Tema broja ANKSIOZNI POREMEAJI

Dijagnosticiranje anksioznih poremeaja

doc. dr. sc. Slaana trkalj Ivezi, prof. dr. sc. Vera Folnegovi malc, doc. dr. sc. Ninoslav Mimica
Psihijatrijska bolnica Vrape, Zagreb

Kako bi se dijagnosticirao neki od anksioznih poremeaja generalizirajui anksiozni poremeaj, agorafobija,

socijalna fobija, panini poremeaj ili opsesivno-kompulzivni poremeaj potrebno je utvrditi prisutnost
kliniki znaajne anksioznosti koja se javlja kontinuirano vie mjeseci (opi anksiozni poremeaj), u definiranim
situacijama (fobija), epizodino u paninim napadajima (panini poremeaj) i prisutnost opsesivnih i prisilnih
misli u razdoblju od najmanje sat vremena dnevno (opsesivno-kompulzivni poremeaj). Anksioznost mora biti
primarna, a diferencijalno dijagnostiki treba iskljuiti druge psihike poremeaje, druge tjelesne bolesti i
lijekove koji mogu imati simptome anksioznosti kao nuspojavu

A nksiozni poremeaji su uestali poremeaji u populaciji.

Anksioznost je neizbjena u svakodnevnom ivotu, ona je
automatski odgovor ovjeka na doivljaj opasnosti. Rad
prikazuje klinike slike psihikih poremeaja kod kojih su simpto-
mi anksioznosti kliniki znaajni i dio su psihike bolesti, a nisu se-
kundarni, odnosno ne javljaju se u sklopu druge psihike bolesti,
tjelesne bolesti ili nuspojava lijekova. Prikazani su kriteriji za postav-
ljanje dijagnoze agorafobije, socijalne fobije, paninog poremeaja i
opsesivno-kompulzivnog poremeaja. Epidemioloke studije po-
kazuju da je prevalencija paninog poremeaja tijekom ivotnog
vijeka izmeu 1,5 i 3%, opeg anksioznog poremeaja oko 5%, soci-
jalne fobije 1,5-4,5%, a prevalencija opsesivno-kompulzivnog pore-
meaja 2,5%. Veina anksioznih poremeaja javlja se u komorbiditetu
s drugim anksioznim i psihikim poremeajima od kojih je najea
depresija. Anksioznost (tjeskoba, strah) normalna je reakcija na si-
tuaciju koja nas zabrinjava ili koju doivljavamo kao prijeteu; stoga
svaka anksioznost nije patoloka. Odreeni stupanj anksioznosti je
koristan u svakodnevnom ivotu jer informira o opasnosti, odno-
sno djeluje u situacijama koje nas brinu ili plae, i na taj nain poma-
e boljoj pripremi za situacije s kojima se suoavamo (npr. odlazak
na razgovor za posao). Lijenik treba razlikovati uobiajenu anksioz-
nost svakodnevnog ivota, koja se javlja kod svih ljudi, i kliniki
znaajnu anksioznost, koja se moe dijagnosticirati kao psihiki
poremeaj, a odnosi se na strah ili zabrinutost koji prelaze uobia-
jenu razinu straha i zabrinutosti to proizlaze iz ivotnih situacija.
Stoga se izraziti strah i zabrinutost (anksioznost) mogu smatrati kli-
niki znaajnim ako su razvojno neprimjereni (npr. strah od odva-
janja kod odrasle osobe) ili neprikladni u odnosu na situaciju.
Dijagnostike smjernice za anksiozne poremeaje
Osnovno dijagnostiko pravilo za postavljanje dijagnoze jednog
od anksioznih poremeaja svodi se na utvrivanje simptoma
anksioznosti. Oni predstavljaju skup psihikih i tjelesnih simpto-
ma koji se obino javljaju kada je bilo koja osoba uplaena. Osobe
s anksioznim poremeajem imaju simptome anksioznosti bez poz-
navanja uzroka straha, ili u nekim situacijama u kojima uobiaje-
no ne postoji strah kod drugih ljudi. Te osobe i same uviaju bez-
razlonost straha, ali ga ipak osjeaju. Stoga je vano utvrditi
okolnosti u kojima se simptomi javljaju kako bi se mogla postavi-
ti dijagnoza specinoga anksioznog poremeaja. Simptomi
anksioznosti, okolnosti u kojima se javljaju i trajanje simptoma
predstavljaju osnovne dijagnostike smjernice za dijagnosticiranje
anksioznih poremeaja. Smjernice za dijagnosticiranje anksioznih
poremeaja navedene su u TABLICI 1, a ukljuuju simptome anksioz-
nosti i smjernice za dijagnosticiranje opeg anksioznog poreme-
aja, paninog poremeaja i socijalne fobije.
U klinikoj primjeni u Hrvatskoj za dijagnosticiranje psihikih
poremeaja koristi se meunarodna MKB 10 klasikacija,1 koja
ima i istraivaku verziju2 u kojoj se anksiozni poremeaji nalaze
u poglavlju neurotskih, sa stresom povezanih i somatoformnih po-
remeaja. DSM IV,3 amerika klasikacija mentalnih poremeaja,
vrlo esto se koristi i u naoj sredini. Dijagnostike smjernice u ovom
radu predstavljaju integraciju navedenih klasikacija, ukljuujui
smjernice iznesene u priruniku za seminar iz lijeenja i dijagno-
sticiranja anksioznih poremeaja.4
Da bi se dijagnosticirao anksiozni poremeaj, potrebno je utvr-
diti sljedee:
1. ima li osoba simptome anksioznosti koji su prikazani u TABLICI 1;
potrebno je utvrditi toan broj simptoma
2. postoje li situacije u kojima se javljaju simptomi, javljaju li se
povremeno bez obzira na situaciju, ili su kontinuirano prisutni
tijekom dulje vremena
3. postoji li stresni dogaaj nakon kojeg su se javili simptomi (vidi
poremeaje prilagodbe u tekstu), jesu li povezani s nekom tjelesnom
bolesti (TABLICA 2), ili su posljedica nuspojava lijekova (TABLICA 3).
Simptomi anksioznosti moraju biti primarni, a ne sekundarni u
sklopu nekoga drugog psihikog poremeaja kao to su to razliiti
poremeaji povezani sa psihotinim stanjima, depresijom, tjelesne
bolesti (npr. hipertireoza), ili su posljedica uzimanja lijekova.
Kako bi se odredila teina poremeaja, potrebno je procijeniti
tekoe socijalnog i radnog funkcioniranja koje osoba ima zbog
simptoma bolesti. Procjena ovih tekoa esto je vana za procjenu
sposobnosti bolesnika za rad. Anksiozni poremeaji se vrlo esto
javljaju u komorbiditetu pa e esto trebati utvrditi postoji li isto-
vremeno vie poremeaja. Vrlo je est komorbiditet paninog pore-
meaja i generaliziranog anksioznog poremeaja te depresije.
Takoer je potrebno pitati osobu zloupotrebljava li psihoaktivne
tvari; u sluaju koritenja tih tvari ne moe se postaviti dijagnoza
anksioznog poremeaja, osim kada je anksiozni poremeaj posto-
jao prije zloupotrebe. Potrebno je iskljuiti i neke druge izvore stra-
ha kao to su npr. kulturna vjerovanja.
Klinika slika anksioznih poremeaja
Anksioznost je predstavljena skupinom simptoma (TABLICA 1) koji se
kod razliitih osoba javljaju s razliitom frekvencijom, ali kod svih
anksioznih poremeaja uvijek mora biti prisutan najmanje jedan
simptom podraaja vegetativnog sustava, kao to su lupanje srca,
teina oko srca ili ubrzanje pulsa, znojenje, tremor ili drhtanje tije-
la i suha usta (nije povezano s lijekovima ili dehidracijom).
Da bi se postavila dijagnoza generaliziranog anksioznog pore-
meaja, paninog poremeaja i socijalne fobije, osoba mora imati ba-
rem jedan od simptoma podraaja vegetativnog sustava i minimalno

56 M E D I X S R PA n j 2 0 0 7 . G O D. X I I I B R O j 7 1
ANKSIOZNI POREMEAJI
Tablica 1. Dijagnosticiranje anksioznih poremeaja (MKB10)
I. Simptomi podraaja vegetativnog sustava
1. lupanje srca, teina oko srca ili ubrzanje pulsa
2. znojenje
3. tremor ili drhtanje tijela
4. suha usta (nije povezano s lijekovima ili dehidracijom) N (I) =
II. Simptomi koji se odnose na grudni ko i abdomen
1. tekoe pri disanju
2. osjeaj guenja, davljenja/stiskanja
3. bol ili nelagoda u grudnom kou
4. munina ili nelagoda u abdomenu (npr. bukanje u elucu)
III. Simptomi povezani s mentalnim stanjem
1. osjeaj omamljenosti, nestabilnosti, nesvjestice, slabosti, smuenosti
2. osjeaj da objekti nisu stvarni (derealizacija) ili distanciranost osobe od sebe same
(kao da stvarno nije prisutna, derealizacija)
3. strah da e izgubiti kontrolu, poludjeti ili nestati
4. strah od smrti
IV. Opi simptomi
1. navala topline ili navala hladnoe
2. osjeaj obamrlosti ili senzacije umljenja/zvonjave (I do IV)=
V. Simptomi tenzije
1. miina napetost i bolovi
2. fiziki nemir i nemogunost oputanja
3. osjeaj napetosti, psihike napetosti
4. doivljaj knedle u grlu ili tekoa gutanja
VI. Drugi nespecifini simptomi
1.pretjerani odgovor na minimalna iznenaenja ili osjeaj da e svaki as doivjeti
neugodno iznenaenje
2. tekoe koncentracije, kao da je mozak prazan, potekoe u miljenju zbog briga i
anksioznosti
3. stalno prisutna razdraljivost
4. tekoe pri usnivanju zbog stalne zabrinutosti N = (I-VI) =
VII. 1. crvenjenje i drhtanje, 2. strah od povraanja, 3. nagon za mokrenjem ili strah
od mogunosti mokrenja ili defekacije N VII =
Tablica 2. Medicinska stanja koja mogu prouzroiti stanja slina
anksioznosti
Srani poremeaji: aritmije, koronarna insuficijencija, prolaps mitralne valve, srana
greka
Endokrinoloki: hipo i hipertireodizam, hipoparatiroidizam, hipoglikemija
Neuroloki: temporalna epilepsija, poremeaj vestibularnog ivca
Respiratorni sistem: astma, hipoksija, hiperventilacija, opstruktivna pluna bolest,
pulmonarna embolija
Druga stanja: porfirija, neoplazma, feokromocitom, sistemski lupus eritematodus,
pelagra
Tablica 3. Lijekovi koji mogu prouzrokovati simptome sline anksioznosti
(panini poremeaj i GAD)
Psihofarmaci: antidepresivi, antipsihotici (akatizija), sedativi hipnotici ( simptomi
sustezanja), disulfiram
Respiratorni sistem: beta-adrenergiki stimulansi, bronhodilatatori
Kardiovaskularni: antiaritimici, antihipertenzivi
Neuroloki: antikonvulzivi, antikolinergici, L-dopa
Anestetici: preanestetik, opi anestetici (postanestetiki sindrom)
Drugi lijekovi: hormon titnjae, antibiotici, nestereoidni antiupalni lijekovi,
antikancerogeni lijekovi, psihoaktivne supstance (npr. kokain, amfetamini, kofein,
kanabis, sustezanje od alkohola, benzodiazepina)
jo jedan simptom iz skupina navedenih u TABLICI 1 u sluaju ago-
rafobije, za socijalnu fobiju minimalno dva, a za panini poreme-
aj i generalizirani anksiozni poremeaj ukupno etiri simptoma,
od kojih minimalno jedan mora biti simptom podraaja vegetativ-
nog sustava. najee bolesnici imaju vei broj simptoma od mi-
nimalno potrebnih. U praksi je vrlo dobro pri sumnji na anksiozni
poremeaj bolesniku dati samoprocjensku skalu anksioznosti (vidi
M. Bajs i sur., str. 75-78). Moe se koristiti i TABLICA 1 kao upitnik
za registriranje simptoma.
M E D I X S P E C I j A L I Z I R A n I M E D I C I n S K I D V O M j E S E n I K W W W. M E D I X . C O M . H R
Tema broja
Upute za koritenje Tablice 1
Kod bolesnika koji ima primarne anksiozne simptome (nisu dio klinike slike
neke druge psihike bolesti) treba odrediti:
1. broj simptoma
2. situacije u kojima se simptomi javljaju
3. prisutnost spontanih paninih napadaja
4. trajanje poremeaja
5. prisutnost vanjskog stresnog dogaaja i uzronu vezu s dogaajem.
Za dijagnozu paninog poremeaja potrebno je sljedee: najmanje 4 simp-
toma, od toga 1 simptom iz skupine I + 3 simptoma iz skupina I-IV; najmanje
nekoliko spontanih paninih napadaja u periodu od jednog mjeseca; jasna obi-
ljeja klinike slike paninog napadaja (jasno izdvojena epizoda straha ili
nelagode, poinje naglo, dosee maksimum u nekoliko minuta i traje najmanje
nekoliko minuta). Ukoliko se simptomi panike javljaju za vrijeme izlaganja
situacijama koje se dijagnosticiraju kod agorafobije, treba zabiljeiti agora-
fobiju s paninim napadajem. Ukoliko se javljaju kod situacija koje izazi-
vaju fobiju, treba zabiljeiti pod fobije.
Za dijagnozu agorafobije potrebno je sljedee: najmanje 2 simptoma od toga
1 simptom iz skupine I + 1 simptom I-IV. Simptomi se pojavljuju u najmanje
dvije od sljedeih situacija: 1. masa ljudi, 2. javna mjesta, 3. odlasci od kue
ili putovanja bez pratnje, 4. odlasci iz kue koje osoba izbjegava ili ih pod-
nosi s nelagodom.
Za dijagnozu socijalne fobije potrebno je sljedee: najmanje 3 simptoma
(1 simptom iz skupine I + 1 od simptoma iz skupine I-IV + 1 simptoma iz
skupine VII). Simptomi se javljaju kod izlaganja situaciji u kojoj je osoba u
sreditu pozornosti (npr. komunikacija u manjoj grupi, zabave, sastanci, lju-
bavni sastanak i sl.). Mora biti prisutno izbjegavanje ovih situacija ili pod-
noenje s nelagodom.
Za dijagnozu generalizirajueg anksioznog poremeaja (GAD) potrebno
je sljedee: najmanje 4 simptoma (1 od I + 3 I-VI). Anksioznost mora biti stal-
na i nevezana za specine situacije, niti se ne smije javljati u napadajima.
Tenzija mora biti prisutna najmanje nekoliko mjeseci, uz zabrinutost oko
svakodnevnih dogaaja i problema.
Za dijagnozu poremeaja prilagodbe potrebno je sljedee: Vanjski stresni
dogaaj u uskoj vezi s nastankom simptoma, trajanja simptoma ne dulje od
6 mjeseci, osim za prolongiranu depresivnu reakciju. Simptomi su najee
mjeavina depresivnih i anksioznih.
Dijagnosticiranje agorafobije i socijalne fobije
Dijagnoza fobije postavlja se kada se simptomi anksioznosti nave-
deni u TABLICI 1 javljaju u strogo deniranim situacijama koje osoba
mora izbjegavati ili, to je rjee, podnositi s velikim strahom.
F40.0 Agorafobija. Dijagnosticira se kada postoji sljedee:
a) jasno izraen strah (simptomi anksioznosti) kada se osoba na-
e u najmanje dvije navedene situacije: 1. masa ljudi, 2. javna mjesta,
3. odlazak iz kue bez pratnje, 4. odlazak iz kue. Od simptoma anksi-
oznosti moraju biti prisutna najmanje dva navedena u TABLICI 1, a
jedan mora biti bilo koji od vegetativnih.
b) mora biti prisutno izbjegavanje situacija kojih se bolesnik
plai ili podnosi s velikom nelagodom.
Kod osoba s agorafobijom vrlo esto se u situaciji koja ih plai
moe pojaviti panini napad. Kada se panini napad javlja u okviru
agorafobije, ne dijagnosticira se posebno nego ga se smatra dijelom
agorafobije i moe se obiljeiti dodatnim ifriranjem: F40.00 bez
paninog poremeaja, F40.01 s paninim poremeajem.
F40.1 Socijalna fobija. Socijalna fobija dijagnosticira se kada se
simptomi anksioznosti javljaju u nekoj od socijalnih situacija i kada
ih osoba izbjegava ili podnosi s velikim strahom. Osoba se boji soci-
jalnih situacija kada je u sreditu pozornosti, boji se da bi zbog
simptoma koje ima mogla biti osramoena ili trpjeti neugodnosti.
Osoba prepoznaje pretjeranost i bezrazlonost straha. Socijalne
situacije povezane sa socijalnom fobijom su jedenje ili govorenje
u javnosti, komunikacija u manjoj grupi kao to su npr. zabave,
sastanci, ulazak u razred, ljubavni sastanak i sl.
najmanje dva simptoma anksioznosti navedenih u TABLICI 1
moraju biti prisutna u situaciji koje se osoba plai, a jedan od simp-
toma mora biti vegetativni. Takoer mora biti prisutno jedno od
navedenog: 1. crvenjenje ili drhtanje, 2. strah od povraanja, 3. na-
gon za mokrenjem ili strah od mogunosti mokrenja ili defekacije.
57
Tema broja
Kliniki je zbog procjene teine fobije i terapijskog pristupa
korisno dobiti informaciju o svim situacijama kojih se osoba boji.
Dobro je traiti bolesnika listu situacija kojih se boji/izbjegava.
Generalizirana socijalna fobija (koja je tea i vie onesposobljava-
jua) postoji kada je strah vezan za veinu socijalnih situacija (npr.
zapoinjanje ili odravanje razgovora, aktivnosti u manjim grupa-
ma, ljubavni sastanak, razgovor s autoritetima, odlasci na zabave).
negeneralizirana fobija postoji kada se osoba boji jedne ili nekoli-
ko (2-3) socijalnih situacija. Tako se npr. fobija od javnog nastupa
odnosi na specinu socijalnu fobiju.
F41.0 Panini poremeaj (epizodina paroksimalna anksioznost).
Bitna karakteristika paninog poremeaja su ponavljani napadi
ozbiljne anksioznosti (panike) koji nisu ogranieni na posebnu si-
tuaciju ili sklop okolnosti, pa su stoga nepredvidivi. Panina anksi-
oznost se odnosi na situacije gdje ne postoji objektivna opasnost.
Dijagnoza paninog poremeaja postavlja se kada osoba doivi ne-
koliko ozbiljnih napada iznenadne anksioznosti unutar razdoblja od
jednog mjeseca. nakon panine atake esto perzistira strah od slje-
deeg napada, koji se naziva anticipirajua anksioznost, a pacijen-
ti je opisuju kao nelagodu u oekivanju ponovnog napada panike.
Panini napadaj ima sljedea obiljeja:
postoji jasna odvojena epizoda intenzivnog straha ili nelagode
poinje naglo
dosee maksimum u nekoliko minuta i traje najmanje neko-
liko minuta
najmanje etiri simptoma iz TABLICE 1 moraju biti prisutna, a od
toga najmanje jedan vegetativnog sustava.
Kod paninog poremeaja uobiajeno su prisutni simptomi na-
vedeni pod III u TABLICI 1: osjeaj omamljenosti, nestabilnosti, ne-
svjestice, slabosti, smuenosti, osjeaj da objekti nisu stvarni (derea-
lizacija) ili se osoba osjea distanciranom od sebe same (kao da
stvarno nije prisutna), strah od gubitka kontrole, da e se poludjeti,
nestati ili umrijeti. Mnogi se bolesnici s paninim poremeajem jav-
ljaju u ambulante hitne medicine zbog straha od smrti. EKG nalaz je
uredan. nedijagnosticiranje paninog poremeaja esto dovodi do
nepotrebnih ponavljanja EKG nalaza. Broj simptoma i uestalost
paninih napada odreuje teinu paninog poremeaja. to je vei broj mogunost ozbiljne tjelesne bolesti. nijedan od simptoma nije dovolj-
napadaja, panini poremeaj je tei i vie onesposobljavajui. no jak ili istaknut da bi pridonio postavljanju neke druge dijagnoze.
F41.1. Generalizirajui anksiozni poremeaj. Kod osobe s gene-
raliziranim anksioznim poremeajem simptomi anksioznosti su
stalno prisutni. Da bi se dijagnosticirao generalizirajui anksiozni
poremeaj potrebno je utvrditi prisutnost stalno prisutne anksioz-
nosti koja nije vezana za specine situacije kao kod fobije, niti ne
dolazi u napadima kao kod paninog poremeaja. nadalje, ona nije
tijesno vezana za nepovoljni vanjski dogaaj kao kod poremeaja
prilagodbe, iako moe njime biti provocirana. Od simptoma
anksioznosti treba utvrditi najmanje etiri iz TABLICE 1 (I do IV), od
toga najmanje jedan vegetativnog sustava. Takoer mora postoja-
ti razdoblje od najmanje nekoliko mjeseci s vrlo izraenom tenzi-
jom, brigom i zabrinutou oko svakodnevnih dogaaja i proble-
ma (simptomi navedeni pod V i VI u TABLICI 1).
F42 Opsesivno-kompulzivni poremeaj. Opsesivno-kompul-
zivni poremeaj e se dijagnosticirati kada su opsesija (misli, ideje
ili predodbe) ili kompulzija (radnje), ili jedno i drugo, prisutni ve-
inu dana najmanje u trajanju od 2 tjedna. Opsesije su perzistentne
ideje, misli, poticaji, predodbe koje se doivljavaju kao nametljive
i neprimjerene te izazivaju anksioznost i nelagodu. Iako je osobama
sadraj opsesija stran i nemaju kontrolu nad njima, sposobne su pre-
poznati opsesije kao svoje misli, a ne kao nametnute, to moe biti
sluaj kod psihotinih poremeaja. najee opsesije su ponavlja-
jue misli o zarazi (npr. mogunost zaraze rukovanjem s drugom
osobom), ponavljajue sumnje (jesu li vrata ostala otkljuana), potre-
ba za odreenim rasporedom stvari (npr. intenzivna nelagoda ako
su stvari u neredu ili asimetrino rasporeene), agresivni i zastra-
ujui poticaji (npr. udaranje neijeg djeteta, uzvikivanje prostota
u crkvi, seksualne matarije (povratna neeljena pornografska ma-
tanja)). Misli, poticaji i predodbe ne predstavljaju uobiajenu brigu
oko svakodnevnih problema (npr. problemi na poslu, u koli, na-
58
ANKSIOZNI POREMEAJI
ncijski problemi) i nisu vezani za realne ivotne probleme. Kom-
pulzije su ponavljanje radnje, tj. ponaanje (npr. pranje ruku, po-
spremanje, provjeravanje), ili pak mentalni in (tiho ponavljanje
rijei, moljenje, brojenje) s ciljem sprjeavanja ili smanjenja anksi-
oznosti ili nelagode, a ne radi ostvarenja ugode ili gratikacije.
Opsesije i kompulzije imaju zajednike karakteristike koje mora-
ju biti prisutne kako bi se dijagnosticirao poremeaj:
valja ih prepoznati kao vlastite, neuvjetovane vanjskim utje-
cajima ili osobama
ponavljajue su i neugodne, a prisutna mora biti najmanje jedna
opsesija ili kompulzija koja se prepoznaje kao pretjerana i bez-
razlona
pacijent se nastoji opirati (opiranja za opsesije i kompulzije koje
dugo traju moe biti minimalno); mora biti prisutna najmanje
jedna opsesija ili kompulzija kojoj se pacijent neuspjeno opire
iskustvo opsesivnih misli i radnji nije samo po sebi ugodno
(ovo se mora razlikovati od povremenog olakanja nakon pre-
stanka tenzije i anksioznosti).
Opsesije ili kompulzije proizvode emocionalnu nelagodu ili
interferiraju s bolesnikovim socijalnim ili individualnim funkcio-
niranjem, uobiajeno s gubitkom vremena. Smatra ih se kliniki
znaajnima kada zaokupljaju pacijenta minimalno 1 h dnevno.
Potrebu nekih osoba da ee provjeravaju jesu li neto zakljuale,
potrebu za pretjeranom urednosti i sl. nee se proglasiti opsesivno-
kompulzivnim poremeajem jer ne zadovoljava navedene kriterije.
Poremeaji prilagodbe
Gubitak posla, drage osobe, premjetaj u drugi grad i neki drugi
dogaaji koji su znaajni za pojedinca mogu izazvati kliniki zna-
ajnu anksioznost, koja se moe smatrati odgovorom na situaciju
u kojoj osoba treba vrijeme za prilagoavanje. Simptomi anksioz-
nosti obino su pomijeani s depresivnim simptomima nakon vanj-
skog dogaaja, a trajanje simptoma ne prelazi est mjeseci.
Simptomi nastaju u razdoblju prilagodbe na znaajnu ivotnu
promjenu ili su posljedice stresnoga ivotnog dogaaja, npr. bolan
gubitak, separacijska iskustva, migracije, emigracije, prisutnost ili
Poetak je obino unutar mjesec dana od zbivanja stresnog do-
gaaja ili ivotnih promjena, a trajanje simptoma obino ne prelazi
est mjeseci, osim u sluaju produljene depresivne reakcije (F43.21).
Ako su simptomi prisutni i nakon toga razdoblja, dijagnoza bi se
morala mijenjati, prema postojeoj klinikoj slici.
Reakcije alovanja, bilo kojega trajanja, koje se smatraju kliniki
znaajnim zbog njihova oblika ili sadraja, trebale bi se ifrirati kao
F43.22, F43.23, F43.24 ili F43.25, a one koje su jo uvijek jake i traju
dulje od est mjeseci kao F43.21 (prolongirana depresivna reakcija).
S obzirom na prisutnost vodeih simptoma i trajanje mogu se
postaviti sljedee dijagnoze:
F43.20: kratkotrajna depresivna reakcija prolazno, blago de-
presivno stanje koje ne traje dulje od mjesec dana
F43.21: prolongirana depresivna reakcija blago depresivno sta-
nje koje se dogodilo kao odgovor na produljeno izlaganje stre-
snoj situaciji, a ije trajanje ne prelazi dvije godine. ne zado-
voljava pune kriterije za blagu depresivnu epizodu
F43.22: mjeovita anksiozno-depresivna reakcija prisutni su
istodobni anksiozni i depresivni simptomi, ali na razini ne
veoj nego to je oznaeno kod mjeovitog anksioznog i depre-
sivnog poremeaja (F41.2). M
l i T e r aT U r a
1. MKB 10 Klasikacija mentalnih poremeaja i poremeaja ponaanja. Zagreb: Medicinska
naklada, 1999.
2. ICD 10 Clasication of Mental and Behavioural Disorders Diagnostic criteria for research.
World Health Organization, 1993.
3. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th ed, DSM IV, International Version
with ICD-10 codes. Washington DC: American Psychiatric Association, 1995.
4. trkalj Ivezi S, Folnegovi-malc V. Dijagnosticiranje anksioznih poremeaja. U: trkalj
Ivezi S (ur). Dijagnostike i terapijske smjernice (algoritam): Anksiozni poremeaji. Zagreb:
Hrvatski lijeniki zbor, 2003.
M E D I X S R PA n j 2 0 0 7 . G O D. X I I I B R O j 7 1