Yerselfoto

Bu belgedeki tm bilgiler nceden uyar yaplmadan deitirilebilir ve Ulusal Cad ve GIS

zmleri Mhendislik Bilgisayar A.. adna verilmi herhangi bir taahht nitelii tamaz.
Bu belgede aklanan yazlm bir lisans ya da snrl kullanm szlemesine tabidir. Bu
yazlm lisans ya da snrl kullanm szlemesinde aklanan amalar dnda herhangi bir
ortama kopyalanmas yasalara aykrdr.

Copyright Ulusal Cad ve GIS zmleri Mhendislik Bilgisayar A.. 1999

Btn Haklar Sakldr. Telif hakk kanunlar erevesinde izin verilen haller dnda,
nceden yazl izin alnmakszn oaltlmas, uyarlanmas ve tercme edilmesi yasaktr.

Birinci bask : OCAK 2004

Basld Yer : Ankara

Dkmanda Buluanan lgili Modllerin Versiyonlar :

Netcad Anamodl Cad & GIS : 4.0

Yerselfoto : V1.06

Revizyon Tarihi : 13.06.2005

Revizyon No : 002

Hazrlayan : zlem Sarolu

www.netcad.com.tr
teknik@netcad.com.tr

Dkmanla ilgili neri ve istekleriniz iin ;

bilgi@netcad.com.tr

Yerselfoto 2
NDEKLER

ARAZDE YAPILMASI GEREKENLER 5

ETM DKMANININ AMACI 5

1. HEDEF NOKTALARININ EKL VE SABTLENMES 5
2. FOTORAF EKME KURALLARI 6

YERSELFOTO MODL LE MODEL OLUTURMAK N UYGULANMASI GEREKEN

LEM ADIMLARI 8

1. PROJE SE YARAT LEM 8

2. KAMERANIN TANIMLANMASI 9
2.1. GENEL BLG 9
2.2. RNEK ZERNDEN ANLATIM 9
3. KAMERA KALBRASYONU 13
3.1. 2D KALBRASYON 13
3.1.1. Genel Bilgiler 13
3.1.2. 2D KALBRASYON N KULLANILAN ABLON 13
3.1.3. RNEK ZERNDE UYGULAMA 17
3.2. 3D KALBRASYON 22
3.2.1. GENEL AIKLAMA 22
3.2.2. RNEK ZERNDEN UYGULAMA 23
3.3. CCD BOYUTU NASIL HESAPLANIR ? 25
3.3.1. GENEL AIKLAMALAR 25
3.3.2. RNEK ZERNDEN ALITIRMA 26
4. YZEY OPSYONLARI PENCERES 27
4.1. GENEL AIKLAMALAR 27
5. YZEY OPSYONLARI PENCERESNDE YAPILMASI GEREKEN LEMLER 27
5.1. YZEY OPSYONLARININ GRLMES 27
5.1.1. RNEK ZERNDEN ALITIRMA 27
5.1.1.1. Yzeyler Penceresi 28
5.1.1.2. Resimler Penceresi 29
5.1.1.3. rnek zerinden Altrma 30
5.1.1.4. Yneltmeler 30
5.1.1.5. HEDEF NOKTALARI PENCERES 34
5.1.1.6. HEDEF NOKTALARININ VE BALAMA NOKTALARININ LLMES ( NOKTA EDT PENCERES )
34
5.1.1.7. BALAMA NOKTALARI ( TE PONT LMEK ) 40
5.1.1.8. EKSEN DNM LEM 41
5.1.1.9. YNELTME OPTMZASYONU (RESMLER YAKLAIK DI YNELTME PARAMETRELERN
BULUNMASI) 43
5.1.1.10. BLOK DENGELEME 44
5.1.1.11. NRENG NOKTALARI 48
5.1.1.12. ST SAPMALAR 49
5.1.1.13. KARILIKLI YNELTME 50
5.1.1.14. MUTLAK YNELTME 50
5.1.1.15. DI YNELTME 51

Yerselfoto 3
5.1.1.16. RESMLERN YATAYLANMASI 51
5.1.1.17. MODEL OLUTURMA 53
5.1.1.18. TOPLU YATAYLAMA LEM 54
5.1.1.19. STEREO MODELLERN YKLENMES 55
6. STEREO MODEL ZERNDE SAYISALLATIRMA 56
7. MODEL BRLETRMEK 58
8. YZEYLERN BRLETRLMES 59
9. 2D PLAN GRNTLER 60
10. DNM LEMLER 60
10.1. Dndr 60
10.2. Normalinden bak 61
10.3. Ortalama Normal Bul 61
10.4. Yataya Getir 61
10.5. lekle 62
10.6. tele 62
11. YERSELFOTO MODLN KULLANABLMEK N GEREKL DONANIM 63
12. YERSELFOTO SIK SORULAN SORULAR 63

Yerselfoto 4
ARAZDE YAPILMASI GEREKENLER

Eitim Dokmannn Amac

Ama:
Arazide llen hedef nokta koordinatlar ve bu koordinatlar kapsayan
fotoraflardan eitli fotogrametrik nirengi ilemlerine tabi tutulmalar
sonrasnda stereo model oluturmak ve bu model zerinden izim yapabilmek
Kapsam:
Yerselfotogrametri modl ile resim ekim aamasndan izim aamasna kadar
uygulanmas gereken tm admlar kapsar.
1. Hedef Noktalarnn ekli ve Sabitlenmesi

Fotogrametrik rlvesi yaplacak yapnn , cismin byklne , bulunduu

konuma ve zerindeki detay durumuna gre hedef nokta says deiiklik
gstermekle birlikte model oluturacak her resim iftinde en az 3 tercihen 6 ve
st sayda hedef noktasnn okunabilmesi salanmaldr. Eer kalibrasyon ilemi
de bu resimler zerinden yaplacaksa en az 6 nokta her resim iftine girecek
ekilde tatbik edilmelidir.

Hedef noktalarnn yapya zarar vermeyecek bir yaptrc ile tercihen ift
tarafl bant- yapya tatbiki salanmaldr. Hedef noktalarnn d cepheler iin
hava koullarndan etkilenmeyecek ekilde polyester kat veya asetata , i
mekanlarda ise normal kada ktlar alnmaldr.

Hedef noktasnn orta noktasndan arazi kontrol mhendisinin kontrol ile total
station ile koordinatlar okunur ,
okunduu srada izilen kroki
zerine okunan nokta iaretlenir.

Hedef noktalar total station

verilerinin elde edilmesi
sonrasnda yaplan hata kontrol
sonrasnda yapdan zarar
verilmeden sklr.

Hedef noktas genel grn

yandaki ekilde olabilir.

Yerselfoto 5
 2. Fotoraf ekme Kurallar

Geometrik Kurallar

Model oluturacak her fotoraf iftinde en az 4 adet hedef noktasnn grnmesi

salanmaldr. Mmknse bu noktalardan 1. nokta Yzeyin Sol alt kesine, 2.
Nokta Buna yaklak paralel olarak sa alt keye, 3. nokta Sol alt ke ye
yaklak dik konumda sol st keye, 4 .nokta ise 1. noktaya gre Kamera ya

daha yakn bir nokta olarak belirlenmelidir.

Kontrol bilgisi oluturulmas olabilecek hatalarn nlemini almak asndan nemli

ve gereklidir. Her Yzey iin En az 1 adet mesafe lm yaplmaldr. Bu
Mesafe lm iin her fotorafta ak bir ekilde grntlenmi olan birbirlerine
dierlerinden daha uzak iki hedef noktas seilmelidir.

Total Station gibi Aletlerle Hedef Noktalarnn lmn gerekletirirken Local

bir Koordinat sistemi yaratp btn noktalar bu sistemde ln. Bunun iin bir
Referans noktas belirleyin btn noktalar bu noktaya baml olarak ln. Bu
sistem daha sonra Btn yzeyleri ortak bir koordinat sisteminde tanmlamak
iin gereklidir.

Yzeyin ekimini yapacanz noktada Kamera ile Yzey arasndaki ortalama

mesafeyi belirleyin ve bu mesafenin 1/10 orannda (baz uzunluu) kadar alarak
fotoraf almn gerekletirin.

Mmknse, Yzeyde bir blgeyi kapsayacak en az 3 fotoraf ekmeye aln.

Yerselfoto 6
Fotografik Kurallar

Zoom opsiyonlar ile oynamayn. Kamerann objektifi sabit olmaldr.

Ayrca Objektif kullanmamaya aln , kullandysanz o objektif iin
ayrca kamera tanmlamanzn gerektiini unutmayn bu nedenle
ektiiniz fotoraflarn bulunduu filmi ve ka numaral fotoraf
olduunu kaydedin.
Yapya olan mesafeyi mmkn olduunca sabit tutmaya aln.
Negatif filmleri kesmeyin , bozulmayacaklar bir yerde saklayn
In dzgn geldii gnn en iyi zamann ekim yapmak iin kullann
Tripod( ayak) ve kablo deklanr kullann ( filmin pozlama yapma
olaslnn olduu durumlarda zellikle)
Geni al objektifi olan kamera dar al objektifli kameraya gre daha
avantajldr.
Orta formatl film kk formatl filme gre daha avantajldr.
Emisyonlu veya cam filmler normal kameralarda kullanlan filmlerden
daha avantajldr. Fotoraf ekimine tam olarak balamadan ekim
yaplacak ortamlarda birka tane deneme ekim yapp filmlerin kalitesini
ve ayarlar bakmndan kontrol edin. Gerekirse bunu birka kez
tekrarlayn.

3. Organizasyonel Kurallar

Uygun Bir Taslak oluturun. Bunun iin almann yapaca yeri

planlayn. Kuzey ynn belirleyin. Kamera pozisyonlarn, hedef
noktalarn plan olarak izin.
Yzeyleri vereceiniz isimleri nceden belirleyip, Kategorik olarak yazn.
rnein DCepheKuzey, DCepheGney gibi.
Stereo ift oluturan Fotoraflar ekim annda not aln.
almann yapld yere ait bilgileri toplayn.
Kapsaml bir proje ise yapyla ilgili oturan says , genel durum , ayr
zaman ekleri gibi blmleri ayrca belirleyin ve not edin.

Yerselfoto 7
YERSELFOTO MODL LE MODEL OLUTURMAK N
UYGULANMASI GEREKEN LEM ADIMLARI

1. Proje Se Yarat lemi

Yerselfoto ile proje yaplrken yaplan her trl ilemin iinde tutulduu bir dizin
belirlemek gereklidir. Bunun iin ;
Yerselfoto st mensnden / proje se yarat komutu seilmelidir.
Alan editr zerinde
Hard diskin istenilen blm(
C , D vb.. ) sa alttan
seilmeli , eer daha nce
proje iin bir klasr ald ise
sa st blmden bu klasr
gsterilerek tamam butonu
ile ilemden klmaldr. Biz
burada D zerinde ornek
ad ile bir klasr aacaz.

Ornek isimli klasr daha nce

yaratlmad iin yeni dizin
ad ksmna ornek yazlm ve
yeni alt dizin yarat butonu ile alt dizinlerin yaratlmas salanmtr.

Bu ilem dizin yaratmak iin yeterlidir. Tamam butonu ile ilemden ktnz
takdirde karnza aada gsterilen genel bilgiler editr alacaktr.
Bu editr zerinde istediiniz aklamay yapabilir veya bo geebilirsiniz.
Gerekli aklamalar yazmak ilerde snflandrma ve kolay bulma konularnda
yardmc olacaktr. Burada yaptmz rnek iin ;
Projeyi yapan : kendi
isminiz
steyen : Eitim
Yazarak istediiniz tarihi
seebilirsiniz.

Tamam butonu ile ilemden

ktnz zaman dizin
yaratlm ve dizin iinde
PrjMainOpt.ini dosyas
yaratlm olacaktr. Bu dosya
genel bilgiler editrnde
girdiiniz bilgileri kapsar.
Notepad ile alabilir.

Yerselfoto 8
 2. Kamerann Tanmlanmas
2.1. Genel Bilgi

Kameralarn Tanmlanmas Projeden bamsz bir ilemdir. Metrik Kamera

kullanlm ise bu kameraya ait Kalibrasyon Raporu dikkate alnarak
yaplmaldr.Fiducial Noktalar, Minumum 4 adet olmak zere 8 adete kadar
tanmlanabilir. Yneltme yaparken Fiducial Noktalatn lm iin Aadaki
Sra dikkate alnmaldr. Metrik olmayan Kameralarda Fiducial Noktalarnn
deeri Kamera Anolog ise Film boyutlarndan Digital ise CCD boyutlarndan
hesaplanmaldr.
(Film Boyutu normal filmler iin 36 mm x 24 mm olarak alnr. ) zel film
kullanlm ise negatifinden cetvel yardm ile
llerek veya filmin alnd yerden (
kutusundan ) boyutlar renilebilir. )
Yzey ilemleri penceresinde ilem
yapabilmek iin ncelikle kamera edit
penceresi zerinde resim fiduciallarnn
koordinatlarn belirtmek gereklidir.
Aada Fiducial Noktalar iin girilecek
koordinat ynleri (Saa ve Yukar
Ynde) bulunmaktadr.

1. Fiducial noktas - - 5. Fiducial noktas - 0

2. Fiducial noktas + + 6. Fiducial noktas + 0
3. Fiducial noktas - + 7. Fiducial noktas 0 +
4. Fiducial noktas + - 8. Fiducial noktas 0 -

2.2. rnek zerinden Anlatm

Kameray tanmlayabilmek iin aada anlatlan admlar sras ile uygulamanz

gerekmektedir.

1. Yerselfoto st mensnden kameralar komutunu seiniz. Aada

gsterilen editr alacaktr.

buradan yeni kamera ekle butonuna basnz.

Yerselfoto 9
Yukarda gsterilen editr bo hali ile alacaktr. Burada kamera kod ad
kullandnz kamerann addr , size verilen eitim cd si ierisinde bulunan
fotoraflar canon A1 isimli kamera ile ekildii iin ltfen bu kamera ismini
editre giriniz. Aklama ksmna ise , objektif veya oda ile veya kamera tipi ile
ilgili aklayc bilgi giriniz. Burada Canon objektifi olarak 50 mm sabit odakl
objektif kullanlmtr , kamera analog kameradr ve deneme iin ilem
yaplmaktadr. Bu nedenle bu bilgiler girilmitir.

Kamera edit penceresinde girilen fiducial deerleri analog , metrik ve dijital

kameralara gre deimektedir.
Bizim zerinde almakta olduumuz kamera analogdur bu nedenle Aada
rnek zerinden anlatlmtr , fakat farkl kameralar iin kullanmlarda sra ile
anlatlmaktadr.

10
Yerselfoto
 2.2.1. ANALOG KAMERALAR N ;

Analog kameralar iin fotoraflarn tarama znrl esas alnarak fiducial

noktalar tanmlanr. Analog makinalarda resmin kelerini gsteren 4 adet
fiducial tanmlanmaldr. Bunun iin aadaki bilgiler ve bal bantdan
yararlanlmaldr.

Bu ilem yaplrken x ve y ekseninin negatif ve pozitif olduu yerler dikkate

alnmaldr. Burada size eitim CDsi ierisinde verilen imajlar 10 mikron
znrlnde taranmtr. Bu sebeple fiducial nokta koordinatlar ;

36 mm x 24 mm lik standart bir filmden 10 mikron znrlnde tarama

ilemini gerekletirdiimizi dnelim.

Buna gre y1 ;
- ( 36 mm / 0.001 mm / 2 ) = - 18000 olacaktr.
Buna gre x1 ;
24 mm / 0.001 mm / 2 = - 12000 olacaktr.
Bu admlara gre kamera bilgilerinizi editre girin. Yukarda doru olarak fiducial
nokta koordinatlar girilmi hali ekilde gsterilmektedir.

11
Yerselfoto
2.2.2. METRK KAMERALAR N ;

Kamera kalibrasyon raporunda belirtilen hedef nokta koordinatlar kalibrasyon

raporunda belirtildii ekli ile editre girilir.

2.2.3. DJTAL KAMERALAR N ;

Fiducial noktalar CCD boyutunun bulunmasnn ardndan girilmelidir. Analog

makina ile ayn mantkla deer girilir ; deien tek ey ;

film boyutu / tarama znrl deerinde film boyutu yerine ccd boyutu
olarak bulunan deerin yazlmasdr.

Buna gre ilk blmdeki tanmlamalar yaptktan sonra parametreler blmne

geiniz. Bu blmde kamerann odak uzakl deerini girerek tamam butonu ile
ilemden knz. Fotoraflarn alnd kamerann odak uzakl 50 mm / 50000
mikron olduu iin odak uzakl deeri yerine bu deeri giriniz.

Dijital veya metrik kameralar iin de ayn ilem tekrarlanmaldr. (Kamerann

oda sabit deil ise de sabitlenerek fotoraf alm yaplmaldr. Eer farkl
odaklarda farkl fotoraf almlar yapldysa her odak deeri iin kamera
tanmlama ve kalibrasyon yapmaya gerek olmaktadr )

Ardndan tamam butonu ile ilemden knz. Parametreler ksmnda girilmesi

gereken dier deerler kamera kalibrasyonun ardndan otomatik olarak editre
gelecektir.
( kameranz metrik ise , odak uzakl deeri dnda , distorsiyon deerleri
kamera kalibrasyon raporunda belirtildii ekilde girilmelidir. Metrik kameralar
iin kalibrasyon yapmaya gerek olmad gibi , parametreler ksmnda odak
uzakl deeri dnda kalan deerleri hesaplamaya da gerek yoktur. )
Bu ilemden tamam butonu ile kld durumda kameralar editrne kameranz
otomatik olarak gelecektir.
12
Yerselfoto
3. Kamera Kalibrasyonu
3.1. 2D Kalibrasyon

3.1.1. Genel Bilgiler

Kamera ile ilgili bilgilerin bir ksmnn bilinmemesi durumunda kamera ile ilgili bu
deerlere ulalabilmesi iin kamera kalibrasyonunun yaplmas gerekmektedir.
Netcad Yerselfoto modlnde iki eit kalibrasyon yaplabilmekte ikisinden de
ok benzer deerlerde sonular alnabilmektedir. Bunlardan ilki olan 2D
kalibrasyon seenei ile iki boyutlu noktalarn bir ablon zerinden llmesi
sureti ile kamerann kalibrasyonu yaplmaktadr.

3.1.2. 2D Kalibrasyon iin Kullanlan

ablon

ablon kurulum Cd si ierisinde

2d_kalibrasyon.ncz ad ile kullancya
verilmektedir.
ablon dz bir satha sabitlendikten sonra
fotoraflarnn ekilmesi gerekmektedir.
ablonun resimlerinin ekilmesi aadaki
dzenein kurulmas yolu ile
gerekletirilmelidir. Resimlerin ekilecei
alanda ablonla kamera arasna yabanc
bir cismin girmemesine , k deerlerinin yeterli olmasna , herhangi bir parlama
olmamasna ve parlamay yarataca iin fla kullanlmamasna dikkat edilmesi
gerekmektedir. ablonun resimlerinin ekilebilmesi iin konumlandrld yer ,
ekilen resimlerde herhangi bir aksaklk olmas ihtimaline kar llerek
belirlenmeli , mmknse konumu iaretlenmelidir.

13
Yerselfoto
ablonun sabitlendii dz sathn karsna bir tripod yardm ile fotoraf
makinesi yerletirilmelidir. ablon merkez alnarak sanki sanal bir yay varm
gibi ablon ile kamerann arasndaki mesafe deitirilmeden deiik alarda
fotoraflarn ekilmesi , ekilen fotoraflarn saysnn en az 5 adet olmasna
dikkat edilmesi gerekmektedir. Mesafenin deitirilmemesi fotoraf leklerinin
ayn olmas ve buna bal olarak kalibrasyonun doru sonulara ulaabilmesi iin
gereklidir.

2D kalibrasyon iin ablonun fotoraflarnn ekilmesi iin kurulan dzenek

alma amac ile size cd ierisinde 2D kalibrasyon iin verilen imajlar

Netcad Eitim/yerselfoto / kalibrasyon / 2D kalibrasyon dizini iindedir.

Fotoraflarn bilgisayar ortamna alnmas sonrasnda 2D Kalibrasyon ilemi

balatlr. Bu ilem iin kameralar editrne nceden eklenen kamera seilerek
Kamera kalibrasyonu ilemine girilir.

14
Yerselfoto
Bu sayede Kalibrasyon editr alm olur. Kalibrasyon editr;

terasyon Says CCD/ Film Boyutu Bul

Kalibrasyon yap Kalibrasyontipi se
Resim Ekle

alma
Dizini Se
Kamera Tipi
znrlk Fiducial

Film / CCD
boyutu

Nokta Editr Fotoraf

Kamera Kalibrasyonu Editr

Yukarda grnd ekli ile alacaktr. Editr zerinde 2D kalibrasyon

yapabilmek iin belirlenmesi gereken deerler ;imajlarn znrl , kullanlan
kamera tipi CCD / Film boyutlar ve istenilen kalibrasyon tipidir. Burada 2D veya
3D kalibrasyon seeneklerinden birisi seilmelidir. Bu bilgilerin girilmesi kamera
kalibrasyonu iin yeterli olmaktadr.

znrlk bilgisi milimetre cinsinden ifade edilmeli ve editre bu ekilde

znrlk bilgisi girilmelidir. Kullanlan kamera analog veya dijital olarak
editrden seilmeli , yine ayn ekilde CCD boyutu / film boyutu bilgileri de
editre girilmelidir.

Bu bilgilerin belirlenmesinin ardndan kalibrasyon iin ekilen fotoraflar editre

arlmaldr. arma ilemi iin Resim ekle butonu kullanlr. Bu ilem ile
kalibrasyon iin ekilen imajlar bulunduklar klasr zerinden seilerek tamam
butonu ile projeye arlr. majlar proje iin yaratlan dizin altndaki images
klasrnde ECW formatna dntrlm olarak DRE dosyalar ile birlikte
saklanmaktadr.

majlarn editre arlmas ileminin ardndan imajlar zerinden noktalarn

iaretlenebilmesi ve akabinde kalibrasyon ileminin yaplabilmesi iin nokta
editrne nokta isimlerinin eklenmesi gerekmektedir. Nokta isimlerinin
eklenmesi nokta editr zerinde farenin sa tuuna baslmas sureti ile alan
15
Yerselfoto
komut dizinindeki hedef noktas ekle komutu aracl ile gerekletirilir. Bu
komut yardm ile Her imaj iin 256 adet noktann editre eklenmesi
gerekmektedir. Her imaj zerinde bu 256 noktann tamamnn llmesi manuel
olarak kullanc tarafndan yaplmaldr. Alan nokta editr zerinde noktalar
otomatik olarak 1 den balayarak numaralandrlmaktadr. Kullanc kendi istei
dorultusunda farkl isimler belirleyerekte noktalar editre ekleyebilir.

majlarn zerinde nokta editrne eklenen bu noktalarn lmnn

yaplabilmesi iin lmnn yplmas istenen nokta seili halde iken zerinde
farenin sa tuuna baslmal ve yardmc mennn almas salanmaldr. Bu
men zerinde imaj zerinde iaretleme yaparken yararlanlacak yaknlama ,
uzaklama , tmn grme , hedef noktalarnn iaretlerini deitirme gibi
seenekler bulunmaktadr.

aretlemeyi yapmak iin noktay l komutu seilmeli ve noktann doru yeri

editr zerinde iaretlenmelidir. aretleme aadaki ema dorultusunda
yaplmaldr. Burada atlanacak bir nokta veya yanl yerlerde iaretlenen
noktalar kalibrasyon sonucunu nemli lde etkileyeceinden iaretlemeye
dikkat edilmeli kontrolleri yaplmaldr.

majlar zerinde noktalarn iaretlenme sras

Kalibrasyon ile ilgili sonu iki imaj zerinde iaretlemelerin yaplmas ve

bitirilmesinin akabinde DLT butonu ile renilebilmektedir. Fakat burada elde
edilen sonular geree yakn olmakla birlikte tam doru deildir. Bu nedenle en
az be adet imajin zerindeki noktalarn iaretlenmesi ve bu aamadan sonra
kalibrasyon yaplmas nem tamaktadr.

aretlemenin bitmesinin ardndan Kalibrasyon editr zerinde bulunan DLT

butonuna baslarak kamera ile ilgili tm bilgiler renilebilir. Bu bilgiler otomatik
olarak Netcad program klasr iinde bulunan fotocad. ni dosyasna da
kaydedilmektedir. Netcad program tekrar kurulmad srece bu bilgiler fotocad
. ini dosyasnda saklanarak kullanma hazr halde bulundurulur. Bu nedenle yeni
oluturulan kamera ile ilgili bilgilerin sakland bu dosyann yedeklenmesi ileride
oluabilecek sorunlarn zme ulatrlabilmesi asndan nem tamaktadr.

16
Yerselfoto
3.1.3. rnek zerinde Uygulama

Kameralar editrnde biraz nce oluturduunuz kameray seili hale getiriniz.

Farenin sa tuuna basarak kamera kalibrasyonu butonuna basnz.

lemler st mensnden alma dizini se komutunu seiniz.

alma dizini olarak daha nce yarattnz D / ornek isimli dizini aadaki gibi
seiniz. Tamam butonu ile ilemden knz.
Karnza Kamera kalibrasyonu editr bo olarak gelecektir. Burada baz
deerleri manuel olarak girmek gerekmektedir.

znrlk : 0.01 mm ( 10 mikron )

Kamera Tipi : Analog
Film boyutlar : 36 x 24 mm fotoraflar negatiften taranmtr ve taranmaldr )
Kalibrasyon ekli : 2D Kalibrasyon

Nokta editr zerine 256 adet nokta ekleyiniz. Bunun iin Nokta editr
zerinde farenin sa tuuna basnz . Alan seim penceresi zerinde hedef
noktas ekle seeneini seiniz.
17
Yerselfoto
Tamam butonuna basarak ilk noktay ekleyiniz

lk noktay 2. noktay da ekledikten sonra grebilirsiniz !! Eer

isterseniz noktalarn isimlerini deitirebilirsiniz rnein aadaki
imajda otomatik olarak 1 , 2 , 3 gibi isimlerle oluturulan hedef noktas
adlar , nokta 1 , nokta 2 gibi isimlerle oluturulmutur.

Tm noktalar yukarda anlatld ekli ile editre ekleyiniz. Ekleme ilemi

bittikten sonra ;

Resim ekle butonu yardm ile Netcad Eitim/yerselfoto /

kalibrasyon / 2D kalibrasyon dizini ierisinde bulunan 2d_kalibrasyon1,
2d_kalibrasyon2, 2d_kalibrasyon3, 2d_kalibrasyon4, 2d_kalibrasyon5 isimli
fotoraflar kalibrasyon editrne ekleyiniz.
Bunun iin resim ekle butonuna basarak , imajlarnzn yerini gstererek A (
open ) butonuna basnz

18
Yerselfoto
a butonuna basmanz ile birlikte kopyalama balayacaktr.

lk imajn eklenmesi sonrasnda imaj pencereye geldii halde

grntlenmeyecektir. Resim ekle butonunun hemen yannda bulunan
gene basarak imaj oradan semeniz gerekecektir.

!!!! Eer compression error 2 ( 49 ) hatas

ile karlarsanz ltfen ilemler / alma
dizini se blmnde ilk yarattnz dizinin
seili olduundan emin olunuz.

19
Yerselfoto
majlar ekledikten sonra zerlerinde iaretlemeleri yapmanz gerekmektedir.
Bunun iin nce nokta penceresinden 1 numaral noktay seiniz , zerinde
farenin sa tuuna basarak noktay l komutuna giriniz.
imaj zerinde 1 numaral noktann yerini gsteriniz. Fareyi tkladnz yerde bir
+ iareti oluacaktr. Hangi noktay ltnz kartrmamak iin nokta editr
zerinde farenin sa tuuna basnz. Buradan Hedef noktas / adlarn gster
komutu yardm ile hedef noktalarnn adlarnn gsterilmesini salaynz.

Ayn

dizinden iaretlerin renklerini ve iaret tiplerini ( gen , art , daire ) de

deitirebilirsiniz.

20
Yerselfoto
Tm imajlarda 256 ar adet noktann doru iaretlendiinden emin olduktan
sonra ,

2d kalibrasyon butonunu tklayarak tm bilgilere ulaabilirsiniz. Bu bilgiler

ilemler / bilgileri sakla butonu yardm ile sakland takdirde otomatik olarak
kamera editrne saklanacak , kameranz gncellenecektir. Eer kalibrasyonu
daha fazla imaj zerinden yapacaksanz , 3. imajdan itibaren 2d kalibrasyon
butonu ile bilgilerin saklanmasn salayabilir, Bu aamadan sonra da kamera
bilgilerini gster butonu yardm ile istediiniz an bu bilgilere ulaabilirsiniz.

2 imaj ile de kalibrasyon yaplabilir. Fakat en doru sonulara ok

saydaki imaj zerinden yaplan kalibrasyon ile ulamak mmkndr.
Bunun iin 4-5 imaj zerinden kalibrasyonu yapmanz nerilir.

21
Yerselfoto
3.2. 3D Kalibrasyon
3.2.1. Genel Aklama

Yerselfoto modl ierisinde bulunan kalibrasyon seeneklerinden bir dieri de

3D kalibrasyon seeneidir..

3D kalibrasyon seenei iin belirli bir ablon yoktur. ablon kullanc tarafndan
oluturulabilecei gibi , proje iin ekilen fotoraflarn zerinden de 3D
kalibrasyon yaplabilir. lem admlar 2D kalibrasyon ile ayndr. Ayrld
noktalar ;
1. Kalibrasyon editrnden 3D kalibrasyon serenei aktif hale getirilmeli
2. Nokta editrne imajlar zerinde bulunan noktalarn koordinatlarn tutan
ncn dosyas arlmaldr.
Proje iin ekilen fotoraflarn yeterli olmamas durumunda 3d kalibrasyon iin
de ablon oluturulabilir.Bunun iin boyutlar bilinen sert ve dzgn bir materyal
zerine yine boyutlar bilinen kutu ya da boyutlu objeleri birbirlerine ve orijin
olarak alnacak bir noktaya gre koordinatlarn lerek yerletirmek yeterli
olmaktadr. Sonu rn aadaki grntde olmaldr.

22
Yerselfoto
3.2.2. rnek zerinden Uygulama

2d kalibrasyondan farkl olarak 3d kalibrasyon iin kullandmz imajlarda

iaretlememiz gereken hedef noktalarnn koordinatlarn ieren
3d_kalibrasyon.ncn isimli dosyay Netcad Eitim / yerselfoto / kalibrasyon
/ 3D kalibrasyon dizininden kopyalayarak daha nce yarattmz D / ornek /
points dizinine kopyalaynz. smini ise points.ncn olarak deitiriniz.

Kameralar editrnde oluturduunuz kameray seili hale getiriniz. Farenin sa

tuuna basarak kamera kalibrasyonu butonuna basnz. Alan kamera
kalibrasyonu editrnde ;

znrlk : 0.01 mm ( 10 mikron )

Kamera Tipi : Analog
Film Boyutlar : 36 x 24 mm ( imajlar negatiften taranmtr ve
taranmaldr )
Kalibrasyon ekli : 3D Kalibrasyon

Olarak belirleyiniz.

Eitim cd si ierisinde Netcad Eitim / yerselfoto / kalibrasyon / 3D

kalibrasyon dizininde bulunan 3d_kalibrasyon1.jpg , 3d_kalibrasyon2.jpg ,
3d_kalibrasyon3.jpg , 3d_kalibrasyon4.jpg , 3d_kalibrasyon5.jpg isimli imajlar
resim ekle butonu yardm ile editre ekleyiniz. lk etapta points klasrnn
iine ncn dosyasn attmz iin nokta editrne noktalar otomatik olarak
gelecektir.

Eer noktalar nokta editrne gelmediler ise , kameralar editrnden

kp tekrar giriniz , veya nokta dosyasnn adnn points.ncn veya
POINTS.NCN olduundan emin olunuz.

majlarn zerinde aadaki krokide gsterildii ekli ile noktalar ln,

23
Yerselfoto
Bunun iin eklediiniz imajlar zerinde yukardaki ekilde gsterilen noktalar
lmeniz gerekmektedir. nce nokta penceresinden 250 numaral noktay
seiniz , zerinde farenin sa tuuna basarak noktay l komutuna giriniz.
imaj zerinde 250 numaral noktann yerini gsteriniz. Fareyi tkladnz yerde
bir + iareti oluacaktr. Hangi noktay ltnz kartrmamak iin nokta
editr zerinde farenin sa tuuna basnz. Buradan Hedef noktas / adlarn
gster komutu yardm ile hedef noktalarnn adlarnn gsterilmesini salaynz.
Tm imajlar zerinde bu ilemi yaptktan sonra DLT butonu yardm ile
kamera deerlerini otomatik olarak oluturabilirsiniz. Bu bilgilerin oluturulmas ,
kameranzn otomatik olarak gncellenmesi anlamna gelmektedir. Bu nedenle
bilgileri sakla butonu yardm ile bilgileri saklayp kalibrasyon ileminden
kabilirsiniz.

24
Yerselfoto
3.3. CCD Boyutu Nasl Hesaplanr ?

Eer kameranz dijital ise , film boyutu yerine CCD boyutlarn girmeniz
gerekmektedir. Kamerann CCD boyutunu bulmak iin kamera kalibrasyonu
editrnde ayr bir birim bulunmaktadr.

3.3.1. Genel Aklamalar

Yersel foto modlnde CCD boyutlarn bulabilmek iin zel bir yardmc komut
bulunmaktadr. Bu komut yardm ile fotoraf makinesinin odak uzakln bilmek
yeterli olmaktadr. Bu komutun ismi kamerann tanmnn analog veya dijital
olarak yaplmasna bal olarak CCD boyutlarn Bul veya Film boyutlarn bul
olarak otomatik olarak deimektedir. lem Kamera kalibrasyonuna girdi
oluturacak iki deerden Odak uzakl deeri dnda kalan CCD boyutunu /
Film boyutunu bulmak amac ile yaplmaktadr. Kullanlan kamerann analog
olmas durumunda kullanlan filmin boyutlar filmin kutusunda yazan
deerlerinden veya zerinden lm yaplmak sureti ile belirlenebilir. ( 36 pozluk
100 ASA lk normal bir filmin boyutlar negatifleri zerinden de llebilecei gibi
36 mm X 24 mm dir ) Kullanlan kamerann dijital olmas durumunda ise Bu
deeri bulmak iin aadaki ekildeki dzenein kurulmas gerekmektedir.
Bu dzenekte ;

X: Obje yatay mesafe

Y: Obje dey mesafe
Z: Objeye olan mesafe

X
Z

25
Yerselfoto
deerlerinin karldr. Fotoraflar zeminle arasndaki mesafe llerek
belirlenen bir konuma boyutlar bilinen bir kadn yzeylerinden biri zemine
paralel olacak ekilde yaptrlmas , fotorafn ekilecei kamerann ise kadn
tam karsna bir tripod yardm ile yerletirilmesi , kamerann objektifi ile kat
arasndaki mesafenin llmesi sureti ile ekilmelidir. ekilen fotoraflar
bilgisayar ortamna znrl tespit edilerek aktarlmaldr.

3.3.2. rnek zerinden Altrma

Kurulum CDsi ierisinde Netcad / ornek/ yerselfoto / ccd klasr ierisinde
bulunan imaj zerinden ccd boyutu hesaplayalm ,

Bunun iin
1. Kamera kalibrasyon editrne giriniz.

2. zerinde altnz klasr ilemler / alma dizini se komutu yardm

ile seiniz. Kamera tipi olarak dijital ikonunu tklaynz. Resim ekle
butonu yardm ile Netcad / ornek/ yerselfoto / ccd
klasr ierisinde bulunan ccd.jpeg isimli imaj editre
arnz.

3. Kamera kalibrasyon editr zerinde bulunan ccd boyutu bul butonunu

tklaynz. Karnza CCD boyutunu bul editr alacaktr.
Bu editr zerinde ;

Obje yatay mesafe : 0.297

Obje dey mesafe : 0.210
Objeye olan mesafe : 0.545
Odak uzakl : 10.8 olarak giriniz.
Tamam butonuna basnz.

4. Butona bastktan sonra Editr zerinde imaj zerinden iaretlemeleri

yapmanz gerekmektedir. Bunun iin farenin sol tuu ile

1. majn sol alt kesini

2. imajn sa st kesini
3. imajn sol st kesini
4. imajn sa alt kesini iaretlemeniz gerekmektedir.
Yandaki ekilde iaretleme sralar gsterilmektedir.

26
Yerselfoto
4. Yzey Opsiyonlar Penceresi

4.1. Genel Aklamalar

Yerselfoto da Yzeyler Yaklak ayn dorultuda Kamera ile Alm yaplan

objelerin oluturduu bir btn ifade eder. rnek verirsek bir binann rlevesi
yaplacak olsun, Binann 4 cephesi ayr birer yzey olarak deerlendirilir. Bu
nedenle her yzey kendi iinde tanml modellerden oluturulur . Bu yzeylerin
koordinat sistemleri , Yani Eksen ynleri farkllk gsterecektir. Bu konu Eksen
Dnm balnda daha ayrntl anlatlacaktr.

Yerselfoto\ Yzey lemleri komutu ile gelen arayzde bulunan Yzey Listesinde
sa mouse tuu ile aktif olan Yzey Ekle komutu kullanlr. Her Yzey iin Farkl
bir isim verilerek Listeye Eklenir. Ayrca bu ekleme srasnda program otomatik
olarak Yzey isminde Proje Dizini altnda bir dizin yaratr ve bu dizinin altnda ise
yzey ilemlerine ait datalarn , girdi ve kt dosyalarn tutacak Adjustment ,
Images, Points, Models, Vectors Klasrlerini yaratr.

5. Yzey Opsiyonlar Penceresinde Yaplmas Gereken

lemler

5.1. Yzey Opsiyonlarnn Girilmesi

Bu blmde Yzeye ait genel bilgiler girilir.

5.1.1. rnek zerinden Altrma

27
Yerselfoto
Yzey ilemleri penceresi komuta girildii anda yukardaki gibi bo hali ile
gelecektir. Editr zerinde yzeyler , resimler ve hedef noktalar pencereleri
mevcuttur.

5.1.1.1. Yzeyler Penceresi

Yzey ilemleri penceresinde ilk yapmamaz gereken ilem bir yzey oluturma
ilemidir. Bir yzey ayn dzlemde bulunan resimleri dolays ile modelleri
kapsamaldr. Bu nedenle yzey tarfndan kapsanan imajlara doru karar
vermek bu aamada ok nemlidir. Yerselfotoda yzey oluturmak iin
yzeyler penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas sureti ile alan
pencere zerinden yzey ekle komutunu semek gerekmektedir. Bu komutun
seilmesi ile aada gsterilen yzey ekle editr alacaktr

Bu editre eklenmesi istenen yzeyin ismi girilmelidir. Biz burada Cephemiz

kuzey cephesi olduu iin kuzey isimli yzeyi oluturalm. Bunun iin editre
kuzey yazarak tamam butonuna basnz.

Tamam butonuna baslmas ile oluturulan yzeyle ilgili bilgilerin iinde

tutulaca editr karmza kacaktr. Editr ierisinde Resim lei, Kullanlan
Kamera, Ortalama [Z] , Bindirme oranlar, Dzeltme opsiyonlar gibi girilmesi
gereken deerlerin yerleri mevcuttur.

28
Yerselfoto
Burada sras ile ;

1. Ortalama Fotoraf lei : Yzeye eklenen imajlar iin girilmesi

gereken ortalama fotoraf lei bilgisi burada belirtilmelidir. Bu deer
yaklak ekim mesafesi / odak uzakl bants yardm ile
bulunabilir. Burada bizim ortalama fotoraf leimiz ;
10000 / 50 = 250 olarak dnlebilir. Bu nedenle 250 olarak lei
yaznz.

2. Tarama znrl : Tarama znrl deeri olarak 0.01 mm

deerini giriniz.

3. Boyuna / Enine Bindirme : Burada imaj iftlerinin ( modelleri

oluturan imajlarn ) birbirleri ile yzde ka deerde rttnn bilgisi
verilmelidir . Elinizde bulunan rnek imajlar birbirleri ile % 90 - % 95
oranda rtmektedir. Bu nedenle bu pencereleri 90 yazarak geiniz.

4. Kullanlan Kamera : Bu yzeyin fotoraflarnn ekildii ve daha nce

Kamera Editrnde tanmlanan Kameradr. ( 3D Kalibrasyon iin
kullanlan imajlar yzey ilemlerinde de kullanlyorsa otomatik olarak
gelecektir. ) Burada kalibrasyon yaparken kullandnz kameray gen
yardm ile alan seim penceresinden seiniz.

Eer daha nce bir kamera oluturulmamsa veya oluturulan kamera

zerinde deiiklik yaplmas isteniyorsa gen yannda bulunan ...
butonu yardm ile kameralar editrne dnlebilir.

5. Ortalama[Z]: Yzeyin Z ynnde ortalama deeridir. Yersel

fotogrametride 0 alnmas gerekmektedir.

6. Dzeltme Opsiyonlar: Yzeylere ait yaplacak ilemlerde llere

getirilecek dzetmelerin etkisinin olup olmayacana karar verilir. Seili
olmasnn dezavantaj yoktur.

5.1.1.2. Resimler Penceresi

Yzeyler projeye eklenmi ise yzeylere ait ekilen ve taranan resimler bu

pencere yardm ile projeye ve ait olduu yzeye eklenir. Eklenen resimlerin i
yneltmeleri de burada yaplr.

29
Yerselfoto
5.1.1.3. rnek zerinden Altrma

Resimler penceresi
zerinde farenin sa
tuuna baslmas sureti
ile alan komutlar
penceresi zerinden
resim ekle komutu
seilmelidir. Bu komut
akabinde bir windows
browser penceresinin
almasn salar.
Buradan yzeye ait
imajlar seilmelidir.
Yerselfoto program imaj format ne olursa olsun ( jpeg , tiff , bmp vb... )
imajlar ecw formatna evirerek daha nce yarattmz kuzey yzeyi ierisinde
oluturulan images klasrne kopyalayarak dre dosyalarn yazacaktr.

majlar raster / register ( afin )/ dosya / tercihler blmnden ecw

sktrma katsays olarak belirlenen deere gre sktrlarak ecw
saklanacaktr. Bu sebeple bu katsaylarn ;
8 bit iin ecw sktrma katsays: 1
24 bit iin ecw sktrma katsays : 1
olarak dzenlenmesi gerekmektedir.

5.1.1.4. Yneltmeler

Resimler penceresine arlan ve proje dizininde images klasrne ecw olarak

kopyalanan imajlarn resim koordinatlarndan pixel koordinatlarnn
tanmlanabilmesi iin i yneltmelerini yaplmas gerekmektedir.

30
Yerselfoto
 Bunun iin resmin zerine ift tklanmas ( double click ) gerekmektedir.
Bu ekilde resim genel bilgileri editr alacaktr. Burada Genel Bilgiler
kutucuu zerinde

1. Kamera ad
2. znrlk
3. Mesafe

Deerlerini girmek
gerekmektedir. Kamera
daha nce oluturuldu
ise gen yardm ile
kameralarn iinden
seilebilir.
Biz burada daha nce
oluturduumuz Canon
A1 isimli kameray
seelim , tarama
znrlmz
bilindii zere 0.01
mmdir. Ortalama
mesafe deeri eer
bilinmiyor ise 0.000
olarak geilmesinde
saknca yoktur.

Fiducial Noktalar blm i yneltmelerin yaplabilmesi iin ke noktalarnn

tanmland blmdr. Bu blm 3 ksmdan oluur.

1
3

31
Yerselfoto
 1. Ksm : fiducial noktalarnn adlarn ve resim zerinde koordinatlarn
grntleyen ksmdr.
2. Ksm: Fiducial noktalarnn kamera ve znrlk bilgisine gre olmas
gereken yer ile iaretlendii yer arasndaki hata orann gsteren
ksmdr.
3. Ksm: imajn grntlendii ksmdr.

majlarn ke noktalarn iaretleyerek resim koordinatlarndan piksel

koordinatlarna dntrme ii yani i yneltme deerlerinin bulunmas iin
ncelikle 1. Numaral ksmdan iaretlenecek olan fiducial noktas seilmeli , ve 3
numaral resim penceresinde de o keye yaklalmaldr. Bu ekilde tm
iaretlemeler kamerann tipine gre 4 / 8 adet olarak yaplmaldr. Bunu rnek
zerinden yapacak olursak ;

1. 2 numaral resim penceresi zerine gelerek farenin sa tuuna basnz

.Alan komutlar ierisinden pencereye yakla komutunu seiniz. Resmin
sol alt kesine yaklanz.

2. 1 numaral pencere zerine gelerek 1 numaral noktay seili hale

getiriniz. Farenin sa tuuna basarak noktay l komutunu seili hale
getiriniz. Aada gsterildii gibi 3 numaral pencereye giderek resmin
yaklatnz kesini farenin sol tuu ile tklaynz. Tm keler iin bu
ilemi uygulaynz. Aada imaj zerinde hangi noktann imajn hangi
noktas olarak iaretlenmesi gerektii ile ilgili bir rnek bulunmaktadr.
Bu ablona bakarak tm iaretlemeleri yapmanz gerekmektedir.

32
Yerselfoto
 Kameranz dijital veya analog ise 4 adet nokta iaretlenmesi
yeterlidir. Kamera eer metrik ise 8 adet fiducial iaretlenmesi
gerekmektedir.

Bu ilemlerin yzeyin ierdii tm imajlar iin yaplmas gerekmektedir.

yneltme deerleri otomatik olarak program tarafndan iaretlemelerin
yaplmasnn ardndan hesaplanacaktr. Bu editr zerinde dikkat edilmesi
gereken bir dier husus ise Yukardaki imaj zerinde daire iinde gsterilmekte
olan M0 deeridir. Bu deerin 0 < m0 <10 olmas gerekmektedir. Eer bu
aralkta kmyor ise imaj zerinde yerleri iaretlenen fiducial noktalarnn
yerlerinde ciddi bozukluklar var demektir. Kontrol edilmesi
gerekmektedir.dzeltmeler 3 ekilde yaplabilir.

1. 1 numaral pencere zerinde gelerek farenin sa tuuna baslmal , alan

komut penceresi zerinden uyuumsuzluk testi yap komutu
seilmelidir. Bu komut seildiinde netcad bir uyar mesaji vererek hangi
noktann en ok hatay oluturduunu kullancya gsterecektir. Kullanc
burada gsterilen noktay tekrar lmek sureti ile hatay giderebilir.

2. 2 numaral pencereye baklarak en byk deerin bulunduu noktann

yanl olduu anlalabilir. Ve tekrar lm yaplabilir.
33
Yerselfoto
 3. lm manuel olarak yaplabilecei gibi en ok hatay oluturan nokta
seilerek farenin sa tuuna basld zaman alan komut penceresi
iinden imajdaki yerini otomatik l komutu seilerek te lm
yaplabilir. Fakat bu lm yapldktan sonra mutlaka kontrol edilmelidir.

Tm noktalarn doru olduundan emin olunmasna ramen M0 deeri 10 dan

byk kyorsa ( rnein 15 25 gibi ) bilgiler saklanarak editrden klmaldr.
Muhtemelen tarama srasnda imajn tam kelerinden taranamamas nedeni ile
oluan bir hata mevcuttur. Fakat hata 100 1000 gibi ok yksek bir deer ise
fiducial noktalarnn iaretlenme srasnda veya yerlerinde bir yanllk olma
ihtimali byktr. Kontrol edilmesi gereklidir.

5.1.1.5. Hedef Noktalar Penceresi

Hedef noktalarnn koordinatlarnn bulunduu ncn dosyasnn grntlendii

penceredir. Bu pencere zerinde farenin sa tuuna baslarak dosyadaki
noktalar ekle komutu seilirse tm hedef noktalarnn koordinatlarn
barndran ncn dosyas editre aktarlr.

Bu ksmda eitim cdsi iinde hedefnoktakoordinat.ncn ad ile bulunan

dosyay nokta penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas ile alan
komutlar ierisinden dosyadaki noktalar ekle komutunu seerek yzeyinize
ekleyiniz. Gsterdiiniz dosya D / ornek / POINTS / points.ncn ad ile klasre
kopyalanacaktr.

5.1.1.6. Hedef Noktalarnn ve Balama Noktalarnn llmesi (

Nokta Edit Penceresi )

Nokta edit penceresi hedef noktalarnn imajlar zerinde yerlerinin

gsterilebilmesi iin kullanlan arabirimdir. Bu birimde hedef noktalar ve eer
gerekiyorsa tie noktalar belirtilir ve dengeleme iin girdi oluturulmas salanr.

34
Yerselfoto
 Yan tarafta grnen butona veya yzeyler penceresi zerinde farenin
sa tuuna baslmas ile alan komutlardan resim balama
komutunun seilmesi ile nokta edit penceresi alacaktr.
Nokta edit penceresi aadaki ekli ile alacaktr.

1 3

Nokta edit penceresi 3 ksmdan meydana gelmektedir.

1. ksm : maj seim penceresi
2. ksm : nokta seim penceresi
3. ksm : iaretleme penceresi

Bu editr zerinde ilem yapabilmek iin imaj penceresi

zerine geliniz.

Yzeyinizin ad yannda bulunan +

iaretine basarak kolon ve bal
bulunana imajlarn grntlenmesini
salaynz.

35
Yerselfoto
fare ile imaj isimleri zerine gelerek imaj seili halde iken farenin sol tuunu
basl tutarak imajlar 3.ksmda bulunan 6 pencereden istediklerinize
srkleyiniz.

Pencerenin stnde bulunan ilemler st mensnden nokta formunu gster

komutunu seerek noktalar penceresinin grntlenmesini salaynz. Noktalar
aada bulunan krokiye gre imaj zerinde belirleyiniz.

36
Yerselfoto
bunu yapmak iin sras ile ;
1. imajlarn 250 numaral noktann olduu ksmlarna imaj zerinde farenin sa
tuuna basarak
alan komutlar
yardm ile yaklanz.

37
Yerselfoto
Noktalar editrnden 250 numaral nokta zerine gelerek farenin sa tuuna
basnz. Alan komutlar ierisinden noktay l komutunu seiniz.

imajlarn zerine gelerek krokide gsterilen yerlere tklayarak nokta lmlerini

yapnz.

38
Yerselfoto
hedef noktalarnn iaretlerini veya renklerini yukarda gsterildii gibi opsiyonlar
penceresi yardm ile eer rahatszsanz deitiriniz.

Tm iaretlemeleri krokiye bal kalarak yaparak ilemi bitiriniz.

39
Yerselfoto
5.1.1.7. Balama Noktalar ( Tie Point lmek )

Balama Noktalar (Tie Point) adndan anlalaca zere majlar birbirine

balayan Arazi Koordinat Deerleri bilinmiyen noktalardr. Balama noktalar
koordinatl olan hedef noktalarnn imaj zerindeki dalmlarnn yetersiz olduu
veya imajda hedef noktas bulunmayan bo ksmlar olduu durumlarda llr.

Balama noktalarnn en az iki imajda llmesi gerekir. Balama Noktalarnn

lm iin majlarda ilgin (interest veya baka bir ifadeyle zellikli (Featured)
yerler seilmelidir.) majlarda hedef noktalarnn dalmn dengeleyecek ekilde
iaretlenmeli ve llmelidirler. Say konusunda bir snr yoktur. Kullanc
isteine gre istenildii kadar llr veya llmeyebilir.
Balama Noktalar llmesi nin asl amac Resimleri birbirlerine balamak ,
Kurulacak Dengeleme Modellerinde l Says ve Bilinmeyen Says na bal
olan Koulu salamak, Ve Modelin doruluunu artrmaktr.
Balama noktalarn lmek iin ;
1. Noktalar penceresi zerinde farenin sa tuuna basnz. Alan komut
dizininden tie noktas ekle komutunu seiniz.

2. komutu setiinizde
karnza eklenen tie
noktasnn adn
belirleyebileceiniz
bir editr alacaktr.
Editr zerinde
noktann adn
belirleyerek tamam
butonu ile ilemden
40
Yerselfoto
 knz.Noktann adnn bana tie noktas olduunu belli edecek bir harf
koyarak noktay eklemek karklk yaanmamas adna olumlu olacaktr.
( Gsterilen rnekte tie noktasna T01 ad verilmitir. )

3. eklenen tie noktas noktalar editrnde grntlenecektir. Bundan

sonraki ilemler hedef noktas lm ile ayndr. Tie noktas seili halde
iken farenin sa tuu yardm ile noktay l komutu seilmeli ve her
resimde bulunan zellikli bir ksm ( ke , iaret vb.. ) iaretlenmelidir.
Sonu grnt aadaki gibi olacaktr.

hedef ve tie noktalar ile ilgili ilemler nokta edit penceresi zerinde st ksmda
bulunan ilemler ve opsiyonlar ksmlar yardm ile yaplr. Bu ksmlardan
iaretlenen hedef noktalarnn ve tie noktalarnn renkleri ve iaret ekilleri
deitirilebilir , resimlerde kaydrma yaplabilir , dosyadan farkl hedef nokta
koordinatlar eklenebilir vb....

5.1.1.8. Eksen Dnm lemi

Eksen dnm ilemi Kamera Koordinat Sistemi ile Yzey Koordinat Sistemini
uyumlu hale getiren bir arabirimdir. Refrerans Noktalar belirlendikten sonra
Eksen dnm komutuyla Yzeye ait noktalar bir dnmden geilir.
Hedef Noktalarna ait btn dnmler Yzeye ait dizin altndaki Adjustment \
Transfom.ini dosyasnda saklanr. Bu sayede Hedef Noktalarna ait ilk deerlere
dnmek mmkndr. Eksen Dnm Arayzndeki Orijinal Eksen Komutu
bunu gerekletirir.
Bu birim aadaki ekli ile ;
butonuna baslmas sureti ile alacaktr.

41
Yerselfoto
bu editr zerinde seilecek noktalar aadaki krokiye gre seilmelidir.

1. Numaral Nokta orijin noktas olarak dnlmelidir. Bu nokta imajn

sol alt kesine yakn bir yerde dnlmelidir.
2. Numaral Nokta imajn yatay ekseninde orjinin sanda ( +x ynnde )
dnlmelidir.
3. Numaral Nokta imajn dey ekseninde orijinin stnde ( + y ynnde )
dnlmelidir.
4. Numaral Nokta ise imajda Z deeri asndan bize daha yakn olan bir
nokta olmaldr.

rnek zerinden yaplacak olursa ;

Eksen dnm ilemi iin
1 numaral noktay ; 268
2 numaral noktay ; 261
3 numaral noktay ; 250
4 numaral noktay ise ; 251 veya 269 olarak seiniz.

Orijinal eksen butonunu tklaynz.

Dnm butonunu tklayarak eksen dnm ilemini tamam

butonu yardm ile bitiriniz.

42
Yerselfoto
5.1.1.9. Yneltme Optimizasyonu (Resimleri Yaklak D Yneltme
Parametrelerin Bulunmas)

Resimleri Yaklak D Yneltme Parametrelerini bulmak ve Ayrca bulunan bu

D Yneltme Parametrelerinden Dnklk alarn optimize etmek iin kullanlan
bir birimdir. Yzeye ait btn Resimler bu ilemden otomatik olarak
geirilmektedir. lem sonrasnda Resimlere ait D Yneltme deerleri ve
standart sapma deerleri rapor edilir. Standart Sapma deeri 10 cm den byk
ise kullanc uyarlr, Referans noktalarn veya hedef noktalarnn, veya Resme
ait baka deerlerin kontrol edilmesi , gerekirse Referans noktalarnn tekrar
belirlenmesi gerekebilir.
Bu ksmda kullanc tarafndan belirlenmesi gereken bir blm
bulunmamaktadr. lem sras ie u ekildedir.

Yneltme optimizasyonu iin kullanlan buton yanda gsterilmektedir.

Butonun tklanmas ile alacak olan yneltme optimizasyon penceresi
zerinde hibir ilem yaplmadan tamam butonuna baslmaldr. ( kamera
ekseni geir kutusu iaretli olmaldr )

Bu seim sonrasnda alan yneltme log penceresi imajlarn birbirlerine

yneltilmeleri srasnda oluan standart sapma , ve dnklk deerlerinin
belirlenmesini salar.
Genel grnm aadaki ekildedir.

Burada nemli olan standart sapma deerlerinin yukardaki rnekte olduu gibi
kk kmasdr. Eer izin verilen deerden ( blok dengeleme editrnde
belirlenir. Standart olarak gelen deeri 0.021 m dir ve ideal kabul edilmektedir.
) byk olur ise ,yneltme log penceresinde bir uyar belirmektedir.

43
Yerselfoto
Burada oluan uyarya gre bir nceki adm olan eksen dnm editrnde
farkl nokta tanmlar yaplmal ya da hatal nokta olup olmadnn kontrol
nokta edit penceresi zerinde yaplmaldr. D yneltme ile ilgili tm ilemlerin
sonularn kapsayan dosyalar Proje dizini altndaki adjustment klasrnde
saklanr ve tm bu dosyalar notepad ile alabilir.

5.1.1.10. Blok Dengeleme

Blok Dengeleme yapmann nihai amac, Hedef Noktalarnn oluturduu Uzayda

majlarn Konum (Y,X,Z) ve dnklklerinin (Omega , Phi, Kapa) bulunmasdr.
Blok dengeleme editr aada grnen butona baslmak sureti ile alacaktr.

Ayn komut yzey penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas yardm ile de
alan komut dizinden grntlenebilir.

44
Yerselfoto
komutun kullanlmas sonrasnda ilk alan blok dengeleme editr aadaki
ekli ile alacaktr.

Bu editrde yaplan tm ilemlerde aadaki formlasyondan

yararlanlmaktadr.

x, y = Resim Kamera Koordinat

f = Odak Uzakl
rij = Dnm matris Elemanlar
Xo,Yo,Zo = zd.Merkezi koord. (Image Center coord)
X,Y,Z = noktann Arazi koordinatlar.

Her llen Nokta iin Yukardaki Denklemler yazlr. Dengeleme Modelinde

aadaki koul kesinlikle salanmaldr.

45
Yerselfoto
Koul = ((l Says Bilinmeyen Says) > 0 )

l Says iin
imajlarda llen her balama noktas iin, 2
Hedef Noktalar iin 3,

Bilinmeyen Says iin

Her imaj iin 6,
Balama noktalar iin 3,
Hedef Noktalar iin 3,

Yukardaki deerlerin yeterli olup olmamasna gre bu koulu

hesaplayabilirsiniz. Ona gre eksik l varsa bu koulu salayacak kadar
Balama Noktas llmelidir. Dengeleme yukardaki l says kadar denklem
yazlmas ile oluan denklem sisteminin zmdr.

Blok dengeleme editrnde bulunan ve kullanc tarafndan belirlenerek

dengelemenin ynn deitiren deerler va aklamalar aada verilmitir.

In Krlma Etkisi : Bu opsiyon seilirse Iktan kaynakl dzeltme

miktarlar resim koordinatlarna eklenir.

Yerin Kresellii Etkisi : Bu opsiyon seilirse Kresellikten kaynakl dzeltme

miktarlar resim koordinatlarna eklenir. Daha ok havai fotogrametride
kullanlan bir opsiyondur. aretli olmasnn dezavantaj yoktur.

Otomatik Hata Denetimi-Otomatik kart : Bu opsiyon seilirse

Dengeleme Program hatal bulduu lleri kullancya sormakszn atmaya
balar ve Hatal ller bal altnda bulunan Liste kutusuna ekler.Yersel
fotogrametride bu opsiyonun iaretli olmas kullancya bal olmakla birlikte
tercih edilmemektedir. Nedeni ise yersel fotogrametride alnan nirengi
koordinatlarnn kstl olma olasldr. Kullanc bu opsiyonu semez ve
kartmadan gster der ise ; nokta edit penceresine dnerek dzeltme ans
vardr. Bylece kstl olan hedef noktalar da dengelemeye alnm olacaktr.

Otomatik Hata Denetimi-kartmadan Gster : Bu opsiyon seilirse

Dengeleme Program kullanc tarafndan seilen sayda iterasyon sonucunda
hatal bulduu lleri Hatal ller bal altnda bulunan Liste Kutusunda
toptan gsterir. Kullanc llerin dzeltmelerine bakarak Dengelemeye sokmak
istemedii lleri seerek Dengeleme srecini devam ettirebilir. Bu sre her 9
iterasyonda bir hatal l kalmayana kadar tekrarlanr. Eer blok dengeleme
editrnn standart sapmalar ksmnda belirlenen deerin stnde bir hata
ieren nirengi nokta koordinat mevcutsa bu nokta karlmadan kullancya
gsterilir ve dengeleme ilemine sokulmaz.

Apriori St.Sapma : Dengeleme ncesi formulasyondan hesaplanan standart

sapma deeridir.

Aposteriori St.Sapma : Dengeleme sonras standart sapma deeridir. apriori

ve aposteriori standart sapmalar arasnda dikkat edilmesi gereken tek durum ,

46
Yerselfoto
dengeleme sonucunda iki deer arasnda ok fazla fark olmamasdr. rnein ,
standart sapma deerleri arasnda ;

Apriori st.sapma: 3.00

Aposteriori st sapma : 4.50

Gibi bir fark olmas dengeleme sonucu asndan olumludur. Fakat

Apriori st.sapma: 3.00

Aposteriori st sapma : 25.00

Gibi bir fark var ise , dengeleme yaplm olmasna ramen modelde paralax
oluacak , zellikle modeldeki Z deerlerinde ciddi hatalar oluacaktr.
Sorunun giderilmesinde hedef nokta koordinatlarnn ve kamerann tekrar
gzden geirilmesinin yarar vardr.

A Birimi : Bu ksmda blok dengeleme srasnda kullanlan alarn cinsi

belirlenip , sonu log dosyalarnda bu birim ile anlatmlar salanabilir.

Self Kalibrasyon : Self Kalibrasyon, Dengeleme Modelinde Kameraya ait

parametrelerin bilinmeyen olarak alnmas , Yani bu parametrelerin yeniden
bulunmasn salayan bir opsiyondur. Self kalibrasyon dengeleme sonucunda
hatann byk kmas durumunda , kamerann odak uzakl deerleri dnda
kalan asal nokta kayklklar , k1 , k2 , a1 , a2 deerlerinin de denkleme
bilinmeyen olarak sokulmas , bylece kalibrasyondan kaynaklanma olasl olan
sorunlarn ortadan kalkmasn salar. Sonuta imajlardan hesaplanan k1 , k2 ,
a1 , a2 deerleri kameralar editrne kaydedilir ve kamera deerleri gncellenir.

Log Dosyas : Dengeleme sonras D yneltme parametrelerinin, hedef

noktalarnn, resim koordinatlarnn ve standart sapmalarnn rapor olarak
gsterilecei dosya dizininin belirlenmesini salar.

Max terasyon : terasyon says denklemlerin zlmesinde kullanlacak ilem

saysn ifade etmektedir. Baka bir deyile hata olarak bulunan deerler
program tarafndan tekrar tekrar denklem halinde ileme sokulmakta , bylelikle
aposteriori standart sapma deeri en aza indirilmeye allmaktadr. terasyon
says kullanc tarafndan buradan seilebilir. En iyi sonu denenerek
bulunmaldr.

Dengele: dengeleme prosesini balatmak iin kullanlr.

lk Deerlere dn: Dengeleme ncesi deerlere dnmek iin kullanlr.

47
Yerselfoto
5.1.1.11. Nirengi Noktalar

Dengelemeye giren Nirengi noktalarnn bir zetini sunar. Nirengi noktasnn

Tipini, St.Sapma grubunu belirlemeye yarar.

Nokta Tipi : 3 gruba ayrlr.

XY : konum noktas
Z : ykseklik noktas
XYZ : hem konum hem ykseklik nirengi noktas

Bir tanesi seildikten sonra

48
Yerselfoto
Nirengi Noktalarnn standart sapma gruplar aada gsterildii gibi XY-stGrup,
Z-St.grup Kolonlarnn olduu blgede mouse sa butonuna baslarak seilir.

XY-stGrup : Nirengi Noktalarnn Planimetrik ( yatay , dey ) Standart Sapma

Grubu

Z-stGrup : Nirengi Noktalarnn Ykseklik Standart Sapma Grubu

Standart Sapma gruplar St.sapmalar Sayfasndan seilir.

5.1.1.12. ST Sapmalar

Standart Sapma gruplar Aada gsterilen Ana Penceredeki sayfas seilerek

belirlenir.

49
Yerselfoto
Obje (X,Y) : Planimetrik standart sapma grubu

Obje (Z) : Ykseklik Standart sapma grubu

Imaj (X,Y) Standart : Manuel ller iin Standart sapma deeri

Imaj (X,Y) otomatik : otomatik ller iin Standart sapma deeri

Blok dengeleme yapmak iin ;

Blok dengeleme komutunu seerek istediiniz opsiyonlar seerek dengele
butonuna basmalsnz. En iyi sonu iin baz seim kombinasyonlar uygulamanz
gerekebilir. Her seferinde ilk deerlere dn diyerek bu denemeleri yapabilir ,
en uygun sonucu kaydedebilirsiniz.

Dengeleme yapldktan sonra dengeleme sonular iin sonu butonuna

basmalsnz. Bu ekilde netout.txt ve denge.log dosyalar notepadde
alacaktr. Bu dosyalar inceleyerek dengeleme sonucunda hangi noktalarn
hatal olduunu , hata deerlerini , elimine edilen noktalarn hangi hata deerini
tadklar ve kanc iterasyonda elimine edildikleri , omega , phi , kappa
dnklklerini , yaplan ilemleri ve sonucunda bulunan deerleri vb..
grebilirsiniz.

5.1.1.13. Karlkl Yneltme

Bu yneltme iki imaj arasnda gerekleir. ki imajn birbirlerine gre Serbest bir
uzayda konum ve dnklklerinin bulunmas amac ile kullanlr. imajlarn ortak
blgelerinde uygun dalmda en az 6 Balama Noktasna ihtiya vardr.
Bindirme oran ve Resim znrlkleri daha nceden biliniyor olmaldr. Bu
Yneltme fonksiyonunun kullanmnn amac iki imajn ynelterek bir Stereo
model olumasnn salanmasdr.

5.1.1.14. Mutlak Yneltme

Bu yneltme iki imaj arasnda gerekleir. ki imajn birbirlerine gre Hedef

Noktalarn oluturduu uzayda konum ve dnklklerini bulur. imajlarn ortak
blgelerinde uygun dalmda en az 3 Hedef noktas ve en az 6 Balama
Noktasnn llmesine ihtiya vardr. Fakat en az 6 Hedef Noktas mevcutsa
Balama noktalarnn llmesine gerek yoktur. . Bindirme orannn, Resim
znrlklerinin daha ncesinden biliniyor olmaldr. Bu Yneltme
fonksiyonunun kullanmnn amac iki imajn ynelterek bir Stereo model
olumasnn salanmasdr.

Yerselfotoda de bu ilemi gerekletrien komut Dengeleme \ Mutlak Yneltme

mensdr.

50
Yerselfoto
5.1.1.15. D Yneltme

Bu yneltme Tek imaj iin gerekleir. Tek imajn Hedef Noktalarn oluturduu
uzayda konum ve dnklklerini bulur. imajarn ait uygun dalmda Minumum 3
Hedef noktasna ihtiya vardr.

Yerselfotoda de bu ilemi gerekletrien komut Dengeleme \ D Yneltme

mensdr.

5.1.1.16. Resimlerin Yataylanmas

majlarn Yataylanmas ilemi yneltme ilemlerinden sonra bulunan dnklk

alarnn sfrlanmas amac ile yaplr. Baka bir deyie dnklk alarna gre
imajlarn piksellerinin dndrlmesidir. Yataylama ilemi yaplmadan stereo
model oluturma ilemiyaplamaz. majlarn mutlaka yataylanmas
gerekmektedir. Kullancnn isteine gre sadece modeli oluturacak imajlar
yataylanabilecei gibi , tamam da yataylanabilir.

Yataylama ileminin yaplabilmesi iin yzey ilemleri penceresinde

bulunan , yandaki ekilde gsterilen buton kullanlabilecei gibi ,
yzeyler penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas ile de
yataylama penceresi alabilir.

Yataylama penceresi aada grntlene hali ile alacaktr. Bu pencere

zerinde otomatik olarak yzeyde bulunana tm imajlar iaretli olarak
grntlenecektir. Kullanc istedii imajlar pencerenin stnde bulunan seim
mens veya fare yardm ile seebilir , yataylama ilemine sokabilir.

51
Yerselfoto
Yataylama ilemini yapabilmek iin ;

1. yataylama ilemine yukarda anlatld ekilde giriniz.

2. Yzey ierisinde bulunan tm resimleri seerek ( checkbox lar iaretli

olmaldr ) tamam butonuna basnz.

3. bu ileme girilmesi ile aada gsterilen pencere alacaktr . Bu editr

zerinde yataylama yaplrken imajlarda yaplacak deiikliklere karar
verilmektedir .( renk ortalamas yntemi , gri tonlama yaplmas /
yaplmamas , yaplacak gri tonlamann eklinin seilmesi vb..) Bu editr
zerinde;
- renk ortalamas yntemi olarak Bilinear Ortalama y seiniz. Gri
tonlama yap kutucuunu iaretleyiniz Gri tonlama yntemi olarak
ortalama seeneini seerek tamam butonuna basnz. Butona
baslmas ile karnza yataylama penceresi alacaktr.

4. Alan pencere aada grntlendii ekildedir.

Burada seilen resimler ve yataylamann yaplp yaplmad ile ilgili bilgi yer
almaktadr. yataylamay balat butonunun seilmesi ile yataylama prosesi
balar. Yataylama ilemi tm piksellerin dengeleme sonucunda bulunan
deerlere gre dndrlmesini kapsad iin uzun srmektedir. Seilen tm
imajlar iin yukarda gsterildii gibi yapld yazsnn grnmesi ile
tamamlanm anlamna gelmektedir.

5. Tamam butonu ile ilemden klabilir.

52
Yerselfoto
5.1.1.17. Model Oluturma

Yataylanm imajlardan ikier ikier seilen imajlardan modeller oluturulur.

Bir model 2 imajdan olumaktadr. Ancak bu ekilde stereo gr
salanabilmektedir.
Model tanmlayabilmek iin ,
Yanda gsterilen model tanmla butonu yardm ile veya yzeyler
penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas ile model
tanmlama editrnn almasn salaynz. Editr aadaki ekli
ile alacaktr.

Burada sa ksmda 1 ile gsterilen blm yataylanm imajlar

gstermektedir.
Yzey isminin yannda bulunan + iareti yardm ile ya da yanda
gsterilen ikona farenin sol tuu ile tklanarak yataylanm imajlarn
isimleri grntlenebilir. Bu isimler farenin sol tuu ile seilerek sa
ve sol grnt pencerelerine srklenerek modeli sakla butonuna baslrsa
model olumu olur. Bu ilem ile istenilen sayda model oluturulabilir.
Tamam butonu ile ilemden kld takdirde oluturulan modeller models
klasrnde saklanacaktr.

majlarda ortak noktalar yoksa veya , herhangibir fotogrametrik nirengi

ileminde sorun olumu ise model oluturulamaz. Modelin oluturulamad
, modeli sakla butonunun aktif hale gelmemesinden anlalabilir.

Yanda gsterilen buton imajlar arasndaki ortak renk ve tonu

bulmak iin kullanlabilir. majlar arasnda grnen renk veya ton
fark fazla ise , butona tklayarak renk ton ayar editrnn
almasn salayabilirsiniz.

53
Yerselfoto
 renk ton ayar editrnde imajlarn kontrast , k deeri ve gamma
deerleri ile oynanarak ortak bir renk ve ton ayar kullanc tarafndan
yaplabilir. Burada istenen deer belirlendikten sonra tamam butonu ile
ilemden klrsa renk ve ton ayarlar kaydedilir. Her an iin geri dn
mmkndr. Tekrar komuta girip normal deerler butonu seilirse , imaj
deiimden nceki renk ve ton ayarlarna dnecektir.

Arazi tr deerleri yerselfotogrametri projeleri iin nem tamamaktadr.

Bu nedenle dz komutu seili iken model saklanmas gerekmektedir.

Modeli sakla denildiinde models klasr iinde modelno.nmd ve

modelno.usr uzantl dosya olarak model yerini alacaktr.
Bu ilemleri oluturmas istenilen tm modeller iin yaplmaldr. Tamam
tuunu tklandnda ilem sona erecektir. Modeller stereo grntlemeye
hazrdr.

!!! Model stereo grte ters olarak oluuyor ise sa ve sol grnt
karkl var demektir. Ltfen modeli , sa grnty sola , sol
grnty saa srkleyerek tekrar oluturunuz.

5.1.1.18. Toplu Yataylama lemi

Yneltme parametreleri bulunan Farkl yzeylere ait Resimlerin yataylama

ilemlerinin toplu halde yaplabilmesini salar.
Seilen Yzey iin Yataylama Opsiyonu komutu ile Aadaki Yataylama
Opsiyonlar penceresi gelir. Ve Yataylama Opsiyonlar seilir.

54
Yerselfoto
 5.1.1.19. Stereo Modellerin Yklenmesi

Model tanmlanmasnn ardndan yzey ilemleri penceresinde yaplmas gereken

ilemler bitmi bulunmaktadr. Bu ilem sonrasnda modelin yklenmesi ve
saysallatrmasnn yaplmas gerekmektedir. Model yklemek iin ;
Yerselfoto / stereo model / model ykle seeneini aktif hale getiriniz. Bu komut
seildiinde aada gsterilen pencere alacaktr.

bu pencerede istediiniz yzeyi sa taraftaki pencereden seerseniz, sol taraftaki

pencerede yzeyin kapsad model listesi grntlenecektir. Bu listeden
yklemek istediiniz modeli farenin sol tuu ile seerek zerinde farenin sa
tuuna basarsanz modelin hzl ve tamamnn yklenmesi ile ilgili iki seenek ile
karlaacaksnz. Buradan seiminizin zerinde ift tklarsanz , model
yklenecektir.

Tmn ykle seenei ile model tm deerleri ile ekrana yklenecektir. Bu tip
ykleme model zerinde saysallatrma yaplmas gibi uzun srecek ilemler iin
tercih edilmelidir. Model tm zellikleri ile yklendii iin pan , zoom , iz gibi
ilemler daha hzl ve kolay yaplacaktr.
55
Yerselfoto
Hzl ykle seeneinde ise , model bloklar halinde yine stereo olarak ekrana
yklenecektir. Yaplacak ilemler ( pan zoom vb ...) daha yava olacaktr.

6. Stereo Model zerinde Saysallatrma

Yklenen Stereo Model zerinde Saysallatrma mens gibi Netcad aralarnn

kullanm ile yaplr.

Saysallatrma annda izgi ve nokta yakalama seenekleri, paralel izme

imkan, detay ve sembol kopyalama, tama ksaca NETCAD in tm izim
fonksiyonlarn kullanabilme yelpazesine sahiptir.

Fotogrametrik saysal harita retimi iin

byk lekli harita yapm ynetmeliine
uygun lekte saysallatrma menleri
mevcuttur.

Men penceresinin ilk seenei yaplardr.

Yaplar blm aktif hale getirildiinde
alt blmlerde, byk lekli harita yapm
ynetmeliine uygun yap seenekleri vardr.

Saysallatrma menlerinin tool bar

olarak oluturulmas:

FotoCAD-kymetlendirme-
saysallatr(tool bar) seenei aktif
yapldnda bo olarak tool bar penceresi
alacaktr. Bu toolbar n zerinde mouseun
sa tuuna basldnda drt adet seenek
gelecektir.

Saysallatr seenei aktif durumda iken

hazrlanm olan menlerden izim yaplabilir
konumunda olduunu gsterilmektedir.

likilendir seenei ise deitirmek istenilen

objeler seilerek istenilen objeye evirmek
ilemleri iindir.

56
Yerselfoto
Dzenle seenei aktif yapldnda men editr penceresi gelecektir.
Bu pencerenin sol tarafnda proje bilgileri penceresindeki kymetlendirme
blmnde tantlm olan saysallatrma dosyasndaki menler gelecektir.

Liste aktif yaplr. rnein; Yaplar ana bal altndaki alt menlerden bu ton
altnda hangilerinin olmas isteniyorsa o men mouse ile srklenerek
pencerenin sa alt blmndeki bolua braklr.

Bu blmde srklenerek atanan menler de edit yapma olanaklar vardr.

Pencerenin bu blmnde Mousesun sa tuuna basldnda baln deitir
seenei gelecektir. Baln deitir aktif yapldnda alan kk pencerede
istenilen yeni isim yazlp tamam tuu tklandnda men yeni isimle yerini
alacaktr. kinci komut olan seilen komutu listeden sil, hangi men aktif ise
sadece o meny silecektir. nc seenek olan tm listeyi sil, pencerenin bu
blmnde bulunan tm menleri silecektir. Yaplardaki menleri aktarma ilemi
bittikten sonra pencerenin buton bal blmne yaplarla ilgili bir isim
verilir. Buton ekle denildiinde tool bar da men bal yerini alacaktr. Baln
altnda ise atanan menler grlecektir. Baka bir men hazrlamak iin
penceredeki atanm olan nceki menlerin tm silinecek ve yerine yeni
balkta oluturulacak menler getirilecektir. Bu ekilde tm menler buton
bal altnda listelenebilir.
Pencerenin dier bir seenei olan buton tr altndaki komut seenei ise;
ok sk kullanlan menlerin buton olarak atanmas ilemidir. Komut blm
aktif yapldnda penceredeki sa alt blmde grnt deiecektir. Buton
olarak atanacak men pencerenin solundan seilerek mousela srklenip
penceredeki ana balk alt balk blmne braklr. Buton balna istenirse
resimde atanabilir. Balktaki yaznn genilii piksel olarak pencerede grlebilir.
stenirse piksel rakamlar deitirilerek baln boyutlar ayarlanabilir. Buton
ekle tuu tklandnda men buton olarak yerini alacaktr. Pencerede bulunan
57
Yerselfoto
buton yenile tuu ise, mevcut men iine yeni bir men ilave edilmek
istenildiinde kullanlr. lave edilmek istenilen men mouse ile srklenerek
pencerenin ilgili blmne braklr. Buton yenile komutu tklandn da eklenen
men balk altnda yer alacaktr.Bu ilemler istenilen tm menler iin
yaplacaktr.

Toolbardaki son seenek olan kapat ise toolbar kapatma ilemidir.

Yerselfoto veya fotocad programlarnda yaplan saysallatrma model koordinat

sisteminde yaplmaktadr. Kullancnn bilmesi gerekli olan ey model zerinde
saysallatrma yaplrken , eksen dnm ile dndrlen modelde
saysallatrma yaplddr. Model saysallatrlmas bitirldikten sonra modellerin
arazi koordinat sistemine evrilmesi gereklidir. Bu ilem de model birletir
ilemidir.
7. Model Birletirmek

Model birletirme ilemi model koordinatlarndan arazi koordinatlarna dnmek

iin yaplmaktadr. Dier bir deyile model birletirme ilemi ile arazide llen
hedef noktalarnn koordinatlar izim iin tekrar tanmlanmakta ve izim bu
koordinatlara geri evrilmektedir.

yerselfoto / stereo model / model birletir ilemi ile alan pencere yukarda
grntlenmektedir. Bu pencere zerinde proje se yarat ilemi ile seilen
58
Yerselfoto
klasr iinde bulunan tm yzeyler grntlenecektir. Yzeyin farenin sol tuu
ile seilmesi sonrasnda bu yzeyin kapsad tm modeller sa taraftaki
blmde grntlenecektir. Burada birletirilmek istenen modeller iaretlenerek
tamam butonu ile ilemden klmaldr.

8. Yzeylerin Birletirilmesi

Ayr ayr sistemlerde saysallatrlm Yzeylerin bir referans Yzeyi seilerek

veya Orijinal Eksene gre (Plan) birletirilmesidir. Buradaki asl ama Btn
Yzeylerin grnts iin Net3D modellemeye uygun veri elde etmektir.

Yzeyleri birletir ilemine girildikten sonra yukarda gsterilen pencere

alacaktr. Bu pencere ierisinde seimi kullancya braklmak zere oluturulan
tm yzeyler gsterilecektir. Yzeylerden istenilenler seildikten sonra bu
yzeylerin birletirilebilmesi iin bir referans yzey belirlenmesi gerekmektedir.
Bu yzey sa st tarafta bulunan referans yzeyi ksmndan belirlenebilir.

Burada orijinal eksen denilen arazideki hedef noktalarnn belirledii eksendir ,

bunun dnda baka bir yzey belirlenerek te yzey birletirilebilir. Seilen
yzeyin getirdii fark , ekrana dz gelen yzeyin seilen yzey olmas ile ilgilidir.
Bunun dnda bir deiiklik olmamaktadr. Yzeylere ait orijinal noktalar ise ,
arazide llen hedef noktalarnn ilk halleridir. Burada points iindeki point.ncn
deil , ilk halleri ile hedef nokta koordinatlar gsterilmelidir.
Bu ilemin ardndan yzeyleri birletir komutu yardm ile yzeyler
birletirilebilir.

!!!! Burada dikkat edilmesi gereken ey , her trl izim / edit ilemi
bittikten sonra yzey birletirme gerekliliidir. yzey birletirdikten
sonra yaplan edit ilemleri stereo model zerine gelmeyecektir. Bunun
nedeni ise model birletirdikten sonra birleen yzeylerin koordinat

59
Yerselfoto
sisteminin ve adnn deimesidir. Adn model ad olarak kaydetmek
koordinat sisteminin deimesi nedeni ile anlaml olmamaktadr.

9. 2D Plan grntleri

3 eksen dorultusunda [YX, YZ, XZ] Ekrandaki grntnn dndrlmesi amac

ile kullanlr.

yukarda gsterilen editr yardm ile eksen seilerek tamam butonu yardm
ile dndrme ilemi tamamlanr.

10. Dnm ilemleri

Bu Fonksiyonlar Ekrandaki grntnn kullanc istekleri dorultusunda eitli

ekillerde leklenmesi telenmesi , dndrlmesi gibi alt komutlar kapsar
bunlar ;

10.1. Dndr

Dndr ilemi ekrana yklenmi olan ncz dosyasn kullancnn belirledii alar
dorultsunda dndren bir ilemdir. ekildeki pencereye istenen alar yazlarak
tamam butonuna seilir. Dndrlecek objeler seilir. Sonra hangi nokta
etrafnda dndrlecei belirtilir. Program yeni grnty proje snrlarn
bularak ekrana ykler.Aada gsterilen editr yardm ile alar seilir.

60
Yerselfoto
 10.2. Normalinden bak

Bir dzlem oluturucak ekilde seilen noktaya gre ekrandaki grnty

dzleme dik bir a ile dndrme ilemine verilen isimdir.

Orijinal grnt

Normalinden bak komutu uygulanm

grnt

10.3. Ortalama Normal Bul

Objelere ait ortalama bir dzlem belirlenir. Ve Bu dzlemin normalinden baklr.

Ekranda Ykl olan objeleri 3 ayr blgeye ayrarak blgelerin ortalama yerinden
geen dzlemin normalini bulur.

10.4. Yataya Getir

Ekranda ykl olan izim zerinde ayn dzlem zerine getirilmek istenen iki
noktann koordinatlarnn verilmesi sebebi ile izimi bu noktalara gre bir
dzleme getirmek iin kullanlan komuttur.

61
Yerselfoto
 10.5. lekle

lekleme ilemi ekrana yklenmi olan .ncz dosyasn kullancnn belirledii

Katsaylar dorultsunda 3 eksen etrafnda lekleyen bir ilemdir. ekildeki
pencereye istenen Katsaylar girilirek tamam butonu seilir. leklenecek objeler
seilir. Sonra hangi nokta etrafnda leklenecei belirtilir. Program proje
snrlarn bularak objeleri ekrana tekrar ykler.

10.6. tele

tele ilemi ekrana yklenmi olan ncz dosyasnn tamamn veya kullanc
tarafndan seilmi bir blmn istenen eksenler dorultusunda veya istenen
bir noktadan dier bir noktaya teleme ilemi yapar. Program yeni grnty
proje snrlarn bularak ekrana ykler.

62
Yerselfoto
 11. Yerselfoto Modln Kullanabilmek iin Gerekli
Donanm

*Microsoft Windows NT 4.0 , 2000 , XP

*ntel p III 500 MHz

*1024 x 768 pixel znrlk min 100 htz refresh rate ekran

*Stereo destekli grafik kart ( wildcat 9900 pro vga , wildcat 8800 pro vga )

*Sabit diskte min 50 MB bo alan

*Stereo sistem ( emiteur , gzlk vb.. )

12. Yerselfoto Sk Sorulan Sorular

1. Yneltme log penceresinde gelmesi gereken tm deerler 0 olarak

geliyor?

Fotocad.ini dosyasnda kaytl olan kameralar ierisinde seili dizin iin

yaratlm olan kamera yoktur. Veya i yneltme penceresinde kamera
seilmemi olabilir. Bu ilemleri yapp tekrar deneyiniz.

2. yneltmeler yaplrken Mo deeri ok yksek kyor?

M0 deeri 10 mikrona yakn fakat fazla kyorsa -iki haneli saylar- , fiducial
noktalarnn iaretlendii yerler tekrar gzden geirilmeli , dzeltme
yaplmaldr. M0 deeri ok yksek kyorsa 1000 , 10000 gibi - sorun
kamera edit penceresinde girilen fiducial koordinatlar ile ilgilidir. Koordinat
bilgilerini ve iaretlerini kontrol ederek tekrar deneyiniz.

3. Modelde boyut algs yok ?

Fotocad programnda model tanmlanrken yaplan kolon ve blok tanmlarna

uyulmayarak sralama artlm olabilir. Blok ve kolon tanmlarna tekrar
baklarak modelin bu sra gznne alnarak tanmlanmas gerekmektedir.

63
Yerselfoto
4. Modelde tepeler ukur ukurlar tepe olarak grnyor?

Kullanlan stereo gzlkle ilgili bir sorundur. Gzln pili (balants) kontrol
edilmelidir. Belli bir sre iin kapatlmas uygun olur. Buna ramen ayn
sorun devam ediyorsa modeli tekrar yklemek gerekmektedir.

5. Modelin ortak alan bulunamyor hata mesaj geliyor?

Kullanlan fotocad.ini dosyasnda model iin tanmlanmas gereken kamera

yok veya ismi deitirilmi olabilir. Kamerann tanml olduundan emin olup
tekrar deneyiniz.

6. Saysallatrma yaplrken kursorun rengi izimin renklerini alyor?

Bu sorun proje bilgileri penceresinde izim teknii sekmesinde XOR ve

kopya cinsinin seili olmasndan kaynakldr. Seimi deitirerek
saysallatrma ilemine devam ediniz.

7. Model yklendii halde ekranda grlmyor?

Bu durumda ekranda model yklendi (0.00MB ) eklinde bir hata mesaj

gelecektir. Hatann nedeni nokta , virgl ayarnn yaplmam olmasndan
kaynaklanmaktadr.Bu ayarlar - ayarlar / denetim masas / blgesel
ayarlar / saylar - sekmesinden yapabilirsiniz. Bu sekmede nokta ve
virgln yeri deitirilerek modelin tekrar yklenmesi gerekmektedir.

8. Modelin bir ksm dzgn gelirken bir ksm bozuk veya model izgi
izgi geliyor?

Bu sorun modelin byklnden kaynaklanmaktadr. Bu sorunu ortadan

kaldrabilmek iin imajlar gri tonlama yap seeneini aktif hale getirerek
tekrar yataylaynz. Sorun devam ediyorsa imajlarn boyutlarn klterek
ilemi tekrarlaynz.

9. Modelde boyut algs gelip gidiyor?

Bu sorun iki sebeple oluuyor olabilir. Birincisi Hata stereo gzlkten

kaynakl olabilir. Emiteur ve gzln balantsn kontrol ediniz , Gzle
birden fazla emiteurden n gelmediinden emin olunuz. Dier sebep ise
monitrn znrlnn dklnden kaynaklanyor olabilir.
Monitrnzn hzn maximum dereceye kadar ykseltip tekrar modeli
ykleyiniz. Stereo gr destekleyen minimum hz 85 hertzdir.

10. Stereo alrken kursor Z deerlerinde ters tarafa hareket ediyor?

64
Yerselfoto
 Bu sorunun nedeni gzlkten kaynakldr. Pilini kontrol edip bir sre iin
kapatnz.

11. Model ekrandan kayyor?

Klavyenizden Q tuuna basm olmanzdan kaynakldr. Tekrar basarak

Sorunu ortadan kaldrnz.

12. Compression error mesaj ile imajlar kopyalayamyorum?

Kamera kalibrasyonu editrnde ilemler / alma dizini se komutu ile

alma dizini seilmemitir. Ltfen seerek kopyalamay tekrar deneyiniz.

13. Kameralarmdan bazlarnn kameralar editrne girdiim anda

yokolmu olduunu yerlerinin boaldn grdm ?

Kameralar editrnden tamam butonuna basarak ktnzda editrde

yaplan deiiklikler fotocad.ini dosytasna kaydedilir. Eer editrden
kaydedilmesini beklemeden kmsanz ,( elektrik kesintisi , ctrl + alt + del )
kameralar silinecektir. Bu hatann geri dn yoktur. Bu nedenle fotocad
.ini dosyanz aklayc adlar vererek yedekleyiniz.

65
Yerselfoto