Jadlanka Rebeka .

\ni6

Povijest

INSTITUT DRUSryENIH ZNANOSTI IVO PILAR

Zagreb,2011.
 Biblioleko Centro zo religiiske studije
- Kniigo drugo -
KAKO RAZUMJETI ROD?
Poviiest rosprove irozlidito rozumiievonjo u Crkvi

Noklodnik:
Instiiut dru5tvenih znonosti lvo Pilor
Morulitev +rg 19/l , Zogre6;t: 4886800; t: 4828296; ured@pilor hr;
Zo noklodniko:
dr sc Vlodo Sokii, rovnoieli
Vodilelj Funkcionolnog cenlro zo religijske studife:
dr, sc. Vine Miholievii
Recenzenti:
r'"' dr
nrof "' sc Inno Tomie-Koludrovii
prof. dr. sc Ante Vudkovic
Redokluro:
.|'.@ Miriono Poii-lurinii
@

Oblikovonje korico;
Zlotko Reberniok
(Grofltki studio Formo uliimo)
Pripremo zo lisok;
Jeleno Mordetic
r'l
I ISOK:

lTG, Zogreb
Kolovoz 2Oll.
Noklodo:
300 primieroko

lsBN 978 953 -6666-79-9

Cip zopis dostupon u rodunoinom kotologu

Nocionolne isveuiili5ne knjiinice u Zogrebu
pod broiem 776904
IJES
 Pojed
asta n
avljuj
mal
istidke teoretidarke te iira
ica. Sloiena Povijest nastan-
1ie ce biti. Prikazana samo
na
ne
icama nlegova razvoja ito znadi
da 6e

ikt o rodu ovisno o dru5tveno-

'"'p'"i^
stima u kojimr

sualnih identiteta'

67
:-. . ^^ RQ al lN Einleitung'
BRALIN' Finleirung.,
CbrLsrina von
EPHAN (ttr), Ganfut Studittt Eint
Bez-ler, 2000 , l0) | Lrksikot
zn te-
tra posliedlcom feminisrif B Lstra'
\Walret
lNi']. i.nd..Forschung'
Vi n'
Kirtltc,Xl', Freiburg - Bascl - ie

Herder, 2006 , 88-89

63 C) rasPravanrl o rodu lio)e sll
lieca vodile u SAD-u vidi: Mr
OttToitry I-\cl'ntcr' Ne\\ H'l\ en
UfD, iic,rd,' Ncrr Yorli lro
I'roirtoi i 5reJn1o1 I-uropi ri
5ER, Theorir' und RczcPtio
Be reich PhilosoPhie' u:
Alic
NER (ur'), Briiche Gerch )t'
'dt
trnd'Mest' Mnterialien zur
Vien' Bundesministe riunl fiir B 37
l7- 86
3.1. NASTANAK I KLJUENE PREKRETNICE

Rubin.6s

PreLrr svjcdotanstvu Johnl Moneva' on je pn'l rabio pojrm

rodnr uloga
(gender rolc) u pisrnlnr taclovinrr i prvi hoji je dc[inirre njegovo,z'naienic
Urp ]olrn MONEY, Gencler Role, (lcrrder tdcntirit" Core Gender tdcntr-
q g. a nri De fi n itio rr of l'erms' tt: T h e f o u t u n L ol t b e An t e r i nn A utden.l'
of I'ryriou,,nlyi, tnd D1'ttnnic PsYthiatrl'' 1
(l)71) 4'397-40)
"ur.
6t Robrrr S'IClLl.F.R, Su anl ('trtdet: On tl'r Dcueloptncnr of Mntculintrl
atd Fenittinitl' Scie lrce House ' Ne w Yorli' l96B'
o0 HrroIclGAI{FlNKEL,Stttdie:iltEthtnntuhodology,UrlivcrsiryodCa]i-
fornia, Los An1le les, 1967
'1-htorl'and Satictl"
67 t:rvirrg GOITMAN, Arr,rnqetrent be ru'cn thc Sexes' u:
1 (1977) 3, lol-332
6u

69 \4olcyeva je posravlia:
rano, p ije nego (ro dj
poiinie razvijari vlasrir
Prslnr rod. neoYlsno 0
Nloner': Sonrc (lonr nre
38 lTuttrntt Stttalirl',4 (1991 )2,4
 ,laclrank:t Beflr:ka AN C
Kako razumjeti rod?
3 Povijest pojma rod

T0UspGabrieleDIETZE'schnirrpulrkteGcrrderSrutliesutrdl.lernraphro-
dirismus,48
7l LJ mnogi sc jezicime spol osobe igranatidki rod ne podudrlraju U nje-
nadko,i, , prinrjerice riiei djcvojka 2enskoga spoLa a srednjega roda'

72 Usp, Mirko DIVKOVIC, I'ntinsko-Ltuatshi tjt(ttik,7-agreb,n 1900 ' 446

73 U liniiievnosti se, primjerice, rrdovi diiele na L<rjiievne rodove Usp Inge
STEPHAN Christine von BRAUN, [:inlcitune, 9

74 Usp. Gabriclc DIE'r7-E. Schnitrpullirc Gender.Srudies und Flernraphro-

dirisnrus, i0
7i O rotre viie i u: BANCROFl-, lohn, John lvloner: Sontc Conrnrenrs on
His Early Vorli, 4; Ulrikc KLOPPEI ' XXOXY ungtldst Hcrtnaphroditi:-
,rtrrr, Sex nrrl Gnde't itt dtr detrtschat Medizitt Eittc ltistoriscLe Studie zut
39
Inttrsaxua/itit, Biele[eld, frrscripr Verlag, 2010 '13
'
Jadrirrtl<it Rel-.cka Al'.1 C
Kako razumleti rod?
3 Povijest pojma rod

rlnc od nosc Pre ntr Wrt nlic, Monev je hetcroseliirLalnosr 'snratracl norma I-
nonr scksrralrroiiu r heterosekusrlrru orijcnrrciiu poisrorjccivro s rodonr i
roclninr iclentitc:onr (usp C,e orgia WARN KF-, ;\ He rtrcncurics of Gender,
u: Sillia S fOL.l.F-ll. Vr:ronicr VASTIllll-ll.N(-l - l.inda FISCHE'R (ur ),
l:tnrittrsti:thr Ithiittorttttro/ogir tttrl [{etutattcrttih, W0rzbuLg, Ktirrigshruscn
& Neunrann GrubH, 20r15, )43-244) Navedena srrjaliStr Jolrn: Moneya
o valnosri hetcro.seksrtalnosri rt rodnotrt koncepru otitil llisu poz,nrri Gr-
bricle Kuby D: su joj poz,nrti, no-)-da bi u svojoj protuhonroseksurlnoj
z:ru/-erosti Moneveve posrar4ic drugaiije isliorisLila Uorjesro toga. strv o

scks i biscksrLrlrrosr", i koji je proprgirao,'rakoz-r'ane dictjefuckitrygttttt:,

N o ua log'tja v k: u altto: ti, 57

i deo

17 Usp rty
BeFt{lEDEN, 'J-ht Fentttittt hlyritlut' Nerv York, V W Norton
rnd Conrpanv, 1963 O ronr raz.doblju vidi trlioder: I'herese FREY Sl-!,-
FFL:,N, Gtndtt,44
je s und He rnraplrro-
Usp. Grbric)e l.\)F,1'Zl:.,.SchniLrpunlcre Gende r Srud
40 dirismus, S0')2 60
 ,.1:rcliarka Fcb.ka Af.l C
r:-krura Kako razumjeti rod?
!uPl- 3 Povijest pojma rod
. legiti-
:: itll e tn0 Gabriele Dietze opisuje paradoksalninr nazivom esencijt-
,': roda, listiibi konstruktiuizan't'. lro je ponaianje jednoznadnije to
:'iocJene
, -,giju su
,ir i.ene ,
'...kosti i
:::l Ga-
: PoStav-
,,obodile
r norme
''cgl]om.
: lmieita
: To je iu, razlikuje samo Lt tome ito za nositelja r'natr-n)^ uzirna
.:/ . t7. ilStUA
i:rtitnine
.lida su
:.i izi rat i
:1 se Pre-
t:troe). u
': rodnih
Dok je Money doliazivao kako biolo(ki spol nema urjecaia na rodrre ulogc,
- On je
njegov srudenr Erhard dokazivao ie da ra veza posroji llrhard je istraiii'ao
::7ltodeli
ponairnje l4 djerojiica iije su nrajkc, dr bi saiuralc rrudnoiu, prinralc
.tandal sinreriikc oblike tesrosreronr Usporedene s djevojdicama koje nisu bile
izloiene tonr horntonu, bile su znrtno nestainiie i nisu ih zrnimali sirni
kucanski poslovi U l<ririikonr osvttu na ru srudiiu ()eorgia Vrrnl<e rrka-
zuje da sc u vrednovanju ishod:r isrraijvanja nije uzinalo u obzir rla sru-
di.ja potiva ra izvjeiiinra nrajhi kojc su promatrale svoje kieri Zrbrinure
l:;:ne sPolf, za uiinak hormona l<ttje su ttzinrle u rrudno6i, uogle su uoiavari viie
: :: rrcbale muikobanjasrogr ponaianjr kod pronratrrnih kieri, r ra istl;,rorr.ri.rnir
::::roseksu- mogle su ignorirari kod drugih kieri Warnke krjriiki analizira i.suvre-
:::r. normal- rnere srudije, koje pokazuju da ienc s viSe restosrcronr LeZe za karijerotn'
:: s rodonr i r one s manje pokrzulu viie zarrimanja z,a djecu, Sminl<anje i odijevanje,
:: :r Gende r, bolje l<uhaju i viie uiivrju u ukrrirvanju Tr isrrriivanja sugeriraju da jc
- ri ER (Lrr ). odredeno zrninrartje ishod raz-ine hornona koia j,: uzrokovana bioloikim
r-l{shausen spolonr: nii-r rlzina restosrcronr uzrokuje zatrimatlje za ukrase i unutrrn;e
---::,\lone1,r uredcnjc i snranjeno zrrtimarrje z-r lirrijcru; buduii dr sve lcnt inrriu trii-u
::,znati Ca- rlzinu cestostetona, viir'su zainrcrcsitanc zr nalir i unrttartrje urcdenje
:::eksualnoj nego nruikarci Warnke, tnedLLrint, Ltpoz()rrva dr posrojc isrrriivania koja
:rigf,. sLl\i o pokazuju dr razina tcstosterona vrrira ovistro o ol<olnostintr lr ijc nrctr,
::sr a vlj aj uc i prirnjerice, dva renisatr mrtikarca inraju sliinu ltzinrt testosreronl' I llll-
: l:..skupui kon rneia kod pobjednika jc vi!a 1b upu6uje da pojedinci koii sLr angr-
:rit!g {n1)11t,
2irlni u k.rrijeri lnogu ittrlti viirt r'tzinu t(sto'leror:a upravo ztto (to su
:a s\ rsta!40 u narjecarcljskoj sredi n i Wan he je nr iilje nla kal<o se tloi.e z-akljudiri da
:::le KtJ IlY, niTr razirrr rcsrosrerona no)dr uzrokuie odrcdeno zanirrrnie ali i da ljudi
bez krrijerc inraju manje mogucnosti rrz-r'iti viiu rrzinLt testosterona Usp
Georgia \\ARNKE, A flernrcntutics of Gcncler, .140-241
\\'Norron
i:IiE\'.STt,' 80 Usp Gabricle DIE-\7,E, Schnirrpunkte Gendcr Srudies utrd Hertlaphro-
dirisnus, i2 53.

Hernraphro- 81 Posravka je bioloikog esencijalizmr da posroji univcrzalna nrrrilir i ictrska

priroda renreljena na bioloikim tielesni m razl i kama +l
Jaclran <a Rebetia AN O
Kako razumjeti rod?
po.stupati rr korektivnirn kirurikim zahvarima nad inrer-
3 Povijest pojma rod seksua rdn nji iv pre-
tet/tog inre Di podr-
Zali ur bio
v I'
riri lrl

82 L,rsp Gabrie le DIF,I'7,1:,, SchnirrpLrnkre Ge ncle r Srudies und Iie r maphro,

dirismus, 5-3- j4 Cabrie [e Kubv usvalr liririku \rokcr Zasrrol,a o isrrriir:
nju Johna Moneva u slLrdrju djeirl<r Bruce a/Erende /Davida nc sporninjuc
pri ronre Milrona Djamonda (usp Ciabriele KUBY, Noun idao/ogijn:tl;:;i-
alttosti, 56-57) Problem slutaja Bruce/Brendr/Dar,id noie sc, nreclurin-.
bolje sagJedari u paralelnoj anlJizi Money,evai l)iarrrondovr isrrriivanja,
Djeiak Bruce Reinrcr ozlijeder ie pri obrezanju pa je opcrrcijonr prervor.:
ru ieosko, Uz brara blizrncr oclgajrn je kao djevojtica Brendr i rJjekoe
odrrstanja bio jc podvrgnur rrajrom ispJrivanju Kad 1e u odrasloj dol:

Brcntle N4onev jc znanstvenoj zajednici prikazao kro uspje.(nu prilaqocb.

norome spolu l-ai-irajuii isrra)ivanjr rvrdio jc da posroje uvjerljivi dr,
kazi iirriio su vrrrr roclnos idenrjtcra pri roclcnjr jcdnako orvorenr ka[c
nornrirlnorl cljercru rriio i ononr kojc je rodeno s nedovrienim spolnir
organima re dr ta r.rara ostaju ofvorena neiro viie od godinu dana nakc,i
rodenjr Moncl,eve posravl<e osporrvrli su psihijarri koji su rakoder tri,:
u L'ljrien i u slutaj Bruc cr/Brencle, A4i lron Dir nrond i Keirh Si gmundsor,
(Jui srr snrarrali dr ic izvorni, biolo(ki spol djeirlia nasravlja pojrrljira:
rijekom djerinj.srvr i uzroliuje njegolu Lrsrrrjnosr u nasro.janju da ponotn.
posr:rnc muiharcenr Djevoliicr Bre ndr jc prcmr njihovom miille njLr osr:-
h djeiak Br uce, r njegovo rragitno djerinjsrvo slno je niz propalih poku-
irjr prrnla moz.ga i rLvjcrl,arji da.ie djevojiica Usp Milron DIAMON D
Kcirh H .SICML,NDSON, Sex Reassignnrenr rr Birrlr: A Lolg Terr:
Rcview rntl Clinical lnrpliclrions, u: Atchiues of Pcdratrics nrtd,Tdo/estt,;:
.\(tdicinc (1997.) |il, nr: hrrp://u'wu,.hau,aiiedu/PCSS/biblio/arricles
It)6kol9))11997-sex-reass)grmcnr hrml#9 (11 2. 201I )

Bez obz-ira nr razlil<rL koja jc posrojala iznrcdu N4oneya i [)iamonda:

irztoritttr roda i rocloog i<lenrireta (priroda ili odgoj), obojica su, preol;
oriillenju Ceorgie \X/arnhe, inrali jcdnalio razumijevanje o:adti,ajt roal-;
odnosno, rnu!Liosri i ienskosri, i obojica su ispirivrlJ jesu li Brencline uloet
/cJje, zrnintanja, ponairnja i nroguca seksLralra orijenracijr u sl<lrdu s:
:it,ttskint todon i priJrvrianjem i,uskog rodnog idcttitetn \Varnke liririzir:
ttaiin aa koji su se isrrai.ivanja provodilr i l<ritcrije na remeljrL kojih s:
1;rosudivrla pripadn,:sr nehom rodu, U odnosu na natin, upozorava da se
istraiivalo sanro Ponaianje Brucea/Brencle ali ne i rrjegovog/njcz_iloe brar:
Ilrirrra, koje jc odLrclrralo od ponairnja ripiinog z-r rrrrLiki rod: Brian nije
i-elio prcuzeri vodsrvo, nije se ruliao s djeiacinte neqo samo s djevojiicanta
koje su tesro bile jarle od njeqa, Brenda bi er ili prcrul<la ili sr jc mora-
lr braniri od drugih Krrrcrlji n;r remcllu hojih se pro.sudivala priprdnosr
rodu bili su: nriin nrolircnja, sjcdcnja, bacrn.ja, hoclanja; ielje za Lrrijanjen:
iliinrinlianjent; zaniminjr za igru lurkanrr ili igru orui_jem; ljubav prern;
iivrrju, iiiienju i prrnjrL posuda Geor6iia Warnke upozorava na manjka-
vosr izvodcnja zaliljutalia o rodu na tenrelju odredcnih ponr(anja prinrje-
rice, iz Brendinog n:srojanja da moliri srojeii, z_akl.judivalo se da se njezin
prirodni spoJ uvijek izoova pojavljujc j tradvlrdava druirveno pripJsani i
operrcijorn proiz.r,cdcri druirvcni, ienski rod. Nije se, medurinr, vodilo
rairLnr o rone da je Ilrencla nrlion krisrracije irnalr probleme s molirenje nr.
cla sc nrokraia iz1i.1era1a lijcvo od rijelr pod kurom od devedeset sruprje-

rrrcncrrries ol Gender, 2li-2jj

Posrupke prerna Brendi/Davidu kririzira i Judirh Burler. Dol< je Moneye v
42 Insrirur u iorc ttot unliztcijr unrjmio rra nsseksualce da upute Breodu kako
 Gabriele Dietze procjenjuje da st: u toJ rasPravr o I ;-rai rar i ri',a H.,litcika AN iC
Kako razumieti rod?
rodu, feminiscidka rodna teorija kolebala izmedu podri- 3 Povijest pojma rod
ke Morreyu e MoneY je bio Privla-
ian zbog pl b teor:iji rodnih razlika
i so.io-lio.ts id enjaL roda, a Diarnond
zbog kriridkog odnosa pretna n-iedicirli i zauziman)a za
blaie kirurike inte rvencije. U tim rasPravama, smatra Die- '.';:iir

tze, ni feministidke teoretiiarke nisu stavljale u pitanje :,1&

i;!a
illi
kiruriku korekciju spola interseksualar:a lii normativnost
:

t!.
:,,1:::

*1e/ou/jenju druituette konsnukcije . A3;nes je, naime, svoj

biri iena, endokrinolozi Davidu propisuju prorokol pronrienc sprola natni-

Moncl'srna(ra drtse ttattttt koje uprrvllaiurcldotlttlloie prisiln'rrl'tolctnuti

i usvojiri kroz ponrirnjc; l)iarnond i r'ndokritlolozi rakoclet rrebrju porlloc

uost rodt nasilno je nanctrlufr, [)irntonclova Triror/aort Ltnljctno l7-.lz\'f,I).r

BurJer je nriiljenjr da rrj sluiai nc potvtdLtic nir i poriie ni reor ijLr drtLirvc-
ne konsrrukcije ni reorijtr rodnog cscncijalizrl: tJnrjesto rogr' nr osobu i
Lijclo tlrende/Drvldr prirrriienjen je ciieJi aparar zornja koji se rijetko, rko
il<rda, riz-inrr u obzir Usp Judith BU ILF,R, Rilt'in.lruattit totln, Srrajevo,
'1-DK Sahinpaii(, 200i, 60-6t

83 Gabriele t)ie rze upuiuje tra Suzirnne Kessler (ui;p Gabrie le DlllTZE, Sch
nirrpLrnkte Gcndcr Srudics und Ilernrephroclitisrrus' j4) r iudjLh Burlcr
uz- Srizlnne Kes-sler sporninie i Krte Millcrr .[)rtnrr Burlcr, linlinisriilir
spisareljica i rl<tivisrkinjr I(ate \{illerr pozivalr st rra sluiaj Bruct/Brendr
krda je posravljalr rczu dr biologija nije sudbina, dok je 'Suz.rnne Kesslcr
z-ajedno s Monet'e nr pi.srla eseje tr kojima sLt zrriruprli postrvliu o dtttirve-
nom lionsrrukLiviz-nru Kasnije se Kesslcr odrekla toga srveznistra i nr-

BUTIEII, Rniiitrjauattjt toda, i6 +J

 racijom udinila Prirodnim i
Jadranl<a Rebeka ANIC
Kako razumleti rod? , dakle, novu materijalnost
3- Povijest Pojma rod Ilu.
)n "'le teoretii:arke
tetntt-t tsttct
d ,lja u Ul'
:ndY McKenna' ra'
Suzantr re-
valu po ila se n:rudi i r
strukturiranim im
suru u
kao druitveno
kategoriie sp.ola.
sustavo 'zvoj
interak rntogudava im dokaztvatl PromJell1l-
vost r() ta te tinle stavltl
dimor[izarn utemeljen na anatomskim s
Kessle r i Mcke nna Llsre dotodene
su.na P
;;;;." ienama i rnull<arcim
^'r:i/;!t"
Garfin-
koncePt
ottsffu k-
ozuadna
nienie roda dogada se Pro-
i'i na osobnoj r na druitve-
ke ili ienske nadine PonaSa-
bili
tad
t reb
a sa svakom ljudskom aktiv-
iiPremiio je tlo za teoriju
I .tltlI
--il.'oIa.

u okviru ral rava o

dolaz.i
tuslovi reiimu
tima" Premd'a inrer ksualnost tjel 87 Postavlja se
Juorool.,or,i. biva n.ru nasilno po
;;;jilil;"i; ,,';;,.sa spol"'t, svodenie svih
lpolrri h oblikr rra icdnoznacno i lrluskr sPor'

;t- -cjJ,*lt DIEIZ-11' Schtrirtpurrkre Gender SrLrdies

und Ilermaplrro'

ditisrlus,56-57

ilcv,1978
-I'heresc
FRh'\ S'flrIiFEN ' Gutdtt')1'73-24
86 LJsp
nornru clvospoltrosri Njrr zrninraju
87 U ronr suznadjtr Judirh []urler kririzira

fcietlinc Pot \ riiil:Jnlfll g

'rrrr
oosliedniju iii nornr:rivnu
i vollcni bez prisil: prervrranit tl tl:ttt:Itnn
BLiTLER' Rniiittituatje roln' 59-60'
..r.iiu ,ode Usp ludith
nrcdicirtsliim nad itrrerselistLalcinrr
88 Sharon I'reres kao liotttrrsl '-tl1'11itrr
rr 20 stoljecu i slobodu izbora lioirr je Crl<vr davala
44 'nttt'"t-tolt"ut'iju
 Jallrar rka llelleka AN C
Upravo se ta dinjcnica rukciji b'i-
Kako razumieti rod?
oloskil't argumenata u Smatra da 3. Povijest Polma rod
bi ukidanien-r normat i Podloge
Ako se na
kao na objektivnoiznanstve-
o se moie Protnatrati i kriti-
ije, or bi moi
ran;c sti iini
tl
metol
ile zb, ih oPe-
transseksualcina Preuzele su
le asllne-
trije nju The-
rese na sluZio
je ro rie Priro-
l-: I
uf
llasuprot
bi i obiljei-
ta lno varira ovisno
o vaJanje anatoml]e
I rzjave SJmone de
Beauvoir iz 1949. cla se iena Zena nego da biva
h i prije svr:ga devedesetih
ihvatili su rod kao Pojam za

turl)og roda, jer takvo raz.dv

poimanju da Postoji neProm
:: ' ::r

''
l'ri.'j
- ^.1.1-."nim ^rornon) ,,t.rab,r drusoga niie biLa dopttitena Moralo se 'i

mosel<surlnosri Usp Shrron PREVF-S, /rrt

rrfI'iscerawav, Rrrtgers Univcrsirv Press, 200i ' 36
89 Rrsnrrt,tt o liontolenlctrrlrrloi dlospolnosti liilo nornrarivnotl modelu izr-

Gender Studies und Hcrnrrphroditismus' 62

9l Usp 'l he resc FREY 5l bl'f b'N' G(lt(ttt' rL-t)

Jacirartka Beoel<a ANIC je odvojena ili barem odvojiva od d.ruitvenog utjeca;a' s
Kako razumieti rod?
3 Povijest pojma rod
aruj. r',.""e pogoduje esericijalistiikom poimanju roda'
i roda Pogoduje esen'
u od Postkolonijalnog
ke iskustava i iivornih
poloiaja iena i muikaraca I
ligiia. r Kao sro nc 1'rostoii a
nI univerzalno ie nsko isku
sukrivr-rji iena ltpozorile su
stava i nediferencirano PriP
a muikarcima uloge Podini
srruktula.es Uvodenjem klas
i,.:o
ie u pitanje hegenrc.,niisko znacenie samoga .lod' ?'
s3rlcru okviru ienskili nego iu okviru muSl<th studlla'

')2 Usp rrro, 8l

conr/librart'/issues,'fctlinism txt (28 I1 2010)

46
 Jadr arn <a FebLrl\a ANIO
Kako razumieti rod?
3, Povilest Poima rod

Therese FtIEY STEI:l'11N, G('tt(t' 64-;)t)\ larrr(c w^L1-'

l" ttttJ Gt"l'letl'r-itt.ihutltcnistltetn Ho'
),,ui,iirit u,rd,uril'ti'tt [: hbltsialogic
\ rlrg Otro L:lmbce li l(lll{) {)/l
r:orit, F.rnkfurr rnr i\4. irt' '
cinc l-rrsrviir'ligc Krreeorie
9i Usp Regina WECKF'll' ,'Cen<1er" -
vr)ostr'
9(r ,,Razlihe koje prip rjenro spolovi rtrte su
,,i,'u nllhou',.ntel l ] It"zlike Lrdinak
l<ao uzroci vise ll o uiinci' bcz' rherine
,',S. t.gt uzrok [ ] Prvo dolaz i" Nerv
MTcKINNON. l'tntittistrt [ittnto
York, Ilotrticdge' 1987 ' b
t)7 Usp Judirh BUTLET{, Nct'olic s ttdon' 130-14)
98 ludirlr IIU'l'L-tli, Rniiin.iat'ntt1e torla'7t)
[lve Eich':r i l-inclc L Vrshburrr'
99 Burlcr sc Pozr\:r na rrclove Ictrcticlriie

lrrnog rliiva ka ntr (usmie

A1
rliivr jajnika ka ru (aurom
koq tl<ivr pocliednrko akrivrn' gctrelskr
usnrJeren
da 1e irrdul<cijr
Jaclranka ReD-'ka ANIC
Kako razumieti rod?
3 Povijest Pojma rod

liie r pisano u ge nitla ukliuienLrn tr

'n.
,.,,.i gon"d-" Urp. iudith llUTLER ' Neuolje s t odotn ' ll2-l17
I00 l:to,22
Bl-lTLER, Kdrpar uort ()euitht: Die lftvs5:ven Gt tttzttt
des
101 Usp Judirh
lt ts, Frrrr kftt t t rn Main, Suhrl<amp Ve rl , l9)7"
21
G ut blet

48 ,,Ge ncler" - eine fragwiirdige Kategorrc

 r: L'lr'liai'rl' rl;'.'r':'rri'lli.;
Kako razumieti rod?
3 Poviiest Polnla roo

prti'iL'rt' Z"Ls eLr' /-cnslir

l0l lisP ltrarr \\'r\i I \CFl S(.()l l-,R"'l il'tlirii"
inlorekr, l00
j
'

0
rnItrcncijr- Lt

' \\'' c ..-,, r'"^ rrrir.rcr. r.,trtttlt i t'lttlottttLr::rt tljtlttattjt

0

iric.90
f-l ipoliriht pr't'i;t:ri' l)
lorn \\Al-l ACIH S('O
/?or1
106 L)sp

/o
rerr httrrl (lr I 20li l
Jadranka Reltcl<a AN C Povratak Joan Scotr n:l Pojam spol nc .smi.ie se medu- lille na
Kako razumjeti rod?
3 Povijest pojma rod l,la-ihot

" ,.-i'i i
-=l,i^1.
- Ji- S-
_:-.. i,
i" spo

''tal DC
,"iio:t
K.

odraza prirode."rro
Joan Scotr nije je,Cina koja smatra da pojam rod viie
ne mo/e obuhvariri t,eorijska polaziita koja i spol i rod

108 LJ.sp Jorn \(/AI l-ACli 'SCOl'1', [lod i politibl pouijesti' 2.]8 PnvLr vt-
sru ProLlleltr u raspr avr nrr oko reorijsliog prior itetr spol rle r rzLiiitosri LI
odlLrsu ni rocl, ili prvensrva roda rt odn,lsu na spoltrost' ili spolrlosri tr
odnosu na rod, i Judirh Butler vicli u poteSl<oii odredivanir gdje podinje
a edjc zavril'a bioloil<o' psihiilio, cliskurzivno, dt uicvcno Ptenrr njezitrtt
n,iillen1u, spolnr razli)<a nije nl u cijelosri datra ni u cijelosri lionstruirana'
nego je dje lomidno oboi,: Srnisao tog,'djelomidno" opire se jasnom stlislu
,,podjele"; spolla razJilia, dal<[c, djeluje kao slijcpa totka; no2da lranjc
je
vaZrra mirskulinost ifettti;tinost rermilla koii se preklapaju imute neqo
s:nra problenrrtika L<onstrtLliciie; ono ito je liotlstrrLirano iz diste nrLZnosri
prethodi konsrr ukciji, iak i had sc tlini da nemf,nlo nikrkva pristtrpr tonr
pre rhodece ,.r rrenrLrlirt osinr liroz konsrLukcijtr Ljsp Judirh BUTt L--11, /?a'
iiin.fnuonjt t odn, 165

tJsp Jorn \ilA t-LACH llCOTT, Ilad i politiht Touiitsti' 238-?3')

Isto.239
 Jaciranka Rebeka ANIC
Kako razumieti rod?
3 Povijest Pojma rod

t-- t Llclrpcktl\'c (ro rrt(lr Pr!'t'J | -

'ttttltrt'|-',;,'^.,,rrrtie
'-
"' ",',' -;.'.' ..:,, : ;..,- ;;,,1 |; ih h
u n d u e i b tt c | ", 52'

KIelne \/erlag, 2004 ' 1l

Gcnrht 15')6
--r Usp The re se FREY S1 F'FFEN' '
n1
in r Tireologi:' 19
Usp Monika lAKOBS' Gender
de
---)
5l
tttuMnllttt poutjtst' 41 (2009 ) l' l6
ro,J' t: Casopis zn
Ja..irirrka Fleircl<a Alrl C veii je problem mol definitanja, a,raj se problem ne moie
r'
Kako razumieti rod?
-'- irn'tom promjerronl pojma'r
riiesiti
lbstavk. Jt.,t li.ott o napultanju pgjma rod i zvale
3 Povijest pojma ro0
su i interdisciflin^.r',.."rprru.,-," ttrnu' Sto nakon
dnog
kve rasprave svjedodi i inter-
W,ts homtnr nach de'' Ge't'
r feminis tisch en Th e or ie n b i l'
aieti tt postavku da ne rreba
anja, nego llaProtlv ll1egovo
rE
reteoretiziranje.
I
I
I re
od
selecionnlnosli,
nova paradiglna ro
rodno istraiivanje. ,

izgubilo aktualnost
cija r"zliditih obli
traju toliko novom
nriSljenju viie Pon.r
rodnih istraZivanja nrgo Posv
dak se saiima u tvrdnji' l'{ako' todnog istraiivanja ie prije
I :rr
rodnog istraiivanja.

nc grviird i ge Ka repio ric

116 L) sp Regi nr \(/l:Ct':tri.R,,,Gcnder" - ei fr r

117 d K ejn neues I'arrdignrr

h s.l rbarr R F'N D-fOllFF
s cl, tnft rlatfetnittistiscLtt
/; clt ' 13'

iznedu rocla, Lrsc, irrvalitltrosri, selisualnosti' klasc i nlcionalnosrt

120

52 1 rrrscripr Vtrlrs 2008 ' 29-32

 3.1.2. Razl icita znaienia

Analiza razliditih uporaba pojma rod pokazuj: 9".:'

,"d ,r;ilJ^ shva6a kao'oznaki za sekundarno obiljeije
.rt^ka za bioloSke. jezicne i/ili. kulturne razlike;
"r"fr"t
kao sirronirn za 2 li za spol'rr'Rod,se'
imr ikao udttostt nlekstunlttct stnJttltsl(
ka konvergencije u kulturno i povijes

itici i PruZa doPrinos novonl

te rave
ie, mit'

eg kuje
rijskoj orijentaciji
i i Poststruktura-
alitiika kategorija
jesnidari, socioiozi i kritidari
tidko sreclstvo za istraiivanje
Feministitka sociologija inzi-
Ijna dimenzija druitvenoga i'i'

ciionr 2eue" ili;-ctrstvcn('sti, Pon ad jer le bilo.jednostryntle nacr novrL

nade poiam rod
,iil)a*r,..,ku.. u.rslovu Lnji ili projekra o ienarna des Ile griFfs ge n'
i,,rp. f V,ni.tACH sCo f l'; Die uiele n Bcde utungcn
""',
dcr,2)
ndcr" - cine fragwilLrdige Kare eoric
123 Usp Re girrr WLICKER, ,,Ge

'lltcorrt' 6')-9)
Gtndn, Ocscl'lecht ttd
53
127 Usp lrra,62
Jucirar ia Flebe ra .rNiC vota isfediinja analitiil<a kategorija u okvir re .rrii
Sve to go\/ori da se svaki pLtt mora odre diti
Kako razumieti rod? torn
3 Poviiest pojma rod
l<ategorijonr rnisli i f:o1e sLr spoTnxjne Pers r ime
-
P
da se pojam rocl ipak ne s kao
a edstvo n,ego i kao svojstvo, s itd.,
o e rabi li !;a se za izricanje lnih
identiteta i uloga.

3.2. ROD U RASPRAVAMA O HOMOSEIKSUALNIM IDENTITETIMA

U okviru lezbijskih/gay i queer studija'2e s jedne se

r32
.

rodn zbijskom/gaYiqeer
a, prri e Wittig, sre diSnja
l.t,bi1 kog Pokre ta ranih

r28

(200t ) 13, 32, nr: hrtp://pi librrry.vorku crlojsiindex php/ropir/rrricLc/

vics,File//+38/1225t (28 | 2010.)
129

deFinirrnu hcretosclisualtru ili lczbijskolgai'/bisclisualnu/rrallssekstLalrlu

seksurlnosr i/ilf icnslic' i 'rtruilte' spolove/rodolc' r otlloguiuje sanrodcfi-
nirrnj.'r,lastite sckstrrlnosti l'rhoder se orltlosi trr rlitivizrnt, pokrtt, lilo

rttr.je.6j
-30

S'f lllrl: Ilt '!, Gctdu , 80)

lasnrina l-{Lrsrrnovii tLtnrrii da .sc burch uglrlnom dcfirrir: l<ro krregoliir

jr lczLrijskog roda koja se honstituita razrric(trniem i nlanipulrcijorr )en-

skiir/i-ensrvcnih rodnjh kodova, sirrbolr iuLoga Usp Judirh tsUTLER,
Rai t' i t t.i t urt t t.j e t o d n, 24

f.+ t3) Llsp isro, )2')

 L r.r ar [3 f]nl rPf.r ANle'
Kako razumieti rod?
3. Povijest Pojma roo

\(, n rG, o n e i
:
N or r]: r:.l,y,i:l]
:';i il ;;;t1 t J:::?"1
4 nr: trp://tcrrtlllil.:llr.'l
\\'l l t tu "'ii'-,,i
Lt: Gttrdat
Motriqtte "i".''t"' '
'010
I)';scott'lscs ottLtfe
NNoN' Fantittisnt L)ttnottiJ'itrL:
,r, iil:.].:i:li']t;i'
nttl Lo't'

55
'son' 1992 466-487
'
.lacl aIka Fiebci.,a ANIC r)eprihvatljivim za definilanie homoseksLLalnih ide ntiteta i
Kako razumieti rod? i.kurt"u",'r'ekli sn-ro da postoje lezbijski rodrii identiteti
3. Povijesl pojma rod
butch i femlne.
ial<tualiziralisu Pi Ia

rod Iom sustavLl koja b la

od -roj matricirr'' kao i-
1i
ka uiemeljenja rodni
odnosrto rost uskladivanja tih dvaju PristuPi I"-
a. Istraiival'rja;ir:ovedena medu butch/f'e-
-"d..ir, ukazuju cla se odno's LI tom Partnerstvu
mme lez
razlikuje rosel.si,al.,e matrice'rs i da je butchife-

('ottsttlctiuisr P:1'ahslxol'' l8 (2001 ) )' 40 49)

38 e idi l\4. Li:\/Il"f - Karhc EST/\ND pokaz-uju da rodni ide n-

teri medu niihovirr ispirrr u binarni (usp Heidi ivl' l-E\/lTT
Krrhcritrc lt lllEs tr\N sr firr Autherrticitl': Cotrrernporrrl'
ji
llutch GenclcL, 6l8) l)rivlaanosr bttrch-fetttrrc remel se ur vri
jecltrostrcttrr
 iaci arrka Fellel<a Ai"llC
Kako razumjeti rod?
3 Poviiest Pojma rod

spola.ra('

irt': Burch atld Fenltle l)erspecrives' i0'

3, l0l3'l0Jt

57
-ladrarka Bebel<.r ANIC Buduci da butch/fernme lezbijke mijenjaju predodibu
Kako razumjeti rod?
3 Povijest pojma rod iene i stvaraju rodne periormanse koje nadilaze tradici-
o,ralno poiman,ie rodf,, o njima se raspravlja i pod poj-
nlont transgender (trrtnsrod). Prenn Susane Srlyker, pojam
je prva rabila \/ilginia Plince za definiranje osoba diji je
identitet u spcktm iz-r.r-redu transvestita i transse ksualca,L'' I

odnosno za osobu koja trajno mijenja druitveni rod pre-

obladenjern odjece ali ne pribjegava genitahroj transfor-
maciji.ra2 Lislie Feinberg pojarn transrod rabi u smislu
nadpojma (,,kiiobrana") za zamiiljenu zajednicu svih onih
koji su se odvojiii od druitvenil'r odekivanja vezanih uz
spol, rod i spolnost, primjerice za transseksualce, butch,
femme, transvestite, hermafrodite itd.ra3 Pojam transrod,
prema miSljenjr na toliko ra-
zliditih nadina d pojarn trebao
bi upuiivari na cije. KoYarna
navodi da se u ekada odno.si
na osobe dije ponaianje ili izridaji ne odgovaraju nijednorn

razi,ile osjeirj pouzdrnjr u svoj rodni icletrtitet, su<lionice opisrrju krko su

sc poiclc dobro osjciari i potrositi st -srojitl Drrrrlr iclentiterorn, zbog ltoicga
su od d je tirrjsrva bilc proeonicnc Usp, lle idi M LEVII'l' - Krtlrer ine
11 H I hSl'A N D, A (]uesr for Atrthcnricitv: Ciorrrentporrt 1' BtLrch (lcnder,
6r 8,620
'l)an:utttir, pojam Jroji jc J990 godine uvco dr N'lagtrtLs Hirschlcld, i
oznrtrLje osoLru liojr se po\'fcmeno odilerr u odjettr ,.drugogr spola"; po-
jrnt trtnssehnnlar popul:rizirro it dr Hrrry Benjrmin pcc{eserih godinr
dvedcseroge sroljeir i oznrdlva os,rb 'loja kiruriki mijerlja gerriraLije i
rrr/i priprdnosr rodu raz-liiitonr od o ,,gr hoierru je pripisan pri rode-
tju Ttnttstoth,t osobr nrijcnja clru(rvetrt rod bez gcniLaJnih rransfornraciir
(usp SrLsar S'l IIYKF-R, (Dc)Sublugrrcd Knos'ledge s Atr I nrrorlLtctiott
to'frunsge nder Sturlics, tL; Susrn STIt\ KER Srcphcn WHITTI-8, Ilr
ttatttgettlo :itu(1i(\ r(/t(l(i, Nerv York, Routlcdge. )006 ,3-4) T)nustodse
ne odnosi rrr stc lezbijlic Borrsrein upo?-orrva clr postoji Lezbijski svi-
jet liojr se posvc ne porluclrra s transtodnim svijetonr. da su lezbijstvo i
rrrnsrodnosr dvile raz-liiire ktrlrure l<oje se preklaplju rr nekinr pirrnjinrr:
,.Zivinr s.,oj iivor kro lez-bijlia, s ncliim sliinostima s nekim lez-biikrmr,
rli ne mant iluz-iju da sarr lezbijkr 1'o je razlika iz-mcdLt lliri treki iclenritct
i inrrri idcn:itet" (Kare BOITNS IElN, Grrrrlrr Ottlatu Ort Mttt, \Y/otnttt
dnrl tltt' ResL a,/^ i/r, Nc-rv York, Rurledse , I)94 , )43) lzmedu ironroseli
'l-rarr-
surlnog i rrrnsrotlnog polirera posrojale srt ncsuglasicc i nrpetosti
s.scksurlnost l<ro i biscl<surlrosr. dugo su prclidrli' pourcirro turrlrtili,
lilcvcraLi ili rlirirno izbjegrvali Ier-bijski i grl'z-nrnstvcnici z-bo{ poreil<oca
lioje str inr ;-,redsravlleli rodno utcntelje niiclenrire ti (usp Brerr BFF.MYN
- Mickey F-l-ll\S, Qrcrrstudit': A Lesbtatt, Gn1', Bi:cxual ttdl)tttsgrttdtt
Atrholog.y, lleiv Yorli, iriew York [-lnivcrsitv Prtss, ]996 , 7)
U ronr snrislu (larherinc Conrrcl piie da iskustvo rransroclnin osooa s.r .sPo-
lonr, rodonr j seksualroiiu niie odgovarajute obuhvatetlo nttt.iv<>n dotttg
gattdu t da lri rrebrio biti shvaieno kro doinq transqcnder Usp, Crrhcrine
ClOr.\NELl., Doing, Llndoing, or Rcdoirrs Gender? L-carnins frotrr thc
'W<rrliplace J::xpcriences of Transpcople, n: Gtttlrt tr So, ittl',24 (2010 ) 1'
Ir,i5
)1.) Llsp L.eslie f F.l\BER(i, Ttnn:grrlat Libnntiott: A Mout'trtcttt Wltost Titnc
58 l.,u Conc, \i/orl.l Vicw Forum, 1992
 /\i\l C
-l:rclrarrk:l lfeDeka
Kako razumleti rod?
3 Povijest Pojma rod

. tttltj
)
esto '

Osvrt
Prikaz nastanka i razvoi.a
h
kon."P, nije usko vezan uz
u, intirseksualni, transseksu

uklaPajur-r rodni kor-r

u koncePt transroda:
Iezbiiskog identiteta'
dilaze tradicionalno

d^
Po,1^ rod Pokazuj:izostav-
-i1
rava tnz-tstiranje na
i na Povratku na staru rl1ec
o
oja su Potaknuta lasPra\rama

t/t4 Usp. KOYAlvtA,

,iuo, rrt, ur: hrtP
20r0)
V5 Usp Kate BOllNSl'ElN' 5"'7" 11n;/nut'743

146 Isrc' 8

t47 lsto,745. 59
Usp. Gabricle KUBY' Afuan ideoLogijt:tksuttlttosti'7
148
Jadranl(a Rebeka ANIC
Kako razumieti rod?
3 Povijest Pojma rod

kojima se temelje.

149 Usp lnge S'f EPHAN ChrisLina von IIRAUN, Liinleirung' 1l

60