c Pht tng ni trong nhiu bi thuyt ging ca Ngi rng l Pht t th phi hiu c

T Diu . Ai cha hiu c gio l T Diu , ngi cha phi l Pht t theo ngha
ch thc. Hoc mt ngi Pht t m cha bit T Diu l g v cha bit tu tp theo T
Diu th tht cha phi l mt Pht t theo ng ngha, cho d ngi y c quy y Tam
bo.
C th ni, k t khi c Pht thuyt v T Diu ti Vn Lc Uyn, th ln u tin v mt
lch s Tam bo c hnh thnh, trong c Pht l Pht bo, bi thuyt ging v T Diu
l Php bo v Tng bo l nm anh em Kiu Trn Nh, tc nm v t u tin ca Pht.

Cho nn T Diu l bi thuyt php u tin hnh thnh ba ngi Tam bo. S d T Diu
l bi hc u tin m c Th Tn ging gii sau khi thnh o v T Di u l gio l
c bn m con ngi ni ring hay chng sinh ni chung cn phi bit trc ht v quan trng
hn c c Ph t cho rng: Nht thit chng sinh giai hu Pht tnh v vi lng t bi v lng
mun cho chng sinh c li lc trong cuc sng m ngi thuyt ging gio l ny u tin
a hnh gi ti gic ng, gii thot. Vy T Diu l g? Chng ta cng tm hiu:

T: l bn;

Diu: l hay, p, qu bu, hon ton;

: l s chc chn, r rng, ng n nht.

Ch Phn: l Ariya Saccani.

T Diu : l bn chn l mu nhim, cn c gi l T Thnh , T Chn ngha l

Bn s tht huyn diu, Bn chn l cao thng.

T Diu l thuyt minh v bn s tht chc chn, qu bu, hon ton nht, khng c mt gio
l no c th snh kp, gip ngi tu hnh c th t a v ti tm, m m, i dn n qu v gic
ng mt cch chc tht, nh mt ngn uc thing c th soi ng cho ngi b hnh i trong
m ti v n ch. Vi cu trc gm:

1 Kh : ni kh au ca con ngi.

2 Tp : nhng nguyn nhn gy ra kh au.

3 Dit : s chm dt kh au.

4 o : phng php thc hnh dn n s chm dt kh au.

Trong bi vit ny, chng ti xin gii thi u n qu v Ph t t n i dung l thuyt c bn, s
lc nht ca T Di u .

1 Kh : ni v s kh
M t s ngi hiu lm Kh trong Pht gio theo ngha cu c sng ch ton au kh nn dn
n xem Pht gio l ym th, bi quan. Thc ra, Pht gio khng tm cch ru ngi vo o tng
v mt thin ng phi thc, cng khng lm ngi ta s hi v th ti li m cho ta bit mt
cch khch quan ta l ai, th gii quanh ta l g, v ch ra con ng a n t do hon ton,
thanh bnh, an n v hnh phc.

C m t nh nghin cu v Ph t gio so snh rt hay nh th ny: Mt y s c th phng i

v mt chng bnh khin ngi ta tuyt vng. Mt y s khc v khng bit g, c th tuyn b
khng sao c, khng cn cha la di con bnh bng mt s an i gi di. Ngi ta c th ni
ngi th nht bi quan v ngi th hai lc quan; c hai u nguy him. Nhng mt y s th ba
nh bnh mt cch chnh xc, hiu r nguyn nhn v bn cht bnh, thy r c th cha, nn
can m bt tay vo vic cha tr, nh th cu c bnh nhn. c Pht ging nh v lng y
sau cng ny. Ngi l v lng y c tr tu v khoa hc tr nhng cn bnh ca th gian: s
kh i.

Nu dng tr tu m qun st chng ta se thy t tng Pht gio cho rng, con ngi sng i
gn vi kh: i l b kh l m t chn l rt ng n v bao qut. Kh khng ch c ngha l
cm gic au n, kh nhc thn, tm m cn ch trng thi cm thy khng yn n, khng tha
mn nhng mong mun trong lng. Th t v y, cha cn k n yu t tham vng chng ta cng
thy, t khi sinh ra n lc nhm mt xui tay, con ngi khng c lc no ht kh. V tr t
nhin th lun trong qu trnh bin i Thnh Tr Hoi Khng. V thn xc con ngi th
tri qua Sinh Lo Bnh T. M c bn qu trnh y khng khi no xa la ni kh:

Sinh kh (sinh ra l kh),

Lo kh (qu trnh gi nua ca thn th l kh),

Bnh kh (c bnh tt au m l kh),

T kh (chm dt s sng l kh).

Ri trong cuc sng x hi cng lun c ni kh: S cu bt c kh (mong mun m khng t

c l kh),

i bit ly kh (yu thng nhau m phi xa la l kh),

On tng hi kh (ght th nhau m phi sng gn nhau l kh),

Ng th un kh (nm gic quan tng tc vi th gii bn ngoi, th nhn tng sc ca vt

cht, b hnh tng ca vt cht che mt bn cht v mi b m mui theo n l kh).

l tm ni kh ca con ngi m Pht gio gi l Bt kh.

Nh v y, Kh l s tht r rng, l chn l chc chn cho thy tt c ni kh au ca mi

chng sinh trn trn th ny. Nhng ni kh y trn ngp trn th gian lm cho chng sinh chm
ngp trong ni kh mnh mng nh bin c. V vy c Pht thng v cuc i l mt bin kh
mnh mng. l chn l tn ti ngoi mun ca chng ta v ai cng nh n thc hiu r
v iu ny.

2 Tp : nguyn nhn cua s kh

Tp c ngha l nhm, gp li. c Pht ch r: do v minh che lp nn ngi i khng nhn

ra thc tng ca vn vt m c tham m chy theo ci h o nn to ra nghip. l nguyn
nhn ca au kh.

Nu qu kh hay hin ti con ngi khng bit c i l kh, khng bit vn vt hu hnh hay
v hnh ch l gi tm, lun bin i; khng bit nhng ngh, li ni v hnh ng ca mnh se
gy ra nghip nn ln hi c lm theo mi, v suy ngh v hnh ng xu m ngy cng hun tp,
nhm gp iu xu, b x y tri ln mi trong sinh t lun hi, nn gi l Tp. Trong , c ba
th c (tam c):

Tham (tham lam),

Sn (gin, bc, nng ny),

Si (ngu m, m mui)

L nguyn nhn chnh nht ca mi ni kh v l nhn to ra nghi p.

3 Dit : ni v s kh b tiu dit, c gii thot

Dit tc l tch dit hay Nit bn. Ngha l nghip ht khng cn kh ly sinh t lun hi na.
Kh l mm gc ca phin no. M phin no c dit nn nhng nghip qu trong tam gii
cng dit. Hay ni cch khc, chm dt c phin no th nghip se ging nh ht ging b
thiu hy.

Nu cc nghip phin no trong tam gii dit th lin chng c c cnh gii Nit bn (Hu
d Nit bn). Khi x bo thn (ngha l cht), thn t i khng cn (nh Pht dng
t tch hoc tch dit hay nhp Nit bn) ci kh ca i sau khng cn tng tc na, khi y gi
l V d Nit bn. Cnh gii Nit bn tht vng lng, tnh tch v an lc, on dit ht thy nn
gi l Dit .

Nh v
y, Dit l chn l thc s ni v cnh gii tt p m chng sinh t
c khi dit tr nhng ni kh cng nhng nguyn nhn gy ra au kh v
c gii thot.

4 o : ni v phng php dit tr nguyn nhn s kh

Mun t Nit Bn th phi c phng tin. o chnh l con ng a n cnh gii

Nit bn. Bng tr tu siu phm, c Ph t ch ra cho chng sanh con ng tiu tr v
minh, ct t phin no, l Bt chnh o hay cn gi Bt thnh o. Cng chnh l nhng
phng php cho chng sinh theo m tu tp mong cu vt thot khi trm lun, kh i
trong tam gii. Trong , c Pht ch ra tm con ng chnh, bao gm:

Thy bit chn chnh (chnh kin);

Suy ngh chn chnh (chnh t duy);

Li ni chn chnh (chnh ng);

Ngh nghip chn chnh (chnh nghip);

i sng chn chnh (chnh mnh);

Sing nng chn chnh (chnh tinh tn);

Tng nh chn chnh (chnh nim);

nh tm chn chnh (chnh nh).

o c Ba mi by Phm tr o v Bt Chnh o nng tr, tng h vi nhau; trong

Bt chnh o va ly tr tu dit tr v minh, ph vng lun hi sinh t, va thc hnh tu tp
dit tr tham dc chuyn nghip t n s gii thot.

C mt v thin s ni rng: T diu khng phi l mt l thuyt, t diu l mt cng

trnh thc tp. T diu khng ch l nguyn tc ca s thc tp, t diu l bn thn ca s
thc tp gip ta gii thot khi u minh ngun gc ca mi phin no kh au, i n mc tiu
l gic ng chn chnh v xy dng Tnh trong tm mi con ngi v trn c th gian ny.

c Pht cng dy rng: Nu con ngi ta khng hiu r T Diu l g th khng c

cch no khc c th trnh c con ng sinh t lun hi, khng hiu r T Diu l g th
se khng th no tm c con ng thot ly kh au, trm lun t kip ny sang kip khc.

V v y, ngi Ph t t chn chnh c c Ph t trao vo tay tm bn dn ng i n

gic ng v gi, c c Ph t ch ng t ci i en ti n qu v A La Hn v nht l
c cung cp tm phng ti n vi di u tu t p th cn phi sng sut, kho lo ng dng v
hnh tr trong con ng tu o t gii thot.
Ngun Blog Pht Gio
Tc Gi: Diu Trang
www.blogphatgiao.com