska,
Beata Trzciska, Joanna Gregorczyk, Barbara Czarnecka-Cicha
I.
Zaoenia oglne
1. Komunikacja
2. Kompetencje kluczowe
3. Europejski System Opisu Ksztacenia Jzykowego (ESOKJ)
II.
Zasady konstrukcji i budowa dokumentu

1. Zasada kumulatywnoci
2. Kontynuacja nauki
3. Struktura wymaga oglnych i szczegowych
Spis treci
III. Etapy edukacyjne a zakres wymaga

1. I etap edukacyjny edukacja wczesnoszkolna
2. II etap edukacyjny klasy IVVI szkoy podstawowej
3. III etap edukacyjny gimnazjum
4. IV etap edukacyjny liceum
IV. Rnice wymaga na poszczeglnych etapach
V.
Przykadowe zadania
Opis dotyczcy nauki jzykw obcych opiera si na nastpujcych zaoeniach przyjtych dla wszystkich przedmiotw:
jest sformuowany w jzyku wymaga,
zawiera standardy wymaga bdce podstaw przeprowadzania egzaminw zewntrznych,
zapewnia wyran cigo ksztacenia pomidzy gimnazjum i liceum,
dostosowuje wymagania do obnionego wieku szkolnego uczniw.
I. Zaoenia
oglne
1. Komunikacja
Za podstawowy cel ksztacenia jzykowego przyjto umiejtno skutecznego porozumiewania si w jzyku obcym, w mowie i w pimie. Nacisk pooony jest wic na umiejtno osigania przez ucznia rnych celw komunikacyjnych, a poprawno jzykowa, cho odgrywa istotn rol, nie jest nadrzdnym celem dydaktycznym.
61
KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU JZYK OBCY NOWOYTNY
2. Kompetencje kluczowe
Wanym punktem odniesienia w formuowaniu wymaga oglnych i szczegowych dla uczcych si jzyka obcego byy zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady Europy dotyczce rozwijana kompetencji kluczowych w uczeniu si przez cae ycie. Oprcz kompetencji porozumiewania si w jzykach
obcych, wymagania zawarte w tekcie podstawy dotycz te takich kompetencji kluczowych jak: umiejtnoci uczenia si, kompetencji informatycznej, spoecznej i obywatelskiej oraz wiadomoci kultury i umiejtnoci wyraania jej.
3. Europejski System Opisu Ksztacenia Jzykowego (ESOKJ)

Jednym z wanych zaoe opisu wymaga nauczania jzyka obcego na
wszystkich etapach edukacyjnych byo stworzenie dokumentu nawizujcego do Europejskiego Systemu Opisu Ksztacenia Jzykowego: uczenie si, nauczanie, ocenianie (Common European Framework of Reference for Languages: Learning,
teaching, assessment) opracowanego w Radzie Europy. Dokument ten okrela szeciostopniowy system poziomw biegoci w zakresie poszczeglnych
umiejtnoci jzykowych pozwalajcy na stosowanie powszechnie akceptowanego standardu pomiaru (A1, A2 poziom podstawowy; B1, B2 poziom
samodzielnoci; C1, C2 poziom biegoci). Oprcz etapu pierwszego (klasy IIII), gdzie nauczanie jzyka obcego powinno by spjne z ksztaceniem
zintegrowanym i zostao wczone w zapis innych wymaga dla tego etapu,
wszystkie pozostae etapy ksztacenia jzykowego mona odnie do ESOKJ.
Naley jednak pamita, e ESOKJ zosta opracowany z myl o uczniach dorosych, natomiast wymagania zapisane w podstawie programowej s dostosowane do moliwoci uczniw w rnym wieku i na rnych etapach rozwoju. Dlatego te zwizek z ESOKJ ma charakter nawizania, a nie bezporedniego odniesienia.
II. Zasady
konstrukcji
i budowa
dokumentu
1. Zasada kumulatywnoci
Warto zauway, e w podstawie programowej dla jzyka obcego, podobnie jak w caym dokumencie podstawy, obowizuje zasada kumulatywnoci. Oznacza to, e na wyszym etapie edukacyjnym obowizuj wymagania
z etapw poprzednich. Wymagania te nie s powtrzone, o ile powtrzenie
nie wie si z rozszerzeniem lub pogbieniem danego zagadnienia. Dlatego
te nauczyciele oraz twrcy programw i podrcznikw powinni zapozna
si nie tylko z podstaw do konkretnego etapu edukacyjnego, ale i z wymaganiami do wczeniejszych etapw. Zawarte w wymaganiach szczegowych
umiejtnoci w duej mierze s przykadami powtrzenia z rozszerzeniem
lub pogbieniem danej umiejtnoci. Ponadto, zapis dotyczcy jzyka obcego dla kadego poziomu naley traktowa jako cao, w ktrej niektre
wymagania determinuj poziom innych. Dotyczy to na przykad pierwszego wymagania szczegowego, ktre na kolejnych etapach pokazuje, jak
przechodzc z jednego poziomu na drugi, w miar poszerzania si zakresu
62
rodkw jzykowych, ucze jest w stanie realizowa wymagania w sposb

coraz bardziej zoony, stopniowo zbliajc si do kompetencji komunikacyjnej rodzimych uytkownikw jzyka.
Rosncy poziom trudnoci i zoonoci wymaga wobec ucznia odzwierciedlony jest w zmieniajcych si elementach opisu dla poszczeglnych etapw
i poziomw, np. w typach i stopniu trudnoci tekstw do czytania, suchania i pisania, w zoonoci sytuacji komunikacyjnych, z ktrymi ucze ma
sobie poradzi oraz w wymaganym zasobie rodkw jzykowych. Na przykad, w pierwszym wymaganiu szczegowym podana zostaa lista tematw,
w ramach ktrych uczniowie maj wykaza si umiejtnociami jzykowymi.
Lista ta jest podobna dla gimnazjum i szk ponadgimnazjalnych, a wrcz
taka sama dla poziomu podstawowego i rozszerzonego szkoy ponadgimnazjalnej. Jednak dla kadego z tych etapw i poziomw obowizuje inny zakres rodkw jzykowych i umiejtnoci, ktrymi ucze ma si posugiwa
w ramach danej tematyki. Poziom tych rodkw i umiejtnoci jest okrelony
w gwce pierwszego oraz pozostaych wymaga szczegowych dla kadego etapu i poziomu.
2. Kontynuacja nauki
W zwizku z tym, e pierwszy jzyk obcy nauczany jest obecnie od
pierwszej klasy szkoy podstawowej, a drugi jzyk obcy bdzie obowizkowy od gimnazjum, w podstawie dla jzyka obcego przewidziano wiele wariantw odpowiadajcych rnym sytuacjom, wynikajcym
z kontynuacji lub rozpoczynania nauki danego jzyka na kolejnych etapach
edukacyjnych.
Poniszy wykres ilustruje moliwoci kontynuacji.
Szkoa
podstawowa
Klasy I-III
(integracja)
Klasy IV-VI
(kontynuacja)
Gimnazjum
Gimnazjum III.1
(kontynuacja)
Gimnazjum III.0
(pocztkujcy)
Liceum
IV.2
(dwujzyczne)
IV.1
(matura podstawowa
i rozszerzona)
IV.0
(pocztkujcy)
63
Pierwszy jzyk obcy rozpoczynany w szkole podstawowej ma zapewnion

kontynuacj w gimnazjum (wariant III.1) a potem w szkole ponadgimnazjalnej (wariant IV.1). Wariant IV.1 wystpuje w dwch wersjach: podstawowej
i rozszerzonej. Ucze, ktry kontynuuje nauk przez 12 lat, czyli od pocztku szkoy podstawowej, powinien przygotowa si do zdania matury na poziomie rozszerzonym. W szkole ponadgimnazjalnej jzyk obcy moe by te
kontynuowany w klasach dwujzycznych wtedy uczniowie realizuj wariant IV.2. Na tym etapie edukacyjnym istnieje te moliwo rozpoczynania
nauki nowego jzyka obcego od pocztku. Na tak sytuacj przewidziano
wariant IV.0.
3. Struktura wymaga oglnych i szczegowych

Podstawa programowa dotyczca jzyka obcego nowoytnego zawiera cele
ksztacenia stanowice wymagania oglne oraz treci nauczania i umiejtnoci, wyraone w postaci wymaga szczegowych. W ramach celw ksztacenia zostao okrelonych pi obszarw rozwijania kompetencji jzykowej
uczniw. Pierwszym z nich jest znajomo rodkw jzykowych. Kolejne
cztery omawiaj formy aktywnoci uczniw dotyczce wypowiedzi w jzyku obcym: rozumienie, tworzenie, reagowanie i przetwarzanie. Podzia ten
odpowiada definicji kompetencji komunikacyjnej zawartej w Europejskim
Systemie Opisu Ksztacenia Jzykowego. Zgodnie z t definicj kompetencja komunikacyjna przejawia si w nastpujcych dziaaniach jzykowych:
rozumieniu i tworzeniu tekstw (dziaania receptywne i produktywne) oraz
w dziaaniach interakcyjnych i mediacyjnych. W podstawie programowej
wszystkie te rodzaje aktywnoci s realizowane w formie ustnej i pisemnej.
Rozumienie wypowiedzi obejmuje suchanie i czytanie, tworzenie wypowiedzi odnosi si do mwienia i pisania, a reagowanie oraz przetwarzanie integruj wszystkie cztery sprawnoci jzykowe. Cele w podstawie programowej
s wyraane w formie operacyjnej, a wic wskazuj na to, co ucze potrafi
wyrazi lub zrozumie w jzyku obcym.
Wymagania oglne
Na wszystkich etapach edukacyjnych i we wszystkich wariantach zapisu,
z wyjtkiem edukacji wczesnoszkolnej, wymagania oglne dla jzyka obcego
skadaj si z piciu czci:
I. Znajomo rodkw jzykowych.
II. Rozumienie wypowiedzi.
V. Przetwarzanie wypowiedzi.
Taki ukad zapisu zosta przyjty, aby nawiza do definicji kompetencji
komunikacyjnej z Europejskiego Systemu Opisu Ksztacenia Jzykowego
(ESOKJ).
64
Wymagania szczegowe
Wymagania szczegowe treci nauczania i umiejtnoci s rozwiniciem
celw oglnych, a zatem rwnie odnosz si do dziaa jzykowych zawartych w ESOKJ, ktre wymieniono powyej.
Wiedza
Recepcja
Produkcja
Interakcja
Mediacja
Znajomo
rodkw
jzykowych
Rozumienie
wypowiedzi
ustnych
Tworzenie
wypowiedzi
pisemnych
Redagowanie
jzykowe
w formie ustnej
Tworzenie
wypowiedzi
pisemnych
Redagowanie
jzykowe
w formie
pisemnej
Przetwarzanie
wypowiedzi
w formie
ustnej
i pisemnej
Rozumienie
wypowiedzi
pisemnych
Punkt pierwszy: znajomo rodkw jzykowych to informacja o tym, jakimi

rodkami, czyli jakim zasobem wiedzy gramatycznej, sownictwa, wiedzy
o wymowie oraz pisowni posuguje si ucze. Mona wic powiedzie, e
w tym punkcie zapisana jest informacja o poprawnoci jzykowej w rnych
aspektach, bo zwracamy uwag nie tylko na poprawno gramatyczn, ale
i na zasb sownictwa oraz poprawn pisowni i wymow. Na rnych poziomach zapis ten rni si okreleniem stopnia zaawansowania tej wiedzy.
Na przykad, koczc szko podstawow (II etap edukacyjny) ucze posuguje si bardzo podstawowym zasobem rodkw jzykowych..., a na poziomie rozszerzonym w szkole ponadgimnazjalnej (IV etap edukacyjny) ucze
posuguje si bogatym zasobem rodkw jzykowych.
Dalej w tym samym punkcie podano informacj o tym, w zakresie jakich tematw ucze powinien posugiwa si jzykiem na danym poziomie ksztacenia. Na wszystkich etapach edukacyjnych i na wszystkich poziomach
(z wyjtkiem edukacji wczesnoszkolnej) lista tematw jest podobna, chocia
w miar rosncego poziomu zaawansowania tematw przybywa, a przykadowe sytuacje lub grupy leksykalne staj si bardziej zoone lub szczegowe. Oto dwa przykady takich rnic.
Przykad:
II etap edukacyjny (po 6 latach nauki w szkole podstawowej)
Podrowanie i turystyka ( rodki transportu, kierunki wiata)
III etap edukacyjny (po 9 latach nauki, czyli po gimnazjum, kurs kontynuujcy po szkole podstawowej)
Podrowanie i turystyka (np. rodki transportu, orientacja w terenie, hotel, informacja turystyczna, wycieczki, zwiedzanie)
65
Poza tym, e na wyszych poziomach przykady przedstawione w tematach

s liczniejsze i odnosz si do mniej typowych sytuacji uycia jzyka, warto
zwrci uwag na fakt, i s to jedynie przykady, a nie zamknita lista pomysw.
Naley te zwrci uwag na to, e ze wzgldu na poziom zaawansowania
albo wiek uczniw te same tematy bd realizowane w rny sposb. Na
przykad, w temacie podrowanie i turystyka po szkole podstawowej ucze
powinien posugiwa si takim sownictwem jak: samochd, pocig, samolot,
autobus, rower, statek, ciarwka, motocykl, oraz pnoc, poudnie, wschd,
zachd, lewo/prawo, po lewej/prawej stronie, itd. W tym samym temacie po
gimnazjum do powyszego sownictwa doda naley: kolejne rodki transportu, tj. metro, hulajnoga, autokar, wskazywanie drogi, rezerwacj miejsca
w hotelu, uzyskiwanie informacji o zabytkach, zamawianie posikw, planowanie wycieczki czy opisywanie zwiedzanego miejsca).
Przykady tematw mog si czasem wydawa zbyt zaawansowane dla
uczniw danego etapu edukacyjnego. Naley wtedy zwrci uwag na zapis w gwce wymagania, ktry podaje zakres jzyka, ktrego od ucznia
oczekujemy w ramach danego tematu (bardzo podstawowy, podstawowy,
bogaty). I tak w temacie ycie spoeczne (np. konflikty i problemy spoeczne, przestpczo) problemy spoeczne to take ktnia midzy koleankami, a niekoniecznie szczegowa wiedza na temat niepokojw spoecznych w Wielkiej
Brytanii lat osiemdziesitych.
Treci nauczania obejmuj rwnie opis wymaga szczegowych dla rozumienia, tworzenia, reagowania i przetwarzania wypowiedzi. Kada z tych
grup wymaga szczegowych jest podzielona na form ustn i pisemn. Tak
wic rozumienie wypowiedzi ze suchu obejmuje rozumienie polece i zwrotw codziennego uytku oraz rozumienie oglnego sensu prostego tekstu.
Wydaje si wane, aby uczniowie potrafili okreli gwn myl tekstu z uwagi na to, e w yciu codziennym mog znale si w sytuacji, w ktrej bd
musieli zrozumie tekst suchany nawet wtedy, gdy nie wszystkie sowa bd
im znane. Pozostae wymagania szczegowe w zakresie rozumienia tekstu
suchanego to wyszukiwanie prostych informacji, okrelanie intencji rozmwcw oraz rodzajw sytuacji komunikacyjnych. W zakresie rozumienia
tekstu czytanego okrela si, e ucze rozumie oglny sens tekstu, wyszukuje
proste informacje szczegowe i rozpoznaje rne rodzaje tekstw.
W obszarze tworzenia wypowiedzi zarwno w formie ustnej, jak i pisemnej, ucze opisuje ludzi, przedmioty i miejsca, oraz opowiada o czynnociach
dnia codziennego, a take przedstawia swoje upodobania i uczucia.
Jeeli chodzi o reagowanie jzykowe, to ucze udziela podstawowych informacji na swj temat (w formie ustnej i pisemnej), a take wyraa podzikowania (w formie ustnej i pisemnej) oraz przekazuje swoje emocje (w formie
ustnej).
Przetwarzanie informacji wysuchanych lub przeczytanych (zwane rwnie
mediacj) jest realizowane w formie ustnej i pisemnej. Oznacza to, e ucze
66
streszcza lub parafrazuje tekst usyszany lub przeczytany w jzyku obcym.

Tekst przetworzony moe by wyraony w formie ustnej lub pisemnej zarwno w jzyku obcym, jak i w jzyku ojczystym ucznia.
Dodatkowo, poza tymi czterema dziaaniami jzykowymi, ucze rozwija
umiejtnoci uczenia si w postaci: dokonywania samooceny, wspdziaania w grupie, wykorzystania rnych rde informacji, rozwijania strategii
komunikacyjnych oraz buduje wiadomo jzykow w jzyku obcym i ojczystym.
Czasowniki operacyjne
Wymagania szczegowe zostay zapisane w postaci czasownikw operacyjnych. Dziki temu mona do precyzyjnie opisa to, co ucze jest w stanie
zrobi posugujc si jzykiem, czyli jakie cele komunikacyjne moe osiga
po kadym etapie nauki. Taki zapis pomaga nauczycielowi planowa prac
i monitorowa postpy uczniw. Zestaw wymaga szczegowych to taka lista rzeczy do nauczenia.
Wszystkie wymagania szczegowe mona te podzieli na dwie grupy:
1. Dotyczce wymaga wewntrzszkolnych i zewntrzszkolnych, ktre mona przeoy na zadania egzaminacyjne suce do sprawdzenia umiejtnoci i wiedzy jzykowej. Sprawdzian taki moe mie form
kartkwki czy duszego testu przeprowadzanego przez nauczyciela lub
moe by egzaminem zewntrznym (np. matura). Przykady takich czasownikw to opisuje, przedstawia, rozumie, rozpoznaje, zapisuje, przekazuje
ustnie/pisemnie...
2. Dotyczce wymaga wewntrzszkolnych, ktre s moliwe do sprawdzenia tylko bezporednio przez nauczycieli, np. podczas lekcji. Czasowniki te zawarte s w wymaganiach umieszczonych na kocu wymaga
szczegowych dla etapw IIIV: wspdziaa w grupie, dokonuje samooceny,
korzysta ze rde informacji, stosuje strategie komunikacyjne, posiada wiadomo jzykow.
Edukacja wczesnoszkolna I etap edukacyjny

Zadaniem pierwszego etapu edukacji w jzyku obcym jest rozwijanie jzyka mwionego. Gwny nacisk jest pooony na umiejtno rozumienia ze
suchu i reagowania na usyszane wypowiedzi, oraz rozumienie znaczenia
zwrotw, oglnego sensu dialogw, historyjek i bajek. Na poziomie tworzenia wypowiedzi ucze odtwarza jedynie te zwroty, ktre zostay wczeniej
przedstawione i przewiczone przez nauczyciela poprzez zadawanie pyta
i udzielanie odpowiedzi, nazywanie obiektw, opisywanie przedmiotw, recytowanie wierszykw, piewanie piosenek czy odgrywanie scenek. Jzyk pisany rozwijany jest przez czytanie wyrazw i zda, a take przez przepisywanie wyrazw i zda oraz pisanie z pamici poznanych wyrazw.
III. Etapy
edukacyjne
a zakres
wymaga
67
Podstawa uwzgldnia osignicia ucznia koczcego klas pierwsz oraz klas trzeci. Podstawa programowa przewiduje rozwijanie kompetencji wpywajcych na wszechstronny rozwj dziecka. Ucze koczcy pierwsz klas stopniowo buduje swoj wiadomo jzykow w zakresie jzyka obcego
i ojczystego. Ucze na koniec trzeciej klasy szkoy podstawowej wie, e ludzie posuguj si rnymi jzykami i e chcc si z nimi porozumie trzeba nauczy si ich jzyka. Stanowi to wany czynnik motywujcy uczniw
do nauki jzyka obcego. Buduje to rwnie postaw otwartoci i tolerancji
wobec innych kultur i narodowoci. Nauka jzyka obcego ma rozwija take
umiejtnoci spoeczne uczniw poprzez zachcanie ich do wsppracy z rwienikami. Poprzez stworzenie przyjaznej atmosfery na lekcjach jzyka obcego, nauczyciel wpywa te na rozwj emocjonalny uczniw. Dostrzeganie
indywidualnych osigni kadego dziecka w nauce buduje poczucie wasnej
wartoci i wiar w swoje moliwoci. wiczenia ruchowe zaspokajaj potrzeby modalnoci kinestetycznej i przyczyniaj si do rozwoju fizycznego dzieci.
Poprzez nauk piosenek w jzyku obcym i wykorzystanie muzyki na lekcjach
nauczyciel nie tylko wspiera rozwj jzykowy uczniw, ale take ksztatuje
wraliwo dzieci na dwiki, rytm i melodi. Ucze pod koniec pierwszego
etapu edukacyjnego potrafi korzysta ze sowniczkw obrazkowych, ksieczek i rodkw multimedialnych. Rozwija w ten sposb umiejtnoci samodzielnego uczenia si. Wprowadzenie Portfolio jzykowego dla dzieci w wieku
610 lat pozwoli na dokonanie refleksji ucznia nad wasnym procesem uczenia si i podjcie prby samooceny swojej pracy.
Szkoa podstawowa klasy IVVI II etap edukacyjny

Ten etap edukacji jzykowej zakada kontynuacj nauki z klas IIII i bazuje
na umiejtnociach uzyskanych w klasach modszych. W adnym wypadku
nauczyciele nie powinni rozpoczyna na tym etapie nauki od pocztku. Powinni skontaktowa si z nauczycielem prowadzcym nauk jzyka w klasach modszych, aby dobrze dobra program nauczania w klasach IVVI.
W kontekcie Europejskiego Systemu Opisu Ksztacenia Jzykowego II etap
edukacyjny nawizuje w wikszoci wymaga do poziomu A1, z zastrzeeniem, e ESOKJ zosta opracowany dla uczniw dorosych.
W szkole podstawowej i gimnazjum wyznacznikiem poziomu moe by akredytowane przez Rad Europy i wspomniane powyej Portfolio Jzykowe.
Gimnazjum III etap edukacyjny

III etap edukacyjny nawizuje w wikszoci wymaga do poziomu A2 w skali ESOKJ. Na tym etapie wyrniamy dwie wersje podstawy programowej:
III.0. dla rozpoczynajcych nauk oraz III.1. dla kontynuujcych nauk jzyka
ze szkoy podstawowej.
Zasadnicz rnic jakociow pomidzy uczniami realizujcymi te dwie
wersje podstawy bdzie zapewne zasb rodkw jzykowych, ktrymi bd
si posugiwa.
68
Wersja III.0. (dla rozpoczynajcych nauk) zakada, e ucze opanuje do

duy wachlarz umiejtnoci jzykowych, charakterystycznych dla poziomu
A2, jednak bdzie si jeszcze posugiwa bardzo ograniczonym zasobem rodkw jzykowych, typowym dla niszego poziomu.
W wersji III.1. przeznaczonej dla uczniw kontynuujcych nauk jzyka ze
szkoy podstawowej zakada si, e ucze opanuje szerszy zakres umiejtnoci (niektre nawet typowe dla poziomu B1), ale przede wszystkim bdzie posugiwa si zdecydowanie szerszym zasobem rodkw jzykowych. Poziom
tej wersji podstawy mona okreli jako A2+ (poziom poredni midzy A2
i B1 przewidziany w ESOKJ).
Szkoy ponadgimnazjalne IV etap edukacyjny

Na IV etapie edukacyjnym wydzielono trzy wersje podstawy programowej:
IV.0. dla rozpoczynajcych nauk, IV.1. dla kontynuujcych nauk jzyka obcego oraz IV.2. dla uczniw klas dwujzycznych.
Wymagania w wersji IV.0. w wikszoci odpowiadaj poziomowi A2+ (zakres rodkw jzykowych typowy dla poziomu A2, umiejtnoci czciowo
nawizuj do poziomu B1).
Wersja IV.1. to dwa rne programy: pierwszy o niszym poziomie zaawansowania (podstawowy) odpowiada wymaganiom dla poziomu oscylujcego
pomidzy B1, a B1+ w skali ESOKJ, drugi o wyszym poziomie zaawansowania (rozszerzony) zakada, e ucze opanuje zasb rodkw jzykowych oraz
umiejtnoci pomidzy poziomem B2 a B2+.
Dla IV etapu edukacyjnego przygotowano te podstaw IV.2. dla uczniw
klas dwujzycznych, ktra zarwno w zakresie uywanych rodkw jzykowych jak i poszczeglnych umiejtnoci odpowiada w wikszoci poziomowi
C1 (z elementami C2).
Podstawa programowa jest wsplna dla wszystkich jzykw i dlatego przy

opisywaniu umiejtnoci jzykowych nie mona podawa konkretnych
zwrotw i wyrae, ktre ucze na danym poziomie powinien opanowa.
Umiejtnoci jzykowe zreszt z trudem poddaj si jakiejkolwiek klasyfikacji, gdy nigdy nie przyrastaj liniowo. John Trim, jeden z autorw Europejskiego Systemu Opisu Ksztacenia Jzykowego, zaproponowa przedstawianie przyrostu umiejtnoci jzykowych w formie odwrconego stoka, aby
podkreli istniejc wielowymiarowo. Z jednej strony, w miar nauki jzyka obcego zwiksza si liczba sw i zwrotw, jakie znamy, z drugiej strony
zwiksza si pynno i poprawno wypowiedzi. Na to wszystko nakadaj
si kompetencje socjolingwistyczne, pragmatyczne i uwarunkowania osobowociowe. Dlatego tak trudno oceni, czy wyszy poziom znajomoci jzyka
ma osoba, ktra perfekcyjnie opanowaa wski zakres umiejtnoci, czy te ta,
ktra potrafi porozumie si w wielu sytuacjach, ale popenia sporo bdw.
IV. Rnice
wymaga na
poszczeglnych
etapach
69
Podstawa programowa opisuje oczekiwany przyrost wiedzy do oglnie, ale

zwraca uwag na podstawowe rnice i pokazuje pewn tendencj. Na przykad w wymaganiach oglnych, w zakresie znajomoci rodkw jzykowych
dla poziomu IV.0 mamy zapis: Ucze posuguje si podstawowym zasobem
rodkw jzykowych (), dla poziomu IV.1.P: Ucze posuguje si w miar rozwinitym zasobem rodkw jzykowych (), a dla poziomu IV.1.R:
Ucze posuguje si bogatym zasobem rodkw jzykowych (). W ten
sposb zwraca si uwag na to, e na dany temat mona wypowiada si na
rnym poziomie jzykowym, jak rwnie, e ta sama umiejtno, np. rozumienia gwnej myli tekstu, moe by sprawdzana na podstawie tekstw
znacznie rnicych si stopniem trudnoci, wynikajcym z uytych rodkw
jzykowych.
W miar wzrostu poziomu poszerzany jest nieco zakres tematyczny (pewn rnic wida zwaszcza midzy szko podstawow i gimnazjum oraz
midzy gimnazjum i szko ponadgimnazjaln), a wymagania szczegowe
s przeformuowywane i poszerzane. Na wyszych poziomach pojawia si
na przykad umiejtno argumentowania, komentowania, rozrniania stylu formalnego i nieformalnego itp.
Najbardziej czytelna wskazwka pojawia si w wymaganiach szczegowych
w gwce wprowadzajcej poszczeglne umiejtnoci z danego zakresu.
Na przykad w zakresie rozumienia wypowiedzi ustnej mona zauway kilka rnic zwizanych z wymaganymi umiejtnociami.
Poziom IV.0
Ucze rozumie ze suchu bardzo proste, krtkie, typowe wypowiedzi (np. instrukcje, komunikaty, rozmowy) artykuowane powoli i wyranie, w standardowej odmianie jzyka
Poziom IV.1.P
Ucze rozumie ze suchu proste, typowe wypowiedzi (np. instrukcje, komunikaty,
ogoszenia, rozmowy) artykuowane wyranie, w standardowej odmianie jzyka
Poziom IV.1.R
Ucze rozumie ze suchu teksty o rnorodnej formie i dugoci (np. rozmowy, dyskusje, wywiady, wykady, komunikaty, instrukcje, wiadomoci, audycje radiowe i telewizyjne) w rnych warunkach odbioru.
Porwnujc te zapisy, widzimy wyranie jak zmieniaj si wymagania. Na
poziomie IV.0 sprawdzana jest umiejtno rozumienia ze suchu bardzo
prostych, krtkich tekstw wypowiadanych powoli i wyranie. Na poziomie
IV.1.P teksty s dusze, ju nie tak bardzo proste, zwiksza si te ich rnorodno i tempo ich czytania. Na poziomie IV.1.R, odpowiadajcym poziomowi B2+ w skali ESOKJ, ucze powinien zrozumie wikszo tekstw wypowiadanych w danym jzyku obcym.
70
Aby przybliy spodziewany poziom umiejtnoci na podstawie zapisanych

w projekcie podstawy wymaga, poniej umieszczono przykady typowych
zada dla ucznia.
V. Przykadowe
zadania
Ponisze zadania i przykadowe wypowiedzi uczniw w najczciej nauczanym jzyku angielskim pokazuj rnice w poziomie wykonania tego samego zadania przez uczniw na rnych etapach edukacyjnych i uczniw realizujcych rne warianty podstawy programowej.
Wymaganie 4.1: Ucze opisuje ludzi, przedmioty, miejsca, czynnoci
Zadanie: opisz jednego ze swoich domownikw lub kolegw
Jzyk obcy rozpoczynany w gimnazjum:
Ucze tworzy bardzo krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi ustne
My sister is tall and slim.
Jzyk obcy kontynuowany w gimnazjum:
Ucze tworzy krtkie i zrozumiae wypowiedzi ustne
My sister is quite tall, about 170 cm, and shes very slim. Shes got long black hair.
She often wears jeans.
Liceum, poziom podstawowy:
Ucze tworzy krtkie, zrozumiae wypowiedzi ustne
My sister is very attractive. Shes rather tall and slim. Shes got perfect figure and
shes got beautiful long black hair. She wears casual clothes and looks very good in
jeans and a shirt.
Liceum, poziom rozszerzony:
Ucze tworzy pynne i zrozumiae dusze wypowiedzi ustne
My sister is an attractive girl: shes quite tall, although not too tall, very slim, with
perfect figure and shes got lovely long black hair. She looks very good in classic
jeans and a shirt. Smart casual is her style.
Wymaganie 6.6./6.7/6.4 (na rnych etapach to wymaganie ma inny numer):
Ucze prosi o pozwolenie, udziela i odmawia pozwolenia
Zadanie: Jeste u znajomych i chcesz skorzysta z telefonu. Popro o pozwolenie
Jzyk obcy rozpoczynany w gimnazjum:
Ucze reaguje ustnie w prosty i zrozumiay sposb, w typowych sytuacjach
Can I make a phone call?
71
Jzyk obcy kontynuowany w gimnazjum:

Ucze reaguje ustnie w sposb zrozumiay w typowych sytuacjach
Excuse me, Id like to make a phone call. Can I use your phone?
Liceum, poziom podstawowy:
Ucze reaguje ustnie w sposb zrozumiay, adekwatnie do sytuacji komunikacyjnej w typowych sytuacjach
Excuse me, I have to make an important phone call. Could I use your phone,
please.
Liceum, poziom rozszerzony:
Ucze reaguje ustnie w sposb pynny w rnorodnych, bardziej zoonych sytuacjach
Excuse me, I have to make an important phone call. I was wondering if it would be
possible to use your phone. Its really urgent, you know.
OPINIE O PODSTAWIE PROGRAMOWEJ

Uchwaa Nr 333/2008
Rady Gwnej Szkolnictwa Wyszego
z dnia 16 padziernika 2008 roku
w sprawie projektu rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego
i ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk
Po rozpatrzeniu, na wniosek Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 wrzenia 2008 roku (pismo DPN-MSz/KK-5000-9/08), projektu rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego i ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk, Rada
Gwna, stosownie do art. 45 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyszym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z pn. zm.), uchwala,
co nastpuje.
Rada Gwna Szkolnictwa Wyszego z uznaniem przyjmuje starania Ministerstwa Edukacji Narodowej majce na celu uporzdkowanie systemu
owiaty, w tym zwaszcza zmian podstawy programowej ksztacenia oglnego w duchu obecnie obowizujcych kanonw.
Rada Gwna wspiera dugofalowe zmiany systemowe majce na celu przeniesienie uwagi na efekty ksztacenia, wyduenie ksztacenia oglnego, doprecyzowanie zakresu treci nauczania, indywidualizacj ksztacenia oraz
doprecyzowanie opisu wymaga na koniec kadego etapu ksztacenia.
Projekt rozporzdzania uwzgldnia zalecenia Parlamentu Europejskiego
i Rady Europy z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia si przez cae ycie (2006/962/WE) i jest wanym elementem wczania naszej edukacji w system edukacji europejskiej.
Uchwa otrzymuje Minister Edukacji Narodowej oraz Minister Nauki i Szkolnictwa Wyszego.
Przewodniczcy Rady Gwnej
Szkolnictwa Wyszego
Jerzy Baejewski
73
OPINIE O PODSTAWIE PROGRAMOWEJ
UWAGI KONFERENCJI REKTORW AKADEMICKICH SZK POLSKICH

w sprawie projektu rozporzdzenia okrelajcego
podstaw programow wychowania przedszkolnego oraz
ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk
Opracowanie rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego
w poszczeglnych typach szk byo koniecznoci, ze wzgldu na fakt, e
aktualnie obowizujca podstawa nie gwarantuje zadowalajcych efektw
ksztacenia.
Wedug licznych opinii star podstaw programow naleao zmieni midzy
innymi z niej wymienionych powodw:
przestaa spenia swoj rol, gdy bya adresowana do zdecydowanie
odmiennej populacji uczniw: bya tworzona przy zaoeniu, e do szk
koczcych si matur uczszcza okoo 50% rocznika uczniw, natomiast dzi do tego typu szk uczszcza ponad 80% kadego rocznika
uczniw;
wbrew tradycji czteroletniego cyklu ksztacenia oglnego w polskiej
szkole, prbowaa dwukrotnie pomieci peny cykl ksztacenia oglnego
w trzyletni okres realizacji: najpierw w gimnazjum, a potem w liceum;
jest zbyt encyklopedyczna, z perspektywy atwo dzi dostpnych rde
informacji;
jest nieprecyzyjna w opisie treci i dlatego wymagaa dodatkowego opisu
standardw wymaga egzaminacyjnych, co cznie dao bardzo niejasny
i czsto sprzeczny obraz tego, co ma umie ucze.
Bardzo pozytywnie oceni naley decyzj, e wymagania opisane s na
dwch poziomach: szczegowym i oglnym. Wymagania szczegowe opisuj treci ksztacenia: konkretne wiadomoci oraz umiejtnoci, jakie uczniowie maj opanowa. Wymagania oglne opisuj cele ksztacenia w zakresie
danego przedmiotu: s to oglne klasy umiejtnoci, ksztatowane podczas
pracy nad wymaganiami szczegowymi.
Wielk zalet nowej podstawy programowej jest przedstawienie dla kadego przedmiotu w miejsce mao precyzyjnego opisu tego, czego trzeba uczy,
penej listy wymaga, ktre powinien spenia przecitnie zdolny ucze na
koniec kadego etapu ksztacenia.
Podkreli naley, e proponowana podstawa programowa okrela zestaw
postaw, ktre szkoa powinna ksztatowa u uczniw, takich jak: uczciwo,
wiarygodno, odpowiedzialno, wytrwao, poczucie wasnej wartoci,
74
przedsibiorczo, kreatywno, gotowo do pracy zespoowej, kultura osobista. W rozwoju spoecznym bardzo wane jest ksztatowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury wasnego narodu, a take postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji.
Wdroenie do praktyki opiniowanego rozporzdzenia otworzyoby bardzo
wany etap w rozwoju ksztacenia w polskim systemie owiaty i wychowania. Do najwaniejszych decyzji zaliczy naley uznanie: jzyka polskiego,
matematyki, jzykw obcych za fundamentalny obszar wiedzy wsplnej dla
wszystkich zdajcych matur.
Nowa podstawa programowa:
przywizuje szczegln uwag do poszerzonego nauczania matematyki.
Trzeba jeszcze raz podkreli, e usunicie matematyki z zestawu obowizkowych egzaminw maturalnych spowodowao ogromne szkody
w zasobach kapitau intelektualnego Polakw,
kadzie rwnie wikszy nacisk na umiejtno wykorzystywania wiedzy do identyfikowania i rozwizywania problemw, a take formuowania wnioskw opartych na obserwacjach empirycznych dotyczcych
przyrody lub spoeczestwa,
cieszy fakt, e nowa podstawa programowa przedmiotw eksperymentalnych zostaa uzupeniona o wymagania dowiadczalne,
bardzo pozytywnie naley oceni wprowadzenie nauczania pierwszego
jzyka obcego od I klasy szkoy podstawowej oraz drugiego jzyka obcego od I klasy gimnazjum.
Na szczeglne podkrelenie zasuguje fakt, e nowa podstawa programowa
traktuje okres nauki w gimnazjum i liceum cznie, jako spjny programowo
obszar ksztacenia. Wszyscy uczniowie przechodz jednakowy, czteroletni
kurs ksztacenia ze wszystkich przedmiotw tradycyjnie obecnych w szkole.
Jeszcze raz zauway naley, e kady ucze a do matury uczy si jzyka
polskiego, jzykw obcych oraz matematyki jako trzech fundamentalnych
obszarw wiedzy, w zakresie ktrych bdzie potem zdawa obowizkow
cz matury.
Kady ucze w cigu ostatnich dwch lat liceum lub trzech lat technikum
przechodzi gboki kurs w zakresie trzech wybranych przedmiotw maturalnych. Przedmioty te oferowane s w duym wymiarze godzin.
Taki program, dajcy moliwo efektywnego ksztacenia niemal caej populacji na poziomie rednim, jest zbieny z rozwizaniami przyjtymi w wikszoci krajw zachodnich. Przedstawiony model jest dobr drog do uzyskania solidnego przygotowania kandydatw na studia wysze.
75
UWAGI KONFERENCJI REKTORW AKADEMICKICH SZK POLSKICH
Oceniajc bardzo pozytywnie ten dokument, naley stwierdzi, e wprowadzenie w ycie projektu rozporzdzenia okrelajcego podstaw programow wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk otworzy nowy etap w polskim systemie ksztacenia owiaty i wychowania. W fazie wdraania i funkcjonowania przyjte rozwizania
musz by oceniane i w sposb cigy udoskonalane.
Przewodniczcy
Komisji Edukacji KRASP
prof. dr hab. Tomasz Borecki

Tom 3 J Zyki Obce W Szkole Podstawowej, Gimnazjum I Liceum PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tom 3 J Zyki Obce W Szkole Podstawowej, Gimnazjum I Liceum PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Podstawa programowa z komentarzami

Cz wstpna podstawy programowej dla szkoy podstawowej ..........................................................

Cz wstpna podstawy programowej dla gimnazjum i liceum ..........................................................

Podstawa programowa jzyk obcy nowoytny klasy IVVI ...........................................................

Podstawa programowa jzyk obcy nowoytny gimnazjum .............................................................

Podstawa programowa jzyk obcy nowoytny liceum

Podstawa programowa jzyk obcy nowoytny liceum

Podstawa programowa jzyk obcy nowoytny liceum

Komentarz do podstawy programowej przedmiotu jzyk obcy nowoytny

III. Opinie o podstawie programowej

Uwagi Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich ......................................................

O POTRZEBIE REFORMY PROGRAMOWEJ KSZTACENIA OGLNEGO

Problem ujawnia si jednak ju w pierwszych tygodniach nauki zarwno

Konsekwencj takiego stanu rzeczy jest obecno w szkoach koczcych si

Moliwe s dwa zasadniczo rne rozwizania tego problemu. Pierwsze

Na pierwszy rzut oka mogoby si wydawa, e jedyn moliw odpowiedzi

Zamiast tego naley potraktowa czas nauki w gimnazjum oraz w szkole

uczniw z historii powszechnej w ujciu problemowym oraz rozbudzay ich

Opracowujc program wychowawczy szkoy naley:

Podstawa programowa formuuje wymagania edukacyjne wobec uczniw

Ponadto nauczyciele powinni ustali kryteria, na podstawie ktrych bd

Zarwno ocenianie wewntrzszkolne biece oraz na koniec roku jak

Od roku szkolnego 2009/2010 rok po roku, przez sze lat poczwszy od

Zreformowane nauczanie w klasach

SP szkoa podstawowa, L liceum, T technikum,

Za podstawowy cel ksztacenia jzykowego przyjto zdobycie przez uczniw

Pierwszy jzyk obcy

Trzeci jzyk obcy

Drugi jzyk obcy Trzeci jzyk obcy

O POTRZEBIE REFORMY PROGRAMOWEJ KSZTACENIA OGLNEGO

CZ WSTPNA PODSTAWY PROGRAMOWEJ

2) program wychowawczy szkoy obejmujcy wszystkie treci i dziaania

13) jzyk mniejszoci narodowej lub etnicznej3;

CZ WSTPNA PODSTAWY PROGRAMOWEJ

Jednym z najwaniejszych zada szkoy na III i IV etapie edukacyjnym jest

Wanym zadaniem szkoy na III i IV etapie edukacyjnym jest take edukacja

Strategia uczenia si przez cae ycie wymaga umiejtnoci podejmowania

Przedmioty nauczane na III i IV etapie edukacyjnym

Przedmioty uzupeniajce nauczane na III i IV etapie edukacyjnym

PODSTAWA PROGRAMOWA EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ

2) nazywa obiekty w najbliszym otoczeniu;

Jzyk obcy nowoytny. Ucze koczcy klas III:

b) rozpoznaje zwroty stosowane na co dzie i potrafi si nimi posugiwa,

ZALECANE WARUNKI I SPOSB REALIZACJI

PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU

Znajomo rodkw jzykowych.

Ucze posuguje si bardzo podstawowym zasobem rodkw jzykowych

Ucze zmienia form przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym

1) czowiek (dane personalne, wygld zewntrzny, uczucia i emocje,

7) zakupy i usugi (rodzaje sklepw, towary, sprzedawanie i kupowanie);

7. Ucze reaguje w formie prostego tekstu pisanego w prostych sytuacjach

ZALECANE WARUNKI I SPOSB REALIZACJI

Europejski System Opisu Ksztacenia Jzykowego: uczenie si, nauczanie, ocenianie

PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU

Znajomo rodkw jzykowych.

Ucze posuguje si bardzo podstawowym zasobem rodkw jzykowych

Ucze zmienia form przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym

1) czowiek (np. dane personalne, wygld zewntrzny, uczucia i emocje, zainteresowania);

5. Ucze tworzy bardzo krtkie, proste i zrozumiae wypowiedzi pisemne

sownika, poprawianie bdw, prowadzenie notatek, zapamitywanie

PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU

Znajomo rodkw jzykowych.

Ucze rozumie proste, krtkie wypowiedzi ustne artykuowane wyranie,