Seminarski rad iz predmeta: Specijalne oblasti logistike

Tema:

LOGISTIKE TEHNOLOGIJE I EDUKACIJA U LOGISTICI

Predmetni profesor:
Dr Asib Alihodi
Student: Asistent:
Aleksandar Jovi 125/11 Mr eljko Stevi, vii asistent

Doboj, Septembar 2015

SADRAJ:

SADRAJ:.................................................................................................................... 2
1. UVOD....................................................................................................................... 3
2. LOGISTIKE TEHNOLOGIJE....................................................................................... 4
2.1. Paletizacija............................................................................................................ 5
2. 1.1. Podijela paleta s obzirom na oblik.........................................................................7
2.1.2. Podijela paleta s obzirom na dimenziju....................................................................8
2.1.3. Podijela paleta s obzirom na namjenu.....................................................................9
2.1.4. Podijela paleta s obzirom na vrstu materijala od kojeg su izraene.................................9
2.1.5. Podijela paleta s obzirom na konstrukcijske osobine.................................................10
2.2. Kontejnerizacija.................................................................................................... 10
2.2.1. Podjela kontejnera........................................................................................... 10
2.2.2. Podjela kontejnera prema namjeni i prema vrsti robe koja se u njima prevozi..................11
3. INFORMACIONE TEHNOLOGIJE I INTEGRACIJA LOGISTIKIH PROCESA....................12
3.1. Tehnologija bar koda.............................................................................................. 13
3.2. Tehnologija radio-frekvencijske identifikacije RFID.....................................................13
4. EDUKACIJA U LOGISTICI......................................................................................... 13
4.1. Upravljanje logistikim sistemima i procesima..............................................................13
4.2. Neformalna edukacija klju poslovnog uspjeha...........................................................14
5. ZAKLJUAK........................................................................................................... 15
6. LITERATURA........................................................................................................... 16

2
 1. UVOD

Seminarski rad je odraen na temu ,,Logistike tehnologije i edukacija u logistici. Rad se sastoji
iz dva dijela a svakio dio ima nekoliko poglavlja.

U prvom dijelu rada je predstavljeno ta to predstavljaju logistike tehnologije, na koji nain se

one koriste u raznim procesima koji se obavljaju u logistici (pakovanje, ukrupnjavanje,
identifikacija).

Drugi dio rada se odnosi na edukaciju u logistici i predstavljanju znaaja edukacije odnosno
osposobljavanja strunih kadrova za rad i obavljanje svih logistikih aktivnosti.

3
2. LOGISTIKE TEHNOLOGIJE

Razvoj tehnologija u oblasti logistike odnose na: logistike jedinice, transportna sredstva,
pretovarno skladine sisteme i terminale. U domenu logistiih jedinica prisutna je tendencija ka
potpunoj tehnikoj kompatibilnosti kojom se olakava samo formiranje zbirne jedinice i
otpornosti na njeno rasturanje bez primjene konvencionalnih metoda ( vezivanja, folije i dr. ). U
Evropi su zadnje decenije izuzetno razvijeni sistemi zasnovani na primjeni malih plastinih
kontejnera izvedenih na bazi modula 400 x 600 mm. [1]

Pojedine firme ( posebno iz autoindustrije ) koriste i po vie miliona ovih jedinica u realizaciji
aktivnosti u okviru logistikih mrea. Kod nas ovi sistemi ne da nisu uvedeni ve nisu dovoljno
priznati, ni u ue strunim krugovima koji se bave ovom problematikom.

Razvoj transportnih sredstava je pod izuzetnim uticajem meunarodnih normi koje potuju
zahtjeve iz oblasti pouzdanosti elemenata sistema, bezbjednosti, ekoloke zatite, ekonominosti,
i dr. Pored toga, savremena vozila se sve vie prilagoavaju promjenama karakteristika tereta,
prije svega poveanjem volumena tovarnog prostora. [1]

Kod pretovarno skladinih sistema stalno je prisutan ternd razvoja tehnologija koje
obezbjeuju formiranje logistikih podsistema, velikih gustina (uz maksimalno koritenje
prostora, prije svega visine), sa brzom realizacijom zadataka, uz malo angaovanje saobraajnica
i eliminaciju uea manuelnog rada. U savremenim rjeenjima iz ove oblasti se danas susreu
npr. skladini sistemi sa velikim visinama slaganja kontejnera sa potpuno automatizovanim
skladino-pretovarnim procesima.

Razvoj u ovim oblastima danas je nerazdvojiv od adekvatnog razvoja informacionih tehnologija.

Rjeenja iz oblasti informacionih tehnologija su danas sve vie inkorporirana u logistikim
aktivnostima i to od prenosa i obrade informacija pa sve do primjene inteligentnih sistema pri
realizaciji pojedinih procesa. [1]

2.1. Paletizacija

Najee, se paleta definie na nain kako slijedi: [2]

Paleta je drvena podloga, izraena od dasaka odreenih standardnih dimenzija, na koju se tovari
roba ;

Paleta je nosivo postolje s nadgradnjom ili bez nje, a slui za saimanje proizvoda, za stvaranje
tovarne jedinice za otpremu, skladitenje i slaganje u vozila ili manipulisanje uz pomo drugih
mehanikih sredstava.

Paleta je vrsta pomone opreme koja omoguava formiranje kompaktnog i vrstog paketa
sloenog iz raznih vrsta komadne robe.

4
U strunoj terminologiji pod pojmom paleta se podrazumjeva specijalno izraena, najee
drvena, podloga na koju se po odreenim pravilima slau komadni tereti (kartoni, sanduci, vree,
bale, gajbe, bave, role i sl..) radi oblikovanja veih standardizovanih teretnih jedinica kojima se
sigurno, jednostavno, brzo i raconalno manipulie.

Dakle, paleta najee kao drvena podloga odreenih normatizovanih dimenzija, slui za
tovarenje, slaganje robe., tj. palete su namjenjene integraciji-zdruivanju manjih tovarnih
jedinica u vee. Ona je po svojoj funkciji pomona oprema koja omoguava formiranje
kompaktnog i vrstog paketa, sloenog iz raznih vrsta komadne robe. [2]

Kako se radi o opremi koja se upotrebljava u transportu i skladitenju, to su i njene karakteristike

pa i pojam standardizovan na nain da se pod paletom podrazumjeva tovarna podloga koja se
uglavnom sastoji od dva poda da se njome lako rukuje viljukama viljukara ili paletnim
kolicima. Uoava se naglaavanje: namjene (tovarna podloga) ; konstrukcije (dva poda) i
tehnologija rukovanja (viljukama viljukara) . Ravna dvoulazna paleta prikazana je na slici
koja slijedi (Slika 1). [2]

Slika 1. Ravna paleta (dvoulazna)

(Izvor: Integralni transportni sistemi, etvrto predavanje - Paletizacija i kontejnerizacija, Fakultet za mediteranske poslovne
studije, Tivat, kolska 2011/2012)

Danas se u svijetu koriste razliite palete. Razlike u posmatranju mogu nastati s obzirom na: [2]

oblik palete,
dimenziju,
namjenu,
vrstu materijala od kojeg su izraene,

5
 konstrukcijske osobine i dr.

6
2. 1.1. Podijela paleta s obzirom na oblik

Dominantne su ravne palete - palete sa ravnom podlogom (Slika 1.), palate s nadgradnjom i
boks-palete. Pored ove osnovne podjele po obliku susreemo niz raznih vrsta i podvrsta koje su
dio programa dananjih osamdesetak vrsta najeih paleta koje se susreu u praksi. [2]

Slika 2. Konstruktivne karakteristike palete EUR-EPAL

(Izvor: Integralni transportni sistemi, etvrto predavanje - Paletizacija i kontejnerizacija, Fakultet za mediteranske poslovne
studije, Tivat, kolska 2011/2012)

Ravna paleta najee je drvena ravne podloge sa ili bez noica, na koju se slau pojedini
komadi robe u cilju realizacije jedinstvene tovarne jedinice kojom se moe lako I brzo
manipulisati pomou viljukara. Veina evropskih zemalja usvojio je paletu 800x1200 mm. Osim
drvenih ravnih paleta navedenih dimenzija u eksploataciji se nalaze i ravne drvene palete
sledeih dimenzija: [2]

800 mm x 1000 mm
1000 mm x 1000 mm
1200 mm x1600 mm
1200 mm x 1800 mm

Sve ravne drvene palete prethodno navedenim dimenzijama usvojila je Meunarodna

organizacija ISO. Ipak se kako u Evropi i u svijetu najvie koriste ravne palete dimenzija 800 x
1200 mm (oko 80% od ukupnog obima paleta), a zatim palete dimenzija 1000 x 1200 mm.

7
Ravne drvene palete se s obzirom na mogunost zahvatanja i primjene mogu podjeliti na palete
sa: [2]

jednim otvorom i dva ulaza

dva otvora i etiri ulaza
jednom noseom povrinom
dvije nosee povrine
specijalne ravne palete.

Dvoulazna paleta, koja se jo naziva i paleta sa dvostrukim podom, prikazana je na Slici 3.

Manipulacija ovom paletom mogua je samo primjenom viljukara. Kod etvoroulazne paltete,
koja je nastala od dvoulazne, prilaenje je mogue sa sve etiri strane.

Slika 3. Dvoulazna paleta sa dvostrukim dnom

(Izvor: Integralni transportni sistemi, etvrto predavanje - Paletizacija i kontejnerizacija, Fakultet za mediteranske poslovne
studije, Tivat, kolska 2011/2012)

2.1.2. Podijela paleta s obzirom na dimenziju

Najea podjela vrena je za ravne palete, tako se razlikuju tipovi paleta: [2]

Tip 0 dimenzije: 600x800 [mm]; nosivost: 1000 do 4000 [kg]; masa: 18 [kg];
Tip 1 (Euro paleta) dimenzije: 800x1200 [mm]; nosivost: 1000 do 4000 [kg];
masa: 22 [kg];
Tip 2 (Standardna paleta) dimenzije: 1000x1200 [mm]; nosiovost: 1000 do 4000
[kg]; masa: 40 [kg] i
Tip 3 dimenzije: 1200x1200 [mm]; nosivost: 1000 do 4000 [kg]; masa: 45 [kg].

8
2.1.3. Podijela paleta s obzirom na namjenu

Podjela paleta s obzirom na namjenu zavisi od pozicije posmatranja. Kada se namjena posmatra
s obzirom na vijek trajanja ili uestalost korienja, tada se palete svrstavaju u jednokratne
(nepovratne) i viekratne (vie puta se koriste ili razmjenjuju). Podjela s obzirom na vrstu robe
kojoj su namjenjene vri se na: univerzalne i specijalne. Za razliku od specijalnih ili specifinih,
univerzalne palete su namijenjene razliitim vrstama tereta. [2]

Namjena paleta u funkciji pakovanja se moe poveavati, pa se tako poveava i univerzalnost.

Podjela paleta s aspekta namjene moe se izvriti i prema teretu kojemu su namijenjene. Tako
npr. moemo razvrstati palete za tekui, komadni i rasuti teret.

2.1.4. Podijela paleta s obzirom na vrstu materijala od kojeg su izraene

Najea podjela zasnovana na materijalu od kojeg su paletete izraene je na: [2]

drvene,
metalne i
plastine palete.

Drvene Ove palete se najee upotrebljavaju iz razloga to se lako prave i imaju prihvatljivu
nosivost, jeftine su za izradu i nemaju preveliku sopstvenu masu. Sa druge strane imaju relativno
kratak vjek trajanja, podloe su truljenju, nisu pogodne za transport tekih tereta. Najee se
koriste pri transportu robe srednjih teina do 500 kg i u sredstvima sa zatvorenim tovarnim
prostorom.

Metalne Upotrebljavaju se u tekoj industriji i transportu veoma tekih ili tereta koji emituje
visoku temperaturu (koriste se u elianama, tekoj preraivakoj industriji, u fabrikama teke
mehanizacije...). Prednosti ovih palata su: podnose visoke temperature i velike teine, imaju dug
vijek trajanja... Nedosaci: velika sopstvena teina, visoka cijena izrade... Od metala za izradu
najee se koristi aluminijum.

Plastine Ove palete su u sve eoj upotrebi: Koriste se prilikom transporta najrazliitije vrste
robe, ak i veih teina. Prednosti: mala sopstvena teina, nia cijena u odnosu na metale palete,
otpornost na koroziju i truljenje, mogunost pravljenja bilo kakvih eljenih oblika paleta.
Nedosaci: slabije podnose visoke temperature, komplikovana izrada a samim tim i vea cijena u
odnosu na drvene. [2]

9
2.1.5. Podijela paleta s obzirom na konstrukcijske osobine

U konstrukcijske osobine ubrajaju se sposobnosti premijetanja prema emu se palete mogu

podijeliti na statine i pomine. No, gotovo svaki tip palete posjeduje svoje konstruktivne
specifinosti, uslovljene namjenom palete, specifinosti robe i posebno, manipulativnih sredstava
koja mogu imati i razliite, zahvatne ureaje. [2]

Palete se upotrebljavaju u tehnolokom procesu koji je vezan za pakovanje, skladitenje, pretovar

i transport, te s obzirom na vlasnitvo razlikujemo sledee osnovne grupe: [2]

preduzea koja pruaju uslugu u prevozu (tu se prije svega misli na eljeznicu),
preduzea koja koriste uslugu prevoza i primjenjuju palete prije svega u fazama
unutanjih tokova proizvoda,
preduzea koja posjeduju palete u procesu proizvodnje s tim da je paleta sastavni dio
prevoznog procesa od izvora do cilja.

2.2. Kontejnerizacija

Rije kontejner opte je poznata u cijelom svijetu, u naem jeziku ima znaenje: kutija ili posuda.
Naziv kontejner potie od engleske rijei "container" (contain - sadravati) a znai sve ono to u
sebi moe sadravati neto drugo. [2]

Kontejneri prestavljaju prirodni nastavak razvoja paleta ka veim transportnim jedinicama.

Kontejner, kao dio standardizovane, transportne opreme : [2]

a) Koji ima trajne osobine i prema tome je dovoljno vrst da se moe ponovo upotrebljavati,
b) Tako konstruisan da olaka prevoz tereta bez oteenja, sa jednim ili sa vie prevoznih
sredstava,
c) Opremljen elementima koji omoguavaju lako rukovanje, naroito kada se vri pretovar sa
jednog na drugo prevozno sredstvo,
d) Konstruisan da omoguava lako punjenje i pranjenje,
e) Koji ima unutranju zapreminu od najmanje 1 m3.

2.2.1. Podjela kontejnera

Zavisno od karakteristika koje se posmatraju, kontejneri se dijele prema: [2]

Namjeni
Vrsti robe koja se u njima prevozi
Nosivosti
Vrsti materijala od kojeg su izraeni
Vrsti konstrukcije
Mjestu korienja
Nainu prevoza
Vrsti ureaja kojima su opremljeni

10
 Podobnostima i mogunstima pretovara i sl.

11
Na slici 4. prikazana je podjela kontejnera zasnovana na kontejnerima koji potiu od paleta ili
platform i standardizovanim ISO kotejnerima.

Slika 4. Podjela kontejnera bazirana na evoluciji kontejnera

(Izvor: Integralni transportni sistemi, etvrto predavanje - Paletizacija i kontejnerizacija, Fakultet za mediteranske poslovne
studije, Tivat, kolska 2011/2012)

2.2.2. Podjela kontejnera prema namjeni i prema vrsti robe koja se u njima prevozi

Najuoptenija podjela, razvrstavanje kontejnera po namjeni odnosi se na podjelu u dvije osnovne

grupe: [2]

univerzalne kontejnere i
pecijalne kontejnere.

Podjela kontejnera s obzirom na vrstu robe koja se u njima prevozi vri se na: [2]

komadna
rifuzna
tena

12
 Slika 5. Izgled kontejnera
(Izvor: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Teu.jpg/800px-Teu.jpg)

3. INFORMACIONE TEHNOLOGIJE I INTEGRACIJA LOGISTIKIH

PROCESA

Kako bi bila uinkovita, savremena logistika zahtijeva saradnju i komunikaciju logistikih

procesa. Informaciona tehnologija predstavlja osnovnu poveznicu svih procesa logistikog lanca
i omoguava kontinuiranu komunikaciju u stvarnom vremenu. Samim time je postala osnovna
tehnologija koja osigurava uinkovit tok proizvoda, usluga i informacija kroz logistiki lanac. [6]

Integracija u logistici prvenstveno se odnosi na fizike karakteristike infrastrukture. Za uvoenje

zajednikih logistikih standarda bilo je potrebno dugo vremena, a kljunu ulogu su odigrale
razvijene zemlje. Finansijskom moi i eljom za razvojem nametnule su nove standarde i
tehnologije. Njihov daljnji razvoj zavisie o unifikaciji i integraciji logistikih procesa temeljenih
na informacionoj tehnologiji.

Osnovni faktor uspjenosti i uinkovitosti logistikih lanaca je saradnja i zajedniko djelovanje

meu pojedinim uesnicima. To dovodi do neophodne sinhronizacije meu aktivnostima u
logistikom lancu. Ovakv nivo koordinacije odnosi se na integraciju logistikog lanca. Pri tome
informaciona tehnologija ima kljunu ulogu u postizanju integrisanih logistikih procesa kroz
podruja razmjene informacija, zajednikog planiranja, koordinacije poslovnog toka, te
prihvatanja novih modela i tehnologija poslovanja. [6]

13
3.1. Tehnologija bar koda

Korienje tehnologije crtinog bar koda poinje 1970-ih godina, te je danas neophodan element
svakog proizvoda. Bar kod nastao je kao standardizacija kodova evropskog sistema za
standardizaciju proizvoda koji je prihvaen od velikog broja drava.

Sastoji se od ispisanog niza stupaca ili crtica razliite debljine koje slue za pohranu odreenih
podataka. Uz najee koriteni crtini jednodimenzionalni kod, razvijen je i dvodimenzionalni
kod. Utisnute informacije se jednostavno oitavaju pomou laserskog itaa. [6]

3.2. Tehnologija radio-frekvencijske identifikacije RFID

RFID tehnologiju moemo nai u svim podrujima ivota (oznaavanje ivotinja, imovine,
proizvoda, itd.). Korienje poinje na visoko razvijenim tritima, koja mogu opravdati
znaajne trokove ulaganja u nove tehnologije.

RFID tagovi trenutno nadopunjavaju tehnologiju crtinog koda, a uskoro bi je mogli u potpunosti
zamijeniti. Tag ureaj postavlja se na proizvod ili se integrie u sam proizvod, a sve u svrhu
identifikacije i praenja. Komunikacija izmeu tag ureaja i ureaja za itanje obavlja se pomou
radio talasa. Oznaavanje RFID tagovima omoguuje jednostavnije praenje i rukovanje
proizvodima. Postoji vie prednosti pred crtinim kodom, a neke od vanijih su sadravanje
mnogo vee koliine podataka i jednostavnije oitavanje ili izmjena podataka. [6]

4. EDUKACIJA U LOGISTICI

Edukacija strunjaka za logistiku u svijetu se odvija kroz kompleksne programe

dodiplomskih i poslijediplomskih studija na univerzitetima i naunim univerzitetima. Preko 200
programa razliitog A karaktera i nivoa prisutno je uobrazovnim institucijima. Cilj je stvaranje
vrhunskih strunjaka za logistike sisteme koji e biti sposobni da istrauju probleme, da
teoretski i praktino rjeavaju kompleksne logistike zadatke i primjenjuju metodoloke alate i
tehnike za optimizaciju logistikih procesa i aktivnosti.

Danas nema kompanije urazvijenom svijetu sa preko 100 zaposlenih, da nema logistikih
ininjera ili logistiku organizacionu jedinicu. Strunjaci logistiari danas rjeavaju probleme u
privrednim i vanprivrednim djelatnostima, industrijskim kompanijama, trgovakim i
transportnim preduzeima, medicini, vojnim sistemima. [1]

4.1. Upravljanje logistikim sistemima i procesima

Studij logistike je namijenjen obrazovanju polaznika za rukovoee funkcije koji e doprinijeti

optimizaciji i razvoju poslovanja organizacija i preduzea koje se bave proizvodnjom,
trgovakom ili uslunom djelatnou do dravnih preduzea i institucija kao to su vojska,
policija, te druga ministarstva i dravne uprave. [4]

14
Studij je utemeljen na specijalistikim znanjima i vjetinama koje garantuju uspjenost
obavljanja logistike podrke sloenim sistemima. U strunim vojnim, policijskim i slinim
krugovima je usvojen pojam logistika za praenja operacija u zemlji i inostranstvu.
Potreba za specijalnim obrazovanjem u podruju logistikog menadmenta javlja se kao odgovor
na sloenost sistema logistike i njegovih nunih procesa optimizacije. Studij logistike obrazuje
polaznike za primjenu savremenih metoda upravljanja. [4]

4.2. Neformalna edukacija klju poslovnog uspjeha

Nekada davno formalno obrazovanje bilo je sasvim dovoljno za zapoljavanje, no danas ta pria
ne dri vodu. U istraivanju koje su proveli portali EduCentar i MojPosao sudjelovalo je 300
posloprimaca, 50 poslodavaca i 35edukativnih ustanova.
Veina posloprimaca (65%) pohaala je neki program dodatne edukacije, a njih 26% smatra da
im je to pomoglo u objavljivanju radnih zadataka. U proteklih je godinu dana o troku
poslodavaca edukaciju pohaalo svega 15% ispitanika, ali 27% poslodavaca smatra kako je
edukacija izrazito pomogla njihovim zaposlenicima. [5]

Kao i prole godine, najvie poslodavaca smatra da su njihovim zaposlenicima prvenstveno

potrebne dobre komunikacijske i prezentacijske vjetine.
Druga najvanija vjetina za poslodavce je voenje projekata i osobni razvoj ak polovica
poslodavaca smatra da je njihovim zaposlenicima potrebna ta vrsta edukacije. Tree mjesto
zauzima edukacija iz podruja menadmenta.

Najbitniji elementi odabira edukativnih ustanova su kvaliteta programa (95%) i prilagodba

programa potrebama polaznika (96%). Druga bitna stvar je cijena, a ime predavaa je najmanje
bitno. Kriza je smanjila cijene, ali i poveala ponudu na tritu edukacija Proteklih nekoliko
godina krize ostavilo je znaajan trag za pruatelje edukacije 69% edukativnih ustanova bilo je
primorano prilagoditi cijene programa, ali i same programe. Na pitanje koja je najvea snaga,
40% edukativnih ustanova odgovara: prepoznatljiv brend i kvaliteta edukacijskih materijala.
Osim toga, edukativne ustanove prepoznaju se i na temelju preporuke. [5]

15
5. ZAKLJUAK
Logistike tehnologije su mnogobrojne a u ovom radu su predstavljene samo neke od njih kao
to su pakovanje robe na palete-paletizacija, tehnologije ukrupnjavanja tereta zbog lake
manipulacije-kontejnerizacija, tehnologije identifikacije, oznaavanja i praenja logistikih
jedinica (paleta, kontejnera) putem bar kod ili RIFD tehnologije koja spada u moderne
tehnologije koje se koriste u logistici.

Kada je edukacija u logistici u pitanju, dolazimo do zakljuka da je ona vana kako u svim
oblastima ivota tako i u logistici. Nedostatak edukacije ili loa edukacija, odrazie se na
poslovanje preduzea jer slabo edukovan-osposobljen kadar, nee moi u potpunosti da
ispunjava potencijale preduzea.

16
6. LITERATURA

[1] dr Alihodi A., mr Stevi ., Specojalne oblasti logistike, Doboj 2014

[2] Integralni transportni sistemi, etvrto predavanje - Paletizacija i kontejnerizacija, Fakultet za

mediteranske poslovne studije, Tivat, kolska 2011/2012 (pdf)

[3]https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Teu.jpg/800pxTeu.jpg
(Preuzeto: 21.9.2015.)

[4]http://www.educentar.net/Program/4542/Upravljanje-logistickim-sustavima-i-procesima
specijalisticki-diplomski-strucni-studij/(Preuzeto: 22.9.2015.)

[5]http://www.logistika.com.hr/home/scm-nabava/775-neformalna-edukacija-kljuc-poslovnog-
uspjeha (Preuzeto: 22.9.2015.)

[6]ftp://ftp.repec.org/opt/ReDIF/RePEc/osi/bulimm/PDF/BusinessLogisticsinModernManageme
nt11/blimm1124.pdf (Preuzeto: 23.9.2015.)

17