Ang Abakada ay ang isinakatutubong Alpabetong Latino ng mga wika ng Pilipinas.

Ito rin ang orihinal na alpabeto ng Wikang Pambansa Batay sa Tagalog o Wikang
Pambansa.[1] Ito ay naglalaman ng 20 titik.
Kasaysayan[baguhin | baguhin ang batayan]
Bago dumating ang mga Espanyol, ang karamihan ng mga wika ng Pilipinas ay
sinusulat na gamit ang talapantigan ng Baybayin. Ang mga Espanyol ay ipinakilala
ang Latin na Panitik sa Pilipinas. Noong unang kalahating bahagi ng ika-20 na siglo,
ang mga Pilipinong wika ay sinusulat na gamit ang Palabaybayang Kastila
(Ortograpiyang Espanyol). Si Dr. Jose Rizal ang unang nagmungkahi sa pagindihenisado ng pagsulat sa Pilipinas.[2]

Noong ipinakilala ang Wikang Pambansa Batay sa Tagalog, ang mambabalarilang si

Lope K. Santos ay gumawa ng bagong alpabeto na binubuo ng 20 na titik. Ito ay
ginamit sa mga pamaaralang libro sa balarilang tinatawag na balaril. Ang abakada
ay naging alpabeto ng wikang Tagalog at ng Wikang Pambansa na Batay sa Tagalog
ayon sa mungkahi ng pagsasakatutubo ni Rizal. Sinalaunan, ang abakada ay
ginamit na rin sa mga ibang wika ng Pilipinas..
Ang Abakada ay nakaayos ayon dito. Nandirito din ang mga pangalan ng bawat titik
ay nasa loob ng mga panandang pambanggit.

A - "A"
B - "Ba"
K - "Ka"
D - "Da"
E - "E"
G - "Ga"
H - "Ha"
I - "I"
L - "La"
M - "Ma"
N - "Na"

NG -"Nga"
O - "O"
P - "Pa"
R - "Ra"
S - "Sa"
T - "Ta"
U - "U"
W - "Wa"
Y - "Ya"

Tinatalakay ng artikulong ito ang palabaybayan ng Filipino, isang wikang

Awstronesyo.

Dati-rati, walang pamantayang palabaybayan ang Filipino. Dulot ito ng kawalan ng

pansin ng pamahalaan sa direksiyong nais tunguhin ng wikang ito. Hanggang sa
ngayon, kapansin-pansin ang maliliit ngunit lubhang maraming pagkakaiba sa
baybay ng mga salitang Filipino ng mga tagapaglathala at mga pamantasan.
Ang palabaybayan (orthography sa Wikang Ingles) ng isang wika ay tumutukoy sa
tamang paraan ng paggamit ng isang tiyak na sistema sa pagsulat ng isang wika.

Usbong Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa

pagpapalawig nito.
Paglalarawan at mga layunin[baguhin | baguhin ang batayan]
Bagaman sinasabing hindi pa maaaring ganap na sipiin, ang ortograpiyang ito ay
ginawa alinsunod sa prinsipyo ng makabagong lingguwistika. Subalit ginawa rin ito
upang tugunan ang praktikal na pangangailangan ng mga gumagamit ng wikang
pambansa mga nagsisimulang bumasat sumulat, at mga bihasa nang sumusulat
at nagbabasa sa wikang pambansa; mga Pilipinong ang unang wika ay Tagalog, at
ang mas maraming Pilipino na ang unang wika ay di Tagalog; mga dayuhang
gustong matuto ng Filipino bilang wikang dayuhan, at ang mga Pilipinong gustong

gawing tulay ang kanilang wikang sarili upang matuto ng wikang dayuhan. Hindi
sapat na maging siyentipiko ang isang ortograpiya. Kailangan din itong matanggap
ng publiko. Sa puntong ito, kailangang linawin na walang ganap na bagong
kalakaran at kumbensiyon sa patnubay na ito. Ang marami rito ay dati nang mga
kaalaman at tuntunin na naipahayag, naimungkahi o naiharap na sa nakaraan,
subalit sa di malamang dahilan ay naiwaksi at nakalimutan. Sa ganang amin, ang
muling pagpapahayag ng mga subok na at nakagawian nang tuntunin ay hindi
masama kundi mabuting bagay.
Ang alibata usa sa mga dosenang alpabetong gikan sa mga pulo sa Habagatangsidlakang Asya sama sa Sumatra, Java, ug Sulawesi nga naggikan sa Karaang Indya
ug aduna say kinaiyang Sanskrit diin ang bisa'g unsang konsonante gilitok apil ang
bawel a nga misunod niini mga markang diyakritikal ang gigamit aron malitok
ang ubang bawel. Sa nahisgotang mga sinulat, ang alibata sa Pilipinas ang labing
may ebidensya ug labing nadokumentaryo.[1]

Alibata

Bago pa man dumating ang mga Kastila, tayo ay mayroon nang kinikilalang
isang uri ng alpabeto. Ito ang tinatawag nating Alibata, isang uri ng palaybaybayang
hatid na atin ng mga Malayo at Polinesyo. Sinasabing ang Alibata ay may
impluwensya ng palatitikang Sanskrito na lumaganap sa India at sa iba pang mga
lugar sa Europa at sa Asya.
Ang Alibata ay binubuo ng labimpitong titik: 3 patinig at 14 na katinig, gaya
ng makikita sa ibaba:
Ang bawat titik ng Alibata ay binibigkas na may tunog na a. Nilalagyan ng tuldok (.)
sa ibabaw ng titik kapag bibigkasin ang b ng bi.
Nilalagyan ng tuldok (.) sa ilalim ng titik kapag bibigkasing bu ang b.
Nilalagyan ng krus (+) sa tabi ng titik kapag nawawala ang bigkas na a sa
bawat titik.
Ang // ang nagpapahayag ng tuldok.
Kakaiba ang pagsusulat ng alibata hindi katulad ng nakasanayan na ng mga
Pilipino. Ang paraan ng pagsulat ng mga katutuboy patindig, buhat sa itaas pababa
at ang pagkakasunod ng mga talata ay buhat sa kaliwa, pakanan.
Mapapansin na walang titik na E at O sa matandang Alibata. Tatlo lamang
noon ang mga patinig: A, I at U. Nang dumating ang mga Kastila ay saka lamang

pumasok ang mga tunog na E at O dahil sa mga hiram na salitang Kastila namay
ganitong mga tunog. Ang tunog na R ay sinasabing hiram din sa Kastila.

Ang Abecedario

Nang dumating ang mga Kastila, binago nila ang ating sistema ng pagsulat.
Sinunog nila ang lahat halos ng ating katutubong panitikang nasusulat sa Alibata,
kasabay ng kanilang pagsunog sa sinasambang mga anito ng ating mga ninuno.
Tinuruan nilang sumulat ang mga Pilipino sa pamamagitan ng palatitikang Romano
upang mabisa nilang mapalaganap ang Doctrina Christiana. Ang mga titik Romano
gaya ng alam na natin, ay iba sa mga simbolong ginagamit sa pagsulat sa wikang
Hapon o sa wikang Intsik.
Itinuro ng mga Kastila ang kanilang Abecedario. Ang mga titik ng Abecedario
ay ang mga sumusunod:

/a/

/be/

E
/e/
J
/hota/
N
/ene/
R
/ere/
V
/ve/

C
/se/

F
/efe/

/he/
L

/ke/

/ete/

RR

/o/

/doble u/

/atse/

/de/
I
/i/

LL
/elye/

M
/eme/

P
/pe/

Q
/ku/

T
/te/

X
/ekis/

/doble ere/ /ese/

W

/se-atse/

/enye/

CH

U
/u/

Y
/ye/

Z
/zeta/

Ang Abakada

Noong panahon ng Pangulong Manuel L. Quezon ay binigyan-diin niya ang

kahalagahan ng pagkakaroon ng isang wikang pambansa. Nadama niya ang
pangangailangang ito sapagkat malimit na hindi niya makausap ang karamihan ng
mg Pilipinong ibat iba ang wikang sinasalin. Hindi niya makausap ang mga ito sa
wikang Kastila. At lalong hindi rin sa wikang Ingles. Kayat nang sulatin ang
Konstitusyon ng 1935, sinikap niyang magkaroon ito ng probisyon tungkol sa
pagbuo ng isang wikang pambansa.
Ganito ang sinasabi sa Konstitusyon ng 1935: Ang Pambansang Asemblea
ay gagawa ng hakbang tungo sa pagkaroon ng isang wikang pambansa na batay sa
isa sa mga umiiral na mga pangunahing wika ng Pilipinas.
Upang maitupad ang batas na ito, pinagtibay ng Kongreso ang Batas
Komonwelt 184 na nag-aatas na bumuo ng Institute of National Language o Surian
ng Wikang Pambansa na siyang magsasagawa ng pag-aaral kung alin sa mga
pangunahing katutubong wika ng bansa ang higit na karapat-dapat na maging
wikang pambansa.
At Tagalog ang napiling maging batayan ng wikang pambansa.
Ngunit hinihingi rin ng batas na bago ipahayag ang napiling batayan ng
wikang pambansa ay kailangang mayroon na munang magagamit na aklat
panggramatika sa paaralan. Si Lop
Ganito ang sinasabi sa Konstitusyon ng 1935: Ang Pambansang Asemblea ay
gagawa ng hakbang tungo sa pagkaroon ng isang wikang pambansa na batay sa isa
sa mga umiiral na mga pangunahing wika ng Pilipinas.
Upang maitupad ang batas na ito, pinagtibay ng Kongreso ang Batas
Komonwelt 184 na nag-aatas na bumuo ng Institute of National Language o Surian
ng Wikang Pambansa na siyang magsasagawa ng pag-aaral kung alin sa mga
pangunahing katutubong wika ng bansa ang higit na karapat-dapat na maging
wikang pambansa.
At Tagalog ang napiling maging batayan ng wikang pambansa.
Ngunit hinihingi rin ng batas na bago ipahayag ang napiling batayan ng
wikang pambansa ay kailangang mayroon na munang magagamit na aklat
panggramatika sa paaralan. Si Lope K. Santos, isa sa mga kagawad noon ng Surian
ng Wikang Pambansa, ang sumulat ng nasabing gramatika na nakilala sa tawag na
Balarila ng Wikang Pambansa.

Noon isinilang, batay sa Balarila, ang Abakada na binubuo ng 20 titik na

gaya ng mga sumusunod:

Agosto 6, 1987
Kautusang Pangkagawaran Blg. 81, s. 1987 ay ipinalabas ni Kalihim Lourdes R.
Quisimbing ukol sa "Ang Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino"
Memorandum Pangkagawaran blg. 194 (1976) Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel na
itinatagubilin sa mga guroAng mga bagong tuntunin sa ortogapiyang Pilipino