Professional Documents
Culture Documents
CA TRUNG QUC
Tt m lch cui nm (Xut tit), thi c gi l Nguyn nht, Nguyn
n, Nguyn thn, Tu u, Nin tit, v.v... Qu xun tit (n tt),
ngi Trung Quc thng gi l Qu nin hoc Qu i nin.
Tt Nguyn n c truyn ca Trung Quc c ngun gc t phong tc T
l thng chp (lp t) t thi thng c, n nay c lch s pht trin hn
4000 nm. Ngay t thi k vua Nghiu vua Thun, x hi Trung Quc xut
hin hot ng Lp t.
Lp t tc l hot ng t l bch thn din ra vo thng cui cng trong
nm (lp nguyt), nhm cm t thn linh ph h cho mi ngi c no ,
ma mng bi thu. Nghi thc t l ny v cng trang trng, mi ngi phi
chun b nhng loi thc phm ngon nht t t bch thn. Bi th, ngi ta
phi i sn ( lip), nhm kim tht th rng ti, c mi v thm ngon lm
t phm. Thi c, ch lip ng ngha vi ch lp, bi vy Lp t cn c
ngha l hot ng sn bt, t t.
C iu, khi dp Tt ny mi xut hin th tn gi ca n c mt s khc
bit vi ngy nay. Thi Nghiu Thun gi l Ti, thi H gi l Tu, thi
Thng gi l T, mi n thi Chu mi gi l Nin. Nin l khi nim
thi gian, lin quan trc tip vi ngh nng v lch php, cng l s tng kt ca
ngi xa i vi chu k sinh trng ca cy trng v s i thay ca ma
mng(*). Theo sch Thuyt vn gii t - Ha b : Nin, cc thc d (Nin l
lc ng cc chn vy). Thi i H - Thng (khong th k XXI Tr.CN th
k X Tr.CN), Trung Quc c lch nh H (cng gi l m lch hoc Nng
lch), ly chu k trng trn lm thng, 1 nm chia thnh 12 thng. Mi thng, li
ly ngy khng nhn thy nh trng gi l Sc nht (ngy mng 1 mi thng);
Gi t (t 11h n 1h m) ngy 1 thng ging gi l Tu u (u nm), tc
l bt u ca 1 nm mi. Thi Thng th ly thng 12 lm thng ging (chnh
nguyt); Sau khi thng nht 6 nc, Tn Thy Hong li ly thng 10 lm thng
ging. n thi Hn vn dng theo lch nh Tn, nhng sau Hn V Lu
Trit cm thy cch ghi lch qu ri lon nn bn ban b tn php, quy nh ly
thng ging m lch l thng u trong nm, v ly ngy 1 thng ging l ngy
u tin ca mt nm, tc ngy Nguyn n (ngy mng 1 tt). T , thi
1
Ch thch:
(*) o Duy t: Tt Nguyn n c truyn v mt s ngy l tt Trung
Quc, Tp ch Nghin cu Trung Quc, s 1-2011, trang 81.
(**) Xem : Tp ch Nghin cu Trung Quc, s 1-2001.