LY UNG - CUNG TAN TOAN CHUA BACH BENH NHA XUAT BAN THE DUC THE THAOLY UNG - CUNG TAN TOAN UU BO (0 TRITEN ¢HUA BACH BENH Bien dich HAKIM SINK NHA XUAT BAN THE DUC THE THAO. HA NOI - 2004LOI NOI DAU heo da tén trién di lén ctia mite song, con nguoi l ngay cang hifdng toi trudng sinh bat ldo, tiéu trit bach bénk. Tiz ed chi kim con nguii van dat "Vinh sinh” d vi tri khd quan trong. Dui su chi dao cia nu tudng "Vinh sinh", cde nha khoa hoe cd, ngudi dung thai, Dao gia, Phit gia cho dén quang dai dan ching da khong ngimg phat huy tai tré thong minh cla minh trong viée nghién citu, ting dung va tim ra v6 sé nhiing phuong phap tw cko la cé thé trutimg tho, thanh tién, dée dao, vinh sinh. Rug 66, ciing lit mat trong nhitng loai pit minh quan trong vé phitong php lam cho nguiti "Vinh sinh” cia ngwisi oi, déng thai da tri thanh mét 66 phan quan Irong clia y hoc nite nha. Khoa hue ky thuét hin dai ching minh. "Vink sinh" la khong 06 thé nhuing ‘1ruong tho” thi khang phai Ja khong vi toi dude, Déng ‘hai trong qua trink thie tién, ngutti ‘a thy nhiéu phoong phep dudmg sinh cia nawai e6 ph it minh, d& sdm !utge chiing mink a ding 06 hidu gu. Do vay, vdi tu ting chi doo “oc “a him dung" (ly «1 hay thai cd dis. « cho ngay nay) ten ed sd ta nghién fu ral nhiéu ph: mg thite rugu b 6 dai,bang phuang phap chon loc gan duc lay trong dé viet thanh cudn stich nay. Toan bé ngi dung cudn sich vdi hon 500 bai thude ritou bé van giit ditde phong mao nguii cé’ ma cé ¥ nghia chi dao déi vdi nguii nay. Déi vdi cong hiéu, phitong thuée, cach pha ché, ing dung, céim ky ctia phuong thuéc cé thi chting toi dén dung theo y nhu cil, déng thii dudi su chi dao tw tang cia y hoc hién dai va duing sinh hoe, 6 thém phan chit gidi va thuyét minh nhdt dinh dé disc gid c6 thé dp dung cho ban thén tét ham. - Hin nay, cb réit nhiéu loai rou bé cé trén thi trutng, nhung ché khiém khuyét ln nhat cia ruou b6 sdn xudt hang loat la d ché khéng thich ting vdi ting nguiti, titng dia phuong, déng thii gid tién cing dat. Ruou bé tu ngam cé thé khée phuc dutge nhitng khiém khuyét nay, nhét la lam dude diéu doi ching ding thuée. Cac phutong thude c6 cia sdch nay trinh bay déu 06 tae dung tri liéu t6t, ché tic don gidn dé bio quan, phit hgp vdi yéu cau chung ctia moi tang lép dan ching bhi sit dung riegu thude. Dé giip cho nguéi sit dung biét dude phuong thude co, chiing t6i co hién soan phan gidi thiéu gidn toe vé Trung dutge, Rutgu vo thé'héi bé ngutti, nhitng cting 06 thé lam tin thong nguisi, nén & phan cudi, ching toi e6 dua vao phuitong thuve chita bénh rut va cai ritdu cé truyén, dé hi "Tién ruta" tink ngg hod vid 06 thé md séch op dung. TAC GIN Xuan 1st oLOLTUA 1.861 BS V6I DUNG SINH Tu cd chi kim, con ngudi vin mong muén trudng sinh bat ldo hode khéng bi 6m dau. Tim kiém cach khée manh sng lau da trd thanh mot bé phan c&u thanh cua nén van héa thé gidi, ti thai cé xuta tham chi 14 mét bé phan c&u thanh quan trong. Thé nhung, duéi diéu kign khoa hoe ky thuat hién nay, vinh sinh con chua thé c6 duge, ma séng lau thi khéng phai la mét diéu khéng thé véi tdi. Hoat déng thuc tién hang nghin nam cua loai ngudi di sém chttng minh duge diéu nay. Dung sinh hoe vi cn sdng léu, khong dm dau ma phat trién lén da cé nguén géc xa xua 3 nude ta, 6 lich stt hon hai ngin ndm, Dudng sinh da la mot trong nhing ni dung quan trong cua y hoc Trung Quéc, né vin 6 dudi sy chi dao tu tudng “Chinh khi tén ngi, ta bat kha can" (Chinh khi 4 trong. ta khi khong thé can dy). "Ta chi sd tan, ky khi tat hu" (TA khi ma dan vio, khi né tat suy yéu) caa iy ludn kinh dién y hoe 6 truyén, khéng ngiing phat trién va hoAn thién. Ngudi xua cho 1rang diéu kién tién quyét dé céu duge séng tho 1a khéng cé dm dau. Muén lam dude diéu nay, trude tién 1A phai tim duge edi géc eta bénh tat. Ngu@i xua cho ring: Ta khi JA nhan té dan dén bénh tat, juén tén tai d mdi trudng séng cia ching ta. Song cing cing mét diéu kién nhu nhau lai cé ngudi mic bénh, cé ngudi khéng mc bénh. Do vay 6 thé thay dude nhan t6 mau chét quyét dinh c6 phat bénh hay khéng 1A su khac biét vé co thé mai ngudi. Cuéi cling, ngudi xwa dua ra tu tudng cha “Ta chi sd tau ky khi tat hu", tite la nguén géc cha phat bénh trudc tién 1a do chinh khi cua cd thé suy nhuge. Quan diém nay chi dao dudng sinh, trudc tién 1A phai_bdi bé di chinh khi thay thé cho sé chinh khi dé suy yéu. Chi cé nhu vay mdi cé thé lam duge diéu “Chinh khf tn ngi. Ta bat kha can". Béi vay su béi bd da trd thanh mét phuong phap ty nhién quan trong nhat ctia duéng sinh. ll. RUQU BO VOI THUGC BO Trai qua nhiing ndm thang thuc tién va phat trién khong ngiing cua may ngan nam, hién nay nhiing phitong phap bé dudng d& va dang duge lu hanh @ trong din gian, cong 1a céch moi ngudi da quen biét ta lau. Vi nhu bé thuée, bé an, khf céng, tic 1A an cai bé cha khi trai dat: tu dao, tue 1a dé diéu chirh tam than chinh dang, rén luvén thé nang dé |nm cho khi trong khée manh. 8Rugu thudéc, xét vé mat thanh phan va tng dung cha né thi chinh 1a san pham két hgp cua bé- thudc va bé an. Xét tit géc dé trung y hoc thi rugu thudc chi lA mét trong nhimg hang trAm ngan loai thang ché cua Déng dude. Ngudi xua goi rugu 1a "Lao 18", 1A m@t trong nhiing tht tri bénh euong than nguyén thay nhat. Luan trude kinh dién y hoc sém nhat 6 Trung Quéc, trong "Hoang dé ndi kinh" c6 ghi, con nguéi 4 x4 h6i nguyén thtiy rat it ém dau, néu nhu cé 6m, cing rat nhe,-chi udng chuit it "Lao 1é" thi c6 thé chita khoi. Vé sau, theo sy tién bé cha x4 héi loai ngudi, méi trudng séng cua con ngudi ngay cing phic tap, bénh chting méc phai cing tuong tmg ndng lén, da dén mite chi uéng “Lao 1é" thi khéng thé chita khdi. Vi vi ngudi xua lai thém sé thudc chifa tri vao “Lao 1é", day tite 1A rugu thude cha ngudi nay da quen thugc. Rugu bé, 1a mét trong nhitng loai rugu thudc, céng hiéu cia rugu bé la mét trong nhiéu céng hiéu cla rudu thuéc. Trong thang ché dudng sinh Déng dude, rugu bé vdi sf ché bién dé udng, dung tign Idi, lai c6 thé dé lau va duge cde nha y hoe suy ton va dan chting ua thich. 6 trong Trung y hoc. bé duéng khong chi 1a mét phuong phép dung sinh, ma con 1a mot phuong phap cha tri quan trong. Bé dudng cé thé khéi phyc chinh khi chia co thé: giip con ngudi san sinh ra nang luc chéng bénh ty nbién. khu trir bénh tA ra ngoai co thé.Té tién chung ta tix lau da dé y tdi nhiéu tht dude ligu 6 tac dung bé dung kéo dai tudi tho va ting cudng stic khée. Xét theo quan diém y hoc hién dai, céng nang cia thude bé 1a c6 nhiéu mat, nhu g cao kha nang mién dich cita cd thé, kéo dai tudi tho cia té bao; xc tién tudn hon mau; tang cuéng céng nang cia tim; tang cudng nang luc chéng mét moi va chiu dung thiéu éxy; déi vdi_ mang ndo c6 tac dung ca hai mat xtc tién hung phan va tang cuing ite ché, nang cao nang lye phan ting-cla dai nao, tang tri nhé; xuc tién hodc te ché sy tiét hodc tiét qua miic cc hoée mén va thé dich v.v... Neuwdi xua cho rang rugu bé cé céng hiéu hoat huyét, chan phan tinh than, diéu chinh am duong khi huyét. Thuée phéi hgp véi rugu, 6 thé tac dung bé trg cho nhau. Véi vai tro chuyén tai, rugu c6 thé khién thuée dén thing ché bénh. Hién nay ngudi ta cho rang, rugu la mot dung méi rit t6t, c6 thé héa hgp rat nhiéu thanh phan hau hi duge ligu khé héa tan trong nude. Vi vay, mat phudng thuéc bé ich du@ng sinh, ngdm rugu va ndu rugu, hoan toan déu cé tac dyng cong hiéu cao han thuée sac nude hoac hoan tan don thuan. I, TAC DUNG CUA RUGU BO Xét tit phuang phap ché tac, rugu thuée 6 thé chia 1am 2 loai chinh: rugu thuée nghia réng va 10rugu thuée nghia hep. Rugu thuéc nghia rong, tite 1A thém rugu vao cdc thang thuée bao ché Déng duge. Cae loai thuée bao ché c6 phéi hgp vi rugu cla nguéi xufa cé: ruigu ngam, hoan rugu, cao rugu, tan rugu, rugu sic, cing tite la lay ruou lam chat hoa tan cia Déng duge; Rugu thudc theo nghia hep, tite chuyén chi rugu ngam hay 1a dung dich rugu véi Deng duge ngam sau mét thdi gian nhat dinh (loai rugu thudc quen thudc cla ngudi thoi nay). Ruou bé, IA rutgu duge ngdm véi thide bé 1a chinh. Theo quan diém cha ngudi xua, uéng thude tite tam bé, day 1A céch néi theo nghia réng. Duong nhién trong rugu bé thudng bao ham nhiéu logi thuéc khac nhau vdi muc dich chéng ta 1a chinh, tham chi cé khi lay loai thuéc nay lam thanh phan cha yéu. Nhung theo nhu bénh ching tuong img vdi nd ma néi, qua 1a c6 tae dung bé ich. Loai rugu bé c6 truyén dude gidi thigu trong sach nay, 1a nhiing rugu thuée lay bé 1a chinh, déng thdi hau nhu déu 1A rugu bé cia nghia hep. VE ché tac cia rugu bd, ngu’i xua dai dé cd may loai phuong phap dudi day. 1- Rugu ngam: Dem thuéc dap nhé. ngim trong rugu sau mét khong thdi gian nha&t dink la dude. Théng thuéng yéu cau khi ngim phai bit kin miéng binh, ngudi xfa hay ding tii lua dung thuéc ngém vao trong ruou. Tui lua, tie ti lam bang lua tu tam. Ngay nay nguai ta thudng ding vai boc hone tii vai dung cing duge. Gia dinh tan ultién hién nay ngam rugu thudng khéng dung tui, ma bé thang thuée vao binh, cho rugu trong vao ngam. Thudng yéu cdu vita uéng vila thém rudu mdi vao binh, cho dén khi mii thuée nhat hét. Uéng hét rugu réi, cé thé lay thude ra, sy khd hoe phoi khé réi nghién thanh bét, hode pha véi rugu uéng, hoac cho vao mat ong dé luyén ché thanh thuéc vién. 2. Lén men: Ngvdi xua, nhat 1a cae nha y hoc cé xua thudng dang cach nay dé ché tac véi khéi lugng In, Ttic 18 dem thude bo vao nuée sic ly nude thuée, dé vao com (thudng ding com nép), va rac men rugu vio réi i dén khi lén men méc, ép lay nude nigu. Caing 06 thé tan thude thanh bét, réc vao dm dé Ién men. Cach nay tyong tu nhu céch lam rugu ngot (rugu nép) cba gia dinh hign nay. Cac nba y hoc 03 xuta thuding ding cach nay dé san xuét ra nhiéu san phém dy tri cho luc can, Rugu thuée ché tac bing phuang phap nay dé bj chua do dé lau. Trude day ngudi ta thudng bit kin binh rugu rdi dé 6 trong giéng nude lanh bao quan. Ngay nay nhiéu nha c6 diéu kién cé thé bao quan trong ti lanh. 3- Ruu sac: Day 1k mot trong nhiing phuong phap ché rugu thude don gian nhat. Tuc 1a dem thuée gi& nh, cho vao rudu sic réi uéng. C6 mat céch nau thude goi la “Trong thang” (“canh nang") tite 18 sau khi bd thude vao trong rudy, bit kin binh rugu dé binh rugu vao trong néi. cho nude vao ndi dun lita nké nau hinh rugu cach thuy. 124- Cao riigu: Tan nhé thudc, cho vao rugu trong vita phai dem sic thudc 4 trén lita, dén khi c6 lai thanh cao la duge. 5- Hoan (vién) rvigu: Tan thuée thanh bét, cho rugu vA bét gao vao, ché thanh thuée vién Iva tri. Khi udng hoa véi rugu hoge uéng véi rugu, hoan rugu va cao rugu trong sach nay gidi thiéu rat ft. 6- Tan rugu: Tan thude thanh bét,-mai lan lay lugng vita phai, udng vdi rugu hode ngam vie rugu mét lat réi udng. Loai rugu thuée nay hdu nhu khéng 6 ddn ding trong sach nay. Khi ngudi xua ché rudu, hode c6 yeu cau dac biét, 06 diéu tham chi bi ngudi nay coi lA mé tin, vi du "ngay méng 5 thang 5 khéng duge cho phy nit nhin"; "Xudn ha 5 ngay, thu déng 10 ngay" "dung bang dé bac" v.v... O day, chting téi hdu nhu din dang nguyén vin dé cung cap ngudi nay sit dung theo phé phan. IV. CHE TAC RUGU BO , ngudi ta muén san xudt hang loat thi déu phai ding phuong phap lén men. Ngay nay, rugu bé ngay cang duge moi ngudi ua thich, do dé cang duge c4c nha doanh nghiép dé mat dén. Hién nay cdc xi nghiép san xudt rugu bd, vin thudng sit dung phuong phap ngam IA chinh, chi khac lA ngay nay ngudi sin xuat ngoai viée coi 13trong céng hiéu cba rugu bé, con rat chu trong tdi mii vj va néng dé cia rugu, phuong phap thong thudng 1a: Dem cc loai thude gia nhé, géi bing vai gac, bd vao vai stt day boc kin ngam ti nua ngay dén mot thang, hodc lau hon dé thanh phan thuéc hoa tan triét dé, réi dé rugu ra. Can cit vao yéu cdu vé mii vi va néng d6 cia rutgu ngdm ma c6 thé cho vao rugu méi mét mai vj va ndng dé pha hgp trude khi déng vao chai. Dé san xudt hang loat rugu bé, ngoai viée phai dam bdo chat lugng thong qua kiém tra, kiém nghiém cho phép, cdn phai théng qua thi nghiém nghiém chting lim sang dam bdo khéng cé hai cho cd thé. Duong nhién, cudi cing 1A phai duge co quan cé thém quyén cho phép san xudt rugu thudc theo luat qui dinh caa Nha nuéc. Vv. CACH DUNG VA CAM KY ‘Trude day ngudi ta khi sit dung thude dé tdm bé, c6 rat nhiéu yéu cdu dc biét. Vi d thang déng" (Déng nguyét phyc); bung" (khéng tam phuc) “ngiy 3 dém 4", "Mat hydng vé phia déng uéng", "khéng cho ché ga nhin thay" v.v... Dac biét A nhan manh tdi ma. Ngudi xua cho rang, mda thu déng 1a théi ky tét nhat cho béi bé stic kho@, goi la "tiép nhan trong mia thu 14cAt gitt trong mua déng” ("Thu thu déng tang"). Chi cé nhu vay méi cé thé tich trit s6 nang lugng nhat dinh, dén mda xudn ha cia "Xudn sinh ha truéng”, con ngudi ta méi cé nguén nang lugng cung cp cho sinh trudng si dung. Hién nay, moi ngudi udng rugu bé, ngoai vie coi trong "déi chting" (dung vdi tinh trang stic khoé) ra, hdu nhu khéng cé yéu cau nao khae, ho: 1 ngay 3 lan, hoac sém, téi uéng, hodc udpg vao buéi sang, hodc udng truéc khi 4n, sau khi 4n. Diéu nay déu gidng qui dinh thing thudng cua céch udng thuée. Cach ding cia méi thit rugu bé, déu cé6 gidi thiéu tudng tan trong phuong thuéc. Lugng uéng rugu bé cia ngudi xua dude sit séch ghi lai néi chung la lén, it thi 1 chén, 1 cc, nhiéu thi 1 thang hode vai thang. Diéu nay la do may nguyén nhan: Thi nhét, rigu tring cia ngudi xua lam ra c6 46 cén thuéng thp, sau khi ngam thuée thi d6 cang thap, nén khi udng thién vé nhiéu la diéu cé thé hiéu duge; thi hai, don vi can dong cia ngudi xa nhé hon so vdi ngay nay "1 thang" chi tuong duong khoang 300 - 400ml, "chén" cing 06 "chén to" va "chén nha"; thet 3, ngudi xua lam. qué nhiéu lao déng chan tay, tiéu hao nang lugng én hon, nén lugng rugu cing ¢é thé 1én hon. Ngoai ra ngudi xuva udng rugu cén cé kiéu “hung lénh hiiu tu khi" (ludn Iuén cho c6 mai rugu) "Tuy ¥ udny ng theo kha nang chia 15duge" ("Lugng tinh dm dung"). "Bat chi tuy thé" (Khong d@n mite nén ra) v.v... Cach ding va lugng ding theo quan diém cia ngudi xua déu cung cap cho ngudi nay tham khao. Vé mat cdm ky: Ngudi xua coi rugu thuée cing nhu cae loai thude bao ché, chit khéng nhu hién nay nguGi ta coi ruigu thudc 14 mét loai dé udng dic biét. Bai vay, trong khi sit dung, ngu@i xua déu theo yéu cdu théng thudng khi uéng thude Déng duge Kkhéng duge an mét s6' thu "cdi ky". Vi du: Khong an thit ga, vit, ca, ging, hanh, ti" v.v... Ngay nay nhing céim ky nay, cé mét s6 c6 thé tin duge, con mét so lai chi thude vé mé tin. Cho nén, trorg khi ching tdi gidi thigu vé phuong thuée cd hdu nhu dan ding nguyén ban ca, chi dé cung cap tham Khao. Diéu cAn coi trong dac bigt la: Ngudi xua rat gidi ding thudc cé tinh déc tue 1a loai Déng dugc 06 tinh kich thich manh va tac dung doe phu déi véi co thé ngudi, nhu O déu. Thién hong. Phu tit, Chu sa, Nhan vu, Thach nam, Khién nguu tit, Cam tuy, Hung hoang, Luu hoang, Té tan, Déc x4, Nam tinh vv... Vi vay méi khi thay loai rugu bé e6 cae thanh phan thuéc trén, khéng nén uéng qua nhiéu. tham chi uéng bia bai. Diéu nay trong phin nhiing “didu can cht 9" ching toi déu c6 néi ro rang. Cuéi cing, ching t6i xin nhdc nhé doc gia, nén phéi ché va uéng rugu bé audi su chi dao cla thay thuéc. 16PHUONG THUOC | RUGU BO CO TRUYEN VA CACH CHE TAC 2 RIII. RUGU DAI BO NGUYEN KHi 2 ex, Rugu Sam khdi ("Phé té phusng") Cong higu: Dai bé nguyén khi, nudi am huyét, udng lau ngay ting tudi tho, than séc dep, chita tram bénh, bé moi hu yéu, chita bénh hay quén, khé ngu. Phéi phuong: Nhan sam 30g, Cau khdi tt 250g. Cach ché: Bé thudc vao binh, dé rugu tring trong 5 lit, ngam 5 ngay 1a cé thé ding dude. Cach ding: Méi ngay sang, téi, mai budi uéng 2 chén con. Chi y: Sau khi uéng lai thém rugu vao binh. Nhan s&m c6 phan loai Bach sém, Héng sim, Tay dugng sam. Bach sim tinh binh hoa. Héng sim tinh néng khé, Tay dugng sim tinh mat dam. Nguai hu Am huyét nang nén ding Bach sim hoc Tay dung sAm, ngudi binh thudng tay chin lanh én ding Héng sam. Rugu Sam ky ("Nhan tén phuong") Céng hiéu: Dai ich chin khi, bd hu bai ta, thong vinh vé. khi huyét luu théng, uéng lau ngay 19nguéi nhe nhom, dong tac nhanh nhen. Chii tri cae Joai phong té, dau chan tay, di lai khé, that lung dau géi yéu. Phéi phutong: Nhan sim; Hoang ky; Bach phuc linh; Thién ma; Bach trudt, Ti giai; Phong phong; Bach Tat lé; Xuyén doan, mdi thit 30g. Duzng qui; Xuyén cung; Khusng hoat; Bao phy ti; Bao xuyén 6; Xich thuge duge; Déc hoat; DS trong; Ngii gia bi, méi thit 80g. ao Cach ché: Dem Dé trong va Bach Tat lé sao chay trudc, réi dem tét eA cfc loai thude trén nghién nhé, dung vao tui vai, cho rugu trong vio ngam trong ha bit kin, maa xuan ngim 5 ngay, mia ha ngdm 3 ngay, mua thu ngdm 7 ngay, maa dong ngdm 10 ngay 1A thanh. Cach ding: Méi ngay uéng 1 chén vao sing sém, cling ¢6 thé uéng tuy hic. Chi y: Nguyén phuong thuéc cé cé H6 cét 100g, vi thuéc céim ding, 4 day ldy Ngii gia bi thay thé cung cap tham khao. Rugu nay tinh én bé, thich hgp véi ngudi gid gan cot yéu; ngudi tré udng thi phat trién co bap, tang ste lye. Rugu Nhan sam sai hé (“Phé té phuong”) Cong higu: ich khi nudi gan. Tri ngudi 1én tré em nam hy lao gay yéu, ho hen chay rai, da thit néng dé mé héi trom Phéi phitong: Nhan sam; Sai ho; Dia cét bi; 20Phuc linh bach thuge; Cam thao méi thi 80g; Thanh cao 15; Cach ché: Tan nhé thuée, ding tii vai dung cho 5 lit rugu trong, ngam 7 ngay réi md ra dung. Caing cé thé tan nhé thud, sic bing rugu udng. Céch ding: Rugu ngdm, méi ngay udng 3 lan, méi lin 2 chén; hoac lay bét thude 10g, sde vdi rugu, nuée mdi thit 1 chén, ngay 2 lan Chi yj: Rugu nay bé khi thanh hu nhiét, c6 tae dung chita tét déi vdi dé mé héi trém nhiét do thiéu 2 thit khi 4m trong phéi, déng thai o6 thé bé ti sinh huyét. Rugu Nagi tinh ich khi ("Phé té phuong") Cong hiéu: Bé hé ich khi, kign ti ich vj. Tri thugng cach (léng nguc) qua néng, ha tang (tang phd phia duéi tic bung) hy lanh, da khé nhan, stic yéu, dai tién khé, hode dai lic di ly, vang dau dam suyén, miéng khé ludi cing, tang thém tudi tho. Phéi phuwong: Bach phuc linh; Can cic hoa; Thach xuang bé; Qué tam, méi thi 60g. Bach trua ‘Thién mén dong; Nhan sm; Nguu tat mi thi 45g. Sinh hoang tinh; Sinh dia hoang méi tht 500g. Céch ché: Tan nbd cdc loai thuée, ding tai vai dug, cho vao binh, dé vao 10 lit rugu trong ngam 10 ngay dude. Ciing cé thé ding Sinh hoang tinh, Sinh dia méi thi 5 can, thai nhé cho vao nude sac lau thanh cao, méi lin ldy mét it pha vio rugu thude ngam trén dé udng.Cach ding: Uéng vao trude mai bita an, khong dutge say. Rugu Tir bé ("Thanh té téng luc") Cong higu: ich khi huyét, bé nguyén tang sang nhan sac. Phéi phuong: Bach tit nhan; Ha tha 6; Nhe thung dung; Nguu tat mdi thi 90g. Cach ché: Ding 2 lit rugu trong, ngam céc Joai thuéc. Vao mda xudn ha 7 ngay, "mua thu déng ngam 14 ngay. Sau khi ngam mén réi dem cac loai thude d6 da nat nhu dat, ché thanh thuéc vién to nhu hat trdu. Cach ding: Méi sng, ly 20 vién, pha véi rugu tring udng. Chi: ¥: Ciing c6 thé ngam thude trong rugu, udng rugu JA duge; cing cé thé ngim bang 10 lit rugu lai lay ba thuéc ra, ché thanh vién thuéc, lai ding rugu ngam dé pha uéng. Rugu nay thién vé bé huyét sinh khi, thich hgp vdi ngudi thigu mau. Rugu bé khi khir phong ("Ban sy phucng") Céng hiéu: BO huyét ich khi, khit phong, khoé gan edt, khoé chan. Phi phiong: Nhan sAm; Ti giai; Tién linh ti: ¥ ai nhan; Ngwu tat; Thuc dia hoang mdi thi 60g. Céch ché: Tan nhé thudc, dung trong tui vai cho vao 6 lit rugu trang ngam 10 ngay 1a dudeCach dimg: Méi ngay sém-téi, méi budi uéng 1 chén. Khi lay mét chén ra khéi binh thi thém 1 chén rugu méi vao binh. Chi yj: Néu la phu ni ding thi bé di Neuu tat. Rugu ich khi cudng gan ("Thanh té tong luc’ Céng hiéu: ich khi cudng gn. Tri co chan, that lung yéu, vang dau hoa mat. Phéi phuong: Nhan sam; Cuic hoa; Xuyén cung; Qué t4m; Son thi du; Phong phong mdi tha 45g. Déc hoat; Bach truat; Phyc linh; Thach hée; Nguu tat; Dan sm; Sinh dia hong; Hoang ky méi thtt 60g. Cach ché: Tén nhé cae loai thude trén, dung vao tui vai, bé vao trong ho sif dé 10 lit rugu tring vao ngam, bit kin 5-7 ngay 1a duge. Cach ding: Ung theo kha nang, ngay 6 lan, khién luén c6 mii rugu. Trudng hgp chan yéu, qua dau, lay ba rugu ra, lam tn rugu hoa vao véi rugu ngém udng. Chi ¥: Phy nit truée va sau khi hanh kinh 3 ngay ngiing uéng. Rugu Thach héc nhan sam ("Thanh hué phusng") Cong hiéu: B kh thang duong. Tri toAn than khang cé sttc, gan cét dau budt. Phéi phitomg: Thach héc 120g; Nhan sam 20g; Dan sam; Xuyén cung; Dé trong: Phong phong: Bach truat: Hoang ky: Nga vj ti: Duong qui, Quétam; Nga gia bi; Trdn bi, Can khuong, Thu dy; Bach phuc linh; Nguu tat; Cam thao méi thit 60g. Cach ché: Tan nhé céc loai thuée trén, dung vao tii vai, bé vao trong hii sit dé 20 Kit rugu trang, ngam kin 7 ngay sau thanh. Cach dung: Lic diu ngay 3 lan, mdi ldn 1 chén con; dan dan tang lén 2 chén. Khong nén udng qua say. Chu y: Phu nit 3 ngay trude va_sau ky hanh kinh nging uéng. Rugu Kim sam ("Tritu hau phuong") Cong hiéu: ich khi huyét, khoé gan cét, khit phong khi. Chita céc loai phong thap té dau, co thé mét khéng cé stic, vang ddu hoa mat, uéng lau ngay tang tuéi tho. Phéi phuong: Nhan sam 60g; Kim nha; Nhan vu; Thue tiu; Can dja ho&ng; Manh thao; Phong phong; Phy tit; Dia phu tu; Séc cin; Thang ma méi thit 90g. Khutong hoat 150g. Nguu tat 120g. Cach ché: Tan nhé céc loai thuée trén cho vio hi sit, ly 15 lit rugu ngam bit kin, 7 ngay sau Ia duge. Cach dimng: Ngay udng 2 chén con. Sém téi mdi budi 1 chén, sau tang dan luong. Chui y: Trong phudng thuée cé: Nhan vu, Phu ti, Thuc tiéu 1A vi déc khé héo nang, nén khong thé udng qué lugng. Ngudi 4m khuy hu nhiét céim uéng. 2Rugu Nga vi ("Thanh hué phusng") Céng hiéu: Bé ich sic hyc, chita vang déu gid, khéng an duge. Phéi phuong: Thu du; Son tha du; Bach truat; Ngii vi tit mdi thr 200g; Phong phong 250g; Nhan sdm 30g, Dan sam, Sinh khong mdi thi 120g. Cach ché: Tan nhé thuéc, dung bing tui vai, cho vao hii sit ngém véi 10 lit rugu trang trong, sau 7 ngay thi st dung dude. Cach ding: Mai ngay uéng 3 lin, méi lin udng 1 chén. Chui ¥: Néu vi rugu lam kch6 miéng thi bé di Sinh khuong 1a duge. Rugu Nhan sam hoang ky ("Thanh hué phuong") Céng hiéu: B6 cht yév cho hu lao, tang stic luc, trif té, yéu that lung chan va phong chay trén mat, Igi cho khdp xutong, cing gan cét. Phéi phutong: Thach héc 120g; Nhan sim; Hoang ky; Dan sam; Dé trong; Nguu tat; Nga vi tt; Bach phue linh; Son th du; Thu dy; Ti giai; Phong phong; Sinh khuang; méi thu 60g; Cau khdi tu; Thién mén déng; ¥ di nhan méi this 150g; Té tan 30g. Ctich ché: Tan nhé thuse, dung vao ti vai, cho vao ha sit dé 10 lit rugu trang trong, ngam 7 ngay thi c6 thé ding. Cach ding: Mai ngay vao budi sém, téi méi ‘budi uéng 1 chén. sau dé tang dan lén 2 chén.Chi y: Ngudi am huyét khuy nang, c6 thé bé di Sinh khudng; Té tan. Rugu Ngii thach ("Phé té phuong") Cong hiéu: Chita tri ngit lao that thuong, bé ich cho cdc loai hu tén. Phéi phuong: Hoang ky 120g; Te thach anh; Xich thach chi; Thach lutu hong; Thach héc; Bach thach chi méi tht 60g. Qué tam; O mai; Chung nha; Xuyén cung; Phong phong; Phuc linh; Bach ‘Truat; Can dia hoang: Nhuc thung dung; Bao phy tit méi thit 60g. Nhan sam 30g; Cttu cam thao; Thuge duge; Dugng qui; Té tan méi thit 90g. Dai tao 100 qua; Can khuang 120g. Cach ché: Tan nhé thuée, dung vao uti vai, 4é vao ha sti, dé 20 It rugu trang trong vao ngam kin 14 ngay sau, lay ba thuéc ra, nghién nat, thém méat ong ché thanh vién thuéc to nhu hat trau. Cach ding: Méi ngay uéng 3 lan, mdi ldn 1 chén vdi 10 vién thuéc, tang dan lén 3 chén. Chii y: Ca phuong thude dig déu thién vé loai manh, nén khong thé uéng qua. Dé diéu hod mai vi rugu, cé thé dya vao lugng rugu cho thém dai tao (tao tau). Bénh khéng nang, cé thé khéng ché thuée vién udng. Kiéng ky khéng an cac loai rong bién (hai déi) va rau cai trang trong khi ding thuéc.Rugu Ngii lao chung nhii ("Hoa té phuong") Cong hiéu: Chi tri nga lao that thuong, tén thuong kchi phéi. Dan dng suy gia tuyét duong khi, tay chan lanh, trong tim thiéu khi, tuy suy dau lung, chan té nguéi khé chiu, migng khé khéng an duge. Thuée nay ha khi tiéu hod tét, phat trién co bap, yén ngii tang, tri van bénh. Phéi phuong: Thé ti tu; Thach héc mdi tht 60g, bét chung nhi 120g; Ngé tha du 30g. Cach ché: Tan nhé thuéc, dung vao tui vai, ngdm vdi 5 lit rugu trang trong; sau 7 ngay thi lay ba thuéc ra dé ché ram hong khé tan thanh bot, cho mat ong vao vién thanh vién to bang hat trdu. Cach ding: Méi ngay vao buéi sém - téi, mai buéi udng 1 chén rugu pha véi 30 vién thud, Chi y: Khi cam thay miéng, ling nguc néng, khé, tan ngiing udng, udng sita dau nanh c6 thé giai. Trong 7 ngay mdi uéng, kiéng giao hdp, qua 7 ngay thi dude. Rugu Ta quan tir ("Thanh hué phuong”) Cong hiéu: Bé trung (trong ngudi) ich khi. Tri lao vé khi hu (hu hai), tang phu yéu, chuéng nguc chéng bung, khéng hé muén An, rudt kéu di ngoai, o¢ nén mia. Phéi phuong: Nhan sim; Ctu cam thao; Phuc linh; Bach truat moi thu 60g.Cach ché: Tan nhé thuéc, dug vao tii vai bé vao hii sit ngam vdi 5 lit rugu trang trong bit kin, sau 7 ngay cé thé st dung. Cach ding: Méi ngay uéng 3 lan, mdi lan 2 chén. Chi ¥: Day 14 danh phuong Trung duge "Tit quan tit thang" ngam rugu ché thanh. Vi vay c6 thé lay ba thuéc ra ché thanh vién thuéc to nh hat trau, uéng véi rugu. Rugu Hu nghich bé khi (“Thién kim phifong” Céng hiéu: Bé khi, théng tri tat cA cdc tring hgp thiéu khi va gdy cm. Phéi phuong: Dai tao 5 cin; Cam bi (vé cam) 10 vo nguyén; Can khuong 60g; Can dia hoang 250g. Cach ché: Dem Dai tao cho vao 10 lit rugu a trong 3 ngay. Sau dé lay Dai tdo ra dé trén lia chung thanh dang cao. Lai dem Dai tao bé vio rugu ngam truéc day sc lén, dé cdn lai khoang 5 lit, bd hét vd, hat téo tat Ita loc cao tao ra, thém vao bot tan tit céc loai thuée cén lai, khudy déu 1a duse. Cach disng: Méi ngay sém tdi, méi budi udng 1 chén, khoang 20g. Chi y: Phuong thuéc nay bé khf binh hoa, thich hgp nh&t vdi ngudi gid, san hau, ngudi co thé suy nhuge, Rugu ding nhiéu, thi cao tao sé loang mét chut. &IL. RUGU BO HUYET DUGNG TAM, TANG CUGONG TRI NHO Rugu bé tam Bach truat ("Thién kim phuong") * Cong higu: Bé tam dinh khi. Tri tam hu han, tinh khf trai, tay bat tng tam, noi nang lung tung. * Phéi phuong: Bach truat; Dia cét bi; Kinh thufe; Cric hoa hit 2 can. ‘hai nhé thuéc, cho nuéc vio dun , bd ba duge 10 lit. Lai dé 10 can com nép, trén nuéc thudc vao, déng théi thém men rugu, cho vao hid kin, lén men méc la duge. Rugu dé 6 ché mat lanh. * Cach ding: Méi ngay tuy tinh udng, dé luén 6 mai nugu. * Chu y: Ruou nay rat céng hiéu khi chita tam huyét hu, tinh than khéng thoai mai. Rugu gao bé ba lay nuéc trong dé dé phong bign chua, nén dé trong td lanh, do dé cing nén theo ty Ié ché tac véi lugng nhé. Lai phuong: Tri tam than bat an, trong nguc thiéu khi. cé thé tan ich tri nhan lam bét, ngam véi rugu ngon 2 ngay, bo ba thudc ham am rudu uéng. 29Rugu Tif vi bé tam ("Duzng thi gia tang phung”) * Céng hiéu: ich huyét bé tam, an than minh chi. Tri dang tri hong hét, chéng quén- hay quén. * Phéi phutong: Duong qui; Nhuc Thung dung méi thit 60g; Chu sa 30g; Hanh nhan 150 hat. * Cach ché: Dem Hanh nhan ngaém bé vo truéc, nghién thanh bét, néu thinh dang cao, cdc loai thuée cn lai ngdm véi rugu 1 ngay, cling gia nhd néu thanh dang hé long. Trdn lan 2 thit cao, khuay déu 1a duge. * Cach ding: Méi sém, téi uéng 1 chén con nigu cao. * Chi y: Cing cé thé dem cao nau dic, ché thanh rugu thuée vién, to nhu hat dé xanh. Moi ngay wéng 30 vién hoa véi rugu Am. Rugu Thugc duge {"Phé té phuong") * Cong hiéu: Bé huyét duéng tam, chita bénh phu nd kinh huyét qué nhiéu, tim dap khong yén, kiém nhiéu khi hu dé tring. * Phéi phutong: Thuge duge; Hoang ky; Sinh dia hoang méi thi 30g; Ngai diép 30g. * Cach ché: Dap nhé thuéc, dung vao tui vai, cho rugu tring trong 5 lit ngam 1 ngay 1a cé thé ding ditge. * Cach ding: Méi ngay udng tuy y¥ truéc bita An. * Chi y: Trong nhiing ngay hanb kinh khong duge udng nhiéu. 30Rugu Tao nhan dudng tam ("Phé té phugng") * Cong higu: Nuéi gan than, diéu thuan huyét khi, bé hy bai ta, chia phong té that lung déu géi, da dé khéng lanh, hodc ha cht, di lai khé khan. Uéng lau mat bénh chéng quén, ich tam khi, dau 6c tinh t4o, mat tinh, dinh thén hén. * Phéi phitong: Hoang ky; Toan tao nhan; Quit canh; Phuc than; Khuong hoat; Thach xuiong bd; Vién chi; Xuyén cung: Nguu tét; Thyc dia hoing; TY gidi; Thung dung; Bao phu ti; Thach héc méi tht 30g; Phang phong; Linh duong gic mai thit 15g. * Cach ché: Dap nhé thuée, dyng bing tui vai, dé 10 lit rugu tréng trong vao ngam kin. Mia xudn ha 3 ngay, thu déng 7 ngay sau 1a cé thé ding duge. * Cach ding: Mdi ngay 2 lan, méi lan uéng 1 chén to. Rugu uéng dude mét ntta thi thém rugu mdi vio ngam. Khi vj thuéc nhat lay ba ra, sy khd tan thanh bét, mdi ldn uéng lay 5g, pha vdi rugu. * Chi y: Rugu nay khéng nhiing cé thé dudng tam can huyét dé chita hay quén, déng théi c6 thé chita chting viém khép do phong thap. Trong nguyén phuong cé 06 Hé cét 30g, cm ding bé di, déi vdi céng dyng dung tam bé huyét khéng c6 anh huang lan. Rusu Ky bé ("Phé té phuong") * Cong higu: B6 tuy khién ngudi khoé, chit tri cho ngudi b; hu tén do phong lao. 31* Phoi phuong: Dau viing 1 can; Nguu t6 1 can; H6 ma nhan 250g; Mat 1 can; Xi 1 can; Thong bach 30g; Rugu | lit. * Caich ché: Dé dau vao chao dun cho sdi true, r6i cho théng bach (hanh trang) vao cho vang; bé nude T6 mat xi ma nhan vao cho séi réi dé rugu vao la duge. * Cach diing: Méi sang udng | thia, hodc uéng vi rudu. * Chii ¥: Ngudi lanh chan tay c6 thé thém nude ging séng 100g. Rugu Cau khéi bé huyét ("Phé té phuong") * Céng hiéu: Bé huyét dudng tam. Tri nga tang t& khi tigu khat phong thip nfo, khoé gan cét, cudng Am, Igi dai tiéu tién, dién cot wy, tang truéng co bap; pha trit két khi (khi wt dong), ngo Jao that thuong (ngii tang bi suy yéu that kniéu bi tén thuong), khu thitc an it dong trong da day, Idi tai mat. * Phéi phuong: Cau khdi can 10 can; Thu ma tit 3 can; Huong xi 2 can; Gao nép 10 can; Sinh dia hoang 10 can . * Cach ché: Cau khdi can; Sinh dia hoang, Thu ma ttt méi tht cho nude sc riéng lay nude. Lai dé gao nép cho chin, dé nude thudc vao trén déu, dgi ngudi cho men rugu, dé vao ha & kin 3 tudn la lén men, ly nuidc trong la duge 32* Cach ding: hang ngay uéng tuy y, khong dude say. * Chui y: Khi uéng kiéng An dé song dam- ga, a6 mé nhén. Rugu Téo nhan an than ("Thanh hué phuong”) *Céng hiéu: An than dudng tam, tri mat nga. * Phéi phuong: Toan tao nhan 150g; Nha huong 60g; Mat 120g; Nguu hoing 3g; Gao nép 500g; Dan sa 15g. _ * Cach ché: Bé céc loai thuée vao mat va rudu, se trén lita nhé dén nhv hé loaing, dé vao dé dung sach cat git. * Cach diing: Trude méi bita in ham &m rugu pha | thia uédng. * Chi y: Nguu hoang qui hiém, thudng ding thanh phém gia céng nhén tao. Dan sa khéng thé ding nhiéu. Dé rugu thuée 6 trong ti lanh bao quan tét han. Rugu Sa thao c&n ("Tritu hau phusng") * Cong higu: Thanh nhiét dudng tam. Chita trong tam cé néng la, buén ba 4u sdu. * Phéi phuong: Sa thao can 2 can; rudu trang trong 6 lit. * Céch ché: Thai nhé ré sa théo, sao om cho thom. dung vio tui vai, cho rugu vao ngdm la duge. * Cach ding: Méi ngay 3 lan, udng trude bita an. Khién luén c6 mai rugu. = uM 33* Chi y: Nguyén phuong sach c@ viét: “ngudi Khéng wéng rugu, l4y 300g Sa thao cin, 150g Qué tam, 90g Vu dé, tan thanh bét cho mat vién thanh hoan to nhu hat tréu. Mai ngay uéng 20 vién véi nuéc gitng mat. Rugu Tiéu bé tam ("Du cu si tuyén ky phuong") * Cong higu: Bé huyét dudng tam. Tri tam khi hu. Tim dap hoang hét hay quén. * Phéi phuong: Thién mén déng; Mach mén déng; Can son duge méi thit 200g. Thuc can; Dia hoang; Ngii vi ti; Thach xugng b6 mdi thir 120g. Nhan sam; Phuc thdn; Phuc linh mdi thi 1ég. Vién chi; Qué quan; Dia cét bi; Toan téo nhén; Long xi; Bach ti nhan méi tht 90g. * Cach ché: Can nhé thude, dung vao tui vai, ngdm vao 10 lit rugu trang trong 6 hii sit, 7 ngay sau lA ding duge. * Céch ding: Mai ngay sém tdi, méi budi udng 1 chén, tang dan lugng. * Chui y: Ngudi phién nhigt khong yén, bd vi Qué quan. Rugu Binh bé chan tam ("Vinh foai kiém phuong") * Cong hiéu: Bé huyét an thdn. Tri tam khi khéng du. chi y bat dinh, tinh than hong hot, dém mé 4c méng, chan tay mdi mét. * Phéi phuwong: Toan tao nhan; Bach phuc linh; 34Ngai vi tt mdi tht 60g; Nhue qué; Nhan sam; Vién chi; Cam thao méi thit 30g; Mach mén déng; Phuc than; Xa tién tu; Thién mén déng; Long dia hoang mai this 90g. * Ccich ché: Cén nhé thuée, dung vao tui v: ngém vao 10 lit rugu tring trong, 10 ngay sau cé thé dang duge * Céch ding: Méi sang uéng 3 chén con. * Chi y: Udng thutng xuyén ich tinh tuy, dudng khi huyét, nhan sdc sang sua. Rugu Long xi ("Truc chi phugng") * Cong hiéu: Bé hu ich khuyét, thu héi tam khi. Chita tri ngé ngdn u mé, than chi khéng yén én, mat ngu, hay quén méng du. * Phéi phuong: Long xi 60g; Bach phuc linh; Dudng qui; Tu thach anh; Nhan s4m; Phuc than; Hoang ky; Béch tit nhan; Toan téo nhan; Nhuc qué; Vidn chi; Thue dia ho&ng; A giao mdi thtt 30g; Chu sa 10g. * Cach ché: Can nhé thuée, dung vao tui vai, ngam véi 15 lit rugu trang trong 6 binh st, 5 ngay sau bé Chu sa nghién thanh bét vao 1A duge. * Cach ding: Uéng vao trvéc bita an, tuy y, khéng say thi tét. * Chui y: Chu sa khéng thé dang nhiéu; khong nén uéng nhiéu hodc uéng lau; cing khéng thé dang lta Juyén Chu sa, néu khong thi sé bién thanh Thuy ngan, dé xay ra tring déc. 35