Phn 1

NGUN S LIU,
PHNG PHP V KT QU

1
2
1. t vn

Con ngi va l mc tiu va l ng lc ca pht trin. V vy, s liu

dn s c cung cp y , kp thi v chnh xc rt cn thit cho cng tc k
hoch ho pht trin kinh t - x hi. Thc t cng tc k hoch ho nhiu nm qua
nc ta cho thy cc nh qun l v hoch nh chnh sch khng ch cn nhng
s liu dn s trong qu kh v hin ti m cn cn c nhng s liu dn s trong
tng lai, c cung cp bi cng tc d bo dn s.

Trong vng 3 thp k qua, nhiu d bo dn s c thc hin. Tng cc

Thng k, sau cc cuc tng iu tra dn s c nc nm 1979, 1989 v 1999, u
tin hnh lp d bo dn s vi mc chi tit khc nhau. D bo dn s ln ny
ch yu da vo s liu ca cuc Tng iu tra dn s v nh nm 2009 (t y
v sau gi tt l Tng iu tra 2009) d bo s dn cho thi k 40 nm tip theo
(trong ti liu ny gi l D bo dn s Vit Nam 2009).

D bo c thc hin theo 2 nhnh c lp, mt cho c nc, khu vc

thnh th, nng thn ca c nc (t y v sau gi l d bo thnh th, nng thn);
v mt d bo cho cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng (t y v sau gi l
d bo tnh, thnh ph).

2. Nhng c im chnh ca d bo dn s Vit Nam 2009

2.1 Mc ch

D bo nhm a ra s liu v dn s chia theo gii tnh v tui trong

tng lai. D bo cng a ra s liu v bin ng dn s (sinh, cht v di c) v
mt s ch tiu nhn khu hc khc. Ngoi ra, bo co kt qu d bo s cung cp
mt s vn k thut d bo dn s.

2.2 Phm vi v thi k d bo

- Khng gian: C kt qu d bo cho c nc, khu vc thnh th, nng thn ca
c nc, cc vng kinh t - x hi v cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng
(xem Ph lc 1: Cc vng kinh t-x hi).
- Thi gian: Thi k d bo l 40 nm, t 2009 n 2049, bao gm 8 giai on 5
nm: 2009-2014, 2014-2019, , 2044-2049.

3
2.3 Cc phng n

D bo a ra 4 phng n thay i dn s, da trn 4 kch bn v thay i

mc sinh, mt kch bn v t vong v mt kch bn v di c. C th:

V t vong
Mc t vong: gi thit mc t vong, c biu th bng tui th trung bnh
tnh t lc sinh (e0), tng theo m hnh tng tui th do Lin hp quc khuyn ngh
(bn sa i nm 2004), xut pht t mc t vong c lng c t kt qu Tng
iu tra 2009.
M hnh t vong: gi thit m hnh t vong, c biu th bi t sut cht
c trng theo tui (vit tt theo ting Anh l ASDR- Age Specific Death Rate),
ly theo h Bc trong h thng bng sng mu ca Coale-Demeny.

V di c
Mc di c: gi thit mc di c, c biu th bi s di c thun ca Tng
iu tra nm 2009 lm gc vi cc gi thit di c c th c trnh by Phn
3.4.2.
M hnh di c: gi thit m hnh di c, c biu th bi t sut di c thun
c trng theo tui (vit tt theo ting Anh l ASNMR- Age Specific Net
Migration Rate), nh c lng c t kt qu Tng iu tra 2009 gi nguyn
khng i trong sut thi k d bo.

V sinh
Mc sinh: gi thit mc sinh, c biu th bi tng t sut sinh (vit tt
theo ting Anh l TFR- Total Fertility Rate), thay i theo 4 kch bn nh sau:
+ Phng n trung bnh: gi thit mc sinh thay i theo xu hng nh quan
st c trong qu kh s tip tc cho n khi t c TFR = 1,85 con/ph n
th gi n nh mc cho n cui k d bo.
+ Phng n cao: c hnh thnh t phng n trung bnh vi gi tr TFR mi
giai on 5 nm s cao hn ca phng n trung bnh 0,3 con/ph n.
+ Phng n thp: c hnh thnh t phng n trung bnh vi gi tr TFR
mi giai on 5 nm s thp hn ca phng n trung bnh 0,3 con/ph n.

4
+ Phng n mc sinh khng i: Ly TFR c lng c t kt qu iu tra
mu 15% ca Tng iu tra 2009 lm c s tnh ton TFR cho giai on 2009-
2014 v gi thit rng gi tr TFR ny khng i trong sut thi k d bo.
M hnh sinh: gi thit m hnh sinh, c biu th bi t sut sinh c trng
theo tui (vit tt theo ting Anh l ASFR- Age Specific Fertility Rate), nh quan
st c t kt qu iu tra mu 15% ca Tng iu tra 2009 gi nguyn khng
i trong sut thi k d bo.

2.4 Phng php d bo v tnh ton kt qu

t mc ch v yu cu trn, d bo dn s Vit Nam 2009 s dng

phng php thnh phn chun (xem Ph lc 2: Phng php thnh phn) theo
nhm 5 tui vi nhm tui m l 80 tui tr ln (80+). Phn b dn s theo gii
tnh v nhm 5 tui theo kt qu tng hp ton b ca Tng iu tra 2009 c
chn lm dn s gc ca d bo. Do thi im Tng iu tra nm 2009 l ngy 1
thng 4, nn nm cp trong d bo ny bt u vo ngy 1 thng 4 v kt thc
vo ngy 31 thng 3.

C hai d bo c thc hin c lp: mt cho c nc v thnh th, nng

thn ca c nc; v mt cho c nc v 63 tnh/thnh ph, trong kt qu d
bo dn s theo gii tnh v nhm tui cho c nc c s dng lm dn s
khng ch, nhm m bo dn s theo tui-gii tnh d bo cho thnh th, nng
thn cng li phi bng ca c nc; dn s d bo cho cc tnh/thnh ph cng li
cng phi bng ca c nc. Kt qu d bo cho cc vng kinh t - x hi l s
liu tng hp chung t kt qu cc tnh trong vng .

Vic tnh ton c thc hin s dng phn mm PEOPLE 3.01 (xem Tng
cc Thng k. Kt qu d bo dn s cho c nc, cc vng a l kinh t v 61
tnh/thnh ph, Vit Nam 1999 2024, Chng 1, trang 3. H Ni, 2001).

3. Phng php lun d bo dn s Vit Nam 2009

D bo dn s thc cht l p dng m hnh ton hc v thng c da

trn mt s s liu thc t v cc gi thit. V vy, tnh chnh xc ca cc d bo
ph thuc vo tnh chnh xc ca s liu v mc ph hp vi thc t ca cc gi
thit. D nhin, d bo da vo cc s liu chi tit k vng c kt qu tt hn d

5
bo tnh ton t ngun s liu t chi tit hn. ng thi, s liu c cht lng tt
hn s cho kt qu d bo tt hn. Hn na, d bo dn s cho mt thi im no
trong tng lai th phi da vo cc gi thit v qu trnh bin i ca cc thnh
phn to ra thay i dn s gm sinh, cht v di c v cc thnh phn ny bin i
theo mt xu hng nht nh no . Tng t, s liu ban u c s dng lm
dn s gc cho d bo cng t sai s cng tt. Thng thng cc nh nhn khu hc
tin hnh d bo dn s phi a ra cc gi thit v tnh ton kt qu theo mt s
phng n khc nhau. Nu thi k d bo di hn, th sai s mc phi trong kt
qu d bo c th cao hn do cc gi thit a ra c th khng tt cho mt thi k
di.

Thc t cho thy, tnh chnh xc ca cc d bo dn s ph thuc vo mc

ph hp vi thc t ca cc gi thit a ra ch khng phi vo mc tinh
xo ca phng php tnh ton cc d bo. Mt k thut tt hn trc ht phi tm
ra cc bin s c th d on vi xc sut cao v c th dng cho d bo dn s,
ri sau l s dng n mc ti a ngun s liu sn c cho kt qu d bo
dn s chi tit. ng thi, iu quan trng trc khi tin hnh d bo dn s l d
liu s dng cho d bo phi c nh gi v hiu chnh mt cch hp l cc sai
s, tnh khng y hoc cc bt hp l khc. Ngoi ra, cn lu l d bo dn
s cho c nc s chnh xc hn so vi d bo cho a phng. V vy, cc d bo
dn s a phng phi c iu chnh theo d bo dn s c nc c tin
hnh mt cch c lp.

Cc mc di y s trnh by chi tit tng vn mt.

3.1 Dn s gc

Nh nu trn, phn b dn s theo gii tnh v nhm 5 tui theo kt

qu ton b ca cuc Tng iu tra 2009 c s dng lm dn s gc cho d bo.
Mt trong nhng loi sai s ph bin trong cc cuc tng iu tra l sai s phm vi
iu tra do khai trng hoc b st nhn khu. nh hng phi hp ca hai dng sai
s phm vi iu tra dn n iu tra tha hoc thiu tng s dn s. Mc tha
hoc thiu ny c th khc nhau gia nam v n, gia cc tui, gia thnh th,
nng thn v gia cc vng. Vi phn b tui, cn c sai s do khai sai tui, c
bit l hin tng lm trn tui.

6
3.1.1 Tng s dn

nh gi mc ng k trng, st nhn khu, trong cuc Tng iu tra

2009 tin hnh phc tra kt qu iu tra 60 a bn iu tra. Mu ny c
thit k v cc a bn c chn ngu nhin c th i din c cho c nc
v tng vng kinh t - x hi (6 vng). Vn phng Ban Ch o Tng iu tra dn
s v nh Trung ng t chc cc i iu tra trc tip xung cc a bn
c chn phc tra phng vn v tng nhn khu thng xuyn c tr trong h
theo 4 cu hi: (1) h v tn, (2) quan h vi ch h, (3) gii tnh v (4) thng, nm
sinh v tui. Kt qu tr li i vi cc cu hi ny c i chiu vi phiu iu
tra tm ra cc trng hp trng, st. Vi gi thit kt qu phc tra l ng, th
nhng nhn khu c trong phc tra m khng c trong iu tra l st, cn c
trong iu tra m khng c trong phc tra l trng. T l trng, st trong Tng
iu tra 2009 c trnh by Biu 3.1 di y.

BIU 3.1: C LNG MC TRNG, ST TRONG TNG IU TRA 2009

n v tnh: Phn trm
T l iu tra T l iu tra Sai s thun
Vng kinh t-x hi
trng st (t l st - t l trng)

C nc 1,8 1,5 -0,3

Trung du v min ni pha Bc 2,7 2,0 -0,7
ng bng sng Hng 2,8 2,1 -0,7
Bc Trung B v Duyn hi min Trung 1,1 0,9 -0,2
Ty Nguyn 1,5 2,0 0,5
ng Nam B 0,7 0,8 0,1
ng bng sng Cu Long 1,8 1,6 -0,2

Kt qu cho thy sai s thun (bng chnh lch gia t l st v t l trng)

ca Tng iu tra 2009 l - 0,3% (tng ng vi khong 258.000 ngi), cho
thy iu tra trng nhiu hn st. y l mc sai s rt thp 1 . Mc sai st
khc nhau gia cc vng, nhng vi t l khng ln (di 1%). Phc tra ca Tng
iu tra khng thit k cho vic tnh ton sai s thun cho cc cc tnh, thnh ph.
Mc d sai st ca cc tnh, thnh ph c th cao hn mt cht so vi cc vng

1
Trong Chu k Tng iu tra dn s 2000, theo bo co ca Qu Dn s Lin hp quc, sai s trong tng iu tra
ca mt s nc nh sau: n : 7,8%; Bng-la-t: 3%; c: 1,6%; Hoa K: 4%; Hn Quc: 1,5%, In--n-xi-a:
3,3%; Ma-lai-xi-a: 4,4%; Nht Bn: thnh th: 0,4%, nng thn: 0,7%; Pa-ki-xtan: 4,4%.

7
nhng khng c c s iu chnh, v vy, d bo ny khng iu chnh tng s
dn thu thp c trong Tng iu tra 2009 do sai s.

3.1.2 Phn b dn s theo gii tnh v nhm 5 tui

nh gi mc sai st ca s liu v phn b dn s theo gii tnh v

nhm 5 tui, chng ti s dng phng php Ban Th k Lin hp quc hay
cn gi l ch s chnh xc gii tnh - tui Lin hp quc (xem Ph lc 3). Ch s
ny bao gm vic cho im cc t s gii tnh v t s tui cho tt c cc nhm 5
tui trong khong tui t 0 n 74. Cng thc tnh ch s chnh xc gii tnh -
tui Lin hp quc:

JS = 3*SRS + ARSM + ARSF

trong ,
JS - im phi hp,
SRS - im t s gii tnh,
ARSM - im t s tui ca nam v,
ARSF - im t s tui ca n

Da vo phn tch kinh nghim cch khai tui v gii tnh trong cc cuc
tng iu tra dn s ca cc nc pht trin v ang pht trin, Lin hp quc
khuyn ngh rng c cu tui v gii tnh ca mt dn s s (a) chnh xc nu gi
tr im ch s phi hp di 20, (b) khng chnh xc nu gi tr im ch s phi
hp nm gia 20 v 40, v (c) rt khng chnh xc nu gi tr ca ch s trn 40 2 .
Nu dn s vi phn b tui - gii tnh c gi tr im ch s phi hp trn 40, th
s liu c vn v sai s ch khng phi do nhng dao ng bt thng trong cc
thnh phn to ra bin ng dn s (sinh, cht v di c) v khi s dng thc t cn
c s iu chnh (ch yu bng cc phng php lm trn). Vi cc ch s thnh
phn (gii tnh hoc tui), cng theo kinh nghim, nu ch s gii tnh hay ch s
tui c gi tr trn 10 c coi l mc cao, tc s liu v tui hoc gii tnh c
sai s ch khng phi do nhng dao ng bt thng trong cc thnh phn to ra
bin ng dn s (sinh, cht v di c).

2
xem, Population analysis with microcomputers, volume 1, by Eduardo E. Arriaga, November 1994, p. 226,31-23.

8
 Biu 3.2 a ra gi tr im ch s phi hp ca c nc, khu vc thnh th,
nng thn v tnh, thnh ph tnh theo s liu phn b tui - gii tnh t kt qu
iu tra ton b ca Tng iu tra 2009. T khuyn ngh trn ta thy, tt c cc gi
tr im ch s gii tnh u nm di mc cao v cc gi tr im ch s phi
hp ca hu ht cc tnh u thuc loi khng chnh xc. So snh vi s liu
Tng iu tra dn s v nh nm 1999 3 cho thy mc chnh xc ca phn b
tui - gii tnh ca dn s c nc ca Tng iu tra 2009 thp hn (JS = 20,4 nm
2009 so vi JS = 21,2 nm 1999). T , d bo ny s dng c cu tui - gii
tnh theo kt qu iu tra ton b ca Tng iu tra 2009 lm dn s gc m
khng c iu chnh no.

Kt qu ton b ca Tng iu tra 2009 v quy m dn s chia theo gii

tnh, thnh th, nng thn v tnh/thnh ph trc thuc Trung ng c dng lm
dn s gc cho d bo (xem Ph lc 4).

BIU 3.2: CH S IM PHI HP CA LIN HP QUC (S LIU TON B)

im t s im t s tui ARS
im phi hp JS
gii tnh SRS Nam - MARS N - FARS
C nc 3,2 5,4 5,5 20,4
Thnh th 4,2 7,5 7,4 27,6
Nng thn 3,3 5,3 5,4 20,7
01. H Ni 4,3 9,0 9,4 31,4
02. H Giang 3,3 5,2 4,8 19,9
04. Cao Bng 4,7 7,2 7,3 28,6
06. Bc Kn 4,4 7,8 7,5 28,6
08. Tuyn Quang 4,1 6,2 6,4 25,0
10. Lo Cai 3,7 4,9 5,2 21,2
11. in Bin 4,2 6,0 5,2 24,0
12. Lai Chu 5,1 6,2 4,8 26,1
14. Sn La 3,4 7,3 7,7 25,1
15. Yn Bi 3,6 5,8 5,1 21,8
17. Ho Bnh 3,5 8,4 6,6 25,7
19. Thi Nguyn 2,8 8,9 7,9 25,3
20. Lng Sn 5,0 7,3 6,6 29,0
22. Qung Ninh 4,9 8,3 6,6 29,5
24. Bc Giang 3,5 7,1 6,8 24,6
25. Ph Th 2,8 7,9 7,8 24,2
26. Vnh Phc 3,7 8,4 7,8 27,4
27. Bc Ninh 4,1 7,4 7,2 26,8

3
xem kt qu D bo dn s cho c nc, cc vng a l-kinh t v 61 tnh/thnh ph, Vit Nam 1999-2024. H
Ni 2001. Chng 2, Biu 2.2, trang 6.

9
 im t s im t s tui ARS
im phi hp JS
gii tnh SRS Nam - MARS N - FARS
30. Hi Dng 4,4 10,7 9,6 33,4
31. Hi Phng 3,2 11,4 10,4 31,3
33. Hng Yn 4,7 10,1 9,4 33,7
34. Thi Bnh 3,5 8,6 8,2 27,4
35. H Nam 4,9 8,9 9,3 32,8
36. Nam nh 3,2 8,3 7,9 25,7
37. Ninh Bnh 4,2 10,4 9,7 32,7
38. Thanh Ho 4,3 9,6 8,7 31,2
40. Ngh An 3,8 7,5 7,9 26,8
42. H Tnh 4,1 10,3 11,4 33,9
44. Qung Bnh 3,3 8,9 9,4 28,1
45. Qung Tr 4,2 10,8 9,5 32,8
46. Tha Thin Hu 3,9 8,2 8,7 28,7
48. Nng 5,4 12,6 12,0 40,7
49. Qung Nam 4,6 12,7 13,2 39,7
51. Qung Ngi 3,8 8,8 8,9 29,2
52. Bnh nh 4,5 10,0 8,8 32,4
54. Ph Yn 4,5 8,3 7,1 28,8
56. Khnh Ho 4,2 6,3 5,7 24,5
58. Ninh Thun 4,5 7,8 8,3 29,8
60. Bnh Thun 4,3 7,8 8,1 28,6
62. Kon Tum 4,9 4,7 4,5 23,8
64. Gia Lai 4,1 4,8 4,2 21,4
66. k Lk 4,5 7,8 7,4 28,7
67. k Nng 5,8 5,7 6,0 28,9
68. Lm ng 4,1 6,5 5,6 24,3
70. Bnh Phc 4,3 5,0 4,6 22,3
72. Ty Ninh 4,7 5,8 6,3 26,3
74. Bnh Dng 8,3 10,7 13,2 48,9
75. ng Nai 5,2 6,7 7,3 29,5
77. B Ra - Vng Tu 4,5 6,4 5,5 25,3
79. TP H Ch Minh 5,4 7,9 8,1 32,2
80. Long An 4,4 5,8 6,0 24,9
82. Tin Giang 4,9 6,1 5,8 26,6
83. Bn Tre 5,3 6,2 7,1 29,3
84. Tr Vinh 3,9 6,4 6,1 24,3
86. Vnh Long 4,6 7,2 6,3 27,3
87. ng Thp 4,0 6,6 5,7 24,3
89. An Giang 5,3 6,4 5,6 28,0
91. Kin Giang 4,8 7,5 6,4 28,3
92. Cn Th 4,4 7,1 6,7 27,0
93. Hu Giang 5,8 8,3 6,6 32,2
94. Sc Trng 3,8 7,0 7,3 25,7
95. Bc Liu 4,3 8,6 7,8 29,2
96. C Mau 4,5 8,2 7,0 28,7

10
3.2 Cc gi thit v t vong

3.2.1 Mc t vong

Ti cc nc pht trin c b my ng k sinh, t thng xuyn hon

chnh v cc cuc tng iu tra dn s thng k, cc t sut sinh (hoc t) c
tnh bng cch chia s sinh (t) ng k hng nm cho s dn c tnh vo thi
im gia ca nm . Vic ng k khai sinh cc nc ny c thun li v tuyt
i a s ph n sinh con bnh vin, v khai t cng thun li nh cc quy nh
php lut v tang l c chp hnh nghim chnh.

Ti cc nc ang pht trin nh nc ta, ni cha c b my ng k

thng xuyn hon chnh, cc nh thng k nhn khu hc phi tin hnh iu tra
chn mu c lp hoc kt hp mu trong tng iu tra dn s, ri dng phng
php trc tip hoc gin tip c tnh cc t sut h tch.

c tnh trc tip l tnh ton cc ch s trn c s s liu tng hp trc tip
t cuc iu tra m khng c iu chnh g thm.

c tnh gin tip l tnh ton c iu chnh da trn cc thng tin khc na
theo phng php m hnh ho thng k. Mc ch p dng phng php gin tip
l nhm khc phc nhng thiu ht trong d liu thu thp trc tip. V d, c tnh
tng t sut sinh (TFR) t s liu v s sinh trong mt nm trc thi im iu
tra v s con sinh ca ph n 15-49 tui (phng php Brass). Hay c tnh t
sut cht ca tr em da vo s con sinh v s con cn sng (hoc cht) ca
ph n 15-49 tui (phng php Brass).

Vic thu thp v x l d liu dn s ca Tng cc Thng k c tin hnh

thn trng v nghim tc, m bo c c nhng d liu tin cy nht. T vong l
mt vn nhy cm trong i sng mi gia nh v mi con ngi. Trong thc t,
thu thp s liu v t vong l vn kh hn so vi thu thp s liu v sinh v di
c. Hn na, vi ngi cht th thng k khng cn c th tip cn i tng iu
tra khai thc thng tin m phi phng vn gin tip qua ch h hoc mt ngi
i din trong h. V vy, trong c tnh, cc t sut cht bao gi cng km chnh
xc nht. Rt c th l ngay c khi dng cc phng php c tnh gin tip,
nhng con s v t sut cht tr em vn cn thp.

11
 Trong cuc Tng iu tra dn s v nh nm 2009, s liu v t vong
c thu thp t cc a bn mu 15%. V c bn, thit k cu hi v t vong
trong Tng iu tra 2009 tng t nh trong Tng iu tra 1989 v 1999, gm (1)
hi v cc trng hp cht xy ra trong h trong vng 12 thng trc thi im
iu tra v (2) hi v s con sinh v s con cn sng (hoc s con cht) ca
ph n 15-49 tui. Ring Tng iu tra nm 1979, ch s dng cc cu hi loi (1).

C nhiu s o biu th mc t vong. Trong d bo ny, cc gi thit v mc

t vong c a ra theo tui th trung bnh tnh t lc sinh (e0) ca nam v n.
Theo kt qu ca Tng iu tra nm 2009, tui th trung bnh tnh t lc sinh ca
nam l 70,2 nm v ca n l 75, 6 nm.

Nm 2004 Lin hp quc iu chnh li cc m hnh thay i mc t

vong theo e0 xut pht v mc tng e0 t c trong 5 nm vi 5 kch bn tng:
tng rt nhanh, tng nhanh, tng trung bnh, tng chm v tng rt chm. Biu 3.3
di y ch th hin cc m hnh t vong do Lin Hip Quc khuyn ngh vi 3
kch bn tng trung bnh, tng chm v tng rt chm (xem: World Population
Prospect: The 2004 Revision).

BIU 3.3: MC TNG SAU 5 NM CA TUI TH TRUNG BNH TNH T LC SINH CHIA THEO TUI
TH TRUNG BNH XUT PHT V GII TNH

Tui th trung bnh Tng trung bnh (nm) Tng chm (nm) Tng rt chm (nm)
xut pht (nm) Nam N Nam N Nam N
60,0-62,5 2,2 2,6 1,7 2,0 1,0 1,7
62,5-65,0 1,9 2,4 1,5 2,0 0,9 1,5
65,0-67,5 1,6 2,3 1,0 1,8 0,7 1,0
67,5-70,0 1,2 2,1 1,0 1,5 0,6 1,0
70,0-72,5 1,0 1,8 0,8 1,2 0,5 0,8
72,5-75,0 0,9 1,2 0,8 0,9 0,5 0,8
75,0-77,5 0,6 1,0 0,5 0,8 0,5 0,7
77,5-80,0 0,5 0,9 0,4 0,7 0,4 0,5
80,0-82,5 0,5 0,6 0,4 0,5 0,4 0,5
82,5-85,0 0,5 0,5 0,4 0,4 0,3 0,4
85,0-87,5 0,4 0,4 0,3 0,3 0,2 0,2
87,5-90,0 0,4 0,4 0,3 0,3 0,2 0,2
90,0-92,5 0,4 0,4 0,3 0,3 0,2 0,2

i vi tng n v d bo (ton quc, thnh th, nng thn v cc tnh,

thnh ph), gi thit rng giai on u tin 2009-2014 ca thi k d bo c gi
tr e0 l e0 tnh c t Tng iu tra dn s 2009. Tui th trung bnh tnh t lc

12
sinh ca cc giai on sau c tnh da vo gi tr e0 ca giai on lin k trc
v cc phng n tng tui th do Lin hp quc xut (bng e0 xut pht
cng vi s nm tng trong 5 nm).

Do mc t vong ca nc ta hin nay gim xung thp v tui th trung

bnh tnh t lc sinh ca nc ta tng i cao, nn nhng thay i nh v mc
t vong nh hng khng ng k n kt qu d bo. y khng phi v thay i
v t vong t quan trng hn sinh, m v tui th ca dn s nc ta vt qu xa
gii hn trn ca khong tui c kh nng sinh . Do , nhng ci thin v tui
th trong tng lai ch c th nh hng n tc tng dn s do s ngi cc
tui gi. T , d bo ny gi thit tui th ca dn s nc ta trong tng lai
tip tc tng theo m hnh ca Lin hp quc nh biu 3.3 v iu kin ca e0 xut
pht (c lng theo kt qu Tng iu tra dn s v nh 1/4/2009) nh sau:

Mc tng s dng
Tng trung bnh Tng chm Tng rt chm
Nam Nu e0 <65 nm 65 nm Nu e0 < 70 nm Nu e0 70
N Nu e0 <70 nm 70 nm Nu e0 <75 nm Nu e0 75

Gi thit cc gi tr e0 trong giai on d bo khc nhau ca c nc, thnh

th, nng thn c trnh by Ph lc 5, ca cc tnh, thnh ph Ph lc 6.

3.2.2 M hnh t vong

Ngoi tui th trung bnh, phng php thnh phn i hi phi c mt m

hnh t vong, c biu th bng t sut cht c trng theo tui (ASDR) thch hp
t tnh ra xc sut sng theo tui. Khi so snh m hnh t vong ca Vit
Nam theo s liu Tng iu tra 1989 vi 4 h bng sng mu ca Coale-Demeny
(CD) rt ra kt lun l trt t cht ca dn s Vit Nam gn vi h Bc, l h c
mc t vong tr em v ngi gi thp hn c (TCTK. 2001).

Mc t vong thay i theo thi gian lm cho m hnh t vong thay i theo.
D bo ny tip tc kim nghim m hnh t vong ca dn s nc ta theo tui
- gii tnh da vo s liu Tng iu tra 2009. Hnh 3.1 minh ho kt qu so snh
bng th m hnh t vong nc ta vi 4 h Bc, Nam, ng v Ty ca h
thng bng sng mu Coale-Demeny.

13
 HNH 3.1: SO SNH T SUT CHT C TRNG THEO TUI CA VIT NAM
VI 4 H TY, BC, NG, NAM
NAM
180
T sut cht c trng theo tui (trn 1000

160

140 Vit Nam

120 M hnh Nam
M hnh ng
100
M hnh Bc
ngi)

80 M hnh Ty
60

40

20

0
0 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80 +

Nhm tui

N
180
T sut cht c trng theo tui (trn 1000

160

140 Vit Nam

M hnh Nam
120
M hnh ng
100 M hnh Bc
ngi)

80 M hnh Ty

60

40

20

0
0 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80 +

Nhm tui

Kt qu so snh bng th cho thy ng cong ASDR ca nc ta kh

gn vi cc ng ng vi cc h Bc, Nam, ng, Ty. Kt qu so snh bng
phng php bnh phng ti thiu vi 4 h bng sng mu ca Coale-Demeny
cho thy kt qu so snh vi h Bc c gi tr bnh phng ti thiu nh nht so
vi ba h Nam, ng, Ty. C th, ta c gi tr bnh phng ti thiu khi so snh
vi cc h bng sng mu Coale Demeny nh sau:
Bc: Nam = 0,0004 N = 0,0012
Nam: Nam = 0,0025 N = 0,0028
ng: Nam = 0,0013 N = 0,0037
Ty: Nam = 0,0009 N = 0,0029

14
 iu ny cho thy m hnh t vong ca nc ta gn vi h Bc hn so vi
cc h khc.

Trong d bo dn s theo phng php thnh phn, vic chn m hnh t

vong khng nh hng nhiu n kt qu d bo. Hn na, mc t vong tr em
nc ta gim ng k trong nhng nm gn y. Theo Tng iu tra dn s v
nh nm 1989, t sut cht ca tr em di 1 tui (IMR Infant Mortality Rate)
nm 1988 - 1989 l 45 gim xung cn 36,7 nm 1999 (BCTW. 2000) v ch
cn 16,0 tr em t vong trn mt nghn tr em sinh sng nm 2009. V vy, d bo
s dng m hnh t vong h Bc trong h thng bng sng mu ca Coale-
Denemy.

3.3 Cc gi thit v sinh

3.3.1 Mc sinh

C nhiu s o v mc sinh, v d t sut sinh th, s con sinh bnh qun,

tng t sut sinh, quy m gia nh y , v.v.... Trong d bo ny, cc gi thit v
mc sinh c a ra cho tng t sut sinh (TFR Total Fertility Rate).

Xu hng thay i mc sinh trong tng lai c d bo theo ba phng

n: cao, trung bnh v thp. Ngoi ra, so snh chng ti a thm phng n
mc sinh khng i - gi thit TFR nh c lng cho giai on 2009-2014 gi
nguyn khng i trong sut thi k d bo.

Php ngoi suy xu th qu kh c s dng xy dng phng n

trung bnh. Phng php ngoi suy c s dng l php ngoi suy theo ng
cong (hm) logistic:
K
Pt =
1 ea+bt

y Pt l k hiu s dn ti thi im t v a, b, K l cc tham s ca biu

thc.

15
 y l phng php c s dng kh ph bin trong nghin cu v d bo
dn s. tin tnh ton, chng ti s dng chng trnh TFRLGST trong b
phn mm PAS (Population Analysis Software) do Vn phng Tng iu tra Hoa
K (US Bureau of the Census) a ra khp cc gi tr TFR thu thp trong qu
kh vo vi ng cong logistic. Chng ti s dng gi tr TFR c lng t
kt qu iu tra mu 3% ca Tng iu tra dn s v nh nm 1999, iu tra mu
15% ca Tng iu tra dn s v nh nm 2009 v cc cuc iu tra mu bin
ng dn s hng nm t 2001 n 2008 thc hin vic khp ny. Hai tham
s quan trng ca ng cong khp l gi tr TFR ca nm c chn l im
xut pht v gi tr TFR chn di.

Nguyn tc c bn d bo mc sinh l nh vy, song phng php tnh ton

cho tng tnh, thnh ph c khc nhau ph thuc vo mc sinh xut pht l trn
hay di mc sinh chn di TFR = 1,85 con/ph n.

Vi nhng n v d bo m TFR c lng t Tng iu tra 2009 trn 1,85

con/ph n, mc sinh c gi thit l tip tc gim vi tc nh quan st c
trong qu kh cho n khi t c 1,85 con/ph n th gi c nh mc cho
nhng nm cn li ca thi k d bo (tc n nm 2049).

Vi nhng n v d bo m TFR c lng t Tng iu tra 2009 di

1,85 con/ph n, mc sinh c gi thit l tip tc xu hng trong qu kh thm
5 hoc 10 nm na. Sau thi k chuyn tip , mc sinh c gi thit tng vi
tc 0,05 con/ph n cho mi giai on 5 nm. V vy, nhng vng m mc sinh
hin nay rt thp th khng nht thit phi t 1,85 con/ph n vo nm 2049.

y l phng n c coi l kh thi nht. Phng n cao c cc gi tr TFR

cao hn ca phng n trung bnh 0,3 con/ph n v phng n thp th thp hn
cng mc chnh lch . Kt qu d bo TFR cho c nc, thnh th, nng thn
cho cc giai on d bo 5 nm theo phng n trung bnh c a ra Biu 3.4.

BIU 3.4: TNG T SUT SINH (TFR) GI THIT CHO CC GIAI ON D BO

TT 2009- 2014- 2019- 2024- 2029- 2034- 2039- 2044-

2009 2014 2019 2024 2029 2034 2039 2044 2049
C nc 2,03 1,99 1,93 1,90 1,88 1,87 1,86 1,85 1,85
Thnh th 1,81 1,78 1,75 1,80 1,85 1,85 1,85 1,85 1,85
Nng thn 2,14 2,09 2,02 1,95 1,89 1,88 1,86 1,85 1,85

16
 Gi thit tng t sut sinh cho cc giai on d bo ca cc tnh thnh ph
c trnh by Ph lc 7.

3.3.2 M hnh sinh

Gi thit v m hnh sinh c a ra cho t sut sinh c trng theo tui

(ASFR Age Specific Fertility Rates). Hnh 3.2 trnh by t sut sinh c trng
theo tui (ASFRs) c lng t kt qu Tng iu tra 2009. Qua quan st thc t,
cc nh nhn khu hc chia cc m hnh sinh theo 02 loi 4 - sinh "sm" v sinh
"mun", tu thuc vo im cc i ca ng cong phn b ASFR. C th, m
hnh sinh "sm" c im cc i ti nhm tui 20-24 v m hnh sinh "mun" c
im cc i ti nhm tui 25-29.

Mc sinh thay i theo thi gian th m hnh sinh cng c th thay i. Tuy
nhin, trong d bo dn s theo phng php thnh phn, m hnh t quan trng
hn so vi mc sinh. V vy, d bo ny gi thit m hnh sinh ca cc n v d
bo nh quan st c trong Tng iu tra 2009 gi nguyn khng i trong sut
thi k d bo.

HNH 3.2: T SUT SINH C TRNG THEO TUI (ASFR)

CHIA THEO THNH TH, NNG THN, 2009

160

140
C nc
120
Thnh th
100
Nng thn
80

60

40

20

0
15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49

T cc th ng cong Hnh 3.2 ta xp loi m hnh sinh nh sau:

4
C ngi phn chi tit hn thnh 03 hoc 05 loi. Ba loi th c thm dng th ba l "trung bnh" khi gi tr mc
sinh 2 nhm tui 20-24 v 25-29 l ln nht v rt gn nhau. Cn 05 loi th do hin vn cn mt s nc c m
hnh sinh t gi tr cc i ti nhm tui 30-34. D phn thnh my loi th c bn vn da vo v tr cc i ca
ng cong m hnh sinh theo tui.

17
BIU 3.5: XP LOI M HNH SINH, 2009

M hnh sinh
C nc Mun
Thnh th Mun
Nng thn Sm

Vic xc nh m hnh sinh cho cc tnh, thnh ph cng c thc hin mt

cch tng t v kt qu c trnh by trong Ph lc 7.

3.3.3 D bo t s gii tnh khi sinh

Sau khi c gi thit mc sinh TFR v m hnh sinh, th vic tnh s tr em

sinh cho tng giai on 5 nm l n gin. Do khng c lng TFR theo gii
tnh, nn ta phi tnh tch tng s sinh d bo theo nam, n, da vo t s gii tnh
khi sinh (xem Ph lc 2, Bc 2c). T s ny rt n nh qua thi gian, khng
gian, v thng dao ng trong khong 104-106/100 (UNFPA.2009).

Theo c tnh ca Lin hp quc, Vit Nam cha nm trong s cc nc

chu c tnh trng mt cn bng t s gii tnh tr em, nhng nhng bng chng
thng k gn y cho thy t s gii tnh khi sinh (vit tt theo ting Anh l SRB
Sex Ratio at Birth) ang c xu hng tng ln. Kt qu cc cuc iu tra bin ng
dn s hng nm v tng iu tra dn s 1999 v 2009 cho thy xu hng .

BIU 3.6: T S GII TNH KHI SINH, 1999-2009

Tng iu tra/iu tra mu T s gii tnh khi sinh

Tng iu tra dn s 1/4/1999 107,0
iu tra bin ng dn s 1/7/2000(*) 106,2
iu tra bin ng dn s 1/4/2001 109,0
iu tra bin ng dn s 1/4/2002 107,0
iu tra bin ng dn s 1/4/2003 104,0
iu tra bin ng dn s 1/4/2004 108,0
iu tra bin ng dn s 1/4/2005 106,0
iu tra bin ng dn s 1/4/2006 110,0
iu tra bin ng dn s 1/4/2007(**) 111,6
Tng iu tra dn s 1/4/2009 110,5
Ngun: T 1999-2007, ly theo Bng 3, trang 20, UNFPA. 2009. S liu nm 2009, ly theo Xu th sinh
con trai Vit Nam theo s liu iu tra mu Tng iu tra 2009 - Kt qu s b (Bo co ca ng CZ
Guilmoto ti Hi tho v t s gii tnh khi sinh, H Ni-thng 5/2010).
Ghi ch: (*) Tnh cho cc trng hp sinh trc thi im iu tra 1 nm.
(**) c lng ca chuyn gia.

18
 T dy s liu theo thi gian ny, d bo thc hin php hi quy tuyn
tnh vi bin c lp l thi gian (thi im iu tra) v bin ph thuc l SRB -
T s gii tnh khi sinh. Kt qu hi quy cho thy mc tng SRB hng nm trong
giai on 1999-2009 l gn 0,5 im phn trm. UNFPA a ra d bo xu
hng thay i t s gii tnh lc sinh theo 3 phng n cao, trung bnh v
thp (UNFPA. 2010), trong chng ti thin v phng n trung bnh. Kt hp
kt qu hi quy v d bo SRB- Phng n trung bnh ca UNFPA, chng ti a
ra gi thit: SRB nh Tng iu tra nm 2009 (110,5 sinh trai/100 sinh gi) tip tc
tng vi tc nh quan st c trong qu kh cho n khi t c t s gii
tnh lc sinh khong 115 s sinh trai/100 sinh gi; sau , SRB s gim vi tc
gim khong 1 im phn trm/nm cho n khi tr v mc chun l 105/100 th
s gi n nh mc cho n cui k d bo. C th, kt qu d bo SRB nh
sau:

BIU 3.7: D BO T S GII TNH KHI SINH, 2009 - 2049

Giai on/nm im gia giai on/nm D bo SRB (s sinh trai/100 gi)

2009-2014 2011,75 111,8
2014-2019 2016,75 114,0
2020 2020,5 115,0
2019-2024 2021,75 113,8
2024-2029 2026,75 108,8
2030 2030,50 105,0
2029-2034 2031,75 105,0
2034-2039 2036,75 105,0
2039-2044 2041,75 105,0
2044-2049 2046,75 105,0

Vi d bo ny, SRB ca nc ta s t mc cao 115 vo nm 2020 v tr

v mc chun 105 vo nm 2030. Gi thit ny p dng cho d bo ca c nc,
khu vc thnh th, nng thn, v cc tnh, thnh ph.

3.4 Cc gi thit v di c

3.4.1 Di c quc t

Cho n nay vn cha c c mt ngun s liu tin cy no v di c quc

t ca nc ta. V vy, d bo ny gi thit di c quc t thun bng khng.

19
3.4.2 Di c trong nc

C hai gi thit mc di c, mt cho d bo thnh th/nng thn v mt cho

d bo tnh/thnh ph. C th nh sau:

i). i vi d bo thnh th/nng thn: Phng php khc bit ca t sut tng dn
s gia thnh th v nng thn l phng php ph bin nht (gi tt theo ting
Anh l phng php URGD Urban-Rural Growth Difference) d bo mc
th ho v dn s. Nu gi thit s khc bit ca t sut tng dn s gia thnh th
v nng thn quan st c trong qu kh c th tip tc din ra nh vy trong
nhiu nm tip theo cng khng dn n s v l. Tuy nhin, ni chung dn s
thnh th thng thng tng trng cng ngy cng nhanh hn. S liu ca Vit
Nam cng khng nh xu hng ny. C th l, s khc bit ni trn ca Vit Nam
trong giai on 1989-1999 l 2,57% v ca giai on 1999-2009 l 3,05%.

D bo thnh th/nng thn s dng phng php URGD d bo dn s

thnh th trong tng lai. Phng php ny gi thit rng th ho (th hin bng
t trng dn s thnh th trong tng dn s) khp vi ng cong logistic. Vo giai
on xut pht, mc v tc th ho thp, sau s tng dn. Tc th
ho tng lin tc n khi t c t trng dn s thnh th l 50% (theo kt qu
Tng iu tra dn s 2009, t trng dn s thnh th ca nc ta l 29,6%). Sau khi
t mc ny, t trng dn s thnh th tip tc tng, nhng t sut tng dn s
thnh th gim sao cho tc tng s gn nh bng 0 cho n khi th ho tim
cn mc cao nht.

ng cong logistic khp t trng dn s thnh th c biu din bng

cng thc sau:
dt
100 U t = 100e
Tt 1+ edt

trong , Ut/Tt l t trng dn s thnh th vo thi im t, tc l, mc th ho

ti thi im t; v d l s khc bit ca s tng trng dn s gia thnh th v
nng thn, tc l, nu dn s thnh th tng trng vi t sut tng u, th Ut =U0eut
v nu dn s nng thn tng trng vi t sut tng r, th Rt=R0ert v u-r=d.

20
 Da vo s liu v th ho ni trn ca nc ta trong 20 nm 1989-2009
v cch tnh ton do Lin hp quc xut (xem ti liu: United Nations 1974,
Manual VIII Methods for Projections of Urban and Rural Population, New York),
t trng dn s thnh th c tnh cho tng nm ca thi k d bo.

Ly s lng tng dn s thnh th giai on 1999-2009 lm gc, da vo

mc thay i ca t trng dn s thnh th ca nm 2014 (tnh theo cch trnh by
trn) so vi nm 2009, c th tnh c s lng dn s thnh th tng trong giai
on 2009-2014. Cch lm ny c lp li cho cc giai on cn li ca thi k
d bo.

S lng tng dn s thnh th ca cc giai on d bo bao gm c s

ngi di chuyn t nng thn ra thnh th v s dn ca cc a bn nng thn tr
thnh a bn thnh th do thay i n v hnh chnh t x thnh phng hoc th
trn v do thay i a gii hnh chnh (m rng th). S lng ny c gi
thit l s ngi nhp c i vi thnh th, v ng thi l s ngi xut c i vi
nng thn.

ii). i vi d bo tnh/thnh ph: mc di chuyn ngoi tnh, c biu th bi s

di c thun, tnh ton c t kt qu Tng iu tra 2009, s din ra mc
thp hn i vi mi giai on 5 nm ca thi k d bo (xem Ph lc 8: Gi thit
v di c cho cc tnh/thnh ph).

3.4.3 Di c ca nhm 04 tui

Do kt qu Tng iu tra 2009 khng cung cp cho ta thng tin v di c ca

nhm 0-4 tui, nn phi c lng. Trong cc d bo dn s trc y s dng
cng thc sau c lng s lng di c thun cho nhm 0-4 tui:

NM(0-4) = 0,3*[NMMW(15-49)]

Trong , NM(0-4) S ngi di c thun nhm 0-4 tui,

NMMW(15-49) S di c thun ca nhng ph n 15-49 tui ang
c chng.

21
 Cng thc ny da trn cng thc c lng di c nhm 0-4 tui ca Lin
hp quc vi s iu chnh h s nhn i vi s ph n 15-49 c chng di c
thun. l v khi a cng thc ny, t sut sinh chung, vit tt theo ting Anh l
GFR v c nh ngha l s sinh bnh qun trong nm ca 1.000 hoc mt ph
n trong tui sinh 15-49 ca hu ht cc nc vo khong trn di 100, dn
n h s nhn l 0,5 (100 x 5 nm = 0,5). Tng iu tra 2009 c lng c
GFR c nc l 61, tng ng vi h s nhn l 0,3 cng thc trn. S dng
cng thc ny l ta gi thit rng mt phn ba s ph n trong tui sinh
15-49 tui ang c chng v di chuyn thun trong vng 5 nm s mt a con.

3.4.4 M hnh di c

V mc di c l s ngi di c thun, nn m hnh di c s l phn b tui

v gii tnh ca ngi di c thun ca cc n v d bo.

Nghin cu di c thun ca c nc, thnh th, nng thn v cc tnh, thnh

ph theo tui v gii tnh cho thy c dng chung l mc di c thp tui
nh, sau tng dn v t cc i mt tui thanh nin no ; sau im cc
i, mc di c gim dn khi tui tng.

T nhng nhn xt trn, chng ti a ra gi thit l m hnh di c theo tui

nh trong iu tra mu 15% ca Tng iu tra 2009 tip tc trong sut thi k d
bo. Ngoi ra, cng cn ni thm rng, khi d bo dn s theo phng php thnh
phn, trong hai yu t l mc di c v m hnh di c, th m hnh di c t nh
hng n kt qu d bo hn so vi mc di c.

4. Kt qu d bo dn s Vit Nam 2009

Phn ny tm tt cc kt qu d bo dn s Vit Nam 2009-2049. D bo

gm hai b s liu chnh: mt l kt qu d bo dn s cho c nc v thnh th
nng thn ca ca c nc; hai l kt qu d bo cho cc tnh, thnh ph c chia
theo cc vng kinh t - x hi. Trong mi b, s c bn phng n da vo bn gi
thit khc nhau v xu hng thay i v mc sinh trong tng lai. Trong bn
phng n, phng n trung bnh c coi l st thc nht.

22
 Vic a cc gi thit v xu hng thay i cc thnh phn bin ng dn s
nh cp ch yu da vo xu hng thay i ca thnh phn trong qu kh
ngoi suy tip trong tng lai. V vy, chng khng mang mt s p t ch
quan no. ng thi, khi a ra cc gi thit, chng ti cho rng tnh hnh kinh
t - x hi nc ta pht trin bnh thng v trong sut thi k d bo, nhng tai
ho nh chin tranh, nn i hay dch bnh, v.v... s khng xy ra.

4.1 Kt qu d bo cho c nc

Qui m dn s

S dn nc ta ti thi im Tng iu tra 2009 l 85,8 triu ngi, v vo

nm cui ca thi k d bo (nm 2049), s dn nc ta l 108,7 triu ngi theo
phng n trung bnh, 119,8 triu ngi theo phng n cao, 98,3 triu ngi theo
phng n thp v 111,8 triu ngi theo phng n khng i (xem Biu 4.1).
Nh vy, trong vng 40 nm, t 2009-2049, s dn nc ta tng thm khong
26,6%, 39,6%, 14,5% v 30,3% tng ng theo phng n trung bnh, cao, thp v
khng i.

BIU 4.1: D BO DN S V T SUT TNG BNH QUN HNG NM CA TNG GIAI ON,
4 PHNG N, 2009-2049

Phng n mc sinh Phng n mc sinh Phng n mc sinh Phng n mc sinh

trung bnh cao thp khng i
Dn s T sut Dn s T sut Dn s T sut Dn s T sut
(nghn tng bnh (nghn tng bnh (nghn tng bnh (nghn tng bnh
ngi) qun nm ngi) qun nm ngi) qun nm ngi) qun nm
(%) (%) (%) (%)
2009 85 847 - 85 847 - 85 847 - 85 847 -
2014 90 654 1,09 91 788 1,34 89 519 0,84 90 654 1,09
2019 95 354 1,01 97 644 1,24 93 058 0,78 95 586 1,06
2024 99 466 0,84 102 871 1,04 96 059 0,63 100 033 0,91
2029 102 678 0,64 107 149 0,81 98 219 0,44 103 628 0,71
2034 105 092 0,46 110 741 0,66 99 511 0,26 106 451 0,54
2039 106 887 0,34 114 067 0,59 99 922 0,08 108 724 0,42
2044 108 102 0,23 117 178 0,54 99 481 -0,09 110 534 0,33
2049 108 707 0,11 119 852 0,45 98 310 -0,24 111 829 0,23

Theo phng n trung bnh, trong 5 nm u ca thi k d bo, 2009-2014,

dn s nc ta d bo c t sut tng hng nm l 1,09% (xem Hnh 4.1). Trong

23
tng lai, t sut tng dn s d bo gim v cn 0,11% trong giai on 2044-
2049.

Theo phng n trung bnh, trong giai on 2009-2014, d bo s dn c

nc tng thm bnh qun mi nm 961 nghn ngi. Con s ny tip tc gim
xung n giai on 2024-2029 l 642 nghn ngi, sau gim dn, n giai
on 2044-2049 cn 121 nghn ngi.

HNH 4.1: T SUT TNG DN S BNH QUN HNG NM

THEO 4 PHNG N, 1979-2049

2.5

Thc t

D bo
1.5

0.5 Phng n trung bnh

Phng n cao
Phng n thp
Phng n khng i

-0.5
1979-1989 1989-1999 1999-2009 2009-2014 2014-2019 2019-2024 2024-2029 2029-2034 2034-2039 2039-2044 2044-2049

C cu tui-gii tnh

Biu 4.2 trnh by s liu v t s gii tnh (s nam/100 n) v tui trung v

ca dn s c nc theo bn phng n. Trc ht ta thy t s gii tnh dng
nh khng c s khc nhau ng k gia cc phng n v, theo cc nm c xu
hng gim i nhng khng nhiu. Ta bit rng t s gii tnh ph thuc vo t s
gii tnh khi sinh, tc l ph thuc vo mc sinh, chnh lch mc t vong gia
nam v n, v chnh lch v gii tnh trong s ngi di c thun. Trong d bo c
nc, gi thit di c quc t thun khng ng k, nn nhng s khc nhau
khng ng k nh th cho thy cc gi thit v sinh v cht trong d bo ny tc
ng khng nhiu ti t s gii tnh.

S khc nhau v mc sinh theo cc phng n khc nhau gp phn lm

thay i c cu tui ca dn s. C bn phng n u cho thy dn s nc ta s
b lo ho ng k. Theo phng n trung bnh, tui trung v tng nhanh, t 27,9

24
nm vo nm u ca thi k d bo (2009) ln 40,5 nm vo nm cui k d bo
(2049), tng 12,6 nm trong vng 40 nm. Phng n thp c mc tng nhanh
hn; phng n cao v khng i c mc tng chm hn so vi phng n trung
bnh. Chnh lch v tui trung v gia bn phng n tng dn v vo nm cui k
d bo. Hnh 4.2 v thp tui dn s nc ta vo nm u v nm cui ca thi k
d bo 2009 - 2049, cho thy r s thay i c cu tui theo hng lo ho.

BIU 4.2: T S GII TNH V TUI TRUNG V, 4 PHNG N, 2009-2049

Phng n mc sinh Phng n mc sinh Phng n mc sinh Phng n mc sinh

trung bnh cao thp khng i
T s gii Tui T s gii Tui T s gii Tui T s gii Tui
tnh trung v tnh trung v tnh trung v tnh trung v
(nam/100 n) (nm) (nam/100 n) (nm) (nam/100 n) (nm) (nam/100 n) (nm)
2009 97,6 27,9 97,6 27,9 97,6 27,9 97,6 27,9
2014 98,3 29,8 98,4 29,4 98,2 30,1 98,3 29,8
2019 98,7 31,8 98,8 31,1 98,6 32,5 98,7 31,7
2024 98,9 33,9 99,0 32,9 98,7 34,9 98,9 33,7
2029 98,8 36,2 99,0 34,9 98,6 37,4 98,9 35,9
2034 98,7 38,0 98,9 36,0 98,4 40,0 98,7 37,5
2039 98,5 39,2 98,8 36,4 98,1 41,7 98,6 38,5
2044 98,3 39,9 98,7 36,5 97,8 43,2 98,4 39,0
2049 98,1 40,5 98,6 37,1 97,5 44,4 98,2 39,4

HNH 4.2: THP DN S, PHNG N TRUNG BNH, 2009 V 2049

2009 2049
Nam N Nam N

80+ 80+

75-79 75-79

70-74 70-74

65-69 65-69

60-64 60-64

55-59 55-59

50-54 50-54

45-49 45-49

40-44 40-44

35-39 35-39

30-34 30-34

25-29 25-29

20-24 20-24

15-19 15-19

10-14 10-14

5-9 5-9

0-4 0-4
0

4
6

Phn trm trong tng dn s Phn trm trong tng dn s

C bn phng n u cho thy t trng nhm dn s di 15 tui gim.

Theo phng n trung bnh, mc gim trong vng 40 nm ca thi k d bo l

25
gn 7 im phn trm (24,5% nm 2009 xung 17,6% nm 2049). Mc gim ca
phng n cao, thp v khng i tng ng l 3,9; 12,0 v 5,8 im phn trm
(xem Biu 4.3).

BIU 4.3: SO SNH C CU DN S NM GC V NM CUI THI K D BO

Phng n mc Phng n mc Phng n Phng n mc

sinh trung bnh sinh cao mc sinh thp sinh khng i
2009 2049 2009 2049 2009 2049 2009 2049
Tng s dn (triu ngi) 85,8 108,7 85,8 119,9 85,8 98,3 85,8 111,8
Di 15 tui (%) 24,5 17,6 24,5 20,6 24,5 14,5 24,5 18,7
15-64 tui (%) 69,1 64,4 69,1 63,1 69,1 65,6 69,1 63,8
65 tui tr ln (%) 6,4 18,0 6,4 16,3 6,4 19,9 6,4 17,5
Tui trung v (nm) 27,9 40,5 27,9 37,1 27,9 44,4 27,9 39,4

Theo phng n trung bnh, s phn trm ca nhm dn s 65 tui tr ln

tng t 6,4% nm 2009 ln 18,0% nm 2049. Ba phng n cn li cng cho thy
s phn trm ny tng, nhng khng khc nhau nhiu gia cc phng n.

Kt qu Tng iu tra 2009 cho thy rng, dn s nc ta ang thi k c

u th v lc lng lao ng, i khi cn gi l thi k ca c cu dn s vng.
Lin Hp Quc nh ngha l thi k m t trng tr em di 15 tui mc
di 30% v t trng ngi gi t 65 tui tr ln cng mc di 15% trong tng
dn s.

Theo phng n trung bnh v khi nim ni trn, thi k c cu dn s

vng ca nc ta s kt thc vo nm 2040 v vo thi gian ny t trng dn s
65 tui tr ln bt u vut qua mc 15%.

4.2 Kt qu d bo cho khu vc thnh th, nng thn

Nh ni trn, trong bn phng n, phng n trung bnh c coi l

st thc nht. V vy, phn phn tch kt qu d bo di y ch cp n
phng n st thc nht ny. ng thi, do s dn thnh th v nng thn cng li
s bng s dn c nc v, phn tch kt qu d bo cho c nc c trnh by
kh chi tit mc 4.1, nn di y ch tm tt kt qu d bo cho khu vc thnh
th.

26
 S liu tm tt kt qu d bo cho khu vc thnh th, nng thn c a ra
Biu 4.4 tng ng vi bn phng n mc sinh trung bnh, cao, thp v khng
i. Nh c th thy qua biu di y, theo phng n trung bnh s dn thnh th
nc ta tng t 25,4 triu ngi nm 2009 ln 63,9 triu ngi nm 2049. Nh
vy, sau 40 nm s dn thnh th nc ta d bo tng thm gn 38,5 triu ngi,
bnh qun mi nm tng thm khong 962 nghn ngi, t t trng dn s thnh
th mc 58,8% vo nm 2049.

BIU 4.4: D BO DN S THNH TH, NNG THN V T SUT TNG DN S BNH QUN NM,
4 PHNG N, 2009-2049

Phng n mc sinh Phng n mc sinh Phng n mc sinh Phng n mc

trung bnh cao thp sinh khng i
T sut T sut T sut T sut
Dn s Dn s Dn s Dn s
tng bnh tng bnh tng bnh tng bnh
(nghn (nghn (nghn (nghn
qun nm qun nm qun nm qun nm
ngi) ngi) ngi) ngi)
(%) (%) (%) (%)
Thnh th
2009 25 437 3,42 25 437 3,42 25 437 3,42 25 437 3,42
2014 29 834 3,19 30 207 3,44 29 461 2,94 29 834 3,19
2019 34 671 3,00 35 503 3,23 33 836 2,77 34 755 3,05
2024 39 747 2,73 41 107 2,93 38 385 2,52 39 973 2,80
2029 44 839 2,41 46 792 2,59 42 892 2,22 45 254 2,48
2034 49 866 2,13 52 547 2,32 47 218 1,92 50 511 2,20
2039 54 790 1,88 58 471 2,14 51 220 1,63 55 732 1,97
2044 59 521 1,66 64 518 1,97 54 774 1,34 60 860 1,76
2049 63 920 1,43 70 473 1,77 57 806 1,08 65 756 1,55
Nng thn
2009 60 410 0,36 60 410 0,36 60 410 0,36 60 410 0,36
2014 60 820 0,14 61 580 0,38 60 058 -0,12 60 820 0,14
2019 60 683 -0,05 62 141 0,18 59 222 -0,28 60 831 0,00
2024 59 720 -0,32 61 764 -0,12 57 674 -0,53 60 060 -0,26
2029 57 838 -0,64 60 357 -0,46 55 327 -0,83 58 373 -0,57
2034 55 226 -0,92 58 194 -0,73 52 293 -1,13 55 940 -0,85
2039 52 097 -1,17 55 596 -0,91 48 702 -1,42 52 992 -1,08
2044 48 581 -1,40 52 660 -1,09 44 707 -1,71 49 674 -1,29
2049 44 787 -1,63 49 379 -1,29 40 504 -1,97 46 074 -1,50

4.3 Kt qu d bo cho cc vng kinh t - x hi

Phn ny trnh by tm tt kt qu ca phng n trung bnh. Nh trn

cp, s liu ca cc vng l c tng hp t cc tnh, thnh ph trong vng ca

27
d bo cc tnh, thnh ph phng n trung bnh cho cc tnh, thnh ph (xem
Biu 4.5).

BIU 4.5: D BO DN S CC VNG KINH T - X HI V T SUT TNG DN S BNH QUN

NM, PHNG N TRUNG BNH, 2009-2034

Dn s (nghn ngi)

2009 2014 2019 2024 2029 2034

C nc 85 847,0 90 654,4 95 353,5 99 466,2 102 677,9 105 091,8
Trung du v min ni pha Bc 11 054,0 11 629,9 12 225,5 12 744,3 13 159,0 13 492,9
ng bng sng Hng 19 584,3 20 589,8 21 553,9 22 343,1 22 909,6 23 325,1
Bc Trung B v DH min Trung 18 835,2 19 357,0 20 080,8 20 797,8 21 360,9 21 740,2
Ty Nguyn 5 115,1 5 542,0 5 956,1 6 359,4 6 722,2 7 030,4
ng Nam B 14 067,4 15 792,7 17 159,6 18 289,7 19 164,4 19 853,2
ng bng sng Cu Long 17 191,5 17 742,9 18 377,7 18 931,9 19 361,9 19 650,0

T sut tng bnh qun nm (%)

1999-2009

2009-2014

2014-2019

2019-2024

2024-2029

2019-2034
C nc 1,18 1,09 1,01 0,84 0,64 0,46
Trung du v min ni pha Bc 0,97 1,02 1,00 0,83 0,64 0,50
ng bng sng Hng 0,93 1,00 0,92 0,72 0,50 0,36
Bc Trung B v Duyn hi min Trung 0,41 0,55 0,73 0,70 0,53 0,35
Ty Nguyn 2,31 1,60 1,44 1,31 1,11 0,90
ng Nam B 3,26 2,31 1,66 1,28 0,93 0,71
ng bng sng Cu Long 0,64 0,63 0,70 0,59 0,45 0,30

S liu ca Biu 4.5 cho thy, mc tng trng dn s sau nm 2009 ca cc

vng gim dn cho n cui thi k d bo. Vo giai on 2029-2034, mc tng
bnh qun hng nm ca c nc l 0,46%. Con s ca Ty Nguyn l cao nht
l (0,90%), tip sau l ca ng Nam b (0,71%). T sut tng ca ng bng
sng Cu Long l thp nht (0,3%).

4.4 Kt qu d bo cho cc tnh, thnh ph

Mc d d bo c tin hnh cho 8 giai on t nm 2009 n nm 2049,

nhng d bo cng chi tit v thi gian cng di th cng km chnh xc nn kt

28
qu d bo cho cc tnh, thnh ph ch a kt qu n nm 2034 (tc l cho giai
on 25 nm).

Biu 4.6 a ra quy m dn s d bo theo phng n trung bnh cho cc

tnh, thnh ph. S liu cho thy mc tng dn s ca cc giai on d bo gim
dn so vi giai on 10 nm 1999-2009. Vo giai on 2029-2034 ch c 5 tnh vi
t sut tng bnh qun nm t 1% tr ln (gp i mc tng dn s ca c nc).
l cc tnh Kon Tum (1,40%), Bnh Dng (1,21%), Lai Chu (1,05%) v c
Nng (1,03%). iu ny c th l do mc sinh xut pht kh cao ca cc tnh Kon
Tum, Lai Chu v k Nng; v t sut nhp c thun xut pht cao nht c nc
ca Bnh Dng.

S liu d bo cng cho thy, vo giai on 2029-2034 c 10 tnh c mc

tng dn s rt thp, ch khong di mt na so vi mc ca ton quc. Trong
ng ch l t sut tng bnh qun nm giai on 2029 2034 ny ca Thi Bnh
xp x bng khng (0,02%), hoc ca Bn Tre (0,09%), Thanh Ho (0,11%) v
Vnh Long (0,11%).

BIU 4.6: D BO DN S CC TNH, THNH PH, PHNG N TRUNG BNH, 2009-2034

Dn s (nghn ngi)
2009 2014 2019 2024 2029 2034
01. H Ni 6 451,9 7 018,6 7 494,4 7 874,6 8 154,7 8 382,8
02. H Giang 724,5 780,8 837,0 889,3 935,9 978,6
04. Cao Bng 507,2 527,5 549,0 568,6 583,9 595,1
06. Bc Kn 293,8 307,7 321,2 332,7 340,8 346,3
08. Tuyn Quang 724,8 753,1 783,5 808,9 827,6 840,8
10. Lo Cai 614,6 662,2 710,8 756,3 796,3 831,3
11. in Bin 490,3 526,5 564,2 600,8 635,3 666,8
12. Lai Chu 370,5 401,9 432,4 461,3 489,0 515,5
14. Sn La 1 076,1 1 174,0 1 264,8 1 342,5 1 408,8 1 469,9
15. Yn Bi 740,4 775,8 811,5 842,4 867,7 888,7
17. Ho Bnh 785,2 821,9 858,1 887,4 907,6 921,4
19. Thi Nguyn 1 123,1 1 180,1 1 237,3 1 283,7 1 315,3 1 336,7
20. Lng Sn 732,5 762,4 793,3 820,1 838,7 850,1
22. Qung Ninh 1 145,0 1 213,5 1 274,8 1 325,1 1 362,5 1 391,4
24. Bc Giang 1 554,1 1 600,1 1 655,5 1 702,2 1 736,3 1 757,4
25. Ph Th 1 316,4 1 356,0 1 406,8 1 448,1 1 475,7 1 494,3
26. Vnh Phc 999,8 1 045,2 1 094,9 1 136,9 1 169,4 1 196,4
27. Bc Ninh 1 024,5 1 085,1 1 145,1 1 196,3 1 235,9 1 268,1
30. Hi Dng 1 705,1 1 752,7 1 807,1 1 852,7 1 882,7 1 898,9
31. Hi Phng 1 837,2 1 944,8 2 040,6 2 115,5 2 165,3 2 199,8

29
 Dn s (nghn ngi)
2009 2014 2019 2024 2029 2034
33. Hng Yn 1 127,9 1 167,6 1 213,4 1 253,2 1 281,0 1 299,5
34. Thi Bnh 1 781,8 1 793,3 1 819,0 1 840,2 1 852,5 1 854,4
35. H Nam 784,0 792,5 809,5 825,2 835,9 841,2
36. Nam nh 1 828,1 1 866,1 1 923,2 1 973,3 2 008,7 2 028,2
37. Ninh Bnh 899,0 910,5 931,9 950,3 960,9 964,4
38. Thanh Ho 3 400,6 3 418,9 3 504,0 3 588,6 3 643,0 3 662,6
40. Ngh An 2 912,0 3 017,4 3 156,3 3 284,1 3 377,0 3 439,0
42. H Tnh 1 227,0 1 232,3 1 259,2 1 291,1 1 317,4 1 332,3
44. Qung Bnh 844,9 866,5 897,6 928,3 952,0 968,0
45. Qung Tr 598,3 613,8 637,9 665,1 689,9 709,6
46. Tha Thin Hu 1 087,4 1 124,4 1 170,2 1 219,7 1 259,7 1 287,8
48. Nng 887,4 981,0 1 065,3 1 137,7 1 193,7 1 238,6
49. Qung Nam 1 422,3 1 446,6 1 486,5 1 529,1 1 563,3 1 585,0
51. Qung Ngi 1 216,8 1 230,7 1 261,4 1 294,4 1 321,1 1 338,1
52. Bnh nh 1 486,5 1 519,8 1 569,5 1 621,1 1 664,5 1 695,3
54. Ph Yn 862,2 889,1 919,6 950,0 976,7 996,3
56. Khnh Ho 1 157,6 1 215,1 1 272,9 1 327,1 1 371,1 1 404,0
58. Ninh Thun 565,0 587,9 614,1 641,3 665,7 684,7
60. Bnh Thun 1 167,0 1 213,5 1 266,2 1 320,1 1 365,8 1 398,9
62. Kon Tum 430,1 481,9 534,9 588,0 638,0 684,2
64. Gia Lai 1 274,4 1 386,7 1 489,9 1 588,6 1 681,3 1 766,0
66. k Lk 1 733,6 1 851,1 1 973,2 2 097,0 2 204,8 2 288,8
67. k Nng 489,4 542,5 589,6 634,1 674,9 710,7
68. Lm ng 1 187,6 1 279,9 1 368,4 1 451,8 1 523,2 1 580,7
70. Bnh Phc 873,6 937,7 993,9 1 040,0 1 076,5 1 105,3
72. Ty Ninh 1 066,5 1 117,9 1 167,2 1 207,6 1 236,7 1 256,8
74. Bnh Dng 1 481,6 1 868,8 2 166,4 2 417,7 2 613,9 2 777,0
75. ng Nai 2 486,2 2 752,0 2 980,0 3 175,0 3 331,2 3 457,2
77. B Ra - Vng Tu 996,7 1 073,3 1 139,4 1 196,9 1 244,6 1 281,8
79. TP H Ch Minh 7 162,9 8 043,1 8 712,6 9 252,4 9 661,5 9 975,2
80. Long An 1 436,1 1 491,4 1 543,6 1 590,2 1 628,3 1 655,4
82. Tin Giang 1 672,3 1 711,8 1 755,2 1 791,4 1 818,7 1 835,3
83. Bn Tre 1 255,9 1 266,5 1 289,8 1 312,1 1 328,1 1 333,9
84. Tr Vinh 1 003,0 1 026,7 1 061,7 1 090,8 1 110,1 1 121,2
86. Vnh Long 1 024,7 1 044,6 1 072,5 1 095,4 1 110,8 1 117,1
87. ng Thp 1 666,5 1 707,7 1 762,1 1 807,8 1 841,4 1 862,0
89. An Giang 2 142,7 2 213,8 2 291,0 2 352,3 2 398,2 2 430,5
91. Kin Giang 1 688,2 1 759,0 1 833,4 1 900,7 1 956,2 1 996,0
92. Cn Th 1 188,4 1 271,7 1 354,8 1 441,0 1 517,5 1 576,8
93. Hu Giang 757,3 785,8 816,4 841,5 860,4 874,1
94. Sc Trng 1 292,9 1 328,8 1 372,4 1 411,3 1 441,7 1 461,4
95. Bc Liu 856,5 889,4 928,9 960,5 982,4 996,3
96. C Mau 1 206,9 1 245,6 1 295,8 1 337,0 1 368,1 1 389,9

30