9.

vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

1. zadatak

Nepoznatu masu bakra temperature 77 oC ubacimo u izolirani spremnik s vodom koja ima temperaturu
30 oC. Volumen spremnika iznosi 200 l. Temperatura vode i bakra nakon postizanja toplinske ravnotee
iznosi 32 oC. Potrebno je odrediti:
a) masu bakra
b) gubitak na radu u opisanom procesu, ako temperatura okolia iznosi 20 oC!

Rjeenje 1. zadatka:

Zadano:
Iz prvog glavnog stavka za zatvoreni sustav (koji obuhvaa vodu
Znaenje indeksa i bakar) izraunat emo masu bakra
1-bakar
2-voda (U II )sust = (U I )sust
( m2 c2 + m1 c1 ) = m2 c2 2 + m1 c1 1
=77 C, T1=350 K
2=30 C, T2=303 K m2 c2 (2 ) 200 4,187 ( 30 32 )
m1 = = = 97, 2 kg
c1 ( 1 ) 0,383 ( 32 77 )
-3 3
V2=200 l=20010 m
=32 C, T=305 K
ok = 20 C , Tok =293 K Izolirani sustav sastoji se od bakra i vode. Izraunat emo
promjenu entropije bakra i promjenu entropije vode.
Nepoznato:
T 305
m1=? S1 = m1c1 ln = 97,2 0,383ln = 5,123 kJ K
W=? T1 350
T 305
S2 = m2c2 ln = 200 4,187 ln = 5,509 kJ K
Oitano iz T.T. T2 303

c1=0,383 kJ/(kgK) Promjena entropije izoliranog sustava jednaka je

c2=4,187 kJ/(kgK)
Siz.s. = S1 + S2 = 5,123 + 5,509 = 0,386 kJ K
Masa vode jednaka je
Gubitak na radu u opisanom procesu
m2 = 2 V2
W = Tok Siz.s. = 293 0,386 = 113,2 kJ
m2 = 1000 200 103
m2 = 200 kg

69
9.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

2. zadatak

Aluminijski blok mase 5 kg (c= 990 J/(kgK)) poetne temperature 300 oC doveden je u dodir s bakrenim
blokom mase 10 kg (c = 380 J/(kgK)) i poetne temperature 50 oC. Oba bloka ine adijabatski sustav,
a dodir im traje sve do postizanja toplinske ravnotee. Izraunajte gubitak na radu u ovom sluaju, ako je
temperatura okolia 27 oC!

Rjeenje 2. zadatka:

Zadano: U 1. vjebi u 2. zadatku izraunata je konana temperatura

blokova u dodiru, nakon postizanja toplinske ravnotee
mAl = 5 kg
cAl = 990 J ( kg K ) (U II )sust = (U I )sust

Al = 300 C , TAl =573 K ( mCu cCu + mAl cAl )2 = mCu cCu Cu + mAl cAl Al
mCu = 10 kg mCu cCu Cu + mAl cAl Al
2 =
mCu cCu + mAl cAl
cCu = 380 J ( kg K )
Cu = 50 C , TCu=223 K 10 380 ( 50) + 5 990 300
ok = 27 C , Tok =300 K 2 =
10 380 + 5 990

2 = 148 C (T2=421 K)
Nepoznato:

W=? Izolirani sustav sastoji se od blokova aluminija i bakra. Izraunat

emo promjenu entropije aluminija i promjenu entropije bakra.

T2 421
S Al = mAlcAl ln = 5 0,99ln = 1,525 kJ K
TAl 573
T 421
SCu = mCu cCu ln 2 = 10 0,38 ln = 2, 413 kJ K
TCu 223

Promjena entropije izoliranog sustava jednaka je

Siz.s. = S Al + SCu = 1,525 + 2, 413 = 0,888 kJ K

Gubitak na radu u opisanom procesu jednak je

W = Tok Siz.s. = 300 0,888 = 266,4 kJ

70
9.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

3. zadatak

Za zagrijavanje 1000 l vode s 15 oC na 75 oC pri tlaku 1 bar postoje dvije opcije:

a) pomou toplinskog spremnika temperature 1500 oC;
b) pomou toplinskog spremnika temperature 100 oC;

Po entropijskom kriteriju pokaite koja je od navedenih opcija povoljnija.

Promjenu stanja vode prikaite u T,s dijagramu!

Rjeenje 3. zadatka:

Zadano:

Vw=1000 l = 1 m3
=15 C, T1=288 K
2=75 C, T2=348 K
a)g =1500 C, Tg=1773 K
b)g =100 C, Tg=373 K

Koliina topline koja se dovodi vodi jednaka je

Q12 = mw cw (2 1 ) = wVw cw (2 1 )
Q12 = 1000 1 4,185 ( 75 15) = 251220 kJ

Promjena entropije vode jednaka je

T2 T
S w = mw cw ln = wVw cw ln 2
T1 T1
348
S w = 1000 1 4,187ln = 792, 4 kJ K
288

a) Promjena entropije ogrjevnog spremnika temperature

g =1773 K jednaka je

Qo.s. Q12 251220

( So.s. )a = = = = 141,7 kJ K
Tg Tg 1773

Promjena entropije izoliranog sustava u sluaju a) jednaka je

71
9.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

( Siz.s. )a = Sw + ( So.s. )a = 792,4 141,7 = 650,7 kJ K

b) Promjena entropije ogrjevnog spremnika temperature

g =373 K jednaka je

Qo.s. Q12 251220

( So.s. ) b = = = = 673,5kJ K
Tg Tg 373

Promjena entropije izoliranog sustava u sluaju b) jednaka je

( Siz.s. ) b = S w + ( So.s. ) b = 792,4 673,5 = 118,9 kJ K

Povoljnije je zagrijavanje pomou ogrjevnog spremnika nie

temperature (sluaj b) jer je u tom sluaju manji prirast entropije
izoliranog sustava

72
9.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

4. Zadatak

Sve promjene stanja zadane u 4. zadatku u 4. vjebi prikazati u zajednikom T,s dijagramu. Koliki
gubitak rada nastaje u procesima d) i e) ako su temperature toplinskih spremnika jednake poetnoj
(sluaj d) , odnosno konanoj (sluaj e) temperaturi radne tvari, a temperatura okolia je 20 C.

Kisik poetnog stanja 7 bar i 250 C ekspandira do dvostrukog volumena. Proces se odvija:
a) izobarno (n=0), b) izotermno (n=1), c) izentropski (n= ), d) politropski, n=1,3, e) politropski, n=1,6

Rjeenje 4. zadatka:

Zadano: a) n=0, izobara

kisik Nagib tangente na izobaru u toki 1 u T,s dijagramu

p1=7 bar=7105 Pa dq = Tds dT T 523 K 2 kg
v2=2v1 = 1= = 0,573
dq = c p dT ds p cp 913 J
1=250C, T1=523 K
d) n=1,3 politropa

kisik Nagib tangente na politropu u toki 1 u T,s dijagramu

dq = Tds dT T1 T1 523 K 2 kg
= = = = 2,4
ds n cn c n 653 1,3 1,4
R=259,8 J/(kgK) dq = cn dT J
cp=0,913 kJ/(kgK) v
n 1 1,3 1
cv=0,653 kJ/(kgK) e) n=1,6 politropa
=1,4
Nagib tangente na politropu u toki 1 u T,s dijagramu
dq = Tds dT T1 T1 523 K 2 kg
= = = = 1,2
dq = cn dT ds n cn c n 653 1,6 1,4 J
n 1 1,3 1
v

73
9.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

Za raunanje gubitka rada potrebno je izraunati promjene entropiju izoliranog sustava, a njega ine radni
medij i toplinski spremnik.

- U sluaju d) toplina se dovodi, potreban je ogrjevni spremnik, a

njegova temperatura jednaka je Tg=T1=523 K.

Promjena entropije radnog medija (kisika)

T p
sr.m. = s2 s1 = cp ln 2 R ln 2
T1 p1
424,8 2,843
sr.m. = s2 s1 = 0,913ln 0, 2598ln = 0,044 kJ ( kg K )
523 7

Promjena entropije ogrjevnog spremnika

q 21,38
so.s = 12 = = 0,041 kJ ( kg K )
Tg 523

Promjena entropije izoliranog sustava

siz.s. = sr.m. + so.s = 0, 044 0, 041 = 0, 003 kJ ( kg K )

Specifini gubitak rada

w = T0 siz.s. = 293 0,003 = 0,879 kJ kg

- U sluaju e) toplina se odvodi, potreban je rashladni spremnik, a

njegova temperatura jednaka je Th=T2e=345,1 K.

Promjena entropije radnog medija (kisika)

T p
sr.m. = s2 s1 = cp ln 2 R ln 2
T1 p1
345,8 2,309
sr.m. = s2 s1 = 0, 913ln 0, 2598ln = 0, 0896 kJ ( kg K )
523 7

Promjena entropije rashladnog spremnika

q12 ( 38, 76 )
sr.s. = = = +0,1123 kJ ( kg K )
Th 345,1

Promjena entropije izoliranog sustava

siz.s. = sr.m. + sr.s = 0,0896 + 0,1123 = +0,0227 kJ ( kg K )

Specifini gubitak rada

w = T0 siz.s. = 293 0,0227 = 6,66 kJ kg

74
9.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

5. Zadatak

Otto proces opisan u 2. zadatku u 8. vjebi prikazati u T,s dijagramu, te izraunati srednje
temperature dovoenja i odvoenja topline, te stupanj djelovanja ekvivalentnog Carnotovog
procesa.

Kompresijski omjer standardnog Otto ciklusa sa zrakom je 8. Prije izentropske kompresije, stanje zraka je 100 kPa,
o 3
20 C, i 500 cm . Temperatura na kraju procesa izgaranja je 900 K.

Rjeenje 5. zadatka:

Promjena entropije idealnog plina od 2 do 3

T p 900 2457,5
S3 S2 = m cp ln 3 R ln 3 = 0,0006 1005ln 287ln = 0,125 J K
T2 p2 673 1838

Promjena entropije idealnog plina od 4 do 1

T p 293 100
S1 S4 = m cp ln 1 R ln 1 = 0,0006 1005ln 287,2ln = 0,125 J K
T4 p4 392 133,7

Srednja temperatura dovoenja topline

Qdov Q23 97
Tm dov = = = = 776 K
S3 S2 S3 S2 0,125

Srednja temperatura odvoenja topline

Qod Q41 42
Tm od = = = = 336 K
S1 S4 S1 S4 0,125

Stupanj djelovanja ekvivalentnog Carnotovog procesa

T 336
c = 1 m od = 1 = 0,567 = 57%
Tm dov 776
75
9.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

6. Zadatak

Diesel proces opisan u 3. zadatku u 8. vjebi prikazati u T,s dijagramu, te izraunati srednje
temperature dovoenja i odvoenja topline, te stupanj djelovanja ekvivalentnog Carnotovog
procesa.
o
Uvjeti na poetku procesa kompresije standardnog Diesel ciklusa sa zrakom su: 150 kPa i 100 C. Kompresijski
omjer je 15, a dovodi se 750 kJ/kg topline.

Rjeenje 6. zadatka:

Promjena entropije idealnog plina od 2 do 3 (p2=p3)

T3 p T 1848,3
s3 s2 = cp ln R ln 3 = cp ln 3 = 1,005ln = 0,52 k J K
T2 p2 T2 1102

Promjena entropije idealnog plina od 4 do 1 (v1=v4)

T1 v T 373
s1 s4 = cv ln + R ln 1 = cv ln 1 = 0,718ln = 0,52 kJ K
T4 v4 T4 769,4

Srednja temperatura dovoenja topline

qdov q 725
Tm dov = = 23 = = 1394,2 K
s3 s2 s3 s2 0,52

Srednja temperatura odvoenja topline

qod q 284,6
Tm od = = 41 = = 547,3 K
s1 s4 s1 s4 0,52

Stupanj djelovanja ekvivalentnog Carnotovog procesa

T 547,3
c = 1 m od = 1 = 0,607 = 61%
Tm dov 1394,2
76
9.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

7. Zadatak

Kruni proces opisan u 5. zadatku u 8. vjebi prikazati u T,s dijagramu, te izraunati srednje temperature
dovoenja i odvoenja topline, te stupanj djelovanja ekvivalentnog Carnotovog procesa. Koliki gubitak
rada nastaje u ovom procesu, ako su temperature toplinskih spremnika jednake Tg=T2, Th=T1, a
temperatura okolia Tok=20 C?

Desnokretni kruni proces se realizira s 0,5 kg ugljik dioksida sljedeim promjenama stanja
1-2 izohorno dovoenje topline od poetnog stanja 1 bar, 50 C
2-3 politropska ekspanzija s n=1,2
3-1 izobarna kompresija do poetnog stanja
Izohorno dovedena toplina iznosi 100 kJ.

Rjeenje 7. zadatka:

W W

Promjena entropije idealnog plina od 1 do 3 (p1=p3)

T p T 323
S1 S3 = m cp ln 1 R ln 1 = mcp ln 1 = 0, 5 0,825ln = 0, 233 kJ K
T3
p3 T3 569

Srednja temperatura dovoenja topline

Qdov Q + Q23 111,94

Tm dov = = 12 = = 480,4 K
S3 S1 S3 S1 0, 233

Srednja temperatura odvoenja topline

Qod Q31 101,5

Tm od = = = = 435,6 K
S1 S3 S1 S3 0,233

Stupanj djelovanja ekvivalentnog Carnotovog procesa

Tm od 435,6
c = 1 = 1 = 0,093 = 9,3%
Tm dov 480,4

77
9.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

Za raunanje gubitka rada krunog procesa potrebno je izraunati promjenu entropije izoliranog sustava.
Izolirani sustav ine radni medij (ugljik dioksid) te ogrjevni i rashladni spremnik.

Promjena entropije radnog medija (ugljik dioksid) jednaka je nuli

S r.m. = 0

Promjena entropije ogrjevnog spremnika

Qdov 111,94
So.s. = = = 0,176 kJ K
Tg 637,5

Promjena entropije rashladnog spremnika

Qod ( 101,5)
S r.s. = = = 0,314 kJ K
Th 323

Promjena entropije izoliranog sustava

Siz.s. = S r.m. + So.s. + S r.s = 0 0,176 + 0,314 = +0,138 kJ K

Gubitak rada

W = T0 Siz.s. = 293 0,138 = 40,5 kJ

78