Studija Koriscenja Biomase U Sistemima Centralnog Grejanja RB

B.
TOPLOTNO
OPTEREENJE I SISTEM
DALJINSKOG GREJANJA
Prof. dr Radivoje Bjelakovi
SADRAJ
B1.PRORAUN TOPLOTNOG OPTEREENJA 1

B1.1 Klimatski uslovi 1
B1.2 Specifino toplotno optereenje 1
B1.3 Ukupno toplotno optereenje 2
B1.4 Prosena mesena i godinja potronja toplote 2
B2.SISTEM DALJINSKOG GREJANJA 8

B2.1 Primarni fluid 8
B2.2 Regulacija sistema 12
B2.3 Toplotna mrea 13
B2.4 Toplotna podstanica 14
B3.SPOLJNJI TOPLOVOD 16
B3.1 Izbor oblika i trase mree 16
B3.2 Izbor naina polaganja cevovoda 17
B3.3 Toplotno optereenje toplovoda 18
B3.4 Izbor nazivnih prenika toplovoda 21
B3.5 Kompenzacija toplovoda 23
B4.KOTLARNICA-TOPLOVODNI DEO 24
B4.1 Izbor nazivnih prenika cevovoda 24
B4.2 Izbor regulacione opreme 25
B4.3 Izbor cirkulacionih pumpi 25
B4.4 Izbor zatvorenog ekspanzionog suda i sigurnosnog ventila 26
B5.PREDMER I PREDRAUN 27
B5.1 Kotlarnica-toplovodni deo 27
B5.2 Toplotne podstanice 29
B5.2.1 kola 29
B5.2.2 Stambena zgrada 30
B5.2.3 Dom ''Stanko Paunovi'' 31
B5.2.4 Medicinski centar 33
B5.2.5 Rekapitulacija predrauna podstanica 34
B5.3 Spoljnji toplovod 34
B5.4 Rekapitulacija predrauna 35
Studija izvodljivosti sa prethodnim projektom Negotin 1
B. TOPLOTNO OPTEREENJE I SISTEM DALJINSKOG GREJANJA
B.1. PRORAUN TOPLOTNOG OPTEREENJA
B.1.1 Klimatski uslovi

Podruje grada Negotina pripada graevinsko-klimatskoj zoni II, sa spoljnjom projektnom
temperaturom grejanja:
tsp = -16 0C.
Grejna sezona traje od 15. oktobra prethodne, do15. aprila naredne godine. Broj dana grejanja
u sezoni iznosi 183.
Prosene mesene spoljnje temperature i broj dana grejanja u pojedinim mesecima date u
tabeli B.1.
Tabela B 1
mesec X XI XII I II III IV
mes 0
tsr / C / 11,0 5,7 1,3 - 1,1 1,1 5,5 11,8
n1 / dan/mes / 17 30 31 31 28 31 15
Prosena godinja spoljnja temperatura u sezoni za date srednje mesene temperature iznosi:
17 x 11 + 30 x 5,7 + 31 x 1,3 31 x 1,1 + 28 x 1,1 + 31 x 5,5 + 15 x 11,8

tsrgod = ---------------------------------------------------------------------------------------- = 4,06 0C,
183
odnosno usvoja se:
tsrgod = 4,1 0C.
B.1.2 Specifino toplotno optereenje

Osim za objekat kole, za koji postoji podatak o instalisanoj toplotnoj snagi grejnih tela, za
ostale objekte toplotna optereenja su definisana, odnosno procenjena prema usvojenim speci-
finim toplotnim optereenjima.
Procena specifinih toplotnih optereenja je uraena prema odgovarajuoj strunoj literaturi,
za odreenu namenu pojedinih objekata, klimatskim uslovima podruja u kome se nalaze, kao
i uvidom na licu mesta o karakteru i vremenu gradnje pojedinih objekata. Pri tome se vodilo i
rauna o toplotnim kapacitetima kotlarnica,koje snabdevaju toplotnom energijom pojedine
objekte.
Za dalje proraune i analize usvajaju se sledea specifina toplotna optereenja:
- Stambena zgrada 140 W/m2,
- Dom '' Stanko Paunovi '' 200 W/m2
- Medicinski centar 175 W/m2.
B.1.3 Ukupno toplotno optereenje

Za toplotno optereenje kole usvaja se instalisana toplotna snaga grejnih tela :
Q = 332 kW.
Toplotna optereenja ostalih objekata definisana su izrazom:
Q = q x F / W /,
gde je:
F / m2 / - grejna povrina objekta,
koja za pojedine objekte iznosi:
- stambena zgrada: 1.444 m2
- dom '' Stanko Paunovi '': 2.083 m2
- medicinski centar: 16.415 m2
Za usvojena specifina toplotna optereenja i poznate grejne povrine objekata, toplotna
opereenja su:
- stambena zgrada: 140x 1.444 = 202.160 W,
odnosno usvojeno: 202 kW
- dom '' Stanko Paunovi '': 200 x 2.083 = 416.000 W
odnosno usvojeno: 417 kW
- medicinski centar: 175 x 16.415 = 2.872.625 W,
odnosno usvojeno: 2.873 kW.
Ukupno toplotno optereenje sistema je:
Q = 332 + 202 + 417 + 2.873 = 3.824 kW.
B.1.4. Prosena mesena i godinja potronja toplote

Prosena mesena potronja toplote definisana je izrazom:
tp - tsrmes
Qsrmes = n1 x n2 x Q x --------------- / kWh/mes /,
tp - tsp
gde je:
n1 , h/dan - broj sati pogona u toku dana
n2 , dan/mes - broj dana pogona o toku meseca
Q, kW - projektno toplotno optereenje
tsrmes , 0
C - prosena mesena spoljnja temperatura
tsp , 0 C - spoljnja projektna temperatura
0
tp , C - prosena unutranja temperatura
O.. Branko Radievi

Za polazne podatke:
Q = 322 kW
tsp = - 18 0 C
tp = 20 0C
n1 = 15 h/dan
grejanje: samo radnim danima
i prethodno definisane prosene mesene temperature, kao i broj dana grejanja u toku
meseca, prosene mesene potronje toplote iznose:
- oktobar 20 - 11
QsrX = 15 x 13 x 322 x ---------------- = 14.871 , kWh/mes
20 + 18
- novembar
20 5,7
QsrXI = 15 x 22 x 322 x --------------- = 39.987 , kWh/mes
20 + 18
- decembar
20 1,3
QsrXII = 15 x 22 x 322 x --------------- = 52.911 , kWh/mes
20 + 18
- januar
20 + 1,1
QsrI = 15 x 22 x 322 x --------------- = 48.045 , kWh/mes
20 + 18
-februar
20 - 1,1
QsrII = 15 x 20 x 322 x ---------------- = 48.045, kWh/mes
20 + 18
-mart
20 5,5
QsrIII = 15 x 22 x 322 x --------------- = 40.546, kWh/mes
20 + 18
-april
20 11,8
QsrIV = 15 x 11 x 322 x --------------- = 11.465 , kWh/mes
20 + 18
---------------------------------------------------------
Qsrgod =266.827 kWh/god
Stambena zgrada
Za polazne podatke:
Q = 202 kW
tsp = - 18 0 C
tp = 20 0C
n1 = 15 h/dan
grejanje: svi dani u mesecu

- oktobar
20 - 11
QsrX = 15 x 17 x 202 x ---------------- = 12.200 kWh/mes
20 + 18
- novembar
20 5,7
QsrXI = 15 x 30 x 202 x --------------- = 34.207 kWh/mes
20 + 18
-decembar
20 1,3
QsrXII = 15 x 31 x 202 x --------------- = 46.223 kWh/mes
20 + 18
- januar
20 + 1,1
QsrI = 15 x 31 x 202 x --------------- = 52.153 kWh/mes
20 + 18
-februar
20 - 1,1
QsrII = 15 x 28 x 202 x ---------------- = 42.197 kWh/mes
20 + 18
-mart
20 5,5
QsrIII = 15 x 31 x 202 x --------------- = 35.842 kWh/mes
20 + 18
-april
20 11,8
QsrIV = 15 x 15 x 202 x --------------- = 9.808 kWh/mes -
20 + 18
---------------------------------------------------------
Qsrgod =232.630 / kWh/god /
Dom Stanko Paunovi

Za polazne podatke:
Q = 202 kW
tsp = - 18 0 C
tp = 20 0C
n1 = 15 h/dan
i prethodno definisane prosene mesene temperature,kao i broj dana grejanja u toku
- oktobar
20 - 11
QsrX = 15 x 17 x 417 x ---------------- = 25.185 kWh/mes
20 + 18
- novembar
20 5,7
QsrXI = 15 x 30 x 417 x --------------- = 70.616 kWh/mes
20 + 18
-decembar
20 1,3
QsrXII = 15 x 31 x 417 x --------------- = 95.422 kWh/mes
20 + 18
- januar
20 + 1,1
QsrI = 15 x 31 x 417 x --------------- = 107.688 kWh/mes
20 + 18
- februar
20 - 1,1
QsrII = 15 x 28 x 417 x ---------------- = 87.109 kWh/mes
- mart
20 5,5
QsrIII = 15 x 31 x 417 x --------------- = 73.990 kWh/mes
20 + 18
-april
20 11,8
QsrIV = 15 x 15 x 417 x --------------- = 20.246 kWh/mes
20 + 18
---------------------------------------------------------
Qsrgod = 480.236 kWh/god
Medicinski centar - Normalan reim tokom dana

Za polazne podatke:
Q = 2.873 kW
tsp = - 18 0 C
tp = 22 0C
n1 = 15 h/dan
i prethodno definisane prosene mesene temperature,kao i broj dana grejanja u toku
- oktobar
22 - 11
QsrX = 15 x 17 x 2.873 x ---------------- = 201.469 / kWh/mes /
22 + 18
- novembar
22 5,7
QsrXI = 15 x 30 x2.873 x --------------- = 526.836 -II-
22 + 18
- decembar
22 1,3
QsrXII = 15 x 31 x 2.873 x --------------- = 691.351 -II-
22 + 18
- januar
22 + 1,1
QsrI = 15 x 31 x 2.873 x --------------- = 771.508 -II
22 + 18
- februar
22 - 1,1
QsrII = 15 x 28 x 2.873 x ---------------- = 630.480 -II-
22 + 18
- mart
22 5,5
QsrIII = 15 x 31 x 2.873 x --------------- = 551.057 -II-
22 + 18
- april
22 11,8
QsrIV = 15 x 15 x 2.873 x --------------- = 164.838 -II-
22 + 18
---------------------------------------------------------
Qsrgod =3.537.559 / kWh/god /
Medicinski centar - Redukovani noni reim

Za polazne podatke:
Q = 2.873 kW
tsp = - 18 0 C
tp = 15 0C
n1 = 9 h/dan
- oktobart
15 - 11
X
Qsr = 9 x 17 x 2.873 x ---------------- = 53.281 kWh/mes
15 + 18
- novembar
15 5,7
QsrXI = 9 x 30 x 2.873 x --------------- = 218.609 kWh/mes
15 + 18
- decembar
15 1,3
QsrXII = 9 x 31 x 2.873 x --------------- = 332.771 kWh/mes
15 + 18
- januar 15 + 1,1
QsrI = 9 x 31 x 2.873 x --------------- = 391.067 kWh/mes
15 + 18
- februar
15 - 1,1
QsrII = 9 x 28 x 2.873 x ---------------- = 326.895 kWh/mes
15 + 18
- mart
15 5,5
QsrIII = 9 x 31 x 2.873 x --------------- = 230.754 kWh/mes
15 + 18
- april
15 11,8
QsrIV = 9 x 15 x 2.873 x --------------- = 37.610 kWh/mes
15 + 18
---------------------------------------------------------
Qsrgod =1.590.987 kWh/god
Ukupna prosena godinja potronja toplote za Medicinski centar iznosi (normalni +

redeukovani reim):
Qsrgod = 3.537.559 + 1.590.987 = 5.128.546 / kWh/god /.
Ukupan toplotni konzum

Na osnovu sraunatih prosenih godinjih potronji toplote za pojedine objekte, ona za
ceo toplotni konzum iznosi:
- O.. Branko Radievi--------- 266.827 kWh/god

- Stambena zgrada ---------------- 232.630 kWh/god
- Dom ''Stanko Paunovi'' -------- 480.236 kWh/god
- Medicinski centar --------------- 5.128.546 kWh/god
--------------------------------------------------------
Ukupno: 6.108.239 / kWh/god /.
Na sl.1 dat je dijagramski prikaz prosene potronje toplote u toku grejne sezone.
B.2 IZBOR SISTEMA DALJINSKOG GREJANJA
B.2.1 Primarni fluid

Kod sistema daljinskog grejanja u principu se koriste tri vrste nosioca toplote i to:
- topla voda do 110 0 C
- vrela voda, preko 110 0 C
- para pritiska 2-12 bar.
Nosilac toplote ima zadatak, da posredstvom toplotne mree, transportuje toplotnu energiju
do potroaa. U instalaciji potroaa toplote, dopremljena toplotna energija se dalje
toplotnom mreom prenosi do pojedinih mesta upotrebe,odnosno do grejnih tela.
Prenos toplote u instalaciji potroaa moe obavljati isti fluid koji je preneo toplotu do
potroaa,ili neki drugi flid. I u prvom sluaju nosilac toplote pre ulaska u instalaciju
potroaa menja svoje parametre.Iako se, dakle, formalno radi o istom fluidu,on podlee
transformaciji, tako da se u oba sluaja ipak moe govoriti o razliitim nosiocima toplote-
primarnom i sekundarnom fluidu. Primarni fluid transportuje toplotu od toplotnog izvora do
potroaa, a sekundarni fluid kroz instalaciju potroaa.
x10 kWh/mes
1500
1400
1300
1200
1100
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
X XI XII I II III IV mesec
Sl. B1 Prosecna godinja potronja toplote

Slika B.1 Dijagramski prikaz prosene godinje potronje toplote .
I topla i vrela voda, kao nosioci toplote, podrazumevaju da, u sistemu kroz koji cirkuliu,
pritisci, uvek i na bilo kojem mestu, moraju biti iznad pritiska isparavanja pri maksimalnoj
temperaturi koja se javlja na posmatranom mestu. Sa promenom temperature menjaju se i
pritisci isparavanja, to znai da topla i vrela voda kao nosioci toplote podrazumevaju
uspostavljanje i odravanje u sistemu niih ili viih pritisaka.
Toplovodni sistemi, sa temperaturom vode u razvodu do 110 0C, su zatvoreni sistemi,sa

vetakim odravanjem statikog pritiska. Oni su, ustvari, identini vrelovodnim sistemima,
samo to ovi drugi rade na viem temperaturskom i pritisnom nivou i sa veim
temperaturskim padovima.
Vrela voda kao nosilac toplote moe, u principu, imati proizvoljno visoku temperaturu i
proizvoljno veliki temperaturski pad, ali pod uslovom da se u sistemu odrava odgovarajui
pritisak, koji je iznad pritiska isparavanja za datu temperaturu vode. Ukoliko se iskoristi
vei temperaturski pad nosioca toplote, utoliko se transport jedne odreene koliine toplote
moe obaviti sa manjim protokom fluida, pa e i toplotna mrea imati manje dimenzije.
Naelno, u interesu je da se ide na to vei temperaturski pad, tj. da se potroau fluid
dovede na to viem, a odvede od njega na to niem temperaturskom nivou. Praktino, oba
ova temperaturska nivoa imaju objektivne granice.
Za temperaturu vode u polazu objektivnu granicu predstavljaju pritisci u mrei. Visokim
temperaturama odgovaraju i visoki pritisci isparavanja. U polaznom cevovodu pritisci su
jo vei od pritiska isparavanja, i to vei za visinu otpora u polaznom cevovodu od cirkula-
cione pumpe do posmatrane take.
Tako na primer, temperaturi vode od 200 0C odgovara pritisak isparavanja od 15,55 bar, pa
ako bi otpor polaznog cevovoda do posmatrane take iznosio samo 50 mVS, vladao bi u
potisnom grlu cirkulacione pumpe pritisak preko 20 bar i to bi bio maksimalni pritisak u
sistemu. Za druge, nie temperature vrele vode i za isti pretpostavljeni otpor polaznog
cevovoda pritisci isparavanja (apsolutne vrednosti) daju se vrednosti maksimalnih pritisaka
u tabeli:
Tabela B.2 Maksimalni pritisci u toplovodnom sistemu u funkciji polazne temperature vode
Temperatura vode . 0C Pritisak isparavanja, bar Max. pritisak , bar
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-
200 15,55 20
180 10,03 15
150 4,76 10
130 2,70 8
120 1,98 7
110 1,43 7
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Maksimalne pritiske u ovoj tabeli treba uzeti uslovno, tj. za dati otpor polaznog cevovoda
od 50 mVS. Ako je taj otpor vei, to zavisi i od duine mree, i maksimalni pritisci e u
odgovarajuoj meri biti vei.Razume se da vai i obratno, tj. da e za manji otpor polaznog
cevovoda i maksimalni pritisci biti manji.
Iz tabele se vidi da se za temperature do 150 0C maksimalni pritisci jo nalaze u granicama
drugog stupnja standardnih nominalnih pritisaka PN 16. To je sluaj i sa temperaturom 180
0
C, ali su pritisci sasvim na granici ovog stupnja. Prema tome, za temperature do 150 0C
armatura na cevovodima moe biti za nominalni pritisak PN 16, a preko 150 0C morala bi
odgovarati za sledei vei stupanj, tj. za PN 25.
Za ovako visoke nominalne pritiske armatura je skuplja. S druge strane, stvarni problem
kod visokih temperatura fluida nije u odravanju visokih pritisaka u mrei, , ve u
potroakim prikljucima.Voda visoke temperature i visokog pritiska nije pogodna da se

koristi u kunim instalacijama grejanja. Visoke temperature ne odgovaraju sa higijenskog
stanovita, a visoke pritiske kune instalacije ne podnose. Zbog toga visoki parametri
primarnog fluida moraju biti redukovani na nie vrednosti ispred potroaeve instalacije.
Najstariji i najprostiji nain da se ova transformacija izvri, sastoji se u tome, da primarni i
sekundarni fluid formiraju dva odvojena strujna kola, izmeu kojih se vri razmena toplote
u povrinskom, protivstrujnom izmenjivau toplote. U primarnom i sekundarnom strujnom
kolu mogu se tada uspostaviti i odravati razliiti temperaturski i hidrauliki reimi. Tako
pritisci i temperature u potroaevoj instalaciji postaju nezavisni od istih parametara
primarnog fluida u toplotnoj mrei.
Kod povrinske razmene toplote primarni fluid mora raspolagati odreenom
pokretakom razlikom temperatura, koja omoguava ramenu toplote. Iz jednaine razmene
toplote
Q = k . F . t ,
vidi se da je za datu razmena toplote (Q) i za datu vrednost koeficijenta prolaza toplote
(k) povrina izmenjivaa toplote funkcija srednje logaritamske razlike temperatura oba
fluida:
F = f / t /.
Ako bi , u cilju poveanja temperaturskog pada primarnog fluida, njegova izlazna
temperatura teila da se izjednai sa ulaznom temperaturom sekundarnog fluida, posledica
bi bila da srednja logaritamska temperaturska razlika tei nuli. Prema jednaini razmene
toplote, za datu razmenu toplote, povrina izmenjivaa toplote morala bi da tei
beskonanosti.
Iz do sada navedenog, zakljuuje se da je u cilju postizanja racionalne povrine izmenjivaa
toplote, potrebno da se izmeu izlazne temperature primarnog i ulazne temperature
sekundarnog fluida odri jedan odreeni interval, odnosno da se moe predvideti samo
jedan odreeni temperaturski pad primarnog fluida.
Da bi pri jednoj odreenoj povrini izmenjivaa toplote, veliina izmenjivaa ostala u raci-
onalnim granicama, mora se ovaj temperaturski pad suziti na raun poveanja izlazne
temperature primarnog fluida, a to je povezano sa poveanjem protoka, a samim tim i sa
poveanjem dimenzija toplotne mree. Zbog toga je indirektno prikljuenje potroakih
instalacija, preko izmenjivaa toplote, neracionalno, pa se sve ree primenjuje.
U savremenim sistemima daljinskog grejanja redukovanje visokih parametara primarnog
fluida na nie vrednosti, koje odgovaraju standardnim instalacijama centralnog grejanja kod
potroaa, ostvaruje se na principu direktnog prikljuenja potroakih instalacija na
toplotnu mreu.
Kod ovakvih sistema toplotna mrea i instalacija potroaa formiraju jedinstveno strujno
kolo, ali se ispred instalacije potroaa obavezno vri snienje temperature i pritiska
primarne vode,tj. obavlja se transformacija primarnog fluida u sekundarni. Za obavljanje
ovog transformisanja potrebno je da potroai raspolau odreenim ureajima, iji se skup
naziva toplotnom podstanicom.Pomou tih ureaja se, prvo, sniava pritisak fluida u
specijalnom redukcionom ventilu, a zatim se meanjem povratne sekundarne vode iz
potroaeve instalacije sa polaznom primarnom vodom iz toplotne mree sniava i
temperatura fluida. U toplotnu mreu se vraa ohlaeni fluid iz potroaeve instalacije, te se
postie ono to je kod indirektnog naina prikljuenja bilo neizvodljivo,izjednaenje
povratne temperature primarnog fluida sa povratnom temperaturom sekundarnog
fluida.Drugim reima postie se maksimalni temperaturski pad primarnog fluida, a time i

minimalni protok fluida za jednu odreenu vrednost polazne temperature.
Para kao nosilac toplote danas se samo koristi kod industrijskih toplotnih mrea. Kao nosi-
oca toplote diskvalifikuju je tehnike tekoe oko vraanja kondenzata, znatni
kondenzacioni gubici, veoma kratak vek mree zbog pojaane korozije i odsustvo
centralnog regulisanja.
Imajui u vidu sve do sada reeno, kao i iskustvenu granicu da se vrela voda kao nosilac
toplote na daljinu primenjuje za sisteme sa minimalnom duinom transporta toplote od cca.
3-4 km, te injenicu da u konkretnom sluaju duina trase toplovoda od kotlarnice do medi-
cinskog centra iznosi 524 m, izbor mora pasti na toplu vodu kao primarni fluid.
U pogledu temperatura tople vode usvajaju se sledee projektne vrednosti:
- polazna temperatura 110 0C
- povratna temperatura 70 0C.
Za izabranu temperaturu vode u polalnom vodu i imajui u vidu injenicu da statiki pri-
tisak sistema nije vei od 15 mVS, moe se konstatovati da nazivni pritisak aramature nee
prei standardnu meru NP 10.
B.2.2. Regulacija sistema

U zavisnosti od promene spoljanjih uslova, odnosno promene toplotnog optereenja,
razlikuju se sledee vrste regulacije sistema:
- temperaturska ( kvalitativna )
- koliinska ( kvantitativna )
- temperatursko-koliinska.
Temperaturska regulacija podrazumeva da se pri promeni spoljanjih uslova menja i tem-
peratura vode u razvodu, a da protoci vode u mrei ostaju konstantni.
Kod koliinske regulacije, pri promeni spoljanjih uslova, menjaju se protoci vode u
mrei,a temperatura vode u razvodu ostaje konstantna.
Temperatursko-koliinska regulacija je takva, kad se pri promeni spoljanjih uslova
menjaju i temperatura vode i protok vode u mrei.
Danas se, po pravilu, kod sistema daljinskog grejanja primenjuje temperaturska regulacija.
Glavni razlog tome je, to kod koliinske regulacije, promenom protoka vode u mrei,
dolazi i do promene hidraulikog reima mree, a time pojavljuju i pogonski problemi sa
hidraulikim uravnoteenjem mree.Kada mrea nije hidrauliki uravnoteena, tada nema
ni kvalitetne isporuke toplotne energije potroaima, pa je kao posledica toga da se pojedini
objekti bolje, a drugi slabije greju.
Za konkretan sluaj Negotina usvaja se temperaturska regulacija sistema. Ovakav nain
regulacije ostvaruje se, kako u toplotnom izvoru, tako isto i u toplotnim podstanicama
potroaa.
Projektni temperaturski reim izvora toplote je 110/70 0C. Pri promeni spoljnje tempera-
ture, a time i toplotnog optereenja, menja se temperatura vode u razvodu. Ovu promenu
obezbeuje odgovarajua regulaciona oprema i jedan regulacioni krug koga sainjavaju:
trokraki elektromotorni ventil, mikroprocesorski regulator i temperaturski senzori za vodu i

spoljnje uticaje.
Poto kune instalacije potroaa imaju projektni temperaturski reim 90/70 0C, u toplotnim
podstanicama potroaa se, u zavisnosti od promene spoljanjih uslova, menja temperatura
vode u potisu prema grejnim telima.
Na sl. B.2 dat je dijagram temperaturske regulacije za temperaturske reime 110/70 0C i
90/70 0C.
B.2.3. Toplotna mrea

Poto sistem daljinskog grejanja, koji se reava ovim idejnim projektom, obuhvata samo
snabdevanje toplotom za grejanje, dolazi u obzir samo iskljuivo dvocevna toplotna mrea.
To, takoe, znai da se u potpunosti moe iskoristiti osnovni kvalitet vode kao nosioca
toplote, tj. mogunost kliznog podeavanja temperature fluida u skladu sa promenom opte-
reenja, odnosno sa promenom spoljnje temperature.Ovo znai da e se u mrei odravati
uvek ona polazna temperatura vode koja odgovara trenutnom optereenju od grejanja, od-
110
100
TEMPERATURA VODE t /C/
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
20 15 10 5 0 -5 -1 0 -1 5 -2 0
S P O L J N A T E M P E R A T U R A t /C /
Slika B.2 Dijagram temperaturske regulacije

nosno trenutnoj spoljnjoj temperaturi.Temperaturski reim mree se ravna prema spoljnjoj

temperaturi, menjajui se u odreenim temperaturskim granicama,upravo onako kako se
menja potrebna toplota za grejanje u zavisnosti od promene spoljnje temperature.
Imajui u vidu injenicu da e novi toplotni izvor biti u postojeoj kotlarnici kole, kao i da
postoje izgraeni toplovodi od kotlarnice do kole i do stambene zgrade, u ovom idejnom
projektu se usvaja sledee reenje za toplotnu mreu:
- zadrava se postojei toplovod od kotlarnice do O.. Branko Radievi, sa
postojeim temperaturnim reimom 90/70 0C. Nazivni prenik toplovoda je DN 100.
- zadrava se postojei toplovod od kotlarnice do stambene zgrade, sa novim tempe-
raturnim reimom 110/70 0C. Nazivni prenik toplovoda je DN 65.
- predvia se izgradnja novog toplovoda od kotlarnice do Medicinskog centra, sa
temperaturskim reimom 110/70 0C. Ovaj toplovod ima ogranak za dom ''Stanko
Paunovi''.
Za ovako usvojenu koncepciju toplotna podstanica kole dislocirana je u samoj kotlarnici.
Sekundar podstanice obezbeuje temperaturu vode u razvodu od 90 0C, pa temperaturnim
reim toplovoda ostaje nepromenjen. Ostaje nepromenjen i hidrauliki reim, jer se ne
menja ni protok vode u toplovodu.
Povienjem temperaturnog reima toplovoda stambene zgrade sa 90/70 0C na 110/70 0C,
duplo su manji protoci vode kroz toplovod, a time su i manji gubici pritiska. Ako bi se sa
novim temperaturskim reimom zadraali postojei protoci vode, tada je duplo vei toplotni
kapacitet toplovoda, pa se na isti moe povezati novi potroai toplote.S obzirom na
toplotni kapacitet nove kotlarnice, kao i na injenicu da postoji izgraena toplotna mrea,
povezivanje novog potroaa toplote na ovaj toplovod je ekonomski opravdano i sasvim je
realno da e se to u praksi i ostvariti.
Poto u objekte stambene zgrade, doma ''Stanko Paunovi'' i medicinskog centra dolazivoda
sa 110 0C, oigledno je da e se u tim objektima nalaziti i pripadajue toplotne podstanice.
B.2.4. Toplotna podstanica

Ve do sada je reeno da visoki parametri primarnog fluida-temperatura i pritisak,
neodgovaraju instalacijama standardnih potroaa, pa se pre ulaza u iste moraju redukovati
na nie vrednosti. Skup ureaja koji obavljaju ovu transformaciju naziva se toplotnom
podstanicom. Primarna je uloga toplotne podstanice da pritisak primarnog fluida, koji je u
raznim takama mree razliit i moe biti vrlo visok, snizi do visine koncesionog pritiska
standardnih potroakih instalacija, kao i da visoku temperaturu primarnog fluida snizi na
vrednosti koje odgovaraju standardnom temperaturskom reimu centralnog grejanja.
Takoe je ve reeno,da ovaj zadatak toplotne podstanice mogu ostvariti metodom direktne
ili indirektne razmene toplote, izmeu primarne / toplovod / i sekundarne mree (kuna
instalacija).
Metod indirektne razmene toplote je ustvari povrinska razmena toplote u izmenjivau
toplote izmeu dva razliita fluida bez meusobnog direktnog kontakta. Ovaj metod je, kao
to je ve reeno, termiki neracionalan. Primenjivan je samo u poetku razvoja tehnike
daljinskog grejanja i danas se smatra zastarelim reenjem.
Metod indirektne razmene toplote, sa izmenjivaem toplote, primenjuje se u onim
sluajevima, kada imamo potroae kod kojih su objekti visoiji od 60 m. Tada se za deo
objekta iznad 60 m visine primenjuje indirektna razmena toplote, kako u niim etaama
grejna tela ne bi bila optereena sa statikim pritiskom veim od 6 bar, to je za odreena
grejna tela deklarisani maksimalni pritisak.Za deo objekta do 60 m visine primenjuje se
direktna razmena toplote.
Imajui u vidu injenicu da potroai toplote, obuhvaeni ovim idejnim projektom, ne
prelaze visinu od 15 m, sa gore navedenog stanovita nepotrebna je primena toplotnih
podstanica sa indirektnom razmenom toplote.
Metod direktne razmene toplote podrazumeva da kroz toplotnu mreu i kroz instalaciju
potroaa cirkulie jedan isti fluid-voda, koja samo menja svoje parametre. Za snienje
mrenog pritiska na visinu koncesionog upotrebljava se specijalni redukcioni ventil za
vodu.
Snienje temperature mrene vode postie se meanjem mrene vode, sa ohlaenom, po-
vratnom vodom iz potroaeve instalacije, koje vri klasina cirkulaciona pumpa u instala-
ciji. Ovaj metod ima iroku primenu i, po pravilu, primenjuje se kod svih savremenih
sistema daljinskog grejanja.
Iz svega do sada navedenog u ovom idejnom projektu se usvaja toplotna podstanica sa
direktnom razmenom toplote.
Principijelna shema toplotne podstanice sa direktnom razmenom toplote data je na sl.B.3.
DN10
DN10
90C
70C
0-130C
0-130C
0-10 bar
160
0-10 bar
0-200C
160
kWh
110C 110C 70C
W
0-10 bar
0-130C
70C
160
DN15
70C
Sl. B3 TOPLOTNA SHEMA PODSTANICE

Kao to se vidi sa sl.B.3 osnovnu opremu i armaturu toplotne podstanice sainjavaju:
- cirkulaciona pumpa
- kalorimetar
- kuglasti ventili
- hvata neistoe
- priguni leptir
- nepovratni ventil
- ivini termometri i manometri.
Usvojena toplotna podstanica sa direktnom razmenom toplote. Sastoji se iz dva dela i to:
- primarni deo i
- sekundarni deo.
Primarni deo je sa projektnim temperaturskim reimom 110/70 0C i on predstavlja vezu
spoljnjeg toplovoda sa instalacijom potroaa. U zavisnosti od promene spoljnjih uslova, a
time i toplotnog optereenja, menja se i temperatura vode u polaznom vodu. Promena
temperature u polaznom vodu ostvaruje se u samom toplotnom izvoru-kotlarnici.
Sekundarni deo ima projektni temperaturski reim 90/70 0C i on se naziva sekundarom
potroaa. Projektna temperatura vode u potisu prema kunoj instalaciji 90 0C obezbeena
je meanjem odgovarajuih koliina vode iz polaznog voda primara 110 0C i povratnog
voda sekundara 70 0C. Za ovako uspostavljeni odnos meanja vode primara i sekundara,
pri promeni spoljnjih uslova menja se i temperatura vode u potisu kunih instalacija.
Imajui u vidu injenicu da je projektna temperatura toplovoda u razvodu 110 0C, da se radi
o relativno kratkom transportu toplote na daljinu- manji gubici pritiska, odnosno napori
cirkulacionih pumpi, kao i da statiki pritisak sistema ne prelazi 15 mVS, unapred se moe
konstatovati da mreni pritisci na mestu prikljuenja potroaa na toplovod nisu tako
visoki, da je neophodna ugradnja regulatora pritiska na primarnom delu toplotne
podstanice.Zbog toga se ovi regulatori i ne usvajaju za toplotne podstanice po ovom
idejnom projektu.
U toplotnim podstanicama se predvia ugradnja kalorimetara, tako da je mogue utvrditi
potronju toplote za svakog potroaa posebno, a time i izvriti preraspodelu trokova
grejanja.
B.3 SPOLJNI TOPLOVOD
B.3.1 Izbor oblika i trase mree

Toplovodna mrea sistema daljinskog grejanja moe se planirati, odnosno izvesti u tri
osnovna oblika:
- razgranati,
- razgranato-prstenasti i
- prstenasti.
Razgranata mrea je jeftinija u odnosu na druge dve, ali je nepovoljnija u smislu pogonske
sigurnosti sistema, odnosno kada u sluaju havarije na mrei dolazi do prekida u
snabdevanju pojedinih potroaa toplotnom energijom.
Osnovni princip kod izbora trase osnovne mree, odnosno magistralnih vodova sa glavnim
ograncima, sastoji se u tome:
- da mrea bude to kraa,
- da to je mogue vie pada u osu potronje
- da to bolje pokriva celo konzumno podruje.
Izbor najpovoljnije trase mree zavisi od poloaja toplotnih izvora i potroaa toplote, kao i
od geografskih i urbanistikih uslova na podruju snabdevanja. Trasa mree je esto ovim
uslovima toliko ograniena, da kod njenog utvrivanja ne postoji vie moguih varijanti iz-
bora, pa se za dalje proraune najee uzima kao unapred zadata.
U konkretnom sluaju,a imajui u vidu injenino stanje toplotnog konzuma koji se obuh-
vata ovim idejnim projektom, po pitanju spoljnjeg toplovoda usvaja se sledee reenje:
- zadrava se postojei toplovod kotlarnica-osnovna kola
- zadrava se postojei toplovod kotlarnica-stambena zgrada
- projektuje se novi toplovod kotlarnica-medicinski centar.
Toplovod kotlarnica-medicinski centar ima razgranat oblik, sa jednim ogrankom za
objekat doma '' Stanko Paunovi''.Da nije tog ogranka, toplovod bi bio tranzitni.
Pridravajui se gore navedenih principa o izboru trase mree, kao i mogunosti voenja
cevovoda na podruju snabdevanja, na slici B..4 prikazana je usvojena trasa novog
toplovoda.
U svojoj najveoj duini toplovod se vodi kroz travnjak, to obezbeuje manja investiciona
ulaganja u njegovu izgradnju. Delom se vodi ispod betonske podloge akog igralita
kole, kao i u dvorinom delu medicinskog centra. Pre ulaska u sami medicinski centar
toplovod se vodi ispod kolovoza.
B.3.2.Izbor naina polaganja cevovoda

Od izbora naina polaganja cevovoda, prevashodno, zavise investiciona ulaganja u
toplovod, kao i vek trajanja cevovoda.
Dugo vremena se u tehnici daljinskog grejanja toplovod polagao u klasine betonske kanale
u zemlji. Cevodod se unutar kanala postavljao na profilisane eline nosae, koji su svojim
krajevima bili ubetonirani u zidove kanala, a zatim se izolovao sa staklenom vunom i ter
papirom. Ovako izvoenje toplovoda vezano je sa visokim trokovima graevinskih
radova, a s druge strane, zbog slabe hidro zatite cevovoda, dolazilo je do poveane
korozije cevi, odnosno kraeg veka trajanja cevovoda.
Razvojem novijih tehnologija pojavile su se predizolovane cevi, koje se odlikuju dobrom
termikom i hidro izolacijom cevi. Pored toga, nainom ugradnje ovih cevi znatno su se
smanjili investicioni trokovi ulaganja u graevinske radove, a time i ukupna ulaganja u
toplovod.
Zbog gore navedenih prednosti predizolovanih cevovoda, u novije vreme se praktino
odustalo od starog naina polaganja toplovoda u klasine betonske kanale.Danas se, ak,
kod zamene dotrajalih cevovoda poloenih u betonskim kanalima, zamena istih vri sa
predizolovanim cevima.
Imajui u vidu sve gore navedeno,usvaja se reenje izvoenja toplovoda sa predizolovanim

cevima,poloenih u rovu u zemlji.
Na sici B.5 dat je detalj rova za toplovod DN 150, a na slici B.6 detalj fiksne take za
odnosni toplovod.
B.3.3. Toplotno optereenje toplovoda

Za poznata toplotna optereenja potroaa, kao i za usvojenu koncepciju njihovog pove-
zivanja sa kotlarnicom, daje se sledei pregled toplotnih optereenja i projektnih
temperaturskih reima pojedinih toplovoda:
- postojei toplovod DN 100: kotlarnica-kola
Q = 332 kW - 90/70 0C
- postojei toplovod DN 65: kotlarnica-stambena zgrada
Q = 202 kW - 110/70 0C
Slika B4. Trasa novog toplovoda

nasuta zemlja (iskop) fini pesak (granulat 0+6 mm)
drvene gredice 100x100x950

postavljene na svakih 3.5 m duine cevi
10
700
1070
100
250 150 250
1050
Sl. B5 DETALJ ROVA ZA TOPLOVOD DN 150
zatvoreno kitom
20
400
250
159
150 1200 150

1500
Sl. B6 DETALJ FIKSNE TACKE DN 150

B.3.4. Izbor nazivnih prenika cevovoda

Nazivni prenici cevovoda usvajaju se prema protocima vode, koji odgovaraju toplotnim
optereenjima pojedinih deonica cevovoda i temperaturskom padu vode od 40 0C.
U deonici toplovoda: kotlarnica-dom ''Stanko Paunovi'' protok vode iznosi:
3600 x 3290
G = ----------------------- = 70500 kg/h.
4,2 x 40
Za sraunati protok vode usvaja se sledei nazivniprenik cevovoda:
DN 150
kome odgovaraju sledei hidrauliki parametri:
- jedinini gubitak pritiska usled trenja R = 80 Pa/m
- brzina strujanja vode w = 1,23 m/s.
Za duinu trase cevovoda od:
L = 319 m
i usvojeni koeficijent paualnog uea lokalnih otpora:
= 0,4
procenjuje se sledei gubitak pritiska u cevovodu:
p = 2 x L x R x / 1 + / = 2 x 319 x 80 x / 1 + 0,4 / = 71456 Pa.
U deonici toplovoda: dom ''Stanko Paunovi''-medicinski centar protok vode iznosi:
3600 x 2873
G = ----------------------- = 61565 kg/h.
4,2 x 40
Za sraunati protok vode usvaja se sledei nazivni prenik cevovoda:
DN 150
L = 205 m
= 0,4
p = 2 x L x R x / 1 + / = 2 x 205 x 54 x / 1 + 0,4 / = 30996 Pa.
U ogranku toplovoda: dom ''Stanko Paunovi'' protok vode iznosi:
3600 x 417
G = ----------------------- = 8936 kg/h.
4,2 x 40
Za sraunati protok vode usvaja se sledei nazivni prenik cevovoda:
DN 65
L=8m
= 0,8
p = 2 x L x R x / 1 + / = 2 x 8 x 60 x / 1 + 0,8 / = 1728 Pa.
Za postojei toplovod : kotlarnica-kola, sa temperaturskim padom od 20 0C protok vode
iznosi:
3600 x 332
G = ----------------------- = 14229 kg/h.
4,2 x 20
Postojeem nazivnom preniku cevovoda:
DN 100
odgovaraju sledei hidrauliki parametri:
L = 52 m
= 0,5
p = 2 x L x R x / 1 + / = 2 x 52 x 27 x / 1 + 0,5 / = 4212 Pa.
Za postojei toplovod : kotlarnica-stambena zgrada, sa temperaturskim padom od 40 0C
protok vode iznosi:
3600 x 202
G = ----------------------- = 4329 kg/h.
4,2 x 40
Postojeem nazivnom preniku cevovoda:
DN 65
odgovaraju sledei hidrauliki parametri:
L = 202 m
= 0,4

p = 2 x L x R x / 1 + / = 2 x 202 x 16 x / 1 + 0,4 / = 9050 Pa.
B.3.5. Kompenzacija toplovoda

Za kompenzaciju izduenja cevovoda usled toplotnih dilatacija, na cevovodu je neophodna
ugradnja odreenih kompenzacionih elemenata-kompenzatora.
Najjednostavniji i najpouzdaniji kompenzacioni elementi su, tzv, U kompenzatori.
Besprekorno funkcioniu, ne trae nikakvo odravanje, niti su uzrok bilo kakvih smetnji u
pogonu. Lako se sastavljaju u radionici ili na licu mesta, zavarivanjem hamburkih lukova i
pravih delova cevi. Nedostatak im je samo to imaju velike ispade u odnosu na trasu,te zah-
tevaju profil saobraajnice slobodan od drugih komunalnih instalacija.
Gore navedeni komentar vai i za,tzv. L i Z kompenzatore, koji nastaju kod promene
pravca trase toplovoda. U,L i Z kompenzatori se jo nazivaju i prirodnim kompezatorima.
Za kompenzaciju toplovoda u ovom idejnom projektu usvajaju se U i Z kompenzatori.
Dispozicija pojedinih kompenzatora prikazana je na crteu dispozicije toplovoda.
Kod prorauna kompenzatora usvojeni su sledei polazni podaci:
- nazivni prenik cevovoda DN 150 ( 159 x 4,5 mm )
- temperatura vode u razvodu 110 0C
- temperatura okoline u trenutku montae 10 0C.
Proraun kompenzatora izvren je prema odgovarajuim dijagramima.
Kompenzator U1
Za duinu cevovoda izmeu vrstih taaka:
L = 60 m
izduenje cevovoda je:
f = 70 mm
kome odgovara strela U kompenzatora:
A = 3,4 m.
Kompenzator U2
L = 70 m
f = 82 mm
A = 3,7 m.
Kompenzator U3
L = 50 m

f = 62 mm
A = 3,2 m.
Provera samokompenzacije na mestima promene pravca trase toplovoda:
Kompenzator L1
Za duinu cevovoda:
L=8m
f = 9 mm
kome odgovara minimalna duina kraka:
B = 2,5 m.
Stvarna duina kraka je 8 m, pa samokompenzacija zadovoljava.
Kompenzator L2
Za duinu cevovoda:
L = 35 m
f = 41 mm
kome odgovara minimalna duina kraka:
B = 5 m.
Stvarna duina kraka je 35 m, pa samokompenzacija zadovoljava.
B.4. KOTLARNICA TOPLOVODNI DEO

B.4.1. Izbor nazivnih prenika cevovoda
Cevovod: kotlovi-kolektori
Za protok vode od:
3600 x 1912
G = ------------------------ = 40972 kg/h
4,2 x 40
usvaja se sledei nazivni prenik cevovoda:
DN 150
- jedinini pritisak usled trenja R = 30 Pa/m
Ostali nazivni prenici cevovoda u kotlarnici odgovaraju ve definisanim
prenicimapojedinih toplovoda.
B.4.2.Izbor regulacione opreme

Temperaturska regulacija sistema prema promeni spoljnje temperature ostvaruje se odgo
varajuom opremom, pri emu se usvaja da svaki kotao ima svoj regulacioni krug.Poto se
u kotlarnici instaliraju dva kotla, to e isto toliko biti i regulacionih krugova.Kod izbora re-
gulacione opreme, podrazumeva se, da se ukupno toplotno optereenje poednako deli na
oba kotla.
Za prethodno definisani protok vode kroz cevovod jednog kotla od 40972 kg/h. usvaja
se trokraki elektromotorni ventil:
DN 150.
Pad pritiska u ventilu iznosi 1900 Pa.
Ostalu regulacionu opremu u jednom regulacionom krugu sainavaju:
- mikroprocesorski regulator,
- ureaj za runo elektronsko voenje ventila
- temperaturski senzor za vodu
- temperaturski senzor za spoljne uticaje.
B.4.3. Izbor cirkulacionih pumpi

Pumpe kotlova: kotlovi-kolektori
Za protok vode od kotla do kolektora:
G = 40972 kg/h
posle oba kotla se ugrauje cirkulaciona pumpa za temperaturu vode do 140 0C
Toplovod: kotlarnica- kola
Cirkulaciona pumpa za protok vode:
G = 14229 kg/h
i procenjeni gubitak pritiska:
p = 1,2 x 4212 = 5055 Pa
usvaja se cirkulaciona pumpa za temperaturu vode do 140 0C.
Toplovod: kotlarnica- stambena zgrada
Za protok vode:
G = 4239 kg/h
p = 1,2 x 9050 = 10860 Pa
usvaja se cirkulaciona pumpa za temperaturu vode do 140 0C.
Toplovod : kotlarnica-medicinski centar
Za protok vode:
G = 70500 kg/h
p = 1,2 x / 71456 + 30996 / = 122943 Pa
ugrauje se cirkulaciona pumpa za temperaturu vode do 140 0C.
Sve cirkulacione pumpe treba da su sa regulacijom protoka vode i napora.
B.4.4 Izbor zatvorenog ekspanzionog suda i sigurnosnog ventila

Za instalisanu toplotnu snagu kunih instalacija grejanja:
Q = 3824 kW
i specifini sadraj vode u instalaciji:
a = 12,04 l/kW
ukupan sadraj vode u kunim instalacijama je:
Vw = a x Q = 12,04 x 3824 = 46041 l.
Za srednju temperaturu vode u instalacijama od 80 0C, koeficijent dilatacije vode iznosi:
K80 = 0,029
pa je zapremina irenja vode:
Vw = K80 x Vw = 0,029 x 46041 = 1335 l.
Temperaturski reim 90/70 0C ima i toplovod: kotlarnica-kola.Za nazivni prenik
toplovoda DN 100, duine trase 52 m i sadraj vode po dunom metru jedne cevi od 8,2
l/m,sadraj vode u toplovodu je:
Vw = 2 x 52 x 8,2 = 853 l
odnosno zapremina irenja vode:
Vw = 0,029 x 853 = 25 l.
Sa projektnim temperaturskim reimom 110/70 0C su toplovodi: kotlarnica-stambena
zgrada i kotlarnica-mediscinski centar.
Toplovod: kotlarnica-stambena zgrada je nazivnog prenika DN 65 i sa duinom trase
cevovoda od 238 m.Sadraj vode po dunom metru jedne cevi je 3,95 l/m.
Toplovod: kotlarnica-medicinski centar je nazivnog prenika DN 150 i sa duinom
trase cevovoda od 524 m.Sadraj vode po dunom metru jedne cevi je 17,91 l/m..
Ogranak za dom ''Stanko Paunovi'' je nazivnog prenika DN 65 i sa duinom trase
od 8 m.
Ukupan sadraj vode u cevovodima projektnog temperaturnog reima 110/70 0C iznosi:
Vw = 2 x / 238 + 8 / x 3,95 + 2 x 524 x 17,91 = 20713 l.
Srednoj temperaturi vode od 90 0C odgovara koeficijent dilatacije:
K90 = 0,037
pa ukupna zapremina irenja vode iznosi:

Vw = 0,037 x 20713 = 767 l.
Na osnovu pojedinano sraunatih zapremina irenja vode,ukupna zapremina irenja
vode u celom sistemu je:
Vw = 1335 + 25 + 767 = 2127 l.
Zapremina zatvorenog ekspanzionog suda definie se izrazom:
pmax
V = Vw ----------------- , l
pmax - pst
gde je:
pst, bar - statiki pritisak sistema,
pmax , bar , -maksimalni pritisak u sistemu / radni pritisak ventila sigurnosti.
Za usvojene vrednosti:
pst = 1,5 bar,
pmax = 4 bar ,
potrebna zapremina ekspanzionog suda je:
4
V = 2127 x --------------- = 3403 l.
4 1,5
Usvaja se zatvoreni ekspanzioni sud ukupne zapremine:
V = 5 m3.
Statiki pritisak u sudu odravae se pomou vazdunog jastueta,koji stvara kompresor
povezan sa sudom.
B.5. PREDMER I PREDRAUN

B.5.1 Kotlarnica-toplovodni deo
1.Nabavka i montaa cirkulacionih pumpi
za temperaturu vode do 140 0C
kom. 1 x 171.000 = 171.000
kom. 1 x 296.000 = 296.000
kom. 2 x 390.000 = 780.000
2.Nabavka i montaa zatvorenog ekspanzio-

nog suda
zapremina 2000 l
pritisak gasa 1,5 bar
1100 x 2750 mm kom. 2 x 247.700 = 495.400
3.Nabavka i montaa sigurnosnog ventila

DN 100
radni pritisak 4 bar kom. 2 x 25.000 = 50.000
4.Nabavka i montaa regulacione opreme

koja se sastoji od :
elektromotornog regulacionog ventila
mikroprocesorskog regulatora
ureaja za runo elektronsko voenje ventila
temperaturskog senzora za vodu
temperaturskog senzora za spoljnje uticaje
komplet 2 x 192.000 = 384.000
5.Nabavka i montaa kuglastih ventila
NO 10 kom. 10 x 350 = 3.500

NO 40 kom. 2 x 2.500 = 5.000
NO 65 kom. 4 x 4.000 = 16.000
NO 150 kom. 12 x 9.500 = 114.000
6.Nabavka i montaa prigunog leptira
NO 65 kom. 2 x 5.200 = 10.400

NO 150 kom. 5 x 12.000 = 60.000
7.Nabavka i montaa ivinog termometra u

zatitnoj mesinganoj auri
0-130 0C kom. 5 x 1.700 = 8.500

0-200 0C kom. 8 x 2.000 = 16.000
8.Nabavka i montaa manometra
160 mm
0-10 bar kom. 4 x 2.200 = 8.800
9.Izrada i montaa vazdunih sudova
NO 150 x 250 mm kom. 10 x 1.800 = 18.000
10.Izrada i montaa kolektora,komplet

oienih,miniziranih dva puta i izo-
lovanih sa staklenom vunom debljine
50 mm i Al limom
NO 300 x 1600 mm kom. 2 x 45.000 = 90.000
11.Nabavka i montaa crnih elinih cevi
NO 10 m. 35 x 180 = 6.300
NO 65 m. 20 x 650 = 13.000
NO 80 m. 6 x 880 = 5.280
NO 150 m. 50 x 1.800 = 90.000
12.Dodatak od 50 % za sav pomoni materijal

potreban za montau cevne mree,za veanje
cevovoda i za oslonce
0,50 x 114.580 = 57.290
13.ienje i miniziranje cevne mree dva puta
NO 10 m. 35 x 80 = 2.800
NO 80 m. 6 x 180 = 1.080
14.ienje,miniziranje dva puta i izolacija

cevi sa staklenom vunom debljine 50 mm
i Al limom m2. 52 x 2.400 = 124.800
15.Hladna proba na 5 bar

Paualno 15.000
16.Topla proba
Paualno 12.000
17.Pripremno-zavrni radovi
Paualno 25.000
------------------------------------------
Ukupno: 2.879.150
NAPOMENA:
- Nazivni pritisak armature je PN 10
B.5.2 Toplotne podstanice
B.2.2.1 kola
1.Nabavka i montaa cirkulacione pumpe

kom. 1 x 90.000 = 90.000
2.Nabavka i montaa meraa potronje toplote,

komplet sa ultrazvunim vodomerom,raun-
skom jedinicom i temperatuskim senzorima.
Ultrazvuni vodomer DN 50.
. Komplet 1 x 150.000 = 150.000

NO 10 kom. 1 x 350 = 350
NO 15 kom. 1 x 400 = 400

NO 65 kom. 2 x 4.000 = 8.000
NO 100 kom. 2 x 7.000 = 14.000

NO 100 kom. 1 x 8.000 = 8.000
5.Nabavka i montaa hvataa neistoe

NO 65 kom. 2 x 3.500 = 7.000
6.Nabavka i montaa nepovratnog ventila

NO 65 kom. 1 x 6.500 = 6.500

0 - 130 0C kom. 3 x 1.700 = 5.100
0 - 200 0C kom. 1 x 2.000 = 2.000

160 mm
0 10 bar kom. 3 x 2.200 = 6.600

Paualno 3.000
10.Topla proba
Paualno 2.000
Paualno 3.000
-----------------------------------------
Ukupno: 305.950
NAPOMENA:

- Cevi su obuhvaene u okviru toplovoda u objektu
B.5.2.2 Stambena zgrada

kom. 1 x 62.000 = 62.000

Komplet 1 x 120.000 = 120.000

NO 10 kom. 1 x 350 = 350
NO 15 kom. 1 x 400 = 400
NO 50 kom. 2 x 3.500 = 7.000
NO 65 kom. 2 x 4.000 = 8.000

NO 65 kom. 1 x 6.500 = 6.500

NO 50 kom. 2 x 3.000 = 6.000

NO 50 kom. 1 x 5.000 = 5.000

0 - 130 0C kom. 3 x 1.700 = 5.100
0 - 200 0C kom. 1 x 2.000 = 2.000

160 mm
0 10 bar kom. 3 x 2.200 = 6.600

Paualno 3.000
10.Topla proba
Paualno 2.000
Paualno 3.000
-----------------------------------------
Ukupno: 236.950
NAPOMENA:

B.5.2.3 Dom ''Stanko Paunovi''

kom. 1 x 90.000 = 90.000

Komplet 1 x 150.000 = 150.000
NO 10 kom. 1 x 350 = 350

NO 15 kom. 1 x 400 = 400
NO 65 kom. 2 x 4.000 = 8.000
NO 100 kom. 2 x 7.000 = 14.000

NO 100 kom. 1 x 8.000 = 8.000

NO 65 kom. 2 x 3.500 = 7.000

NO 65 kom. 1 x 6.500 = 6.500

0 - 130 0C kom. 3 x 1.700 = 5.100
0 - 200 0C kom. 1 x 2.000 = 2.000

160 mm
0 10 bar kom. 3 x 2.200 = 6.600

Paualno 3.000
10.Topla proba
Paualno 2.000
Paualno 3.000
-----------------------------------------
Ukupno: 305.950
NAPOMENA:

B.5.2.4 Medicinski centar

kom. 2 x 296.000 = 592.000

. Komplet 1x250.000 = 250.000

NO 10 kom. 1 x 350 = 350
NO 15 kom. 1 x 400 = 400
NO 150 kom. 4 x 9.500 = 38.000
NO 250 kom. 1 x17.000 = 17.000

NO 250 kom. 1 x 21.000 = 21.000

NO 150 kom. 2 x 8.500 = 17.000

NO 150 kom. 1 x10.500 = 10.500

0 - 130 0C kom. 3 x 1.700 = 5.100
0 - 200 0C kom. 1 x 2.000 = 2.000

160 mm
0 10 bar kom. 3 x 2.200 = 6.600

Paualno 8.000
10.Topla proba
Paualno 4.000
Paualno 15.000
-----------------------------------------
Ukupno: 986.950
NAPOMENA:

B.2.5 Rekapitulacija predrauna podstanica
- kola -------------------------------------------------------- 305.950
- Stambena zgrada ------------------------------------------ 236.950
- Dom ''Stanko Paunovi'' ---------------------------------- 305.950
- Medicinski centar ----------------------------------------- 986.950
-----------------------------------------------
Ukupno: 1.835.800
B. 3 Toplovod
1.Izgradnja spoljnjeg toplovoda komplet sa
mainskim i graevinskim radovima,sa
porezom na PDV i plaenim taksama.
Toplovod je dvocevni i od predizolovanih
cevi poloenih u rovu.
Obraun je po dunom metru trase / za obe

cevi/.
Travnjak:
DN 65 / 76,1 x 2,9 mm / m. 3 x 30.500 = 91.500

DN 150 / 159 x 4,5 mm / m. 412 x 49.600 = 20.435.200
Trotoar:
DN 150 / 159 x 4,5 mm / m. 71 x 51.200 = 3.635.200
Kolovoz:
DN 150 / 159 x 4,5 mm / m. 6 x 56.800 = 340.800
2.Nabavka i montaa crnih elinih cevi

unutar objekata / za jednu cev /
DN 65 m. 10 x 650 = 6.500
DN 150 m. 70 x 1.800 = 126.000
3.Dodatak od 50 % na stavku 2 za sav pomo-

an materijal potreban za montau cevne
mree,za oslonce i probijanje otvora za pro-
laz cevi
0,50 x 132.500 = 66.250
4.ienje,miniziranje dva puta i izolacija

cevi unutar objekata sa staklenom vunom
debljine 50 mm i Al limom. m2 63 x 2.400 = 151.200
---------------------------------------
Ukupno: 24.852.650
B.5.4 Rekapitulacija predrauna
- Kotlarnica-toplovodni deo ------ 2.879.150 din. = 35.111,60 EUR
- Toplotne podstanice -------- 1.835.800 din. = 22.380,80 EUR
- Toplovod ----------------- 24.852.650 din. = 303.081,10 EUR
-----------------------------------------
UKUPNO: ---------- 29.567.600 din. = 360.580,50 EUR
usvaja se cirkulaciona pumpa za temperaturu vode do 140 0C

DN10
DN10
90C
70C
332-100
332-100
0-130C
0-130C
0-10 bar
160
DN100
DN100
0-10 bar
0-200C
160
UPS
110C 80-30F
kWh
332-65 DN65 DN65 DN100
W
DN50 110C 70C
0-10 bar
0-130C
70C
DN65
160
332-65 DN65 332-65 DN65 DN15

70C
Sl. B7 TOPLOTNA SHEMA PODSTANICE - KOLA

DN10
DN10
90C
70C
202-65
202-65
0-130C
0-130C
0-10 bar
160
DN65
DN65
0-10 bar
0-200C
160
UPS
110C 50-30F
kWh
202-50 DN50 DN50 DN65
W
DN40 110C 70C
0-10 bar
0-130C
70C
DN50
160
202-50 DN50 202-50 DN50 DN15

70C
Sl. B8 TOPLOTNA SHEMA PODSTANICE - STAMBENA ZGRADA

DN10
DN10
90C
70C
417-100
417-100
0-130C
0-130C
0-10 bar
160
DN100
DN100
0-10 bar
0-200C
160
UPS
110C 80-30F
kWh
417-65 DN65 DN65 DN100
W
DN50 110C 70C
0-10 bar
0-130C
70C
DN65
160
417-65 DN65 417-65 DN65 DN15

70C
Sl. B9 TOPLOTNA SHEMA PODSTANICE - DOM "STANKO PAUNOVIC"

DN10
DN10
90C
70C
2873-250
2873-250
0-130C
0-10 bar
160
0-130C
DN150
DN150
DN250
TPE TPE
0-10 bar
0-200C
100-120 100-120
160
110C kWh
2873-150DN150 DN150 DN250
W
DN100 110C 70C
0-10 bar
0-130C
DN150
70C
160
2873-150DN150 2873-150 DN150 DN15

70C
Sl. B10 TOPLOTNA SHEMA PODSTANICE - MEDICINSKI CENTAR

Slika B.11 Toplotna ema kotlarnice

Studija Koriscenja Biomase U Sistemima Centralnog Grejanja RB

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Studija Koriscenja Biomase U Sistemima Centralnog Grejanja RB

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B.

B1.PRORAUN TOPLOTNOG OPTEREENJA 1

B2.SISTEM DALJINSKOG GREJANJA 8

B. TOPLOTNO OPTEREENJE I SISTEM DALJINSKOG GREJANJA

B.1. PRORAUN TOPLOTNOG OPTEREENJA

B.1.1 Klimatski uslovi

17 x 11 + 30 x 5,7 + 31 x 1,3 31 x 1,1 + 28 x 1,1 + 31 x 5,5 + 15 x 11,8

odnosno usvoja se:

tsrgod = 4,1 0C.

B.1.2 Specifino toplotno optereenje

B.1.3 Ukupno toplotno optereenje

B.1.4. Prosena mesena i godinja potronja toplote

O.. Branko Radievi

Qsrgod =266.827 kWh/god

grejanje: svi dani u mesecu

Qsrgod =232.630 / kWh/god /

Dom Stanko Paunovi

Qsrgod = 480.236 kWh/god

Medicinski centar - Normalan reim tokom dana

Qsrgod =3.537.559 / kWh/god /

Medicinski centar - Redukovani noni reim

Ukupna prosena godinja potronja toplote za Medicinski centar iznosi (normalni +

Qsrgod = 3.537.559 + 1.590.987 = 5.128.546 / kWh/god /.

Ukupan toplotni konzum

- O.. Branko Radievi--------- 266.827 kWh/god

B.2 IZBOR SISTEMA DALJINSKOG GREJANJA

B.2.1 Primarni fluid

X XI XII I II III IV mesec

Sl. B1 Prosecna godinja potronja toplote

Toplovodni sistemi, sa temperaturom vode u razvodu do 110 0C, su zatvoreni sistemi,sa

potroakim prikljucima.Voda visoke temperature i visokog pritiska nije pogodna da se

fluida.Drugim reima postie se maksimalni temperaturski pad primarnog fluida, a time i

B.2.2. Regulacija sistema

trokraki elektromotorni ventil, mikroprocesorski regulator i temperaturski senzori za vodu i

B.2.3. Toplotna mrea

Slika B.2 Dijagram temperaturske regulacije

nosno trenutnoj spoljnjoj temperaturi.Temperaturski reim mree se ravna prema spoljnjoj

B.2.4. Toplotna podstanica

Sl. B3 TOPLOTNA SHEMA PODSTANICE

B.3 SPOLJNI TOPLOVOD

B.3.1 Izbor oblika i trase mree

B.3.2.Izbor naina polaganja cevovoda

Imajui u vidu sve gore navedeno,usvaja se reenje izvoenja toplovoda sa predizolovanim

B.3.3. Toplotno optereenje toplovoda

Slika B4. Trasa novog toplovoda

nasuta zemlja (iskop) fini pesak (granulat 0+6 mm)

drvene gredice 100x100x950

Sl. B5 DETALJ ROVA ZA TOPLOVOD DN 150

150 1200 150

Sl. B6 DETALJ FIKSNE TACKE DN 150

B.3.4. Izbor nazivnih prenika cevovoda

procenjuje se sledei gubitak pritiska u cevovodu:

B.3.5. Kompenzacija toplovoda

izduenje cevovoda je:

B.4. KOTLARNICA TOPLOVODNI DEO

B.4.2.Izbor regulacione opreme

B.4.3. Izbor cirkulacionih pumpi

B.4.4 Izbor zatvorenog ekspanzionog suda i sigurnosnog ventila

pa ukupna zapremina irenja vode iznosi:

B.5. PREDMER I PREDRAUN

2.Nabavka i montaa zatvorenog ekspanzio-

3.Nabavka i montaa sigurnosnog ventila

4.Nabavka i montaa regulacione opreme