MAINSKI FAKULTET BANJA LUKA

KATEDRA ZA MOTORE I VOZILA

Predmet: Motori sus

MJERENJE POGONSKIH KARAKTERISTIKA

MOTORA SUS

STUDENT:Duko Peuli
Broj indexa: 8966
Datum: 09.02.2017.
Sadraj:
1. MJERENJE POGONSKIH KARAKTERISTIKA MOTORA SUS
1.1. Osnovni elementi probnog stola za ispitivanje
pogonskih karakteristika
1.2. Elektrine konice
1.3. Osnovne karakteristike motorne konice i motora
sus
1.4. Mjerenje brzinske karakteristike motora
1.5. Mjerenje karakteristike optereenja motora
1.6. Prilozi
2. LITERATURA

2
 1. MJERENJE POGONSKIH KARAKTERISTIKA MOTORA SUS
1.1. Osnovni elementi probnog stola za ispitivanje
pogonskih karakteristika

U okviru ove laboratorijske vjebe mjerie se dvije

pogonske karakteristike motora i to: brzinska
karakteristika i karakteristika optereenja.
Mjerenje pogonskih karakteristika vri se na probnom stolu
(slika 1) za ispitivanje motora koji se sastoji od:
konice,
postolja (bazna ploa) sa elementima za privrivanje
motora i konice,
vratila za spajanje ispitivanog motora i konice,
sistema za napajanje motora gorivom sa ureajem za
mjerenje potronje goriva,
vodovodnog sistema za hlaenje motora i konice,
sisteme za odvoenje izduvnih gasova i
pulta za upravljanje ispitivanjem.
Motorska konica ima osnovni zadatak da simulira spoljno
optereenje koje motor treba da savlada i da apsorbuje
mehaniku energiju koju daje motor (apsorvana energija se
pretvara u toplotu ili elektrinu energiju). Simulirano
spoljno opereenje koje motor treba da savlada zadaje se
posredstvom regulacionog organa motorske konice, tj.
eljeni reim rada motora dobija se djelovanjem na
regulacioni organ motora i regulacioni organ konice.
S obzirom na primijenjeni nain koenja razlikujemo
sljedee konice :
mehanike,
hidrauline,
vazdune i
elektrine.

3
 Slika 1: Priobni sto sa pultom za upravljanje
Laboratorija za motore i vozila,
Mainski fakultet Banjaluka

Tokom laboratorijske vjebe mjere se sljedei parametri:

- sila na konici F[kg],
- broj obrtaja n[o/min],
- asovna potronja goriva ge [g/s],

1.2. Elektrine konice

Elektrine konice su veoma pogodne za opremu ispitnih

laboratorija, te se danas sve vie primenjuju. Njihova
glavna prednost u odnosu na druge konice je: stabilnost
pri radu, omoguavaju fino podeavanje optereenja, takoe,
zavisno od toga na kom principu radi konica, mogu sluiti
i za pokretanje motora (pri startovanju, utvrivanju
mehanikih gubitaka itd.).
Elektrine konice se po principu rada mogu podijeliti
na one koje rade kao generatori ili one koje rade na
principu vrtlonih struja.
Najpogodnije i najrasprostranjenije za laboratorijska
ispitivanja motora jesu elektrine konice sa jednosmjernom
strujom, sa pokretnim statorom.
Na slici 2. prikazan je presjek konice koja radi po
principu vrtlonih struja proizvoaa
" Shenk ".
4
 Slika 2: Elektrina konica " Shenk " [2]

Glavni dijelovi konice su:

1. uzbudni namotaj;
2. ozubljeni rotor;
3. rashladne komore;
4. osovina rotora;
5. ulaz za rashladnu vodu;
6. leajevi rotora;
7. spojnica;
8. nosa konice;
9. postolje konice;
10. dovod rashladne vode;
11. dava broja obrtaja;
12. tijelo konice;
13. davaa sile;

Kroz uzduni namotaj (1) tee istosmjerna struja koja

stvara magnetno polje. Ozubljeni rotor (2), svojim
obrtanjem, sijee magnetno polje i u statorskom dijelu
rasladnih komora (3) indicira se vrtlona struja koja
stvara magnetsko polje i tako koi rotor (2,4). Tijelo
konice (12) povezano je preko poluge i davaa sile (13),
koji registruje silu koenja odnosno momenat.

5
Treba napomenuti da temperatura rashladne vode ne smije
rasti iznad 45C zbog intenzivnog stvaranja kamenca.

Kao to je navedeno, kod ove konice mjeri se sila

koenja (F), a zahvaljujui poznatom kraku sile dolazi se
do vrijednosti reaktivnog momenta koenja koji je jednak
aktivnom obrtnom momentu motora, a potom i do snage
motora:

Me=Fl
Pe=Me
=2n

Gdje je:
Pe [W] - snaga
Me [Nm] - moment
[rad/s] - ugaona brzina
F [N] - sila
l [m] - krak sile
n [s-1] - brzina obrtanja

6
 1.3. Osnovne karakteristike motorne konice i motora
sus

Za potrebe ispitivanja brzinskih karakteristika koriena

je elektrina motorska konica proizvoaa AVL i motor sus
proizvoaa PSA.

Karakteristike motorne konice:

- Snaga 240 [KW],

- Broj obrtaja 10 000 [o/min],

- Struja 7,5 [A]

Izgled i osnovni elementi koriene elektrine konice dati

su na slikama 3,4 i 5.

Slika 3: Elektrina konica " AVL "(Eddy Current

dynamometer) [3]

7
 Slika 4: Glavni dijelovi elektrine konice " AVL "[3]

Princip rada "AVL" elektrine konice (Eddy Current

dynamometer) je sljedei:
U kalemove (pobudne namotaje) (1) se dovodi jednosmjerna
struja koja stvara magnetno polje, ije su silnice okomite
u odnosu na krajnje ivice zubaca rotora (5). Rotor sa
zupcima (2), svojim obrtanjem, presijeca magnetne silnice i
u statorskom dijelu rashladnih komora (4) indukuje se
vrtlona struja koja sa svoje strane stvara magnetsko polje
suprotno rotaciji rotora i tako koi rotor konice (2).
Regulacija konice izvodi se regulacijom uzbudnog napona.
Energija koenja pretvara se u toplotu i odvodi rashladnom
vodom kroz kanale u statoru, na taj nain se hladi stator
konice. Rotor konice se hladi kroz ventilacione otvore
(6) pomou vazduha, i treba voditi rauna da ti otvori
uvjek budu isti.
Kod ovih konica temperatura rashladne vode ne smije rasti
iznad 50C zbog intenzivnog stvaranja kamenca.

8
 Slika 5: Dijelovi elektrina konica " AVL "[3]

Karakteristike motora sus:

- Snaga 100 [KW],

- Obrtni moment: 320 [Nm],

- Zapremina: 1997 [cm3],

- Prenik klipa: [ ]

- Hod klipa: [ ]

- Stepen kompresije: 18

- Broj cilindara: 4

- Raspored cilindara: linijski

- Vrsta goriva: dizel

- Broj taktova: etverotaktni

Izgled korienog motora sus sa spoljnim brzinskim

karakteristikama (krivom snage i obrtnog momenta motora na
punom optereenju) prikazani su na slici 6.

9
 Slika 6: Prikaz motora sus 2.0 HDI sa spoljnim
brzinskim karakteristikama

1.4. Mjerenje brzinske karakteristike motora

Brzinska karakteristika prestavlja zavisnost snage, obrtnog
momenta, potronje goriva i drugih parametara od brzine
obrtanja, odnosno broja obraja koljenastog vratila, pri
konstantnom poloaju regulacionog organa.
Ispitivanje je vreno pri optereenju od 20 % (ugao , ugao
papuice gasa). Pri konstantnom zadanom opereenju mjeren
je moment koenja (obrtni moment motora), snaga motora,
asovna potronja goriva, u zavisnosti od broja obrtaja
koljenastog vratila.
asovna potronja goriva moe se odrediti na bazi mjerenja
vremena utroka odreene zapremine goriva (zapremina mjerne
birete) i to je tzv. zapreminska metoda ili mjerenjem
utroka odreene mase goriva (tzv. teinska metoda):
Gg = Vg*rg/tg, kg/h, odnosno
Gg = mg /tg
Vg zapremina mjerne birete
10
 rg gustoa goriva
mg mjerna masa goriva
tg vrijeme utroka posmatrane koliine goriva
Iz izmjerene asovne potronje goriva izraunata je
specifina efektivna potronja goriva:
ge= Gh/Pe, g/kWh
ge specifina efektivna potronja goriva
Gg asovna potronja goriva
Pe efektivna snaga
Rezultati mjerenja su prikazani u tabeli 1. odnosno
dijagramu 1.

Tabela 1. Parametri za odreivanje brzinskih karakteristika

Broj
obrtaja
1200 1450 1700 1950 2200 2450 2700 2950 3200 3450
motora,
n (min-1)
Obrtni
moment
81,4 78 64,4 45,3 37 30,3 27,1 19 19,1 13,6
motora
Me (Nm)
Snaga
motora Pe 10,22 11,84 11,45 9,24 8,52 7,77 7,66 5,87 6,5 4,91
(kW)
asovna
potronja
2,37 2,51 2,52 2,65 2,71 2,72 2,66 2,55 2,75 2,98
goriva
Gg (kg/h)
Specifina
efektivna
potronja 231,69 211,52 219,69 286,24 318,54 350 347,76 434,46 425,5 606,97
goriva ge
(g/kWh)

Me Pe
100
15
80
10
60
40 5
20 0
0
1200 1450 1700 1950 2200 2450 2700 2950 3200 3450

Me - Efektivni obrtni moment Pe - Efektivna snaga

11
 1.5. Mjerenje karakteristike optereenja motora

Starionarna ili karakteristika optereenja predstavlja

zavisnost karakteristinih parametera u funkciji
optereenja motora pri konstantnom broju obrtaja. Ove
karakteristike su bitne za stacionarni pogon i najee se
snimaju pri broju obrtaja sa kojim motor radi pri
stacionarnom pogonu u eksploataciji, ali se mogu snimiti i
za svaki broj obrtaja izmeu nmin i nmax. Mjerena je
specifina efektivna potronja goriva u zavisnosti od
poloaja regulacionog organa (optereenja). Mjerenje je
izvreno pri broju obrtaja n = 1500 min-1 , a optereenje
je mijenjano u intervalu od 10 % do 100 %.
Dobijeni rezultati su prikazani u tabeli 2, odnosno u
dijagramu 2.

Tabela 2. Parametri za odreivanje karakteristika

optereenja

Broj
obrtaja
1500
motora,
n (min-1)
Obrtni
moment
2.8 71 133.6 182.2 248.6 267.7 264.2 261.3 234.1 255.5
motora
Me (Nm)
Snaga
motora Pe 0.44 11.2 20.98 28.61 39.03 42.03 41.5 41.03 36.75 40.11
(kW)
asovna
potronja
0.74 2.59 4.44 6.47 8.51 9.62 9.62 9.62 9.62 9.62
goriva
Gg (kg/h)
Specifina 1682.9 232.37 211.71 226.4 218.09 228.96 232 2344.6 261.82 239.89

12
efektivna
potronja
goriva ge
(g/kWh)

Gg
12
10
8
6
4
2
0
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Gg-asovna potronja goriva

ge
2000
1500
1000
500
0
10 20 30 40 50 60 70 80 90

ge-specifina efektivna potronja goriva

13
 2. LITERATURA:

1. Miroljub V. Tomi, Stojan V. Petrovi: Motori sa

unutranjim sagorevanjem, Mainski fakultet Beograd,
2004.
2. ore ili: Ispitivanje motornih vozila, Veleuilite
Velika Gorica, Velika Gorica, 2010.
3. Prezentacija o " AVL " konici (Eddy Current
Dynamometers) 2014.

14