06 - Ýki Boyutlu Potansiyel Akýmlar

BLM 6
DAM, K-BOYUTLU, SIKITIRILAMAZ

POTANSYEL AKIMLAR
6.1 Giri
6.2 Hz Potansiyeli iin formlasyon
6.3 Akm Fonksiyonu iin formlasyon
6.4 Kompleks dzlemde formlasyon
6.5 Potansiyel Akmlarn Sperpozisyonu
6.6 Basit Akmlar
6.7 Dairesel silindir etrafndaki simetrik ve sirklasyonlu akmlar
Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar
6-1
6.1. Giri
Yksek Reynolds saylarnda niform paralel akm iinde ok yksek olmayan hcum
alarnda yer alan bir kanat profili etrafndaki akm rneinde olduu gibi, snr tabaka ve
iz etkilerinin kk olduu durumlarda ilk yaklamda akm alannn evrisiz (irrotasyonel)
olduu yaklamyla inceleme yapmak mmkndr. Bu durumda akm alan genellikle
potansiyel olarak nitelendirilir.
Bu yaklam, akmn daimi, sktrlamaz kabul edilmesiyle de birlikte akm yneten
denklemlerin hayli basit bir hale getirilmesini salar. Bylece nispeten kolay ve ucuz
yntemlerle zmler elde etmek mmkn olur.
Potansiyel akm problemlerini reel dzlemde bir hz potansiyel fonksiyonu cinsinden veya
iki-boyutlu halde akm fonksiyonu cinsinden modelleyerek bu fonksiyonlardan birisi iin
zmek mmkn ve yeterlidir. Ancak bu iki fonksiyonu birletirerek problemi kompleks
dzlemde modellemek de mmkndr. Kompleks dzlem reel dzleme kyasla baz ilem
kolaylklar salar.
6.2. Hz Potansiyeli iin formlasyon:
+ V = 0
t
Sreklilik denklemi
Daimi akm kabul
0
t
Sktrlamaz akm
= Sb
r
V = 0
evrisiz (irrotasyonel) akm
r
V = 0
Hz potansiyeli
r
V =
( ) = 0
Laplace denklemi
2 = 0
Problem, akm alan olarak tanmlanan blge ierisinde Laplace denkleminin, uygun snr
artlaryla birlikte, potansiyel fonksiyonu iin zlmesinden ibarettir.
Bir potansiyel akm alannda potansiyel fonksiyonunun (x,y)=i eklinde sabit deerler
ald noktalar birletiren erilere potansiyel erisi (potansiyel izgisi) ad verilir. Bu
erilerle hz vektrleri arasnda zel bir iliki vardr. yle ki;
Hz vektr potansiyel fonksiyonunun gradyantna eit olduu iin potansiyel
fonksiyonunun herhangi bir dorultudaki trevi bu dorultudaki hz bileenine eit olur.
UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Gz Yaryl Ders Notlar
M. Adil Ykselen
6-2
rnein (x,y,z) kartezyen koordinat sisteminde hz bileenleri u, v ve w olarak

tanmlanrsa
r
V =
r r r r
r r
ui + vj + wk =
i +
j+
k
x
y
z
u=
,
x
v =
,
y
w =
olduu grlr.
Buna gre, bir potansiyel erisi
=Sb
olduu
iin
boyunca
potansiyel
fonksiyonunun
bu
erinin herhangi bir noktasnda
teeti dorultusundaki trevi ve
dolaysyla teet dorultusundaki
hz bileeni sfr olacak, bunun
sonucu olarak da bu noktadaki
hz bileeni potansiyel erisine
dik olacaktr.
=1
=2
=3
Kanat profili iin problem:

zel bir durum sz konusu olmadka genel olarak bir kanat profilinin niform paralel
akm ierisinde yer ald varsaylr.
Akm blgesi, kanat profilinin yzeyi olarak tanmlanan bir i snr ile sonsuzda yer ald
varsaylan bir d snr arasndaki geni blgedir. Problem, hz potansiyeli iin yazlm
Laplace denkleminin bu blge ierisinde, blgenin belirtilen snrlar zerinde
tanmlanacak snr artlaryla birlikte zmnden ibarettir. zmden kastedilen, akm
alannn her bir noktasnda potansiyel fonksiyonunun deerinin elde edilmesidir.
y +
2 = 0
x -
x +
Vn = /n = 0
y -
D snrndaki snr artn niform paralel akm byklkleri belirler. Kanat profilinin
yzeyi zerindeki snr art ise akmn yzeye teet olmas eklinde ifade edilebilir.
M. Adil Ykselen
6-3
D snr zerindeki snr art matematiksel olarak imdilik
=
eklinde belirtilebilir. lerleyen paragraflarda niform-paralel akma ait potansiyel
fonksiyonunun nasl tanmlanaca gsterilecektir.
Yzey zerindeki snr artn ise matematiksel olarak eitli ekillerde ifade etmek
mmkndr: rnein akmn yzeye teet olmas yzeye dik hz bileeninin sfr olmas
eklinde yorumlanarak:
r r
V n =0
( ) nr = 0
=0
n
yazlabilir.
Pratikte, elde edilecek zmden nasl yararlanlaca da nemlidir:
-
Laplace denkleminin zm akm

fonksiyonunun deerini verecektir.
alannn
her
bir
noktasnda
(x,y)
r
V = bants yardmyla her bir noktadaki hz elde etmek mmkndr.
Bernoulli denkleminin sonucu olan C p = 1 V / V
bants yardmyla her bir
noktadaki basn katsaysn elde etmek mmkndr.

-
Yzey zerindeki basn dalmnn integrasyonu yardmyla tama ve yunuslama

katsaylarn verecek bilgiler elde etmek mmkndr.
Cl
dx ,
Cm
x dx
6.3. Akm fonksiyonu iin formlasyon:

Daimi akm halinde akkan zerrelerinin yrngeleri akm izgisi olarak adlandrlr. Nasl
ki potansiyel fonksiyonu bir takm potansiyel erilerini tanmlyorsa iki-boyutlu halde akm
izgilerinin de benzeri ekilde bir akm fonksiyonu ile tanmlanmalar mmkndr.
Akm izgileri kat cidar gibi akkann bir taraftan dier tarafa gemesine izin vermeyen
izgiler olduundan iki akm izgisi arasnda ilerleyen akmn debisi akm boyunca sabit
kalacaktr. Bu zellikten akm fonksiyonunun tanmlanmasnda ve hz bileenleriyle
ilikilendirilmesinde yararlanlr.
ekilde grld gibi birbirine ok
yakn iki akm izgisi boyunca akm
fonksiyonunun c1 ve c2 gibi sabit
deerler aldn varsayalm. Akm
fonksiyonunun deerleri arasndaki
fark ile gsterelim ve bu farkn
akm izgileri arasndan geen debiye
eit olduunu farzedelim.
d
c
=c2
n
b
=c1
Akm izgileri birbirine ok yakn olduu iin n aralnn her noktasnda hzn ayn
olduu kabul edilebilir. Buna gre:
M. Adil Ykselen
c 2 c 1 = = V n
6-4
= V
n
veya limit alarak
lim n 0
d
= V
dn
elde edilir.
=c2
Akm fonksiyonu iin yazlan bu denklemi hz

bileenleri cinsinden daha kullanl bir biime
getirmek mmkndr.
rnein ekilde grld gibi (x,y) kartezyen
koordinat sisteminde iki akm izgisi arasnda
dik gen eklinde belirtilen kontrol hacmine
giren ve kan debiler eit olacandan
-x
=c1
v
u
= V n = u y + v ( x )
a
veya limit alnarak
d = u dy v dx
Dier taraftan bir (x,y) fonksiyonun tam diferansiyeli ksmi trevleri cinsinden
d =
dx +
dy
x
y
eklinde ifade edilebilir. Bu iki bant karlatrlarak
u =
,
y
v =
olduu grlr. Sktrlamaz akmlar halinde bu bantlar
u=
,
y
v =
eklini alr. Bu son bantlar daha nce potansiyel fonksiyonunun trevleri iin verilen
bantlarla birletirilirse

=
x
y
=
v=
y
x
u=
yazlabilir. Bu son eitlikler Cauchy-Riemann bantlar olarak bilinir
M. Adil Ykselen
Potansiyel izgileri hz vektrlerine dik ve

akm izgileri de hz vektrlerine teet
olduu iin potansiyel ve akm izgileri
birbirlerini dikey olarak keserler.
Cauchy-Riemann bantlar da bunu
dorulayarak
potansiyel
ve
akm
fonksiyonlarnn dik-kesien (ortogonal)
fonksiyonlar olduunu gstermektedir.
6-5
5
4
3
2
1
imdi potansiyel akmn evrisiz olma

art yeniden hatrlanrsa, rnein (x,y,z)
kartezyen koordinat sisteminde matris
formda bu art
r
V = 0
r
i
x
u
r
k
w v r u w
=
i +
z y z z x
w
r
j
y
v
r v u r
k = 0
j +
x y
eklinde yazlabilir. ki-boyutlu halde, hzlarla akm fonksiyonu arasnda yukarda bulunan
ilikiler de kullanlarak
v u
=0
x y
x x y
= 0
2 2
2 +
y 2
x
= 0
2 = 0
eklinde yine Laplace denklemine gelinir. Yani potansiyel akm problemi akm fonksiyonu
iin de Laplace denklemi ile temsil edilmektedir.
Kanat profili iin problem:
Kanat profili iin problem daha nce potansiyel fonksiyonu halinde belirtilen ayn snrlar
ierisinde, ama bu defa akm fonksiyonu iin Laplace denkleminin zmnden ibarettir.
Bununla birlikte, snr artlarnn da akm fonksiyonu cinsinden verilecei
unutulmamaldr.
y +
2 = 0
x +
x -
= Sb
x
y -
M. Adil Ykselen
6-6
D snr zerindeki snr art matematiksel olarak imdilik yine
=
eklinde belirtilebilir. Yzey zerindeki snr artn ise, yzeyin bir akm izgisi olacan
dikkate alarak yzey boyunca akm fonksiyonunun sabit olmas eklinde uygulamak
mmkndr:
= w = Sb
Laplace denklemi akm fonksiyonu iin zldkten sonra trevler yardmyla hzlara,
daha sonra basn katsaylarna geilebilir. Yzey boyunca basn katsaylarnn
integrasyonundan tama ve yunuslama katsaylar elde edilir.
6.4. Kompleks dzlemde formlasyon:

Potansiyel akm problemlerini her ne kadar reel dzlemde potansiyel veya akm
fonksiyonu cinsinden tanmlayarak zmek mmkn ise de, kompleks dzlem
kullanmann birok avantaj vardr.
Kompleks dzlemde bir snf fonksiyon vardr ki, analitik olarak nitelendirilen bu srekli
fonksiyonlarn reel ve imajiner ksmlar Laplace denklemini ve Cauchy-Riemann artlarn
salarlar. Bu bakmdan bir potansiyel akma ait potansiyel ve akm fonksiyonlarn
f ( z ) = ( x , y ) + i ( x , y )
eklinde kompleks potansiyel fonksiyonu ad verilen bir analitik fonksiyon ierisinde
birletirmek mmkndr.
Kompleks dzlemde akm hz da
iy
w = u + iv = Ve i
eklinde kompleks hz ad verilen bir
byklkle tanmlanabilir. Nasl ki potansiyel ve
akm fonksiyonlarnn trevleri hz bileenlerini
tanmlyorsa, kompleks potansiyel fonksiyonunun
trevi de
w
v
-v
w*
x
df
= u iv = w *
dz
eklinde kompleks hzn eleniini (kompleks elenik hz) verir.
Not:
Analitik fonksiyonlar srekli fonksiyonlar olup bir nokta etrafndaki trevleri hangi
dorultuda alnrsa alnsn ayn deeri verirler. Buna gre trev rnein x dorultusunda
alnd taktirde
df df d ( + i )
= u iv = w *
=
=
=
+i
dz dx
dx
x
x
M. Adil Ykselen
6-7
olduu grlr. Trevin (iy) dorultusunda alnmasyla ayn sonucun elde edilebileceinin
gsterilmesi renciye braklmtr.
rnek:
f ( z ) = sh 1 ( z / c ) , ( c = sb ) analitik fonksiyonunun temsil ettii akm alann analiz ediniz.

f ( z ) = + i ,
z = x + iy
x + iy
+ i = sh 1
konularak fonksiyon reel ve imajiner ksmlarna ayrlabilir.
x + iy = c sh ( + i ) = c [sh ch ( i ) + sh ( i ) ch ]
x + iy = c sh cos + i c sin ch
x = c sh cos
y = c sin ch
Bilinen trigonometrik bantlarla
ch 2 sh 2 = 1
cos 2 + sin 2 = 1
y2
x2
=1
c 2 sin 2 c 2 cos 2
y2
c 2 sh 2
x2
c 2 ch 2
=1
hiperbol
elips
elde edilir. Bu bantlarda =sb ve =sb yazlarak ve sabitlerin deerleri deitirilerek

ekilde grld gibi eitli akm izgileri ve potansiyel izgileri izilebilir.
=Sb
iy
=Sb
Kompleks potansiyel fonksiyonu
z
= shf
c
Diferansiyel alnarak
dz = c chf df = c 1 + sh 2 f df
2
Dzenlenerek
z = c shf
z
z
dz = c 1 + df = c 1 + df = c 2 + z 2 df
c
c
M. Adil Ykselen
Kompleks hz tanm gerei
w* =
df
dz
6-8
w* =
c + z2
2
elde edilir. Bu bant yardmyla istenilen noktalardaki hz bileenlerini kolaylkla

hesaplamak mmkndr.
6.5. Potansiyel Akmlarn Sperpozisyonu

Daimi, iki-boyutlu, sktrlamaz potansiyel akmlar potansiyel ve akm fonksiyonu ile
temsil eden Laplace denklemi lineer bir adi-diferansiyel denklem olup, bu zellii
sperpozisyon olana verir. Bu da potansiyel akm problemlerinin zlmesinde byk
kolaylk salar.
Laplace denklemlerinin ayn (x,y) kartezyen koordinat sisteminde potansiyel fonksiyonu
iin 1, 2, 3,.. gibi eitli zmlerini gz nne alalm. Bunlar iin srasyla
2 1 = 0
2 1 2 1
+
=0
x 2
y 2
2 2 = 0
2 2 2 2
+
=0
x 2
y 2
....
yazmak mmkndr. Bu denklemler karlkl olarak topland taktirde
2 1 2 1 2 2 2 2
+
+
+
+ ... = 0
x 2
y 2
x 2
y 2
2
2
(
)
( 1 + 2 + ...) = 0
+
...
+
1
2
x 2
y 2
1 + 2 + ... =
veya
2 2
+
=0
x 2 y 2
yazlarak
elde edilir.
Grld gibi Laplace denkleminin zmleri topland taktirde elde edilen fonksiyon da
Laplace denkleminin yeni ve farkl bir zm olmaktadr. Buna gre Laplace denkleminin
basit baz zmleri bilindii taktirde daha karmak hallere ait zmleri, basit zmleri
toplayarak elde etmek mmkn gzkmektedir. Yaplan bu toplama ilemine literatrde
sperpozisyon ad verilmektedir.
Sperpozisyonun benzeri ekilde akm fonksiyonlar, kompleks potansiyel fonksiyonlar ve
kompleks hzlar iin de yaplmas mmkndr.
1 + 2 + ... =
1 + 2 + ... =
df 1 df 2
df
+
+ ... =
dz
dz
dz
( 1 + i 1 ) + ( 2 + i 2 ) + ... = + i
w 1* + w 2* +... = w *
f 1 + f 2 + ... = f
w1 + w2 + ... = w
M. Adil Ykselen
6-9
6.6. Basit Akmlar

Literatrde basit akmlar olarak
zmlerinde kullanlan akmlar:
tanmlanan
ve
potansiyel
akm
problemlerinin
- niform-paralel akm
- Kaynak (kuyu) akm
- Girdap akm
- Duble akm
olarak sralamak mmkndr.
niform-Paralel Akm:
ekilde grld gibi x ekseni ile as
yapan V hzndaki niform paralel akm gz
nne alnrsa potansiyel fonksiyonu , hz
bileenleri u ve v olmak zere
u=
= V cos
x
v=
= V sin
y
iy
V
V
v
u
bantlar yazlabilir. Bu bantlar integre edilerek
= V cos x + A ( y )
= V sin y + B( x )
= V (x cos + y sin ) + C
Akm fonksiyonu iin de benzeri ilemler yaplarak
= V cos
y
v=
= V sin
x
u=
= V (y cos x sin ) + D
Buradaki C ve D sabitleri ne x ve ne de y ye bal olmayp, deerleri keyfi olarak sfr

alnabilir.
Potansiyel ve akm fonksiyonlar bir kompleks analitik fonksiyon eklinde birletirilerek
f ( z ) = + i = V [(x cos + y sin ) + i ( y cos x sin )]

f ( z ) = V [(x + iy ) cos + (y ix ) sin ] = V [z cos i (iy + x ) sin ]
f ( z ) = V [z cos i z sin ] = V z [cos i sin ]
sonu olarak Kompleks potansiyel fonksiyonu iin
M. Adil Ykselen
6-10
f ( z ) = V ze i
ve buradan trev alnarak kompleks elenik hz iin
w ( z ) = V e i
elde edilir. 'nn eitli deerleri iin zel olarak reel veya imajiner eksene paralel akm
tipleri elde edilebilir
=0
= / 2
f ( z ) = V z
f ( z ) = iV z
f ( z ) = V z
w ( z ) = V
w ( z ) = iV
w ( z ) = V
iy
iy
iy
V
V
Kaynak (kuyu) Akm:

Kaynak akm bir noktadan radyal dorultuda kan
akm izgilerinin oluturduu hayali bir akm eklidir.
Kaynak akmnn debisi sabit olup, kaynak merkezli
bir daire emberi zerindeki btn noktalarda hz
ayn iddettedir.
iy
Vr
ekildeki gibi merkezi balang noktasnda yer alan

ve hacmsal debisi olan bir kaynak iin r yarapl
bir daire zerinden geen akm debisi yazlarak radyal
hz
Vr 2 r = = Sb
Vr = / 2 r
eklinde elde edilir. Dier taraftan polar koordinatlarda hz bileenleri iin potansiyel ve
akm fonksiyonlar cinsinden
Vr =
1
=
,
r r
V =
=
r
r
bantlar mevcuttur. Bu bantlar, Vr 'nin yukardaki deeri yannda V = 0 kullanlarak

integre edilirse akm ve potansiyel fonksiyonlar iin srasyla
Lnr ,
2
elde edilir. Potansiyel ve akm fonksiyonlar birletirilerek kompleks potansiyel fonksiyonu

iin
M. Adil Ykselen
f ( z ) = + i =
6-11
( Ln r + i ) =
Ln re i
2
2
f ( z) =
Ln z
2
bulunur. Kompleks elenik hz da bu bantdan trev alnarak
w ( z ) =
2 z
eklinde elde edilir.
> 0 halinde z kompleks dzleminin balang noktasndaki bir kaynan yaratt akm
alann temsil eden bu bantlar < 0 halinde bir kuyuyu temsil ederler.
z dzleminin balang noktas dndaki herhangi bir z0
noktasnda yer alan bir kaynak veya bir kuyunun yaratt
akma ait kompleks potansiyel fonksiyonu ve kompleks
elenik hz ise yukardaki bantlardan basit bir eksen
kaydrmas yoluyla
f ( z) =
w ( z) =
Ln ( z z 0 )
iy1
iy
x1
z0
2 ( z z 0 )
eklinde elde edilebilir.

Sperpozisyon rnei: niform akmda kaynak
ekilde grld gibi V hzndaki niformparalel akm ile balang noktasnda yer alan
iddetindeki kaynak akmna ait kompleks
potansiyel fonksiyonlar sperpoze edilerek
iy
f ( z ) = V z +
Ln z
2
yazlabilir. Bu yeni kompleks potansiyel fonksiyonunun nasl bir akm temsil ettiini
grmek iin akm izgilerinin ve hz alannn birlikte incelenmesi yararl olur. Bunun iin
fonksiyonun trevi alnarak ve ayrca reel ve imajiner ksmlar ayrlarak:
df
= w* = V +
dz
2 z
+ i = V (x + iy ) +
Ln re i
Ln r
2
= V y +
2
= V x +
elde edilir. Kompleks hz sfra eitlenerek akm alannda durma noktas olup olmad
aratrlr:
w* = V +
=0
2 z
zd =
2 V
rd =
xd =
2 V
2 V veya
=
y = 0
d
d
M. Adil Ykselen
6-12
Grld gibi bu akmda reel eksen zerinde balang noktasnn sol tarafnda bir
durma noktas bulunmaktadr.
Durma noktasnn koordinatlar akm fonksiyonu iin bulunan bantda kullanlarak akm
fonksiyonunun durma noktasndan geen akm izgisi zerindeki deeri, ve durma akm
izgisinin denklemi
d =
= V y +
y=
2V
( )
veya
r=
2V sin
eklinde elde edilir. Bu bantlardan:

- = iin y=0 olduu, yani reel eksenin sol yarsnn bir akm izgisi olduu,
- = /2 iin y = r =
- 0 iin y
4V
2V
olduu,
= Sb , yani reel eksenin sa tarafnda ok uzaklarda akm
izgisinin reel eksene paralel hale geldii

grlmektedir. Bu akm izgisini nn eitli deerlerine karlk r nin deerlerini
hesaplayarak izmek mmkndr.
Akm fonksiyonun farkl deerleri iin dier akm izgileri de izilebilir. Akmn bir
grnts ekilde grlmekte olup, balang noktas yaknlarnda kaynak karakterine
yakn, uzaklarda ise niform-paralel akm karakterinde olduu dikkati ekmektedir.
iy
Burada krmz ile gsterilen, parabole benzer eri akm alann iki blgeye ayrmakta
olup, niform-paralele akmdan gelen debi ile kaynaktan kan debi birbirine
karmamaktadr.
Sperpozisyon rnei: niform akmda kaynak ve kuyu
ekildeki gibi soldan saa doru ynlenmi V hzndaki niform-paralel akmda, reel
eksen zerinde ve balang noktasndan a uzaklkta balang noktasna gre simetrik
konumlu olarak yer alan iddetindeki bir kaynakla ayn iddetteki bir kuyu iin
kompleks potansiyel fonksiyonu, ve kompleks elenik hz
M. Adil Ykselen
f ( z ) = V z +
w* = V +
6-13
iy
[Ln (z + a ) Ln (z a )]
2
2a
2 z 2 a 2
x
a
eklinde yazlabilir. Kompleks elenik hz ifadesi sfra eitlenerek
w* = 0
z d = a 1 +
aV
gibi iki durma noktas olduu grlr. Kompleks potansiyel fonksiyonu
z + a = z 1 = r1 e i1
iy
z + a = z 1 = r1 e i1
z1
deiken dnmleri yardmyla reel ve imajiner

ksmlarna ayrlarak akm fonksiyonu iin
= V r sin
z2
2
-
( 2 1 )
2
elde edilebilir. Durma noktasnda = 0 ve 1 - 2 = 0 olup, durma noktasndan geen akm

izgisi zerinde =0 olduu grlr. Bylece durma noktasndan geen akm izgisinin
denklemi
V r sin
( 2 1 ) = 0
2
eklinde elde edilir. Bu kapal bir eri olup literatrde Rankine ovali olarak adlandrlr.
Kapal erinin ve akm alannn bir grnts ekilde yer almaktadr.
iy
M. Adil Ykselen
6-14
Durma noktasndan geen akm izgisinin akm alann iki ksma ayrd ve niform
akmla kaynaktan kan akmn birbirine karmad dikkati ekmektedir.
Kuyuya giren debinin kaynaktan kan debiden az olmas halinde kapal bir akm izgisi
elde edilmez, ekilde grld gibi debinin bir ksm niform akma karr.
iy
niform akm iinde birok kaynak ve kuyuyu, iddetleri toplam sfr olacak biimde
uygun kullanarak daha karmak geometriler etrafndaki potansiyel akm zmlerini elde
etmek mmkndr. Bir rnek ekilde grlmektedir.
NOT: Yukardaki btn rneklerde niform akmla birlikte sadece kaynak ve kuyu
akmlar kullanlm olup, bunlarn toplam iddetlerinin sfr olmas halinde kapal akm
izgileri olutuu, ve bu akm izgilerinin niform akmla kaynak ve kuyularn akmlarn
birbirine kartrmad dikkati ekmektedir.
Bunun yannda bu rneklerin hi birinde kapal akm izgileri etrafnda herhangi bir
sirklasyon olumad da dikkati ekicidir.
Bu rneklere dayanarak kaynak ve kuyularn sirklasyon etkisi deil ama kalnlk etkisi
yaratan basit akmlar olduunu belirtmek mmkndr.
M. Adil Ykselen
6-15
Girdap Akm:
Girdap, akm izgileri e merkezli daire emberleri olan bir akm
tipidir. Daire merkezleri girdap merkezi olarak adlandrlr.
Btn daireler zerinde sirklasyon ayn deere sahiptir. Bu
sirklasyon deeri girdabn iddeti olarak tanmlanr.
iy
=Sb
V
r
Balang noktasnda yer alan bir girdabn yaratt akm

alannn btn noktalarnda radyal hz bileenleri sfr, herhangi
bir akm izgisi zerindeki teetsel hzlar ise sabittir.
Herhangi r yarapl bir akm izgisi zerindeki teetsel hz,

sirklasyon tanm yardmyla
= V 2 r =
V =
2 r
eklinde elde edilir. Burada sirklasyonun bykln, ise girdabn iddetini

belirtmektedir.
Hz bileenlerinin belirtilen deerleri potansiyel ve akm
koordinatlarda daha ncede yazlan
Vr =
1
=
,
r r
V =
fonksiyonlar
iin
polar
=
r
r
bantlarnda kullanlarak gerekli integraller alnrsa
,
2
Ln r
2
elde edilir. Bu iki fonksiyon birletirilerek kompleks potansiyel fonksiyonu
f ( z ) = + i =
( + i Ln r ) =
Ln re i
2
2
f ( z) =
i
Ln z
2
ve trev alnmak suretiyle kompleks elenik hz da
w =
i
2 z
eklinde bulunur.
Herhangi bir z0 noktasndaki girdap iin kompleks
potansiyel fonksiyonu, kaynak halinde olduu gibi yine
bir eksen kaydrmasyla
f ( z) =
i
Ln( z z 0 )
2
eklinde bulunabilir. < 0 hali saat ibreleri ynndeki bir

girdab ifade eder.
iy
iy1
x1
z0
M. Adil Ykselen
6-16
Sperpozisyon rnei: niform akmda girdap

Soldan saa doru niform akm ierisinde balang noktasnda saat ibreleri ynnde bir
girdap bulunmas halindeki akm izgileri ekilde grlmektedir.
iy
Bu akmda girdap etkisiyle dzlemin st yarsnda hzlarn artt, alt yarsnda ise azald
grlmektedir. Dolaysyla balang noktas etrafnda saat ibreleri ynnde bir
sirklasyon olutuu anlalmaktadr.
Not: Bu akmda oluan sirklasyonun byklnn girdabn iddetine eit olduunu
gstermek mmkndr. Bu gsterim rencilere braklmtr.
Sperpozisyon rnei: niform akmda sral girdaplar
niform akmda saat ibreleri ynnde farkl iddetteki girdaplarn oluturduu akm alan
rnek olarak ekilde sunulmutur. Akmda oluan sirklasyonun girdap iddetlerinin
toplamna eit olaca gsterilebilir.
M. Adil Ykselen
6-17
Duble Akm:
Duble, bir kaynakla ayn iddetteki bir kuyunun, iddetleri ile aralarndaki mesafenin
arpm sabit kalmak zere birbirlerine yaklatrlmalar halinde limit durumda elde edilen
bir zel basit akm tipidir.
ekildeki gibi balang noktasna eit uzaklkta
ve simetrik konumlardaki eit iddetli bir
kaynakla bir kuyunun oluturduu akm alanna
ait kompleks potansiyel fonksiyonu
iy
m
f (z) =
Ln ( z + ae i ) Ln ( z ae i )
2
veya = 2a m
f (z) =
-m
z2
olmak zere
z1
2a
Ln ( z + ae ) Ln ( z ae )
a
4
i
eklinde yazlabilir. Duble tanm gerei limit alnd taktirde
f (z) =
Ln ( z + ae i ) Ln ( z ae i ) 0
Lim
=
4 2 a 0
a
0
belirsizlii gidermek iin bu ifadenin pay ve paydasnn ayr ayr a'ya gre trevleri alnp
Hospital kural uygulanarak dublenin kompleks potansiyel fonksiyonu,
e i
e i
z ae i
f (z) =
Lim z + ae
4 2 a 0
1
f (z) =
e i
2 z
ve trev alnarak kompleks elenik hz
w ( z ) =
e i
2 z 2
ise duble
eklinde bulunur. Burada dublenin iddetini,
belirtmektedir. Dublenin merkezi balang noktasnda yer almaktadr.
Herhangi bir z0 noktasnda yer alan dublenin
kompleks potansiyeli, eksen kaydrma yoluyla
f (z) =
e i
2 ( z z 0 )
ekseninin
iy
asn
duble ek
z0
eklinde bulunabilir.
M. Adil Ykselen
6-18
ekilde solda reel eksen zerinde yer alan ayn iddetli bir kaynak ve bir kuyunun
oluturduu akm alan, sada ise bir dublenin yaratt akm alan grlmektedir.
Not: Ayn iddette, zt ynl iki girdabn iddetleri ile aralarndaki uzaklk arpm ayn
kalmak kaydyla birbirlerine sonsuz yaklatrlmas halinde de duble akm elde edilebilir.
Bunun gsterilimi bir uygulama olarak rencilere braklmtr.
6.7. Dairesel Silindir Etrafndaki Potansiyel Akm

Aerodinamikte en nemli sperpozisyon rneklerinden birisi dairesel silindir etrafndaki
potansiyel akm zmnn elde edilmesinde kullanlandr.
niform-paralel akm ierisine bir duble yerletirilmesi halinde dairesel silindir etrafndaki
simetrik (sirklasyonsuz) potansiyel akm zmn elde etmek, ayn akmda daire
merkezine bir girdap konulmas halinde de dairesel silindir etrafndaki sirklasyonlu
potansiyel akm zmn elde etmek mmkn olur.
Dairesel silindir etrafnda sirklasyonsuz (simetrik) akm
z kompleks dzleminde reel eksene paralel olarak soldan-saa doru akan V hzndaki
niform-paralel akmla, balang noktasnda yer alan, ekseni reel eksenle ayn dorultu
ve ynde olan iddetindeki bir dublenin kompleks potansiyel fonksiyonlar sperpoze
edildii taktirde bu iki basit akmn oluturduu yeni akm alanna ait kompleks potansiyel
fonksiyonu
iy
f ( z ) = V z +
2 z
veya
= a2
2 V
olmak zere
a2
f ( z ) = V z +
eklinde elde edilir. Trev alnarak kompleks elenik hz
a2
w ( z ) = V 1 2
z
ve w ( z ) = 0 yazlarak akmn durma noktalar
z d = a
M. Adil Ykselen
6-19
olarak bulunur. Durma noktalar reel eksen zerinde balang noktasna gre simetrik
konumludur.
Yukarda yazlan kompleks potansiyel fonksiyonu reel ve imajiner ksmlarna ayrlarak
akm fonksiyonu iin
= V r
a2
r
sin
olup, durma noktasndan geen akm

bulunabilir. Durma noktasnda r = a, = 0,
izgisi zerinde = 0 olduu grlr. Bylece durma akm izgisinin denklemi
a2
sin = 0
V r
olarak elde edilir. Bu denklem
sin = 0
r
a
=0
r
= 0,
r = a = Sb
eklinde iki zm vermekte olup, bu zmlerden ilki reel ekseni, ikincisi ise a yarapl
bir daireyi belirtmektedir.
Akm izgisinin katlatrlabilme prensibi gerei daireyi bir kat cidar gibi dnerek
sadece dndaki akmla ilgilenmek mmkndr. Bu durumda, niform akmla bir dublenin
sperpozisyonu yoluyla ortaya kan kompleks potansiyel fonksiyonunun, merkezi
balang noktasnda yer alan a yarapl bir daire etrafndaki potansiyel akm temsil
ettii grlr.
Bu akma ait dier akm izgileri, akm fonksiyonu iin elde edilen bantda yerine
eitli c=Sb deerleri yerletirilerek bulunan
C = V r
a2
r
sin
denkleminin zmyle elde edilebilir. Daire etrafndaki akm izgilerinin bir grnm
aadaki ekilde sunulmutur.
Uyar: Duble ekseninin niform paralel akmla ayn dorultu ve ynde olmamas halinde
daire etrafndaki akm zmn elde etmek mmkn olamaz. Buna ilikin bir rnek,
duble ekseninin niform paralel akm dorultusuna dik olmas hali iin yine yukardaki
ekilde grlmektedir.
M. Adil Ykselen
6-20
Akm alannn herhangi bir noktasndaki hzn iddet ve dorultusu yukarda kompleks
elenik hzlar iin bulunan bant yardmyla hesaplanabilir. Ayn bantda z = aei
yazlarak daire emberi zerindeki hzlar elde etmek mmkndr:
a2
w ( z ) = V 1 2 i 2
a e
e i e i
= ie i 2V
2i
= ie i 2V sin
Akmn daire emberine teet olduu bilindiine gre burada hzn iddetinin
hesaplanmas yeterlidir. Son ifadenin modl alnarak daire emberi zerinde hzlar asal
konuma bal olarak
V ( ) = 2V Sin
eklinde ve basn katsaylar da
Bernoulli denklemi yardmyla
V
C p = 1
V
Cp
+1
/2
3/2
= 1 4 sin 2
eklinde
elde
edilir.
katsaylarnn
deiimi
grlmektedir.
Basn
ekilde
Daire etrafndaki potansiyel akmda daire emberinin en st ve en alt noktalarnda

( = /2) akm hz serbest akm hznn 2 kat olduu gibi basn katsaysnn deeri de 3 olmaktadr. Ayrca
C p = 1 4 sin 2 = 0
sin =
= / 6 , ( / 6 )
noktalarnda basn katsays sfr olmaktadr.

Basn katsaylarnn hem x eksenine ve hem de y eksenine gre simetri gstermesi
nedeniyle dairesel silindire herhangi bir tama ve srkleme kuvveti etkimemektedir.
Ayrca daire etrafnda bir sirklasyon olumamaktadr.
Daire etrafndaki potansiyel akm zmnn deerlendirilmesi asndan gerek akmla
yaplm karlatrmalara aadaki ekilde yer verilmitir.
1
Potansiyel akm
Kritikst
5
Re=6.710
Cp
0
-1
Kritikalt
5
Re=1.8610
-2
-3
90
180
270
360
M. Adil Ykselen
6-21
Grld gibi potansiyel akm zm ile elde edilen basn dalm gerek akmdaki
basn dalmlarndan hayli farkldr. Buna ramen bu zmle ilgilenilmesinin nedeni,
bilinen en basit zmlerden birisi olmas, baz saysal almalar iin test hali olarak
deerlendirilmesi ve daire etrafndaki zmden yararlanarak konform dnm
teknikleriyle kanat profilleri etrafndaki potansiyel akm zmlerinin elde edilebilmesidir.
Dairesel silindir etrafnda sirklasyonlu akm
nceki paragrafta niform paralel akmla dublenin sperpozisyonu ile incelenen akma,
daire merkezinde yer alan, saat ibreleri ynnde iddetindeki bir girdabn da ilave
edilmesi halinde daire etrafndaki akmn sirklasyonlu hale geldii grlr.
Bu durumda akm temsil eden kompleks potansiyel fonksiyonu
a 2 i
z
+
ln
f ( z ) = V z +
z 2 a
iy
eklinde yazlabilir. Bu ifadenin reel ve imajiner

ksmlar ayrlarak akm fonksiyonu
= V r
a2
r
r
sin +
ln
2 a
eklinde elde edilebilir. Bu bantdan r=a iin =0=Sb olduu grlmektedir. Yani yine
dairesel bir akm izgisi mevcuttur.
Kompleks potansiyel fonksiyonunun trevi alnarak kompleks hzn elenii iin
a 2 i
w ( z ) = V 1 2 +
z 2 z
elde edilir. Daire zerindeki hzlar elde etmek iin
w ( z ) = ie i 2V sin +
4 aV
r =a
olmak zere bu ifade
eklinde dzenlenerek modl alnrsa hzlarn iddeti iin
V ( ) = 2V sin +
4 aV
bulunur. Bu hz dalm btn daire etrafnda integre edildii taktirde daire etrafndaki
sirklasyonun
= V ( ) a d
eklinde daire merkezine konulan girdabn iddetine eit olduu grlebilir.

Durma noktasnn yerini bulmak iin yine V()=0 yazmak yeterlidir. Bu noktann daire
zerindeki asal konumu 0 ile belirtilirse
M. Adil Ykselen
sin 0 =
4 aV
6-22
4 aV
0 = sin 1
ve
4 aV
0 = sin 1
olmak zere iki durma noktas mevcut olduu grlr.

Durma noktalarnn konumlar girdabn iddetine baldr. saat ibreleri ynnde ve
pozitif bir byklk olarak seilmise durma noktalarnn dairenin alt tarafnda yer alaca
ve akmn sirklasyonsuz halde olduunun aksine reel eksene gre simetrik olmayaca
aktr.
Daire etrafndaki sirklasyonlu akma ait akm izgilerinin tipik bir grnm ekilde
verilmitir.
Daire etrafndaki basn katsaylar yine Bernoulli denklemi yardmyla hzlara balanarak
V
C p = 1
V
= 1 4 sin +
4 aV
eklinde elde edilebilir. Sirklasyonlu akm halinde tipik bir basn dalm ekilde
sirklasyonsuz halle karlatrmal olarak sunulmutur. Grld gibi sirklasyonun
etkisiyle basn dalmnn x ekseni etrafndaki simetrisi bozulmutur. Ancak y ekseni
etrafnda halen bir simetri mevcuttur.
Cp
Sirklasyonsuz
akm
Sirklasyonlu
akm
0
-1
/2
3/2
-2
-3
-4
-5
Bu durumda daireye x ve y dorultusunda etkiyen kuvvetler de
M. Adil Ykselen
C x = C p d ( y / 2a) ,
integrallerinde
6-23
C y = C p d ( x / 2a)
CP 'nin yukardaki deeri kullanlarak

Cx = 0 ,
C y = / aV
olmak zere elde edilir. Buna gre potansiyel akmda daireye hibir srkleme kuvveti
etkimedii grlmektedir. y dorultusundaki kuvvetin de aslnda bir tama kuvveti
olduu gz nne alnrsa, tama katsaysnn tanm da kullanlarak
L = V
olduu grlr. Tamann dorudan daire etrafndaki sirklasyonla orantl olduunu
belirten bu bant literatrde Lanchester-Joukowsky tama kanunu olarak bilinir.
M. Adil Ykselen
6-24
rnek Sorular
1Daimi, iki-boyutlu, sktrlamaz, potansiyel akm probleminin
fonksiyonu iin Laplace denklemi ile modellenebileceini gsteriniz.
potansiyel
2Daimi, iki-boyutlu, sktrlamaz, potansiyel akm probleminin akm fonksiyonu iin

Laplace denklemi ile modellenebileceini gsteriniz.
3niform-paralel akmda yer alan bir kanat profili etrafndaki daimi, iki-boyutlu,
sktrlamaz potansiyel akm problemini potansiyel ve akm fonksiyonu cinsinden
tanmlaynz. Elde edilecek zmden nasl yararlanlabileceini aklaynz.
4z kompleks dzleminde f(z) kompleks potansiyel fonksiyonunun trevinin hangi
dorultuda alnrsa alsn daima w*(z) elenik hz fonksiyonuna eit olacan gsteriniz
5Daimi, iki-boyutlu, sktrlamaz potansiyel akmlar iin sperpozisyon ilkesini ve
bunun pratikte ne ie yarayacan aklaynz.
6niform-paralel akmlar iin tanmlanan f(z) = V e-i z kompleks fonksiyonunun
analitik bir fonksiyon olduunu gsteriniz.
7Potansiyel kaynak iin tanmlanan
f ( z ) = Q /(2 ) Ln z kompleks fonksiyonunun
8Potansiyel girdap iin tanmlanan f ( z ) = i /( 2 ) Ln z kompleks fonksiyonunun

9Duble iin tanmlanan f ( z ) =
fonksiyon olduunu gsteriniz.
10Daimi, iki-boyutlu,
olmayacan gsteriniz.
e i /(2 z )
sktrlamaz
kompleks fonksiyonunun analitik bir
niform-paralel
akmda
bir
sirklasyon
11Daimi, iki-boyutlu, sktrlamaz, potansiyel kaynak akmnda bir sirklasyon

12Daimi, iki-boyutlu, sktrlamaz, potansiyel duble akmnda bir sirklasyon
13Daimi, iki-boyutlu, sktrlamaz, potansiyel girdap akmnda girdap merkezinin
etrafnda bir sirklasyon oluacan ve byklnn girdap iddetine eit olacan
gsteriniz.
14Daimi, iki-boyutlu, sktrlamaz, potansiyel akm halinde niform-paralel akm
iinde bir kaynak bulunmas halinde herhangi bir sirklasyon olmayacan gsteriniz.
15Daimi, iki-boyutlu, sktrlamaz, potansiyel akm halinde niform-paralel akm
iinde bir girdap bulunmas halinde girdap merkezinin etrafnda bir sirklasyon
oluacan ve byklnn girdap iddetine eit olacan gsteriniz.
16Bir duvarn yaknnda bir kaynak bulunmas halinde oluan akm alann, kaynan
duvara gre simetrik konumlanm bir imajn alarak incelemek mmkndr. Buna gre;
M. Adil Ykselen
6-25
a) sonsuz genilikteki bir duvardan a uzaklkta yer alan m

iddetindeki bir kaynak nedeniyle duvar zerinde oluan basn
dalmn hesaplaynz.
b) Duvarn gerisindeki basnc toplam basnca eit kabul

ederek duvara etkiyen bileke basn kuvvetinin iddetini ve
dorultusunu hesaplaynz.
(Not: Toplam basnc pT olarak alnz)

17Bir duvarn yaknnda yer alan bir girdabn oluturduu potansiyel akm alann, bu
girdapla duvara gre simetrik bir konumda yer alan zt ynl bir girdab sperpoze
ederek incelemek mmkndr. Buna gre;
a) Yatay bir duvarn a kadar yukarsnda yer alan saat

ibreleri ynnde iddetindeki bir girdabn oluturduu
akmn kompleks potansiyel fonksiyonunu elde ediniz.
b) Duvar boyunca ve girdap hizasnda duvara dik bir

eksen boyunca hz dalmlarn inceleyiniz.
c) Ayn girdabn duvara paralel ve soldan saa doru
ynlenmi bir niform-paralel akm ierisinde yer almas
halini inceleyiniz.
18z Kompleks dzleminde z = s noktasnda yer alan saat ibreleri ynnde

iddetindeki bir girdapla, z = - s noktasnda yer alan, saat ibrelerine zt ynde iddetine
sahip dier bir girdabn tekil ettii sktrlamaz potansiyel akm alannda
a) Akm izgilerinin denklemini elde ederek, akm

b) majiner
inceleyiniz.
eksen
boyunca
hzn
iy
izgilerinin temsili eklini iziniz.
deiimini
x
19z kompleks dzleminde reel eksenle ayn dorultu ve ynde akmakta olan V
hzndaki niform paralel akm ile reel eksen zerinde z = - a noktasnda yer alan m
iddetindeki bir kaynak ve z = a noktasnda yer alan -m iddetindeki bir kuyu sperpoze
edilerek bir Rankine ovali etrafndaki akm alan elde edilebilir.
a) Bu akmn kompleks potansiyel ve kompleks
elenik hz fonksiyonlarn yaznz.
iy
V
b) Durma noktalarnn yerlerini ve Rankin ovalinin

boyunu
yukardaki
parametreler
cinsinden
bulunuz.
c) Potansiyel ve akm fonksiyonlarn bulunuz.
-Q
x
a
d) Reel eksen zerinde balang noktasndan Rankin ovalinin boyunun iki kat uzaklktaki
bir noktada basn katsaysnn deerini bulunuz.
iy
20z Kompleks dzleminde balang noktasnda yer
U
alan ve ekseni reel eksenle akk olan bir duble ile reel
x
eksenle ayn dorultu ve ynde bir niform-paralel akm
sperpoze edildii taktirde:
a) Elde edilen akmda dairesel bir akm izgisi olacan gsteriniz.

b) Daire etrafndaki akmn irrotasyonel olacan gsteriniz
M. Adil Ykselen
6-26
c) Daire etrafndaki sirklasyonun sfr olacan gsteriniz.

d) Akm alannn durma noktalarn ve daire zerindeki basn katsaylarn veren
bantlar kartnz.
21a = 10 cm apndaki bir dairesel silindirin V = 50 m/s hzdaki niform paralel akm
ierisinde yer ald dnlmektedir. Dairesel silindir etrafnda daimi iki-boyutlu
sktrlmaz potansiyel akm alan olutuunu farz ederek Cp basn katsaysnn
a) Dairesel silindirin yzeyi boyunca
iy
b) Dairesel silindirle ayn merkezli ve 4a yarapl bir

baka daire emberi boyunca
c) x ekseni boyunca
d) y ekseni boyunca deiimlerini veren bantlar

kartarak bu deiimleri grafik zerinde gsteriniz.
e) Dairesel silindir yzeyinden itibaren basn katsaysnn sfr olduu noktalarn
geometrik yerini veren bir bant kartnz. Bu noktalar bir ekil zerinde belirterek,
dairesel silindir etrafnda akmn serbest akma nazaran daha hzl ve daha yava olduu
blgeleri belirtiniz.
22z kompleks dzleminde reel eksene paralel ve zt ynde, soldan saa doru
akmakta olan niform-paralel akmda balang noktasnda reel eksen dorultusunda ve
zt ynde bir duble bulunmas halinde bir dairesel silindir etrafndaki potansiyel akm
probleminin modellenebileceini gsteriniz.
23z = x + iy kompleks dzleminde merkezi balang noktasnda yer alan a=5 cm
yarapl bir daire ekilde grld gibi y eksenine paralel ve aadan yukar doru
akmakta olan U=30 m/sn hzndaki bir niform paralel akma maruzdur. Daire
etrafndaki akmn sirklasyonsuz ve potansiyel olduunu varsayarak:
a) Kompleks potansiyel fonksiyonunu ve kompleks elenik
hz yaznz.
iy
b) x ve y eksenleri zerinde daire merkezinden 20 cm

uzaklkta yer alan iki noktadaki hzlar hesaplaynz.
c) Daire zerinde hzn en kk ve en byk olduu noktalar

ve bu noktalardaki hzlar tespit ediniz.
d) Basn katsaysnn sfr olduu noktalar tespit ederek,

akmn serbest akm hzndan daha kk ve daha byk
olduu blgeleri bir ekil zerinde belirtiniz.
24ekildeki gibi yukardan aaya doru niform paralel akm ierisinde yer alan bir
daire etrafndaki sktrlamaz potansiyel akm gz nne alarak:
a) akm iin kompleks potansiyel fonksiyonu yaznz. Akm fonksiyonunu bulunuz. Daire
emberinin bir akm izgisi olduunu gsteriniz.
b) Kompleks elenik hz fonksiyonunu yaznz. Durma
noktalarnn yerlerini belirleyiniz. (2a, i4a) noktasndaki hzn
iddetini ve dorultusunu belirleyiniz.
c) Daire emberi zerindeki basn katsaylarnn asal
konumla deiimini inceleyiniz. Bir ekil zerinde gsteriniz.
Ayn akm alannda 2a yarapl bir daire emberi zerinde yer
alan noktalardaki basn katsaylarnn asal konumla
deiimini inceleyiniz. ki basn dalmn karlatrp
daireden uzaklamann etkisini yorumlaynz.
V
iy
M. Adil Ykselen
6-27
d) x ve y eksenleri boyunca basn katsaylarnn deiimlerini inceleyiniz. Grafiklerle

gsterip yorumlaynz.
e) Serbest akm hznn llmesi iin bir pitot-statik tpnn y ekseni zerine
konulduunu dnn. Serbest akm hznn lmndeki hatann yzde birden daha
kk olmas iin pitot-statik tp daire merkezinden en az ne kadar uzakta olmaldr?
f) nceki kk pitot-statik tpnn x ekseni zerinde olmas hali iin cevaplaynz. Sonucu
nceki kla karlatrp yorumlaynz.
25z kompleks dzleminde reel eksenle 30 a yapan 30 m/s hzndaki niform
paralel akmda, merkezi z0=2i+5 (cm) noktasnda olmak zere yer alan 5 cm yar apl
daire etrafndaki potansiyel akmda:
a) Kompleks potansiyel fonksiyonu yaznz.
iy
b) Kompleks elenik hz ifadesini bulunuz.
c) Durma noktalarnn yerlerini bulunuz.

d) Daire etrafnda hzn en byk olduu noktalar ve
bu noktalardaki hzlar bulunuz.
e) Bu iki noktadan birindeki hzn dierinin iki kat olmas iin daire merkezine ne ynde
ve hangi iddetle bir girdap konulmaldr?
26-
ekilde gsterilen daire etrafndaki sirklasyonsuz akm gz nne alnz.
a) Akm modellemek iin daire merkezine yerletirecek

dublenin iddeti ve ekseninin dorultusu ne olmaldr.
b) Daire merkezine bir girdap yerletirildiini farz ederek
dairenin reel ekseni negatif tarafta kestii A noktasnn bir
durma noktas olmas iin girdap iddeti ve ynnn ne
olacan bulunuz.
iy
c) Bu son durumda daireye etkiyecek aerodinamik kuvvetin

ynn ve iddetini belirleyiniz. ayn durumda daire
etrafndaki akm izgilerini kabaca ekillendiriniz.
M. Adil Ykselen

06 - Ýki Boyutlu Potansiyel Akýmlar

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

06 - Ýki Boyutlu Potansiyel Akýmlar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BLM 6

DAM, K-BOYUTLU, SIKITIRILAMAZ

Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar

6.2. Hz Potansiyeli iin formlasyon:

Daimi akm kabul

UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Gz Yaryl Ders Notlar

Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar

rnein (x,y,z) kartezyen koordinat sisteminde hz bileenleri u, v ve w olarak

Kanat profili iin problem:

UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Gz Yaryl Ders Notlar

Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar

D snr zerindeki snr art matematiksel olarak imdilik

Laplace denkleminin zm akm

Bernoulli denkleminin sonucu olan C p = 1 V / V

bants yardmyla her bir

noktadaki basn katsaysn elde etmek mmkndr.

Yzey zerindeki basn dalmnn integrasyonu yardmyla tama ve yunuslama

6.3. Akm fonksiyonu iin formlasyon:

UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Gz Yaryl Ders Notlar

Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar

veya limit alarak

Akm fonksiyonu iin yazlan bu denklemi hz

veya limit alnarak

eklinde ifade edilebilir. Bu iki bant karlatrlarak

olduu grlr. Sktrlamaz akmlar halinde bu bantlar

yazlabilir. Bu son eitlikler Cauchy-Riemann bantlar olarak bilinir

UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Gz Yaryl Ders Notlar

Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar

Potansiyel izgileri hz vektrlerine dik ve

imdi potansiyel akmn evrisiz olma

UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Gz Yaryl Ders Notlar

Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar

D snr zerindeki snr art matematiksel olarak imdilik yine

6.4. Kompleks dzlemde formlasyon:

UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Gz Yaryl Ders Notlar

Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar

f ( z ) = sh 1 ( z / c ) , ( c = sb ) analitik fonksiyonunun temsil ettii akm alann analiz ediniz.

konularak fonksiyon reel ve imajiner ksmlarna ayrlabilir.

Bilinen trigonometrik bantlarla

elde edilir. Bu bantlarda =sb ve =sb yazlarak ve sabitlerin deerleri deitirilerek

Kompleks potansiyel fonksiyonu

UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Gz Yaryl Ders Notlar

Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar

Kompleks hz tanm gerei

elde edilir. Bu bant yardmyla istenilen noktalardaki hz bileenlerini kolaylkla

6.5. Potansiyel Akmlarn Sperpozisyonu

UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Gz Yaryl Ders Notlar

Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar

6.6. Basit Akmlar

bantlar yazlabilir. Bu bantlar integre edilerek

Akm fonksiyonu iin de benzeri ilemler yaplarak

Buradaki C ve D sabitleri ne x ve ne de y ye bal olmayp, deerleri keyfi olarak sfr

f ( z ) = + i = V [(x cos + y sin ) + i ( y cos x sin )]

UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Gz Yaryl Ders Notlar

Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar

Kaynak (kuyu) Akm:

ekildeki gibi merkezi balang noktasnda yer alan

bantlar mevcuttur. Bu bantlar, Vr 'nin yukardaki deeri yannda V = 0 kullanlarak

elde edilir. Potansiyel ve akm fonksiyonlar birletirilerek kompleks potansiyel fonksiyonu

UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Gz Yaryl Ders Notlar

Daimi, ki-boyutlu, Sktrlamaz Potansiyel Akmlar

bulunur. Kompleks elenik hz da bu bantdan trev alnarak

eklinde elde edilir.