B T PHP

Chuyn 4
NHNG NI DUNG C BN CA PHN TH BA NGHA V
V HP NG - D THO B LUT DN S (SA I)
I. Nhng hn ch c bn trong quy nh ti Phn th ba Ngha v
v hp ng ca B lut dn s nm 2005
Phn th ba Ngha v v hp ng ca B lut dn s nm 2005 (sau
y gi l B lut hin hnh) gm 351 iu, quy nh v cn c xc lp, thc
hin, chm dt ngha v dn s; trch nhim dn s; chuyn giao quyn yu cu
v chuyn giao ngha v dn s; bo m thc hin ngha v dn s; quy nh
chung v hp ng dn s; cc hp ng dn s thng dng; chim hu, c
li v ti sn khng c cn c php lut; trch nhim bi thng thit hi ngoi
hp ng. V c bn, nhng quy nh ny pht huy c hiu qu iu chnh
cc quan h ngha v, hp ng trong giao lu dn s, to c hnh lang php
l cho cc giao dch pht trin t do theo c ch th trng nh hng XHCN,
ph hp vi s pht trin kinh t - x hi ca t nc v gp phn thc y cc
quan h dn s, thng mi pht trin lnh mnh, n nh.
Tuy nhin, qua thc tin thi hnh php lut cho thy, quy nh ti Phn
ny cn c nhng bt cp, hn ch nht nh, nh: Mt s quy nh cn lm thay
cc lut ring trong iu chnh quan h dn s c th hoc thiu quy nh p
ng nhu cu iu chnh i vi nhng vn mi pht sinh trong thc tin pht
trin kinh t - x hi ca t nc v i sng nhn dn, dn ti cha bo m
c tnh bao qut, n nh trong quy nh ca B lut; mt s quy nh khng
ph hp vi thc tin giao lu dn s hoc cha p ng c yu cu ca hi
nhp quc t.
Hin nay nn kinh t ca nc ta ang hi nhp vi khu vc v th gii,
v vy h thng php lut v hp ng cn phi c tnh tng ng vi php lut
cc nc. Trong quy nh v trch nhim dn s do khng chp hnh ngha v
theo hp ng khng cn ph hp vi s pht trin ca kinh t th trng, v
thit hi trong kinh doanh c th l c hi kinh doanh b mt v cc loi thit hi
khc c th xy ra. Trong khi PICC (Nguyn tc hp ng trong thng mi
quc t ca UNIDROIT) v CISG (Cng c Vin 1980 v mua bn hng ha
quc t) iu 7.4.2.PICC quy nh: "Bn b thit hi c quyn yu cu bn kia
bi thng ton b nhng tn tht gy ra do vic khng thc hin hp ng.
Nhng tn tht ny bao gn tn tht phi gnh chu v nhng li ch ng l
phi c t vic thc hin hp ng c tnh n nhng chi ph tn tht m bn vi
phm trnh c".
So snh quy nh trong BLDS 2005 vi quy nh trong Cng c quc t

th BLDS mi quy nh nhng thit hi thc t trc tip c th tnh c cn

thit hi gin tip cha c quy nh. ph hp vi cc Cng c Quc t
trong giao lu thng mi cn phi sa i cc quy nh tng ng ph hp bo
m quyn v li ch ca ngi b vi phm.
i vi cc bin php bo m c quy nh trong B lut dn s, B
lut hng hi, Lut hng khng dn dng v Lut thng mi c quy nh v
mt s bin php bo m. Tuy nhin cc ngnh lut quy nh c tnh nguyn
tc cha c th, cho nn kh p dng. thng nht nhng vn chung v bo
m ngha v th B lut dn s l lut chung cn quy nh c tnh cht bao qut
cho cc quan h lin quan.
Trong Phn Ngha v v hp ng cn nhng quy nh cha ph hp vi
thc tin nh quy nh v li sut ti iu 476 v li qu hn bng li sut c
bn, quy nh ny cha ph hp, bi l li trong hn cho php vt 150% li
sut c bn, nhng li qu hn bng li sut c bn. iu ny dn n hu qu
ngi vay c tnh khng tr n ng hn tr li sut thp hn li sut i vay...
II. Kt cu ca d tho Phn th ba Ngha v v hp ng
1. D tho Phn th ba Ngha v v hp ng gm 328 iu (t iu
304 n iu 631), chia thnh 5 chng; so vi BLDS nm 2005, D tho gi
nguyn 117 iu, sa i 130 iu, b sung 39 iu, bi b 38 iu. Trong :
Chng XV. Quy nh chung (t iu 304 n iu 452)
Chng XVI. Mt s hp ng thng dng (t iu 453 n iu 596)
Mc 1. Hp ng mua bn ti sn (t iu 453 n iu 479);
Mc 2. Hp ng tng cho ti sn (t iu 480 n iu 485);
Mc 3. Hp ng vay ti sn (t iu 486 n iu 494);
Mc 4. Hp ng thu ti sn (t iu 495 n iu 516);
Mc 5. Hp ng mn ti sn (t iu 517 n iu 522);
Mc 6. Hp ng chuyn quyn s dng t (t iu 523 n iu
527);
Mc 7. Hp ng hp tc (t iu 528 n iu 536);
Mc 8. Hp ng dch v (t iu 537 n iu 545);
Mc 9. Hp ng vn chuyn (t iu 546 n iu 565);
Mc 10. Hp ng gia cng (t iu 566 n iu 577);
Mc 11. Hp ng gi gi (t iu 578 n iu 585);
Mc 12. Hp ng y quyn (t iu 586 n iu 592);
Mc 13: Ha thng v thi c gii (t iu 593 n iu 596).
Chng XVII. Thc hin cng vic khng c y quyn (t iu 597 n
iu 601)
Chng XVIII. Ngha v hon tr do chim hu, s dng ti sn, c li
v ti sn khng c cn c php lut (t iu 602 n iu 606).

Chng XIX. Trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng (t iu

607 n iu 631).
2. Mt s vn c bn khng c tip tc quy nh trong d tho
Hp ng mua bn nh
Hp ng mua bn nh l mt loi hp ng mua bn ti sn, tuy nhin
nh l ti sn ln ng vai tr quan trong i vi kinh t v sinh hot ca c
nhn v h gia nh. Mt khc, nh l bt ng sn do Nh nc qun l trong
xy dng v cc giao dich dn s thng mi, cho nn Lut nh l lut chuyn
ngnh quy nh c th v hp ng mua bn nh (nh thng mi v nh
c lp). Khi c tranh chp v mua bn nh th cc quy nh chung v hp
ng ca BLDS c p dng i vi hp ng mua bn nh
Hp ng thu nh
Hp ng thu nh l mt dng ca hp ng thu ti sn. Tuy nhin
cc quan h lin quan n nh l i tng iu chnh ca Lut nh cho nn
Lut nh vi t cch l lut ring iu chnh cc vn v nh trong c
cc giao dch v nh nh thu, th chp nh ... B lut dn s iu chnh
nhng vn chung v hp ng cc hp ng . Vi t cch l lut chung,
cho nn nhng quy nh chung v hp ng c p dng i vi hp ng
thu nh .
Hp ng bo him
Bo him l hot ng kinh doanh chuyn nghip ca cc doanh nghip
bo him. y l lnh vc khinh doanh c iu kin v chuyn mn v vn cho
nn lut ring l Lut kinh doanh bo him iu chnh trong c cc loi hp
ng bo him (bo him t nguyn, bo him bt buc). Hp ng bo him
cng c iu chnh bi cc quy nh chung ca hp ng trong B lut dn
s, v vy khng cn thit phi quy nh hp ng bo him trong B lut dn
s.
III. Mt s vn quan trng ca Phn th ba Ngha v v hp
ng c sa i, b sung
Trong Phn th ba Ngha v v hp ng, D tho sa i mt s
vn v trch nhim dn s do vi phm ngha v, bin php bo m ngha v,
mt s hp ng thng dng v trch nhim bi thng thit hi ngoi hp
ng. Trong , c nhng vn c bn, c nh hng n cc ch nh dn s
khc trong B lut dn s nh sau:
1. V cc bin php bo m thc hin ngha v (iu 322 iu
375)
a) Hiu lc i khng vi ngi th ba (iu 326)
iu 323 B lut hin hnh quy nh v ng k giao dch bo m theo
s t nguyn ca cc bn tham gia giao dch. Trng hp php lut quy nh bt
3

buc phi ng k th vic ng k l iu kin c hiu lc i vi giao dch

bo m v c gi tr i khng vi vi th ba. Tuy nhin, iu lut ny cha
quy nh c th bn nhn bo m c nhng quyn no. lm r v hiu lc
i khng vi ngi th ba, D tho sa i nh sau:
iu 326. Hiu lc i khng vi ngi th ba
Khi bin php bo m pht sinh hiu lc i khng vi ngi th ba
theo quy nh ca B lut ny, lut khc c lin quan th bn nhn bo m
c quyn theo ui ti sn bo m, quyn u tin thanh ton v quyn x l
trc tip ti sn bo m.
Theo quy nh ny, khi bn bo m khng thc ngha v, th bn nhn
m bo c quyn yu cu ngi th ba ang gi ti sn bo m (thu,
mn) giao ti sn cho mnh x l theo bin php bo m. Trng hp
ti sn bo m em bn u gi, th bn nhn bo m c quyn u tin thanh
ton hoc bn nhn bo m s nhn ti sn bo m theo tha thun ca cc
bn.
b) V u tin thanh ton khi x l ti sn bo m (iu 327)
iu 325 B lut hin hnh quy nh th t thanh ton khi x l ti sn
bo m theo nguyn tc, trng hp mt ti sn bo m nhiu ngha v, nu
giao dch bo m no ng k trc, th khi x l ti sn bn nhn bo m c
ng k giao dch bo m trc c u tin. Thc tin thi hnh php lut cho
thy, cc giao dch ny khng th ng k cng mt thi im, cho nn quy nh
ny cha ph hp, c tnh suy on lgic, c th dn n khng cng bng gia
cc ch n c bo m. Cn phi khng nh rng, bt c bn nhn bo m no
cng u mong mun c bo m ti a quyn li ca mnh, nhng c th v
mt l do no m ng k chm hn ngi khc th mt quyn u tin. Mt
khc, nn tip cn vn t thc tin cuc sng l ngi xc lp giao dch sau
th phi bit l c th b ri ro v ti sn c bo m cho ngi khc.
Trn c s nh vy v ng b, thng nht vi cch tip cn mi ca d tho
B lut v quyn s hu v cc vt quyn khc, iu 327 d tho B lut quy
nh th t u tin trong bo m thc hin ngha v nh sau:
- Trng hp ti sn dng bo m khng chuyn giao cho bn nhn
bo m th th t u tin thanh ton gia cc bin php bo m c xc nh
theo th t ng k bin php bo m. trng hp ny khi x l ti sn bo
m s u tin thanh ton cho ngi nhn bo m bo c ng k bin php
bo m trc;
- Trng hp cc bin php bo m c ng k v bin php bo m c
chuyn giao ti sn cho bn nhn bo m th th t u tin thanh ton c xc
nh theo th t xc lp bin php bo m. trng hp ny, cc bin php
bo m u ng k c ngha l cc bin php bo m ny u c hiu lc i
khng vi ngi th ba. Tuy nhin, v khng th cn c vo vic ng k xc
4

nh th t u tin (nh nhau) cho nn cn phi cn c thi im xc lp bin

php bo m xc nh th t u tin, theo nguyn tc ngi no xc lp
trc th c u tin, cn ngi xc lp sau cn phi bit rng c th ri ro nu
cng nhn bo m bng ti sn ;
- Trng hp khng chuyn giao ti sn bo m v khng ng k bin
php bo m th th t u tin thanh ton gia cc bin php bo m c xc
nh theo th t giao kt hp ng. trng hp ny php lut s u tin cho
ngi no xc lp hp ng trc th c quyn u tin trc. Trng hp ny
ngi k hp ng sau cn phi bit bn c ngha v k hp ng vi ngi
khc, nu bn bo m vi pham ngha v theo hp ng th ti sn s b x l
thc hin ngha v, v vy ngi giao kt hp ng sau phi chu ri ro nu
ti sn khng thc hin ngha v sau;
- Trng hp mt ti sn bo m nhiu ngha v nhng cc bin php
bo m u khng ng k, th th t u tin thanh ton c xc lp theo th
t giao kt hp ng. Trong trng hp ny php lut s u tin cho ngi no
xc lp hp ng trc th c quyn u tin trc. Trng hp ny ngi k
hp ng sau cn phi bit bn c ngha v k hp ng vi ngi khc, nu
bn bo m vi pham ngha v theo hp ng th ti sn s b x l thc
hin ngha v, v vy ngi giao kt hp ng sau phi chu ri ro nu ti sn
khng thc hin ngha v sau.
- Trng hp ti sn bo m ang b cm gi th bn cm gi ch phi
giao ti sn m mnh ang cm gi cho bn nhn bo m x l sau khi bn
nhn bo m hoc bn c ngha v hon thnh ngha v i vi bn c
quyn cm gi. Trong hp ng song v, ti sn ang b cm gi m bo
cho thc hin hp ng m ti sn c bo m cho ngha v khc. Nu ti sn
b x l theo bin php bo m, th bn cm gi phi giao ti sn cho bn nhn
bo m nu bn c ngha v thanh ton xong ngha v ;
- Trng hp hp ng mua bn c bo lu quyn s hu c ng k
ti C quan c thm quyn ng k trong thi hn mi lm ngy, k t ngy
giao kt hp ng mua bn th bn bn c bo lu quyn s hu c th t u
tin thanh ton cao nht khi x l ti sn bo m.
Vn ng k hp ng mua bn c bo lu quyn s hu c quy
nh trong Ngh nh s 163/2006/N-CP ngy 29/12/2006 v giao dch bo
m. Quy nh ny c c th ha trong D tho BLDS vic p dng c
thun tin hn.
i vi ch th chuyn kinh doanh hng ha bn tr chm, tr dn
thng khng p dng cc bin php bo m m dng chnh hng ha bn
bo m nh th chp ti sn hnh thnh t vn vay, hoc vay tin mua nh
v dng chnh ngi nh th chp. Khi bn tr chm hng ha th ngi
mua cha tr ht tin cho nn c th bn mua s vi phm hp ng khng tr
tin mua hoc bn ti sn cho ngi khc nhng khng tr tin mua hng. V
5

vy bo m cho ngha vu tr n ca ngi mua, php lut quy nh cho php

bn bn ng k hp ng mua tr chm tr dn c bo lu quyn s hu trong
thi hn 15 ngy k t ngy giao kt hp ng mua bn, th c quyn u tin
khi ti sn b x l thc hin cc ngha v khc (th chp, cm c..)
- Trng hp khng ng k hoc ng k hp ng mua bn c bo lu
quyn s hu sau thi hn 15 ngy ti C quan c thm quyn v sau thi im
giao dch bo m xc lp hiu lc i khng vi ngi th ba th bn nhn bo
m c xc nh l bn nhn bo m ngay tnh v c th t u tin thanh
ton cao hn bn bn c bo lu quyn s hu khi x l ti sn bo m. Nh
vy, trng hp bn bn ti sn c bo lu quyn s hu ng k hp ng mua
bn sau 15 ngy k t khi giao kt hp ng mua bn ti sn c bo lu quyn
s hu v sau khi bn mua dng ti sn bo m cho mt ngha v
khc, th bn nhn ti sn l ngi ngay tnh khng bit ti sn ang c
bo lu quyn s hu. Nu ti sn b x l th ngi nhn bo m c quyn
u tin cao hn ngi bn ti sn;
- Th t u tin gia nhng ngi cng bo lnh vi nhau v gia ngi
bo lnh v ngi nhn bo m bng ti sn c thc hin theo nguyn tc:
Nu cng bo lnh th nhng ngi nhn bo lnh u tin nh nhau. Trng hp
va c bo lnh va c bo m bng ti sn m c ng k th u tin ngi
nhn bo m bng ti sn, v bin php bo lnh l i nhn nn cn u tin
cho bin php i vt c ng k. Nu bin php bo lnh cng vi bin php
bo m bng ti sn khng ng k th u tin c xc nh cho giao dch bo
m xc lp trc. Trng hp ny cc giao dch u khng c tnh i khng
vi ngi th ba, cho nn cn phi bo v quyn ca ngi xc lp giao dch
bo m trc.
c) V cm c v th chp (iu 335 iu 353)
- V ti sn cm c, th chp: iu 326 v iu 342 B lut hin hnh
quy nh, ti sn cm c v th chp phi thuc quyn s hu ca bn cm c
hoc bn th chp, quy nh ny cha bo v c quyn v li ch ca ngi
nhn bo m ngay tnh. i vi ti sn l ng sn khng ng k quyn s
hu th khng th c cn c xc nh l ti sn thuc quyn s hu ca ai, do
vy nu ngi cm c, th chp em ti sn ca ngi khc cm c th chp
nh ti sn thu, mn hoc ngi cm c, th chp l ngi ngay tnh trong
hp ng mua ti sn th bn nhn bo m l ngi ngay tnh. Theo nguyn tc
bo v ngi th ba ngay tnh th ngi nhn bo m cn c bo v, v vy
iu 335 v iu 344 d tho B lut quy nh ti sn cm c, th chp c th
khng bt buc phi thuc quyn s hu ca ngi cm c, th chp.
- V xc lp th chp (iu 346), B lut hin hnh khng quy nh v
xc lp th chp m quy nh v ng k giao dch bo m ti iu 323. Vic
ng k giao dch bo m l t nguyn hoc bt buc i vi cc giao dch bo
m bng quyn s dng t, nh Theo iu 122 v iu 123 B lut hin
6

hnh th iu kin c hiu lc ca th chp quyn s dng t, nh t khi ng

k. Trng hp khng ng k th v hiu c ngha l hp ng th chp khng
pht sinh hiu lc vi bn nhn th chp v khng c tnh i khng vi ngi
th ba. Quy nh ny cha bao qut ht cc trng hp th chp ng sn khng
buc phi ng k giao dch bo m. khc phc bt cp ny, iu 346 d
tho B lut sa i nh sau:
1. Quyn th chp c xc lp gia bn th chp v bn nhn th chp
t thi im hp ng th chp c hiu lc.
2. Quyn th chp pht sinh hiu lc i khng vi ngi th ba k t
thi im ng k.
Nh vy, hp ng th chp c ng k th c hiu lc i khng vi
ngi th ba. Ngc li, nu khng ng k th ch c gi tr gia bn th chp
v bn nhn th chp.
2. V trch nhim dn s do vi phm ngha v (iu 378)
iu 302 B lut hin hnh quy nh trch nhim dn s do vi phm
ngha v dn s theo nguyn tc, ngi vi phm ngha v do li c hoc v
th phi chu trch nhim dn s, tr trng hp bn c ngha v khng th thc
hin c do s bt kh khng. Theo , li trong trch nhim dn s c quy
nh theo nguyn tc: Ngi khng thc hin hoc thc hin khng ng ngha
v dn s th phi chu trch nhim dn s khi c li c hoc li v , tr
trng hp c tho thun khc hoc php lut c quy nh khc (iu 308 B
lut hin hnh). Nh vy, khi bn c ngha v khng thc hoc thc hin khng
ng ngha v nu c li th h phi chu trch nhim dn s, ngc li khng
c li th khng phi chu trch nhim dn s, tr trng hp cc bn c tha
thun hoc php lut c quy nh khc. Nh vy ngha v chng minh li ca
bn vi phm v thuc v bn b vi phm. Quy nh ny khng ph hp thc tin,
cha bo v c quyn ca ngi b xm phm. Trong thc tin c nhng
trng hp li khng phi l do bn vi phm ngha v m do ngi th ba.VD:
A cho B mn xe my, C gy tai nn cho B lm h hng xe my v chy chn
khng tm thy C hoc B thu ti sn ca A. Ht hn B mang ti sn n tr A
nhng b cp nn khng tr li ti sn c). Nu theo quy nh ti iu 308
th B khng phi bi thng cho A v B khng c li trong vic gy ra thit hi.
Mt khc, theo nguyn tc giao kt v thc hin hp ng, th cc bn phi thc
hin ng hp ng, nu khng thc hin ng cam kt v tha thun l c s vi
phm cho nn cn phi buc bn vi phm phi thc hin hp ng . ph
hp vi nguyn tc giao kt thc hin hp ng iu 378 D tho quy nh:
"Ngi khng thc hin ng ngha v phi chu trch nhim dn s, tr
trng hp c cn c c min tr trch nhim do vi phm ngha v quy nh
ti iu 388 ca B lut ny.

Theo quy nh ny, ngi khng thc hin ngha v phi chu trch nhim
dn s m khng ph thuc vo ngi c li hay khng. Nu khng thc
hin ngha v do s kin bt kh khng th khng phi chu trch nhim dn s.
3. V iu kin giao dch chung (iu 428)
iu 406 B lut hin hnh quy nh, hp ng theo mu l hp ng
gm nhng iu khon do mt bn a ra theo mu cho bn kia tr li trong
thi hn nht nh. Nu bn kia ng th k hp ng, nu khng ng th
hp ng khng c giao kt. Nh vy, hp ng theo mu c hai c im:
Th nht, ton b ni dung ca hp ng do mt bn son tho; th hai, ni
dung ca hp ng theo mu khng thay i c (khng tha thun bt k ni
dung no).
Trong c ch th trng, cc doanh nghip chuyn kinh doanh loi hng
ha, dch v phc v nhu cu ca nhiu ngi trong x hi (nhu cu nh nhau).
tit kim v thi gian, ti chnh, doanh nghip s ban hnh iu kin giao
dch chung cho loi hp ng s giao kt vi tt c cc nhng ngi tham gia.V
d, iu kin cp tn dng, iu kin cung cp sn phm bo him Hin nay
trong Lut bo v ngi tiu dng quy nh v iu kin giao dch chung:
iu kin giao dch chung l nhng quy nh, quy tc bn hng, cung ng
dch v do t chc c nhn kinh doanh hng ha, dch v cng b v p dung
i vi ngi tiu dng (Khon 6 iu 3).
Thc tin hp ng Vit Nam thi gian qua cho thy, doanh nghip Vit
Nam (k c doanh nghip c vn u t nc ngoi) a ra iu kin giao
dch chung cho cc ch th giao kt hp ng vi mnh. Nu i tc ng giao
kt hp ng th c ngha mc nhin chp nhn iu kin giao dch chung ca
doanh nghip cng b, vic mc nhin chp nhn trong trng hp ny c th c
li cho bn cng b v gy bt li cho bn giao kt hp ng. to c s php
l cho vic p dng iu kin giao dch chung mt cch minh bch, cng khai,
gim thiu ri ro v to c s php l trong gii quyt cc tranh chp v iu
kin giao dch chung, d tho B lut b sung quy nh v iu kin giao dch
chung (iu 428), theo :
1. iu kin giao dch chung l nhng iu khon n nh do mt bn
cng b p dng chung cho cc bn c h ngh giao kt hp ng; nu
bn c ngh chp nhn giao kt hp ng th coi nh chp nhn cc iu
khon ny.
2. iu kin giao dch chung ch c hiu lc vi bn xc lp giao dch
trong trng hp iu kin giao dch ny c cng khai bn xc lp giao
dch bit hoc phi bit v iu kin .
Vic cng khai iu kin giao dch chung phi theo trnh t, th thc bt
buc nu php lut c quy nh.
8

3. iu kin giao dch chung phi bo m s bnh ng gia cc bn.

Trng hp iu kin giao dch chung c quy nh v min trch nhim ca bn
a ra iu kin giao dch chung, tng trch nhim hoc loi b quyn li ca
bn kia th quy nh ny khng c hiu lc.
4. V iu chnh hp ng khi hon cnh thay i (iu 443)
B lut hin hnh cha c quy nh v iu chnh hp ng khi hon cnh
thay i v thc tin hp ng thi gian qua cho thy, nhiu hp ng trong qu
trnh thc hin hp ng do hon cnh thay i dn n s mt cn bng li ch
gia cc bn trong hp ng, quyn, li ch ca bn b nh hng nghim trng
c th khng tip tc thc hin c hp ng. Gii quyt vn ny, nguyn
tc hp ng thng mi quc t (UNDROIT) ti iu 6.2.1 v iu 6.2.2 quy
nh:
Khi vic thc hin hp ng tr nn kh khn hn cho mt bn, bn ny
vn phi thc hin ngha v ca mnh, tr nhng trng hp lin quan n cc
iu khon v hon cnh kh khn c quy nh di y.
Mt hon cnh c coi l kh khn, nu n gy nh thc hin ngha n
s cn bng ca hp ng, hoc lm cho chi ph thc hin qu cao, hoc gi tr
nhn c do thc hin ngha v gim qu thp.
ph hp vi thc tin hp ng, bo m l cng bng cho cc bn
trong hp ng v tng thch vi thng l quc t, d tho B lut b
sung quy nh v iu chnh hp ng khi hon cnh thay i (iu 443),
theo :
1. Trng hp hon cnh thay i dn n quyn, li ch ca mt trong
cc bn b nh hng nghim trng th cho php cc bn iu chnh hp ng.
2. Hon cnh thay i dn ti iu chnh hp ng c xc lp khi xy
ra cc s kin lm thay i c bn s cn bng gia li ch ca cc bn v bo
m cc iu kin sau y:
a) Hon cnh thay i sau khi hp ng c giao kt;
b) Vic hon cnh thay i l khng th lng trc c mt cch hp
l vo thi im giao kt hp ng;
c) Ri ro pht sinh t vic thay i hon cnh khng phi l ri ro m
bn b nh hng ng phi gnh chu.
3. Trng hp cc bn khng t c tho thun trong mt khong thi
gian hp l th to n c th:
a) Chm dt hp ng vo ngy v theo nhng iu khon do to n
quyt nh;
b) iu chnh hp ng phn chia cho cc bn cc thit hi v li ch
pht sinh t vic thay i hon cnh mt cch cng bng v bnh ng.
9

Tu theo tng trng hp, to n c th buc bn t chi m phn hoc

ph v m phn mt cch khng thin ch, trung thc phi bi thng thit
hi.
5. V hp ng mua bn ti sn (iu 453 iu 479)
- V khi nim, iu 428 B lut hin hnh quy nh hp ng mua bn
theo nguyn tc bn bn giao ti sn v bn mua tr tin l cha lm r c bn
cht php l ca hp ng mua bn l chuyn quyn s hu ti sn bn cho bn
mua. Khc phc bt cp ny, d tho B lut quy nh: Hp ng mua bn ti
sn l hp ng, theo bn bn chuyn quyn s hu ti sn cho bn mua v
bn mua tr tin cho bn bn (iu 453).
- V i tng ca hp ng mua bn, iu 429 B lut hin hnh quy
nh, i tng ca hp ng mua bn l ti sn c php giao dch v cng
ch cp n quy ch php l i vi vt v quyn ti sn. Cch quy nh ny
cha ph hp vi thc tin giao lu dn s, theo , nhng g c php lut
coi l ti sn u c th mua bn v ph thuc vo ch php l ca ti sn m
vic mua bn c th chu hn ch nht nh. Vic mt ti sn b hn ch trong
mua bn khng c ngha l hn ch i vi tt c ch th, c th hn ch i vi
ch th ny, nhng khng hn ch vi ch th khc. Khc phc bt cp ca B
lut hin hnh, iu 454 d tho B lut quy nh i tng ca hp ng mua
bn theo hng:
1. Ti sn c quy nh ti B lut ny u c th l i tng ca hp
ng mua bn. Trng hp theo quy nh ca lut, ti sn b cm hoc b hn
ch chuyn nhng th ti sn bn phi ph hp vi cc quy nh .
2. Ti sn bn thuc s hu ca ngi bn hoc ngi bn c quyn
bn.
- Cht lng ca ti sn bn, iu 430 B lut hin hnh quy nh :
"1. Cht lng ca vt mua bn do cc bn tho thun.
2. Trong trng hp cht lng ca vt c cng b hoc c c
quan nh nc c thm quyn quy nh th cht lng ca vt c xc nh
theo cc tiu chun cng b hoc theo quy nh ca c quan nh nc c
thm quyn.
3. Khi cc bn khng c tho thun v php lut khng c quy nh v
cht lng th cht lng ca vt mua bn c xc nh theo mc ch s
dng v cht lng trung bnh ca vt cng loi".
Thng thng, cht lng ca vt bn l do cc bn tha thun hoc theo
cht lng m mt bn cng b, hoc c quan nh nc quy nh, th cht lng
vt xc nh cng b hoc theo quy nh. Tuy nhin vic quy nh nh B lut
hin hnh l cha r rng v vic xc nh cht lng vt ch t ra khi c tranh
chp, nu khng c tranh chp th cc bn c th tha thun khc vi cht lng
10

 cng b hoc theo quy nh ca Nh nc dn n hng ha mua bn khng

m bo cht lng c lu thng trn th trng, vi phm cc quy nh v an
ton v snh thc thm hoc cc quy nh khc, xm phm quyn li ngi tiu
dng. m bo cht lng hng ha lu thng trn th trng th cc bn
khng c tha thun v cht lng thp hn cht lng cng b trn sn
phm, bao b, nhn hng ha hoc khng c thp hn cht lng theo qui quy
nh ca Nh nc, v vy cn phi c sa i cho ph hp vi thc tin.
Mt khc, B lut hin hnh cng quy nh cha y v cn c xc
nh cht lng ti sn bn, v cc bn c th tha thun v cht lng nhng
tha thun khng r rng (V d: cc bn tha thun l cht lng tt nht).
Mt khc, nu cc bn khng tha thun v cht lng vt bn th cht lng
xc nh theo mc ch s dng v cht lng trung bnh ca vt cng loi. Quy
nh ny cha bao qut v khng ph hp vi quy nh ti iu 452 BLDS 2005
v i tng ca ngha v l ti sn. Mt khc, iu 452 quy nh cht lng
ca vt bn l cha bao qut ht cc loi ti sn. khc phc nhng bt cp
nu trn, iu 455 d tho B lut v cht lng ca ti sn mua bn theo
hng:
"1. Cht lng ca ti sn mua bn do cc bn tho thun.
2. Trng hp tiu chun v cht lng ca ti sn c cng b hoc
c c quan nh nc c thm quyn quy nh th tha thun ca cc bn v
cht lng ca ti sn khng c thp hn cht lng ca ti sn c xc
nh theo cc tiu chun cng b hoc theo quy nh ca c quan nh nc
c thm quyn.
3. Khi cc bn khng c tho thun, tha thun khng r rng v cht
lng ti sn mua bn v cc bn cng khng c tha thun sa i, b sung
ni dung ny th cht lng ca ti sn mua bn c xc nh theo tiu chun
v cht lng ca ti sn c cng b, quy nh ca c quan nh nc c
thm quyn hoc theo tiu chun ngnh ngh.
Trng hp khng c tiu chun v cht lng ca ti sn c cng
b, quy nh ca c quan nh nc c thm quyn hoc theo tiu chun ngnh
ngh th cht lng ca ti sn mua bn c xc nh theo tiu chun thng
thng hoc theo tiu chun ring ph hp vi mc ch giao kt hp ng v
theo quy nh ca Lut bo v ngi tiu dng".
- V mua bn theo phng thc trao i ti sn
Trao i ti sn l giao dch thng pht sinh trong cuc sng ca cng
ng dn c. Bn cht ca i ti sn l dng hai ti sn cng loi hoc khc
loi trao i cho nhau m khng tnh gi tr cao thp. Vic trao i ny tn ti
trong nn kinh t t cung t cp. Khi nn kinh t hng ha pht trin th vic
trao i c xc nh gi tr ca cc ti sn b tr tng ng. V vy bn
cht ca trao i l thc hin hai hp ng mua bn vi cng mt ch th (va
11

l bn bn v bn mua). iu chnh thng nht cc loi hp ng mua bn th

hp ng trao i quy nh t iu 463 n iu 464 ca B lut hin hnh
c d tho B lut quy nh thnh mt loi mua bn ring nh sau:
"iu 479. Mua bn theo phng thc trao i ti sn
1. Trng hp cc bn c tha thun v vic mua bn theo phng thc
trao i ti sn th quy nh lin quan trong hp ng mua bn c p dng.
2. Trng hp ti sn trao i chnh lch v gi tr th cc bn phi
thanh ton cho nhau phn chnh lch , tr trng hp c tho thun khc
hoc php lut c quy nh khc".
6. Hp ng vay ti sn (iu 486 iu 494)
Hin nay vn v li sut trong hp ng cho vay c x hi quan tm
nhiu v lin quan n kinh t ca c nhn, h gia nh v doanh nghip. Theo
quy nh ti iu 476 BLDS 2005 th li sut ti a l 150% li sut c bn do
Ngn hng Nh nc cng b.
i vi vn li sut cn c hai lung quan im ln khc nhau. a s
cc kin ti cc cuc hi tho v D tho B lut dn s t chc ti Qung
Ninh, Hi Phng, Nng thng nht vi li sut ti a 200% ca li sut c
bn. Nhng kin ny cho rng nguyn tc ca kinh doanh phi c li, tuy
nhin mc li sut cn va phi ngi vay kinh doanh cng c li v c kh
nng thanh ton. c bit i vi cc h kinh doanh c th, doanh nghip va v
nh khng th to ra hng ha cht lng cao m gi thnh r nh cc doanh
nghip ln c nhiu vn v cng ngh cao, cho nn khng th to ra li nhun
nhiu. Mt khc, li sut c bn l mc li sut thp nht m cc t chc tn
dng ln cho vay, m t chc tn dng cng thu c li nhun, cn cc t
chc tn dng khc cn phi iu chnh li c cu t chc gim chi ph hnh
chnh, cho nn mc li sut ti a l 200% so vi li sut c bn l ph hp.
Bn cnh cn tn ti mt s kin khc l mc li sut ny khng ph
hp vi li sut thc t hin nay, cho nn cn phi quy nh li sut ti a cao
hn na.
Vn th hai lin quan n hp ng vay ti sn l li qu hn. Theo
quy nh ti khon 3 iu 474 BLDS 2005 quy nh li qu hn c xc nh
theo li sut c bn. Trong trng hp vay c li m khi n hn bn vay
khng tr hoc tr khng y th bn vay phi tr li trn n gc v li n
qu hn theo li sut c bn do Ngn hng Nh nc cng b tng ng vi
thi hn vay ti thi im tr n.
Theo quy nh, th li sut trong hn do cc bn tha thun nhng khng
vt qu 150% li sut c bn. Trong khi lut quy nh li sut qu hn bng
li sut c bn. Qui dnh ny nhm bo v bn yu th l bn vay, v khng
c tin tr n m khi qu hn buc phi tr li sut cao th ngi vay khng c
12

kh nng tr n. Tuy nhin, quy nh ny khng ph hp vi nguyn tc ca

trch nhim dn s do vi phm hp ng l phi bi thng ton b thit hi v
c th phi chu pht vi phm nu c tha thun. Mt khc, quy nh nh trn s
to k h cho c nhn, doanh nghip kinh doanh khng lnh mnh c tnh khng
tr n ng hn tr li qu hn thp hp trong k hn, v vy D tho sa i
nh sau:
5. Trng hp vay c li m khi n hn bn vay khng tr hoc tr
khng y th bn vay phi tr li trn n gc v li sut n qu hn bng
150% li sut vay theo hp ng tng ng vi thi gian chm tr, tr trng
hp c tho thun khc hoc lut c quy nh khc.
7. Cn c pht sinh trch nhim bi thng thit hi
Theo nguyn tc ca trch nhim php l th ngi vi phm phi c li v
c hnh vi tri php lut th phi chu trch nhim trc Nh nc hoc ngi b
vi phm. Trch nhim php l l hu qu xu c p dng i vi ngi vi
phm v mang tnh cht trng pht (ty theo mc ). BLDS 2005 quy nh v
trch nhim bi thng thit hi pht sinh khi ngi gy thit hi c li. iu
604 BLDS 2005 quy nh v trch nhim bi thng thit hi nh sau:
"iu 604. Cn c pht sinh trch nhim bi thng thit hi
1. Ngi no do li c hoc li v xm phm tnh mng, sc kho,
danh d, nhn phm, uy tn, ti sn, quyn, li ch hp php khc ca c nhn,
xm phm danh d, uy tn, ti sn ca php nhn hoc ch th khc m gy
thit hi th phi bi thng.
2. Trong trng hp php lut quy nh ngi gy thit hi phi bi
thng c trong trng hp khng c li th p dng quy nh ".
Thng thng vic gy ra thit hi xc nh c li c hoc v ca
ngi c hnh vi tri php lut. Tuy nhin c nhiu trng hp vic xc nh li
l do suy on nh sc vt t gy thit hi cho ngi khc th suy on ch s
hu khng thc hin cc bin php canh gi ng quy nh, nhng trn thc t
khng c quy nh no v vic ny nh khng c tiu chun v chung tri chn
nui sc vt ca b con dn tc vng cao Mt khc c nhng trng hp
khng th chng minh c li ca ngi vi phm nh xm phm quyn li ca
ngi tiu dng
Khon 2 quy nh v ngi gy thit hi phi bi thng cha bao qut
ht cc trng hp, nh trng hp cha m bi thng khi con di 15 tui gy
thit hi, v vy cn quy nh l ngi phi bi thng thay cho ngi gy thit
hi V d nh thit hi do cng trnh xy dng gy ra, thit hi do ngun nguy
him cao gy ra
Ngoi nhng bt cp trn th ti sao khon 2 iu 604 BLDS 2005 quy
nh c nhng trng hp khng cn li cng phi bi thng nh trch nhim
do cng trnh xy dng gy ra, trch nhim do ngun nguy him cao .
13

Nh vy quy nh nh iu 604 BLDS 2005 l cn nhng vn cha

ph hp. Th nht, trch nhim dn s c tnh cht c trng khc vi cc loi
trch nhim php lut khc. Trch nhim dn s khng mang tnh trng pht
ngi vi phm m buc ngi vi phm khc phc hu qu do mnh gy ra, v
vy n khng ph thuc vo yu t li. Trng hp gy ra hu qu khng phi
do mnh m do ngi b hi th ngi b thit hi phi chu trch nhim. Nu gy
thit hi trong trng hp bt kh khng th khng phi bi thng thit hi.
ph hp vi thc tin D tho qui inh nh sau:
"iu 607. Cn c pht sinh trch nhim bi thng thit hi
Ngi no c hnh vi tri php lut xm phm tnh mng, sc kho, danh
d, nhn phm, uy tn, ti sn, quyn, li ch hp php khc ca c nhn, xm
phm danh d, uy tn, ti sn ca php nhn m gy thit hi th phi bi
thng".
8. Bi thng do ng vt gy ra
B lut dn s 2005 quy nh v bi thng thit hi do sc vt gy ra ti
iu 625. Sc vt l th d c thun ha tr thnh vt nui thng thng
trong cc gia nh, nh mo, ch, tru, b.. Nhng sc vt ny bn tnh l hung
d cho nn gy thit hi v ti sn, tnh mng, sc khe cho ngi khc, v
vy BLDS quy nh v vn ny. Tuy nhin, trong thc tin ngoi sc vt
c th gy thit hi th gia cm v cc loi vt nui khc gy thit hi. c bit,
ngy nay do iu kin khoa hc, cng gh pht trin, nhn dn nhn ging
nui nhng ng vt c gi tr kinh t cao nh c su, rn, b cp nhng ng
vt ny khi ra mi trng sinh sng c th gy thit hi cho tnh mng, sc khe
v ti sn ca ngi khc, v vy iu chnh kp thi c tnh bao qut v d
on trc, D tho quy nh nh sau:
"iu 626. Bi thng thit hi do ng vt gy ra
1. Ch s hu ng vt phi bi thng thit hi do ng vt gy ra cho
ngi khc; nu ngi b thit hi hon ton c li trong vic lm ng vt gy
thit hi cho mnh th ch s hu khng phi bi thng. Ngi chim hu, s
dng ng vt phi bi thng thit hi trong thi gian chim hu, s dng
ng vt, tr trng hp c tha thun khc.
2. Trng hp ngi th ba hon ton c li lm cho ng vt gy thit
hi cho ngi khc th ngi th ba phi bi thng thit hi; nu ngi th ba
v ch s hu cng c li th phi lin i bi thng thit hi.
3. Trng hp ng vt b chim hu, s dng tri php lut gy thit hi
th ngi chim hu, s dng tri php lut phi bi thng; khi ch s hu,
ngi chim hu, s dng ng vt c li trong vic ng vt b chim hu,
s dng tri php lut th phi lin i bi thng thit hi.
14

4. Trng hp ng vt th rng theo tp qun m gy thit hi th ch

s hu ng vt phi bi thng theo tp qun nhng khng c tri php
lut, o c x hi".
Ngoi nhng ni dung c bn ca D tho v phn ngha v v hp ng
cn cc ni dng sa i khc c th tho lun trong hi ngh nh sau:
1. Vn cm gi ti sn v bo lu quyn s hu
2. Bn, thay th, trao i, tng cho, cho thu, cho mn ti sn cm c,
th chp( iu 332)
3. Thi im giao kt hp ng (iu 423)
4. Ph lc ca hp ng (iu 427)
5. Nguyn tc bi thng thit hi (iu 608)
6. Bi thng thit hi do ti sn gy thit hi (iu 611)
7. Thit hi do ti sn b xm phm (iu 612)
8. Thi hn hng bi thng thit hi do TM, SK b xm phm (iu
616).
IV. Mt s vn cn c kin khc nhau
Trong qu trnh xy dng d tho B lut v qua kin ca i biu Quc
hi, c quan, t chc, c nhn th mt s quy nh ca d tho Phn th ba
Ngha v v hp ng cn c kin khc nhau, c th1:
1. V iu chnh hp ng khi hon cnh thay i (iu 443)
V vn ny, hin c hai loi kin:
- Loi kin th nht: Nht tr vi quy nh trong d tho B lut v vic
cho php Ta n iu chnh hp ng khi hon cnh thay i khng vi phm
nguyn tc t do ch, t do nh ot ca cc ch th quan h hp ng m l
s c th ha nguyn tc v tnh c gii hn ca vic thc hin quyn dn s
c quy nh ti iu 16 d tho B lut. Theo yu cu ca nguyn tc ny th
bo m cn bng li ch ca cc bn trong hp ng, s n nh ca cc
quan h dn s, thng mi c lin quan, cn cho php Ta n c th iu chnh
hp ng theo cc iu kin cht ch c quy nh trong B lut dn s;
- Loi kin th hai: ngh khng quy nh nh d tho B lut v quy
nh nh vy l khng ph hp vi bn cht ca hp ng l s t do ch, t
do tha thun. Cc c quan nh nc, trong c Ta n khng c v khng
nn can thip vo s t do ca cc bn khi tham gia cc giao dch dn s ni
chung v hp ng ni ring.
2. V li sut trong hp ng vay ti sn (iu 491)
1

Xem thm Ph lc III "Cc vn trng tm xin kin nhn dn v d tho BLDS (sa i)" (Ban hnh km
theo Quyt nh s 01 /Q-TTg ngy 02 thng 01 nm 2015 ca Th tng Chnh ph ban hnh K hoch ca
Chnh ph v vic t chc ly kin Nhn dn i vi d tho B lut dn s (sa i)).
15

V vn ny, hin c hai loi kin:

- Loi kin th nht: Nht tr vi quy nh ca d tho B lut to ra
s thng nht v xc nh li sut trong hp ng vay ti sn, ngn nga vic
cho vay nng li;
- Loi kin th hai: ngh quy nh mt mc li sut trn c th trong
B lut dn s, khng s dng li sut c bn do Ngn hng Nh nc cng b
lm li sut tham chiu, ng thi, quy nh nguyn tc, thm quyn thay i
mc li sut c th ny khi cn thit m bo c tnh r rng minh bch, d
p dng, cc bn tham gia giao dch dn s c th bit ngay hu qu php l khi
xc lp hp ng vay.
3. V iu kin giao dch chung (iu 428)
V vn ny, hin c hai loi kin:
- Loi kin th nht: Nht tr vi quy nh ca d tho B lut p
ng c yu cu t thc tin hp ng nc ta, gp phn gim thiu chi ph
cho cc bn trong hp ng v ph hp vi thng l quc t;
- Loi kin th hai: ngh BLDS khng quy nh v iu kin giao
dch chung v khng bo m c nguyn tc bnh ng trong quan h hp
ng, mt khc BLDS hin hnh cng quy nh v hp ng theo mu.
4. V bi thng thit hi khi mt bn vi phm ngha v (iu 18,
iu 384, iu 441)
V vn ny, hin c hai loi kin:
- Loi kin th nht: Nht tr vi quy nh ca d tho B lut v quy
nh nh vy l tn trng quyn t do hp ng ca cc ch th, theo , vic
bi thng ton b thit hi ch p dng khi cc bn khng c tha thun khc;
- Loi kin th hai: ngh BLDS quy nh bn vi phm ngha v phi
bi thng ton b thit hi thc t xy ra.

16