Professional Documents
Culture Documents
BI GING
HNG DN TH NGHIM
BUI TH NGHIM 1 6
BI M U 6
A. Vn ly mu v chun b mu trc khi nh lng 7
B. Vn biu din s liu trong Ha phn tch 8
BI CHUN B 11
I. Mc ch 11
II. Ni dung 11
II.1. Mt s iu cn lu khi tin hnh phn tch nh lng 11
II.1.1. Chun b th nghim 11
II.1.2. Tin hnh th nghim 11
II.2. Ch khi thao tc vi cc dng c o chnh xc trong
Ha phn tch nh lng 11
II.2.1. Cn phn tch 12
II.2.2. Dng c o th tch 13
II.3. Cch x l s liu v biu din kt qu phn tch 15
II.3.1. Khi nim v sai s ca php o 16
II.3.2. Trnh t nh gi sai s 17
II.3.3. Ch s c ngha v cch ghi kt qu phn tch 18
II.4. Cch pha cc dung dch chun 19
II.4.1. Cht gc 19
II.4.2. Pha dung dch long t dung dch c 20
Cu hi cui bui 20
BUI TH NGHIM 2 22
PHNG PHP PHN TCH HA HC
(PHNG PHP PHN TCH KHI LNG) 22
I. Mc ch 22
II. Ni dung 22
2 GV: V Hng Thi
III. Thc hnh: Xc nh hm lng nc kt tinh trong BaCl2.2H2O 22
PHNG PHP PHN TCH HA HC
(PHNG PHP PHN TCH TH TCH) 23
I. Mc ch 23
II. Ni dung 23
III. Mt s thao tc cn ch khi tin hnh phn ng chun 24
IV. Thc hnh: Chun dung dch NaOH bng dung dch HCl 25
V. Cu hi ca bi thc hnh 26
BUI TH NGHIM 3 27
PHNG PHP PHN TCH HA HC
(PHNG PHP PHN TCH TH TCH tip theo) 27
I. Thc hnh: Chun oxy ha kh dng KMnO4 27
II. Thc hnh: Chun to phc vi Complexon 28
III. Thc hnh: Chun to ta theo phng php Volhard 29
IV. Cu hi ca bi thc hnh 31
BUI TH NGHIM 4
PHNG PHP PHN TCH CNG C
(PHNG PHP PHN TCH IN)
Phng php phn tch o in th - Chun in th 32
I. Mc ch 32
II. Ni dung 32
III. Thc hnh: Chun dung dch Na2CO3 bng dung dch HCl 33
theo phng php in th
IV. Cu hi ca bi thc hnh 34
BUI TH NGHIM 5
PHNG PHP PHN TCH CNG C
(PHNG PHP PHN TCH QUANG
Phng php ph hp thu phn t vng sng UV-VIS) 35
I. Mc ch 35
3 GV: V Hng Thi
II. Ni dung 35
III. Thc hnh: Xc nh nng ca SiO32- ha tan trong
mu nc bng phng php ng chun 37
IV. Cu hi ca bi thc hnh 38
PH LC 39
I. Phng php bnh phng cc tiu trong xc nh cc
h s ca ng hi quy 39
II. Phng php ni suy s liu t kt qu chun in th 41
BI M U
Nhim v c bn ca Ha hc phn tch ngy nay l phn tch nh tnh, nh lng, xc
nh cu trc, tch, phn chia lm sch i vi phn ng dng ca Ha phn tch trong
ngnh Mi trng cng nh ngnh Cng ngh sinh hc ni ring, phn tch nh lng
ng vai tr ch yu. Phn tch nh lng c nhim v xc nh hm lng mt cht,
thng l trong mt hn hp v th rn hay th ha tan trong cc dung dch.
Trc khi tin hnh phn tch nh lng, phi bit thnh phn nh tnh ca i tng
phn tch. Ni chung, i vi cc mu cn phn tch trong ngnh mi trng hay trong
ngnh cng ngh sinh hc, mc tiu t ra l phi xc nh c c th mt cht hay mt
cu t no cn c bit vi hm lng hin din trong mu l bao nhiu. Cng tc
phn tch nh tnh thng c kt hp vi cng tc phn tch nh lng, cng vi cc
thng tin thu thp c c lin quan d on s hin din ca cc cu t trong mu.
V vy trong gii hn ca gio trnh ny, thut ng Ha phn tch c hiu ng nht
vi thut ng Ha phn tch nh lng.
C th phn chia cc phng php phn tch nh lng thnh 2 loi: cc phng php
ha hc v cc phng php ha l v vt l (hay cng c hoc dng c).
- Cc phng php ha hc: ch yu da trn vic p dng cc phn ng ha hc c
lin quan n cu t phn tch. Phng php ny c t lu, n gin v d ng
dng mi ni m s chnh xc ch t ti mc nht nh ph thuc vo phn ng
ha hc. Cc phng php ha hc gm:
+ Phng php phn tch khi lng: tch cu t cn xc nh ra khi hn hp vi
cc cu t khc trong mu mt cch gin tip hay trc tip. Da vo khi lng
ca hp cht mi (to thnh sau) v khi lng ca mu ban u m tnh ra hm
lng cu t cn phn tch.
+ Phng php phn tch th tch: cn c vo th tch thuc th tc dng va
ht vi cht cn xc nh m tnh ra hm lng cht cn nh lng.
Hin nay, cc phng php ha hc vn c s dng rt rng ri v ph bin. Cc
phng php ny cn c tn gi l cc phng php kinh in.
- Cc phng php vt l v ha l (phng php cng c, phng php dng
c): da trn vic o mt tnh cht vt l no ( hp thu nh sng, dn in,
kh nng dn nhit) ca i tng cn phn tch trong mu. Tnh cht ny l mt
hm s ca nng cu t cn xc nh, t cn c vo kt qu o suy ra
hm lng cht cn nh lng. Hu ht cc phng php vt l v ha l u l
cc phng php i hi dng my o ngoi cc dng c thng thng nn n cn
c gi di tn khc rt thng gp trong cc gio trnh v Ha hc phn tch l
cc phng php dng c hay cng c. Trong thi gian gn y, cc phng php
vt l v ha l pht trin mnh nh cc u im nh nhy cao, tc phn
aA aB
Suy ra (CN)B.VB = hay (CN)A.VA =
A B
II. Ni dung:
II.1. Mt s iu cn bit khi tin hnh phn tch nh lng
II.1.1. Chun b th nghim
Mt th nghim phn tch nh lng thng bao gm nhiu giai on. Nu mi giai
on th nghim u c tin hnh cn thn, ng nguyn tc th kt qu cui cng
mi c th chnh xc.
Bi vy sinh vin phi chun b tht k trc khi lm th nghim:
- Nm vng c s l thuyt ca th nghim, hiu thu o ngha ca tng thao tc
th nghim.
- Nm vng cch s dng cc dng c th nghim, cch pha ch, chun b cc ha
cht cn thit.
- Trnh t th nghim.
- Cch ghi chp v tnh ton kt qu th nghim.
II.1.2. Tin hnh th nghim
Mun tin hnh th nghim c kt qu tt trong thi gian nh sn, khng lng ph ha
cht, lm h hng dng c, thit b, sinh vin cn ch mt s qui tc sau:
- Sp xp ch lm vic
Ch lm vic phi sch s, kh ro, cc dng c phi b tr thun tin
cho vic s dng, trnh xy ra va chm, v..
- Chun b dng c, thit b
Cc dng c thy tinh, s phi bo m sch s trc khi dng, cn kim tra
dng c thit b trc khi dng v bn giao y cho phng th nghim sau khi
hon thnh th nghim.
- Ghi chp
Mi hin tng, s liu trong khi th nghim u phi ghi vo s th nghim, khng
ghi vo mnh giy ri hoc ghi ln bn.
II.2. Ch khi thao tc vi cc dng c o chnh xc trong Ha phn tch nh lng
Nguyn l hot ng ca cn in t:
Vt cn ko a
cn xung vi lc
F = m.g vi m l
khi lng ca vt
cn; g l gia tc
trng trng. Cn
in t s dng
mt lc phn hi
in t ko a
cn v v tr ban
u ca n. Khi t
vt cn vo a
cn, do khi lng ca vt cn ko a cn xung, iu s c detector pht
hin v gi tn hiu n b chnh dng, dng phn hi c sinh ra a ti ng
c tr. Dng in cn thit sinh ra lc phn hi t l vi khi lng ca vt v
c hin th trn mn hnh hin s.
+ Pipet chia vch (measuring pipet): l loi pipet ch cho chnh xc tng
i. Ch nu trn c pipet c ch BLOWOUT hay c vin knh nhm
rng khong 3-5mm hay c 2 vin mu xung quanh c th khi thao tc, cn
thi git cui. Ch khng ln ln gia vin knh nhm (frosted band) vi
mt di mu rng (cng trn c pipet) v di mu l code ca nh SX dng
c. Cc pipet khng c 1 trong 3 c im trn th khi thao tc, khng
dng bt c tc ng no ngoi trng lc. Thng thng, pipet chia vch
c dng ht ha cht trong cc phn ng phn tch. Trc khi ht
ha cht, vic trng pipet chia vch bng nc ct (l ) hay phi bng
chnh ha cht em ht l ty thuc vo phng php phn tch c th.
Nguyn tc chung l nu cn mt lng th tch chnh xc (v d trong
phn ng chun ngc hay chun th) th cn trng pipet bng ha cht
em ht. Ngc li, nu lng ha cht khng cn chnh xc cao (v d to mi
trng hay to phc mu) th c th trng pipet bng nc ct l .
c buret ng dung dch trong sut c buret ng dung dch khng trong sut
c 24,87ml c 25,62ml
Khi lm vic vi buret, phi kp buret vo v tr thng ng. Trc mi ln chun
phi dung dch chun vo buret ti vch 0 v ch lm y c phn cui v c
kha buret. Khi c ch s trn buret, mt phi v tr ngang vi vch li. C th
c theo phn cong xung hay cong ln ca mt cong dung dch, nhng tt c cc ln
c k c khi c vch 0 v khi c mc dung dch sau khi chun u phi
ging nhau.
Ra buret xong nn dng thng trn gi v ngm nc ct trong buret trnh b
thay i th tch do gin n. p ngc ng nghim ln u buret hn ch s bay
hi ca nc.
- Becse, bnh nn, ng ong ch cho mc th tch rt tng i v khng bao gi s
dng cc vt dng ny vi mc ch o th tch chnh xc. Sai s ca cc dng c ny
c th ln ti 10%.
di
S = trong : n l s th nghim lp li
x
n
x i
x 1 x 2 ........ x n1 x n
Gi tr trung bnh x 1
n n
di x i x ; di
d i
n
- Nu S nm trong khong 0,01 (1%) th lp li coi nh t yu cu.
- Nu S > 1% th c th lp li php nh lng thu thm kt qu ng thi
c th loi b cc gi tr qu cao hay qu thp so vi cc gi tr khc. Kim tra
li S S nm trong gii hn sai s cho php.
- Kt qu phn tch x S
x i
x 1 x 2 ........ x n1 x n
- Tnh gi tr trung bnh x 1
n n
n
(x i x)2
- Tnh lch chun s 1
n 1
- Tra bng tm tlt ng vi xc sut tin cy P (trong Ha phn tch, thng s
dng P = 0,95) v s ln th nghim n.
- Kt qu phn tch x
C1, C2; d1, d2; V1, V2: nng %, t trng v th tch dung dch c v dung dch long
cn pha.
- Quy tc ng cho pha dung dch
V d: Cn bao nhiu ml dung dch H2SO4
96% v nc ct c dung dch
H2SO4 30%?
6. Cn ly bao nhiu ml dung dch HCl 12M c 250ml dung dch HCl 0,1M?
7. Cn bao nhiu ml dung dch H2SO4 98% (d=1,84) pha 1lt dung dch H2SO4 5%
(d=1,00)?
II. Ni dung:
- nh lng cu t X theo phng php phn tch khi lng, cn tch X ra di
dng nguyn cht, sau bng cch cn s suy ra hm lng ca X trong mu.
Kt qu cn (mg)
Vt cn
Ln 1 Ln 2 Ln 3
1. L cn - Go
2. L cn + BaCl2.2H2O - G1
3. L cn + BaCl2 - G2
II. Ni dung:
aA + bB cC + dD
Nu cho B phn ng va ht vi VA (ml) dung dch A, ti im tng ng trong dung
dch khng cn d A hay B, v khi c th tnh c nng cht A nu bit nng
cht B l CB (N) v th tch cht B dng trong phn ng l VB (ml):
VB.CB = VA.CA
VB .C B
Rt ra: CA = (N)
VA
IV.Thc hnh: Chun dung dch NaOH bng dung dch HCl
a) Nguyn tc:
- Phn ng chun : H+ + OH- H2O
- Cn bng ch th mu: HInd H+ + Ind-
H2SO4
[ H ].[ Ind ]
Hng s phn ly KHInd =
[ HInd ]
II. Ni dung:
- Sinh vin xem li cc loi in cc trong phng php o th (in cc ch th v in
cc so snh).
- Trong qu trnh chun , nng ion cn xc nh lin tc thay i, do vy in th
ca in cc ch th cng lin tc thay i. Ti ln cn im tng ng, nng ion
cn xc nh thay i t ngt, in th ca in cc ch th do cng thay i t
ngt.
- Gia in th ca dung dch v nng ion H+ (hay pH) c mi tng quan:
Eo = Ech th - Eso snh = K 0,059.pH Eso snh = - 0,059.pH
E o
Rt ra pH = ( l hng s thay i ty theo loi in cc)
0,059
Khi chun , do pH dung dch hn hp thay i lin tc, in th ca dung dch cng
thay i. Do vy nu o c th in cc th c th bit c pH dung dch. im
tng ng l im ti c bc nhy pH.
- Sinh vin xem li trong cc ti liu l thuyt Ha Phn tch nguyn tc lm vic ca
my o pH.
- Khc vi chun dng ch th mu, vic 9,0
III. Thc hnh: Chun dung dch Na2CO3 bng dung dch HCl
a) Nguyn tc:
Na2CO3 l mui di acid ca H2CO3 nn th hin tnh base theo 2 chc:
Na2CO3 + HCl NaHCO3 + NaCl
NaHCO3 + HCl H2O + CO2 + NaCl
Hng s in ly ca 2 chc base ca Na2CO3 khc nhau kh xa (pK1 = 3,68 v pK2
= 7,65), do vy c th nh lng ring tng chc base vi sai s 1%.
Nh vy th gi tr pH ca dung dch theo th tch HCl s dng s c 2 bc
nhy ng vi 2 th tch HCl l Vt1 v Vt2. Vt1 tng ng vi th tch HCl cn
dng chuyn ton b lng CO32- thnh HCO3- v Vt2 tng ng vi th tch
HCl cn dng chuyn ton b lng HCO3- va to ra thnh CO2 v H2O.
b) Ha cht
- Dung dch chun HCl 0,1N
- pH k (loi in cc t hp gm in cc thy tinh v in cc calomel bo ha)
- Dung dch mu cha Na2CO3
c) Cch tin hnh:
Trc khi tin hnh th nghim, ging vin hng dn sinh vin cch s dng my o
pH (loi my sn c trong PTN thi im th nghim).
Bc 1: Chun ly s liu th
- Buret: cha dung dch HCl chun 0,1N.
- Becse 250ml: ht chnh xc 5 ml dung dch
mu, trng thnh Erlen bng khong 40 ml
nc ct.
- Cn thn nhng in cc ca pH k vo
becse.
- Tin hnh chun bng cch nh dn
dung dch HCl xung bnh mu, va lc
u dung dch trong becse. C sau 0.5 ml
HCl th ghi nhn gi tr pH 1 ln. Chun
n pH khong 2,2 - 2,3.
- Lp li thao tc chun 3 ln vi 3 ln
ht mu chc chn v kt qu.
T bng kt qu thu c, chn ra 2 khong
I. Mc ch:
- Nm c cc nguyn tc v thao tc c bn trong phng php o hp thu.
- Thc hnh phng php: xc nh nng SiO32- trong nc.
II. Ni dung:
- nh lut Lambert Beer:
Khi chiu mt chm tia sng n sc i qua mt mi trng vt cht th cng ca
tia sng ban u (Io) s b gim i ch cn l I.
I Io .10 KlC
Io
Hay lg KlC lC
I
K l h s hp th;
l h s hp thu phn t hay h s hp th mol (l.cm-1.mol-1), c trng cho kh
nng hp thu nh sng ca dung dch. ph thuc vo bc sng v cc iu kin
Io
T s lg D gi l mt quang ca dung dch = hp thu A = tt E.
I
T : A D K lC lC
Co C1 C2 C3 C4 C5 MB M1 M2 M3
VSiO2 50mg/l
0 4 8 12 16 20 - - - -
(ml)
V mu (ml) - - - - - - - 20 20 20
V nc ct (ml) - - - - - - 20 - - -
V thuc th AM
4 4 4 4 4 4 4 4 4 4
(ml)
VH2C2O4 (ml) 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
nh mc ti vch bng nc ct. y np v o bnh vi ln.
yn dung dch trong 2-15 pht ri o mu bc sng 410nm
Nng C cn cn cn
0 2 4 6 8 10 -
(mg/l) tm tm tm
hp thu A 0 ? ? ? ? ? 0 ? ? ?
n x i2 ( xi )2 n x i2 ( x i )2
i 1 i 1 i 1 i 1
n 2 n 2
n 2 n 2
n x x n y y
i i
i1 i i
i1
i1 i1
H s tng quan lun trong khong [-1, 1]. Khi r cng gn 0 th quan h cng lng lo,
ngc li khi r cng gn 1 hoc -1 th quan h cng cht ch (r > 0 c quan h thun v r
< 0 c quan h nghch). Trng hp r = 0 th gia x v y khng c quan h.
Trong ngnh ha hc phn tch nh lng, c th kt lun 2 i lng x v y c quan h
tuyn tnh khi R 0.99. Cc ngnh khoa hc khc c th yu cu h s tng quan ln
hn hay v nh hn ty tnh cht chnh xc v mc yu cu. Khi xy dng cc mi quan
h gia cc i lng bng thc nghim, ta c th tin hnh nhiu ln (lp li), khi kt
qu no c h s tng quan ln hn s c u tin.
V d: ta c kt qu ca ng chun dng c nh sau
NG CHUN
0.5
0.45
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
0 100 200 300 400 500 600
Nng C (mg/l)
pH
=
Vi Vi1 pH V V
V (ml) pH V= pH V
2 V 2pH
2 V
1,1 3,66
0,22 0,1 2,2
1,2 3,88 1,15 56
0,78 0,1 7,8
1,3 4,66 1,25 88
1,66 0,1 16,6
1,4 6,32 1,35 -118
0,48 0,1 4,8
1,5 6,8 1,45 -26
0,22 0,1 2,2
1,6 7,02 1,55
2 pH 2 pH
2 2
V 1 V 2
Vt = Vi V V
V
2 pH 2 pH 2pH 2 pH
i 1
2 2 2 2
V 1 V 2 V 1 V 2
88 188
= 1.3 + 0.1 = 1.4 - 0.1 = 1.33 ml
188 88 188 88