COLIN P.

S I S S O N

SZTUKA
WIADOMEGO
ODDYCHANIA

NOWY
REBIRTHING
- DROGA DO
WEWNTRZNEGO
PRZEBUDZENIA

Przekad:
rozdziay 1-14 Anna
obocka-Oleksowicz
rozdziay 1524
Wanda Grajkowska i
Magorzata Jaocho

Wydawnictwo MEDIUM
 T
l

Tytu oryginau: The Art of Conscious Breathing

i1
Coypright 2001 by Colin Sisson Copyright for the
Polish edition by Holding Medium,
2001
Wszelkie prawa zastrzeone. aden fragment niniejszej ksiki
nie moe by publikowany ani reprodukowany w jakiejkolwiek
formie bez pisemnej zgody wydawcy.

Wykorzystano fragmenty przekadu Agaty Ba z ksiki P7E I

Collina P. Sissona Wewntrzne przebudzenie

Projekt okadki: Marcin Wlazowski Opracowanie

redakcyjne: Wanda Grajkowska Skad i amanie:
Katarzyna Mynarczyk Zdjcie na okadce: Zefa

Wydawnictwo MEDIUM
Holding Medium Sp. z o.o.
05-510 Konstancin-Jeziorna
Czarnw 172/2
tel. (0-22) 754-62-16, fax (0-22) 754-71-69
internet: http://www.rnedium.corn.pl
e-mail: sekretariat@medium.com.pl
Dzia handlowy, dystrybucja:
Grupa A5 Sp. zo.o.
90-353 d, ul. Kiliskiego 169 A
tel./fax (0-42) 674-37-95, 676-49-29

Ksigarnia wysykowa:
ESSE" Sp. z o.o.
90-353 d, ul. Kiliskiego 169 A tel.
(0-42) 674-77-69, 676-49-59 internet:
http://www.dobreksiazki.pl

ISBN: 83-87025-12-7

Druk i oprawa: Podlaska Spdzielnia Produkcyjno-Handlowo-Usugowa Biaystok,

ul. 27 Lipca 40/3, tel./fax 675-48-02; http://www.podlaska.com.pl

Rozdzia l
Wprowadzenie w istot wiadomego
oddychania poczonego
CZYM JEST WIADOME ODDYCHANIE POCZONE?
Nauka o oddychaniu, znana pod nazwami wia-
dome oddychanie poczone", integracja oddechem"
lub rebirthing", stosuje proces, w ktrym posugu-
jemy si technikami oddechowymi w celu usunicia
fizycznych, mentalnych i emocjonalnych blokad czy
stresw, zwaszcza powstaych w momencie narodzin i
we wczesnym okresie ycia. rdem wikszoci
problemw w zachowaniach ludzkich s przeycia z
najwczeniejszego dziecistwa. Dziki uwiado-
mieniu sobie przeszych traumatycznych dowiadcze
stumionych w podwiadomoci i delikatnemu
uwolnieniu si od nich uzyskujemy przynoszc
rado integracj energii; dziki temu potrafimy
peniej cieszy si yciem, samymi sob i zwizkami z
innymi ludmi.
WPROWADZENIE W ISTOT WIADOMEGO ... 7
wiadome oddychanie poczone jest to proces we-
wntrznego rozwoju. Skadaj si na, poza swobod-
nym oddychaniem, take samoobserwacja i medy-
tacja. Dziki niemu uzyskujemy wiksz samowia-
domo. Celem jest osignicie wolnoci w chwili
obecnej, dowiadczenie samorealizacji (odkrycie,
kim naprawd jestemy). Podobny cel stawiaj sobie
liczne inne szkoy rozwoju osobistego. Wane jest to,
e wszystko, co zostao tutaj napisane, mona
osobicie sprawdzi dziki dowiadczeniu i praktyce.
Praca z oddechem nie jest teori, lecz praktycznie
przeywanym procesem.
PODSTAWY FILOZOFICZNE
W naszym podejciu staramy si trzyma z daleka
od wszelkich filozofii czy koncepcji samorozwoju, lecz
koncentrujemy si na rozpoznaniu przeszkd w
odkrywaniu samego siebie. Zamiast gubi si w wy-
janieniach prawdy, skupiamy si na wyjanianiu
osobistych blokad". Kiedy je zrozumiemy, kady
moe wyruszy we wasn wewntrzn przygod",
by odkry wasn prawd. Zatem owiadczam na
samym pocztku, i jeli ju musimy mwi o filozofii,
jest ni idea, e myl jest twrcza i e tworzymy swoje
ycie zgodnie z naszymi:
postawami i przekonaniami,
mylami i uczuciami,
wyborami i decyzjami - zarwno w podwiado-
mej, jak i wiadomej sferze umysu.
 8 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Sprawdzianem twierdzenia, e tworzymy nasz
rzeczywisto, s wiczenia zawarte w tej ksice.
Wiedza, ktrej nie mona potwierdzi dowiadcze-
niem, ma niewielk warto.
Przez pierwszych siedem lat ycia wpajano nam
normy zachowa spoecznych, ktre uksztatoway
nasze przysze wybory i decyzje, myli i uczucia, postawy i
przekonania. Nikt nie zaprzeczy potnemu wpywowi
rodzicw, nauczycieli i spoeczestwa. Problem w tym,
i programowanie spoeczne doprowadzio do tego, e
wikszo z nas nie potrafi osign najwaniejszych
celw w yciu: nie umie znale trwaej mioci,
szczcia i wolnoci. W miar jak oczyszczamy si z
blokad, zaczynamy pojmowa, e nikt nie rodzi si po
to, by cierpie.
POCZTKI PRACY Z ODDECHEM
Posugiwanie si oddechem w celu osobistego
rozwoju siga tysice lat w przeszo. Amerykanin
Leonard Orr na nowo odkry dawno zapomnian me-
tod oddychania i nazwa j rebirthingiem. Od roku
1980 rozwijam wasny styl rebirthingu, skadajcy si
z piciu elementw, ktry nazwaem rebirthingiem
uatwionym". Mj system skupia si bardziej na
integracji i rozpuszczaniu ni na dramatycznym
przeywaniu i otwartym wyraaniu przeszych ura-
zw. Wytycznymi w mojej pracy stay si potga mioci i
zezwolenie na to, by procesy zachodziy w sposb
naturalny bez ponownego przeywania urazw przez
WPROWADZENIE W ISTOT WIADOMEGO... 9
wewntrzne dziecko". Metoda integracji oddechem
zrodzia si z poczenia elementw kilku innych pro-
cesw, takich jak medytacja, samoobserwacja i tech-
niki uwalniania stresw. W roku 1992, kiedy spo-
tkaem Marin, praca przyja nowy obrt. Razem
rozszerzylimy The Inner Adventures Programmes
(IAP) (Programy Wewntrznego Przebudzenia), stowa-
rzyszenie nadajce ramy organizacyjne naszej pracy, i
rozpoczlimy dziaalno w wielu krajach wiata.
Narodzia si metoda integracji oddechem. Ale nazwa
nie jest wana i niezalenie od tego, czy nazwiemy
ten system wiadomym oddychaniem poczonym,
integracj oddechem, rebirthingiem, czy po prostu
wietn zabaw, jest on wspaniale skuteczny.
RNICA MIDZY REBIRTHINGIEM A INTEGRACJA
ODDECHEM
Zasadnicza rnica polega na tym, e rebirthing
skupia si gwnie na oddechu, a integracja odde-
chem, aczkolwiek rwnie stosuje prac z oddechem -
koncentruje si na wiadomoci. Jedna metoda nie jest
lepsza od drugiej. Obie bardzo skutecznie prowadz do
uzyskania czystoci energetycznej, rwnowagi i
osobistego spenienia.
Nazywamy ten proces integracj oddechem z dwch
powodw: oddychanie jest gwnym narzdziem czy
te technik, a integracja jest rezultatem. Oddychanie
wywouje u nas naturalne poczucie rozlunienia i
przyjemnoci. Poszerza wiadomo, dziki czemu
 10 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
obejmuje wszystkie dowiadczenia z przeszoci i uwalnia
przeycia traumatyczne. Czasami moe si w nich
zawiera wspomnienie wasnych narodzin. Integracja
daje nam wyrane poczucie zupenie nowego startu w
yciu, janiejszy kierunek, wiksz rado i zdolno
wspodczuwania. Jest to cudowna przygoda w gbi
wasnego serca, zarazem jednak poszerza ona
wiadomo tak, e obejmujesz ni cay wiat.
CO TO S STUMIENIA?
Stumienia s ogniskami stresu i napicia, two-
rzcymi si wskutek konfliktu w umyle. Konflikt
powstaje, kiedy staramy si unikn tak zwanych
przey traumatycznych, poniewa postrzegamy je
jako ze, bolesne albo nieprzyjemne.
Nasze wyuczone w przeszoci uwarunkowane na-
wyki dziaaj jak wbudowany mechanizm obronny,
ktry wycofuje nasz wiadomo z pewnych dowiad-
cze. Dzieje si tak, abymy mogli znowu lepiej si
poczu i lepiej sobie radzi. Unikamy nieprzyjemnego
przeycia i zaprzeczamy, e jest niedobrze. Czsto
zdarza si to zupenie niewiadomie.
Niczego nie da si nigdy unikn. Jeli jednak pr-
bujemy, to tylko tumimy dowiadczenie. Stumione,
tworzy blokad energetyczn tamujc naturalny
przepyw ycia. Dotyczy to kadego negatywnie os-
dzonego przeycia, w tym osdzania jako ze pew-
nych wewntrznych obszarw nas samych, a take
cech czy zachowa innych ludzi.
WPROWADZENIE W ISTOT WIADOMEGO. .. 11
W gbokich pokadach pamici tkwi wspomnienia
wszystkich dowiadcze yciowych. Dowiadczenia
postrzegane jako nieprzyjemne albo traumatyczne
byway czsto tumione, aby mona byo sobie
poradzi z sytuacj. Stumione przeycie staje si
niewiadome, a wtedy nasza wiadomo staje si o
nie ubosza. Stumienie czego oznacza, e trzeba
trzyma to pod kontrol, powciga, hamowa.
Utrzymywanie stumienia w ciele albo w umyle wy-
maga staego zuywania energii i prowadzi do zm-
czenia, przedwczesnego starzenia si, psychoz i cho-
rb. Gdy na przykad napinamy minie ramienia i
trzymamy je napite, spalamy energi. To samo do-
tyczy blokad w organizmie. Przez dwadziecia cztery
godziny na dob, przez siedem dni w tygodniu, rok
po roku nastpuje cige zuywanie subtelnej energii.
Sen i normalny odpoczynek nie uwalniaj nas od
tych napi i wikszo ludzi przeywa cae swoje
ycie z tym dodatkowym ciarem.
Dyskryminowane i odrzucone czci nas samych
nie mog pozostawa w zamkniciu na zawsze. Gro-
madz wok siebie podobn energi, tworzc uza-
lenienia, obsesje, natrctwa oraz niekontrolowane
emocje i myli. Ich pole energetyczne przyciga do
naszego ycia okrelonych ludzi i sytuacje, ktrych
zadaniem jest pomc nam odzyska rwnowag i ule-
czy si. Te wydarzenia i osoby oywiaj nasz prze-
szo; uwiadamiajc j sobie, rozpoczynamy na-
turalny proces uzdrawiania. Moemy sdzi, e ci
ludzie nas denerwuj, a wydarzenia mcz. Nie jest
 12 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
to jednak ich celem. Zjawiaj si w naszym yciu po
to, aby nas uzdrowi i pchn ku wolnoci. Niestety,
kiedy tak si dzieje, w naszym stanie niewiadomoci
a nazbyt czsto czujemy, e nie dajemy sobie rady ze
zwizanymi z owym procesem uwalniania trudnymi
przeyciami emocjonalnymi, i po prostu znowu je w
sobie tumimy.
INTEGRACJA
Przez integracj" rozumiemy scalenie i harmonijn
wspprac wszystkich obszarw nas samych: in-
telektualnego, emocjonalnego, fizycznego i duchowego.
Kiedy mamy w sobie blokady, te rne aspekty
naszej osobowoci (ktre w istocie s jednym) dziaaj
niezalenie od siebie, rodzc dysharmoni. Brak
rwnowagi wpywa na kad dziedzin naszego ycia.
Gdy zintegrujemy wszystkie aspekty, odpadaj ogra-
niczenia i wzmaga si nasza ywotno, skuteczno
dziaania i zdolno odczuwania przyjemnoci. Wik-
szo praktykw integracji oddechem woli uywa ter-
minu integracja" ni uwolnienie", poniewa uwol-
nienie" sugeruje pozbywanie si czego zego. W istocie
nie ma nic zego ani niewaciwego, czego naleaoby
si pozby, a przekonanie, e jest inaczej, byo
pierwotn przyczyn naszych stumie.
Wszystko zaley od tego, jak postrzegamy rzeczy.
Jeli wierzymy, e co jest ze albo krzywdzce, naj-
prawdopodobniej zareagujemy odrzuceniem oraz
zaweniem wiadomoci. Taki osd, oparty na lku,
WPROWADZENIE W ISTOT WIADOMEGO... 13
rozpoczyna proces tumienia. Kontrolowanie albo
wstrzymywanie oddechu koczy go na poziomie fi-
zycznym. To ludzkie osdy nadaj rzeczom warto.
Tymczasem wszystko po prostu jest!
Myl jest twrcza w takim sensie, e dowiadczamy
czego, co po prostu jest, nastpnie decydujemy, e
jest to ze lub niewaciwe, tworzymy wewntrz siebie
reakcj, a ta przejawia si jako emocja, a potem
fizyczny stres. Integracja to proces poszerzania wia-
domoci, pozwolenie, by to, co kiedy osdzilimy
jako ze, byo po prostu takie, jakie jest. Samowia-
domo oznacza midzy innymi bycie wiadomym
rzeczy, o ktrych kiedy postanowilimy myle jako o
zych czy niewaciwych.
STUMIENIE A INTEGRACJA
Jeli stumienie oznacza powciganie i kontrol, to
integracja jest jego przeciwiestwem. Wszystko, co
istnieje, moe by postrzegane jako lubiane albo
nielubiane, dobre albo ze, kochane albo nienawi-
dzone. Ma to mao wsplnego z samym przedmiotem
postrzegania, natomiast zwizane jest z naszym jego
osdem. Przekonanie, e co jest ze czy niewaciwe,
stwarza dualizm i oddziela nas od rzeczywistoci. Nie
ma w tym, co istnieje, niczego, co jest ze; wszystko
polega na naszej percepcji i na tym, jak postanawiamy
widzie rzeczy. Na przykad rodzina, ktra wybraa
si na wycieczk na wie, jest sfrustrowana i za,
poniewa zaczo pada i dzie jest zepsuty.
 14 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Ale miejscowi rolnicy ciesz si z deszczu, ktry pod-
lewa ich pastwiska i pola. wiadczy to o tym, e nie
ma dobra ani za, tylko po prostu rne punkty widzenia
i to, jak ludzie postanowi widzie rzeczy. Wierzy, e
co jest ze, to tyle samo, co wierzy, e uczucia i
doznania zmysowe s ze czy niewaciwe.
Prawda jest doskonaa. Wszystko jest prawdziwe i
dlatego doskonae. Gdy postrzegamy to, co doskonae,
jako niedoskonae, znaczy to, e negatywnie to
osdzilimy. Wiemy, e to nie dziaanie ani uczucie
s ze, lecz kryjca si za nimi myl. Jedyne tak zwane
ze rzeczy, i zudne, to punkty widzenia. Nasza
ograniczona zdolno widzenia rzeczy, zawsze przez
filtry naszego przeszego uwarunkowania i ograni-
czajcych przekona, ktre nazywamy ego", to od-
ruch warunkowy oparty na indywidualnym zapro-
gramowaniu.
Inny przykad: jeli z jakiego powodu postanowi-
limy nie lubi szarlotki, to w istocie postanawiamy
mie nieprzyjemne odczucia za kadym razem, kiedy
j jemy albo chociaby o niej pomylimy. Szarlotka jest
taka sama, bez wzgldu na to, czyj lubimy, czy nie.
Po prostu jest. Gdybymy kiedy zjedli szarlotk,
postanowiwszy, e nam smakuje, to od tej pory
jedzenie jej sprawiaoby nam przyjemno. Ten
mechanim dotyczy wszystkiego. Kluczem jest decyzja
o tym, jak zareagujemy, a nie sama rzecz. Decyzja d
pokochaniu to zawsze decyzja o cieszeniu si czym
i dobrym samopoczuciu; wybr zawsze naley do nas.
WPROWADZENIE W ISTOT WIADOMEGO ... l5
Krtko mwic, proces tumienia to postanowienie,
by postrzega co jako ze albo nieprzyjemne, i w celu
przywrcenia dobrego samopoczucia wycofanie tego
ze wiadomoci.
Proces integracji to pozwolenie sobie na pen
wiadomo czego, czego kiedy unikalimy przez
tumienie, a czym teraz postanawiamy si cieszy.
Jak mona postanowi kocha co, czego niena-
widzimy? Obserwujc wasne punkty widzenia. Bdc
bardziej wiadomi tych rzeczy, ktrych si boimy, i
wchodzc z nimi w bliski zwizek; nie za przez ich
odpychanie. Lk rodzi si z niezrozumienia. Kiedy
zachodzi stumienie dowiadczenia, wypieramy take
ograniczajc myl skryt za jego ocen. Wyparta
myl czy przekonanie lokuje si w podwiadomoci i
wyraa si dalej przez konflikt wewntrzny, co pro-
wadzi do zewntrznego konfliktu z yciem. Tworz
si postawy i sztywne pogldy, ktre nie s ju tylko
przekonaniem, lecz s dowiadczane przez nas jako
nasza rzeczywisto. Przekonanie niektrych ludzi, e
ycie jest cikie i jest cig walk, to wyraz ich
podwiadomych konfliktw i tego, jak na nie patrz.
To tak, jakbymy patrzyli przez okno podczas deszczu
przez mokr szyb, widzieli znieksztacony i zamazany
wiat i wierzyli, e to rzeczywisto.
SIA YCIOWA
Moemy take opisa proces tumienia w katego-
riach zwizku midzy ciaem fizycznym a nasz we-
wntrzn si yciow". Sia yciowa jest form
 16 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
wiadomoci, najlepiej definiowalnjako samowia-
domo albo wysza wiadomo. wiadoma uwa-
no jest energetyzujcym punktem skupienia siy
yciowej, a stumienie to tymczasowe wycofanie
wiadomoci z czci ciaa fizycznego w celu unik-
nicia pewnych dowiadcze.
Wycofanie wiadomoci z nieprzyjemnego przeycia, czy
to w ciele, czy w umyle, oznacza zatem wycofanie siy
yciowej z czci naszego jestestwa. Moe to spowodowa
przerw w dopywie yciodajnej energii do danego obszaru
ciaa. Rezultatem jest starzenie si i choroba.
Nieprzyjemne" wzorce energii, ktrych nie wyrazimy
albo z ktrymi sobie odpowiednio nie poradzimy,
umiejscawiaj si w miniach w postaci blokad
energetycznych i objawiaj si jako stres albo napicie.
Mog one pozostawa w ciele latami, chocia nie jestemy
ich wiadomi. Tkwice w nas blokady po pewnym czasie
wpywaj na reszt ciaa, powodujc powstawanie
kolejnych blokad i oglny stan mniejszej wraliwoci,
mniejszej wiadomoci, mniejszej ywotnoci i wikszej
liczby stumie. Tak wic jedno stumienie jest
pocztkiem gromadzenia si caych pokadw stresu i
dalszego stopniowego zmniejszenia si dopywu siy
yciowej do caego ciaa. mier to cakowite
stumienie organizmu. Wikszo ludzi rozpoczyna
proces tumienia w momencie narodzin. Jeli nie
przypominacie sobie wasnych narodzin, prawdopo-
dobnie to si wanie zdarzyo. W miar jak wiado-
mo poszerza si i wzrasta naturalny przepyw energii,
sia yciowa oywia i wzmacnia ca nasz istot.
WPROWADZENIE W ISTOT WIADOMEGO. .. 17
A k t y w a c j a polega na uwiadomieniu sobie
stumionych wzorcw energii. Nie jest wane, by
powrci do pierwotnego, negatywnie osdzonego do-
wiadczenia ani nawet by je sobie przypomnie. Od
czasu do czasu, gdy dziki aktywacji stumione prze-
ycie wydostaje si na powierzchni, pojawiaj si
wspomnienia z przeszoci, ale dzieje si to rzadko.
Wspomnienia nie s wane. Wane jest natomiast
bycie cakowicie uwanym w trakcie przepywania
przez nasze ciao i umys zaktywowanych wzorcw
energii. Uwano ta rozszerza wiadomy umys i przy-
piesza proces integracji.
atwiej jest integrowa przeycia, ni je tumi.
Na przykad, kiedy mocno ciskamy piro w rku,
spalamy energi. Gdy przestaniemy napina minie
rki, piro wypadnie. Integracja wymaga tylko po-
wstrzymania si od negatywnego podejcia. Prze-
stamy le osdza. Dotyczy to wszystkiego w naszym
yciu. atwiej odnie sukces, ni ponie porak.
atwiej by szczliwym ni nieszczliwym. atwiej
kocha, ni nienawidzi.
Nie musimy nic robi, aby y, kocha i bawi si.
Musimy natomiast woy wiele energii w to, aby nie
cieszy si yciem. Tak wic, w teorii, atwiej jest co
zintegrowa, kiedy zostanie to ju zaktywowane. W
praktyce nie jest to takie proste, gdy jestemy
notorycznymi mistrzami tumienia. Trudno wynika z
gboko zakorzenionych, zaprogramowanych nawykw.
 18 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA WPROWADZENIE W ISTOT WIADOMEGO. ..

SPOECZESTWO I STUMIENIA naogowych zachowa, aby stumi niepokojce emocje,

rozpaczliwe myli i bl fizyczny.
Wszyscy tumimy przeycia. Kiedy co nas boli, Naduywanie piguek nasennych i uspokajcych
idziemy do lekarza, ktry daje nam piguki na zago- wskazuje na ogromny problem wypierania przey
dzenie objaww, czyli stumienie blu. Integracja w spoeczestwie. Anestezja, stosowana w szpitalach i
oddechem leczy przyczyny, a nie objawy. Kiedy mamy gabinetach dentystycznych, dotyczy tumienia blu
gorczk, ykamy aspiryn, ktra j tumi. Na po- fizycznego. rodki uspokajajce dziaaj na umys, a
ziomie psychicznym trzymamy si kurczowo naszych take na minie, tumic ich funkcjonowanie. Leki,
wypartych przey i napi, poniewa nie jestemy takie jak valium, i uywki, jak alkohol, nikotyna,
ich wiadomi. Czujemy si niespokojni, przestraszeni, kofeina i marihuana, tumi emocje. Alkohol, na
uraeni, smutni i czasami samotni i za te uczucia przykad, chocia niektrzy ludzie mog reagowa
winimy innych ludzi albo sytuacje. Ale przyczyn na inaczej, na og tumi lk. Kiedy czowiek si
emocji, ktre odczuwamy, jest stawianie oporu temu, co boi, naczynia krwionone kurcz si, co sprawia, e
byo pierwotnie doskonae. Trzymamy si swoich twarz blednie. Alkohol rozszerza naczynia, popra-
stumie, poniewa nasze ego sdzi, e odpuszczenie wiajc chwilowo samopoczucie. Przyjrzyj si nao-
ich oznacza utrat czci siebie. Utosamiamy si ze gowemu pijakowi, a zobaczysz kogo, kto woli zapi
swoimi uczuciami, mylc, e one to my, a nie, e si na mier, ni czu lk.
jedynie do nas nale. Tumimy je i dusimy, aby je Nag kofeinowy jest powszechny. Tumi on rezultaty
przed sob ukry. Lecz potrafimy utrzyma tylko znieczulenia i podtrzymuje inne formy stumie.
pewn liczb zduszonych emocji, zanim ciao i umys Wymaga to duo energii, a wic bardzo stumieni"
zareaguj odmow na utrzymywanie nastpnych. ludzie czuj potrzeb regularych dawek kofeiny w celu
Emocje takie jak strach, zo i smutek zaczynaj podtrzymania wygodnego dla nich poziomu stumienia.
wyama si na powierzchni przy najmniejszej Marihuana na og tumi smutek. Narkotyki psy-
prowokacji. Jestemy atwo pobudzani przez zakrywo- chodeliczne, takie jak LSD, dziaaj gwnie jako su-
wane stumienia innych ludzi - negatywne emocje perstymulatory"; to, e ludzie pod ich dziaaniem
karmi si sob nawzajem, tworzc dysharmoni i doznaj wizji czy rzeczy normalnie im nieznanych,
konflikt. W takich chwilach potrzebujemy pomocy, wynika z tego, e substancje te tumi same stu-
aby utrzyma nasze stumienia w podwiadomoci, mienia. Stymulatory to uywki naj powszechniej sto-
gdzie nie bd nas nka. Robimy to, uciekajc si do sowane i najbardziej tumice. Czsto powoduj
narkotykw, alkoholu i licznych innych eskapistycznych nag i uzalenienie; a wszystko, co stwarza nag,
 20 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
jest postaci stumienia. Nieprzerwane stosowanie
stymulatorw prowadzi do degeneracji umysu i ciaa.
Wikszo narkotykw ma dziaanie tumice,
niszczy ciao lub umys, tumic si yciow. twi si, e robi to le". Rozlunij si, nigdy nie
Jeli uywasz ktrejkolwiek z wymienionych po-
wyej substancji, sprbuj zaniecha jej na miesic.
Dziki temu zorientujesz si, czy staa si ona dla
ciebie naogiem i czy stosujesz j po to, aby co stumi.
Kada forma uzalenionego, eskapistycznego za-
chowania tumi pocig do ycia. Moe to dotyczy
kadej nawykowej rozrywki, ogldania telewizji, prze-
jadania si, joggingu, cigego gadania albo urz-
dzania przyj. O kim, kto pozwala sobie na oko-
licznociowy kieliszek wina, wypalenie cygara w Boe
Narodzenie albo nawet pali od czasu do czasu, nie
mona twierdzi, e uywa tych stymulatorw w celu
wyparcia czego.
PRZYGOTOWANIE DO PIERWSZEJ SESJI ODDECHOWEJ
Podczas sesji oddechowej nie wymuszaj adnych
wydarze. Po prostu oddychaj w zalecony sposb,
wedug wskazwek praktyka integracji oddechem, i
pozwl, by wszystko dziao si samo bez jakiejkolwiek
ingerencji. Tylko wiadomie obserwuj. Takie pozwolenie
umoliwia proces szybszej integracji zakty-wowanego
materiau i sprawia, e jest ci wygodniej i przyjemniej.
Pozwl sobie na odczuwanie, a jeli to konieczne,
wyraaj wszystko, co do ciebie przychodzi. Jest to
czci procesu. Jeli masz ochot mia
WPROWADZENIE W ISTOT WIADOMEGO ... 21
si, miej si. Jeli masz ochot paka, pacz. Po-
zwl, aby dziao si to, co si dzieje.
Podczas swojej pierwszej sesji ludzie czasami mar-
moesz le wykona wiadomego oddychania po-
czonego. Jeli towarzyszcy ci praktyk nic akurat do
ciebie nie mwi, to prawdopodobnie dlatego, e to,
co robisz, czy jak oddychasz w tym momencie, jest
dokadnie takie, jakie by powinno - wic rb tak
dalej. Integracja moe nastpi nawet wtedy, kiedy
wzorzec energii jest wci jeszcze na bardzo subtel-
nym poziomie wiadomoci. Niezalenie od tego, jak
dramatyczne albo przeraajce byo twoje dowiad-
czenie wtedy, kiedy je stumie, mona je atwo
zintegrowa podczas sesji.
Jeli integracja nie zachodzi na subtelnym poziomie
aktywacji energii, to energia ta stanie si stopniowo
coraz bardziej intensywna, a w kocu bdziemy
zmuszeni, z powodu wyczerpania, si jej podda. W
tym momencie albo stanie si przyjemna, albo
zniknie. Termin poddanie" oznacza zaprzestanie
bronienia si i walki, majcej na celu utrzymanie
stumie poza wiadomoci, oraz objcie akceptacj
wszystkich obszarw naszej istoty. Proces ten wymaga
ogarnicia wiadomoci caego stumionego materiau
oraz poddania si mu. Poddanie wymuszone przynosi
rezultaty, ale z powodu intesywnoci naszego oporu nie
jest zwykle przyjemne. Kiedy nauczymy si
integrowa aktywowany materia na poziomie
subtelnym, bdziemy mieli znacznie wiksze poczucie
 22 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
bezpieczestwa. Proces bdzie toczy si agodniej i
bez oporu i z gotowoci pozwolimy wyoni si stu-
mionym treciom.
Integracja oddechem absolutnie nie wymaga wy-
siku, jest cakowicie bezpieczna i atwa do nauczenia
si. Wyniki s trwae, a w okoo 95 procentach praca
sprawia wielk przyjemno. Pozostae 5 procent to
rezultat niechci do porzucenia cierpienia i walki.
Wszelki dyskomfort wynika z trzymania si naszego
uzalenienia od stresu i blu. Nie ma w rym nic
dziwnego, jeli uwiadomimy sobie, e mamy jakie
negatywne nawyki albo nosimy w sobie stumione
napicia od wielu lat i moemy wobec tego nie by
gotowi do oddania czego tak sobie znanego - nawet
jeli to bolesne - w zamian za dowiadczenie bycia
bez tego. Ale ci, ktrzy s gotowi przey co
nowego, przez oduczenie si" i zintegrowanie
wypartych treci negatywnych, mog uczyni do-
wiadczenie przepywajcej energii bardzo przyjem-
nym. Energia, ktra porusza si w ciele i umyle
podczas sesji, jest wasn, czyst si yciow danej
osoby, usuwajc blokady z organizmu. Blokady nie s
czym zym czy niewaciwym - to tylko wzorce
mentalne albo fizyczne, ktre przestay ju by po-
trzebne.
Skuteczna praca z oddechem nie jest religi, kultem
ani czym, do czego trzeba przystpi. Proces oddy-
chania nie ma nic wsplnego z sektami, nie kci si
z adn religi, metod uzdrawiania ani programem
samodoskonalenia. To czysto naturalny proces,
WPROWADZENIE W ISTOT WIADOMEGO... 23
ktry oczyszcza nas z fizycznych, mentalnych i emo-
cjonalnych stresw, przywracajc zdolno do pe-
niejszego cieszenia si yciem.
Integracja oddechem jest tak prosta, e mog j
stosowa wszyscy, niezalenie od stanu zdrowia fi-
zycznego i psychicznego. Ale dopki si jej uczymy,
konieczna jest praca z praktykiem, ktry sam nauczy
si radowa swoj energi.
Proces jest najskuteczniejszy, kiedy przebiega a-
godnie i przyjemnie, i rol praktyka jest w tym po-
mc. Nie chodzi w nim o konfrontacj ze stumie-
niami czy innymi problemami. Proces ten ma nam
dostarcza informacji o nas samych, sprawia przy-
jemno i odpra. Dlatego, chocia integracja od-
dechem jest procesem caociowym, opisujemy j
jako skadajc si z piciu elementw. atwiej j w
ten sposb zrozumie.
PI ELEMENTW INTEGRACJI ODDECHEM
1. Swobodne oddychanie
2. Skupienie wiadomoci
3. Przyzwolenie i akceptacja
4. Relaks
5. Integracja (cokolwiek si dzieje, dzieje si dobrze).

Rozdzia 2
Pierwszy element:
swobodne oddychanie
(wiadome oddychanie poczone)
Podstawowym narzdziem stosowanym w naszej
metodzie jest oddech. Uywamy nazwy swobodne
oddychanie", poniewa kiedy swobodnie uwalniamy
wydech, my sami wyswobadzamy si. Pokrtce to
wyjani. wiadome oddychanie poczone" jest
nazw powszechnie stosowan dla okrelenia procesu
oddychania, z ktrym pracuj rebirtherzy. My sami
wolimy uywa terminu swobodne oddychanie".
Oddech jest cznikiem midzy si yciow a ciaem
fizycznym. wiadomie czc wdech z wydechem
(usuwajc krtk przerw pomidzy oddechami, ktra
wystpuje u wikszoci ludzi), wprowadzamy wszystkie
czci ciaa do naszej wiadomoci. Stumiony
materia zostaje zaktywowany, to znaczy, zaczyna
wydostawa si do powierzchniowej warstwy umysu.
PIERWSZY ELEMENT: SWOBODNE ODDYCHANIE... 25
W istocie czymy oddech wewntrzny, czyli si
yciow, zwan te pran", z zewntrznym odde-
chem ukadu oddechowego. wiadomie czymy na
nowo wszystkie obszary naszej istoty, poszerzajc
wiadomo samych siebie, innych ludzi, ycia i pro-
mieniujc wspczuciem, radoci i poczuciem wol-
noci.
Kiedy czowiek tumi jakie przeycie, silnie od-
dziauje to na oddech. Kontroluje wydech, a nawet
zatrzymuje go na jaki czas. U osb zdenerwowa-
nych, zwaszcza opanowanych strachem, oddech
staje si wysilony i kontrolowany. Dzieje si tak, kiedy
zachodzi tumienie, a wic wstrzymywanie oddechu i
tumienie to jeden i ten sam proces.
Na poziomie umysu tumimy przeycia, wycofujc
z nich wiadomo. Na poziomie ciaa tumimy
oddech, aby uatwi akt tumienia. Wanie dlatego
stosujemy techniki oddechowe, aby zaktywowa czy
te poruszy stumion tre. Poniewa wstrzymy-
wanie oddechu jest fizycznym aktem tumienia,
uwamy penego, zrelaksowanego oddychania jako
rodka do odwrcenia tego procesu. Przywraca nam to
rwnowag - powracamy do gbokiego, swobodnego i
niekontrolowanego oddechu. Swobodne oddychanie jest
dokadnym przeciwiestwem rodzaju oddychania,
ktry stosujemy, aby stumi i utrzyma stumione treci
w podwiadomoci. Kiedy nasze oddychanie jest
swobodne i wiadomie poczone, energia potrzebna do
utrzymywania stumie zostaje usunita i zaczynaj,
one przedostawa si do wiadomoci.
 26 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Swobodne oddychanie obejmuje nastpujce dwie
skadowe:
1. Wdech jest poczony z wydechem, nie ma mi-
dzy nimi przerwy.
2. Wydech jest cakowicie rozluniony i zupenie
niekontrolowany.
Pomocne jest oddychanie tylko przez usta albo
tylko przez nos, poniewa wtedy wdech czy si z
wydechem. Po prostu robimy wdech i zupenie pusz-
czamy wydech. Nie wymuszamy wydechu ani abso-
lutnie go nie kontrolujemy w jakikolwiek sposb;
pozwalamy, aby uczynia to za nas sia cienia.
U w o l n i o n y o d d e c h oznacza zupenie niepo-
wstrzymywane oddychanie, absolutne puszczenie,
nawet zapadnicie si na wydechu. Kiedy co tu-
mimy, ciao hamuje proces oddychania, aby utrzy-
ma stumion energi pod kontrol. Przypomina to
zakrcenie kranu i przerwanie naturalnego prze-
pywu wody. Rne stumienia zalegaj w postaci
blokad w rnych miejscach ciaa - w pucach, klatce
piersiowej, miniach brzucha i barkw, w tchawicy,
zatokach, nosie i ustach. Powoduje to nie tylko
niepotrzebne spalanie energii, lecz take zahamowanie
dopywu yciodajnego tlenu, w procesie pod-od-
dychania".
Ilekro jaka tre zostanie zintegrowana, oddy-
chanie staje si swobodniejsze i po kilku sesjach z
praktykiem oddechu odczuwamy rosnce poczucie
wolnoci w wielu dziedzinach ycia. Czasami nie-
ktrzy ludzie dowiadczaj zjawiska, ktre nazwano
PIERWSZY ELEMENT: SWOBODNE ODDYCHANIE...
27
uwolnieniem oddechu". Zachodzi ono, kiedy inte-
gruj oni traum swego pierwszego oddechu; zjawisku
towarzyszy niekiedy dawienie si i apanie powietrza,
po czym nastpuje wielkie otwarcie i oddech staje si
niezwykle zrelaksowany. Kada integracja jest
czciowym uwolnieniem oddechu i na og
dawienia si i chwytania powietrza doznaj tylko ci,
ktrzy czuj, e musz walczy. Jeli pamitamy o
piciu elementach integracji, cay proces przebiega
agodnie, w odpreniu i przyjemnie.
RODZAJE WIADOMEGO ODDYCHANIA POCZONEGO
1. GBOKIE I WOLNE
Ten rodzaj polega na tym, e wcigamy wicej po-
wietrza, ni gdybymy to normalnie robili podczas
odpoczynku. Gbokie i wolne oddychanie jest naj-
czciej stosowan technik podczas sesji, poniewa
rozprowadza maksimum energii po caym ciele, ru-
szajc z miejsca zalegajce stumienia. Jest bardzo
skuteczne na pocztku sesji albo po integracji i od-
poczynku, kiedy jestemy gotowi do rozpoczcia na-
stpnego cyklu.
2. PYTKIE I SZYBKIE
Jest to bardzo szybkie wdychanie i wydychanie,
przypominajce sapanie parowozu wjedajcego
pod gr. Oddech pytki i szybki jest najbardziej sku-
teczny, kiedy pojawiajce si treci s bardzo inte-
sywne. Pytko oddychania zmniejsza intensywno
 28 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA PIERWSZY ELEMENT: SWOBODNE ODDYCHANIE...

zaktywowanego wzorca, a jego przypieszenie pro- Majc na uwadze trzy wyej wspomniane rodzaje
wadzi do integracji. Stosujc ten typ oddychania, swobodnego oddychania, pamitajmy, e kady z nas z
dobrze jest skupi si na wzorcu energii i dokadnie czasem znajdzie wasny rytm. Na og wraz ze wzrostem
na tym miejscu ciaa, w ktrym go czujemy. dowiadczenia i zaufania do procesu nasze od-
dychanie stopniowo dopasuje si w sposb naturalny
3. GBOKIE I SZYBKIE do tgo, co akurat zachodzi w ciele.
Praktyk integracji oddechem moe czasami zaleci
nam gbokie i szybkie oddychanie, kiedy zaczynamy Oddycha przez nos czy przez usta?
traci wiadomo i zasypiamy. Pogbione Niektre osoby pracujce z oddechem twierdz,
oddychanie przywraca nam wiadomo ciaa, bu- e oddychanie przez usta jest lepsze. Jednake do-
dzc nas. wiadczenie nauczyo mnie, e lepiej jest zostawi
wybr oddychajcemu. Niemniej jednak, w okresie
W cigu caego procesu staramy si by w peni
wiadomi chwili obecnej. Dziki temu atwiej bdzie intensywnej aktywacji i przy trudnociach z utrzy-
nam: maniem wiadomoci lepiej jest chyba oddycha
przez usta, aby zwikszy pobr powietrza.
zachowa wiadomo caego dowiadczenia,
skupi uwag na gwnym wynurzajcym si Oddycha grn czy doln czci puc?
wzorcu energii. Na og, jeli zaktywowana jest energia w dolnej
Oddychanie powolne zwiksza wiadomo caego czci ciaa - od pasa w d - pomocne moe by
dowiadczenia, a szybkie pomaga utrzyma uwag. oddychanie doln czci puc. Jeli energia jest
Tak wic oddychajc gboko i powoli, rozszerzamy zaktywowana w grnych partiach, w gowie, klatce
nasz wiadomo, a w peni ogarniamy ni zakty- piersiowej albo ramionach, lepiej jest oddycha grn
wowan tre. W miar jak j sobie uwiadamiamy, czci puc. Jednak czasami moe by odwrotnie.
moemy, lekko przypieszajc oddech, atwiej si na Moe si zdarzy, e wzorzec energii w grnej czci
niej skupi, co prowadzi do integracji. ciaa powoduje odpowiednio ograniczenie oddychania
Naley pamita tutaj o wanej rzeczy: mwimy o w dolnej czci puc i na odwrt.
szybkoci i objtoci wdechu. Nigdy w aden sposb Zaobserwowanie, e unikamy oddychania pewn
nie kontrolujemy wydechu. Nie ma znaczenia, czy czci puc, a nastpnie skierowanie tam oddechu
wydech jest szybszy, czy wolniejszy od wdechu, czy moe czsto spowodowa aktywacj stumie tego
te trwaj tyle samo. Pozwl ciau o tym decydowa i obszaru. Efektem bdzie otwarcie drzwi do podwia-
zupenie pu wydech. domoci. To wana sprawa.
 30 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
TYCZKA
Termin tyczka" oznacza odruchowy, chwilowy
parali pewnych mini, jaki moe niekiedy wystpi
podczas sesji. Pojawia si gwnie w doniach i
miniach twarzy, zwaszcza wok ust, ale moe te
obj inne czci ciaa. Wystpienie tyczki podczas
sesji integracji oddechem nie jest niczym szkodliwym
ani zym czy nawet niewygodnym, chyba e
opieramy si jej i walczymy z ni. W przyblieniu
dowiadczya jej poowa osb, ktre przechodziy
sesje oddechowe. Przyczyn tyczki jest takie czy
inne kontrolowanie wydechu. Moe j spowodowa
albo jego zatrzymywanie, albo wymuszanie. Tycz-k
mona wyeliminowa, jeli zrozumiemy, e nie ma nic
zego, czemu naleaoby si opiera, oraz rozlunimy
wydech i oglnie si odprymy. Jeli jest silna,
naley skupi si na tym doznaniu i podda mu si.
Wolniejsze i agodniejsze oddychanie sprawi, e
przestaniemy z ni walczy. Przede wszystkim
unikajmy podejrze, e tyczka jest czym niewa-
ciwym, zym czy nawet nieprzyjemnym. Jest zu-
penie normalna. W miar zdobywania dowiadcze
prawdopodobiestwo jej wystpienia maleje.
HIPERWENTYLACJA
Przez hiperwentylacj rozumiemy gwatowny
spadek stenia dwutlenku wgla we krwi na skutek
bardzo gbokiego oddychania. Jej objawami s
PIERWSZY ELEMENT: SWOBODNE ODDYCHANIE... 31
zawroty gowy, brak tchu i wraenie paniki. Hiper-
wentylacja zachodzi tylko wtedy, kiedy oddech jest
w pewien sposb zahamowany, i dlatego nie jest po-
dana w procesie integracji oddechem. W istocie
powoduj j gwatowne wydechy. Ludzie, ktrzy oba-
wiaj si swoich uczu i myli, przypieszaj wy-
dech, gdy stumienia zaczynaj wychodzi na po-
wierzchni. Wypychaj powietrze, jak gdyby chcieli
si pozby z ciaa czego zego. Im mniej jestemy
zrelaksowani, tym bardziej jest prawdopodobne, e
dowiadczymy przykrego zjawiska hiperwentylacji.
Sposobem na poradzenie sobie z ni jest oddychanie
do jakiego pojemnika, na przykad do papierowej
torebki albo nawet do zoonych doni - wwczas wdy-
chane powietrze ma du zawarto dwutlenku wgla.
Objawy min, ale tylko na pewien czas, gdy za-
czniemy znowu wymusza wydech, jeli nie zostanie
usunita przyczyna. Jeli wydech pozostaje zupenie
niepowstrzymywany i swobodny, hiperwentyla-cja
nie wystpi, nawet podczas najszybszego i naj-
gbszego oddychania.
Gdyby integracja oddechem bya tylko technik
oddechow, proces nadal byby skuteczny, ale musie-
libymy stosowa swobodne oddychanie do dugo,
zanim osignlibymy integracj. Poza tym, chyba
nie byoby to zbyt przyjemne. Oddychanie, ktre ak-
tywuje stumienia, faktycznie nie powoduje integracji.
Powoduj j pozostae cztery elementy integracji
oddechem. Ponadto sprawiaj one, e proces jest
bardzo przyjemny. Tak wic, przy tylko swobodnym
32 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
oddychaniu zaktywowana tre staaby si rwnie
przykra, jak wwczas, kiedy bya pierwotnie tumiona.
W czasie sesji oddechowej utrzymywanie poczonego
oddechu i cakowite rozlunienie na wydechu czsto
wystarcza do zakoczenia cyklu oddechowego.
Jednake, jeli kto niewiadomie trzyma si swego
blu i zmaga, strach przed stumion treci moe
zwikszy intensywno przeycia i uczyni je bar-
dziej traumatycznym. Proces moe si przedua,
a ostatecznie, po prostu z powodu wyczerpania
utrzymywaniem stumionych wzorcw na tak grubym
poziomie wiadomoci, bdziemy zmuszeni podda
si i zintegrowa je. Nasze wysiki przypominaj prb
utrzymywania pod wod nadmuchanego pontonu.
Stosujc pozostae cztery elementy, potrafimy roz-
luni si i podda" na samym pocztku. Wtedy
proces jest bardzo przyjemny i znacznie skutecz-
niejszy.
Jak dotd kadlimy szczeglny nacisk na wydech i
na jego rozlunienie. Stwierdzilimy na podstawie
dowiadczenia, e najlepiej je osign, nabierajc
powietrza do agodnie i nie czynic adnego wysiku.
Zatem odpr si i baw si dobrze.
Rozdzia 3
Drugi element:
skupienie wiadomoci
wiadomo oznacza koncentracj uwagi na tym,
co zachodzi w ciele. Skupiamy si na uczuciach i
doznaniach, ktre pojawiaj si w rezultacie akty-
wacji wzorcw energii. To bardzo pomaga ponownie
poczy nasz si yciow lub wiadomo z ciaem.
Wzorce energii" to kada myl, uczucie albo do-
znanie, ktrych dowiadczamy w chwili obecnej.
Moe to by mrowienie w palcach, odgos szczekaj-
cych psw w pobliu, silny przepyw energii w rnych
czciach ciaa, w istocie cay zakres wrae. Moliwe
jest nawet pene bd czciowe przypomnienie
sobie jakiego wydarzenia z wczesnego etapu ycia.
Definiujemy zatem wzorce energii jako wszelkie
dowiadczenia, ktre skadaj si na nasz subiek-
tywn rzeczywisto w chwili obecnej. Zwrcenie na
nie uwagi poszerza nasz wiadomo i granice
wszechwiata oraz powiksza nasz si yciow. Jest
34 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
to po prostu skupianie penej uwagi lub wiadomoci
na tym, co si akurat dzieje.
W integracji oddechem i rebirthingu wiadomo
oznacza, e jestemy w peni wiadomi CHWILI
OBECNEJ. Zastanw si nad tym. Nastpnym razem,
kiedy poczujesz si nieszczliwy, popatrz uwanie, a
zobaczysz, jak twoje uczucie zwizane jest z czym, co
ju si wydarzyo w przeszoci, albo z czym, czego
obawiasz si w przyszoci. Jeli jeste nieszczliwy
z powodu obecnie istniejcej sytuacji, dzieje si tak
dlatego, e porwnujesz j ze wspomnieniem
przyjemniejszej przeszoci albo z oczekiwaniem na
lepsz przyszo.
Nawet jeli nie uzyskamy dziki tej pracy niczego
poza nauczeniem si, jak skupia wiadomo na
tym, co dzieje si w naszych ciaach i umysach, to
opanujemy technik tak cenn, e ona sama moe
nas doprowadzi do samorealizacji.
wiadome skupianie uwagi nie tylko przypiesza
aktywacj stumionych wzorcw energii, ale take
integracj. Dlatego jest zasadniczym drugim elementem
caego procesu.
Rozdzia 4
Trzeci element:
przyzwolenie na uczucia i
akceptacja
Pozwalanie sobie na uczucia i ich akceptowanie
oznacza dopuszczanie i akceptacj energii, jaka po-
rusza si w ciele i wywouje emocje podczas sesji
oddechowej albo wtedy, gdy zostaje uaktywniona.
Podczas sesji oddechowej energia ta moe si na-
sili i przejawi jako emocja, taka jak smutek, zo,
strach, albo jako doznanie fizyczne, poczwszy od
mrowienia, a skoczywszy na bardziej intensywnych
wzorcach energii. Pocztkowo nasze dawne uwarun-
kowanie moe nas przekonywa, e energia ta jest
nieprzyjemna albo niepokojca, ale jest to to samo
uwarunkowanie, ktre kazao nam pierwotnie stumi
przeycie. To wanie w momencie kryzysu albo
aktywacji moemy rozpocz istotne przeksztacanie
swojego ycia. Zaczynamy obserwowa reakcje i
czy je z uczuciami. Przestajemy le je ocenia. Po
prostu pozwalamy im by takimi, jakie s, i nie
ingerujemy ani nie prbujemy czegokolwiek zmie-
nia.
 36 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA TRZECI ELEMENT: PRZYZWOLENIE NA UCZUCIA... 37

Taka postawa otwiera serce na intuicyjne zrozu- Przyzwalanie uczuciom i emocjom, aby byy, tak
mienie czego nowego. Zrozumiemy, jak wiele po- jak chc, bez prb kontrolowania ich, pozwalanie
wicilimy czasu na ze ocenianie swojego ycia, na przepyw energii oraz na to, by proces rozwija
sytuacji, wydarze i ludzi, na obwinianie si za dozna- si poprzez oddychanie, prowadzi nas do akceptacji.
wane uczucia. Jak sdy te stay si nasz obsesj. Akceptacja w integracji oddechem polega na akcep-
Ile wysiku woylimy w ochranianie siebie, kontro- towaniu kadej formy energii, jaka porusza si w
lowanie innych ludzi, sytuacji i naszych uczu. Ile ciele podczas sesji oddechowej. Energia ta, cho tak
energii wydatkujemy na ukrywanie tego, kim na- dziwna i niekiedy silna w odczuciu niektrych ludzi,
prawd jestemy, wstydzc si wsta i pokaza siebie. oczyszcza nas i uwalnia od stresw i napi, jakie
Czy urodzilimy si po to, by tak postpowa? Czy nagromadzilimy w yciu przez wydawanie sdw i
jestemy tu po to, aby tylko przetrwa, zgromadzi obwinianie. Trzeci element agodnie prowadzi nas w
troch dobytku, mie par rozrywek, zarabia pie- sfer bezpieczestwa, jak sami jestemy.
nidze, sprzta w domu i bez koca znosi codzienn
rutyn tak zwanego normalnego", przecitnego
ycia? A moe mamy odkry, kim, dlaczego i po co
jestemy? By moe mamy zrozumie, e jestemy
albo moemy by istotami kochajcymi, radosnymi i
wolnymi. Mio, szczcie i wolno to nasze na-
turalne stany.
Jak odkrywamy, e s one dla nas naturalne?
Najpierw przez rozpoznanie, e zazwyczaj nie do-
wiadczamy mioci, szczcia i wolnoci jako czego
trwaego.
W kadym czowieku jest cudowno, moc i energia
mioci, ktre kryj si tu pod powierzchni, cze-
kajc na wydobycie i uwolnienie, aby ukaza nam
nasz wasn wspaniao. Trzeci element integracji
oddechem rozpoczyna podr ku przebudzeniu si
na wszystko, czym jestemy.

Rozdzia 5 Czwarty
element: relaks
Badania naukowe nad metodami radzenia sobie ze
stresem wykazay, e aby wyeliminowa stres z ciaa,
musimy osign stan gbokiego odprenia. W
rezultacie pracy z oddechem ludzie czsto osigaj
relaks tak gboki, jakiego nie dowiadczyli nigdy
przedtem. Podczas sesji, kiedy oddychanie aktywuje
stumienia, to wanie zdolno do puszczenia" i od-
prenia si powoduje w istocie integracj. Na tym
polega znaczenie poddania si. Poddanie si implikuje
odpuszczenie sobie, brak kontroli, oddanie si w
posiadanie i tak dalej. Nie oznacza ono jednak adnej z
tych rzeczy. Oznacza poddanie si tylko wasnej mocy,
co w istocie prowadzi do uzyskania jeszcze wikszej
mocy. W kontekcie, w jakim go tutaj stosujemy,
zwrot poddanie si" oznacza relaks.
W kadym momencie podczas relaksu moemy na
nowo obj kontrol, tak wic nie ma si czego ba.
CZWARTY ELEMENT: RELAKS 39
Relaks nie jest czym, co robimy, lecz raczej
czym, czego nie robimy. Jest to puszczenie" (ang.
letting go). Niektrzy ludzie wierzcy okrelaj to so-
wami: Pu, wpu Boga"*. Proces polega na zupe-
nym stopieniu si z przeyciem, ktre jest cakowicie
nieszkodliwe i bezpieczne, podczas gdy przepywa
przez nas agodna energia siy yciowej, oczyszczajc
cay organizm.
Potrzeba wyraenia zaktywowanego wzorca energii,
czy to w formie przybierania specyficznych pozycji ciaa,
czy to - kiedy emocje s intensywne - wrzasku,
paczu itp., ktre czasami towarzysz aktywacji, jest
najzupeniej normalna i w adnym wypadku nie
naley jej hamowa, jeli pojawia si spontanicznie.
Jednak takie dramatyczne zachowanie nie powoduje
integracji i czsto kto moe si nim posugiwa, aby
przesoni rzeczywiste doznania w ciele. Moe to
opni integracj i sprawi, e stanie si
niepotrzebnie trudna. Niektrzy ludzie uwaaj, e
wyraanie emocji jest odwrotnoci ich tumienia,
ale nie musi tak by. Na przykad kto, kto ma w sobie
duo stumionego gniewu, nie pozbdzie si go przez
wyraenie dawnej wrogoci czy zoci wobec wszystkich
wok siebie. Z pewnoci usunie cinienie na
powierzchni, ale nie osignie dugotrwaego efektu. W
istocie jego wrogo moe si pogbi, poniewa
powiela on i utrwala cykl zoci i tworzy wzr nawyku
okazywania niechci i wybuchania gniewem.

* Po angielsku gra sw: Let go, let GoT. (przyp. tum).

 40 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA CZWARTY ELEMENT: RELAKS 41

Znacznie bardziej skuteczne byoby przyjcie odpo-
wiedzialnoci za swoje emocje i zintegrowanie ich
w rebirthingu albo dziki zastosowaniu podobnej
scalajcej techniki. Na przykad w trudnej sytuacji,
kiedy stoimy przed kim, kto nas obraa i krytykuje,
moemy uczyni trzy rzeczy:
1. Wyrazi to, co czujemy, i zaspokoi swoje prag-
nienie zranienia go. Nie integruje to energii.
2. Stumi to, co czujemy, i postara si unikn
zego samopoczucia. Nie zaspokaja to naszej potrzeby
odpacenia si piknym za nadobne ani nie integruje
energii.
3. Zintegrowa, co prowadzi do rzeczywistej wol-
noci.
Nie musimy zaspokoi swoich pragnie, aby je zin-
tegrowa. Gdybymy musieli, to za kadym razem,
kiedy czulibymy si na kogo li, mielibymy potrzeb
zranienia go, aby zadouczyni swojemu cierpieniu.
Nie, musimy jedynie zintegrowa nasze pragnienia;
s one tylko jeszcze jednym wzorcem uczuciowym i
energetycznym.
W pracy z oddechem wyraenie emocji moe by
bardzo dobrym sposobem skupienia si na wzorcu
energii. Ale moe te odwraca nasz uwag po to, abymy
mogli ten wzr nadal tumi, jak to bywa w przypadku
smutku, lku, a zwaszcza zoci.
wzdu bokw i nogami wyprostowanymi. Dobry skutek
przynosi uwiadomienie sobie, e na przykad
chcemy si podrapa albo powygina, ale nie zaspo-
kajamy tych potrzeb. Pomaga nam to wej w kontakt
z wanymi wzorcami energii, poniewa potrzeby te
mog oznacza, e chcemy unikn tego, co wyania
si na powierzchni, czyli nie dopuci stumionych
wzorcw do wiadomoci. Niemniej jednak podczas
kilku pierwszych sesji drapanie si czy wiercenie jest
zupenie w porzdku, jeli to nam uly. Jeli pojawia
si smutek, moe pomc zwinicie si do pozycji
embrionalnej albo pooenie si na boku. Rozlunijmy
si i pozwlmy, by proces toczy si sam; rozwinie si
spontanicznie, jeli usuniemy si z drogi i zapewnimy
mu swobod. Stan odprenia sprawi, e cay proces
bdzie skuteczny i przyjemny. Dobrej zabawy.

POZYCJA CIAA PODCZAS SESJI ODDECHOWEJ

Nie ma sztywnych regu dotyczcych takich pozycji,

ale korzystne jest leenie na plecach, z rkami

Rozdzia 6
Pity element: integracja
(cokolwiek si dzieje,
dzieje si dobrze)
Integracja oznacza tworzenie caoci z oddzielo-
nych fragmentw; a w kontekcie integracji odde-
chem stworzenie peni i rwnowagi, ktre prowadz
do uzdrowienia. Oddzielone fragmenty to dziedziny
naszego ycia, w ktrych dowiadczamy trudnoci i
konfliktw. Wane, aby rozumie, e nie ma nic zego w
rozczonkowaniu, oddzieleniu czy wszystkim tym, co jest
przeciwiestwem integracji; tyle e dezintegracja jest
sprzeczna z celem naszego ycia. Innymi sowy,
oddzielone fragmenty naszej osobowoci nie
wsppracuj z pozosta czci nas. Podobnie, nie- jest tak prosta i naturalna, e trudno by byo wykona
zgrana druyna futbolowa rzadko wygrywa mecz.
Nie ma potrzeby denia do integracji, zachodzi
ona samoistnie. Zreszt integracja nie jest czym, do
czego moemy dy, poniewa jest rezultatem
PITY ELEMENT: INTEGRACJA... 43
puszczenia", przyzwolenia i akceptowania, bycia
wiadomym i oddychania w sposb naturalny. Gdy-
bymy dyli do integracji, znaczyoby to, e nie ak-
ceptujemy siebie takimi, jacy wanie teraz jestemy.
To nieakceptowanie swojej sytuacji i siebie jest naj-
wiksz przeszkod w osigniciu integracji. Wraz z
integracj przychodzi zrozumienie, e cokolwiek si
dzieje, dzieje si waciwie.
Stwierdzenie cokolwiek si dzieje, dzieje si dob-
rze" odnosi si do tego, e wszystko jest w stanie
doskonaoci w chwili obecnej. Dlatego nie musimy
stara si czegokolwiek integrowa ani osiga. To,
e prbujemy uzyska okrelone wyniki, usiujemy
co osign, oznacza, e nie akceptujemy naszego
dowiadczenia tu i teraz.
Wszelka skuteczna praca z oddechem to proces
naturalny, ktremu kady moe si podda. Praca ta
j le. W rzeczywistoci prby wykonania jej dobrze
tylko j utrudniaj. Ludzie nie zdaj sobie sprawy,
ile wysiku wkadaj w wykonywanie czynnoci -
chyba e maj ju jakie dowiadczenie w wiczeniach
wymagajcych skupienia umysu, takich jak
medytacja, joga, sztuki walki i tym podobne. Bez tego
pitego elementu bdziemy najprawdopodobniej lee,
starajc si zintegrowa materia, zamiast
naprawd go integrowa. Sedno w tym, aby ponie-
cha wysikw. Integracja jest rezultatem odrzucenia
stara. Pity element usuwa wszelkie musz" i
powinienem" z pozostaych czterech.
44 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Jedyne, co musimy robi, to oddycha, skupia
wiadomo, przyzwala i akceptowa - mamy si
po prostu rozluni i pozwoli, by integracja prze-
biegaa w sposb naturalny.
Mona odnie wraenie, e w czasie procesu in-
tegracji co konkretnego robimy. Ale tak naprawd
przestajemy obwinia, przestajemy co ignorowa
albo czego unika. Zamiast tego poddajemy si,
akceptujc fakt, e sytuacja jest doskonaa, pomimo
i kiedy moe sdzilimy inaczej. Jeli co nie
zostao zintegrowane, to musimy tylko zgodzi si z
tym faktem.
Pamitam, e kiedy po raz pierwszy braem udzia
w sesji rebirthingu, byem zdecydowany wykona
wszystko bardzo dobrze i dokadnie, aby uzyska
dobre rezultaty. I tak si stao, ale pniej odkryem,
e kiedy przestaem czeka na efekty, wyniki okazy-
way si znacznie lepsze. Zrozumiaem, e w tym pro-
cesie nie ma okrelonych regu. Kiedy zaczem pra-
cowa z pierwszymi czterema elementami, odkryem
ponadto, e aby uzyska wspaniae rezultaty, nie ma
potrzeby idealnego przestrzegania zalece, a nawet
w ogle starania si o to. Michael Freedman, mj
nauczyciel, nauczy mnie czego bardzo cennego:
Oczekiwania prowadz do wysiku,
wysiek prowadzi do zmaga,
a zmagania prowadz do blu".
PITY ELEMENT: INTEGRACJA... 45
Proces integracji jest zawsze doskonay i o wiele
atwiejszy ni tumienie, podobnie jak atwiej jest od-
nie w yciu sukces", ni ponie porak", co-
kolwiek te sowa znacz. Utrzymywanie stumie to
dla organizmu bardzo cika praca, chocia nie za-
wsze jestemy wiadomi, jaki to wysiek dla ciaa i
umysu i zarazem drena naszej energii. Tak wic,
jeli warunki do integracji s z grubsza przygotowane,
integracja zajdzie.
Pierwsze cztery elementy przedstawiono tu po to,
aby pokaza, jak najskuteczniej i najlepiej osign
integracj. Ale rzeczywisto nie zawsze potwierdza
regu, nawet jeli jej prawdziwo udowodniono.
Moe si czasami zdarzy, e integracja nastpi ww-
czas, kiedy kontrolujemy oddech albo kiedy stwier-
dziwszy, e doznanie jest nieprzyjemne, utracimy
wiadomo. Lub nawet wtedy, kiedy nasze minie s
napite. Opisany rodzaj pracy z oddechem jest
jednym z najbezpieczniejszych i najprostszych; po-
niewa nie musimy pracowa dobrze, aby by sku-
teczny, bezpiecznie jest eksperymentowa. Jeli na
przykad nasz praktyk poinstruuje nas, abymy od-
dychali szybko i pytko, ale nasza intuicja mwi nam,
abymy oddychali powoli i gboko, to lepiej posu-
chajmy intuicji. Skoro jestemy w stanie doskona-
oci przed, w trakcie i po zrobieniu czegokolwiek, to
jak moglibymy wykona integracj oddechem le?
Zatem poddajmy si procesowi zupenie odpreni.
To, co wydarza si podczas sesji, nie ma znaczenia,
poniewa cokolwiek si dzieje, dzieje si dobrze.

Rozdzia 7
Cykl wolnoci
Proces pracy z oddechem mona opisa jako cykl.
1. SWOBODNE ODDYCHANIE - aktywowanie stu-
mionej energii.
2. SKUPIENIE WIADOMOCI - bardzo szczeg-
owe obserwowanie energii. Cakowite wypenienie
ni wiadomoci.
3. PRZYZWOLENIE I AKCEPTACJA - dopuszczanie
i akceptowanie wszystkich aspektw przeycia.
4. RELAKS i poddanie si energii.
5. INTEGRACJA - zrozumienie, e cokolwiek si
dzieje, dzieje si dobrze.
Nastpujcy rysunek pokazuje alternatywne roz-
wizanie w stosunku do stanu bycia ofiar; proces
tumienia zostaje tu odwrcony, co prowadzi do wol-
noci i szczcia.
CYKL WOLNOCI 47
Dopuszczenie i akceptacja uczu
wiadomo uczu
4
Relaks
Swobodne oddychanie
Rysunek wyjania typowy cykl integracji odde-
chem. Kady element, chocia opisywany w ksice
oddzielnie, jest aspektem jednego caociowego procesu.
Zaczynamy rozumie w proces, kiedy uwiadamiamy
sobie, e pi elementw" wystpuje razem, prawie
rwnoczenie. Na przykad po pewnym czasie
SWOBODNEGO ODDYCHANIA zaczynaj aktywowa
si uczucia i doznania w ciele; wwczas skupiamy
WIADOMO w samym centrum wzorca energii,
DOPUSZCZAMY I AKCEPTUJEMY energi, cakowicie
ROZLUNIAMY SI, poddajc si jej, a zajdzie
INTEGRACJA. Czsto energia bardzo szybko ulega
integracji na poziomie subtelnym i moe si rozpo-
cz nowy cykl. Przewanie jednak czowiek dowiad-
czony w tym procesie stwierdza, e cykl wolnoci nie
zawsze przypomina ten na rysunku, poniewa
wszystkie skadniki zlewaj si w jedno. Kto pa-
trzcy z boku moe odnie wraenie, e dzieje si
bardzo niewiele. Praktycy integracji oddechem s
odpowiednio wyszkoleni w umiejtnoci dostrzegania
subtelnych zmian u swoich klientw.
48 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
PIERWSZA SESJA ODDECHOWA
Kady przeywa sesj oddechow inaczej, tote
nie moemy przewidzie, jak sesja bdzie przebiega,
wiemy tylko, e bdzie wspaniale, jeli si zupenie
zrelaksujemy. Dwie sesje nigdy nie s takie same,
poniewa z chwil gdy stumiona tre zostaje
zintegrowana, znika na zawsze. Zatem kady nowy
wzorzec energii, jaki wypywa na powierzchni, moe
by inaczej odczuwany. Niektrzy ludzie bd prze-
ywali ten proces bardziej intensywnie ni inni. Nie-
ktrzy bd odczuwa silne emocje, a czasami mog
dowiadczy uczucia, ktre wiele lat temu towarzy-
szyo pierwotnemu aktowi stumienia. U niektrych
pojawi si wspomnienia z wczesnego okresu ycia.,
ktre otaczay akt tumienia. Wikszo osb w r-
nym stopniu, charakterystycznym dla kadej z nich,
dozna kadego z powyszych rodzajw przey. Inni
mog mie znikome doznania i stwierdz, e waciwie
nic si nie dzieje. A jednak, cokolwiek si dzieje, dzieje
si dobrze, i kada osoba dowiadczy w czasie sesji
dokadnie tego, co jest dla niej wskazane.
Po 5-15 minutach, moemy zacz odczuwa ruch
energii w ciele. Moe to za sob pocign wspomnie-
nia, emocje i prawdopodobnie doznania fizyczne,
takie jak mrowienie lub inne, silniejsze. S to sygnay,
e stawiamy opr naszej energii, co jest zupenie
normalne, gdy najpewniej robilimy to przez cae
ycie. Po prostu sprbujmy si odpry.
Wikszo sesji koczy si gbokim relaksem i po-
CYKL WOLNOCI 49
czuciem komfortu. W miar jak stumiona energia
jest integrowana, zaczynamy odczuwa wewntrzny
spokj, spotgowane szczcie, wspczucie i do-
wiadczamy poszerzenia wiadomoci. To poszerzenie
wiadomoci, czy uwanoci, o ktrym mwi wielu
ludzi po kilku pierwszych sesjach, jest czym zupenie
innym ni jej tymczasowe pobudzenie spowodowane
stymulacj chemiczn za porednictwem kawy,
herbaty albo jakiej mocniejszej uywki. Poszerzenie
wiadomoci jest rezultatem oczyszczenia ciaa
fizycznego, mentalnego i emocjonalnego ze stumionej
energii, co pozwala nam utrzymywa janiejsz
wiadomo przez duszy czas.
W miar rozwoju procesu w cigu nastpnych sesji,
zaczniemy funkcjonowa znacznie intensywniej i na
subtelniej szych poziomach wiadomoci. Nasze
mylenie stanie si janiejsze, emocje mniej defen-
sywne i bardziej odprymy si w codziennym yciu,
poniewa ciao dostroi si do stanu relaksu. Dawne
nawyki wchodzenia w konflikt z innymi ludmi osabn,
a na ich miejscu pojawi si rado, pragnienie
obdarzania ludzi wiksz mioci i poczucie we-
wntrznej wolnoci.
Kiedy wzronie nasze zaufanie do procesu i nabie-
rzemy wicej dowiadczenia, sesje stan si jeszcze
przyjemniejsze. Po pewnym czasie praktyk moe
zaproponowa nam sesje oddychania w wodzie, w
basenie albo w wannie, gdzie bdziemy oddycha
przez rurk. Proces ten, bardzo bezpieczny i agodny,
pomoe zaktywowa zasta energi z okresu na-
 50 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
szych narodzin. S to zajcia dowolne, ale wik-
szo ludzi decyduje si na nie, poniewa s przy-
jemne. Pniej sami nauczymy si tej procedury.
Nasz praktyk powie nam, jak sta si swoim was-
nym nauczycielem, i zaczniemy stosowa integracj
oddechem samodzielnie. Niektrzy instuktorzy
prowadz grupowe sesje oddechowe, na ktre przy-
chodz osoby dowiadczone w oddychaniu, aby prze-
ywa je w grupie. Takie spotkania mog by dobr
zabaw i mog mie silne oddziaywanie, gdy praca
z oddechem innych ludzi bardzo wspomaga nasz. W
takich sesjach zwykle mog uczestniczy osoby, ktre
odbyy przynajmniej dziesi spotka z wykwa-
lifikowanym praktykiem.
Nie sugerujemy, e praca z oddechem to jedyna
droga do wielkiej i wspaniaej przyszoci. Jest wiele
takich drg. W aden te sposb integracja oddechem
nie koliduje z korzyciami uzyskanymi z innych wi-
cze terapeutycznych, praktyk religijnych i war-
sztatw samodoskonalenia. W istocie, swobodne od-
dychanie moe tylko podnie ich warto.
Istot poprawy jest zmiana, ale integracja odde-
chem skupia si bardziej na rozwoju. Rnica polega
na tym, e poprawa sugeruje ulepszenie czego, co
nie jest akceptowane, co jest oparte na sdach z
przeszoci; tymczasem rozwj oznacza rozszerzenie
tego, co ju istnieje. Jak moemy poprawia iskr
Bo, ktr jest kady z nas? Musimy tylko wzmocni
wiadome poczenie z t wewntrzn doskonaoci, najlepiej, jeli ludziom pomaga dowiadczony
wydoby j na powierzchni naszego ycia,
CYKL WOLNOCI 51
aby moga znale swj peny wyraz. Jedyne potrzebne
zmiany to zmiany punktw widzenia i postaw. Nasz
rodzaj pracy z oddechem je uatwia.
KILKA DODATKOWYCH UWAG
1. Praktyk czy prowadzcy prac z oddechem to
kto, kto sam przepracowa cz swoich urazw z
wczeniejszego okresu ycia i obecnie pracuje nad
pozostaymi. Jest on specjalnie przygotowany do tej
pracy.
2. Osoba oddychajca (klient) to kto, kto pragnie
spojrze w swoje wntrze i zintegrowa stumione
przeycia, aby sta si bardziej kochajcym, szcz-
liwym i wolnym.
3. Klient bierze pen odpowiedzialno za to, co
dzieje si w czasie procesu i za jego pniejsze kon-
sekwencje.
4. Uwzgldniajc powysze zastrzeenie, prowa-
dzcy bdzie pomaga swojemu klientowi i prowadzi
go w czasie caego procesu w sposb, jaki obaj
uznaj za odpowiedni.
5. Jak dotd swobodne oddychanie skutecznie po-
mogo wszystkim, ktrzy je stosowali. Jest naturalne,
bezpieczne i atwe do nauczenia si.
6. Aby odnie maksymaln korzy z procesu,
konieczna jest pomoc dobrze wyszkolonego praktyka.
Ostatni punkt jest bardzo wany. Proces przebiega
praktyk a do momentu, kiedy sami zdobd do
52 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
dowiadczenia i naucz si pracowa z oddechem
samodzielnie.
Ksika ta nie jest podrcznikiem instruktao-
wym. Napisano j jako wprowadzenie do integracji
oddechem. Nikt nie potrafi nauczy si tego procesu z
ksiki. Mona to zrobi jedynie z dowiadczonym
praktykiem. Niemniej jednak, ksika przygotowuje
do procesu i wielu praktykw na wiecie zaleca jej
lektur swoim klientom.
PI ELEMENTW INTEGRACJI ODDECHEM
1. Swobodne oddychanie.
2. wiadomo uczu - samoobserwacja.
3. Akceptowanie uczu i pozwolenie sobie na nie.
4. Odprenie, zaufanie i poddanie si.
5. Integracja (cokolwiek si dzieje, dzieje si do-
skonale) .
Rozdzia 8
Cykl ofiary
Cykl wolnoci zaczyna dziaa, kiedy nauczymy
si stosowa go w codziennym yciu. Inaczej pozo-
staje po prostu ciekaw teori. Niepraktyczne teorie
maj warto o tyle, o ile nas zajmuj. Jak nauczy
si stosowania cyklu wolnoci wtedy, kiedy jest nam
to najbardziej potrzebne, w okresach kryzysw emo-
cjonalnych, jakie zdarzaj si od czasu do czasu?
Najpierw powinnimy si dowiedzie, jak doprowa-
dzilimy do tego, e przestalimy kocha, uczynili-
my siebie nieszczliwymi i znalelimy si w stwo-
rzonym przez siebie wizieniu.
WZORZEC POPADANIA W CHOROB I NIESZCZCIE
Pomyl o gnbicym ci problemie, ktry stale si
powtarza w twoim yciu. Moe o tym, jak le traktuje
ci twj szef, maonek, przyjaciele lub krewni. Moe
cierpisz na jak fizyczn chorob albo znajdujesz si
w zagraajcej ci sytuacji. Pomyl, kiedy ostatni raz
bye w trudnej sytuacji, ktra ci zdenerwowaa lub
rozzocia, albo kiedy kto si nad tob zn-
 54 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
ca bd pade ofiar okolicznoci. Niech to bdzie fizyczne w ciele. Aby poradzi sobie z sytuacj i
co konkretnego. Co zwykle robisz (przeywasz stres,
odczuwasz presj), kiedy jeste ponaglany i zdener-
wowany? Spjrz na poniszy rysunek. Zacznij od
punktu 1. na dole i przechod kolejno do nastp-
nych.
CYKL OFIARY
3 5. Ale nadal czujemy, e utknlimy, czujemy si
Osd (myl) - negatywna ocena
Reakcja
emocjonalna
4.
Uwiadomienie Opr Napicie
Wstrzymanie
sobie sytuacji
oddechu
Tumienie uczu
l Ucieczkowe naogowe
Sytuacja zachowania
1. Znajdujemy si w sytuacji, o ktrej nasze prze-
sze uwarunkowanie i przekonania mwi nam, e
jest nieprzyjemna albo niepodana.
2. Stajemy si wiadomi sytuacji i tego, jak moe
wpyn na nasz przyszo. Zaczynamy porwny- Poniewa jestemy istotami boskimi i szczcie jest
wa j z sytuacj bardziej podan. naszym stanem naturalnym, prawdziwa cz nas
3. Osdzamy sytuacj i dochodzimy do wniosku,
e jest za albo krzywdzca.
4. Powoduje to reakcj emocjonaln, tak jak
gniew, poczucie winy lub krzywdy. Zaczynamy si
jej przeciwstawia. To z kolei rodzi stres, czyli napicie
55
CYKL OFIARY
uczuciami, staramy si uciec, unikn tego, co si
wydarza. Jednym ze sposobw jest lekkie wstrzy-
manie oddechu, a cilej zahamowanie wydechu.
Pozwala to nam stumi uczucia i usun t energi
ze wiadomoci. W rezultacie stawiania oporu
uczuciom narasta napicie w ciele.
bezsilni i uwaamy si za ofiary losu albo pewnych
ludzi. Wzmacnia to nasz wzorzec walki i cierpienia.
Czujemy si bezradni i okrelamy siebie jako ofiar
niezdoln do wprowadzenia jakichkolwiek zmian. Aby
poczu si lepiej, udajemy, e sytuacja i nasze uczucia
ju nie istniej, albo odwracamy od nich uwag,
zajmujc si czym innym.
Czy tak to wyglda w twoim przypadku?
Od lat pracujc z tysicami ludzi jako praktyk inte-
gracji oddechem, stwierdziem, e wanie dokadnie
tak wszyscy reaguj na trudnoci yciowe. Ja rw-
nie reaguj w ten sposb, kiedy jestem przestra-
szony i nie potrafi poradzi sobie z niepodan
sytuacj albo stawi jej czoo.
samych, ta cz, ktr wielu nazywa Prawdziwym
Ja, nie moe pozostawa w takiej kondycji; i tak, nie-
wiadomie szukamy ucieczki z puapki. Prowadzi to
do zachowa eskapistycznych i naogowych (nawy-
kowe obsesyjne zachowania, takie jak przejadanie
si, pracoholizm, wieczne sprztanie, zakupy, seks,
 56 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA CYKL OFIARY 57

ogldanie telewizji, czytanie powieci i ksiek o sa- WYBR Ocena

modoskonaleniu, wiczenia usprawniajce, jogging,

naduywanie alkoholu i narkotykw, prby samo-
bjcze itd.). Z powodu niewiadomego nawyku tu-
mienia uczu nasza wiadomo jest take stumiona.
W sytuacji uciekania i unikania nie przychodzi nam
do gowy, e moe istnie inne wyjcie z puapki ni
wypieranie uczu.

PI ELEMENTW CYKLU OFIARY

1. Zauwaylimy nieprzyjemn sytuacj.
2. Porwnujemy obecn sytuacj z podobn przesz.
3. Osdzamy negatywnie i stwarzamy pewne uczucia.
4. Opieramy si, stwarzamy napicia w ciele, wstrzy-
mujemy oddech i tumimy uczucia.
5. Niewiadomie uwaamy siebie za ofiar.

Poniszy rysunek pokazuje strategi alternatyw

n suc odwrceniu procesu tumienia. Prowa
dzi nas ona do mioci, szczcia i wolnoci.
CYKL WOLNOCI CYKL O IARY
Dopuszczanie i Drugi akt
akceptacja uczu ji Jako zej

Reakcja
4
O Ofiara Q] Napicie i
opr

Mio Pierwszy akt l Ucieczkowe

Szczcie mocy Sytuacja nawykowe
WYBR
Wolno Swobodne zachowania
ddychanie
 Pierwszym krokiem wyprowadzajcym nas z cyklu
ofiary jest zrozumienie, e jestemy ofiar. Wydaje
si to logiczne i zgodne ze zdrowym rozsdkiem. Ale
gdybymy wyszli na gwn ulic miasta i zapytali
stu ludzi, czy w jakim okresie swojego ycia czuli
si ofiarami, bdziemy mieli szczcie, jeli znajdziemy
piciu, ktrzy si do tego przyznaj czy chociaby to
sobie uwiadamiaj. Nie mam tu na myli ludzi,
ktrzy wiecznie si nad sob ualaj. Oni zwykle wiedz,
e s ofiarami, ale nie widz wyjcia z tej sytuacji. Nie
maj wyboru.
To doprowadza nas do nastpnego bardzo wanego
kroku umoliwiajcego wyjcie ze stanu ofiary:
podjcie decyzji. Opisujemy ofiar jako kogo, kto
czuje, e nie ma w yciu wyboru. Oznacza, to, e droga
do mioci, szczcia i wolnoci polega na odzyskaniu
naszej mocy dziki wiadomemu wyborowi.
Pierwszym aktem mocy jest podjcie decyzji o od-
dychaniu.
1. Swobodne oddychanie
Kiedy czujemy si zagroeni, przeraeni albo znaj-
dujemy si w przykrej sytuacji, nasz zwyk reakcj
jest wstrzymywanie oddechu. Jeli zamiast tego
postanowimy oddycha w wiadomy sposb (natu-
ralne, wiadome wiczenie poszerzajce wiado-
mo), staniemy si bardziej wiadomi tego, co za-
chodzi w naszym wntrzu. Oddychanie to gwny
krok przywracajcy nam moc, poniewa sprowadza
nas do chwili obecnej.
 58 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
2. wiadomo
Majc wiksz wiadomo, odkrywamy, e mamy
te wiksze moliwoci wyboru. Wybr jest oznaka,
wolnoci. Poszerza si wiadomo nie tylko sytuacji,
lecz rwnie czego o wiele waniejszego - naszych
uczu zwizanych z sytuacj. Przesuwa to nasz
uwag z sytuacji (na zewntrz nas) na uczucia (w
naszym wntrzu). To przesunicie uwagi przerywa
czynno porwnywania, osdzania, opierania si,
utosamiania si i analizowania. Pozwala nam zda
sobie spraw, e uczucie nie przynaley do naszego
Prawdziwego Ja, lecz jest po prostu reakcj.
wiadomy powrt do uczu pokazuje nam, e rdo
mocy ley w chwili obecnej. Oznacza, to, e moemy
albo zdecydowa si na pozostanie w krgu nawy-
kowych ograniczajcych wyborw, ktre bd nas
wizi w cyklu ofiary, albo na zaakceptowanie uczu
zwizanych z sytuacj. To drugie wyjcie przesuwa
nasz wiadomo ku kolejnemu aktowi mocy.
3. Dopuszczenie i akcpetacja uczu Oddech i
wiadomo (pierwsze dwa elementy) pozwalaj nam
dopuszcza i akceptowa uczucia wywoane sytuacj,
ale na tym etapie nie sam sytuacj. Nadal jestemy
nieszczliwi z jej powodu, lecz zaczynamy
przyjmowa emocje takimi, jakie s. Zdajemy sobie
spraw, e stanowi naturaln cz nas i e mamy natura przyjmuje lini najmniejszego oporu.
prawo mie negatywne uczucia. Stwarza to poczucie
bezpieczestwa pozwalajce nam je przejrze
(zobaczy, e s to uwarunkowane reakcje) i
dostrzec kryjcy si pod nimi lk.
CYKL OFIARY 59
4. Odprenie si i poddanie
Oddychajc, bdc wiadomym, dopuszczajc i ak-
ceptujc (pierwsze trzy elementy), w naturalny sposb
atwo si rozluniamy, ufamy i poddajemy si. Nie
ma potrzeby zmaga si ani walczy z yciem i jego
uzdrawiajcymi energiami.
5. Integracja - cokolwiek si dzieje, dzieje si
doskonale
W tym momencie czsto zachodzi integracja. Jeli
nie, to dlatego, e nadal nie chcemy porzuci dawnych
emocji, oceniamy je negatywnie i nie akceptujemy
ich. Integracja to proces silnie wyzwalajcy, ktry
na zawsze przyniesie ci wolno.
Pity element wynika ze wszystkich pozostaych.
Pozwala nam uwiadomi sobie, e z zaistniaej ne-
gatywnej" sytuacji pynie dla nas doskonaa nauka.
Sia integracji polega na tym, e uczy nas ona, i nie
musimy stara si, by cokolwiek si dziao. W wielu
systemach nauczania twierdzi si, e musimy co
robi, w co wierzy albo wkada w co wiele wysiku.
Jeeli nam si nie powiedzie, musimy stara si
mocniej. Nasz system mwi: poniechaj wszelkiego
wysiku i walki. Jeli ci si nie udaje, odpr si
bardziej. Jest to cieka zaniechania stara. Jeli
przyjrzymy si prawu naturalnemu, stwierdzimy, e
Wszystko jest doskonae w chwili obecnej. Dlatego
nie prbujmy niczego zmienia, czemukolwiek si
opiera, dy do jakich rezultatw ani te si odpr-
a. Nawet nie prbujmy czegokolwiek integrowa.
 60 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA CYKL OFIARY 61

Wszelki bl, jaki czujemy w ciele bd w umyle, uwolni wydech. W cigu minuty, kiedy rzeczywicie
jest sygnaem, e czemu si opieramy, prawdopo- skupiem si na swojej zoci i pozwoliem jej by,
dobnie opieramy si dowiadczeniu prawdy. udao mi siej przejrze, zobaczy, co jest pod
Przestudiuj rysunek cyklu integracji oddechem spodem, dostrzec, czego si boj. Baem si, e nie
(Cykl wolnoci") i zrozum, na czym ten cykl polega. jestem dostatecznie doceniany i nie do kochany, a
Jest to twj paszport do wolnoci. zatem, e nie jestem do dobry. Zatrzymaem si i
Pamitam, jak kiedy przyjmowalimy kilkoro pozwoliem sobie naprawd poczu ten strach. Po
przyjaci w naszym domu w Moskwie. Marina i ja minucie strach uleg integracji i opanowa mnie peen
mielimy tak ustalon regu (Marina palia wtedy mioci wewntrzny spokj.
papierosy), e ona i gocie bd pali tylko w kuchni i To dziaa. Tysice razy stosowaem t metod, a
na balkonie. Jeden z goci, ktry odwiedzi nas po raz jednak zawsze jestem zdumiony, jak gdybym to robi
pierwszy i nie zna tej reguy, zapali w pokoju. Nie po raz pierwszy, e ona naprawd dziaa". Za
wiedziaem, co zrobi. Ujawniy si wszystkie moje kadym razem jest tak, jak gdyby to by pierwszy
uprzedzenia dotyczce palenia. Zaczem agodnie raz. By moe na tym wanie polegaj ponowne
oddycha, ale moje zdenerwowanie byo zbyt silne. narodziny".
Nie chciaem zawstydza naszego gocia, nadal czuem
si bezradny i w ten sposb staem si ofiar.
Sytuacja jeszcze si pogorszya, kiedy Marina take
zapalia w drzwiach prowadzcych na balkon.
Daem jej znak z drugiego koca pokoju, aby wysza
na balkon, przestrzegajc naszej umowy. Byo jasne,
e Marina chciaa wesprze naszego gocia, aby nie
czu si skrpowany. Zareagowaa na mj znak
podobnym gestem, dobrodusznie mnie prze-
drzeniajc. Tego byo ju za wiele, wpadem w okropn
wcieko. Wstaem i wyszedem z mieszkania,
obawiajc si, e zaraz wybuchn i wszystkich zde-
nerwuj. Spacerowaem przez p godziny, kipic
gniewem i obwiniajc Marin za to, jak si czuj, a
wreszcie zawitao mi w gowie, eby pooddycha,

Rozdzia 9
Skupianie wiadomoci
Istota skupiania wiadomoci polega na byciu
wiadomym chwili obecnej. Wiecznie obecna chwila
odgrywa zasadnicz rol w uwalnianiu od blu i cier-
pienia, a jednak jej znaczenie bywa przeoczane przez
wielu uczonych, filozofw, psychologw, grupy reli-
gijne i ludzi zajmujcych si uzdrawianiem. Zasada
wiecznie obecnej chwili ma zasig tak ogromny, e
trudno jest ukaza jej warto. Zasadniczo, celem jest
sprowadzenie naszej wiadomoci do chwili obecnej i w
ten sposb bycie wiadomym wszystkiego tutaj i
teraz; i to bycie wiadomym w moliwie najwikszym
stopniu. Jest to objcie poszerzon wiadomoci
wszystkich myli, uczu i dozna, a take wiata
zewntrznego, wszystkiego jednoczenie. Na pierwszy
rzut oka dla wikszoci z nas moe si to wydawa
niemoliwe. Niewielu z nas potrafi dokona takiego
skoku wiadomoci i osign doskona integracj. to, co jest w nas faszywe i czy si albo z przeszo-
Gwn tego przyczyn s liczne blokady
SKUPIANIE WIADOMOCI 63
i stumione treci w naszym organizmie, a take
niedorozwj wewntrznej Esencji".
Wewntrzna Esencja" jest krystalizacj Prawdy w
naszym wntrzu. Jej rozwj zostaje zahamowany, jeli
organizm zapychaj stresy. Tymczasem jest nie-
moliwoci tumienie czegokolwiek, odczuwanie nie-
pokoju, poczucie braku wartoci, przeywanie lku,
zazdroci, gniewu, poczucie winy, odrzucenia,
martwienie si, a nawet odczuwanie blu fizycznego,
kiedy yje si na sto procent w chwili obecnej. Moemy
odczuwa kad emocj i mie rne doznania,
cznie z blem fizycznym, ale nie cierpimy z tego
powodu w doskonaej chwili TERAZ.
FASZYWE JA
Wszystkie negatywne myli i uczucia, ktre rodz
si, kiedy yjemy poza chwil obecn, spowodowane
s stanem umysu, ktry nazywamy ego" albo fa-
szywym ja. Ego to co, co stworzylimy ze strachu.
Jest przyczyn wszelkiego cierpienia. Ego to wszystko
ci, albo z przyszoci.
Faszywe ja nazywamy take ministrami". Zwiemy
je tak, poniewa dziaa jak ministrowie w rzdzie.
Rol ministrw jest doradza premierowi albo gowie
pastwa w sprawach rzdzenia. Nasi ministrowie
speniaj podobn funkcj. Ich gwn trosk jest
dbanie o to, abymy nigdy nie przeywali blu. Ich
dziaanie wynika z lku i obawy o przeycie.
 64 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Kieruj si rnymi strasznymi dowiadczeniami z prze-
szoci.
Nie mona by nieszczliwym, jeli jest si w TE-
RAZ. Jeeli w to wtpisz, to nastpnym razem, kiedy
poczujesz si nieszczliwy, przyjrzyj si uwanie,
jak to uczucie powizane jest z czym, co zdarzyo si
w przeszoci, albo z czym, czego obawiasz si w
przyszoci. A jeli jeste niezadowolony z obecnych
warunkw czy sytuacji, to znowu dzieje si tak
dlatego, e porwnujesz je z przyjemnym wspomnie-
niem albo z oczekiwaniami lepszej przyszoci. Naj-
wiksze poczucie nieszczcia wynika z porwna z
przeszoci albo ze strachu przed przyszoci.
atwiej to udowodni w praktyce ni w teorii. Kon-
centrujc si cakowicie na tym, co si dzieje w chwili
obecnej, odkryjemy wspania prawd. Przekonamy
si, e ego po prostu nie istnieje; dlatego nazywamy je
faszywym ja. Ego (ministrowie) to tylko zbir uczu, idei
i wzorcw mylowych, ktre trac nad nami wadz,
kiedy wchodzimy w chwil obecn. Jeli cakowicie
skoncentrujemy si na negatywnym uczuciu, nie
zatracajc si w nim, w wietle rzeczywistoci ujawni
si faszywe ja i to uczucie zacznie si rozpuszcza,
poniewa zacznie znika wspierajcy je system
kamstw" (ego). Jeli w to nie wierzysz, sprbuj sam.
Koncentrujc si wycznie na TERAZ, potrafimy
zintegrowa nasz przeszo i przyszo, wraz z ego i
jego alami, porwnaniami i dum z dni minionych, z
jego oczekiwaniami, lkami i niepokojami zwizanymi
z przyszoci.
SKUPIANIE WIADOMOCI 65
Faszywe ja jest winiem czasu, natomiast kiedy
wchodzimy w chwil teraniejsz, uwalniamy si od
naszych przywiza i niepokojw, przeszoci i przy-
szoci oraz od faszywego poczucia siebie. Chwila
obecna oznacza doskona wolno od naszego uwa-
runkowanego ego.
Chwila obecna jest jedyn istniejc rzeczywisto-
ci. Wczoraj nie istnieje, jest tylko w naszej pamici.
Nawet ostatnia miniona minuta odesza na zawsze.
To, co bdzie za pi minut od teraz, nie istnieje; jest
tylko w naszej wyobrani. Nasze postrzeganie rze-
czywistoci przez wikszo czasu jest zamglone.
Jeli mylimy negatywnie, uciekamy w fantazje, mar-
twimy si albo smucimy, mylc o przyszoci, przey-
wamy dawne urazy lub aujemy tego, co mino, tra-
cimy najwaniejszy moment w caym naszym yciu -
CHWIL OBECN.
Jeli nie cieszy nas nasz przepyw wiadomoci w
chwili obecnej, to jest tak z powodu naszego emo-
cjonalnego zaprogramowania: wymaga, przywiza i
modeli ycia opartych na martwej przeszoci albo
pragnie i oczekiwa opartych na wyobraeniach o
przyszoci. Odcigaj nas one od bycia tutaj i teraz.
Nasz poziom wiadomoci pozostaje bardzo ograni-
czony, jeli ma nad nami wadz mylenie o przeszoci i
przyszoci. Czujemy si take niespenieni. W wielkim
stopniu rzdz nami niekontrolowane emocje, ktre
ka nam pragn ponownego przeywania
dawnych przyjemnoci, albo sytuacje, ktre pod-
trzymuj nasze oczekiwania co do tego, jak rzeczy
66 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
powinny si przedstawia. Te emocje i oczekiwania
wystawiane s na prb tylko wtedy, gdy co psuje
si w naszym yciu.
Pozwl, e opowiem o pewnym wieczorze z 1983
roku. Wyruszyem na wane spotkanie i o mil od
domu, na bardzo ciemnej i pustej wiejskiej drodze
zapaem gum. Zatrzymaem si na wzgrzu. W po-
piechu zapomniaem zacign rczny hamulec
albo zostawi samochd na biegu. Wyskoczyem i
w ciemnociach zaczem szybko zmienia koo.
Nie miaem latarki. Kiedy nakrciem podnonik do
poowy, samochd zacz si stacza. Nie potoczy
si daleko, ale to wystarczyo, by zniszczy podno-
nik, ktry by na pompk. Podniosem poskrcane i
bezuyteczne narzdzie. Wwczas, po raz pierwszy w
yciu, naprawd zdaem sobie spraw, co si dzieje
wewntrz mnie. Najpierw ujawnio si moje dawne
uwarunkowanie w postaci takiej wciekoci, e byem
gotw cisn podnonikiem w przedni szyb samo-
chodu. Moje uwarunkowanie i wcieko wymagay,
ebym znalaz kogo albo co winnego tej sytuacji.
W mylach przebiegem list osb i rzeczy, na ktre
mgbym skierowa gniew. Najpierw obwiniem sa-
mochd, potem warsztat, w ktrym go ostatnio na-
prawiano, a nastpnie sprzedawc, ktry wycign
ode mnie mnstwo pienidzy przy sprzeday samo-
chodu ptora roku wczeniej. Wyczerpawszy zo w
tym kierunku, zaczem si zoci na spodziewane
koszty naprawy i na to, e samochd si popsu w
tak nieodpowiednim momencie, uniemoliwiajc
67
SKUPIANIE WIADOMOCI
mi udzia w spotkaniu. Wciekaem si, e zostaem
sam na pustej drodze. Wtedy zdaem sobie spraw,
e mam wybr: albo bd si dalej wcieka i wya-
duj swoj frustracj na okolicznych drzewach, nie
osigajc niczego poza podwyszonym cinieniem,
albo pozwol sobie na odczucie swoich emocji i wezm
za nie odpowiedzialno. Przyszo mi do gowy, e w
istocie sam stwarzam swoje uczucia i e sytuacja tylko
je wyzwala. Nastpne kilka sekund stay si jednym
z najwaniejszych punktw zwrotnych w moim
yciu. Kiedy tak staem porodku tej wiejskiej drogi,
nadal trzymajc podnonik, owiecio mnie, e
naprawd mam wybr, jak si czu w tej sytuacji. Jej
samej nie mogem zmieni, ale swoje odczucia z
pewnoci mogem. Wydawao si, e wstpiy we
mnie nowe siy. Nastpnie poczucie akceptacji
wasnych uczu, a potem samej sytuacji zaczo
przenika do mojego umysu, emocji i ciaa. Kiedy
postanowiem dopuci, a potem przyj z mioci i
humorem to, co si ze mn dzieje, w jednej chwili
zupenie zmieniem cae swoje ycie.
Byo to dla mnie wielkie objawienie. Mog po-
stanowi czu si tak, jak chc". Syszaem przed-
tem, e istnieje taka teoria, ale niewiele dla mnie
znaczya, dopki tego nie przeyem. Spokojnie poo-
yem podnonik obok samochodu i jak piciolatek
w podskokach pobiegem do domu, piewajc po dro-
dze, peen piknych uczu, szczliwy i kochajcy.
Omino mnie spotkanie, ale przeyem co zasad-
niczego dla mojego rozwoju, dostaem lekcj tak cen-
68 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA SKUPIANIE WIADOMOCI 69

na, e do tej pory z niej korzystam. LEKCJA WYBO- Oto dobra myl do zapamitania:
RU": albo nienawidzi sytuacji, nie uznawa jej, zig- Mam wszystko, czego potrzebuj, aby cieszy si,
norowa j lub si jej wyprze, albo dopuci j, e tu jestem.
polubi i zaakceptowa. atwo jest znale lki, ktre rozbudowujemy w
Udao mi si to odkry tylko dziki skupieniu si umyle i ktre wspieraj nasz uwarunkowan
na chwili obecnej, co uwolnio mnie od przeszego struktur oczekiwa i wymaga; ale moemy te
uwarunkowania. Dziki dostrojeniu si do tutaj i wiadomie postanowi, e bdziemy cieszy si
teraz odkryem, e mam, zawsze miaem i zawsze wszystkim w naszym tutaj i teraz. Zawsze mamy wy-
bd mie w sobie do radoci, by cieszy si kada, starczajco wiele, by by naprawd szczliwi, jeli
chwil ycia. Te momenty, w ktrych nie dowiad- cieszymy si tym, co rzeczywicie mamy, i nie
czam naturalnego stanu radoci, zdarzaj, si dlatego, martwimy si, e czego nam brakuje.
e pozwoliem - bo taki by mj wybr - by moje Niestety, tkwi w nas osad z przeszoci, rzeczy,
przesze zaprogramowanie lub oczekiwania wyobra- ktre osdzilimy le z powodu naszego uwarunko-
onej przyszoci zdominoway moj wiadomo tu i wania, ktre zabarwiaj chwil obecn, a take nie
teraz. Zrozumiaem, e bdc w chwili obecnej, za- pozwalaj nam ni y. Dlatego tracimy czno z
wsze potrafimy zaakceptowa to, co byo kiedy nie rzeczywistoci i zastanawiamy si, dlaczego tak
do przyjcia. Moemy zachowa spokj, poczucie powszechne na caym wiecie s choroby, psychozy i
humoru i wykorzysta dane dowiadczenie do oso- jest tylu nieszczliwych ludzi. Wiemy, e jestemy
bistego rozwoju. Tutaj i teraz to brama do przeywania w kontakcie z rzeczywistoci o tyle, o ile dowiadczamy
mioci, radoci i wolnoci, ktrych nie mona bezwarunkowego szczcia, mioci i wolnoci w
dozna w aden inny sposb. Kiedy opuszczamy danym momencie. Chwila obecna daje nam
chwil obecn, tracimy zwizek z rzeczywistoci i doskona wolno od wszelkich wizw - od wszel-
zaczynamy dowiadcza uczu negatywnych; przez kiego uwarunkowania, stumionych przey, sztyw-
nie prawdziwa cz nas domaga si powrotu do nych przekona, wszystkiego, co nie jest w harmonii z
Prawdy. prawami naturalnymi.
Chwila obecna czy nas ze wszystkimi obszarami Ludzie, ktrzy pitnuj powysze idee jako ideali-
ycia. Tysice przykutych do ka pacjentw styczne i nie majce zwizku z trudn rzeczywistoci
mogoby uzdrowi siebie, poznawszy t tajemnic. prawdziwego wiata, to ci, ktrzy pragn uspra-
Wszelkiego rodzaju choroby psychosomatyczne s wiedliwi swj sposb ycia. Trudno jest podj decyzj o
wynikiem presji, pod jak yjemy poza tu i teraz. zmianie. O wiele atwiej jest pozosta w znajomych,
70 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
utartych koleinach starego stylu ycia, nawet jeli
pene jest ono napi i lkw - przeplatanych odro-
bin przyjemnoci. Trzydzieci czy czterdzieci lat
zaprogramowania to dla niektrych ludzi co, z czym
po prostu nie potrafi si rozsta. A jednak jest to
droga do tej prawdziwej czstki nas, ktra zna jedynie
Wieczn Ekstaz.
Zatem prac z oddechem mona opisa jako pro-
ces, ktry pomaga nam rozbi skorup dawnego
uwarunkowania i stumionych wzorcw, uwalniajc
nas z niewoli przeszoci. Wznosimy si wtedy na
wyszy poziom wiadomoci, ktry nazywamy
wiadomoci Szczliwoci.
Skupianie wiadomoci podczas sesji oddechowej
polega na intensywnym koncentrowaniu si na tym,
co dzieje si w ciele albo z emocjami. Skuteczne
jest skupienie si na uczuciach i doznaniach, ktre
zwracaj nasz uwag w rezultacie aktywacji wzor-
cw energii. Bardzo to pomaga w odzyskaniu wia-
domego kontaktu z ciaem.
W czasie sesji pojawia si wiele myli. Wane
jest, aby pozosta w ciele i nie ucieka w wizje, obrazy
lub analizy. Kiedy energia zaczyna porusza si w
ciele, w postaci myli, emocji albo wrae fizycznych,
przenie uwag z oddechu na wzr energii, nie
przerywajc oddychania.
Myli: Jeli pojawi si myli, zauwa je i powr
do oddychania. Jeli bdziesz si stara ich pozby, tylko
si nasil. To nic zego mie myli, ale pamitaj, by
skierowa uwag z powrotem na oddech. Najpraw-
SKUPIANIE WIADOMOCI 71
dopodobniej bdziesz musia robi to wielokrotnie.
Emocje: Pozwl im si pojawi i by. Nie gub si
w nich. Bd wiadom najwaniejszej emocji, ale
przyjrzyj jej si z boku, obiektywnie, jak gdyby prze-
ywa j kto inny.
Doznania fizyczne: Pozwl im by. Kiedy przesu-
waj si w ciele, przesuwaj uwag wraz z nimi, cay
czas oddychajc. Bywa, e kiedy si na nich skupiasz,
mog si nasili. Po prostu pozwl im by i pamitaj, i
to, e jeste ich wiadomy, uzdrawia umys i ciao.
Przeycia w czasie sesji s rnorodne; moesz by
wiadomy szczekania psw w pobliu, mrowienia w
palcach albo bardziej intensywnej energii w rnych
czciach ciaa. Moe wystpi caa gama uczu, a
take pene albo czciowe przypomnienie sobie
jakiego wydarzenia z dziecistwa. Kiedy stumienia
zostaj zakrywowane, moemy czasami przeywa
myli, a zwaszcza emocje z tych chwil, kiedy
nastpio stumienie. Jeli jednak zintegrujemy w
materia na poziomie subtelnym, myli te i emocje
nie musz si pojawi.
Uwany ogld tych dozna poszerza nasz wia-
domo, nasz wszechwiat i wzmacnia si yciow.
Jest to po prostu skupienie caej naszej uwagi, albo
wiadomoci, na tym, co si akurat dzieje; ale w ogle
si w tym nie zatracamy ani tego nie analizujemy.
Przebudzenie" naszego ciaa, emocji i myli, jak
najbardziej dogbne, przypiesza nie tylko aktywacj
stumionych wzorcw energii, ale rwnie integracj.
Niekiedy nasz uwag mog przycign jedno, dwa
 72 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
lub nawet trzy zdarzenia, ktre zachodz oddzielnie
bd rwnoczenie. Zdarza si to, kiedy zostaj od-
dzielnie zaktywowane rne czci tego samego
wzorca energii. Na przykad, kiedy integrujemy stu-
mione przeycie zwizane z wypadkiem samochodo-
wym, ktry mielimy w modoci, najpierw moe po-
jawi si strach, potem bl, a nastpnie zo. Rw- TRACENIE WIADOMOCI
nie, w caociowym wspomnieniu, wszystko to moe
pojawi si rwnoczenie. Powinnimy skupi si na
energii, ktra jest wtedy najsilniejsza, czy bdzie to
doznanie fizyczne, czy emocja.
UMYKANIE UWAGI
Zdarza si, i nagle uwiadamiamy sobie, i co si
dzieje na zewntrz, za oknem albo w ssiednim
pokoju, i to odwraca nasz uwag. Kto moe mia
si albo rozmawia. Uwaga wymyka si ku tym zda-
rzeniom, poniewa niewiadomie unikamy wzorca
energii, ktry zaczyna si aktywowa. Niekiedy bodce
zewntrzne mog rozpocz aktywacj wzorcw i
wtedy si denerwujemy. Innym razem nasz uwag
odciga swdzenie, pragnienie poruszenia si lub
zmiany pozycji. To rwnie moe by zwizane z ujaw-
niajcym si wzorcem energii, dobrze wic jest skupi
si na tym, co dzieje si w ciele, i dogbnie tego
dowiadczy. Dwiki dochodzce z otoczenia powo-
duj u niektrych ludzi aktywacj materiau, lepiej
jest wic by wiadomym wydarze zewntrznych,
ni stara si ich nie dopuszcza.
SKUPIANIE WIADOMOCI
73
Podczas sesji korzystne jest zachowanie wiadomoci
caego ciaa. Bdziemy bardziej wiadomi pewnych
rzeczy ni innych, ale cokolwiek si pojawia, jest
dokadnie tym, na czym naley si w tym momencie
skupi i czego najlepiej jest w caoci dowiadczy.
Tracc wiadomo, stajemy si niewiadomi
wzorcw energii w ciele. Najczstszym przypadkiem
jest zanicie. Chocia relaks jest wany, istotne jest
rwnie skupienie wiadomoci na zaktywowanym
materiale, aby uatwi jego integracj.
SEN
Wielu ludzi zasypia w ktrym momencie sesji od-
dechowej. Zdarza si to czsto tu po integracji; roz-
lunienie, ktre towarzyszy integracji z chwil,
kiedy zdjty zostaje od dawna dwigany ciar stu-
mionych przey i stresw, moe sprawi, e kto
odpynie" w sen. Zachcam do tego moich klientw.
Dla niektrych ludzi, yjcych w wielkim popiechu
i stresie, gboki relaks jest czym tak obcym, e
ciao chwyta okazj, aby si rozluni, i osoby te
zasypiaj. Czsto wystarcza im krtka drzemka, po
ktrej kontynuuj sesj.
Zbyt czsto jednak sen suy unikniciu uwalnia-
nych przez oddech treci. Czsto zapadamy w sen,
kiedy zaczyna si aktywacja i zwizane z ni nieprzy-
 74 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
jemne uczucia, poruszone przez oddech. Wikszo z
nas nie chce ucieka w sen, ale ego jest tak silne, e
najwyraniej nie mamy siy mu si przeciwstawi.
Im bardziej walczymy, tym staje si silniejsze.
Dlatego potrzebujemy praktyka integracji oddechem,
ktry przeprowadzi nas przez t niewielk przeszkod,
dopki sami nie opanujemy procesu.
Aby pokona senno, proponujemy gbokie i szybkie
swobodne oddychanie. Pokonamy j te, jeli
usidziemy, uklkniemy opierajc rce o podog,
otworzymy oczy albo staniemy. Mona te udzieli
sobie pozwolenia na piciominutow drzemk, a potem
powrci do oddychania.
Jeli zasypianie staje si problemem, przesta
robi z niego problem. Przesta uwaa, e jest czym
zym. Jeli zasypiasz na kadej sesji oddechowej, tak
jak ja to robiem na pocztku, ciesz si, bo jest to
dowodem, e proces dziaa. To, e ego chc uciec, jest
po prostu jedn z form aktywacji. Negatywne os-
dzanie tylko przeduy przechodzenie przez ten okres;
akceptacja przypieszy je. Obserwuj siebie, kiedy
chce ci si spa i kiedy si budzisz. W tym okresie
bardzo wana bdzie dla ciebie obecno praktyka.
Ale nawet jeli przepisz p sesji, przyniesie ona
wielkie korzyci.
Uciekanie od uwanoci podczas sesji moe przyj
inne formy, ktre czasami su unikniciu treci
aktywowanych oddychaniem. Unikanie to jest czsto
podwiadome. Moemy mie ochot bez przerwy roz-
mawia ze swoim praktykiem i/lub odreagowywa
SKUPIANIE WIADOMOCI 75
pojawiajce si emocje, zamiast rozluni si i im
si podda, ucieka w fantazje i myli albo zawiesza
oddech. Osoby, ktre maj skonno do intelektu-
alizowania, mog cigle analizowa to, co si dzieje, i
roztrzsa problemy, a to odcina je od wszelkiego
kontaktu z doznaniami fizycznymi i uczuciami, z
ktrymi czy je oddech. W takich momentach od-
dychaj gbiej i skup si na doznaniach fizycznych w
ciele lub najsilniejszych emocjach.
KOMUNIKOWANIE SI PODCZAS SESJI ODDECHOWEJ
Czasami jest konieczne, aby praktyk i klient poro-
zumiewali si w czasie sesji. Nam, klientom, pomaga
krtkie wyraenie czy zwerbalizowanie odczu fi-
zycznych i emocji. Rozmowa moe pomc w lepszym
skupieniu si na wzorcu energii. Niekiedy jednak
pogawdka moe nas interesowa bardziej ni od-
dychanie. Taki unik bywa wiadomy lub niewiadomy
i nasz praktyk moe nam agodnie przypomnie, by
wrci do oddychania i raczej nie rozmawia.
Dobrze jest rwnie, w kadej chwili podczas sesji,
prosi o rzeczy, ktre w twoim odczuciu pomog ci
w danym momencie. Moesz poprosi o koc, kiedy le-
ysz zwinity w pozycji podu i integrujesz lk, o
pluszowego misia, do ktrego si przytulisz, o poma-
sowanie plecw, pogaskanie po wosach lub przytu-
lenie ci. To twoja sesja oddechowa, nie bj si wic
prosi o wszystko, co wedug ciebie wspomoe proces.
Czasami twj praktyk moe odmwi pocieszenia ci,
 76 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
kiedy odczuwasz intensywny smutek. Praktycy s
zwykle wyszkoleni w posugiwaniu si intuicj i mog
zostawi ci samego, aby w peni dowiadczy smutku.
Wiedz, co robi, i mog otworzy nowe drzwi do
twojej niewiadomoci. Nie s po to, aby ci ratowa.
Maj ci uatwi przebudzenie. Zaufaj im.
ODREAGOWYWANIE EMOCJI
Chocia odreagowywanie uczu nie powoduje inte-
gracji, moe nam pomc skupi si na pojawiajcej
si energii. Jeli chcemy mia si albo paka, rbmy
to. Nie wstydmy si. Jeli chcemy zwin si w
kbek, zrbmy to. Te i inne rzeczy, jakie mamy
ochot zrobi, s zupenie w porzdku podczas sesji,
pod warunkiem e nie nie robimy ich po to, aby
unikn wzorca energii, o ktrym postanowilimy,
e jest dla nas nieprzyjemny. Dopki nie opanujemy
trzeciego elementu, akceptacji, ktra polega po prostu
na tym, e postanawiamy cieszy si kadym poja-
wiajcym si dowiadczeniem, mamy czasami tendencj
do unikania albo opierania si wzorcowi energii przez
odreagowywanie towarzyszcej mu emocji. Jeli
uwiadomimy sobie, e to wanie robimy, przypo-
mnijmy sobie, e mona cieszy si wszystkim, a
potem cakowicie si rozlunijmy, poddajmy uczuciom
i doznaniom i kontynuujmy oddychanie. Wyraanie
emocji niekoniecznie prowadzi do integracji.
Pamitam, jak podczas kursu dla praktykw inte-
gracji oddechem grupa osb dowiadczonych w innego
SKUPIANIE WIADOMOCI 77
rodzaju terapiach pomagaa jednemu z uczestnikw
w wychodzeniu z kanau rodnego. Kana ten two-
rzyy cztery inne osoby, ktre si do niego przycis-
kay. Nowo narodzonego przyjto z wielk radoci.
Kiedy sam byem szkolony w tej metodzie i pochwa-
liem odgrywajcych t scen za pomysowo.
Przez cztery nastpne dni obserwowaem, jak w
mczyzna odgrywa ten sam dramat narodzin. Po-
wiedzia mi, e przedtem te robi to kilka razy ze
swoim praktykiem. Nie ingerowaem, poniewa grupa
nauczya si tej techniki od innego instruktora i
bya w ni bardzo zaangaowana.
W kocu poproszono mnie, ebym skomentowa
to, co robi. Powiedziaem, e technika jest dobra,
ale zauwayem, e skoro musz odgrywa dramat
narodzin cigle na nowo, wielokrotnie, to integracja
chyba nie zachodzi, a wyraanie samego dramatu
staje si waniejsze ni dowiadczanie uczu. By
moe, gdyby leeli spokojnie i pozwolili caemu do-
wiadczeniu swobodnie si rozwija, nie starajc si o
to, by cokolwiek si dziao, byoby to znacznie sku-
teczniejsze.
Poszli za moj rad i tak im si to spodobao, e
cakowicie porzucili koncepcje wyraania czegokol-
wiek. Tego rwnie nie polecam. Po prostu zostawmy
wszelkie reguy mwice o tym, jak powinno si co
robi, i otwrzmy si moliwie jak najpeniej na do-
puszczenie wszystkich przey do wiadomoci. Po-
zwlmy dziaa wszystkim piciu elementom, nie in-
gerujc.
78 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
ODPYWANIE" W MYLI I FANTAZJE
Czasami bardzo atwo jest odpyn" w myli i fan-
tazje. Zdarza si to zwaszcza ludziom, ktrzy lubi
analizowa myli i sytuacje, i tym, ktrzy lubi ma-
rzy na jawie. Moe to by bardzo przyjemne, ale nie
powinno trwa zbyt dugo, poniewa w tym czasie
proces nie zachodzi. Jeli w rodku sesji przychodzi
ci do gowy jaki wspaniay pomys, daj swojemu
umysowi nastpujce polecenie: Po dziesiciu mi-
nutach od zakoczenia sesji bd wyranie pamita
t myl". Nastpnie powr do oddychania.
ZAWIESZENIE ODDECHU
Zdarza, si, e podczas sesji kto nagle przestaje
oddycha i wydaje si nieprzytomny. W rzeczywistoci
jest on w bardzo gbokim stanie wiadomoci. Nie-
ktrzy nazywaj ten stan transcendentalnym". Mona
go najlepiej opisa jako wykroczenie poza myli,
emocje i doznania cielesne. Nie ma w tym nic nie-
bezpiecznego i czsto stan ten jest bardzo przyjemny i
korzystny. Zawieszenie oddechu nie jest sposobem
ucieczki, lecz form integrowania materiau na po-
ziomie subtelnym.
Zjawisko to zachodzi czsto wwczas, gdy osig-
niemy bardzo gboki stan relaksu po pewnym okresie
swobodnego oddychania. W krwi gromadzi si
bardzo duo tlenu, organizm prawdopodobnie wanie
pozby si czci stumionej energii i nagle pogra
SKUPIANIE WIADOMOCI 79
si w stanie prawie zawieszonej animacji. Umys, emocje
i ciao pozornie przestaj funkcjonowa, wystpuje
tylko bardzo sabe ttno. Wiele osb uwaa, e to
najgbszy stan relaksu. Niektre osoby pozostaj w
nim do trzech minut i nie reaguj na gony haas ani
na potrzsanie. Nie ma niebezpieczestwa, e nie
wyjd z tego gbokiego stanu, poniewa naturalny
mechanizm przetrwania znowu pobudza organizm do
pracy, kiedy jest gotowy.
Niektrzy ludzie nie pamitaj stanu zawieszonego
oddechu, inni maj w tym czasie wspomnienia z
wczesnego dziecistwa, a jeszcze inni, jak si wydaje,
pewne doznania parapsychiczne. Wikszo ludzi
mwi, e po wyjciu z tego stanu doznaj gbokiego
poczucia bezpieczestwa, odprenia i czystej ekstazy;
ale nie pamitaj niczego z okresu zawieszonego
oddechu.
Nie wszyscy dowiadczaj owego zjawiska, zwaszcza
ci, ktrzy si o to staraj. Nastpuje ono nie-
oczekiwanie, kiedy organizm jest na to cakowicie
przygotowany. Ci, ktrzy nigdy tego nie dowiadczaj,
odnosz jednak tyle samo korzyci z procesu, jak
osoby, ktre to przeyy.
Najlepiej mona opisa dowiadczenie zawieszo-
nego oddechu w nastpujcy sposb: wiemy, e je
przeylimy, ale nie wiemy, e je przeywamy. Nie
pimy, nie mamy myli, uczu ani dozna, poniewa
wykroczylimy poza nie, aby na krtko dotkn
swego wewntrznego Ja.
80 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
BRAK KONTAKTU Z DOZNANIAMI FIZYCZNYMI I EMO-
CJAMI
Intelektualici czsto cierpi na brak dozna fi-
zycznych i uczu, poniewa skupiaj si na tym, co
dzieje si w ich gowach. Oczywicie, odczuwaj je,
ale ich wiadomo ciaa i emocji nie jest tak wy-
ostrzona jak u osb uczuciowych albo aktywnie dzia-
ajcych.
S rwnie ludzie tak stumieni, e czuj bardzo
mao, nawet kiedy s emocjonalnie poruszeni. Tacy
ludzie, a take intelektualici, mog odnie najwiksze
korzyci z oddychania. Poniewa proces ten wymaga,
abymy przez odczuwanie uwiadomili sobie
wikszo zaktywowanej energii, przeprowadzenie ta-
kich osb przez sesj bywa najwikszym wyzwaniem.
Kiedy pytamy, jak si czuj, odpowiadaj: Myl,
e czuj si...".
W ciele zawsze si co dzieje: przesuwa si energia,
bije serce i kry krew. Kiedy podczas sesji mylimy,
e nic si nie dzieje, to nie dlatego, e tak jest, lecz
dlatego, e nie jestemy tego wiadomi. Rozwijajc
samowiadomo, potrafimy lepiej skupi si na ak-
tywowanym materiale, podczas gdy jest on jeszcze
subtelny, i w ten sposb wczeniej go zintegrowa
oraz uczyni cae dowiadczenie wysoce przyjem-
nym.
ylimy z naszymi stresami bardzo dugo, czsto
wic moe by trudno je sobie uwiadomi, bo bardzo
do nich przywyklimy.
SKUPIANIE WIADOMOCI 81
Leonard Orr i Sondra Ray w swojej ksice pisz:
Blokady pamici spowodowane przeszymi urazami s
powszechnym przedmiotem psychologii". Teoria mwi,
e bolesne dowiadczenia s zablokowane w naszej
pamici, poniewa nie chcemy pamita blu.
Wedug nas przypomnienie sobie takich do-
wiadcze uwalnia nas od blu i oswobadza umys i
ciao. Uwolnienie to nie jest bolesne, bywa wrcz
bardzo przyjemne. Lk przed bolesnymi wspomnie-
niami utrzymuje bl w umyle lub ciele, dowiad-
czamy wic blu albo napicia. Aby wyswobodzi pa-
mi, trzeba pozby si opinii, e przypomnienie sobie
przykrych wydarze wzmaga bl, i zaakceptowa
myl, e uwolnienie jest cudowne i warto powici
mu czas.
Praca z oddechem skupia si bardziej na uwal-
nianiu ni ponownym przeywaniu urazu. Wynoszc z
domu mieci, wikszo ludzi nie uwaa za potrzebne
sprawdzania kadej pojedynczej puszki, butelki,
opakowania czy pudeka przed ich wyrzuceniem. Wy-
stpuje jednak dziwne zjawisko, e ci sami ludzie,
zanim pozbd si psychicznych mieci, czuj, e
musz je dokadnie przejrze, przebra, posmakowa,
dotkn, powcha, przeanalizowa, poklasyfikowa,
zbada i zrozumie punkt po punkcie, aby upewni
si, e nie wyrzuc nic cennego. Posugujc si t
analogi, mwimy, e o ile psychoanaliza i psycho-
terapia przypominaj pracowite przebieranie psy-
chicznych mieci w celu ich zrozumienia, o tyle praca z
oddechem w wikszoci przypadkw polega na
82 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
wyrzuceniu ich za jednym zamachem. Na pocztku
niektrych bardzo niepokoi fakt, e proces oddechowy
uwalnia mnstwo negatywnych myli tak szybko, i
nie ma czasu myle ani rozumie. Natomiast po
sesji wikszo osb ma tak wspaniay nastrj, e
zupenie nie zaley im na rozumieniu".
W cyklu sesji oddechowych wzorce energii zmie-
niaj si. Stumiony materia uoony jest warstwami,
jedna na drugiej -jak cebula, i niczym skorupa
otacza nasze Prawdziwe Ja. Gdy jedna warstwa si
zintegruje, zawarty w niej uprzednio wzorzec energii
znika albo przestaje by wany. Jej integracja zwykle
aktywuje nastpn warstw lec tu pod ni.
Poniewa kada warstwa jest inna, sesje oddechowe i
nasze dowiadczenia w trakcie sesji za kadym razem
s inne. Zatem nie tramy czasu na porwnywanie
sesji. Prowadzi to bowiem do oczekiwa co do tego,
jaka powinna by nastpna sesja. Nie ma to sensu.
Cokolwiek si zdarza, jest dobre w danej chwili.
Nie da si zreszt porwna postpw uczynio-
nych na kadej z sesji. Wiemy, czy s skuteczne,
dziki temu, co zmienia si w yciu. O ile wolniejsi
si czujemy i o ile peniejsi jestemy ycia. Co ciekawe,
niektrzy ludzie mwi, e midzy drug a pit sesj
ich ycie jakby si rozpada. Dzieje si tak dlatego, e
zaamuj si ich uprzednie systemy przekona i
stare programy i w zwizku z tym przez jaki czas
czuj si bezbronni. To dobry znak, wiadczcy o tym,
e przeamali dawne uwarunkowania. Jest to te
znak przebudzenia. Na szczcie okres ten nie trwa
SKUPIANIE WIADOMOCI 83
dugo. Jeli co takiego bdzie dziao si z tob, po-
rozmawiaj o tym ze swoim praktykiem integracji
oddechem. Nie oznacza to, e ci, ktrzy nie maj
podobnych odczu, robi co le. Kady reaguje ina-
czej, dokadnie tak, jak ma reagowa. Zatem odpr
si i ciesz si podr.
Wydaje si, e na kolejnych sesjach coraz mniej
si wydarza. To dlatego, e integrujemy stumienia
na coraz subtelniejszym poziomie. Integracja na gb-
szych poziomach umysu oznacza, e mamy mniej
wspomnie i odywa w nas mniej przeszych traum,
poniewa wzorce integruj si, zanim zd dotrze
do powierzchni wiadomoci. Dziki temu proces jest
agodny i bardziej relaksujcy.
O CZYM NALEY PAMITA PODCZAS SESJI ODDECHO-
WEJ
Pozosta w ciele; nie odpywaj w wizje, obrazy i
mylenie.
Gdy energia zacznie porusza si w ciele i prze-
jawia jako myl, uczucie lub doznanie fizyczne, prze-
nie uwag z oddychania na to, co si pojawio (wzo-
rzec energii). Przez cay czas oddychaj.
Myli. Kiedy przychodz, zauwaaj je i powracaj
do oddychania. Nie opieraj si im, bo tylko si
wzmocni.
Emocje. Pozwl, by si pojawiay. Nie gub si w
nich ani nie utosamiaj z nimi. Moesz wyraa
wszystko, co si pojawia. Kade uczucie jest bez-
84 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA

pieczne. Wyjd poza reakcj i dotrzyj do kryjcego

si za ni lku; cay czas oddychaj.
Doznania fizyczne. Powitaj je; gdy poruszaj si
w twoim ciele, podaj za nimi uwag. Cay czas
oddychaj. Przede wszystkim pamitaj, by dobrze si
bawi.
Rozdzia 10

Nowa koncepcja szczcia

Swobodne oddychanie i zwizane z nim poszerzenie

wiadomoci (pierwsze dwa elementy) umoliwiaj nam
zmian postawy wobec rzeczywistoci, nowe jej
postrzeganie. Przyjrzyjmy si prostej, ale jake
potnej myli:

Wszyscy yjemy w stanie doskonaej Szczliwoci,

czy jestemy tego wiadomi, czy nie.

Rozwijajc to stwierdzenie, mona powiedzie, e

wszystkie formy ycia, sytuacje i warunki s dosko-
nae. Skoro tak, to kady z nas pozostaje w dobro-
stanie, cho wikszo jest jednak zupenie tego nie-
wiadoma. Mona to wytumaczy tym, e chocia
nasze wewntrzne Prawdziwe Ja dowiadcza wszyst-
kiego w stanie doskonaej szczliwoci, umys nie
zawsze postrzega rzeczy w ten sposb. Umys bo-
wiem zosta uwarunkowany przekonaniami, e co
jest ze, nieprzyjemne, haniebne lub niewaciwe.
 86 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Wewntrzne Prawdziwe Ja dowiadcza wszystkiego w
ekstazie, natomiast powierzchniowy uwarunkowany
umys znieksztaca ycie swoim postrzeganiem i
pozbawia siebie dowiadczania szczcia. Praca z
oddechem wydobywa szczliwo na powierzchni
umysu, gdzie moemy j wiadomie przeywa.
wiadomo szczcia nie jest emocj. To stan
doskonaej egzystencji, czystego istnienia" w za-
wsze obecnej chwili. wiadomo t mona okreli
jako odczuwanie najwyszego dobra w nas, owej
iskry Boskoci. Jezus - Jeshua Ben-Miriam*- mwi,
e krlestwo niebieskie jest w nas. Buddyci
nazywaj w stan nirwan. Gurdijew** nazwa go
wiadomoci obiektywn".
W zasadzie jest to umiejtno spojrzenia z boku
na funkcjonowanie wasnego umysu i ciaa i obser-
wowania prawdziwej rzeczywistoci w swoim wn-
trzu. Musimy pamita, e nie jestemy umysem
ani ciaem. Jestemy PRAWD.
Wiemy o tym, poniewa dowiadczamy umysu i ciaa;
nie moemy by tym, co postrzegamy albo czego
dowiadczamy - podobnie to nie same oczy widz,
lecz my widzimy przez nie. Ten, ktry dowiadcza,
* Jeshua Ben-Miriam byo prawdziwym imieniem Jezusa. Zmieniono je na
Jezus" w tumaczeniu Biblii na jzyk grecki. Jezus jest imieniem
greckim.
** Jurij Iwanowicz Gurdijew (ok. 1872-1949), mistyk rosyjski. Zaoy
swoj szko we Francji we wczesnych latach dwudziestych. Gurdijew
gboko wpyn na moje ycie i jego myl przewija si przez wikszo
moich ksiek.
NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 87
jest czym zupenie rnym od dowiadczenia. Aby
jednak istnie, musi mie on przedmiot dowiad-
czenia, ktry jest czym od niego oddzielnym.
Bdzie to bardziej jasne, kiedy zrozumiemy, e ist-
nieje tylko chwila obecna. Poza chwil obecn nie
istnieje nic. Wspomnienia przeszoci i wyobraenia o
przyszoci to tylko myloksztaty w umyle, majce
niewielki zwizek z tutaj i teraz. Jestemy wiado-
moci. Nie jestemy naszym ego, umysem, osobo-
woci ani ciaem. Nie jestemy pojemnikiem dla
wiadomoci, z ktrym wikszo z nas si utosamia,
lecz sam wiadomoci. Nie jestemy tym, ktry jest
wiadomy. Jestemy wiadomoci.
Nasz umys i ciao s tym, co jest dowiadczane, a
my - wiadomo - jestemy dowiadczajcym. Jako
dowiadczajcy przeywamy w bogoci kad nowo
pojawiajc si sekund; nie umiemy bowiem
dowiadcza czasu w jakikolwiek inny sposb. To
umys, ktry zmienia rzeczywisto w iluzj, porw-
nujc sytuacj obecn z przesz i przysz, nie yje w
chwili obecnej. Tak porwnujc, umys odmawia
chwili obecnej realnego istnienia i wskutek tego po-
strzega frustracj, lk, samotno i cierpienie.
Kiedy ,nie jestemy w chwili obecnej, nasze Praw-
dziwe Ja (Dowiadczajcy) zapada w sen. Wikszo
ludzi spdza 99 procent ycia w tym stanie niewia-
domoci. Musimy przebudzi si z sennych maja-
kw do rzeczywistoci chwili obecnej.
Aby wyj ze sfery oddzielenia i odnale jedno z
yciem, musimy wykroczy poza dowiadczenie
 88 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
i dotrze do transcedentalnej natury czystego Abso-
lutu. Nie jestemy umysem ani ciaem. S one na-
rzdziami, ktrych uywamy albo naduywamy
w celach twrczych. S przedueniem Prawdziwego
Ja, podobnie jak motek jest przedueniem rki
cieli.
My jestemy wycznie Dowiadczajcym, oddziel-
nym od tego, czego dowiadczamy. Dlatego Ja, dusza,
Dowiadczajcy zawsze jestem w stanie najwikszej
szczliwoci, niezalenie od tego, co przeywa mj
umys lub ciao. Na tym poziomie nie ma osdzania
dobra i za, rzeczy waciwych i niewaciwych,
upodoba i niechci. Wszystko tylko JEST. Nie ma
rwnie czasu. Jestem JA, ktry dowiadczam umysu
tworzcego dowiadczenia. I albo si nimi ciesz, albo
ciesz si moim wyborem, by si nimi nie cieszy. To
jedna z tajemnic wiecznego szczcia. Przemyl to
ostatnie zdanie.
Podczas sesji oddechowej, na takim czy innym
poziomie, przeywamy bog rado, cieszc si tym, Jeli jestemy smutni, bdmy entuzjastycznie
co si pojawia, bez wzgldu na to, co to jest i jak
nasz umys postrzega to w chwili stumienia.
wiadomo jest szczliwoci. ycie staje si zmu; jest on nasz gwn si motywacyjn. Zmy-
radosne, kiedy uwiadamiamy sobie wasn szcz-
liwo i postanawiamy pozytywnie traktowa nasze
dowiadczenia. Gdy jest ona podwiadoma, a my
postanawiamy czego nienawidzi, wyprze si, co
zignorowa, stumi, wtedy pojawia si cierpienie.
Nasz wybr, by cierpie, jest przyczyn wszelkiego
cierpienia.
NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 89
Kluczowym sowem w ostatnim zdaniu jest wy-
br". Wszyscy mamy wybr, cho wydaje si, e
wikszo z nas o tym nie wie. Czsto nie wiemy,
poniewa nie chcemy wiedzie, ignorujemy. Tumienie
polega wanie na ignorowaniu. Gdy natomiast
naszym wyborem bdzie cakowita, yczliwa akcep-
tacja peni naszego dowiadczenia, przyjcie za nie
penej odpowiedzialnoci, przyznanie, e jest ono
nasze, pokochanie go oraz miowanie siebie za swj w
nim udzia, wwczas cierpienie bdzie niemoliwe.
Najpierw zdajmy sobie spraw, e nasze myli s
jedynym rdem naszej psychicznej rzeczywistoci, a
nastpnie, e wszystko, czego dowiadczamy, jest
zaspokojeniem pragnienia. Ta cz nas, ktra prag-
na uzyska co, co teraz osigamy, jest w stanie
doskonaego spenienia. Zatem witujmy nasze do-
wiadczenia. Odnomy si do wszystkiego z entu-
zjazmem. Jeli si zocimy, naprawd wejdmy" w
nasz zo. Jeli si boimy, naprawd przeyjmy lk.
smutni... i tak dalej.
Wszyscy mamy nieograniczone zasoby entuzja-
wanie podogi, sprztanie pokoju - wszelkie zajcia -
wykonamy skuteczniej, jeli zrobimy to z entuzja-
zmem. W entuzjazmie dla samodoskonalenia si
musimy pamita o zaakceptowaniu poziomu, na
ktrym jestemy teraz. Akceptacja wasnych sa-
boci" toruje drog do radosnego rozwoju.
90 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Negatywne osdzanie uczu albo, jeli ju o tym
mowa, czegokolwiek oznacza, e zuywamy cz
energii na ich stumienie. Uczucia po prostu s. Nie
mog by ze. Przyczyn negatywnych emocji jest
nasz opr wobec prawdy - wtedy gdy nie jestemy w
chwili obecnej. yjc prawdziwie w chwili obecnej,
potrafimy podda si kadej emocji, cieszy si ni i
dziki temu j zintegrowa.
Bl" to sowo wynalezione przez zdezorientowanych
ludzi, ktrzy postrzegaj energi jako z, ranic i
nieprzyjemn. Bl nie istnieje, jest tylko w umyle.
Istnieje energia, ktra niekiedy moe sta si bardzo
silna. Jedyna rnica midzy energi a blem polega
na tym, e jedni potrafi cieszy si swoj energi, a
inni, ktrzy odczuwaj bl, cierpi.
Odczuwanie energii jest wane, poniewa gdy czu-
jemy siln energi gdzie w ciele, jest to znak, e co
wymaga naszej uwagi, jaki narzd jest w stanie nie-
rwnowagi lub w stresie albo zaczyna chorowa. Jeli
zatniemy si w palec, odczuwana energia mwi nam,
e musimy powstrzyma krwawienie i zrobi opa-
trunek.
Nie sugerujemy tutaj tumienia blu, lecz zmian
punktu widzenia. Zamiast odczuwa energi jako bl,
odczuwajmy tylko energi. Inaczej j postrzegajmy.
Musimy przeama swoje uwarunkowanie, ktre
mwi nam i prawdopodobnie mwio od chwili naszego
pierwszego oddechu, e pewna energia jest bolesna lub
nieprzyjemna. Sowo bl" jest czci naszego
uwarunkowania, dopki wic mamy je w swoim
NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 91
sowniku, bdziemy zawsze cierpie z blu. Skoro
jestemy uwarunkowani przekonaniem, e jaka
energia jest blem, bdziemy cierpie, ilekro j
poczujemy. Zatem przesuwajc punkt cikoci z blu na
energi, zaczynamy przezwycia bl i cieszy si
energi. Kiedy Jeshua (Jezus) wisia na krzyu,
niewtpliwie bardzo mocno odczuwa t energi,
prawdopodobnie - w swojej wysoko rozwinitej wia-
domoci - znacznie mocniej, ni my bymy j od-
czuwali, ale nie cierpia z jej powodu. Jeshua, bdc
czowiekiem samourzeczywistnionym, ktry do-
wiadcza ekstatycznej wiadomoci, mg spojrze w
oczy swoich przeladowcw z cakowitym wsp-
czuciem, poniewa rozumia, na jakim s etapie roz-
woju i dlaczego go torturuj. Potrafi kocha wasn
energi, a take energi ludzi, ktrzy znajdowali si
przy nim. Bo nie byo w nim lku, jedynie mio;
jego umys nie by rozdarty midzy dobro a zo. Je-
shua nie osdza.
Prawd jest, e nie ma we wszechwiecie nic, co
jest ze, bolesne i nieprzyjemne. Wszelkie ycie istnieje
po to, by nas kocha i wspiera. To tylko percepcja
naszego umysu powiada nam, e istniej rzeczy nie-
przyjemne. Nasze zapatrywania, sposb, w jaki po-
strzegamy wasn rzeczywisto, s kontrolowane
gwnie przez uwarunkowany umys, faszywe ja
stworzone z programw pochodzcych z okresu na-
szego wychowania, ktre z czasem przeksztaciy si w
przekonania.
92 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA

Postrzegajc bl albo to, co zwykle uwaamy za

dowiadczenia nieprzyjemne, moemy wybra cierpi j
nie, gdy tymczasem prawdziwa cz nas dowiadcz^,
ekstazy. Lub odwrotnie, moemy wydoby ekstaz ni
powierzchni wiadomego umysu dziki oddycha-!
niu, .skupieniu, dopuszczeniu jej i akceptacji. To jest
mio.
Istnieje tylko szczliwo, przejawiajca si w rno-
rodnych formach energii. Jeli nasz uwarunkowany
umys wierzy, e pewne dowiadczenia s nieprzy-
jemne, to nasz wiadomo kontroluje przeszo.
Aby wspomc tumienie, umys musi stworzy system
zafaszowa i kamstw, by podtrzyma pierwotne
kamstwo. Kamstwa mwione innym s niczym w
porwnaniu z tymi, jakie mwimy sobie. Ale dziki
integracji oddechem moemy zacz dostrzega, e
dowiadczenie byo naprawd przyjemne. Zatem je-
dynym stumieniem w ciele jest stumione szczcie.
Dopuszczanie i akceptacja to po prostu kochanie
wszystkiego w naszym dowiadczeniu. Wyjciem al-
ternatywnym jest nienawi i tumienie uczu, co
prowadzi do blu i cierpienia. Nie moemy zmieni
tego, co zdarzyo si w przeszoci, nawet pi sekund
temu, ale moemy zmieni swj sposb reagowania
na sytuacj, jeli jestemy wystarczajco wiadomi
naszych uwarunkowanych reakcji.
Lubienie jednego, a nielubienie drugiego koczy si
dla nas wewntrznym rozdarciem. Bdc za wia-
domi swoich uczu, potrafimy je dopuci, a nastpnie
zaakceptowa, to znaczy pokocha kad ich stron.
 Rozdzia 11

Nasze Prawdziwe Ja i jego

ekstatyczna wiadomo
Jestemy w stanie doskonej szczliwoci, czy
mamy tego wiadomo, czy nie.

Zrozumienie ekstatycznej wiadomoci posuwa

nas o krok ku naszemu Prawdziwemu Ja. Jest to
gwnym celem wszystkich wielkich nauk, tylko e
cel ten jakby si zatraci albo zosta zredukowany do
powierzchownej mitycznej koncepcji kary i nagrody,
otrzymywanych w piekle bd w niebie lub bdcych
skutkiem naszej karmy. Koncepcja przyczyny i
skutku jest prawdziwa, ale ograniczona, bo odnosi si
do umysu w fizycznej sferze egzystencji. Na wyszych
poziomach wiadomoci, gdzie dowiadczamy
samourzeczywistnienia, wykraczamy poza t
ograniczon sfer, nawet poza samo rdo myli i
rozumienia, i docieramy do czystej Prawdy.
Szczliwo to stan wiadomoci wykraczajcy
daleko poza ten, jakiego wikszo z nas dowiadcza
94 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
w codziennym yciu. Dla wielu ludzi ekstatyczna
wiadomo jest kwesti wiary, zanim autentycznie
jej dowiadcz. Wwczas staje si rzeczjywistoci.
Taka jest Prawda we wntrzu kadego z nas. Iskra
Boskoci, ktra jednoczy ca ludzko. Kiedy do-
ciera ona do wiadomego umysu, dowiadczamy
wiadomoci ekstatycznej. Do tego momentu jest to
stan podwiadomy. Szczliwo trwa w nas, czekajc,
a j zintegrujemy z powierzchniow wiadomoci,
kiedy usuniemy z ycia fasz. Fasz nie jest
rzeczywisty. Jest iluzj. Tylko Prawda jest rzeczywista i
kiedy jestemy w kontakcie z rzeczywistoci,
doznajemy szczliwoci. Gdy, niewierni chwili obecnej,
nie jestemy tu i teraz, odgradzamy si od tego, co
rzeczywiste, i tracimy szczliwo na poziomie
wiadomym, usuwajc j w podwiadomo. Odma-
wiamy sobie Prawdy, przebywajc albo w przeszoci,
albo w przyszoci. Osdzamy sytuacje negatywnie, kiedy
wycofujemy wiadomo z rzeczywistoci. Gdy
wiadomo si z czego wycofuje, ignorujemy to.
Pozostaje ignorancja. Ignorancja jest przyczyn ca-
ego cierpienia.
Instynktownie wiemy jednak, e ekstatyczna wia-
domo istnieje, bo inaczej nie szukalibymy jej cigle.
Podobnie nie szukalibymy mioci. W prbach
odnalezienia naszej prawdziwej natury, jak jest
ekstaza, poszukujemy przyjemnoci na zewntrz siebie.
Ale znajdujemy tylko tymczasowe zadowolenie,
poniewa rzeczy cigle si zmieniaj. Tylko Prawda
trwa.
NASZE PRAWDZIWE JA. .. 95
Szukanie prawdy jest sztuk odkrywania rda
wszelkiej ekstazy we wntrzu naszej istoty, a nie w
przyjemnociach zewntrznych. Przyjemno po-
chodzca z rzeczy zewntrznych jest warunkowa.
Szczliwo pochodzca z wewntrz jest bezwarun-
kowa i dlatego stale obecna, niezalenie od tego, czy
przeywamy j wiadomie, czy nie. Rado pynca z
rzeczy zewntrznych pochodzi z nich pozornie.
adne bogactwo, wadza, seks, narkotyki, dobre
jedzenie itd. nie zawieraj szczcia same w sobie,
lecz su do wyrwania malekiej czstki z tej nie-
skoczonej szczliwoci kryjcej si wewntrz nas.
Dowodem tego jest fakt, e to, co sprawia przyjem-
no jednej osobie, niekoniecznie jest przyjemne dla
innej. Jedna osoba moe znale tymczasowe zado-
wolenie w seksie i wadzy, ale pozostanie obojtna
najedzenie i narkotyki; dla innej najwaniejsze jest,
by j aprobowano. Jeszcze inna bdzie si cieszy
pienidzmi, majtkim itd. Gdyby prawdziwe szczcie
znajdowao si w rzeczach zewntrznych, a nie w nas
samych, nie byoby adnej rnicy w naszych gustach.
Panowaaby cakowita jednolito.
W gbi stan szczliwoci trwa stale, podczas gdy
dowiadczenie szczcia jest wraeniem umysu,
kiedy nasze myli stykaj si akurat z jakim przy-
jemnym wspomnieniem albo przedmiotem. Widzimy
na przykad kwiat lub inny pikny przedmiot i kontakt
wzrokowy stwarza wraenie w umyle, odczucie
szczcia. Ale to szczcie jest warunkowe, poniewa
opiera si na oczekiwanich i potrzebach emocjonalnych.
96 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Zabierzmy pikny przedmiot, a szczcie take znik-
nie.
Stan szczliwoci panuje w gbi nas niezalenie
od tego, czego dotkn nasze myli. Nie zaley od staego
dopywu cudownych wrae albo piknych widokw.
Trwa niezmiennie, bez wzgldu na wszystko.
Wikszo z nas go nie dowiadcza. Dlaczego? Z po-
wodu stanu naszego umysu, penego stumie i na-
pi. Dopki si nie oczycimy, nasze dowiadczanie
szczcia zalene jest od odczuwanych emocji, do-
zna fizycznych i rozrywek intelektualnych. Na naszym
poziomie stopie szczcia wywoanego przez jakie
wraenie odebrane przez umys zaley od Czystoci
umysu; im czystszy umys, im mniej w nim stre-
sw, z tym wiksz przyjemnoci odbiera dany
przedmiot. Innymi sowy, im wicej mamy blokad,
tym okropniejszy wydaje si wiat. Im mniej, tym
wiat jest pikniejszy.
W miar oczyszczania poszerza si nasza wiado-
mo i w sposb naturalny wzrasta zdolno dowiad-
czania i rozumienia rzeczy na gbszym poziomie.
Wraz z naszym rozwojem rozumienie i odczuwanie
szczcia potguj si jednoczenie. Widzimy na
przykad kwiat i czujemy si szczliwi. Ale warto
tego szczcia zaley od naszej zdolnoci do jego
przeywania. Gdy wiadomo si poszerza, ta zdol-
no ronie. Widzimy ten sam kwiat, ale cieszymy
si nim bardziej. Umiejtno cieszenia si kadym
dowiadczeniem jest warunkiem do szczliwoci.
Odgradzajc si od rzeczywistoci, osdzajc jakie
NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 97
dowiadczenie jako nieprzyjemne, czyli tracc czstk
wiadomoci, ograniczamy swoj zdolno do od-
czuwania szczcia. Zdecydowalimy uczyni dane
dowiadczenie nieprzyjemnym przez odgrodzenie
wiadomoci nieprawd - e co jest nieprzyjemne.
Nic we wszechwiecie nie jest nieprzyjemne ani nie-
waciwe. Wszystko jest doskona ekstaz. Uznajc
co za przykre, ustanawiamy system wartoci zego i
dobrego, dzielcy rzeczy na waciwe i niewaciwe,
sprawiajce przyjemno i przynoszce cierpienie,
wiadome i niewiadome. Wiara w dualizm jest przy-
czyn cierpienia.
Stykajc si po raz pierwszy z zasad szczliwoci,
wielu ludzi nie potrafi jej przyj. Tak samo byo ze l
mn. Jak mona zaakceptowa zbrodnie, przemoc i
wojn? Jak moe istnie w wiecie rwnowaga, jeli nie
ma za, a tylko dobro? Panuje powszechne przekonanie,
e dwie rwne i przeciwstawne sobie siy, l dobro i zo,
jin i jang itp., utrzymuj wszechwiat l w
rwnowadze i gdyby jednej z nich zabrako, |
wszechwiat by si rozpad. Moe to prawda, a moe
nie. Ale skupianie naszej wizji na niszych poziomach
wiadomoci i przywizywanie si tylko do
ziemskiego wymiaru egzystencji powoduje nasze |
uwizienie w tych ograniczeniach. Powinnimy
unie wzrok ku wyszym wymiarom. Wyobramy
sobie wahado hutajce si z lewa na prawo. Prawa
strona reprezentuje dobro, a lewa zo. Jeli skupimy si
na prawej i bdziemy kocha tylko dobro, jednoczenie
nienawidzc za i odrzucajc je, podzielimy
98 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 99

cae przejawione stworzenie na dwie czci i bdziemy wobec ludzkich saboci. Stale powtarza, e jeli nie
dowiadcza dualizmu. Natomiast wznoszc si bdziemy aowa za grzechy i nie przyznamy, e je-
wiadomoci tak, by obja widnokrg z wyszego stemy grzesznikami", zostaniemy skazani na wieczny
punktu - punktu, w ktrym zawieszone jest wahado ogie piekielny. Brak tolerancji wobec sabych", do
- odnajdziemy doskonay spokj, rwnowag i ktrych zalicza prawie wszystkich z wyjtkiem
harmoni. Takie jest przeznaczenie ludzkoci - od- siebie i swoich wspwyznawcw, w kocu dopro-
nale wewntrzny spokj, mio i doskonao, ten wadzi Piotra do pogardzania wikszoci ludzi. Za-
szczyt ycia, ktry jest Boskoci w kadym z nas, to cz nawet przybiera fizyczne cechy tego, ktrego
Wysze Ja, doskonae i radosne, czyjestemy tego najbardziej nienawidzi - diaba. Zdawao si, e
wiadomi, czy nie. przejawia to, co mocno tkwio w jego umyle. Sy-
Powodem zbrodni, przemocy i wojny jest lk. Lk szaem potem, e Piotr przechodzi leczenie psychia-
jest gwn przyczyn stumie. Gdy tumimy energi, tryczne. Nawiasem mwic, taki fanatyzm spotyka si w
stajemy si uwarunkowani przez ego, ktre czuje si wielu religiach i w filozofiach politycznych.
oddzielone od innych ludzi. To oddzielenie jest Chrystus, a take Budda, Krishna, Mahomet i
jedynym zem, jakie istnieje. Angielskie sowo eiril, wszyscy wielcy nauczyciele mwili o jednoci i mioci
czyli zo", jest takie samo jak liue - y", tyle e oraz o tym, e niewiedza stwarza faszywe ja, ktre
pisane odwrotnie. nazywali zem albo diabem. Wydaje si, e wielu
Mahatma Gandhi kiedy powiedzia: Jedynymi wyznawcw przekrcio ich nauk; nadali oni
diabami, jakie istniej, s te, ktre biegaj luzem w niewiedzy faszyw moc, stwarzajc diaba jako rze-
sercach ludzi". czywicie istniejcy, oddzielny byt.
Kiedy miaem znajomego; nazwijmy go Piotrem. Oczywicie wiara w istnienie odrbnego, zego
By on bardzo gorliwym chrzecijaninem, ale jego pry- bytu, ktry moemy obwinia za wszystkie nasze nie-
watna doktryna zdawaa si raczej doktryn nieak- szczcia, bardzo odpowiada naszemu ego. Pomaga
ceptacji ni mioci, ktrej naucza Chrystus. Wyda- nam unika odpowiedzialnoci za nasze ycie. Wiara w
wao si, e ma obsesj na punkcie dzie diaba". to kamswo, fikcj ego, przejawiajc si w postaci
Zbrodnie, wojny, katastrofy, gd - wszystko byo pewnych myli i uczu, prowadzi nas do przekonania,
dzieem Szatana. Czsto powtarza, abym wystrzega e jestemy oddzieleni od prawdy, i sprawia, e le
si" swojego zwizanego z New Ag sposobu mylenia, pojmujc rzeczywisto, yjemy w dualizmie. Czy
bo opta mnie ksi ciemnoci. Obserwowaem Piotra jeste tego wiadomy?
i zauwayem, e jest bardzo nietolerancyjny
100 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Bhagavad Gita (rozdzia 7: 27) powiada: Pod wpywem
zudnego przekonania o dwj ni, wywodzcego si,
Bharato, z uczucia podania i niechci, wszyscy
zmierzaj w yciu ku cakowitemu pogreniu si w
bdzie"*. yjc w wiecie przeciwiestw, podamy wntrzn prawd, ktra zaspokaja wszystkie nasze
szczcia, ale wierzc w nieszczcie, doznajemy nie-
szczcia. yjc w wiecie przeciwiestw, podamy jemy si kochajcy, szczliwi i wolni.
przyjemnoci, ale wierzc w cierpienie, doznajemy
cierpienia. Dotyczy to wiary w kade kamstwo. Z po-
wodu niewiedzy miotamy si midzy upodobaniami a
niechciami, tym, co nas przyciga, a tym, co nas
odpycha, midzy przywiazaniami a awersj, spokojem a
niepokojem, mioci a lkiem, piekem a niebem,
przeszoci a przyszoci, dziaaniem a reagowa-
niem.
Wszystko jest doskona szczliwoci, czy jeste-
my tego wiadomi, czy nie. Ale z powodu wasnej
niewiadomoci odgradzamy si od prawdy i yjemy
w dualizmie dowiadczenia.
Ilo cierpienia w naszym yciu zaley od tego, w
jakiej mierze opieramy si na faszu. Jako istoty
rzdzone nawykami, uwarunkowane, wierzymy, e
do szczcia potrzebne s nam rzeczy zewntrzne:
wadza, presti, sukces, pienidze. Zarazem, potrze-
bujc ich do podbudowania siebie, tworzymy take
przekonanie, e mog nas zrani. Skoro nasze szczcie
zaley od rzeczy zewntrznych, to oddajemy
* Przekad Joanny Sachse (przyp. tum.).
NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 101
niejako wadz nad nami innym ludziom lub posia-
danym przedmiotom i czujemy si nieszczliwi, kiedy
ich czyje utracimy. Znowu, jest to tylko wynikajc z
percepcji iluzj. Gdy poczymy si z nasz we-
potrzeby i pokazuje nam, jak jestemy peni, sta-
Nie ma nic zego w cieszeniu si sukcesem, ma-
jtkiem lub zwizkami z innymi ludmi. Problem
zaczyna si dopiero wtedy, gdy te wartoci zewntrzne
uwaamy za warunek naszego szczcia. Dobrze jest
ich dowiadcza, ale czsto staj na przeszkodzie
wewntrznemu rozwojowi, a dla osb, ktre si od
nich uzaleni, staj si puapk.
Budda mwi o podaniu jako o jednej z przyczyn
wszelkiego cierpienia. Na naszym poziomie odnosi
si to do bycia uzalenionym od czegokolwiek na
zewntrz nas. Nie ma nic zego w podaniu rzeczy,
ale jeli przeywamy niepokj albo stres, gdy ich nie
dostajemy, oznacza to ju nag. Oczekujemy, e rzeczy
i ludzie nas uszczliwi. Jest to uzalenienie,
przyczyna cierpienia i zarazem iluzja.
Samo cierpienie nie jest iluzj, poniewa niepokj,
samotno, odrzucenie, gniew, lk itd. s realnymi
dowiadczeniami. Ale iluzj s ich przyczyny. Jeli
cierpimy z lku przed utrat kogo lub czego, jest
to iluzja spowodowana niedostrzeganiem samowy-
starczalnoci naszej prawdziwej natury.
Wszyscy przeywalimy lk, ktry pniej okazy-
wa si nieuzasadniony. Zapewne wielu z nas, idc
 102 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 103

ciemn ulic, wyobraao sobie, e widzi czajc si kosztem umysu wiadomego. Kiedy zaprzeczamy
posta, ktra zaraz nas zaatakuje. Ale zbliywszy si, prawdzie, upierajc si, e co jest nieprzyjemne, i
widzielimy, e to tylko kosz na mieci albo drzewo, i spychamy to w podwiadomo, coraz bardziej
wyobraenie rozwiewao si razem z naszym lkiem. ograniczamy swoj wiadomo i samowiadomo.
Przyczyna cierpienia jest iluzj, poniewa znika ono, Na tym polega owa ciemno, o ktrej wspomina
kiedy dostrzeemy swoje lki. Widzimy wtedy, e Nowy Testament. Wycofujc wiadomo z jakiego-
nasz powierzchniow wiadomo kontroluje kolwiek dowiadczenia, wtaczamy j w niewiado-
podwiadomy umys, w ktrym maj swoje korzenie mo i ciemno.
wszystkie nasze zaprogramowane uwarunkowania i Niektrzy psychologowie i autorzy literatury inspi-
uzalenienia. Posuyem si sowem kontroluje", rujcej uwaaj podwiadomo za siedzib caej
poniewa sugeruje ono uycie energii na stumienie i mocy wewntrznej. W istocie maj oni na myli nad-
zablokowanie przeycia. Podwiadomo kontroluje wiadomo, obszar" rozcigajcy si pod podwia-
wiadomo; jestemy jej niewolnikami. domoci, W naszym rozumieniu podwiadomo nie
jest rdem mocy, lecz wszystkich naszych saboci.
PODWIADOMO To ona odgrodzia nas od wspaniaej mocy Nadwia-
domoci, tamujc jej przepyw. Gdy dziki rnym
Oglnie mwic, umys podwiadomy odpowiada technikom, takim jak integracja oddechem, rebir-
za bicie serca, oddychanie, odnow tkanek i prze- thing, joga, medytacja itd., coraz bardziej skupiamy
mian materii. Nie musimy wiadomie zajmowa si si w swoim wewntrznym centrum, w Nadwiado-
tymi procesami. Podwiadomo to obszar umysu, moci zaczyna krystalizowa si i wyraa nasza
ktry znajduje si pod albo poza wiadomoci. Je- Esencja. Rosnc w si, ta nasza wewntrzna Istota,
stemy wiadomi tylko naszego wiadomego umysu, bezwarunkowa Szczliwo w nas, coraz mocniej
poniewa gdy po raz pierwszy co stumilimy, czyli wpywa na nasz istot zewntrzn.
wycofalimy swoj wiadomo z jakiej czci W chrzecijastwie symbolem umysu podwiado-
stworzenia, oddzielilimy si od rzeczywistoci: stwo- mego jest grzech pierworodny". Adam reprezentuje
rzylimy podwiadomo. Lki w umyle podwia- ego, a akt nieposuszestwa wobec Boga symboli-
domym nie istniay, dopki nie stworzylimy ich, zuje wyparcie si prawdy i popadniecie w ignorancj/
negatywnie co oceniajc. Za kadym razem, gdy wiedz - uwarunkowane przekonania". Dawno temu
wycofujemy z przeycia wiadomo i tumimy je, na jakim etapie iskra wiadomoci postanowia, e
powikszamy program poraki i sam podwiadomo chce wycznie dla siebie czci Stworzenia,
 104 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
nie zwaajc na inne formy wiadomoci. Oddzielia
si wic od Jednoci i staa wieloci. My dzisiaj
stanowimy cz tej fali iskier. Owym aktem chci-
woci stworzona zostaa niewiadomo, czy podwia-
domo: wiadomo zostaa wycofana z rzeczywistoci.
Strcenie z niebios Szatana i jego aniow to
symbol tego samego zjawiska. Ignorancja jest form
psychicznego snu. Ale wszyscy mamy wybr. Moemy
pozosta niewiadomi albo pracowa nad sob i
zintegrowa wszystkie przesze lki i stumienia.
W 1978 roku zapytaem mojego nauczyciela, Mi-
chaela Freedmana, Starszego Stranika Zakonu
Kabay, czym dokadnie jest umys podwiadomy.
Michael by psychologiem z tytuami oraz mistykiem.
Mia ponad trzydziestoletnie dowiadczenie w uczeniu
medytacji i w pracy nad rozwojem wiadomoci. Jego
odpowied cae lata wprawiaa mnie w zakopotanie.
Powiedzia: Sam do tego dojd. Ale powiem ci tyle:
nie ma takiej bestii jak podwiadomy umys sam w
sobie. Jest tylko gbsza wiadomo". Rozgryzanie tego
zajo mi pi lat. Pojem, e sam stworzyem swoj akt tumienia dowiadcze staje si podwiadomy,
niewiadomo przez negatywne osdzanie przey
i tumienie ich. W ten sposb odcinaem po kawaku
ze swojej wiadomoci i z tych kawakw powstaa
podwiadomo. Odkryem to dopiero wtedy, gdy w
peni zdaem sobie spraw, e wszystkie moje myli
s twrcze. Moje myli stwarzaj mj wiat, ktry z
kolei decyduje o tym, jak postrzegam. Gdy postrzegam
co jako ze, nazywam to zym i ignoruj, dodaj to do
pokadw wasnej ignorancji, czy-
NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 105
li niewiadomoci. Pozostaje to tam w kontrolowa-
nym", stumionym stanie, dopki tego nie zintegruj
ze wiadomoci, stosujc swobodne oddychanie,
medytacj albo inne techniki pracy nad sob.
We wszechwiecie nie istnieje nic zego, strasznego,
niewaciwego, a nawet nieprzyjemnego. Wszystko
jest doskonae. To tylko ego widzi rzeczy negatywnie.
Prawda jest doskonaa - a wszystko, co istnieje, po-
chodzi z Prawdy, musi wic te by doskonae. Gdyby
nie byo, nie zostaoby stworzone. Jedynym zem we
wszechwiecie jest wiara w istnienie za. Ale nawet
negatywne myli nie s niewaciwe czy ze same w
sobie; tworz po prostu zason, nie pozwalajc
nam dostrzec Prawdy. Nie istnieje nic zego. Odnosi
si to do kadej czstki materii, kadej myli, kadego
zaktka czasoprzestrzeni. Kady jest zatem we
waciwym miejscu i wykonuje waciw rzecz o wa-
ciwej porze. To jest Prawda.
Z powodu negatywnych osdw wypieramy si tej
prawdy i popadamy w niewol. Na tym etapie sam
nie pamitamy wic, jak albo dlaczego je stumili-
my. Dlatego podczas integracji stumionej treci
przypominamy sobie niekiedy rzeczy, ktre zaszy
dawno, dawno temu. Cz niewiadomoci staje si
wiadoma. Wikszo z nas wyhodowaa sobie tak
wielk podwiadomo, e przewanie bywamy nie-
wiadomi, pogreni w mylach albo rojeniach. Ak-
ceptujc i kochajc wszystko, co istnieje w chwili
obecnej, przyjmujc pen odpowiedzialno za swoje
 106 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
dowiadczenie, takie, jakie dokadnie jest, posze-
rzamy wiadomo, zaczynamy integrowa podwia-
domo i czymy si z Nadwiadomoci. Zaczynamy
poznawa wiadomie, e jestemy czci Stwrcy
wszechwiata.
Oto myl, ktr warto zapamita:
Kade dowiadczenie jest doskona radoci.
Zasypiaj z t myl wieczorem i bud si z ni
rano. Jeszcze jedna dobra myl:
Kocham wszystko, czego dowiadczam w moim tu
i teraz. Kade dowiadczenie rozwija mnie i
sprawia mi przyjemno.
Poniewa wiadomo stwarza nasz wszechwiat,
zmieniajc j, zmieniajc swj punkt widzenia,
przeksztacamy take swj wszechwiat. Osoba ko-
chajca yje w obdarzajcym j mioci wiecie, w
wiecie pogody ducha, gdy ludzie wok niej od-
zwierciedlaj jej agodn, akceptujc wiadomo.
Podobnie kto usposobiony wrogo mieszka w wiecie
wrogim, w wiecie walki o przeycie. Postrzega
wszystkich jako rywali. Pod cienk warstw uprzej-
moci wr w nim, jak w garnku, zaprogramowane
niechci, pretensje i oczekiwania, gotowe wykipie,
jeli sprawy potocz si nie po jego myli. Jego dzia-
ania wywouj u otaczajcych go ludzi reakcje -
wiat jest peen zoci.
NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 107
wiat jest naszym lustrem. Negatywizm, jaki za-
uwaamy u innych, jest dokadnym odbiciem na-
szego. Oczywicie niejeden z nas temu zaprzeczy.
Mamy te te same zalety, jakie dostrzegamy u innych,
chocia mog one by mniej rozwinite. Ludzie, kt-
rych najprawdopodobniej najbardziej nie lubimy, to ci
podobni do nas samych, majcy te same wady.
Moemy pokona wasny negatywizm, uczc si ich
akceptowa. Jako nasze lustra, bd naszymi naj-
lepszymi nauczycielami.
lepota naszej podwiadomoci podzielia ludzko
na grupy wyznajce rne religie, przekonania po-
lityczne, systemy spoeczne i filozofie. Oddzielia nas
take od prawdy. Nie nauczylimy si, e w gruncie
rzeczy wszyscy stanowimy jedno. Stworzony przez
nas umys podwiadomy oddzieli nas od siebie na-
wzajem. Tymczasem klucz do prawdziwego i wie-
kuistego szczcia ley w jednoci, nie moe ono
bowiem panowa w ciemnociach oddzielenia i igno-
rancji. Drog ku niemu jest zintegrowanie podwia-
domoci z pen samowiadomoci.
Pierwszym krokiem w naszej podry do samore-
alizacji, owiecenia, zbawienia - niewane, jak na-
zwiemy odnalezienie wiecznej szczliwoci lub Boga
-jest objcie wiadomym umysem podwiadomoci.
Omawialimy ju rne metody osignicia tego celu.
Poszerzenie wiadomoci ujawnia nam nasze za-
programowane, uwarunkowane uzalenienia, dziki
czemu moemy je zintegrowa. Ponadto umoliwia nam
przypomnienie sobie kadego przeycia z obecnego
108 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
ywota, a moe rwnie z poprzednich. Drugim kro-
kiem, po oczyszczeniu si z blokad i stumie, jest
rozszerzenie wiadomoci na Nadwiadomo.
Jak mamy poszerzy wiadomo w takim stopniu,
by obj ni przesze negatywne osdy - przyczyn
blokad? Jak nastpnie poszerzy j tak, by zjedno-
czya si z Nadwiadomoci?
Jest wiele metod, w wikszoci bardzo dobrych.
My proponujemy nastpujce:
1) swobodne oddychanie,
2) samoobserwacja,
3) medytacja.
Potrzebne bd:
1) uczciwo wobec siebie samego,
2) szczere zaangaowanie w prac nad sob,
3) wiadomy wybr bycia mocnym.
Niniejsza ksika oraz pozycje Wewntrzne prze-
budzenie i Podr w gb siebie* szczegowo wyja-
niaj, jak postpowa w tym procesie - na poziomie
ciaa, emocji, intelektu i intuicji.
Mdro polega na jednoczeniu umysu z bezwa-
runkow szczliwoci w naszym wntrzu. Jest to
przeciwstawianie rzeczywistoci iluzjom rnych
umysw. Potrzeba tylko oczyci umys z wszelkich
uwarunkowa, dopuszczajc, a potem akceptujc i
kochajc kady jego aspekt. Mio wszystko oczyszcza.
Stumienia powstay pierwotnie z powodu osdzania i
lku. Umys trzeba oczyci z uwarunkowa,
''Obie wydane przez Wydawnictwo MEDIUM (przyp. red.).
NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 109
aby mg zawrze w sobie doskonae odbicie Nad-
wiadomoci, podobnie jak kropla rosy musi by po-
zbawiona kurzu, aby mc doskonale odbija soce.
Nadwiadomo to orodek ekstazy, a czysty umys
po prostu odbija j jak lustro.
Stres i stumienia powoduj blokady w umyle,
sprawiajce, e nie moe si w nim odbi nasza
wewntrzna Prawda. Mona je zintegrowa dziki mi-
oci, niby rk polerowacza usun kurz z lustra.
Albowiem stumienia i bloki energii, stworzone przez
iluzje umysu spogldajcego na ycie przez ciem-
no podwiadomoci, s jak pyki kurzu na jego
lustrze. Bo czyme innym jest stres jak brakiem
odprenia; czyme innym jest nieszczcie jak bra-
kiem mioci i radoci? Podobnie ciemno to nic
innego jak brak wiata. Poczucie nieszczcia to nic
innego jak iluzja, ktr stworzylimy w umyle, wie-
rzc, e iluzja istnieje. Kiedy zacigamy zasony w
pokoju i nie widzimy soca, moemy wierzy, e ono
ju nie istnieje, chocia prawda jest taka, e nadal
wieci na zewntrz.
Moemy wierzy w to, e jestemy nieszczliwi, i
nada tej iluzji moc, ktra nas zamroczy faszywymi
ideami. Wiemy jednak, e odsonicie zason i wpusz-
czenie wiata sonecznego do pokoju usunie ciem-
no. Podobnie kto, kto odsoni zasony swojego
umysu na wiato wewntrznej ekstazy, sprawi, e
znikn wszystkie napicia i troski. Uwiadomienie
sobie tej prawdy to jedna z najwaniejszych i naj-
cenniejszych ze wszystkich lekcji w yciu. Wiedza ta
 110 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
zaczyna nas oczyszcza z iluzji i stumie i w kocu
nas wyswobadza. Na gbszym poziomie wiadomoci
kady z nas tak czy owak instynktownie o tym wie.
Musimy tylko oczyci si dostatecznie, by to
spostrzec.
POCZUCIE NIESZCZCIA JAKO WYNIK PORWNYWA-
NIA DOWIADCZE
Czujemy si nieszczliwi, gdy porwnujemy nasz
obecn sytuacj z przesz, moe z tak, kiedy
bylimy modsi, bogatsi, z innym partnerem, zajmo-
walimy jakie zaszczytne stanowisko i cieszylimy
si powaaniem. Jeli yjemy na tym poziomie lku, to
rozgldajc si, widzimy, e przewanie to inni s
modsi, lepsi, bogatsi albo przystojniejsi; to budzi
naszego wewntrznego krytyka i prowadzi do samo-
osdzania. Osdzanie sprawia, e bez koca tkwimy
w separujcych nas od innych osb emocjach; coraz
bardziej cierpimy.
Poczujemy si tak samo, porwnujc nasz may
domek do wielkiej rezydencji. Domek wyda si may i
niewystarczajcy. Ale jeli porwnamy domek tylko do
niego samego, okae si tym, czym jest: ciepym,
przytulnym schronieniem przed burzami. Podobnie,
jeli stosujc integracj oddechem, odczuwamy in-
tensywn emocj albo energi w jakiej czci ciaa i
porwnamy j do tego, jak si zwykle czujemy, wyda si
ona bolesna. Jeli odczucie w ciele porwnamy tylko
do niego samego, zobaczymy je takim, jakie jest
NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 111
naprawd: zupenie przyjemnym dowiadczeniem
przepywu energii. Jeli tak na to patrze, to inten-
sywny bl jest po prostu intensywn energi, a
uwaa, e jest nieprzyjemna, to uczyni j prze-
yciem negatywnym. Poddanie si kademu doznaniu
fizycznemu i porwnanie go tylko z nim samym sprawia
raczej intesywn przyjemno ni intensywny bl.
Wikszo z nas kojarzy wizyt u dentysty z blem.
Zapewne od zawsze wierzymy, e jest nieprzyjemna,
zwaszcza kiedy przypomnimy sobie borowanie lub
zastrzyk. Ale jak w przypadku wszystkich naszych
programw, jest to wyuczona i uwarunkowana re-
akcja. Porwnujc przeycia u dentysty tylko do nich
samych, moemy postanowi, e bd przyjemne i
ekscytujce. Jeli potrafimy podczas borowania by tu i
teraz, cakowicie si rozluni, wej w stan do-
skonaej szczliwoci, moemy odczu energi jako
bardzo przyjemn.
Wkrtce po zapoznaniu si z t ide nieporw-
nywania miaem okazj sam j sprawdzi podczas
wizyty u dentysty. Odmwiem zastrzyku znieczu-
lajcego. Zupenie si rozluniem i powtarzaem
sobie, e borowanie jest bardzo przyjemne. Ale gdy
dentysta trafi na nerw, moj pierwsz reakcj by
bl. Szybko zerodkowaem si w sobie, odpryem
si i przestaem porwnywa energi do takiej, jaka
powinna" by. Poskutkowao. Zaczem naprawd
odczuwa przyjemno. Przy kolejnym trafieniu w nerw
straciem samowiadomo i mj umys zalay
 112 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
negatywne myli. Intensywna energia staa si in-
tensywnym blem. Po dwch tygodniach nastpna
wizyta daa mi okazj do kolejnej prby. Tym razem
zachowaem wiadomo i rozlunienie i odczuwaem
przyjemno przez wikszo czasu. Ale nie wy-
trwaem do koca, poniewa moje uwarunkowanie
dotyczce dentystw nadal jeszcze wymagao inte-
gracji. Poczyniem jednak wielkie postpy. Od tej pory
stosuj t technik i za kadym razem staje si to
atwiejsze.
Syszc o tym, wikszo ludzi na pocztku za-
chowuje sceptycyzm. Mwi, e mog sobie wyobraa
przyjemno do woli, ale i tak, kiedy pojawi si bl,
czuj si nieszczliwi. Albo prbuj tylko raz i
rezygnuj, kiedy im si to od razu nie udaje.
Przypomnijmy sobie sytuacje, kiedy uczylimy si
jakiej nowej umiejtnoci, na przykad prowadzenia
samochodu, pisania na maszynie albo integracji
oddechem. Kiedy uwierzylimy, e potrafimy robi to
dobrze? Myl staje si przekonaniem, a potem
rzeczywistoci, gdy popracujemy nad ni duej,
stale j powtarzajc. Nie wystarczy raz sprbowa
nowej metody, by uzna, e si nie sprawdza. Opa-
nowanie wiata naszego umysu wymaga wytrwania
w decyzji, e bdziemy szczliwi tu i teraz oraz e
stawimy czoo kadej bez wyjtku myli, ktra
mwi nam, e uczucie jest ze albo bolesne, i na-
tychmiast j zintegrujemy. Wszelki bl i cierpienie to
nic innego, jak intensywna energia, ktra ostrzega nas,
e co potrzebuje naszej uwagi - nazywanie jej
NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 113
blem oznacza, e osdzamy j negatywnie. Sku-
piajc na takiej energii uwag, rozluniajc si, pod-
dajc si jej cakowicie, porwnujc j jedynie z ni
sam i oddychajc w ni, dowiadczymy intensywnej
przyjemnoci zamiast intensywnego blu. W tym ley
sekret przezwyciania blu, dyskomfortu i kadego
negatywnie uwarunkowanego przeycia, ktre kiedy
okrelilimy jako ze i nazwalimy cierpieniem.
Pamitajmy, bl lub przyjemno to tylko kwestia
naszej interpretacji. Wystarczy zmieni stan wia-
domoci na taki, w ktrym zinterpretujemy kade
przeycie jako sprawiajce nam najintensywniejsz
przyjemno. Dziki temu wszystkie dowiadczenia
dadz nam olbrzymi rado i nie zaistnieje moli-
wo porwna, ktre stwarzaj iluzj wikszej lub
mniejszej przyjemnoci lub blu. Gdy rozwiniemy si
tak, e przekroczymy dualizm dobra i za, przyjem-
noci i przykroci, lubienia i niechci, odkryjemy, e
rado i bl s tym samym. Kada chwila, w ktrej
yjemy tu i teraz, jest najwaniejsza w caym na-
szym yciu. Gdyby nie bya, ylibymy w chwili, ktra
mina.
Oto dobra myl, ktra pomoe nam utrzyma si
w chwili obecnej:
To jest najwaniejszy moment w caym moim yciu,
bd si wic cieszy kadym jego
aspektem.
 114 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
KOCHAJ KADE DOWIADCZENIE BEZWARUNKOWO
Gdy kochamy co bezwarunkowo, nie moemy
tego le osdza. Zwierzta s bardzo wraliwe na
ludzk mio i odpowiadaj na ni. Znamy liczne
przypadki, kiedy dzikie zwierzta zachowyway si
jak oswojone, gdy czowiek zblia si do nich bez
lku i z mioci. Ale tak samo wyranie jak mio
zwierzta wyczuwaj strach. Jeli kto podchodzi do
nich ze strachem, jest to dla nich sygna, e ich nie-
nawidzi i zamierza je zrani; wtedy, po prostu w sa-
moobronie, atakuj.
Ktrej nocy pewn moj znajom, Heather, pic
w ku, zaatakowa gwaciciel. W cigu poprzednich
tygodni byo kilka zgosze gwatw w okolicy.
Obudzia si nagle w rodku nocy; kto zatyka jej
usta rk, eby nie krzyczaa, i przystawi jej n do
garda. Wyrwana z gbokiego snu, zorientowawszy
si, e sytuacja jest krytyczna, zacza si modli o
bezpieczestwo i ochron nie tylko dla siebie, ale i
dla napastnika. Pomimo grozy sytuacji rozumiaa, e
potrzebuje on pomocy tak samo jak ona. Przestaa z
nim walczy i oboje zaczli si uspokaja. Cigle
otaczaa siebie sam i napastnika mylami o penej
mioci ochronie, a poczua, e mniej si boi, a i jego
agresywno osaba, bo poczu si mniej zagroony.
Sta si nawet wobec niej delikatniejszy. Pniej
Heather opowiedziaa mi, e gdy agodnie do niego
przemawiaa, czua tylko mio i wspczucie. Wyda
jej si ogromnie cierpic ludzk istot i zapragna
NOWA KONCEPCJA SZCZCIA 115
go przytuli i zaopiekowa si nim. Jej strach i gniew
znikny i caa sytuacja zacza si uspokaja. Po
godzinie rozmowy i okazywania mu, e ani si go
nie boi, ani go nie nienawidzi, wyszed. Nie zgwaci
jej ani nie uczyni adnej krzywdy. Dziki zapano-
waniu nad strachem uratowaa siebie i jego moc
mioci.
Kochajc kad chwil swego ycia bez wzgldu
na wszystko, uwalniamy si od kadego bloku stu-
mionej w nas energii i moemy take uwolni innych.
Podczas sesji oddechowej dziki dopuszczeniu i
kochaniu kadego zakrywowanego, intensywnie od-
czuwanego wzorca energii, poszerzamy wiadomo i
wchodzimy w ekstaz Nadwiadomoci, osigajc
nasz wewntrzn doskonao.
Prawdziwy sens ycia odnajduje si w mioci i
radoci witowania kadej jego strony. Koncepcja
doskonaoci wszystkiego, wszechwiata, nas sa-
mych, tego, e przebywamy w stanie doskonaej
szczliwoci bez wzgldu na to, czy jestemy tego
wiadomi, moe stanowi wyzwanie dla wielu pogl-
dw, ktrymi nas karmiono lub ktre powstay na
podstawie powierzchownych obserwacji. Ale myle
inaczej to negatywnie osdza doskona sytuacj;
towarzyszce takim negatywnym osdom uczucia
depresji, niepokoju i blu wiadcz o tym, e opieramy
si prawdzie. S informacj, e pora skorygowa swoje
wadliwe wzorce mylowe i programy.
116 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
PERY NA DRODZE
Prawda to wierne trwanie w chwili obecnej,
ycie tu i teraz.
Szczliwo tkwi we wspaniaoci naszego we-
wntrznego Ja.
Ignorancja to ycie w dualizmie cierpienia i ra-
doci, dobra i za, lubienia i nielubienia, mioci i lku.
adne dowiadczenie nie jest ze ani niewa-
ciwe. Tylko JEST - dopki go negatywnie nie os-
dzimy.
Kady znajduje si we waciwym miejscu i robi
waciw rzecz o waciwej porze.
wiat i wszyscy w nim s naszym lustrem.
Poczucie nieszczcia tworzy si, kiedy porw-
nujemy jedno dowiadczenie z drugim.
Jestemy w stanie Szczliwoci, czy mamy tego
wiadomo, czy nie.
Rozdzia 12 Sztuka
relaksacji
Relaksacja jest stanem fizycznego, mentalnego i
emocjonalnego uspokojenia. To nieobecno napicia
czy stresu oraz nadmiernego pobudzenia emocjonal-
nego. Napicie jest uwarunkowan reakcj suc
utrzymywaniu w nas stumie. U osoby z wielk liczb
stumie wystpuje wysoki, niezdrowy" poziom
napicia, ktre bezustannie spala subteln energi.
Pewien stopie fizycznego napicia konieczny jest
do wykonywania wszystkich ruchw miniowych,
choby do chodzenia. Nawet siedzenie w wygodnym
fotelu wymaga wsparcia przez kilka grup mini. Bez
owego napicia mini bylibymy jak porcja galarety.
Niestety, wikszo z nas zuywa do wykonania
rnych czynnoci, w tym nawet do siedzenia nie-
ruchomo, znacznie wicej wysiku, ni to konieczne.
Zuywamy energi bezcelowo. Powinnimy pamita,
e gdy ciao jest napite, spala energi. Gdy jest
zrelaksowane - magazynuje energi. Napi^cie jest
rzecz normaln, zbyt silne napicie - nie.
 118 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
wikszo czasu czujemy si niespokojni albo w ogle
nic nie odczuwamy, oznacza to, e nasza wiado-
mo ciaa jest stumiona, i moemy by pewni, e gorsze stanowisko. Byskawiczny zastrzyk hormonw
mamy za duo stresw.
Fizyczna reakcja na stres jest w nas zakodowana
od czasw prehistorycznych. Dawny czowiek y w
trudnych warunkach i poza skomplikowanym mzgiem
mia wbudowany mechanizm natychmiastowej,
automatycznej reakcji na niebezpieczestwo. Wyobramy
sobie prymitywnego czowieka, jak najedzony od-
poczywa pod drzewem po polowaniu. Nagle dostrzega,
e skrada si ku niemu dziki drapienik. Natychmiast
jego ciao reaguje wielkim przypywem si. Do krwi
wydziela si adrenalina i przedostaje si do mzgu i
mini; to natychmiast mobilizuje ca energi z cukrw
i zmagazynowanych tuszczw. Serce bije szybciej,
stymulujc puls, oddech i cinienie krwi. ledziona
wypuszcza wicej czerwonych komrek w szybciej
pync krew, aby wspomc ukad oddechowy, ktry
moe teraz pobra wiksz ilo tlenu i skuteczniej
pozbywa si dwutlenku wgla. Proces trawienia
ustaje natychmiast - kad ilo energii trzeba
skierowa na przeciwstawienie si grobie. Krew
przygotowuje si do szybszego krzepnicia.
Wszystko to zachodzi w uamku sekundy. Nasz przodek
walczy z napastnikiem albo ucieka.
Wspczesny czowiek reaguje tak samo na-w jego
mniemaniu - zagraajce mu lub nieprzyjemne sytuacje.
Ale obecnie zagroenia s bardziej abstrakcyjne.
Wyobramy sobie, e otrzymujemy chodn not
SZTUKA RELAKSACJI 119
od szefa, w ktrej powiadamia nas, e pracujemy nie
do dobrze, i w zwizku z tym przenosi nas na
do krwi - i serce bije jak szalone. Ale nie moemy
zareagowa fizyczn walk ani uciec. Zamiast tego
pod wymuszonym spokojem kipimy stumion wcie-
koci, ktra nie znajduje sobie innego celu prcz
nas samych. Gdy poczucie zagroenia znika albo je
przezwyciymy we wasnym umyle, rwnowaga
powraca. Kiedy jednak trwa ono dugo, nasz system
obronny stopniowo si wyczerpuje i osabia.
We wspczesnym spoeczestwie syndrom walki
wyzwalaj w nas raczej inni ludzie ni dzikie zwie-
rzta i ywioy. Negatywne myli i uczucia kierujemy
ku blinim. Chocia reakcja walki bya niegdy wa-
ciw odpowiedzi na niebezpieczestwo, obecnie, w
normalnych warunkach, ni nie jest. Prowadziaby do
otwartego konfliktu lub w kocu do samozniszczenia.
Dlatego musimy zdoby nowe umiejtnoci; takie,
dziki ktrym przejmiemy odpowiedzialno za
siebie i bdziemy rzdzi swoimi mylami i uczuciami.
Te nowe umiejtnoci, majce przynie pozy-
tywne zmiany, pomoe nam zdoby sztuka relaksowania
si. Jest ona podstaw uczenia si kadej nowej
rzeczy. Stres nie jest szkodliwy, dopki ciao sobie z
nim radzi, tzn. potrafi na bieco uwalnia napicia. Ale
nagromadzenie stresu spowodowane niewaciwym
odywianiem, brakiem aktywnoci fizycznej, a nade
wszystko negatywnymi mylami, powoduje
 120 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
przecienie organizmu i jest zabjcze. Potrafi zwik-
szy nasz podatno na wypadki, zniszczy poczucie
humoru i nadwery zdrowy rozsdek. Moe zruj-
nowa pikne zwizki z innymi ludmi, trzyma nas w
staym ogupieniu, doprowadzi do tego, e proste
zadania wydadz si prawie niemoliwe do wykonania.
Moe sprawi, e zamiast cieszy si yciem,
bdziemy czu si wiecznie zmczeni. Akumulacja
stresu jest gwn przyczyn bezsennoci, zmniejsza
nasz zdolno znoszenia blu i prowadzi do chorb.
Nie jestemy wiadomi pewnych czci ciaa,
poniewa tkwi w nich stumienia utworzone przez
negatywne myli. Stumienia te powstay, gdy wy-
cofalimy wiadomo z dowiadczenia, ktre uzna-
limy za przykre. Prawdopodobnie tak przywyklimy
do swoich napi, e zupenie nie zdajemy sobie
sprawy, e one w ogle powstaj. Ale z pewnoci
jestemy wiadomi naszego niespokojnego umysu.
To w umyle tworzy si stres, spowodowany naszym
nawykowym sposobem mylenia. Jeli umys jest nie-
spokojny, to i ciao bdzie pene napi.
Moemy si zrelaksowa, wydajc polecenie umy-
sowi i ciau, by si odpryy. To atwe. Poniewa
jednak od chwili narodzin zgromadzilimy w sobie
tak wiele napi i negatywnych przekona, moe si to
wydawa trudniejsze, ni jest w rzeczywistoci;
zapewne najpierw bdziemy musieli pozby si czci
mentalnych mieci. Relaks jest tak atwy, kiedy
troch si oczycimy! Moemy to udowodni, prze-
prowadzajc may eksperyment:
SZTUKA RELAKSACJI 121
Podnie praw rk. Otwrz i zamknij kilka razy
do. Teraz poprzebieraj palcami. Dobrze. Czy to
sprawio ci jakkolwiek trudno? Z pewnoci nie.
Czy wiesz, dlaczego? Po prostu wiedziae, e potrafisz
to zrobi. Wiedziae bez wahania, e twoje rce i
nogi, palce rk i stp zrobi to, co im rozkaesz. Nie
miae co do tego wtpliwoci. Wszystkie minie
ciaa odpowiedz podobnie na kada, mentaln
instrukcj, pod warunkiem e jestemy przekonani, i
to uczyni. Poniewa w naszej pracy opieramy si
przede wszystkim na praktyce, a dopiero potem na
teorii, poeksperymentujmy dalej: dajmy umysowi in-
strukcj dotyczc relaksu.
Przeczytaj kilka razy nastpny akapit, a potem
od ksik i poinstruuj w mylach ciao i umys,
by odpowiedziay na nastpujce polecenie:
Caa moja istota, od gowy po czubki palcw, jest
w stanie cakowitego relaksu. Uwalniam si od wszyst-
kich napi, usuwam wszystkie ograniczenia fizyczne i
pozwalam sobie na gbokie odprenie. Moje ciao
gromadzi i odwiea sw energi. Czuj si zdrowo i
dobrze.
Jak si czujesz? Jeli odpowiedziae na to pole-
cenie, teraz nie powiniene w ogle by wiadomy
swego ciaa. Cakowity relaks na tym wanie polega.
Osigamy stan, w ktrym jestemy niemale swo-
bodnie unoszcym si umysem. Jeli pozostajemy
wiadomi jakich czci ciaa, to znaczy, e nie roz-
lunilimy si cakowicie. Ale jest to czym innym
ni brak wiadomoci ciaa z powodu stresu. Takiej
 122 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
niewiadomoci towarzyszy niespokojny umys. Nie-
odczuwanie ciaa w gbokim relaksie oznacza, e
dziki uwolnieniu si od stresw przekroczylimy
ciao i umys i osignlimy gbsze poziomy wia-
domoci.
Gdy nasz umys si zrelaksuje, rozluni si take
nasze ciao, poniewa odzwierciedla ono stan umysu.
Jeli umys jest spity, ciao pozostanie napite.
Zilustrujmy to przykadami.
Wyobramy sobie trudn sytuacj yciow, tak
jak poar naszego domu albo wypadek bliskiej osoby.
Prawdopodobnie zadrymy na sam myl o tym. Mar-
twienie si jest jednym z najbardziej stresogennych
czynnikw na wiecie. Gdy pomylimy o ugryzieniu
kwanej cytryny, wykrzywi nam si usta. Ekspe-
rymenty z autosugesti pokazay, e karmienie
umysu szeregiem podobnych wzorcw mylowych,
pozytywnych bd negatywnych, zawsze wywouje
odpowiednie reakcje w ciele. Tak wic odczucia fi-
zjologiczne s reakcj na nasze myli. Widzimy teraz,
e niemoliwy jest relaks fizyczny, jeli umys
pozostaje spity.
Zwykle kiedy wypowiadamy afirmacje przygotowujce
do relaksu, nasz umys automatycznie si odpra, bo
mylimy o relaksie. Ale poniewa mamy nawyk
powracania mylami do swoich problemw, umys
znowu staje si spity. Uniemoliwia to nam zmian
uwarunkowanych struktur negatywnego mylenia i
znalezienie waciwych rozwiza. W istocie nasza
sytuacja zapewne zrodzi jeszcze wicej napi,
SZTUKA RELAKSACJI 123
stumie i problemw. Ale opanowujc sztuk re-
laksowania si, zyskujemy tak wiele energii, e coraz
atwiej jest nam poradzi sobie z kadym problemem.
Pierwszym krokiem do opanowania tej sztuki jest
rozwinicie w sobie wiadomoci relaksacji". Oznacza
to jak najwnikliwsze uwiadamianie sobie kadego
napicia w nas samych i w innych ludziach.
wiadomo relaksacji to odpranie umysu i ciaa
f za kadym razem, kiedy sobie o tym przypomnimy; a
powinnimy pamita stale. Jest to wypenianie
umysu mylami o pozbyciu si napicia, a celowo
utworzymy nawykowy wzorzec przebywania w cigym
16 stanie odprenia. Powinnimy zwrci uwag na to,
jak chodzimy, pracujemy i rozmawiamy. Moe na
przykad trzymamy piro czy jakie narzdzie zbyt mocno;
zuywamy wtedy energi niepotrzebnie. Bdmy
wiadomi i pytajmy siebie: Czy robi to spity, czy te
jestem rozluniony? Tworzc nawyk takiego mylenia,
stopniowo reedukujemy siebie. Jedzc, czekajc na
autobus, mylc i czytajc - RELAKSUJ SI.
Obszarem ciaa, na ktrym najbardziej wida na-
picie, jest twarz. Sprawd to teraz. Czy zaciskasz
mocno szczki? Czy koncentrujc si, marszczysz
czoo? Nawyk marszczenia czoa moe wzmacnia
napicie umysu. Gdy jestemy zrelaksowani, pro-
blemy zamieniaj si w interesujce szans. cignij
teraz twarz. Wytrzymaj par sekund i wygad j.
Zrb to kilka razy i zanim przejdziesz do dalszego
czytania, upewnij si, e twoja twarz jest gadka i
odprona.
 124 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Sprawd ponownie minie twarzy, zanim za-
czniesz czyta dalej. Czy znowu si napiy? Wane
jest, abymy stali si bardzo wiadomi stanu swojej
twarzy, bo odprenie jej to wielki krok do oglnego
odprenia. Twarz umiechnita to zwykle twarz od-
prona.
Ludzie spici podchodz do nowych lekcji z caym
napiciem, na jakie ich sta. Musz teraz koniecznie
nauczy si relaksowa" - mwi sobie, wkadajc
w t nauk ogromnie wiele wysiku.
Relaks jest odpuszczeniem sobie wszelkiego wy-
siku. Nie jest czym, co robisz, lecz raczej czym, czego
nie robisz. To najwaniejsza rzecz, ktr trzeba
zrozumie.
Moemy si wiele nauczy, uwanie obserwujc
spitych ludzi wok siebie. Zajmujc si codzien-
nymi sprawami, siedzc w autobusie albo na awce w
parku, na przyjciu albo na zebraniu, przygldajmy si
innym. Nie trzeba bdzie dugo szuka oznak stresu.
Zauwaymy czoa zmarszczone w skupieniu, twarze
wykrzywione w sprzeczkach, spite ciaa kobiet
wrzeszczcych na swoje dzieci; zesztywniae ciaa osb,
ktre kto krytykuje albo ktre czuj si zagroone.
Wszystko to s oznaki stumionego napicia.
Przypatrujc si innym, sprawdzajmy zarazem, czy
nasze ciao jest zupenie rozlunione. Obserwujmy te
uwanie te osoby, ktre wydaj si bardzo zre-
laksowane. Zauwaymy, e ich zachowanie cechuje
swoboda ruchu i zrwnowaenie. Zwykle s to opty-
mici, pogodni i przyjani nawet wobec nieznajomych.
SZTUKA RELAKSACJI 125
Relaksacja jest jedn z gwnych korzyci inte-
gracji oddechem czy rebirthingu. Gdy odkryjemy i
oczycimy si z negatywnych wzorcw energii, od-
prenie przychodzi automatycznie i naturalnie. Nie
musimy uczy si relaksu. Musimy si tylko oduczy
negatywizmu i przesta negatywnie ocenia dosko-
nao.
RELAKSACJA PODCZAS SESJI ODDECHOWYCH
Omawialimy wczeniej znaczenie relaksacji w
zwizku z sesjami oddechowymi; rozumiemy ju, e na
og im bardziej jestemy zrelaksowani, tym szybciej
zachodzi integracja. Relaks jest kluczowy dla integracji.
W tym miejscu chcielibymy podkreli, jak wane jest
integrowanie stumie na subtelnych poziomach
wiadomoci; nie warto pozwala na to, by zachodzio
ono na poziomie fizycznym, tak intensywnie, e a
nieprzyjemnie. Pocztkom pracy z oddechem
towarzyszyy walka, bl i przykre doznania. My staramy
si, by bya ona atwa, komfortowa, przyjemna i radosna.
Takie podejcie stwa-; rza poczucie wikszego
bezpieczestwa i umoliwia f gbszy relaks. Aktywacji
stumie czsto towarzy-I szy silna tendencja do
opierania si i walki. Sia, f z jak przeciwstawiamy
si procesowi, zaley od >) stopnia naszych stumie i
uwarunkowa. W takiej f sytuacji powinnimy zapyta
siebie: Czy pragn blu f i walki, czy przyjemnoci?".
 126 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Relaks jest tak wany, poniewa zwykle pierwsze
uwiadomienie sobie stumionej energii idzie w parze
z odczuwaniem napicia w pewnym obszarze ciaa. Jeli
zamiast rozluni ten obszar, opieramy si, energia
poruszajca si w ciele zaczyna wibrowa. Wibracje,
cho zupenie nieszkodliwe, mog nas przerazi,
zwaszcza jeli czujemy si bardzo niepewnie i nie
mamy cakowitego zaufania do procesu. Moe si
wwczas zdarzy, e starajc si pozby wibracji,
zaczniemy wymusza wydech. Wtedy energia moe
si zintensyfikowa, powodujc tyczk. Doznanie
intensywnego ruchu energii w ciele, ktre kiedy
osdzilimy jako nieprzyjemne i bolesne, moe w istocie
nauczy nas bardzo wiele o stanie odprenia i
szczliwoci. Jeli po uwiadomieniu sobie silnej
energii emocjonalnej nie bdziemy z ni walczy,
przykre symptomy znikn i zintegrujemy j z przy-
jemnoci. Dziki temu poznamy, e pod wszelkim
blem, lkiem itd. kryje si przyjemno i ekstaza.
To dobre wieci dla tych z nas, ktrzy poznali tylko
lk i bl. Dotyczy to kadego dowiadczenia. Po prostu
poddajc si, wykraczamy poza nie i zatapiamy si w
szczliwoci.
Leonard Orr, twrca rebirthingu, pisze: Rozlunij
obszar, w ktrym masz przykre objawy, tak aby mg
zrozumie, co chc ci one powiedzie o twoim
umyle. Nie bj si ich. Bl i lk rodz si z wysiku,
z jakim trzymasz si negatywnej myli. Pod wszelkim
lkiem i blem kryje si przyjemno, ktra jest
fizycznym przejawem metafi2ycznej mioci Boga.
SZTUKA RELAKSACJI 127
Wszelki bl i lk to opieranie si na ktrym z po-
ziomw owej przyjemnoci, jak jest mio i mdro
Boga. Stan przyjemnoci jest naturalny. Wszystko inne
jest nienaturalne i ostatecznie destrukcyjne. Jeli nie
rozlunisz obszaru blu i nie dotrzesz do przyjemnoci,
ktra kryje si pod nim, ycie stanie si zbyt wielkim
wysikiem i bdziesz bardziej kocha mier ni ycie".
Jeli zdoamy cakowicie podda si procesowi, nie
tylko unikniemy nieprzyjemnych odczu intensywnej
energii, ale take nauczymy si panowania nad
wasnymi wzorcami energii. Zrozumiemy, e kade
dowiadczenie jest bardzo przyjemne, czy jestemy
tego wiadomi, czy nie.
Warunkiem odprenia i poddania si jest ufno.
Zawierzmy, e jestemy bezpieczni i e nie istnieje
we wszechwiecie adna, naturalna sia, ktra nas
skrzywdzi. Ufajmy, e wszelki ruch energii w ciele
jest dla nas dobry i pojawia si po to, by nas uzdrowi.
Uwierzmy, e to nasz umys tworzy odczucia w ciele i
e potrafimy rozpuci kade stumienie; take w to, e
urodzilimy si do szczcia, a nie cierpienia i e pod
kadym blem kryje si nasze dziedzictwo doskonaej
ekstazy. Miejmy take zaufanie do naszego praktyka
integracji oddechem, ktry przechodzi ju ten proces
i z powodzeniem przeprowadzi przeze wielu ludzi;
odnieli oni wielkie korzyci.
Jeszcze ostatnie sowo o relaksacji. Z wasnego
dowiadczenia wiem, e najlepiej si jej nauczy,
stosujc regularnie ktr z metod wymagajcych
koncentracji, na przykad medytacj.
 128 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA_____

MEDYTACJA UKIERUNKOWANEJ WIADOMOCI

Medytacja jest prost sztuk obserwowania siebie

przez skupienie uwagi; moemy skupi si na
oddechu albo na powtarzanym w mylach nic nie
znaczcym dwiku. Koncentracja na dwiku ma
delikatnie wprowadzi umys na gbsze poziomy CZ II
wiadomoci. Utrzymujemy uwag na punkcie sku
pienia albo agodnie powracamy do niego, kiedy za
uwaymy, e uwaga nam ucieka; wzmacnia to moc
koncentracji umysu i nasz zwizek z chwil obecn.
Za kadym razem, kiedy powracamy do swojego wn
trza, budzimy cz niewiadomoci.
Jest wiele rnych praktyk medytacyjnych i wszyst
kie wspaniale na nas oddziauj. Zalecamy Medyta
cj Ukierunkowanej wiadomoci, poniewa nietrud
no si jej nauczy i atwo nauczy jej innych. Moe
j uprawia kady, nawet dzieci i ludzie yjcy w du
ym stresie czy majcy problemy psychologiczne. Me
dytacj ta jest naturalnie spontaniczna i umoliwia
umysowi odzyskanie naturalnej rwnowagi bez sta
ra i wysiku. Innym powodem, dla ktrego j lubi
my, jest to, e mona nauczy si jej wygodnie w domu,
korzystajc z kursu korespondencyjnego. |
Sugerujemy, aby kadego rodzaju medytacji uczy Jl
si od wykwalifikownego nauczyciela lub na kursie, |
a nie z podrcznika. Dalsze szczegy znajdziecie |:
na stronach 244-245. l

Rozdzia 13
Ograniczajce systemy przekona
MOC UMYSU
Umys jest najmniej zbadanym kontynentem w
naszej rzeczywistoci. Zawiera niewiarygodne, bezcenne
skarby. Einstein wykorzystywa okoo 10 procent
pojemnoci swojego umysu; zwyky czowiek
korzysta prawdopodobnie z mniej ni 5 procent, i to
czsto w negatywny sposb, na przykad martwic
si i wyobraajc sobie niepodane sytuacje. Mo-
emy obj kierownictwo nad t cudown moc
umysu i uywa jej do tworzenia ycia., jakiego prag-
niemy, zamiast pozwala, by ycie rzdzio nami.
Mona porwna umys do olbrzymiego odrzutowca
mogcego lata na ogromnych wysokociach i z
niebywa prdkoci. Pilot siedzcy w kabinie
kieruje lotem. Wyobra sobie, e jeste pilotem ta-
kiego samolotu: wasnego samolotu. Czy zaoysz
ORANICZAJCE SYSTEMY PRZEKONA 131
rce i pozwolisz mu si rozbi? Raczej przejmiesz
stery i bdziesz kierowa t ogromn moc.
Wikszo z nas nawet nie wie, jak prowadzi
swj samolot - umys, emocje i ciao. Zamiast tego
one kieruj nami; bardzo przypominaj autopilota.
Zaczynamy przejmowa kierownictwo w momencie,
gdy zauwaymy, e do tej pory nie mielimy kontroli
nad swoim yciem albo kierowalimy nim w bardzo
ograniczonej mierze.
MOC PRZEKONA
Wielk elektrowni umysu napdzaj przekonania.
O ich potdze mwi si w Nowym Testamencie:
Wiara przenosi gry"; Wszystkie rzeczy s moliwe
dla tego, kto wierzy"; Jak wierzycie, tak wam si
stanie".
Moc przekona i wiary ma jedno ograniczenie, a
jest nim to, jak daleko sigaj. Innymi sowy, po-
zostajemy ograniczeni zasigiem kadego przekonania.
Ale w takiej mierze, jak granice te rozszerzymy dziki
wiedzy i zrozumieniu, wzronie i nasza potga. Wiedza
i przekonania id w parze z poszerzaniem ludzkiej
wiadomoci. Napisaem w ksice Breath ofLife:
Pewien czowiek cierpia na nieuleczaln chorob i
lekarz powiedzia, e zostao mu okoo p roku ycia.
Czowiek ten wyjecha spdzi swe ostatnie miesice
na dalekiej wyspie poudniowego Pacyfiku. Tam jego
zdrowie stopniowo si pogarszao. Kilka
132 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
miesicy pniej okazao si, e w kartotek szpi- przekonanie jest ograniczone czym negatywnym,
taln wkrad si bd. Zapis choroby tego czowieka
pomylono z zapisem innej osoby; po sprawdzeniu go
lekarz by przekonany, e postawi pacjentowi bdn
diagnoz. By on zdrowy. Lekarz powiadomi go, e
nie umrze, ale powinien stawi si na dalsze
badania. Mczyzna., prawie ju umierajcy, nie
posiada si z radoci. Poniewa znajdowa si tak
daleko, pojawi si w szpitalu dopiero po miesicu.
Do tej pory niemal cakowicie powrci do zdrowia.
Badania potwierdziy to. Wkrtce jednak wykryto
kolejn pomyk: znaleziono jego oryginaln kart
choroby, z ktrej wynikao, e powinien ju nie y.
Cudowne wyleczenie zdumiao lekarza. Nie rozumia
on uzdrawiajcej mocy umysu i jego zwizku z uka-
dem immunologicznym".
TWRCZA WYOBRANIA
Twrcze wyobraanie sobie oznacza aktywne two-
rzenie nowych myli, wykraczajcych poza nasze
zwyke uwarunkowane mylenie. Wyobrania daje
nam moliwo tworzenia obrazw w umyle, take
przedstawiania sobie czego w przyszoci. Wanie
w wyobrani zaczynamy ksztatowa nowe przeko-
nania, ktre z kolei tworz nasze ycie. ycie nam
si nie przydarza, tworzymy je sami, minuta po mi-
nucie, sekunda po sekundzie. Tworzymy je naszymi
mylami, a myli opieraj si na przekonaniach. Jeli
ORANICZAJCE SYSTEMY PRZEKONA 133
to ycie take staje si ograniczone.
Na przykad:
Jeli mylisz, e nie potrafisz, masz racj.
Jeli mylisz, e nie jeste do dobry, masz racj.
Jeli mylisz, e potrafisz wszystko, te masz racj.
ycie zawsze przytakuje kadej twojej myli. Na
szczcie, poniewa nasze umysy s zwykle niewy-
wiczone i rozproszone, myli nie s a tak potne.
Gdyby tak byo, moe dawno bymy siebie zniszczyli.
Wielu wymiewa ide, e myl jest twrcza. Ale
obserwujc swoje myli i przekonania, a potem swoje
ycie, moemy przekona si o jej prawdziwoci.
Ludzie dosownie staj si tym, co myl. Dziki sa-
moobserwacji osoby, ktre maj za sob wiele nie-
szczliwych zwizkw, odkryj, e ywi gbokie
przekonanie (zazwyczaj niewiadome), i zwizki
przynosz bl; osoby, ktre cigle nie maj pienidzy,
stwierdz, e ich przekonania dotyczce pienidzy i
dostatku cakowicie rni si od przekona ludzi
bogatych. Kiedy nagromadzimy do opinii na dany
temat, stwarzamy system przekona, w ktrym
wszystkie one wspieraj si wzajemnie. Zgadnijmy,
kto kieruje systemami przekona? Zwykle nasze fa-
szywe ja. Dlatego tak czsto czujemy si bezradnymi
ofiarami okolicznoci. Niewiadomie pozwalamy
naszym ministrom na naduywanie tej cudownej
twrczej energii. Ale wiedzc o tym, moemy zacz
tworzy upragnion rzeczywisto, obserwujc po
prostu naszych ministrw i przekonania, a nastpnie
 134 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
zmieniajc nasze myli. Moemy wic zacz two-
rzy nowe myli w nowy sposb.
Kilka lat temu w amerykaskiej szkole redniej
przeprowadzono eksperyment. Uczniw, ktrzy mieli
podobne umiejtnoci gry w koszykwk, podzielono
na trzy grupy. Ich zadaniem byo wiczy rzuty do
kosza. Pierwsza grupa wiczya godzin dziennie
przez miesic. Druga grupa nie wiczya w ogle.
Trzecia wiczya tylko w umyle, rwnie godzin
dziennie przez czas trwania eksperymentu. Uczniowie
wyobraali sobie, jak pika trafia do kosza. Okazao
si, e pierwsza grupa znacznie poprawia swoje
wyniki. Umiejtnoci drugiej grupy, ktra w ogle
nie wiczya, pogorszyy si. Wyniki trzeciej grupy,
wiczcej mentalnie, byy lepsze o ponad 50 procent
od wynikw grupy wiczcej fizycznie.
Umys i gbsza wiadomo maj moc przekra-
czania ogranicze naoonych przez uwarunkowania.
W swojej niewiadomoci nie potrafimy dociera do
tej mocy w naszym wntrzu, mocy tworzenia ycia tak,
jak chcemy. Uwarunkowanie wizi nas w naszych
biecych systemach przekona, zapewniajcych
nam bezpieczestwo", powstrzymujcych nas od do-
wiadczania nowych rzeczy. Zamiast posugiwa si
t moc jak narzdziem do osignicia owiecenia,
co byo pierwotnym zaoeniem, uywamy jej do uni-
kania nowych dowiadcze, w naszym mniemaniu
niebezpiecznych. Twrcza wyobrania nieustannie
stwarza i przetwarza nasz s i y c i o w w energi.
Kiedy jak sytuacj osdzamy negatywnie,
ORANICZAJCE SYSTEMY PRZEKONA 135
nasza twrcza wyobrania tworzy jej obraz albo jej
spodziewane nastpstwa, nadajc im moc intelek-
tualn i emocjonaln. To nie sytuacje yciowe same w
sobie wywouj reakcje lkowe, lecz nasze uwa-
runkowanie (programy z wczesnego dziecistwa, jak
sobie radzi w yciu). To obraz sytuacji czy wydarzenia,
jaki sobie tworzymy, a nie sama sytuacja, przetwarza
si w energi twrcz. Potem energia ta pracuje dla
nas albo przeciwko nam. Dziaa stale, opierajc si
na instrukcjach, jakimi s nasze myli. Tak wic to,
jak przewanie mylimy dzisiaj, tworzy nasze jutro.
Sposb mylenia wynika za gwnie z naszych
przekona i zaprogramowania. Przekonania tworz
myli, a myli nasz percepcj.
Ogldamy wiat przez sito naszych uwarunkowa-
nych percepcji i wierzymy, e widzimy rzeczywisto.
W konsekwencji wikszo z nas zaprogramowana
jest na yciow porak, uwarunkowana przekona-
niem, e wiat jest niebezpieczny i musimy siebie
chroni.
Samoobserwacja umoliwia nam widzenie rzeczy
takimi, jakie s. Gdy dowiadczamy rzeczywistoci
bez porwna, osdw, oporu, utosamiania si, ana-
lizowania, nasza indywidualna rzeczywisto staje
si rzeczywistoci uniwersaln. Ale czsto nasza
indywidualna rzeczywisto jest tylko naszym spo-
sobem percepcji; dlatego znaczenie, jakie nadajemy
rzeczom, decyduje o tym, czy nasza rzeczywisto
si rozwija, czy te nas ogranicza. A jedyne, co nas
ogranicza, to:
 136 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
1) wiara w to, co mwi nam nasza percepcja,
2) wiara w istnienie ogranicze.
Oba te rodzaje wiary skadaj si na przekonanie,
e iluzje s rzeczywiste. Jedyna rnica midzy blem a
przyjemnoci, sukcesem a porak, szczciem a
nieszczciem, zdrowiem a chorob ley w naszej
postawie, a postawa opiera si na przekonaniu. Ludz-
ko jest cakowicie zahipnotyzowana wiar, e cienie
s rzeczywiste, e jej zaprogramowanie jest rzeczy-
wistoci. onierz wierzy, e jego powinnoci jest
umrze za ojczyzn. Mczennik musi umrze za wiar,
matka musi by dobr matk, mczyzna musi
odnie sukces. Oznacza, to, e ludzie nadaj swoim
wartociom, temu, w co wierz, wiksze znaczenie
ni rzeczywistoci, ni prawdziwemu zrozumieniu.
Pamitam, jak dawno temu braem udzia w re-
kolekcjach chrzecijaskich i poczuem si zainspi-
rowany mioci Chrystusa. Byem gotw za Niego
umrze. Byem przekonany, e jestem niemal wity,
ale miaem niewielk samowiadomo. To
ogromne emocjonalne uniesienie trwao przez ty-
dzie. Nie byo w tym ani wiadomoci, ani samoob-
serwacji. Zostaem uwarunkowany.
Niekiedy indoktrynacja religijna jest dokadnie
tym samym, czym szkolenie terrorystw. Czsto take
trenerzy sportowi zachcaj swoje druyny do
wygrywania wszelkim kosztem, posugujc si po-
dobnymi metodami. Jest to pranie mzgw, a ludzie
uwierz, e dana sytuacja, uczucie albo idea s ab-
solutn prawd i tylko one si licz. Mona to nazwa
ORANICZAJACE SYSTEMY PRZEKONA 137
skupianiem si na czym i ukierunkowaniem umysu
na jedn rzecz. Kiedy stajemy si rzeczywicie tak
skupieni, energia twrcza moe wiele dokona. Jest
bardzo potna. Ale istnieje niebezpieczestwo, e
gr wemie fanatyzm i prawa innych ludzi oka si
mniej wane. Sir Winston Churchill powiedzia:
Fanatyk to kto, kto nie zmienia swej decyzji ani
tematu".
PRZEKONANIA I OGRANICZENIA
Przekonanie to przewiadczenie, ktre jest dla kogo
prawd i rzeczywistoci w danej chwili. Wikszo
naszych przekona czerpiemy ze wiata zewntrz-
nego (z ksiek, od nauczycieli, rodzicw itd.) w formie
zaprogramowania. Czsto oparte s one na percepcjach i
interpretacji rzeczywistoci innych ludzi. Kiedy tylko
zaczniemy patrze na wiat i rzeczywisto przez
wasne percepcje, ideologi, filozofi, jaki system,
utosamiamy si z nimi i nie widzimy rzeczywistoci.
Rzeczywisto wykracza poza takie ograniczenia.
Pozytywne mylenie ma swoje dodatnie strony;
poszerza wiadomo i tworzy bezpieczn struktur
ycia. Jednak jest ono take ograniczone. Moe by
bardzo wartociowe dla kogo, kto naprawd niena-
widzi siebie; jednak w kocu musimy wyj nawet
poza pozytywne mylenie i przekonania i odnale
Prawdziwe Ja.
Immanuel Kant, wielki filozof, pisa i wykada na
temat potgi logiki i rozumu. Po jakim czasie odkry
 138 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
co, czego nie potrafi wytumaczy. To co, do czego
nie siga ludzki intelekt. Zmieni cakowicie swoje ycie
i ogosi istnienie potgi wikszej od mocy umysu,
znajdujcej si poza przekonaniami i percepcjami:
potgi intuicji. Powiedzia rwnie, e ta tajemnicza
sia dostpna jest kademu, kto jej pragnie i kto
gotw jest wykroczy poza swoje ograniczone stany
mentalne i emocjonalne.
Ludzie od zawsze szukaj zrozumienia ycia., Boga i
tworz ze swoich poj system przekona. ycie nie
jest systemem przekona, jest r z e c z y w i s t o c i i
nie potrzebujemy go definiowa, potrzebujemy go tylko
dowiadcza. Prby zrozumienia go przez nasz
percepcj prowadz do tego, e gubimy si z
powodu jednej z piciu przeszkd [s to: porwny-
wanie, osdzanie, stawianie oporu, utosamianie si i
analizowanie - dop. tum.]. ycie po prostu jest.
Prbujemy wtoczy rzeczywisto ycia w nasz
ograniczony system przekona, a ona potem nagle
si zmienia, wprowadzajc zamt w nasze dotych-
czasowe pojmowanie. Gbsze rozumienie moliwe
jest dopiero wtedy, gdy przekroczymy percepcj i wyj-
dziemy poza nadawane znaczenia.
WIARA I ZWTPIENIE
Rzeczywisto zawsze pozostanie tajemnic dla
logicznego umysu. Nie chcemy przez to powiedzie, e
niedobrze jest mie przekonania, bo przecie powstaj one,
kiedy szukamy prawdy. W istocie pierwszym
ORANICZAJACE SYSTEMY PRZEKONA 139
najwaniejszym krokiem ku owieceniu jest posiadanie
przekonania - wiary. Bez wiary nie jest moliwy
rozwj. Wiara jest rodkiem do celu, a nie celem
samym w sobie. Nie jest punktem dojcia, lecz po-
cztkiem podry. Bez niej nie mielibymy zapewne
odwagi i naprzd.
Tam, gdzie jest wiara, bywa i zwtpienie. Jeli
czowiek cakowicie akceptuje sowa albo system kogo
innego, nie kwestionujc, ignorujc wasne wt-
pliwoci, to w istocie podlega praniu mzgu". Potem
szuka przedmiotw, filozofii czy systemw, ktre mgby
czci, i czsto staje si ich niewolnikiem. Jak poto-
czyyby si wydarzenia, gdyby Hitler by mniej przy-
wizany do swojej ideologii i niekiedy j kwestionowa?
I, co bardzo wane dla nas, co by si stao, gdybymy sami
byli mniej przywizani do swoich przekona i bardziej je
kwestionowali? Pewien mdry czowiek w Kociele
Chrystusa w Nowej Zelandii powiedzia: Nikt nie jest
bardziej niebezpieczny ni czowiek, ktry wierzy we
wasne bzdury".
Kada, grupa czy osoba ma wasny system przeko-
na. Lekarz medycyny widzi wiat inaczej ni psycholog,
a matka inaczej ni bankier. Buddysta, chrzecijanin,
muzumanin, yd postrzegaj wit rnie. Czy to wiat
jest inny, czy tylko percepcja? Gdy zmieniamy punkt
widzenia, zmienia si take nasz wszechwiat.
Przypomnij sobie chwile, kiedy otrzymae z wia-
domo i nagle twj wiat sta si ciemny. Potem
zdarzyo si co dobrego i natychmiast twj wiat si
rozjani. Czy to wiat si zmieni, czy co w tobie?
 140 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA ORANICZAJCE SYSTEMY PRZEKONA 141

WPYW PRZEKONA NA ZDROWIE prawdziwej integracji na poziomie fizycznym. W ten

sposb natura eliminuje nienaturalne przekonania
W Nowej Zelandii miaem przez kilka lat swojego ktre byy zmagazynowane w ciele jako efekt po-
lekarza. Przychodzi do mnie na regularne sesje. Pod przednich lkw.
koniec dziesitej powiedzia: Wiesz, Colin, te sesje Kada choroba zaczyna si w umyle, a potem
udowodniy mi, e ukad immunologiczny jest przejawia si fizycznie. Myl jest twrcza i choroba
bezporednio powizany z systemem przekona. Gdyby ciaa jest tylko zewntrznym skutkiem wewntrznej
tylko wicej lekarzy korzystao z tej wiedzy! Pacjenci przyczyny.
bardzo by na tym zyskali". Nie ma chorb nieuleczalnych, s tylko nieule-
Wikszo ludzi jest cakowicie przekonana, e czalni pacjenci. Ludzie ci przywizuj si do swoich
choroba jest wynikiem zej diety, braku ruchu, nad- sdw i wol chowa urazy do osb z przeszoci,
uywania lekw, dziaania bakterii, wirusw albo ni odzyska zdrowie, wolno i szczcie. Sowo nie-
rakowego wzrostu komrek. I chocia kada choroba uleczalna" odnosi si do choroby, ktrej nie mona
moe by zwizana z ktrym z powyszych czynnikw, to wyleczy adnymi zewntrznymi metodami; mona j
jednak jest ona tylko symptomem. Sugerujemy, e wyleczy tylko od wewntrz, z pomoc myli i prze-
wiele chorb to przejaw lku kryjcego si pod ogra- kona pacjenta. Ciao ma zdolno uzdrowienia si z
niczajcymi przekonaniami. Leczenie farmakologiczne kadej znanej choroby w najbardziej zaawansowanym
albo chirurgiczne usuwa fizyczne objawy choroby, ale stadium. Powstrzymuj je wizy przekona i nie-
na poziomach emocjonalnym i mentalnym, tam, gdzie rozpuszczonych uczu negatywnych.
si pierwotnie zacza, pozostaje stumiona pami. Niektre choroby mog by jednak spowodowane
Kiedy zaczynamy uwalnia si od stumionych lkw, postpami w naszej duchowej podry. Moliwe, e
stosujc oddychanie, posty albo inne naturalne przed obecn inkarnacj, na poziomie duchowym,
metody uzdrawiania, moe wystpi kryzys. Pojawiaj zgodzilimy si na okrelone trudnoci i na pewne
si fizyczne objawy poprzedniej choroby. Mog lekcje, aby peniej si rozwin.
utrzymywa si od okoo 12 do 36 godzin. Jest to Powodem, dla ktrego przedstawiamy tutaj te
metoda, jak stosuje ciao, aby uwolni si od zablo- koncepcje, nie jest prba przekonania was do nowej
kowanych mentalnych i emocjonalnych wspomnie filozofii; pragniemy, abycie rozwayli moliwo, e
dotyczcych choroby, ktr uprzednio sztucznie wy- macie w sobie moc wiksz od jakichkolwiek si ze-
leczono". Taki kryzys jest nie tylko nieszkodliwy, ale wntrznych. Stwarzacie wasn rzeczywisto wiar
bardzo uzdrawiajcy i kiedy minie, czujemy efekty w to, co uwaacie za prawd.
 142 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA ORANICZAJACE SYSTEMY PRZEKONA 143

JAK PRZEKONANIA ZAWAJ NASZ WIADOMO przyrody, broni, witamin w pigukach, haasu, przyj,
parad, lubw, rozwodw, ubra, zapachw,
Kady ma wasne zdanie niemal o wszystkim. Jeli dwikw, wrae dotykowych, widokw, smakw
wanie przeczytae artyku w gazecie o zych warun- itd., itd.
kach pooww przy brzegach poudniowej Japonii i Przyjrzyj si tej licie i szczerze zapytaj siebie, czy
zapytaj ci o opini na ten temat, prawdopodobnie cho na jeden z tych tematw nie masz zdania. Kada
odpowiesz: No c, nie jestem pewien, co tam si opinia i przekonanie zatrzymuj w sobie cz energii
dzieje, ale myl, e chyba..." i przedstawisz swoje twrczej i zwizuj cz wiadomoci; podobnie
zdanie, opierajc si na tym, co wanie przeczytae pami komputera moe by zajta i nie da si ju
albo obejrzae w telewizji. W rzeczywistoci wcale zapisa dalszych informacji. To jest powd, dlaczego
nie wyraasz swego zdania, lecz opini reportera. nie potrafimy przez duszy czas pozostawa w chwili
Zalenie od twojego zainteresowania tematem, pod- obecnej. Stale uywamy wiadomoci do przecho-
czas czytania artykuu w twoim umyle szybko po- wywania sdowi systemw przekona. Ogranicza
wstaje opinia. Zaley ona od nastawienia reportera i to nasz zdolno tworzenia, a take percepcj. In-
twojego przeszego uwarunkowania. To wanie wy- nymi sowy, kade przekonanie o czymkolwiek, po-
korzystuje propaganda. Gdyby by rybakiem au- zytywne lub negatywne, utrzymywane jest w umyle
stralijskim, niezadowolonym z tego, e Japoczycy jako przywizanie do jakiej idei. Nastpnie
owi w wodach Australii, z pewnoci miaby zdanie twrcza energia umysu zaczyna przejawia t ide w
inne ni rybacy japoscy. rzeczywistoci. Nasze ycie staje si tym, w co
Wszyscy osdzamy sytuacje zgodnie z naszymi za- wierzymy. Gdy wierzymy w iluzje, to jest wanie
interesowaniami i przekonaniami. Rdzenni miesz- to, co tworzymy. Dosownie tworzymy wasn rze-
kacy krajw odkrytych" przez Europejczykw maj czywisto.
inne zdanie o tym, kto rzeczywicie odkry ich zie- W procesie integracji zablokowana energia tkwica
mi. Opinie i przekonania tworzy nasze ego i nie w ciele zostaje uwolniona, wraz z energi mentaln i
maj one nic wsplnego z naszym Prawdziwym Ja. emocjonaln (przekonaniem), ktra wspomagaa
Wszyscy mamy opinie i przekonania dotyczce le- tumienie (zablokowan energi). Dlatego czujemy si
karzy, filozofii, rodzicw, dzieci, seksu, pienidzy, bardziej wolni.
religii, polityki, pracy, mioci, romansw, zdrowia, Przewiadczenie o czym czsto opiera si na s-
innych kultur, zbrodni, wojny, bankw, kobiet, dach wartociujcych. Kade przekonanie jest warto-
mczyzn, ubezpiecze na ycie, kolorw, muzyki, ciujce, okrela nasze relacje ze wiatem, ludmi,
144 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Bogiem, czymkolwiek. Problem w tym, e wchodzimy
w relacje, opierajc si na przekonaniach, ktre nam
zaprogramowano albo ktrymi sami si zaprogramo-
walimy.
Zastanawiam si, jak wiele pozostawia to nam
wolnoci? Z pewnoci dziecko urodzone w rodzinie
chrzecijaskiej bdzie wzrasta w wartociach
chrzecijaskich i jeli bdzie czynnie praktykowa
t wiar, moe uzna, e lepiej suy Bogu ni na
przykad yd. yd bdzie mia oczywicie przeciwne
zdanie i podobnie muzumanin czy Hindus. Ale czy
jedna wiara lepsza jest od drugiej? Przyjrzyj si, jak
na to uczciwie odpowiesz. Kada wiara jest inna i
kada daje swoim wyznawcom podstawowe rodki do
rozwoju wiadomoci. wiadomo zaczyna si
kurczy dopiero wtedy, gdy pojawia si lk, powo-
dujc porwnania i rywalizacj.
Michael Freedman, mj nauczyciel kabay, kiedy
powiedzia:
W religiach ortodoksyjnych panuje przekonanie, e
jest tylko Jedna Prawda i to ja j posiadam, a wszystkich
innych trzeba przekona, by w ni uwierzyli. Nadaje
to potn dynamik kulturze europejskiej. Jest to
mocny, bezpieczny punkt widzenia, ale niedojrzay.
Punkt widzenia dziecka, ktre woli, aby Duy Tatu
powiedzia mu, co ma robi, i ktre czuje si
bezpieczne, wiedzc, e jego Tatu jest najwikszy i
najsilniejszy i zawsze ma racj. wiatopogld, do
ktrego dymy, ma by wiatopogldem osoby
dorosej, przyjmujcej odpowiedzialno za wasne
ORANICZAJCE SYSTEMY PRZEKONA 145
; czyny i w peni wiadomej , e s inne punkty widze-
nia, z ktrych naley wzajemnie korzysta. Moemy
preferow nasz wasny, ale nie zaprzeczajmy susz-
noci innych wiatopogldw dla innych ludzi".
: Niektrzy buntuj si przeciwko swojemu religij-
c
nemu wychowaniu. Ich zaprogramowanie czsto
J nadal wada ich buntowniczym zachowaniem, bo po-
| stpuj dokadnie odwrotnie ni mama i tata. Bunt
l nie gwarantuje wolnoci, zwaszcza jeli rodzi ko-
'$.
l flikty i niech.
OBSESJA WARTOCI
Wikszo ludzi na pewnym etapie ycia staje si
pochonita, czasami nawet obsesyjnie, przedmiotem
swej adoracji. To normalne i czsto wane dla ich roz-
woju. Po jakim czasie, wraz ze wzrostem swojej wia-
domoci, z tego wyrastaj. Albo czar mija i biegn
szuka nowego przedmiotu do ubstwiania. Mog go
znale w kultach religijnych, moe to by filozofia,
wyksztacenie, pienidze, kariera, gwiazdy rocka
lub filmu, idee, techniki samorozwoju, wana osoba
albo organizacja. Starotestamentowe ostrzeenie:
Nie bdziesz czci faszywych bogw" ma swoje
uzasadnienie. By moe faszywy bg czczony jest w
przypadku, gdy uwaamy, e co jest wiksze ni my
sami.
Kade przekonanie ma wasnego ministra, ktry
je utrzymuje w wiadomoci. Kady minister po-
wizany jest z innymi podobnymi sobie ministrami,
146 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA

poniewa podobne przekonania te s wzajemnie

powizane. Natomiast gdzie gboko pogrzebane w pod-
wiadomoci skrywa si gwne, podstawowe prze-
konanie, ktre nazwano prawem osobistym".
We wszechwiecie obowizuj rne rodzaje praw.
S prawa przyrody", rzdzone prawami fizyki, i s
prawa osobiste", ktre ludzie sami ustanowili na
podstawie swojego uwarunkowania. Prawo osobiste
jest tak potne, e moe niekiedy mie pierwsze-
stwo przed prawami przyrody. Jest to gwne, pod-
stawowe przekonanie, wspierajce i kontrolujce
wszystkie pozostae. W nastpnym rozdziale powie- Rozdzia 14
my, jak spotka si z tym podstawowym przekona-
Gwne przekonanie
niem; bdzie to nastpny krok ku wolnoci.

Podstaw wszystkich ograniczajcych przekona

rzdzcych naszym yciem jest jedno gwne, cen-
tralne przekonanie, ktre nazywamy tutaj premie-
rem".
Wikszo koncepcji i systemw samodoskona-
lenia zwraca uwag gwnie na negatywne cechy
jednostki, ktre czyni z niej ofiar. Pomaga to jej
uwiadomi sobie sfery swego ycia, w ktrych po-
winna si rozwin. W miar jak podwiadomy
umys staje si bardziej wiadomy, pojawia si wiele
wspomnie wskazujcych na pierwotne przyczyny
uksztatowania si pewnych ograniczajcych nas cech
osobowoci. Odkrywamy, dlaczego dominuj w nas
ograniczajce myli, ktre przejawiaj si jako reakcje
i zachowania samodestrukrywne.
 148 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
AFIRMACJE
Wiele pierwszych ksiek o pracy z oddechem,
cznie z moj wasn, podkrelao znaczenie wy-
powiadania afirmacji bd zapisywania nimi caych
stron w celu przeprogramowania podwiadomego
umysu na bardziej pozytywny tryb pracy. Ograni-
czenie tej metody polega na tym, e potrzeba prze-
programowania lub zmiany istniejcych warunkw
wypywa z braku akceptacji. Ma ona na celu zmian
podwiadomego umysu bez uprzedniego zrozumienia
jego intencji. Dlatego obecnie nie polecamy ju tej
metody. Psychika jest systemem samoregulujcym i
zawsze dy do rwnowagi. Narzucanie jej zbioru idei i
wartoci sprzecznych z intencjami podwiadomego
umysu moe prowadzi do zachowa kom-
pensacyjnych, ostatecznie jeszcze bardziej niepo-
danych.
Wyobramy sobie na przykad osob, ktr ywi
podwiadome przekonanie, e pienidze s niedu-
chowe". Pisanie afirmacji w celu przycignicia pie-
nidzy uruchomi ten jej program, co moe genero-
wa niewiadome zachowania uniemoliwiajce
przypyw pienidzy; albo te bdzie si ich natych-
miast pozbywa. Ostatecznie moe mie ona mniej
pienidzy ni przed pisaniem afirmacji.
Gdy narzucajc podwiadomoci pewne idee, usi-
ujemy zmusi j do zmiany niepodanych zacho-
wa, zachodzi niebezpieczestwo, e dokonujemy na
niej subtelnego gwatu. W istocie tumimy cz jej
l GWNE PRZEKONANIE 149
naturalnej funkcji. Prby zmienienia niepodanych
zachowa, uczu i myli bez ich zrozumienia, przy braku
akceptacji s nadal negatywnym ocenianiem ist-
niejcych warunkw. Tak zwane negatywne warunki
istniej tylko dlatego, e w podwiadomoci panuje
jaka nierwnowaga. Nie wymaga ona zmiany, tylko
zrozumienia. Kiedy j zrozumiemy, psychika dopasuje
si do naszego nowego pojmowania i nierwnowaga
zniknie. Dlatego powtarzamy, e w prawdziwej pracy
nad samorozwojem nie s konieczne zmiany
zachowa, lecz wiksza wiadomo.
Afirmacje pocztkowo dziaaj, poniewa ego jest
zaskoczone i zmiana w wiadomoci zachodzi, zanim
zdy si ono obroni przed nowymi ideami. Oglnie
jednak, zmiany te s powierzchowne. Ponadto afir-
macje to jeszcze jedna forma uwarunkowania, a
prawdziwa wolno to brak wszelkich uwarunkowa.
NOWY SPOSB STOSOWANIA AFIRMACJI
Moemy uywa afirmacji w nowy sposb, nie
prbujc przeprogramowa ani zmieni istniejcych
zachowa czy sytuacji, lecz starajc si poszerzy
wiadomo naszych ukrytych programw i czc
si ze swoim premierem. Spowoduje to zintegrowanie
przekonania, ukrytego programu i wynikajcych z
nich zachowa bez wysiku, bez angaowania siy
woli i nienaturalnego naruszania rwnowagi naszej
 150 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
psychiki. Nowy sposb afirmowania zdemaskuje
niewiadome przekonanie; uwiadomienie go sobie
rozpocznie proces integracji.
Gurdijew powiedzia: Jeli umiecimy negatyw-
no pod mikroskopem wiadomoci, rozpynie si
ona w nico, ktr zawsze bya".
Najpierw odkryj negatywne przekonanie, ktre
sabotuje twoje zachowania.
Nastpnie stwrz najwspanialsz myl bdc
przeciwiestwem twojego ograniczajcego przekona-
nia.
Dodaj swoje imi, aby ta myl bya cakowicie
osobista.
Podziel stron na dwie kolumny. Zapisz afirmacj po
jednej stronie, nastpnie wsuchaj si w swoj
wewntrzn reakcj i zapisz to, co si pojawio, po
drugiej stronie.
Zapisz afirmacj nie wicej ni trzy razy.
Gdy tylko poczujesz aktywacj, zacznij swobodne
oddychanie i rozpocznij sesj oddechow. Aktywacja
moe zaj ju po jednokrotnym zapisaniu zdania -
wtedy przesta pisa, zacznij oddycha i obserwuj
reakcje w ciele oraz emocje.
Wane jest, aby afirmacja bya zupenym przeci-
wiestwem twojego ograniczajcego przekonania.
Wtedy naprawd je poruszy i zaktywuje oraz pozwoli
ci go dowiadczy. Jeli na przykad wierzysz, e nie
jeste do dobry, afirmacja w rodzaju: Ja, Colin,
jestem teraz wystarczajco dobry" nic praktycznie nie
mwi. Natomiast stwierdzenie: Ja, Colin, jestem
GWNE PRZEKONANIE 151
\ darem Boga dla tego wdzicznego wiata" na pewno
spowoduje siln reakcj, poniewa prawie nie wie-
rzymy w nie. Nie prbujemy tu przekona podwiado-
moci, by zaakceptowaa to nowe przekonanie, lecz
raczej aktywujemy i docieramy do naszego nie-
wiadomego przekonania. Dziki temu poszerzamy
wiadomy umys kosztem podwiadomoci, co pro-
wadzi do zrozumienia i integracji.
Gdy si przebudzamy, oczyszczamy siebie z coraz
wikszych iloci niepotrzebnego mateiau i zaczyna-l
my dociera do swojego gwnego przekonania. Poznanie
go to klucz do rozwizania zagadki naszego ycia;
uzyskujemy gboki wgld w nasze uwarunkowania : i
moliwo ich obserwacji. Docieramy do sedna fa-i
szywej strony naszej natury, zaczynamy nad ni pra-
cowa i uwalniamy si od niej.
To nasze gwne przekonanie opiera si na tym,
e musimy mie zawsze racj. Od lat budowalimy
struktur przekona okrelajcych Jak to rzeczy-
wicie jest", co jest prawd, a co zem albo faszem.
Ju zaraz po urodzeniu si wielu z nas dochodzi
do wniosku, e znalelimy si w jakim wrogim miejscu,
i od tej pory niewiadpmie w to wierzymy. Gdy
rodzice mwili nam, e nie jestemy do dobrzy,
wierzylimy im. Gdy koledzy le nas traktowali w
szkole albo upokorzy nas nauczyciel, wysnuwalimy
wniosek, e inni ludzie mog mie nad nami
kontrol i nas rani.
Potem nigdy nie kwestionujemy ju prawdy tych
przekona. W kocu codziennie spotykamy si z ich
 152 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
potwierdzeniem. Im wicej zbierzemy dowodw na
potwierdzenie faszywego negatywnego przekonania,
tym wikszym staje si ono kamstwem i tym wicej
wysiku wkadamy w jego uzasadnienie. Jeli na
przykad wychowalimy si w bardzo konfliktowej
rodzinie, moglimy doj do wniosku, e wszystkie
zwizki z innymi ludmi rani. Rodzice mogli nam
nawet mwi, e istniej zwizki pikne i spokojne.
Ale my przejmujemy ich gbsze przekonanie, e aby
zwizek funkcjonowa, musz w nim panowa
konflikty. Nasze wnioski przekonuj nas, e pene
prawdziwej mioci zwizki s nieprawdziwe, a za-
angaowani w nie ludzie z pewnoci udaj. Zatem
aby czu si bezpiecznie, aby zyska poczucie rzeczywi-
stoci, podwiadomie stwarzamy konflikty w naszych
obecnych zwizkach albo nie pozwalamy sobie na
nowy ukad.
Przyjmujc cudze negatywne struktury przekona,
zrezygnowalimy z wolnoci. Zjedlimy z drzewa
wiadomoci zego i dobrego" (wpadlimy w dualizm
za i dobra) i wygnalimy si z raju, oddzielajc si
od wasnej prawdy.
Odzyskujemy wolno, gdy pozbywamy si iluzji,
e zawsze musimy mie racj. Ale co jeszcze wa-
niejsze, musimy uwiadomi sobie same iluzje, prze-
konania, ktre czyni nasze dowiadczenia negatyw-
nymi. Lepiej chyba jest nie mie racji i by szczli-
wym, ni mie zawsze racj i by nieszczliwym.
Dalej podaj kilka wicze, ktrych celem jest
ujawnienie naszych kamliwych systemw przekona.
GWNE PRZEKONANIE 153
Przeznacz na nie duo czasu i dopilnuj , aby ci nie
przeszkadzano. Najlepiej wykonywa je z praktykiem
integracji oddechem, by podczas wiczenia albo po
jego zakoczeniu od razu rozpocz sesj oddechow.
Dokocz podane niej zdania. Nie zastanawiaj si
zbyt dugo, lecz zapisuj to, co ci przychodzi do gowy.
Uywaj raczej intuicji ni intelektu. Jeli odpowied
nie pojawia si, przejd szybko do nastpnego zda-
ni, a potem wr do poprzedniego. Im szczersze
bd twoje odpowiedzi, tym bardziej zbliysz si do
swojego gwnego ograniczajcego przekonania.
Zacznij od samoobserwcji, a potem pisz.
l wiczenie l
?(;;
f l . Nie wierz, e potrafi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
l 2. Ludzie czsto mwi mi, e jestem . . . . . . . . . . .
1 3. Ludzie czsto mwili mi, e nie potrafi . . . . . . .
t '"' 4. Zawsze czuj si le, kiedy . . . . . . . . . . . . . . . .
, 5. Przewanie czuj si le, kiedy . . . . . . . . . . . . . .
' * 6. Uwaam, e nie jestem do dobry, kiedy . . . . .
7. Nienawidz siebie, kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. Nie jestem do dobry, aby otrzymywa . . . . . . .
9. Gdy jestem z innymi, jest mi naprawd trudno
10. Zawsze dostaj za mao . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11. Najbardziej obawiam si . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 2 . Moj najwiksz obaw w zwizku z pienidzmi
jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13. Moim najwikszym lkiem w zwizku z seksem
jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

154 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
14. Trudno jest mi wybaczy sobie, e . . . . . . . . .
15. Gdybym tylko mg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Trzy rzeczy, ktrych najbardziej si boj:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Co mczy mnie najbardziej? (Zakrel kkiem).
Trzy moje najwiksze przyjemnoci:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bez ktrej z nich najtrudniej mi si obej? (Zakrel
kkiem).
Trzy moje gwne cele:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czy wynikaj one z tego, e chc (z preferencji), czy z
potrzeb (uzalenie)?
Teraz pomyl o sytuacji, ktra powtarza si w twoim
yciu i ktra ci przeszkadza, i wykonaj nastpujce
wiczenie w taki sam intuicyjny sposb jak poprzednie.
wiczenie 2
1. Powtarzajca si moim yciu sytuacja albo wzorzec
to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Jak si czuj, gdy wydarza si ta sytuacja?
3. Korzyci, jakie mam z tego wzorca, to . . . . . . . .
K
GWNE PRZEKONANIE 155
4. Boj si porzuci ten wzorzec, bo . . . . . . . . . . . .
5. Jaka najgorsza rzecz mogaby mi si przydarzy,
gdybym go porzuci? . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Moja najgorsza negatywna myl o sobie to . . . . .
7. Wierz, e ta myl jest prawdziwa, poniewa
8. Co staram si udowodni t myl?. . . . . . . . . .
9. Co robi, aby udowodni, e ta myl jest prawdzi-
wa?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. Jakie przekonanie ujawnio si podczas tego
wiczenia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
S tysice przekona, w ktre absolutnie wierzymy.
Ale wrd nich jest tylko jeden lub dwch premie-
rw, ktrzy rzdz pozostaymi. Wikszo z nas nic o
nich nie wie i dlatego maj nad nami tak wadz.
Dopki pozostaj w podwiadomoci, nie moemy sobie
z nimi poradzi i rzdz naszym yciem. Przyjrzyj si
swoim odpowiedziom i poszukaj w nich wzorcw.
Potem zapisz: Moje gwne przekonanie, jakie wyo-
nio si z tych wicze, to:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aby ci pomc, podajemy list podstawowych prze-
kona:
Nie jestem do dobry./Jestem nieudacznikiem.
Jestem zy/ niegodny mioci./Nie mam racji.
Dla mnie nie starcza, jestem bezsilny.
Musz walczy, aby przetrwa.
To zawsze moja wina./Zasuguj na kar.
 156 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA

yj w niebezpiecznym wiecie.
Nie jestem godzien zaufania./Nie mog nikomu
ufa.
Nie powinienem by tutaj./Jestem niechciany.
Jestem inny./Nie pasuj do nich.
Ludzie mnie rani./Ja ranie ludzi.

MOIM PREMIEREM JEST. . . . . . . . . . . . . . . . .

Masz teraz informacj, ktra moe ci ostatecznie
uwolni. Twoim nastpnym krokiem jest obserwacja
premiera przy kadej okazji. Pisz afirmacje, bo kiedy Rozdzia 15 Pi
umiecisz swojego premiera pod mikroskopem
wiadomoci, przekonasz si, e nic tam nie ma! gwnych przeszkd
Jeste nareszcie wolny.
Gwny krok w naszym rozwoju duchowym nast-
puje wwczas, gdy odkrywamy blokady, czyli prze-
szkody, ktre zaciemniaj nam prawd. Zrozumienie
istoty owych piciu specyficznych przeszkd otwiera
nowe wrota do tego, bymy stali si bardziej
kochajcy, szczliwi i wolni.
Przeszkod jest kade przywizanie, ktre two-
rzymy, aby uciec od niechcianego ja. Wychodzimy z
rzeczywistoci chwili obecnej i prbujemy odnale
siebie w wartociach zewntrznych, co czsto staje
si zachowaniem uzaleniajcym. Przywizanie
powstaje wtedy, gdy wychodzimy poza siebie. Czujemy
wic przywizanie do osb, miejsc, zawodw, hobby,
zainteresowa, filozofii, techniki, religii, samochodu,
komputera, wynikw, osigni i wszystkiego innego,
czego -jak nam si wydaje - potrzebujemy do
 158 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
szczcia. Innymi sowy, swoje szczcie utosamiamy
z czym na zewntrz nas.
Istnieje tysice przeszkd, lecz my opiszemy pi
gwnych obszarw przywiza, z ktrych bior swj
pocztek wszystkie inne. Zaangaowani w te pi
obszarw, czsto powizanych ze sob, zatracamy
samych siebie i dajemy sob sterowa. Tracimy to,
czego poszukujemy, mio, rado i wolno. Owe
pi przeszkd to: porwnywanie, osdzanie, stawianie
oporu, utosamianie si i analizowanie.
PORWNYWANIE
Wszyscy mamy okrelony pogld dotyczcy tego,
jaki powinien" by wiat. Pogldy te na og gosz,
e nie powinno by przestpstw, niesprawiedliwoci,
wojen, godu, chorb, cierpienia, nieszcz,
przemocy i tak dalej. Ustanawiamy takie systemy
wartoci, po czym one zaczynaj nami sterowa.
Nieustannie przygldamy si wiatu i nagle bywamy
zaskoczeni, widzc, e co nie pasuje do naszego
schematu jak powinno" by.
Nie ma nic zego w tym, e chcemy, by wiat by
wspaniay, peen mioci i radoci. Problem powstaje
wtedy, gdy owe wartoci czynimy warunkiem naszego
szczcia. Jeli zrozumiemy, e prawdziwa warto
tkwi ju w nas samych, to kiedy pojawi si co, co jest
sprzeczne z naszymi yczeniami, my pozostaniemy
skoncentrowani i tym bardziej zdolni do stawienia
czoa trudnociom.
PI GWNYCH PRZESZKD 159
Jeeli porwnywanie opiera si gwnie na naszym
uwarunkowanym postrzeganiu tego, jak ycie
powinno wyglda, to co robimy, gdy sprawy tocz
si inaczej, ni si tego spodziewalimy? Osdzamy
sytuacj lub osob jako z.
OSDZANIE
Osdzanie to wysyanie z mzgu wieci, e znaj-
dujemy si w pewnego rodzaju niebezpieczestwie.
Proces ten uwalnia specyficzne hormony do krwi po
to, aby wzbudzi reakcj przetrwania. Jest on czsto
tak szybki i automatyczny, e jeszcze nie uwia-
damiamy sobie wydania wyroku poprzedzajcego
napicie miniowe, jakie towarzyszy reakcji walka/
ucieczka.
Gdy osdzamy co lub kogo, na og jestemy
zupenie niewiadomi lku, ktry kryje si w os-
dach. Jestemy zbyt zajci obwinianiem, by dojrze,
e tak naprawd boimy si czego, co dotyczy danej
sytuacji lub osoby.
Jest tak dlatego, e zostalimy zaprogramowani
przez zwyczaj przesdzania o wszystkim zgodnie z
pogldem, jak powinno by. Jestemy zaprogra-
mowani na przesdzanie. Dlatego tak czsto jeste-
my uprzedzeni wzgldem kogo, kto si od nas rni, i
postrzegamy go jako czowieka niebezpiecznego lub
dziwnego.
Czy czsto widzimy ycie takim, jakie ono naprawd
jest, czy te widzimy je zgodnie z nasz wiedz
 160 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA GWNE PRZEKONANIE 161

}o yciu? Czy kad nowo poznan osob traktujemy Zmiana wasnego zdania to jak przyznanie si do
jako zupenie nowe zjawisko, czy te prbujemy j bdu. Byoby to upokarzajce, trzeba tego unikn
wpasowa w ustalon kategori, ktra odpowiada za wszelk cen. Wolimy zniszczy nasz zwizek, ni
naszemu systemowi wartoci? Przesdzanie powoduje, przyzna si do pomyki. I czsto tak postpujemy,
e szufladkujemy ludzi wedug rnych kategorii: kosztem mioci, czasem zdrowia, szczcia i w kocu
rasy, religii, wieku, pci, pozycji spoecznej i cech wolnoci. Ale pozostajemy przy swoich racjach.
osobistych. Nie ma w tym nic zego oprcz tego, e Jest to nonsensowne postpowanie niewiado-
postpujc w ten sposb, w ogle nie potrafimy mych ludzi. Raczej zniszcz siebie, ni zmieni po-
zobaczy, jacy ludzie naprawd s. Prawdopodobnie gldy. Dlaczego potrzeba obstawania przy swoim jest
nie dostrzegamy te, jacy my jestemy, co wiadczy o tak silna?
rym, e stalimy si niewolnikami wasnego systemu We wczesnym dziecistwie nieraz dawano nam od-
wartoci. ywimy tak mnstwo przesdw czu upokorzenie. Pewnie nie pamitamy ju tamtych
dotyczcych innych i nas samych, e jest to nasz chwil, lecz za kadym razem, gdy odnosimy wraenie,
normalny" sposb ycia. e nasz poprawny" wiat jest zagroony, budzi si
Jaka jest rnica midzy osdem a ocen? Rnic t w nas nasze zranione wewntrzne dziecko. Walczymy o
wida po rezultatach. Osdzaniu zawsze towarzyszy wasn godno, a w niektrych przypadkach po
napicie miniowe, ktre jest lkow reakcj walki/ prostu o przetrwanie. W momencie narodzin wielu z
ucieczki. Ocenianie jest czyst, pozbawion lku nas walczyo o przedostanie si przez kana rodny i
obserwacj tego, co chcemy lub czego nie chcemy. jeli ludzie zgromadzeni wok nas byli tego zupenie
Trzymamy si wspomnie z przeszoci. Mamy w niewiadomi i przeszkadzali nam w tym procesie,
pamici przeszo innych i przez to wizimy ich, tak czulimy, e tracimy kontrol. Prawdopodobnie
samo jak siebie, w swojej pamici. Wanie rodzinne, postanowilimy wwczas ju nigdy nie traci kon-
ch ukarania kogo rozdzielaj ludzi na cae ycie, troli. Kiedy dzisiaj nie mamy racji, to tak jakbymy
poniewa s tak mocno przywizani do poczucia tracili kontrol, co wyjania nasz determinacj, a
krzywdy. czasami desperack walk o to, by mie suszno.
Przesd oparty jest mniej na gniewie lub strachu Pamitam niedawn dyskusj z moj by part-
przed osob bd grup, a bardziej na strachu przed nerk. Dyskusja szybko przerodzia si w ktni do-
zmian wasnych pogldw. tyczc pewnego mao znaczcego incydentu sprzed
Nie interesuje nas obcy punkt widzenia, gdy wiemy lat. Skoczyo si na tym, e krzyczelimy jedno na
ju, e mamy racj, a inni si myl, i koniec! drugie, w ogle siebie nie suchajc, ale pilnujc tego,
 Wf,

SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA

162

by mie ostatnie zdanie. Mie ostatnie zdanie to rze tylko cz, nigdy cao.
jakby mie racj. Nagle razem zorientowalimy si,
co waciwie robimy, wzilimy kilka gbokich od-
dechw i przyjlimy odpowiedzialno za wasne
emocje. Wtedy zdoalimy puci wszystko w niepa-
mi i wzilimy pod uwag przypuszczenie, e moe
nie mielimy prawdziwych informacji na temat tam-
tego zdarzenia i e nasze racje byy niesuszne. Nikt
nie jest w bdzie, po prostu si rnimy. Ale w kocu
lepiej si myli i by szczliwym, ni mie racj i
odczuwa przygnbienie.
Obstajemy zagorzale przy swoich pogldach i nie
interesuj nas zalety innych punktw widzenia, ktre
mog by sprzeczne z naszym. Sprbuj przekona
polityka, aby zrozumia czonkw opozycji. Sprbuj
przekona religijnego fundamentalist, by zrozumia
punkt widzenia ateisty, lub ateist, by zrozumia
chrzecijanina bd wyznawc Kriszny. Sprbuj
skoni faszyst, by poj uczucia yda, albo yda,
by zrozumia Araba.
Kiedy walczyem w Wietnamie, czy interesowao
mnie zdanie Wietnamczykw? Gdy zaczem kwe-
stionowa wojn, nie mogem ju bra w niej udziau.
Nasze przesdy s powodem wszelkich konfliktw,
poczwszy od konfliktw wewntrznych, a sko-
czywszy na zbrojnych. Wszyscy wiemy, jak trudno
zrozumie kogo, z kim wanie jestemy w konflikcie.
Nie chcemy zna jego punktu widzenia, poniewa
chcemy ochroni wasny i udowodni, e to my mamy
racj, a nie kto inny. Gdy osdzamy, moemy doj-
 Rozdzia 16

Stawianie oporu

Porwnywanie, a potem osdzanie rzeczywistoci

pociga za sob ch jej zmieniania. Stawiamy zatem
opr kademu dowiadczeniu, ktre nie odpowiada
naszym ministrom i nie pasuje do naszego systemu
wartoci i przekona. Ten brak akceptacji wynika z
pragnienia naprawy stanu rzeczy. Ludzie gnani s
obsesj ulepszania i na og nie rozumiej natury
przedmiotu swych dziaa. Nie postanie im w
gowie, e rzeczy nie potrzebuj naprawy. S do-
skonae takie, jakie s. Rzeczywisto jest dobra taka,
jaka jest. Przekonanie, e, co trzeba ulepszy, po-
chodzi z bdnego osdu, e jest to ze. Gdy zrozu-
miemy, wszystko si zmienia bez wysiku.
Opr oznacza, e opieramy si pogldom, ktre
s niezgodne z naszymi przekonaniami o tym, co jest
waciwe.
Spjrzmy na cykl ofiary. Kiedy stajemy twarz w
twarz z dan sytuacj, zaczynamy j porwnywa
 164 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
z tym, jak powinno by, a nastpnie osdzamy j
jako z. To wyranie wskazuje, e sami stwarzamy
swoje wewntrzne reakcje oraz napicia miniowe.
Sytuacja nie jest niczym wicej, jak bodcem skaniaj-
cym nas do negatywnych ograniczajcych myli o na-
szej rzeczywistoci, co z kolei sprawia, e tworzymy
pewien osd. Osdzanie dziaa jak przycisk wczajcy
lk, wywoujcy rne reakcje i emocje. Innymi
sowy, kiedy wcza si strach, zaczynamy reagowa.
Oczywicie jestemy przekonani, e ma to co
wsplnego z osob lub rzecz, ktr osdzamy. I tak,
jeli nie lubimy naszych uczu, zaczynamy stawia
im opr i le je ocenia. Stawianie oporu powoduje
napicie i stres w ciele.
ycie jest naturalnym procesem ewolucyjnej zmiany.
Dlatego czujemy ch zmieniania wszystkiego. Lecz
jednoczenie jestemy przeraeni zmianami,
poniewa nie cakiem rozumiemy, jak funkcjonuje
rzeczywisto. W zwizku z tym obawiamy si kon-
sekwencji. Jeli czego nie rozumiemy, zwykle si
tego boimy i przeciwstawiamy si temu.
Dlaczego chcemy wszystko zmienia?
Stawiajc opr, prbujemy zmieni rzeczywisto,
jak sami stworzylimy bez jej zrozumienia.
Sytuacje pojawiaj si jedna za drug i w rezultacie
naszego porwnywania i osdzania nazywamy je
tragicznymi" lub bolesnymi". Nastpnie staramy si je
zmieni, co powoduje napicie (opr), i tak to si
toczy, jak w koszmarze sennym. Musimy si prze-
budzi i zobaczy rzeczywisto tak, jaka jest, bez
STAWIANIE OPORU 165
porwnywania, osdzania ani stawiania oporu. Po
prostu zobaczy.
Wielu ludzi przez stawianie oporu prbuje sta si
bardziej uduchowionymi. Cz swojej rzeczywistoci
uznali za z i staraj si sta lepsi. Ucz si listy
rzeczy niewaciwych i wmawiaj sobie, jak powinni
y. Ich nowym zadaniem jest powicanie si,
eliminowanie grzechu, unikanie pewnych zachowa.
Mnstwo czasu pochania przeciwstawianie si in-
nym punktom widzenia, walka z pragnieniami lub
tumienie naturalnych popdw swego ciaa, czsto
bez zrozumienia, czym owe popdy s i skd si bior.
Powicanie si lub wymagajce wysiku odrzu-
canie czego oznacza, e jestemy wci do tego przy-
wizani. Tak wic wiele dobrze o sobie mylcych
osb mwi do siebie: Nie powinienem si gniewa,
poda". A zatem tumi owe uczucia. Nie jestemy
wiadomi tumienia naszych uczu, po prostuje igno-
rujemy, a staj si niewiadome. Ignorancja jest
wynikiem ignorowania rnych aspektw ycia.
Oto fragment z mojej ksiki Wewntrzne przebu-
dzenie:
Integracja nie polega na uwolnieniu si od czego,
co osdzilimy jako ze, ale na porzuceniu samych
osdw, czyli przywiza. Integracja jest wiadom
decyzj zmiany naszego negatywnego nastawienia.
Ale najpierw musimy uwiadomi sobie swoje ne-
gatywne nastawienia. Bycie wiadomym nie obej-
muje porwnywania i osdzania, a wprowadzenie zmian
wyklucza stawianie oporu. Niewiadomi i upieni,
 166 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA

jestemy jak lepi z przepaskami na oczach, ktrzy

usiuj przebi mur, by wyj na wolno; gdyby tylko
zdjli przepaski, zobaczyliby otwart bram".
Przebud si. Otwrz oczy. Kto ma oczy do pa-
trzenia, niechaj patrzy. Kto ma uszy do suchania,
niechaj sucha". Najpierw postaraj si zrozumie istot
ycia i swoje miejsce w nim. Wwczas caa twoja
walka ustanie, a cierpienie i bl przemin.
Dlaczego ludzie tak bardzo chc zmiany? Cay
wiat zajty jest ulepszaniem. Ale czy ycie staje si
przez to lepsze? Ludzie chc tak bardzo zmieni swe
ycie i otoczenie, poniewa sdz, e zmieniajc swoj
rzeczywisto, zmieni negatywne uczucia. Prbujc
zmieni zewntrzne rzeczy, a nie zajmujc si we-
wntrznymi reakcjami, komplikuj tylko problem.
Usiuj zmieni rzeczywisto nie z mioci, odczuwanej
wewntrznie, ale z takich pobudek jak: gniew,
poczucie winy, lk, poczucie niesprawiedliwoci itd. A
kiedy dziaaj z takich motyww, jedna niesprawiedliwo
zastpion zostaje inn, jak uczy caa historia.
Nigdy nic nie zrozumiemy, cho staramy si zmieni
siebie na lepsze. A to dlatego, e wychodzimy z po-
rwnywania, osdzania i stawiania oporu, tj. z ogra-
niczonego pola wiadomoci, niezdolnego do pojmo-
wania rzeczywistoci. yjemy w iluzji i usiujemy
zmieni iluzj. Pozbdziemy si iluzji, gdy dostrzeemy
swe Prawdziwe Ja; gdy uwiadomimy sobie, e w
swym wntrzu ju jestemy lepsi".
 Rozdzia 17

Utosamianie si

Utosamianie si oznacza, e zatracilimy siebie w

jakiej roli, idei, wierzeniu lub funkcji.
Na przykad, gdy zapytasz ludzi na ulicy: Kim je-
ste?", moesz otrzyma rne odpowiedzi: Jestem
sob, mczyzn, kobiet, matk, terapeut itd.". Ludzie
utosamiaj si ze swym wizerunkiem wasnym, z
kim, kim wedug swego wyobraenia s. Gdy opisuj,
kim wedug siebie s, na og podaj rol lub
funkcj, ktr speniaj w danym momencie. Uto-
samili siebie ze swoimi rolami i to uniemoliwia im
dowiadczanie, kim naprawd s.
Owo pomieszanie z funkcjami i rolami, utosa-
mianie si, jest gwn przyczyn naszego oddzielenia
od rda, od naszego Prawdziwego Ja.
 168 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
KIM NAPRAWD JESTEMY?
Mylimy, e jestemy tym, kim mylimy, e jeste-
my, ale jest to tylko utosamianie siebie z naszymi
mylami. Chyba jednak jestemy czym wicej ni
to, co widzimy, czujemy, syszymy, wchamy lub czego
dotykamy. Chyba jestemy czym wicej ni to, o czym
mylimy i czego dowiadczamy. Moemy pozna gbi ,ja". Czy czujesz rnic midzy byciem strumieniem
nas samych tylko wtedy, gdy wyjdziemy poza granice
intelektu, emocji i ciaa fizycznego, gdy wyjdziemy
poza utosamianie si z tym, co jest jedynie nasz
funkcj. Wtedy poczymy si ze swoim Prawdziwym
Ja.
Jak to zrobi? Musimy wywiczy umys tak, aby
powrci do czystoci swojego ja, a uczynimy to przez
oddychanie, medytacj i obserwowanie siebie.
Wydaje si, e za kadym razem, kiedy wpadnie
nam do gowy jaka myl, zatracamy si w niej,
gubimy. Podobnie jest z emocjami i doznaniami fi-
zycznymi. Nic nie istnieje poza tym stanem zaab-
sorbowania sob. Jestemy niewiadomi siebie; nie
jestemy nawet wiadomi, e jestemy niewiadomi,
dopki kto nas nie zawoa lub nie zdarzy si co, co
wyrwie nas z tego stanu.
A wic utosamieniem nazywamy przywizanie
do jakiej myli, emocji albo wraenia fizycznego lub
zatracenie si w ktrym z nich w danej chwili i prze-
konanie, e jestemy jedn z tych funkcji. Nie jeste-
my jednak funkcj, lecz kim o wiele wicej. Gdy
utosamiamy si z rol lub funkcj, steruj nami
UTOSAMIANIE SI 169
nasi ministrowie, ktrzy staraj si nas przekona, i
jestemy ow rol czy funkcj.
Utosamianie si to tak silne przywizanie do ycia,
e przestajemy si w nie angaowa. Czym jest
zaangaowanie w ycie? Jest to bycie samym yciem.
Nie obserwowanie i wiadkowanie yciu, lecz bycie
samym yciem, w ktrym nie ma adnych maych
ycia a byciem oddzielonym maym ,ja", zagubionym w
strumieniu? Gdy penimy funkcj podmiotu obserwacji,
nie moemy mie obiektywnego dowiadczenia. Musimy
o tym pamita, gdy osdzamy rzeczywisto, poniewa
zawsze czynimy to z punktu widzenia jednego ze
swych ministrw, z ktrym aktualnie si
utosamiamy.
Dlaczego tak atwo si utosamiamy? Dajemy si
wchon komu lub czemu, by wypeni wewntrzn
pustk. Zatracamy si w rzeczach w daremnej prbie
uzyskania poczucia bezpieczestwa. Przywizujemy
si do czego, co wydaje si trwae lub bardziej
rzeczywiste ni ulotna idea strumienia ycia",
ducha" lub czego w tym rodzaju. Nie potrafimy od-
nie si do tych abstrakcyjnych pomysw. atwiej
utosamia si nam z ego. atwiej... ale nie bliej
prawdy. Ego jest nieprawd.
Rzeczywisto wydaje si bardziej swojska i zna-
joma, gdy utosamiamy si ze sw rol w rodzinie, z
zawodem, reputacj, pogldami politycznymi lub
religijnymi. Nie sugerujemy, e jest co zego w rolach
i funkcjach. W rzeczywistoci moemy uwolni
 170 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
si od swego przywizania do nich dopiero wtedy,
gdy uywamy ich waciwie. Gdy natomiast wierzy-
my, e jestemy rolami i funkcjami, gubimy drog
do Domu.
Szukamy bezpieczestwa na zewntrz, poniewa
nie znalelimy go w sobie. Przywizujemy si z chwil,
gdy identyfikujemy si z czym i traktujemy to jak
cz siebie - nieuchronnie przychodzi wtedy lk, e to
utracimy, a nastpnie bl utraty, poniewa wszystko
si zmienia i nie ma nic staego pod socem.
Utosamianie si polega na przekonaniu, e co
jest czci naszego Prawdziwego Ja. Czy jestemy
swoim imieniem? Jego zmiana nie zmieniaby w naj-
mniejszym stopniu naszego Esencjalnego Ja. Czy
jestemy swym ciaem fizycznym? W kadej sekundzie
ginie w nim tysice komrek i powstaj nowe, z
komrek, ktre kiedy naleay do kogo lub czego
innego. Oznacza to, e nie moemy twierdzi, i ciao
jest nasze, a tym bardziej, e jest nami. Nie moemy
wej dwa razy do tej samej rzeki ani nie moemy by
dwa razy w tym samym ciele, bo zmienia si ono bez
przerwy.
Prawdziwe Ja nie jest naszym imieniem, ciaem,
prac, reputacj, pienidzmi, zachowaniem, prze-
konaniami, pogldami ani uczuciami. Wszystkie te
rzeczy maj tyle wsplnego z Prawdziwym Ja, ile buty,
ktre wkadamy kadego ranka. Moemy si nimi
cieszy dopiero wtedy, gdy uwolnimy si od przywi-
zania do nich, poniewa to uwolni nas od lku przed
UTOSAMIANIE SI 171
utrat i przed zmian. Ale, co waniejsze, dopiero
wtedy odkryjemy, kim naprawd jestemy.
Kiedy zaczniemy wicej obserwowa, a mniej uto-
samia si, nie bdzie nas tak dotyka krytyka.
Utosamianie si to wiara, e krytyka jest prawdziwa.
Krytycyzm to nic wicej ni osd innych ludzi na
nasz temat. Kiedy czyje osdzanie wywiera na nas
wpyw, to znaczy, e steruje nami utosamianie si nas
z naszym ego, ktre pragnie aprobaty, pochwa i
uznania. Jeli bronimy dziaa naszego ego, wierzc,
e s naszym Prawdziwym Ja, wpadamy w puapk.
Po co broni ego? Identyfikowanie si z nim jest
gwn przyczyn cierpienia. Kto w nas cierpi?
Oczywicie, obraone ego. Oprcz niego nie ma w nas
nic, co byoby zdolne do cierpienia. Krytyka ze strony
innych ludzi moe nas bole tylko wtedy, gdy
utosamiamy si z iluzj, z wizerunkiem nas samych,
jaki sobie stworzylimy. Kiedy zaczniemy si budzi,
iluzja zniknie, a wraz z ni udawanie. Pojawi si
wolno.
Prawdziwe Ja jest poza etykietkami i zna swoj
warto. Nie potrzebuje niczego do szczcia, bo
samo jest szczciem. Zatem wystarczy zaprzesta
utosamiania si z naszymi ministrami, aby by
szczliwym. Nie zdobywamy szczcia - po prostu
uwiadamiamy sobie, e zawsze z nami byo i b-
dzie.
Gdy studiowaem psychologi, uczono mnie, e dla
ludzi niezmiernie wane jest poczucie przynalenoci.
Potem przebudziem si nieco - na tyle, by stwierdzi,

172 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
e nikt nie musi do niczego przynalee. Majc po-
trzeb przynalenoci, pozwalamy, by spoeczestwo
kontrolowao nas i manipulowao nami za pomoc
pochwa lub nagan.
Byy kiedy plemiona w Afryce i Ameryce Pou-
dniowej, w ktrych najwiksz kar za najwiksze
wykroczenia by ostracyzm spoeczny. Czonkowie
tych plemion wierzyli, e nie mona y bez przyna-
lenoci do plemienia, i zgodnie z tym nastawieniem
osoby poddane ostracyzmowi umieray. Bray bowiem
udzia w rytuale, ktry odprawia caa niewiadoma
ludzko - w utosamianiu si. Nie potrzebujemy
nigdzie przynalee, nie potrzebujemy aprobaty, nie
potrzebujemy niczego. Naszym naturalnym stanem
jest mio i wolno i nie ma znaczenia., czy plemi
nas zaakceptuje, czy nie. Jestemy wolni. To wystarcza.
Jaki zwizek czy wikszo ludzi ze wiatem?
Polityk zwizany jest z wadz; szef z kontrolowa-
niem pracownikw; gospodyni domowa ze swoimi
obowizkami; biurokrata z trzymaniem si zasad;
czowiek pobony z byciem kim dobrym"; uczony z
formukami i abstrakcyjnymi pojciami; lekarz z
chorob itd. Czym s owe zwizki? Utosamianiem si
z rol lub funkcj, ktre wsadza ludzi do ich wasnego
wizienia.
Ale co z obowizkami wobec rodziny, przyjaci,
kolegw z pracy? Jaki bdzie mj zwizek ze wia-
tem, jeli nie bd si z niczym utosamia?".
l
UTOSAMIANIE SI 173
Nasze uwarunkowanie moe nie pozwoli nam na
tak wolno na tym etapie naszej podry. Cigle
potrzebujemy usypiajcych tabletek odpowiedniego"
zachowania, tradycji, zasad, etykiety lub naszych
przekona. A dla wikszoci z nas nieprzywizywanie
si jest na razie tylko interesujc teori. Nie chcemy
proponowa, by na tym etapie usun fasz, jaki
dostrzeglimy w swym yciu. Ju samo uwiadomienie
sobie jego istnienia jest najlepszym pocztkiem
procesu zmiany, ktra bdzie prawdziwa i trwaa.
Miejmy cierpliwo - czeka nas jeszcze wiele od-
kry na drodze do indywidualnego wyzwolenia.
To, o czym mwimy, prawdopodobnie sprzeciwia
si wszystkiemu, czego nas uczono. Wszyscy zosta-
limy zaprogramowani na porwnywanie, osdzanie,
stawianie oporu, utosamianie si i analizowanie
wszystkiego, na oczekiwanie, danie i niepokojenie
si. To jest normalne, ale nie jest naturalne.
Owo zaprzestanie utosamiania si jest zbyt prze-
raajce dla wikszoci osb, gdy stale wierz, e
s etykietkami, a odrzucenie etykietek zagraa ich
egzystencji. To wanie nadawanie sobie etykietek
jest przyczyn ich niewiadomoci i powodem, dla
ktrego zgubili drog do Domu.

Rozdzia 18
Analizowanie
Analizowanie jest intelektualnym przywizaniem
do szczegw, ktre s puapk dla wiadomoci.
Jest pograniem si w ,jak", dlaczego", co", kiedy",
poniewa". Podczas gdy dowiadczenie daje nam
prawdziw wiedz dziki naszemu bezporedniemu
zaangaowaniu, analizowanie jest procesem intelek-
tualnym, ktry wymaga logicznych dowodw i waciwie
ucieka od dowiadczenia. Gdy znamy co z dowiadczenia,
nie potrzebujemy dowodw. Analizowanie nie moe si
oby bez porwnywania i osdzania. Pniej nastpuj
wyjanienia, usprawiedliwienia, obwinianie.
Wyjanianie rzeczywistoci nie jest wane. Wana
jest sama rzeczywisto.
Kilka lat temu spdziem weekend z przyjacimi,
ktrzy wanie ukoczyli kurs o zwizkach midzy-
ludzkich. Powicony by rnym motywom, kryjcym
si za zachowaniami i sowami. Moi przyjaciele bez
ANALIZOWANIE 175
przerwy analizowali swoje najdrobniejsze gesty, uwagi,
uczucia. Podaj mi cukier" - mwio jedno, a drugie
odpowiadao: Sysz dziwne wahanie w twoim gosie.
Czy co przede mn ukrywasz? Przyjrzyjmy si temu,
jak to powiedziae".
Im gbiej w to brnli, tym wicej urazy czuli do
siebie. W kocu eksplodowali zoci i stali si au-
tentyczni w swoich uczuciach.
Analizowanie opiera si na szczegach z zapoy-
czonej wiedzy lub idei, a jego punktem odniesienia
jest zawsze przeszo. Widzi si drzewa, nie widzc
lasu.
Ograniczenie, jakie stawia analizowanie, dobrze
ilustruje opowie o lepcach, ktrzy chcieli zbada,
czym jest so. Jeden z nich zapa za trb, drugi -
za nog, trzeci - za ogon, czwarty - za kie. Potem
zaczli si kci, jaki jest so. Opowie ta opisuje,
co si dzieje, gdy za bardzo polegamy na intelekcie i
analizie kosztem innych naszych zdolnoci, o ktrych
istnieniu moe nawet nie wiemy.
Mistrz ze, doktor Suzuki, pisze:
Intelekt stawia pytania, ale nie udaje mu si da
zadowalajcych rozwiza. Taka jest natura inte-
lektu. Funkcj intelektu jest doprowadzenie umysu
na wysze pole wiadomoci przez stawianie rnego
rodzaju pyta, ktre wykraczaj poza intelekt.
Tajemnic pojmujemy, gdy ni yjemy, gdy widzi-
my, jak dziaa, gdy realnie dowiadczamy znaczenia
ycia".

Rozdzia 19
Samoobserwacja
Zdajemy sobie spraw, e jestemy upieni, peni
przywiza i powoduje nami lk. I co z tego? Czy to
nam poprawia samopoczucie? Czy rozwizuje nasze
problemy?
Raczej nie. W pewnym sensie czujemy si nawet
gorzej, jak w puapce. Stracilimy nadziej, e caa
nasza walka i cierpienie, wszystkie nasze prby zmiany
ycia na lepsze, wszystkie opanowane przez nas
techniki spowoduj kiedy cud i przynios nam
szczcie. A wic co teraz robi?
Doszlimy do centralnego i najwaniejszego mo-
mentu w naszych rozwaaniach - do obserwacji siebie.
Zanim jednak zrozumiemy, czym jest prawdziwa
samoobserwacja, zbadajmy, czym ona nie jest.
Obserwowanie siebie nie jest egocentryczn gim-
nastyk umysow ani myleniem cay czas o sobie i
pograniem si w sobie. Przeprowadza si je bez
SAMOOBSERWACJA 177
analizowania, bez intelektu, siy woli i bez wysiku.
Samoobserwacja jest bezstresowa, agodna i pozostaje w
cakowitej rwnowadze z natur i caym yciem.
Wysiek i walka wiadcz o konflikcie wewntrznym,
podczas gdy obserwowanie siebie jest stanem spokoju
umysu, cakowicie wolnym od konfliktu.
Obserwowanie siebie nie jest czym, co robimy.
Jest po prostu zaniechaniem robienia. Wyjanijmy
to. Omawialimy wszystko, co nie pozwala nam do-
wiadcza chwili obecnej: porwnywanie, osdzanie,
stawianie oporu, utosamianie si i analizowanie. A
wic jak dowiadczy chwili obecnej? Trzeba przesta
robi te rzeczy.
BEZSTRONNA SAMOOBSERWACJA
Obserwujc siebie, nie robimy absolutnie nic, tylko
jestemy wiadkami wszystkiego, co si zdarza w
jednym z trzech orodkw, a take na zewntrz nas.
Nic nie robimy, tylko obserwujemy. Bezstronnie, bez
przywizania, tak jakby wszystko zdarzao si komu
innemu. Nie bierzemy niczego osobicie ani te nie
wydajemy adnej opinii. Po prostu obserwujemy.
Krishnamurti, w ksice The First and Last Free-
dom, tak opisuje samoobserwacj:

wiadomo jest obserwacj bez potpiania. wiado-

mo przynosi zrozumienie, poniewa nie ma adnego
potpiania ani utosamiania si z niczym, tylko cicha
178 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
obserwacja. Gdy chc co zrozumie, musz to obserwo-
wa. Nie wolno mi tego krytykowa. Nie wolno mi tego
potpia. Nie wolno mi poda tego jako przyjemnoci ani
unika jako nieprzyjemnoci. Musi by tylko spokojna
obserwacja faktu. Nie ma w tym adnego celu, lecz tylko
wiadomo wszystkiego, co si pojawia.
Nasz umys przewanie dziaa mao wydajnie. Pra-
cuje bardzo ciko, ale nie potrzeba cikiej pracy,
aby odkry prawd - potrzeba natomiast mocy twr-
czej.
Moc twrcza wyzwala si najatwiej wtedy, gdy
nasz umys jest w stanie spokoju. Musimy uspokoi
soje myli, uciszy haas, jaki robi, by sysze gos
swego Prawdziwego Ja. Obserwowa siebie bdziemy
mogli tylko wwczas, kiedy odrzucimy wszelkie
przeszkody, zwaszcza osdzanie i utosamianie si.
Wyobra sobie, e stoisz na szczycie wzgrza i spo-
gldasz na ruchliw szos. Kolor niektrych cia-
rwek i samochodw jest intensywny i wiey, inne
s stare i wyblake. Czy martwimy si, e jaki tam
samochd nie by od dawna malowany? Nie, po prostu
obserwujemy.
Spokojne obserwowanie przepywu lku, gniewu
lub zazdroci przez nasz umys, bez utosamiania
si z nimi, jest niezwykym dowiadczeniem. M-
wimy o prawie magicznym dowiadczeniu, ktre
przemienia panik, walk i lk w spokj. Gdy zaczy-
namy siebie obserwowa, zauwaamy, jak myl
wchodzi do umysu, i co wtedy zazwyczaj robimy?
SAMOOBSERWACJA 179
Prawdopodobnie usiujemy j zapa albo wypchn,
przez co myl natychmiast staje si silniejsza i opano-
wuje nasz umys. Gdy staramy si wypchn jak
uporczywie powracajc myl, powraca ona jeszcze
bardziej uporczywie. I nic ju nie istnieje oprcz tej
myli, poniewa utosamilimy si z ni. W tym mo-
mencie nie obserwujemy, jestemy cakowicie po-
greni w tej myli. Pomocne moe okaza si wy-
obraenie sobie, e nasze myli s jak lwy przebiegajce
przez umys. apanie lwa za ogon nie wydaje si
dobrym pomysem. Pozwlmy mu wkroczy w umys i
przej w spokoju.
Samoobserwacja to drzwi do prawdziwego samopo-
znania. Zamiast piastowa zudne wyobraenia o sobie,
zaczynamy widzie siebie takimi, jacy naprawd
jestemy. Jest to klucz do wyzwolenia, poniewa
pozwala nam oddzieli siebie od swych identyfikacji.
Gdy stoimy zbyt blisko lustra, obraz jest zamazany.
Trzeba stan troch dalej, by osign waciwy
ogld i zobaczy nieco wicej. Na tym polega obser-
wacja siebie.
Samoobserwacja jest najbardziej skuteczna wtedy,
gdy przygldamy si aktywacji naszych negatywnych
emocji. Kiedy pojawia si smutek, zmierzamy w sposb
obiektywny do rda tego przykrego uczucia, do
samego orodka, w ktrym objawia si on w ciele fi-
zycznym. I nie prbujemy go omin. W chwili gdy w
peni uwiadomimy sobie (nie tylko gdy dowiemy si
w sensie intelektualnym) wszystkie dysharmo-nijne
energie, natychmiast nastpi integracja.
 180 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Gdy zaczynamy praktykowa samoobserwacj,
zauwaamy, e na dusz met trudno nam zachowa technik.
obiektywno. Przychodz rne myli, poruszone
zostaj emocje, daj o sobie zna fizyczne pragnienia
i powoduj, e zapominamy o wiczeniu. Kady z
orodkw przynosi coraz to nowe skojarzenia i za-
czynamy si identyfikowa ze swymi wspomnieniami,
tracc samowiadomo. Tego naley oczekiwa i jest
to dobry znak. wiadczy o tym, e uczciwie czymy
si z naszym dawnym uwarunkowaniem, ktre
znowu prbuje nas upi.
Czasami nasze ego prbuje rnymi sztuczkami
wzbudzi w nas przekonanie, e z atwoci potrafimy
siebie obserwowa, podczas gdy tak naprawd
popadamy w utosamianie si z ktrym z naszych
orodkw. W miar praktyki zjawisko to ustpi i cay
proces stanie si atwiejszy. Pierwsze kroki zawsze
s najtrudniejsze.
Samoobserwacja przebiega atwiej dziki waciwemu
oddychaniu. Jest ono zgodne z natur i poszerza
wiadomo, umoliwiajc uwaniejsze obserwowanie
kadego z naszych orodkw.
Teraz wrmy do punktu, w ktrym omawialimy
zagadnienie zmian. Doszlimy do wniosku, e nie
jest zbyt mdre zmienianie czegokolwiek, dopki si
tego nie zrozumie. A jednak cae nasze uwarunko-
wanie oparte jest na idei, e powinnimy si zmie-
nia, doskonali, poprawia itd. Gdy dostrzeemy
swoje upienie, rutyn, poddanie si przeszoci,
pierwsz rzecz, jakiej pragniemy, jest zmiana tej
SAMOOBSERWACJA 181
sytuacji przy wykorzystaniu wszelkich dostpnych
Gdy przystpimy do zmian, zanim zrozumiemy
nasze pooenie, pojawi si wszelkie przeszkody i
przez to nie bdziemy wiadomi naszych krokw.
Oznacza to, e utracilimy chwil obecn. Wszystkie
zmiany, jakie moemy wtedy wprowadzi, nie s
poprzedzone zrozumieniem. Ich podstaw jest myl,
e co jest z nami nie w porzdku.
I c, jestemy zupenie zdezorientowani. Zmie-
nia co czy nie zmienia? Robi czy nie robi? W co
wierzy? Najlepiej nie wierzy w nic oprcz cichego
gosu swego Prawdziwego Ja. Mona go usysze tylko w
doskonaej ciszy umysu. Tylko wwczas, gdy dotrzemy
do tego miejsca, rozpoczyna si zmiana. Nie dlatego, e
musimy si zmieni, lecz dlatego, e ycie jest
zmian, ruchem, rozwojem. Prby wprowadzania
zmiany w stanie niewiadomoci s tworzeniem
pseudozmian - po prostu stare negatywne zachowania
przykrywamy nowymi.
Wprowadzanie zmian behawioralnych z wielkim
wysikiem i staraniami rzadko odnosi skutek. Gdy
punktem wyjcia jest brak, akceptacji, wprowadzanie
zmian na lepsze zawsze koczy si tumieniem i
wypieraniem uczu. Sowo lepsze" wypywa z os-
dzania i sugeruje, e moe by lepiej. A jeeli moe
by lepiej, to moe by i gorzej. Znowu jestemy
w puapce. Porwnujemy, osdzamy, stawiamy opr,
utosamiamy si i analizujemy - a wszystko po to, by
co zmieni. Czynic tak, tracimy rzecz najwaniejsz:
182 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
chwil obecn. Gdy porzucimy potrzeb zmiany, ww-
czas nieuchronna staje si prawdziwa zmiana.
P. D. Uspieski w ksice In Search ofthe Miracu-
lous pisze:
Obserwujcy siebie czowiek zauwaa, e samoobser-
wacja przynosi zmiany w jego wewntrznych procesach.
Zaczyna rozumie, e obserwowanie siebie jest instrumentem
zmiany, drog do przebudzenia. Obserwujc siebie, kieruje
jak gdyby promie wiata na swoje wewntrzne procesy,
ktre do tej pory pozostaway w cakowitej ciemnoci. Pod
wpywem tego wiata procesy zaczynaj si zmienia.
Dopiero gdy przybdziemy do tego miejsca, zaczy-
namy dowiadcza ycia, zaczynamy naprawd y.
Dzie przeywany jest tylko przez tych, ktrzy s w
peni wiadomi. Samoobserwacja sprawia, e bu-
dzimy si ku temu, co si naprawd wydarza w na-
szym yciu.
SKUTECZNE WICZENIE NA PRZEBUDZENIE
Wyprbuj je teraz. Przez dziesi minut nie rb
absolutnie nic. Po prostu pozwl wszystkiemu by.
Usid, zamknij oczy i tylko obserwuj, co si w tobie
dzieje.
Nie zagub si w mylach i uczuciach, a jeli tak
si stanie - obserwuj to i wr do nicnierobienia".
Od t ksik na dziesi minut...
SAMOOBSERWACJA 183
Czy zarejestrowae wszystkie swoje myli? Moe
wrd nich byy takie: To jest gupie" lub: To jest
nudne". Czy zauwaye, e ycie toczy si dalej i e
nie musisz przez cay czas co robi, tak jakby ono
od tego zaleao? Jest to inna forma samoobserwacji.
Metoda, jak proponujemy, polega na obserwo-
waniu naszych trzech funkcji, co pozwala nam si
skoncentrowa i powraca do orodka, na ktrym
skupiamy si za kadym razem, gdy apiemy si na
tym, e odbiegamy mylami ku jednej z piciu prze-
szkd.
Zalecamy wykonywanie tego wiczenia przynaj-
mniej trzy razy dziennie, pierwszy raz tu po prze-
budzeniu, zanim wstaniemy z ka.
wiczenie jest jeszcze skuteczniejsze, jeli na po-
cztku wemiemy dwadziecia gbokich oddechw.
Oddychanie zaczyna poszerza wiadomo, co jest
bardzo skutecznym sposobem rozpoczcia samoob-
serwacji. Cae wiczenie nie powinno trwa duej
ni jedn lub dwie minuty. Z tego wzgldu jest wicze-
niem wymagajcym chyba najmniej czasu, a dajcym
najwiksze rezultaty. A zatem nie pozwl swojemu
ego, aby wymawiao si brakiem czasu.
Systematyczne praktykowanie samoobserwacji po-
kae ci, e ycie jest atwe i nie wymaga wysiku.
Nie musisz zmusza rzeki do pynicia. Musisz tylko
zrozumie kierunek i wiadomie pyn z prdem.
Jeli bdziesz wykonywa to wiczenie trzy razy dziennie,
zauwaysz magiczne przemiany w swoim yciu.
184 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA

Okrelilimy obserwowanie siebie nie jako czyn-

no, lecz jako zaprzestanie wszelkich czynnoci.
Przestajemy walczy z yciem. Przestajemy tworzy
przywizania: porwnywa, osdza, stawia opr,
utosamia si lub analizowa. Pozwalamy wszyst-
kiemu by takim, jakie jest. To proces b y c i a, a nie
rob ie nia .
To nie jest technika. Jeli potraktujemy samoob-
serwacj jako technik, wpadniemy w puapk pro-
gramowania i zostaniemy ograniczeni w strukturze
techniki. Przez to proces ten stanie si mechaniczny,
niewiadomy i z powrotem nas upi.
Moe nam si zdawa, e kiedy jestemy nie-
wiadomi, nic nie robimy. Ale w rzeczywistoci nie
jestemy wiadomi, co si dzieje. Po prostu nie uwia-
damiamy sobie osdw i utosamiania si, ktre za-
chodzi w naszym umyle. Midzy nicnierobieniem" a
wiadomym niedziaaniem" istnieje ogromna rnica.
Samoobserwacja nie polega na siedzeniu w ciszy. Jest
s t a n e m w i a d o m e g o bycia.
Rozdzia 20
Reakcje samosabotau
Sowo sabota" oznacza pene zaartoci niszczenie
maszyn przemysowych przez robotnikw majcych
pretensje do pracodawcy. Samosabota w sensie, w
jakim posugujemy si tym okreleniem tutaj, to
niewiadome ranienie samego siebie, niszczenie
aspektw wasnego ycia, co ma prowadzi do szcz-
cia.
Nasze ycie toczy si zgodnie ze schematami
przyzwyczaje, czsto opartych na licznych przeko-
naniach, ktre zakorzeniy si w nas jako uwarun-
kowane reakcje. Na przykad, jeli w duym stopniu
odrzucam sam siebie, z trudnoci uwierz, e kto
moe mnie kocha. Gdy nawi znajomo z kim,
kto, jak si wydaje, darzy mnie sympati, moje my-
lenie prawdopodobnie bdzie nastpujce: Niech
mnie tylko lepiej pozna, wtedy od razu przestanie
 186 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
si mn interesowa. A wic zerw t znajomo
pierwszy, zanim on to zrobi". To jest wanie samo-
sabota.
Kto chce uczestniczy w jakiej dziedzinie sportu
lub opanowa jak now porywajc umiejtno, nalnym czy duchowym, jeli w tym samym czasie
co, czego zawsze pragn. Za kadym razem, gdy
ju chce si tego podj, co mu przeszkadza: spo-
tkanie subowe, ktnia w rodzinie, zwichnita rka
lub brak czasu. Zawsze odkada to na pniej, cho
staoby si to dla niego rdem radoci i spenienia.
To wanie samosabota.
Zachowanie samosabotaowe jest wynikiem nega-
tywnych myli, przekona i podwiadomego warun-
kowania, ktre steruje naszym sposobem mylenia,
odczuwania i dziaania. Wikszo osb uwaa, e
kontroluje samych siebie, ale tak nie jest, poniewa
99 procent ma wysoce zaprogramowan osobowo,
ktra powstrzymuje ich przed efektywnym yciem.
yjemy z tym zaprogramowaniem tak dugo, i spra-
wio ono, e postpujemy mechanicznie i w sposb
moliwy do przewidzenia.
Samosabotaowe uwarunkowanie rozpoczyna si
chyba w momencie narodzin. Niektrzy sdz, e ju w
chwili poczcia, a nawet jeszcze wczeniej. Pniej byo
wzmacniane w okresie dorastania i dalej utwierdzane
przez nasze indywidualne dowiadczenia. Dochodzi
ono do gosu gwnie w naszych stosunkach z innymi
ludmi, a zwaszcza w naszym zwizku z samym sob.
Wszyscy znamy osoby, z ktrymi jestemy w jakim
zwizku, ale ilu spord nas zna samych siebie?
REAKCJE SAMOSABOTAU 187
Najwaniejszym zwizkiem ze wszystkich jest ten,
ktry mamy ze sob, a te inne zale wanie od niego.
Nie moemy utrzymywa udanych kontaktw na
adnym poziomie: mentalnym, fizycznym, emocjo-
mamy marny kontakt ze sob.
Trudno jest zbada, jakiego rodzaju stosunek czy
nas z nami samymi, gdy bdziemy si tylko sobie
przyglda. Chyba e rozwinlimy w wysokim stopniu
sztuk samoobserwacji i wysz wiadomo. Jest
tak dlatego, e nie potrafimy dostrzec naszego
przeszego zaprogramowanego uwarunkowania. Jednak
moemy si nieco dowiedzie o tym zwizku,
przypatrujc si swoim kontaktom z innymi osobami
oraz temu, w jaki sposb nas inni traktuj. Tworzymy
zwizki z ludmi, ktrzy bd nas traktowa tak, jak -
zdaniem naszej zaprogramowanej wiadomoci -
powinnimy by traktowani. Sposb, w jaki jestemy
programowani, jako dzieci lub jako niewiadomi
doroli", czy to przez rodzicw, nauczycieli, czy nawet
przez samych siebie, wpywa na nasze przekonanie,
jak powinno si nas traktowa. Nie mamy absolutnie
adnej kontroli nad przebiegiem historii naszych
zwizkw, ale ona moe powiedzie bardzo wiele o
tym, co czujemy w stosunku do samych siebie.
Sposb, w jaki traktuj nas inni ludzie, jest
dokadnie taki sam, w jaki traktujemy siebie.
Kiedy uporzdkujemy swoje kontakty ze sob, au-
tomatycznie uporzdkujemy wszystkie inne zwizki w
naszym yciu. Jeli mamy kopoty w jakim zwizku,
 188 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
na przykad w maestwie, strat czasu jest prba
jego naprawienia, gdy negujemy potrzeb pracy nad
sob. Powodem, dla ktrego przeywamy trudnoci w
okrelonej sferze, jest fakt, e nie odnosimy si
poprawnie do samych siebie.
Uwarunkowanie samosabotaowe wyrzdza nam
krzywd, gdy odrzucilimy prawd, i jestemy pikni,
godni mioci, wartociowi i wani. Zalet samo-
obserwacji jest to, i pozwala nam ona zrozumie, w
jakim punkcie sabotujemy swoje ycie. Obserwujc
nasz sposb reagowania na ycie (strachem) zamiast
odpowiadania mu (mioci) pomaga nam pozna sie-
bie. Dziki temu moemy zintegrowa wasne za-
chowanie. W dalszym cigu tej ksiki przyjrzymy
si, w jakich sferach niewiadomie popenialimy
sabota wobec siebie, i zrozumiemy, e cae samo-
sabotaowe uwarunkowanie jest rezultatem braku
bezwarunkowej akceptacji siebie samego. Oto nie-
ktre najbardziej rozpowszechnione reakcje.
ODRZUCENIE SAMEGO SIEBIE
Jestem nie do dobry", I tak nic z tego nie wyj-
dzie", Ludzie mnie nie lubi" Nienawidz si", Je-
stem zy" itd.
Odrzucanie siebie jest negowaniem prawdy, ktra
tkwi w nas. Nie szanujemy siebie i nie kochamy.
Opinie innych osb s dla nas czsto waniejsze ni
nasze wasne. Ludzie zdaj si myle, e kochanie
samego siebie jest egoistyczne i niesuszne, a prze-
REAKCJE SAMOSABOTAU 189
ci ich zdolno do kochania innych zaley od tego,
ile mioci potrafi da sobie.
Wikszo z nas czy swoj warto z nastpuj-
cymi czynnikami:
swoim negatywnym zachowaniem, uczuciami i
mylami o sobie,
negatywnym zachowaniem innych wobec nas,
wartociami zewntrznymi, takimi jak: sukces,
powaanie, pienidze, wadza itd.
Ale nasza prawdziwa warto nie jest w ogle
zwizana z negatywnymi sdami o sobie, z naszym
zachowaniem, postaw innych wobec nas i zewntrz-
nymi wartociami. Jeli sdzimy inaczej, sabotujemy
kad szans na szczcie i mio.
OGRANICZAJCE ETYKIETKI
Chodzi tutaj o utosamianie siebie z ograniczaj-
cymi mylami na swj temat. Istnieje wiele takich
ograniczajcych przekona. A oto kilka z nich: Jestem
niemiay", Jestem niezdarny", Jestem za gruby,
zbyt kocisty, za wysoki, za niski", Jestem za stary,
eby si zmieni", Jestem wybuchowy", Nie potrafi
tego zrobi", Mam kiepsk pami".
Charakterystyki te pozwalaj nam:
usprawiedliwi fakt przebywania w stanie, w
ktrym jestemy,
usprawiedliwi swoje nieudane dziaania,
unikn podejmowania ryzyka zwizanego z
i 'f. rozwojem i zmian,
 190 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
wyjani zachowania, ktrych w sobie nie lu-
bimy,
manipulowa innymi,
usprawiedliwi pozostawanie ofiar. atwiej jest
utosamia si z etykietk, jeli nie wiemy, kim
naprawd jestemy. Oprcz tego wszystkiego hamuje
nas, oczywicie, lk przed zmian, ktra, jak
sdzimy, moe by bolesna i przez ktr moemy
co straci. atwiej jest przyklei sobie etykietk i
pozostawa w upieniu. A przecie zmiana jest
jedyn sta rzecz na tym wiecie, czy tego
chcemy, czy nie. Naturalna zmiana jest istot ycia, a
wszelkie nadawane sobie etykietki tumi nasz na-
turalny pd ku zmianie i rozwojowi.
PRZESD
Przesd to zachowanie, w ktrym kadego, kto si
od nas rni, oceniamy jako dziwnego, zego, gupiego,
niepowanego itd. Z drugiej strony, osob blisk
moemy postrzega jako lepsz i wspanialsz, ni
jest ona naprawd, lub jako idealnie czyst, gdy
odrzucamy moliwo dostrzeenia w niej czegokolwiek
negatywnego. Zdarza si to czsto, gdy stajemy po
stronie crki lub syna przeciwko ziciowi lub synowej,
niezalenie od okolicznoci.
Przesd oznacza dosownie, e przed-sdzimy, i
oparty jest na sposobie, w jaki patrzymy na innych z
ograniczonego punktu widzenia. Ograniczonego, po-
niewa wydawanie negatywnego sdu wartociujcego
REAKCJE SAMOSABOTAU 191
wiadczy o tym, e widzimy tylko cz tej osoby
(co prawdopodobnie wynika std, i nie rozumiemy
dobrze sami siebie). Gdybymy mogli dojrze i zrozu-
mie j ca, krytyka byaby niepotrzebna lub nie-
moliwa. Jednak, co si zdarza, najczciej, jeeli
inni rni si w czymkolwiek od sposobu, w jaki
wygldamy, mylimy, mwimy lub dziaamy, to oceniamy
ich le i odrzucamy jako niepodanych.
Dlatego te szufladkujemy ludzi wedug rnych
kategorii: rasy, religii, wieku, pci, pozycji spoecznej
i cech osobistych. To kae nam trzyma si we
wasnej grupie", wrd tych, z ktrymi czujemy si
dobrze. Ala takie odsuwanie pewnych osb na bok
dziaa przeciwko nam, jeli ywimy przesdy, gdy
odcina nas od rnorodnoci populacji. Wikszo
innych ludzi rni si w pewien sposb, co czyni
kadego z nich niepowtarzaln jednostk.
Przesdy przekazane nam przez rodzicw, nauczy-
cieli itd., a take pochodzce z naszego uwarunko-
wania, mog nas ogranicza, gdy nie pozwalaj nam
bada nowych obszarw rozwoju i nowych idei.
Rasa ludzka stanowi tak wspania rnorodno
kultur, pogldw, systempw spoecznych, e mamy
si czym dzieli i co odkrywa. A jednak separujemy
si od siebie, ustawiajc fizyczne, narodowe, geo-
graficzne, religijne i ideologiczne granice, i jestemy
w stosunku do siebie peni podejrze i uprzedze
(przesdw). Pogld, e Jestemy lepsi ni oni",
utrzymuje nas w separacji nie tylko od naszych bli-
nich, ale take od nas samych.
192 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Przesd oparty jest mniej na gniewie czy lku
przed osob albo grup, a bardziej na strachu przed
zmian naszych pogldw na jej temat. Nie zbliamy
si do obcego z innej grupy", by nawiza rozmow,
poniewa ju uznalimy jego inno i nasze
warunkowanie podpowiada nam, e kady, kto si
od nas rni, moe nam sprawia kopoty. Brak ak-
ceptacji innej osoby odzwierciedla brak akceptacji
jakiego obszaru w nas samych. Szkoda nam fatygi, a
wic czowiek z caym zasobem dowiadcze, prze-
kona, uczu, sposobw dziaania, ktre mogyby nas
wzbogaci, zostaje od razu odrzucony.
A przecie wicej rzeczy czy ludzi, ni dzieli.
GNIEW I URAZY
Gniewu dowiadczamy wtedy, gdy nasze oczekiwania
i dania nie zostaj spenione. Gniew reprezentuje t
cz naszego ycia, ktrej nie akceptujemy, i dlatego
reagujemy zoci i uraza,. Prawdopodobnie ani my,
ani nikt wok nas nie lubi tej naszej reakcji.
Wszyscy yjemy zgodnie z pewnym systemem za-
sad, myli i przekona. Gdy inni ludzie nie pasuj do
tego systemu, reagujemy irytacj i gniewem. Bierze si
to z nierealistycznego oczekiwania i dania, by wiat
i ludzie, ktrzy w nim yj, byli tacy sami, bardziej
podobni do nas, i aby podobnie postpowali.
Gniew jest spraw naszej decyzji, ale te nawyku, i
jest wyuczon reakcj na frustracj. Objawia si on
jako wrogo, wcieko, atakowanie werbalne lub
REAKCJE SAMOSABOTAU 193
fizyczne, pena napicia cisza itd. Obejmuje rne
odczucia, od irytacji i zoci do intensywnego goto-
wania si w rodku".
Usprawiedliwiamy swoje wybuchy gniewu, poniewa
sdzimy, e lepiej go wyrazi, ni dosta wrzodw
odka. Ale zamiast wylewa na kadego pomyje
swej wrogoci, moemy obserwowa swj gniew. Pa-
mitajmy, e wyraanie emocji niekoniecznie oznacza
jej integracj.
W miar praktykowania nowego sposobu mylenia,
obejmujcego odpowiedzialno za wszystko w swoim
yciu, akceptacj i mio, moemy eliminowa
swoje oczekiwania i dania, aby inni byli tacy jak my.
POCZUCIE WINY I MARTWIENIE SI
Wikszo ludzi cierpi z powodu tych dwch przy-
krych emocji. Poczucie winy z powodu czego, co
wydarzyo si w przeszoci, i martwienie si o to, co
moe si zdarzy w przyszoci. Emocje te s ze sob
zwizane i s przeciwlegymi kracami tego samego
problemu, jakim jest fakt nieistnienia tu i teraz, w
chwili obecnej.
Tracimy chwil obecn, oddajc si poczuciu winy i
pograjc w przeszoci, podczas gdy martwienie si
wybiega w przyszo. Uczucia te s identyczne w
tym sensie, e wprowadzaj niepokj do chwili
obecnej, prbujc naprawi sytuacj z innego czasu
(przeszego lub przyszego), ktry nie istnieje teraz.
194 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Robert Jones Burdette napisa w Golden Day:
To nie dowiadczenie dzisiejszego dnia przyprawia
ludzi o szalestwo, lecz wyrzuty sumienia z powodu tego, co
zdarzyo si wczoraj, i przeraenie, e inni mog to jutro
odkry.
Poczucie winy wynika z przekonania, e zrobili-
my co zego i jakim cudem to naprawimy, gdy
bdziemy si le z tym czuli. Zamiast by szczliwi,
sabotujemy obecn chwil szczcia chci ukarania
siebie, w nadziei e uzyskamy przebaczenie.
Martwienie si jest wyrazem syndromu co bdzie,
jeli". Co bdzie, jeli nie zd, nie zrobi, oni nie
zrobi itd.". Nie ma sensu psu sobie chwili biecej
takimi rozwaaniami, bez wzgldu na to, czy dotycz
one jutra, czy tego, co si zdarzy za tysic lat. By
uzmysowi sobie bezowocno martwienia si, dobrze
jest zapyta siebie: Czy bdzie to miao jakiekol-
wiek znaczenie za sto lat?". W 99 procentach przy-
padkw uzyskamy odpowied przeczc.
Nawyk martwienia si mona przezwyciy, sku-
piajc si na chwili obecnej i dc do uwolnienia si
od bezuytecznych myli o innym czasie, ktry nie
ma nic wsplnego z byciem tu i teraz.
ZAZDRO
Zazdro jest emocj wynikajc z oczekiwa w sto-
sunku do tego, jak inni ludzie powinni si wobec
I REAKCJE SAMOSABOTAU 195
nas zachowywa. Wymagamy, aby kto kocha nas w
pewien sposb, a kiedy tego nie czyni, czujemy si
uraeni i zranieni.
rdem zazdroci jest brak wiary we wasne
moliwoci i porwnywanie siebie z innymi. Dowiad-
czamy zazdroci, gdy kto, kogo kochamy, okazuje
mio innej osobie. Czujemy si porwnywani do
tej osoby, odrzuceni i zignorowani. Lecz w rzeczywi-
stoci czujemy uraz nie z powodu uczu tego drania"
do nas, lecz dlatego, i wyobraamy sobie, e woli
kogo innego. Gdybymy naprawd kochali siebie,
nie widzielibymy nic zego w tym, e nasz partner
okazuje sympati innym, poniewa w aden sposb
nie przeszkadzaoby to w naszej wzajemnej mioci.
Jeeli jednak przeszkadza, to znaczy, i mioci tej nie
byo, a zatem niczego nie tracimy.
U podstaw zazdroci tkwi roszczenie sobie prawa
do posiadania innych ludzi. Gdy patrzymy na swoich
partnerw, na dzieci i na kochane przez nas osoby
jak na co, co naley do nas, z pewnoci bdziemy
odczuwa zazdro, gdy zagrozi nam kto, kto bdzie
odciga naszych" bliskich od nas. Lecz taka
mentalno zorientowana na posiadanie jest dzie-
cinna i ma tyle sensu, co ch objcia w posiadanie
soca czy ksiyca.
Gdy zrozumiemy mechanizm zazdroci, stosunek
naszego partnera do kogo innego moemy postrzega
jako relacj pomidzy dwojgiem ludzi, a nie spisek
wymierzony przeciwko nam. Dostrzeemy take, e
nie ma to nic wsplnego z nasz wartoci, ktra
przecie nie zaley od innych.
 196 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Pewn form zazdroci jest zawi. Jest uraz o to,
e inni maj czego wicej i lepszej jakoci. Podobna
jest do zazdroci, gdy rdem ich obu jest mental-
no posiadania.
Wolno od przywizania do rzeczy i ludzi, a jed-
noczenie gbokie zaangaowanie w zwizki z nimi,
pozwala przezwyciy owe poerajce energi reak-
cje, zwane przez staroytnych podliwoci.
POTRZEBA ZEWNTRZNEGO BEZPIECZESTWA
Potrzeba bezpieczestwa jest utosamianiem si z
lkiem przed swoj bezsilnoci i saboci. Musimy
mie, przychodzc z zewntrz, pewno, e zawsze
bdziemy mieli jakie dobra materialne, pienidze,
dom, sukces, partnera yciowego lub kogo, kto si
nami zaopiekuje, zapewni nam udane ycie, rozwie
nasze problemy i uczyni nas szczliwymi. Ale
bezpieczestwo oparte na rzeczach zewntrznych
jest mitem. Sytuacje si zmieniaj i moemy straci
cae nasze mienie i pienidze, a nasi bliscy mog
umrze lub odej.
! 3 fe
Potrzeba bezpieczestwa jest wyuczon, uwa-
runkowan pozostaoci z dziecistwa. Wynika z
lku i braku zaufania do siebie, co z kolei rodzi si z
braku wiedzy, e jedynym prawdziwym bezpiecze-
stwem jest bezpieczestwo wewntrzne, czyli nasze
Prawdziwe Ja. Poniewa nigdy naprawd nie do-
wiadczylimy tej gbszej sfery naszej osobowoci,
mamy skonno do pokadania zaufania w rzeczach
REAKCJE SAMOSABOTAU 197
i ludziach, ktrzy s na zewntrz nas. To w kocu
prowadzi nas do rozczarowania i braku poczucia
szczcia.
Poleganie na rzeczach zewntrznych atwo prze-
radza si w zaleno i naogi, poniewa, wierzc, e
potrzebujemy ich do swego szczcia, oddajemy im
panowanie nad sob. Skupiamy si na wiecie ze-
wntrznym, podczas gdy nasz wiat wewntrzny
spychamy do podwiadomoci. Utosamiajc swe
szczcie i powodzenie z tym, co si dzieje w wiecie
zewntrznym, usiujemy tam wprowadzi zmiany na
wypadek, gdybymy nagle stali si nieszczliwi.
Przypomina to malowanie domu z zewntrz w na-
dziei, e dziki temu wntrze bdzie wygldao le-
piej.
Wewntrzne bezpieczestwo i szczcie odnajdu-
jemy tam, gdzie one naprawd s - w sobie. Zmiana
zawodu, partnera, przyjaci, kochanka, miejsca
zamieszkania, otoczenia itp. nie ma najmniejszego
znaczenia dla naszego stanu wewntrznego. Jeli
czujemy si le, adna, przeprowadzka ani inna ze-
wntrzna zmiana nic nie zmieni w naszych uczu-
ciach. Moe na krtko, ale dawna tsknota i pustka
szybko powrc, gdy zabieramy siebie wszdzie, do-
kdkolwiek idziemy.
Pokadanie zaufania w rzeczach zewntrznych,
szczeglnie w ludziach, prawie automatycznie wpro-
wadza nas w stan emocjonalnej zalenoci i czyni
nas ofiarami.
198 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
ODKADANIE NA PNIEJ
Wszyscy czsto odkadamy co na pniej, zamiast
od razu stawi czoo sytuacji. Unikamy trudnych,
problematycznych obszarw swojego ycia, szcze-
glnie tych, ktre wi si z ludmi nam najbli-
szymi. Wyobraamy sobie, e wydobywajc co na wiato
dzienne, zranimy czyje uczucia, a wic trzymamy
to w ukryciu w nadziei, e zniknie lub samo si jako
uoy. W najlepszym razie rzeczy si zmieniaj, ale
same z siebie nigdy nie staj si lepsze.
Okolicznoci, zdarzenia i ludzie potrzebuj naszej
uwagi i wiadomoci.
Przyczyn trudnoci w podejmowaniu decyzji jest
lk przed niewaciw decyzj. Dzielimy konsekwencje
swoich wyborw na ze i dobre. Mj lk przed
podjciem decyzji zwizany by z kompulsywn po-
trzeb pewnoci, e postpi waciwie i nie popeni ktr wszystko powinno pasowa do naszej indy-
bdu. Moim najwikszym bdem by lk przed
popenianiem bdw, poniewa wanie na nich naj-
wicej si uczyem. W kocu zrozumiaem, e nie
ma zych i dobrych decyzji. Wszystko jedno, na co
si zdecyduj, wynikiem bdzie co nowego, nie zego
lub dobrego, lecz po prostu innego. Gdybym w ogle
nie podejmowa decyzji, unikabym wszelkiej odpo-
wiedzialnoci za moje wybory. Gdy tylko porzuciem
bdny sposb mylenia w kategoriach zego i dobrego,
lub nawet gorszego i lepszego, podejmowanie
decyzji stao si atwe. Wszystko jedno, jak decyzj
podejm, bdzie ona waciwa dla mnie w danym
REAKCJE SAMOSABOTAU 199
czasie. Podejmowanie decyzji jest prost kwesti
ustalenia swoich preferencji oraz przemylenia ar-
gumentw za i przeciw. Jeli rezultaty rni si od
tych, ktrych oczekiwalimy, to zamiast aowa nie-
trafnej decyzji, uczmy si z tego dowiadczenia i
podejmujmy decyzj, e znw postanowimy co od-
powiedniego w kolejnej chwili obecnej".
SYNDROM NIESPRAWIEDLIWOCI"
Zostalimy silnie zaprogramowani, aby oczekiwa
od wiata sprawiedliwoci, rwnoci i dobrego trak-
towania, a kiedy to nie nastpuje, czujemy si sfru-
strowani, li i oszukani. Dlaczego tak si czujemy,
doznajc w swoim yciu niesprawiedliwoci? Chyba
dlatego, e w gruncie rzeczy sprawiedliwo nie istnieje.
Jest tylko ludzkim wynalazkiem, iluzj, zgodnie z
widualnej struktury zasad zego i dobrego. Jest to
jeszcze jedno nasze oczekiwanie wobec ludzi - maj
zachowywa si tak, jak chcemy, by speni nasze
wyobraenie o tym, jaki powinien by wiat.
Ale niewiele rzeczy pasuje do struktur naszego
zaprogramowania, poniewa wszystko cigle si
zmienia i ludzie s rni. Nasze danie sprawiedli-
woci mao ma wsplnego z rzeczywistoci, w ktrej
peno jest wypadkw, wojen, zbrodni, godu, klsk
ywioowych, katastrof itd. Zdaje si to wskazywa,
e sprawiedliwo jest mitem. Poowa wiata goduje, a
tylko niewielka mniejszo opywa w luksusy. To
200 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
nie w porzdku. Katastrofy spadaj na ludzi bez
ostrzeenia. Tak nie powinno by. Jeden kraj napada
na drugi, jedna grupa osb gnbi drug; wzrasta
przestpczo i zostawia za sob tysice ofiar. Wobec
tego wszystkiego danie sprawiedliwoci wydaje si
nieuzasadnion, narzucon z zewntrz ide i jest
tylko jeszcze jednym powodem przysparzania sobie
zmartwie.
Ludzie s nie w porzdku wobec siebie nawzajem
przez wikszo czasu i by moe taki jest wiat.
Moemy na reagowa albo gniewem i poczuciem
krzywdy, czujc si ofiarami, albo obserwowa w
proces, nie wyraajc adnego stosunku do braku
sprawiedliwoci, jaki dostrzegamy, i by szczliwi w
sposb, ktry zaley wycznie od stopnia we-
wntrznej samoakceptacji; decyzja naley do nas.
Oczywicie, pragnienie sprawiedliwoci wydaje si o
wiele zdrowsze ni jej danie. Gdy postanawiamy
czu si le w przypadku jej braku, jest to tylko re-
akcj samosabotau.
Oczekiwanie i danie s uzalenieniami i do-
magaj si spenienia, podczas gdy pragnienie
sprawiedliwoci jest naturalne. Jeli pozostaniemy
skoncentrowani na tym, co tkwi w nas samych, nasz
wiat si nie rozpadnie, kiedy potraktuj nas nie-
sprawiedliwie .
Wikszo z nas wymaga jednak sprawiedliwoci
we wszystkich swoich zwizkach z innymi ludmi.
Nie masz prawa tego robi, skoro ja nie mog", Ja
nie mgbym ci tego zrobi", To nie w porzdku".
REAKCJE SAMOSABOTAU 201
damy sprawiedliwoci i rwnoci, a gdy jej nie
dostajemy, zocimy si i jestemy nieszczliwi.
Jednak pragnienie sprawiedliwoci jest suszne i mo-
emy robi wszystko, aby j zaprowadzi, jednocze-
nie nie przywizujc si do tego zbyt silnie, aby nie
da si zapa w puapk emocjonaln. Nie wpadajmy w
przygnbienie, widzc wok niesprawiedliwo.
Martwienie si tym, co dzieje si na zewntrz nas,
jest zachowaniem neurotycznym. Karzemy samych
siebie, bombardujc si negatywnymi emocjami, kiedy
nasze danie sprawiedliwoci nie zostaje spenione.
Niektrzy traktuj zwizki midzyludzkie jak gr
na punkty. Jeli ty zdobye punkt, ja te musz
dosta jeden. Wszystko musi by fair. Widzimy dzieci,
ktre walcz midzy sob, bo jedno ma o jednego
cukierka wicej ni pozostae. I dorose dzieci, ktre
spdzaj czas na walce o podwyki, rop naftow,
granice itd. Moemy mie wszystko, czego chcemy,
lecz jeli kto ma wicej, czujemy uraz. Ale adne
pretensje i utyskiwania ani troch nie przyczyni si
do naszego indywidualnego rozwoju.
Jest wielu autentycznych i prawdziwie wspczu-
jcych ludzi, ktrzy protestuj przeciwko niespra-
wiedliwoci tego wiata, podczas gdy inni zawzicie
usiuj narzuci nam swoje przepisy na wyzwole-
nie". Historia pokazaa, e tacy wyzwoliciele zwykle
zastpuj jedn niesprawiedliwo - drug.
Pragnienie wzicia odwetu na tych, ktrzy nam
weszli w drog, trzyma nas w puapce na niskim
202 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
poziomie wiadomoci, poniewa zemsta nie jest le-
karstwem na nic. W takich przypadkach danie
sprawiedliwoci dziaa tylko w jedn stron - liczy
si to, czego ,ja chc". Domagajc si sprawiedliwoci
w sposb obwarowany warunkami - prawa czowieka
s najwaniejsze, o ile wszyscy myl tak jak my" -
odmawiamy sprawiedliwoci tym, ktrzy si od nas
rni.
Sprawiedliwo jest pojciem zwizanym z rze-
czami zewntrznymi i sposobem unikania odpowie-
dzialnoci za wasne ycie. Zamiast ubolewa, e co
jest niesprawiedliwe, dochodzc do tego drog po-
rwnywania i osdzania, wemy ycie w swoje rce,
zastanwmy si, czego chcemy, i rbmy wszystko,
by to osign. To nie brak sprawiedliwoci jest
istotny, ale sposb, w jaki na to reagujemy.
OBWINIANIE
Obwinianie wydarze, sytuacji i ludzi jest jednym z
najbardziej samosabotaowych zachowa, ktre hamuj
nasz rozwj i odbieraj szczcie. Obwiniajc,
przenosimy uwag na innych i na czynniki zewntrzne,
zamiast wejrze w siebie i odkry przyczyn swoich
frustracji. To oczywicie odpowiada naszym mi-
nistrom i mamy od nich gotowe usprawiedliwienie,
dlaczego wiat i ludzie nie daj nam szczcia.
Unikamy wszelkiej odpowiedzialnoci za swj udzia
w tym wszystkim i dlatego atwo obwiniamy ze-
wntrzne wydarzenia i ludzi za swe uczucia. Jeli
REAKCJE SAMOSABOTAU 203
co nam nie odpowiada, najlepiej zrzuci win na
kogo innego.
Prawie kady z nas peen jest alw i zarzutw
wyjaniajcych, dlaczego nie mona znale szcz-
cia lub dosta tego, czego si chce. Na przykad:
Mj maonek mnie nie rozumie; dzieci mnie nie
szanuj; rodzice mnie le traktowali; nauczyciel
wystawia mi niesprawiedliwe oceny; zwizki zawo-
dowe s zbyt wojownicze; dyrekcja chce wydusi z
pracownikw, ile moe" itd. A najpopularniejsz
wymwk staje si oskaranie rzdu i innych wadz
pastwowych.
Zrzucajc win na czynniki zewntrzne, odrzucamy
prawd, e myli maj moc twrcz i sami ksztatujemy
swoj rzeczywisto. I tak, ludzie z naszego
otoczenia odnosz si do nas w okrelony sposb,
poniewa wywieraj na nich wpyw nasze myli oraz
wibracje na subtelnym poziomie. Jeli spotykaj nas
same przykroci ze strony innych osb, to zamiast
uala si i obwinia, zastanwmy si, co w naszym
postpowaniu i myleniu przyczynia si do takiej
sytuacji.
Wikszo osb rzadko dostrzega powizanie midzy
tym, jak je traktuje wiat i ludzie, a tym, jak traktuj
siebie. Nie rozumiej, e do kadego, kto jest blisko
nich, niewiadomie wysyaj subteln informacj, i
nie s cakiem w porzdku i w zwizku z tym zasuguj
na odpowiednie potraktowanie. Inni odczytuj midzy
wierszami" owe sygnay podwiadomoci i sami
podwiadomie ka sobie reagowa tak, a nie
inaczej.
204 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Charyzma to nic innego jak aura kogo, kto kocha
siebie, i mona j z atwoci odczu. Gdy wejdziemy
do pokoju penego obcych ludzi, potraktuj nas
dokadnie tak, jak tego oczekujemy. Z pewnymi ludmi
czy nas jaka wi, ktrej nie potrafimy wyjani, w siebie i odkry przyczyn wasnej frustracji. Jeli
ale ktr odczuwamy. Dokonujemy telepatycznych
projekcji naszych myli, uczu i wrae, ktre roz-
chodz si w coraz szerszych krgach. Inni odbieraj
t niewypowiedzian informacj i na jej podstawie
podejmuj decyzj, jak maj si do nas odnosi.
Bite ony niemal zawsze mwi o rym, i dawniej
byy bite przez wszystkich mczyzn, poczwszy od
ojca. Ludzie z nisk samoocen zawsze byli ignoro-
wani i umniejszani przez innych. Ludzie czsto wy-
korzystywani, manipulowani, zmuszani do rl, kt-
rych nie lubi, maj za sob dugie dowiadczanie
takiego traktowania przez wikszo osb w swoim yciu.
Nie ma to nic wsplnego z samym czowiekiem, lecz
ze sposobem, w jaki projektuje on siebie na
zewntrz. A wic obwinianie innych za to, jak nas
traktuj, jest absurdalne, gdy sami ich tego uczymy.
Sprbuj przeprowadzi taki eksperyment: popro
przyjaciela, by stan plecami do ciebie tak, aby nie
mg odczytywa mowy twojego ciaa. Potem, nie poru-
szajc si w ogle, wysyaj emocjonalnie i mentalnie
otwarto wobec wiata i radosne oraz bujne uczucia.
Nastpnie wysyaj przygnbiajce, przytaczajce
uczucie czowieka represjonowanego. Za kadym ra-
zem pytaj przyjaciela, w jakim stanie si znajdujesz.
REAKCJE SAMOSABOTAU 205
To si doskonale sprawdza w jodze po fizycznych wi-
czeniach rozcigania si i zwijania.
Obwinianie innych hamuje nasz rozwj, gdy sku-
piamy si na ich zych" cechach, zamiast wejrze
stuczemy kolano o st, to energi odczuwamy w ko-
lanie, nie w stole. Dlatego bezzasadne jest obwinianie
stou o stan naszego kolana, a take obwinianie
innych ludzi za bl", ktry odczuwamy, gdy wiat
nas le traktuje. Lecz wikszo z nas robi to codziennie.
Obwinianie jest ukrytym sposobem unikania od-
powiedzialnoci i wyraania gniewu.
Obwiniaj gwnie ci ludzie, ktrzy przyjli w
dualizm przeciwiestw, jaki omawialimy wczeniej.
Mentalno dobra" i za" wystpuje przewanie u tych,
ktrzy czuj, i maj niewielk wadz nad swoim
yciem. Podzielili swj wiat na dwie skrajnoci,
dobro i zo, czarne i biae, suszne i niesuszne. Nie-
wiele jednak rzeczy pasuje do tego nierealistycznego
schematu.
Mentalno dobra i za wymaga, abymy zawsze
mieli racj, co oznacza oczywicie, e inni musz si
czsto myli. Dlatego damy, by przyznali si do
bdu. To stwarza rywalizacj, zwaszcza midzy
mem i on, i czsto wyraa si w sowach: Nigdy
nie umiesz si przyzna, e nie masz racji". Z tego
powodu nieraz dochodzi do zerwania porozumienia.
Ale ludzie si nie myl, maj tylko inne zdanie i po-
strzegaj sprawy z innego punktu widzenia.
206 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA

Trzymamy si takich zachowa, poniewa, jak przy

wikszoci zachowa samosabotaowych, unikamy
odpowiedzialnoci za swoje uczucia. O wiele atwiej
szuka przyczyny naszego zego samopoczucia na
zewntrz. Lecz obwiniajc innych, przestajemy si
rozwija. Rezygnujc z uczestniczenia w plotkarskim
obarczaniu win czynnikw zewntrznych, zdoamy
stawi czoo zadaniu, jakim jest rozwizywanie trud-
nych problemw.
Rozdzia 21
Anatomia lku

Wszyscy dowiadczylimy strachu i syndromu wal-

ki/ucieczki, dziedzictwa po naszych przodkach ja-
skiniowcach, dla ktrych utrzymanie si przy yciu
byo codziennym trudem. Lk jest istotn czci na-
szego mechanizmu obronnego, ktry uruchamiamy
w sytuacji duego zagroenia, a bez niego nie mogli-
bymy przetrwa jako gatunek. Na przykad kiedy
idziemy sobie grskim szlakiem i nagle droga urywa
si nad przepaci, nasz naturaln reakcj jest lk.
Nie stoimy i nie zastanawiamy si, czy powinnimy
si schroni w bezpieczne miejsce, czy nie. Nasza
reakcja jest automatyczna i waciwa. Gdy myl o
niebezpieczestwie alarmuje nasz mzg, do krwi
uwalnia si mieszanina hormonw, w tym adrenalina.
Substancja ta daje miniom szybki zastrzyk energii,
zapewniajc im wiksz si w razie walki lub ucieczki.
Zawiera ona take czynnik zwikszonej

208 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
krzepliwoci, ktry zapobiega utracie zbyt duej iloci
krwi w przypadku zranienia. Jest to niezwykle
cenna waciwo w sytuacji zaatakowania czowieka
przez dzikiego zwierza.
We wspczesnym wiecie wikszo ludzi nie do-
wiadcza cigego zagroenia ycia lub zdrowia, lecz
czsto reagujemy tak, jakbymy byli o krok od mierci, i
sami zwikszamy swj strach poza granice zdrowia.
Na przykad otrzymujemy wiadomo od kie-
rownika dziau, w ktrej sugeruje on pewne zmiany i
twierdzi, e powinnimy udoskonali swoje dziaania.
up! Wyzwalaj si hormony. Ssiad skrytykowa
nasz sposb wychowywania dzieci, a my natychmiast
reagujemy gniewem lub bronimy si. Albo zwracamy
si do ssiada z jadowitoci, ktrej uylibymy,
atakujc dzikie zwierz, albo dusimy ten jad w sobie.
Nasz partner czuje si z nami nieszczliwy w pew-
nych sytuacjach. To przypomina nam o dezaprobacie,
jak otrzymywalimy od rodzicw, i czujemy si
okropnie. Moe odczuwamy zo lub niepokj, lecz
pod kad z tych emocji czai si strach. Najgorsz
jego stron jest to, i jego podstaw stanowi wy-
uczone reakcje, ktre, ksztatowane przez wiele lat,
przybray form frustracji, zmartwie i problemw.
Strach bierze si z przekonania, e inni mog nas w
jaki sposb skrzywdzi. Nie jest on niczym wicej, jak
wiar w niebezpieczny wiat; wiat walki o prze-
trwanie.
Wszystkie te reakcje s hormonalne; s rezulta-
tem wpynicia do mzgu informacji, e grozi nam
Pf.
ANATOMIA LKU 209
fizyczne lub emocjonalne niebezpieczestwo. Wyst-
puj za kadym razem, gdy mylimy, e:
grozi nam fizyczne niebezpieczestwo (strach
jako reakcja pierwotna jest zdrowy);
moemy kogo lub co straci;
moemy wyda si gupi;
mog nas nie zaakceptowa lub nie polubi;
stajemy oko w oko z nieznanym itd.
Ja sam dowiadczyem ogromnego strachu, gdy
byem modym onierzem walczcym w Wietnamie w
1968 roku podczas komunistycznego ataku TET. Nasz
pluton znalaz si pod silnym ostrzaem wrogiej
jednostki, a intensywno wymiany ogniowej bya
niesamowita. Zostalimy zaatakowani czciowo na
odkrytym polu. ale kady z nas znalaz jak kryjwk i
odpowiedzielimy ogniem. Zanurkowaem w zarola i
niewiele widziaem, gdy dwigaem ze sob
wyrzutni granatw M70". Strzelaem tymi granatami
mniej wicej w kierunku wroga. Adrenalina pulsowaa
we mnie w szaleczym rytmie, gdy walczyem ze sob
o zachowanie spokoju. Rozejrzaem si i zobaczyem,
e nasz dowdca plutonu, pukownik Wilson, macha
do mnie rk, bym bieg za nim, gdy jego pozycja
dawaa wiksze pole manewru. Zerknem na
dzielc nas trzydziestometrow przestrze,
pikowan pociskami wroga, i zalaa mnie
paraliujca fala strachu. Poczuem mdoci, gardo
mi si cisno i nie mogem ruszy nawet palcem.
Byem kompletnie przeraony. W mzgu kbiy mi si
tysice myli i pojawiaa si wizja licznych okaleczonych
210 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
cia, ktre widziaem w ostatnich miesicach. Wy-
obraziem sobie, e sam tak wygldam, i zaczo
mnie mdli jeszcze bardziej.
Spojrzaem ponownie na dowdc, a on macha do
mnie jeszcze gwatowniej. Ryzykujc, e zgin, reszt-
kami silnej woli poderwaem si z miejsca i sprintem
ruszyem w dzielc nas przestrze, nie majc na-
dziei, e zdoam j przebiec bez szwanku. Rzuciem
si na ziemi i niechccy uderzyem celownikiem
granatnika w drzewo. Wycelowaem w wycofujcego
si teraz wroga, ale uszkodzony celownik sprawi, e
granat uderzy w jak ga dwa metry przede mn,
odbi si i upad tu na pozycji przed pierwsz lini.
Na szczcie nie eksplodowa, poniewa te granaty
nie rozbrajaj si same, jeli ich tor nie przekracza
trzydziestu metrw. Byem w szoku. Zanurzyem
twarz w mikkim czerwonym piasku, pochlipywaem
i byem bliski utraty zmysw.
Pniej chyba przezwyciyem strach i wszystko
nagle przestao si liczy. Uwiadomiem sobie fi-
zyczne wraenia lkowe w rozmaitych czciach
mojego ciaa i zaczem nabiera do siebie dystansu,
tak jakbym patrzy z boku na kogo innego. Spyn
na mnie ogromny spokj. Powoli uniosem gow,
zdecydowany nastawi poprawnie celownik, i spo-
kojnie zaczem miota granaty w sam rodek
wietnamskiej dungli. Cho od tamtej pory jeszcze wiele
razy odczuwaem strach, nigdy nie by on tak inten-
sywny j ak wwczas.
ANATOMIA LKU 211
Dowiadczenie to nauczyo mnie, e strach jest
automatyczn reakcj pierwotn - pojawi si po tym,
jak zapisaem w moim mzgowym komputerze myl,
e jestem w niebezpieczestwie - i e ta reakcja jest
uwarunkowana genetycznie. Ale paraliujce prze-
raenie, ktre nastpio pniej, pochodzio ju ode
mnie. Wyobraziem sobie okropne rzeczy i urucho-
miem pocztkow reakcj lkow, ktra uczynia
mnie jeszcze bardziej przeraonym.
if Wszyscy to robimy przez zamartwianie si. Two-
rzona przez nas pocztkowa reakcja lkowa jest tak
szybka, e jestemy przekonani, i pochodzi od rze-
czy, ktrej si boimy. A przecie to nasz wasny proces
mylowy wyzwala do krwi hormony, ktre ksztatuj
ow reakcj. Wtedy wyobraamy sobie najgorsze z
moliwych rzeczy i sami tworzymy cae to dowiad-
czenie, traumatyzujc siebie.
Strach jest wan sztuk przetrwania w ekstre-
malnych sytuacjach miertelnego niebezpiecze-
stwa. Ale ekstremalny strach tak sztuk nie jest,
poniewa moe obezwadni cay nasz ukad mi-
niowy, dosownie nas paraliujc.
Ale ilu z nas staje na co dzie twarz w twarz z
sytuacjami z pogranicza mierci i ycia? A przecie
od czasu do czasu wszyscy dowiadczamy szarpaniny
nerww, trzsienia rk, paraliujcego lku.
Niektrzy temu zaprzecz, jednak wszyscy mamy
sfery w swoim yciu, w ktrych przeywamy strach
bdcy raczej rezultatem mylenia ni odpowiedzi
na fizyczne niebezpieczestwo.
212 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Nasi przodkowie musieli walczy z gronymi zwie-
rztami, aby utrzyma si przy yciu, podczas gdy
nasze budzce strach sytuacje s tylko abstrakcj.
To znaczy, musimy walczy z okropnymi potworami
naszego umysu, takimi jak negatywne myli czy
emocje. Czujemy strach, gdy nie moemy spaci
rat za samochd, gdy patrzymy w niepewn przy-
szo po zerwaniu z kim bliskim, gdy rozwaamy
moliwo zwolnienia nas z pracy itd. Jak przezwy-
ciy t ogupiajc reakcj, ktra prawdopodobnie to jedna z najbardziej przykrych emocji. Jak
zabija wicej ludzi z powodu stresu ni wszystkie
inne emocje razem wzite?
Sposobem na opanowanie strachu jest poznanie
jego anatomii. Przyczyna lku w sytuacjach yciowych
wynika z oderwanych od rzeczywistoci wyobrae
co do niepodanych wynikw pewnych okolicznoci
lub wydarze. Przedstawiamy sobie w umyle obraz
jakiego przyszego wydarzenia, ktre ma okaza si
dla nas niepomylne, i skupiamy si na tym nieist-
niejcym zdarzeniu, wywoujc w sobie syndrom
walki/ucieczki i intensywny strach. Strach staje si
przyzwyczajeniem i nasz uwarunkowany umys
odtwarza wci na nowo wspomnienia dawnych roz-
czarowa, cierpie i klsk i dziaa tak, jakby przypo-
mina, e podobne dowiadczenia powtrz si w przy-
szoci.
Szekspir tak oto opisa skutki strachu:
Nasze wtpliwoci s zdrajcami; tracimy dobro,
ktre moglibymy uzyska, poniewa boimy si pr-
bowa".
ANATOMIA LKU
213
Okropnoci wojny pokazay mi, e wzmacniam swj
lk, gdy skupiam wyobrani na karze za poniesienie
poraki, czyli w moim przypadku na utracie ycia lub
okaleczeniu. Lecz na co dzie ludzie zadrczaj si
wyobraeniami o przyszych skutkach, niepowo-
dzeniach, karach.
Przewanie, gdy dochodzi do aktywacji strachu,
na og tego nie czujemy. Jestemy zbyt zajci ucieczk
od niego. Nie chcemy odczuwa strachu, gdy jest
uciekamy od strachu? Wzbudzajc w sobie inne re-
akcje emocjonalne: gniew, zazdro, smutek lub
poczucie winy. Emocje te pokrywaj nasz lk. Tak
wic najlepszym sposobem uwolnienia strachu s
wynikajce z niego, poruszone emocje.
Po pierwsze, powinnimy uwiadomi sobie fakt, e
jestemy pobudzeni. To pierwszy warunek odzyskania
wadzy nad sob. A wic oddychajmy w w strach,
w peni zdajmy sobie spraw, e on istnieje,
zaakceptujmy go, a nastpnie poczmy si z nim.
To prowadzi do integracji.
Gdy ju zmierzymy si z pierwotn reakcj lkow,
kolejnym krokiem (obliczonym na dusz met) jest
tworzenie bardziej pozytywnej rzeczywistoci.
Zamiast koncentrowa si na niepodanych rezulta-
tach, skupiamy uwag na tych upragnionych. Prze-
ciwnym kracem strachu s rzeczy, ktrych pragniemy.
A jak na og postpujemy? Pragniemy szczcia, lecz
obawiamy si nieszczcia. Chcemy pomylnoci, lecz
lkamy si ndzy. Pragniemy mioci, ale
214 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
boimy si samotnoci. Zastanawiamy si nad kar
za to, e nie osignlimy tego, czego pragniemy. Z
atwoci moemy odwrci od siebie swoje obawy,
koncentrujc si na wasnych deniach.
Ludzie wiadomi wiedz, e wszelkimi ich dziaa-
niami rzdz wiadome lub nie uwiadomione myli i
e bl jest wynikiem koncentrowania si na przeci-
wiestwie tego, czego pragn. Skupianie si na tym,
czego chcemy, zamiast na tym, czego nie chcemy,
zapewnia powodzenie w kadym przedsiwziciu.
Tworzymy swoj rzeczywisto i dominujca w nas
myl musi reprodukowa siebie na zasadach psy-
chocybernetycznych. Dlatego nie mog straci wagi
ci, ktrzy cigle myl o swojej tuszy. Ci, ktrzy cigle
si martwi, czym zapac rachunki, nie mog sta
si bogaci. I nie znajd mioci ci, ktrzy stale sobie
powtarzaj, e nikt ich nie kocha i nie pokocha.
Musimy zastpi swoje lki tym, czego chcemy, i nie
jest to takie trudne.
Lk przed ndz musimy zastpi pragnieniem
obfitoci, lk przed porak-pragnieniem sukcesu. Gdy
boimy si zych wynikw, sprawiamy, e to wanie one
staj si naszym celem. Kiedy zaczynamy zastpo-
wa strach mioci, dc do tego, czego pragniemy,
zaczynamy rwnie przebywa w chwili obecnej, by
dowiadcza dobrodziejstw ycia.
Zrozumienie istoty reakcji lkowej nastawionej na
przetrwanie jest wanym warunkiem przejcia wadzy
nad wasnym yciem. Istotne jest rwnie, abymy
zdali sobie spraw, e istniej tylko dwie emocje, z
ktrych wypywaj wszystkie inne: mio i strach.
ANATOMIA LKU
215
Na przykad zo, zazdro, wstyd, poczucie winy
itd. s reakcjami na wie o niebezpieczestwie, fi-
zycznym lub emocjonalnym. adna z tych emocji nie
jest prawdziwa, gdy s rezultatem mentalnego osdu,
wynikajcego z podszytego strachem przekonania.
Innymi sowy, adna z wymienionych emocji nie moe
wystpi, jeli najpierw nie wydamy osdu na temat
drugiego czowieka lub sytuacji w celu wyzwolenia
odpowiednich hormonw, aby ksztatowa poszcze-
glne odczucie. Strach jest tak mocno zakorzeniony w
naszej wiadomoci, e sta si normalnym stanem
istnienia. Kada komrka naszego ciaa zostaa
zaprogramowana strachem, abymy szybko reagowali
na groce nam niebezpieczestwo. Naszym
naturalnym stanem bdzie mio, gdy tylko strach
przestanie istnie.
Pierwotne reakcje lkowe, ktre wystpuj, gdy
znajdujemy si w fizycznym niebezpieczestwie, s
normalne i zdrowe. Staj si szkodliwe, gdy posta-
nawiamy cigle odczuwa strach.

Rozdzia 22
Uwalnianie przeszoci
By uwolni przeszo, nie moemy w niej y - przebaczy". W gruncie rzeczy jest to forma potpienia
musimy pozwoli sobie y tu i teraz. atwiej to
powiedzie, ni zrobi. W przeszoci jest tyle stu-
mionych krzywd i lkw i to one niewiadomie trzy-
maj nas w niej. Jednak cige obserwowanie siebie
znacznie uatwia ten proces. Jest pierwszym milowym
krokiem w naszej podry ku peni. Drugim wielkim
krokiem jest przebaczenie.
PRZEBACZENIE
Wiele dzi mwi si o przebaczeniu, ale istnieje
rwnie wiele nieporozumie na jego temat. By lepiej
zrozumie to pojcie, zobaczmy najpierw, czym prze-
baczenie nie jest.
Nie jest aktem dokonanym z pozycji wyszoci,
askawym odpuszczeniem grzechw, ktre, wbrew
UWALNIANIE PRZESZOCI
217
prawdzie, uwaamy za realne. Gdy wierzymy, e kto
zama jak regu, zgrzeszy" lub le postpi, nasze
ego atwo przybiera tak postaw i pokazuje komu, e
jestemy lepsi, bo mu przebaczamy. To tak jakbymy
mwili: Przyprowad grzesznika, abym mg mu
czowieka rzekomo winnego.
Przebaczenie nie jest tumieniem urazy i udawa-
niem, e wszystko jest w porzdku, cho czujemy,
e nie jest. Jeeli si kogo boimy, moemy sdzi,
e atwiej i bezpieczniej jest zatuszowa jego wrogie,
okrutne i pozbawione wraliwoci zachowania
wobec nas. Zabezpieczamy si, odgrywajc rol prze-
baczajcego i usprawiedliwiajc si, e postpujemy
tak z dobrego serca. A to tylko wzmacnia nasze emocje
oraz skonno do odrzucania samego siebie.
Przebaczenie nie wynika te ze zobowizania: kto
nam przebaczy, wic my rwnie musimy zrobi to
samo w zamian, albo Bg nakazuje przebacza czy
nawouje do tego ostatnio przeczytana ksika. Prze-
baczanie z obowizku oznacza brak zrozumienia jego
prawdziwej natury. Jeli jego motywem jest jaki
przymus zewntrzny, rzadko uzdrawia urazy gboko
tkwice w podwiadomoci.
 Przebaczenie nie polega na wypuszczeniu wszyst-
kich winiw na wolno, na powrocie do byego
kochanka czy do dawnej pracy ani nawet na wyra-
eniu go wobec kogo, kto kiedy nas skrzywdzi.
Nasz gabinet ministrw czsto jest przekonany, e
przebaczajc komu, kto nas obrazi, odprawiamy
 218 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
jaki rytua odpuszczania win. Przebaczenie jest
dowiadczeniem wewntrznym i nastpuje w sercu,
cho, oczywicie, moemy chcie je nieraz wyrazi pacimy cen, na ktr nie moemy sobie pozwoli.
na zewntrz.
PRAWDZIWE PRZEBACZENIE
Przebaczenie jest zaprzestaniem negatywnego
osdzania doskonaej sytuacji w danym momencie.
Gdybymy naprawd kochali siebie i wszystkich do-
okoa, przebaczenie nie byoby konieczne. Jest ono
potrzebne po akcie potpienia i obwinienia innych.
Potpienie wynika z chci ukarania. Zamiast prze-
bacza, powinnimy obserwowa wasne osdy i przy- bolesnej przeszoci.
wizania. To okazuje si bardziej owocne i ostatecznie
pozwala dostrzec doskonao we wszystkim. Na tym
polega prawdziwe przebaczenie.
Niemniej w przypadku wikszoci z nas konieczne
moe sta si uwolnienie stumionego gniewu w sto-
sunku do tego, co postrzegalimy jako ze" w prze-
szoci. By to uczyni, musimy poczy si z lkami nych sobie i innym i podzikowanie innym za okazj
zwizanymi z naszymi aktami potpiania innych i siebie
oraz z pragnieniem zranienia kogo. Pragniemy
kogo zrani tylko dlatego, e ranimy siebie. Tak wic
potpiamy innych swoimi urazami i zoci, a siebie
potpiamy poczuciem winy i chorobami ciaa.
Gdy kogo potpiamy, obniamy poziom wibracji
naszej energii. To powoduje przysze choroby fizyczne
i umysowe. Ciar nawet najmniejszej stumionej
wrogoci jest zbyt duy, aby mg go ktokolwiek
UWALNIANIE PRZESZOCI 219
unie. Mio i przebaczenie nic nie kosztuj, nato-
miast za zgorzkniao i obwinianie siebie i innych
Niebezpieczestwo polega na tym, e po przeczy-
taniu jakiej ksiki lub po wysuchaniu czyjego
wykadu moemy natychmiast rwa si do przeba-
czania innym, by sta si kim lepszym". Po takim
akcie pozostaje wiele nieuleczonych ran i cho oszu-
kujemy sami siebie, e jestemy ju owieceni, nie-
wiadomo nadal niszczy z ukrycia nasze ycie.
Tak wic nawet akt przebaczenia nie jest realny.
Cho, by moe, jest bardziej rzeczywisty ni lk i
czsto stanowi wany krok w uwalnianiu si od
Przebaczanie skada si z trzech etapw:
1. Obserwacja swoich reakcji i krzywd wyrzdzo-
nych innym.
2. Poczenie si z lkiem ukrytym pod wasnymi
zranieniami.
3. Uwolnienie wyimaginowanych win przypisywa-
do przebudzenia si.
Przebaczenie jest w istocie zajmowaniem si ilu-
zjami, poniewa nigdy nie mamy do przebaczenia
nic, co byoby rzeczywiste. Po prostu porzucamy iluzje,
bdne wyobraenia i sdy z przeszoci.
Pracowaem z mod kobiet, ktra zostaa zgwa-
cona przez ojca, gdy miaa trzynacie lat. Brenda
zapieka si w nienawici do niego na jedenacie lat.
Nie ufaa adnemu mczynie, le si czua
220 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
nawet w towarzystwie kobiet i czsto cierpiaa na
ostre ble gowy. Podczas jednej z sesji oddecho-
wych Brenda skontaktowaa si wreszcie ze swoim
gniewem na ojca i pozwolia tej zoci istnie, dopki
nie nastpia integracja. Zdaa sobie spraw, e oj-
ciec by po prostu dzieckiem w ciele dorosego i by
dla niej wezwaniem do przebudzenia si. Przeba-
czenie stao si dla niej nawet spraw nieistotn,
poniewa gniew i potpienie odeszy, pozostaa tylko
mio. To bya tak intensywna, pikna, pena ez
sesja, e i mnie popyny zy radoci. Na kolejnej
sesji pracowalimy nad tym, by przebaczya sobie ten
gniew, ktry tak dugo niszczy jej ycie. W nastp-
nym tygodniu Brenda po raz pierwszy od siedmiu lat
skontaktowaa si z ojcem. Napisaa do niego list, e
go kocha i chce si z nim zobaczy. Jej ojciec nie
odpowiedzia i przez nastpne dwie sesje pracowali-
my nad jej rozczarowaniem.
Ale co najwaniejsze, mina jej nieufno do m-
czyzn, staa si pewniejsza siebie w towarzystwie i
nie cierpiaa ju na ble gowy. Dostaem wiadomo latami naszego oddzielenia. Przebaczmy sobie, kochani
od Brendy dwanacie miesicy pniej. Zobaczya si
w kocu z ojcem i rozwina si midzy nimi serdeczna
przyja; ponadto zamierzaa wyj za m.
Gdy porzucimy swe urazy raz na zawsze, poczujemy
si tak, jakby zdjto wielki ciar z naszych ramion.
W rzeczywistoci przebaczenie jest nie tyle odpusz-
czeniem innym swoich krzywd, ile aktem mioci do
siebie.
UWALNIANIE PRZESZOCI 221
Oto fragment z mojej ksiki Winged Thoughtsfrom
theHearth:
- Powiedz nam o przebaczeniu. A
on odrzek:
- Przebacza ten, kto potpi przeszo, a przeszo
jest jaskini osdzania. Ten, kto nigdy nie potpi, nie ma
wzgldw dla przebaczania.
Ale czy jest wrd nas kto, kto nigdy, choby przez
krtk sekund nie potpi opieszaego bliniego? Kt z
nas nigdy nie obwini lub nie zapragn ukara swego
brata?
A jednak czy przebaczenie jest odpuszczeniem rzekomo
realnych grzechw, czy te po prostu aktem mioci
wobec przyszoci? Moe przebaczy - to porzuci ukryty
bl dnia wczorajszego? Bo by tam - to wzi na siebie
jarzmo cierpienia razem z tymi, ktrym lk kae si trzyma
dawno przebrzmiaego czasu. Lecz czyje ramiona chc
skrusze pod jego ciarem? Nie moje. Bo ju go poznay
i lata cae gorycz wypakiwaem w grb ojca swego.
A potem pewnej nocy miaem sen. Byem w butach
mojego ojca i pakaem nad nasz niewinnoci i straconymi
przyjaciele, i wyczekujmy dnia, kiedy nie bdziemy
ju przebacza.
Prawdziwe przebaczenie polega na uwiadomieniu
sobie, e nie ma nic do przebaczenia.

Rozdzia 23
Wyobraenie o sobie
Kady z nas w gbi swej podwiadomoci wyobraa
sobie, jaki jest. Mamy obraz samego siebie, w ktry
mocno wierzymy. Niektrzy nazywaj to wizerunkiem
wasnym lub ego i cho moe si wydawa ulotny,
istnieje cakiem namacalnie. Wyobraenie o sobie jest
tym, co mylimy na wasny temat, naszym osobi-
stym przekonaniem o kim, kim sami jestemy.
Wyobraenie to powstao (przewanie niewiado-
mie) ze wszystkich wnioskw, jakie wycignlimy
ze swoich przeszych dowiadcze: sukcesw i po-
raek, uczu i myli, swoich zachowa i reakcji in-
nych ludzi. Z tych danych utworzylimy swj portret
i uwierzylimy, e jest prawdziwy. Nawet nie
kwestionujemy jego wartoci i nasze zachowania
zawsze odnosimy do niego. A zatem w wizerunek
jest zbiorem naszych myli i odczu w stosunku do
nas samych i rzdzi kad sfer naszego ycia.
WYOBRAENIE o SOBIE 223
Kade dziaanie, uczucie, schemat zachowania,
umiejtnoci, cechy charakteru - wszystko to opiera
si na uwarunkowanym wizerunku wasnym. Za-
wsze postpujemy zgodnie z wyobraeniem, jakie
mamy o sobie. wiadome wysiki w kierunku zmiany
naszego zachowania odnosz skutek co najwyej na
krtko. Jeli w to wtpisz, zapytaj siebie, czy
mgby wskoczy na st w zatoczonej restauracji i
taczy. Wikszo ludzi nie wyobraa sobie tego.
Jeeli na podstawie swojego gwnego przekonania
postrzegamy siebie jako pechowca, zawsze znaj-
dziemy sposb, aby mie pecha. Nie pomog nam
ani silna wola, ani adne wiadome wysiki, ani dobre
intencje; nasza niewiadomo i tak stworzy oko-
licznoci zgodne z zakorzenionym w niej przekona-
niem.
Wyobraenie o sobie jest nie tylko fundamentem,
na ktrym zbudowane jest cae nasze zachowanie,
ale take w istotny sposb okrela nasz rzeczywi-
sto. Tworzymy rzeczywisto ze swoich myli, a nasze
myli pochodz z tego samego rda, z ktrego
pynie nasze wyobraenie o sobie - z uwarunkowa-
nego umysu. To wanie djatego wydaje nam si, e
rzeczywisto i dowiadczenia weryfikuj nasze prze-
konanie, co powoduje bdne koo - wzmacnia si
nasza wiara, e jestemy tym, za kogo si uwaamy.
Praktycznie wszystko w naszym yciu zwizane jest w
pewnym stopniu z naszym wyobraeniem o sobie.
To wanie wyobraenie o sobie ustala granice na-
szych osigni. Rozumiejc to, moemy je poszerzy.
224 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Gdy wiadomo si rozwija, wyobraenie o sobie
ma mniejsze znaczenie. Jest wane tylko dla ludzi
dziaajcych z normalnego" poziomu wiadomoci.
Najwikszym problemem ludzkoci jest utosamianie
siebie z faszywym ja i rnymi rolami spoecznymi,
co uniemoliwia nam poznanie i dowiadczenie, kim
naprawd jestemy. Tkwimy w okowach ambicji,
reputacji, okrelonej roli spoecznej, potrzeby uznania
itd. Ograniczamy siebie do tego, kim mylimy, e
jestemy, a przecie nie jestemy adn z tych
rzeczy, lecz orodkami najczystszej Prawdy, ktra
nie dba o saw, bogactwo, a nawet o to, aby by
kochan. Istota naszego istnienia siga daleko poza
potrzeb posiadania tych rzeczy. Zapomniawszy o swej
wewntrznej wielkoci, zaczlimy szuka jej w wiecie
zewntrznym.
Rozwinita wiadomo wykracza poza wysokie
lub niskie poczucie wasnej wartoci. Oznacza to, e
przestajemy dzieli umys na przeciwstawne myli o
sobie. Umys zajty budowaniem wizerunku wasnego
z rzeczy zewntrznych bdzie przez nie kon-
trolowany, a pograjc si w nienawici do siebie -
pielgnuje kamstwo. Obie te postawy s faszywe,
poniewa obie karmi zudne wyobraenie o sobie.
Stan wyszej wiadomoci nigdy nie potrzebuje
ochrony ani obrony. Tylko iluzoryczni ministrowie
tego wymagaj, kiedy czuj si zagroeni, i jedynie
ta cz naszej osobowoci moe odczuwa takie
zagroenie. Prbujc chroni to, co nazywamy sob",
tworzymy napicie w umyle, kiedy kto nas krytykuje
WYOBRAENIE o SOBIE 225
lub obraa.. Co w nas si obraa? Minister (przeko-
nanie) naszych wyobrae co do tego, jak powinno"
by. Jeli si obraamy, oznacza to, e owo co, co
czuje si dotknite, jest tylko wyobraeniem. Obra-
anie si jest rwnie niemdre, jak obraanie kogo.
S to dwa bieguny tego samego problemu - faszy-
wego wyobraenia o sobie. Przestajc broni swoich
ministrw, zaczynamy porzuca to, co faszywe. Zin-
tegrowanie wizerunku wasnego uwalnia nas od po-
czucia, e jestemy obraeni.
Interesujce jest czasem poobserwowa ludzi.
Czsto wydaj si pewni siebie i szczliwi, cho
niemal w kadym przypadku po prostu nadrabiaj
min i bezwiednie daj si wcign w sztuczn at-
mosfer wesooci. Dlatego tak popularne s rne
uroczystoci, prywatki i inne rozrywki. Umiecie
tych wesokw midzy ludmi przygnbionymi, a ich
podwiadomo wyle im sygna: Czas na depre-
sj", ktrego natychmiast posuchaj. Tacy ludzie
nie decyduj o sobie, robi to za nich okolicznoci, w
jakich si znajd.
Wyobraenie o sobie wypacza wszystkie przycho-
dzce do nas wraenia, zgodnie ze swoimi uwarunko-
wanymi pragnieniami i motywami, i przez to stawia
ono barier midzy nami a rzeczywistoci. Gdy zin-
tegrujemy wyobraenie o sobie, przestaniemy oddziela
dobro od za, sympatie od antypatii, i ujrzymy
wszystko jako doskona, swobodnie przebiegajc
wymian midzy nami a wiatem zewntrznym.
226 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Nie trzeba nam nic dodawa, abymy stali si
peni-ju ni jestemy. Musimy po prostu odci
swoje uwarunkowanie, by uwolni swoje wewntrzne
Prawdziwe Ja; tak jak rzebiarz ociosuje kawa
marmuru. Nie dodaje on niczego do marmuru, lecz
tylko wycina jego niepotrzebne czci, by stworzy
pikny posg.
Wikszo z nas identyfikuje si ze swym uwa-
runkowaniem (niepotrzebnym marmurem otaczaj-
cym pikny posg), ktrym obkadamy si" w celu
ochrony przed rzekomo wrogim wiatem. Boimy si
utraty tego uwarunkowania, poniewa po tak dugim
utosamianiu si z naszym wizerunkiem wasnym
(z ministrami) obawiamy si, e jego koniec stanie
si rwnie naszym kocem. A przecie zrozumienie
istoty tego uwarunkowania bdzie ucieczk od nie-
szczcia. Nie widzimy tego jednak, dopki nie od-
waymy si zobaczy.
Czowiek czsto odrzuca wiedz, ktra stoi w kon-
flikcie z jego wyobraeniem o sobie. Idea wewntrznej
zmiany budzi w nim niepokj, gdy jest zagroeniem
dla wiedzy, ktr ju uzyskalimy o sobie, o kim, kogo
znamy i rozumiemy. Upiera si on, e jego
wizerunek wasny zapewnia mu osobowo, kiedy
w gruncie rzeczy jest to osobowo, ktra tylko
jemu wydaje si prawdziwa.
Sokrates powiedzia: Moi przeladowcy nie rani
mnie, poniewa nie mog mnie dosign". Kiedy
zintegrujemy zbir koncepcji na temat naszego ,ja",
nie bdziemy ju podwiadomie utosamia si
WYOBRAENIE o SOBIE 227
z sukcesem lub porak, z byciem wanym lub prze-
citnym i ludzie nie zdoaj nas ju zrani swoimi
reakcjami. Jeli przestanie by dla nas istotne, czy
inni nas kochaj, czy nie, nie poczujemy si dotknici,
gdy kto nas odrzuci.
Przewanie jednak mamy marne wyobraenie o
sobie - odrzucamy siebie, nie lubimy si, a nawet
nienawidzimy. Moemy caymi dniami mwi o osi-
ganiu wyszej wiadomoci, ale kiedy nadal utosa-
miamy si z kiepskim wyobraeniem o sobie, nie-
wiadomie pozostajemy poddani tkwicym w nim ilu-
zjom.
Oznaki odrzucania samego siebie w rozmaitych
dziedzinach naszego ycia pojawiaj si w negatyw-
nych zachowaniach zwizanych z wasn osob, na
przykad:
umniejszanie siebie za pomoc negatywnych
uwag w rodzaju: Przykro mi, e musisz ze mn wy-
trzymywa";
niezdolno do przyjcia komplementu prostym
dzikuj", lecz zbywanie go zakopotaniem;
przedkadanie innych ponad siebie w nadziei, e
nas bd kocha. Uznawanie ich za waniejszych od
siebie;
uznawanie cudzych opinii za waniejsze od swoich,
szczeglnie gdy nas kto krytykuje;
potrzeba aprobaty za wszystko, co robimy;
oddawanie czci nauczycielowi, guru, osobie
uznanej przez nas za wielko, przy ktrej czujemy
si niczym;
228 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
nienawi do niektrych ludzi czy grup (praw-
dopodobnie s naszym zwierciadem);
niech do wasnego ciaa lub pewnej jego czci;
odrzucanie mioci innej osoby (za c ona mnie
moe kocha?);
niezdolno do wyraania swojej mioci i uczu
innej osobie (partnerowi, rodzicowi, przyjacielowi) ze
strachu, e nas moe odrzuci;
poczucie winy z powodu naszego postpowania w
przeszoci, al za nie;
martwienie si o przebieg przyszych wydarze;
reagowanie na krytyk krytyk lub te wycofa-
niem si;
dostosowywanie si do innych, cho nam to nie
odpowiada;
krytykowanie innych lub cige ich obwinianie;
skpienie sobie przyjemnoci nawet wtedy, gdy
moemy sobie na nie pozwoli;
stawianie wyej satysfakcji seksualnej partnera,
niedbanie o wasn;
cigy przymus udowadniania czego sobie lub
innym;
ocenianie swojej wartoci tylko na podstawie
czynnikw zewntrznych, takich jak sukces lub po-
raka, pienidze lub ich brak itd.;
porwnywanie siebie z innymi i wynikajca z
tego rywalizacja lub zazdro i uraza;
mae zainteresowanie innymi, brak szacunku
dla nich i dla ich godnoci;
kopoty ze zdrowiem, choroby;
WYOBRAENIE o SOBIE 229
brak dbaoci o ciao (przejadanie si, ze ody-
wianie, narkotyki, brak wicze);
odgrywanie roli ofiary.
Zachowania te wskazuj na nienawi do siebie.
Ich lista pewnie mogaby cign si w nieskoczo-
no, a wszystkie wzmacniaj uwarunkowane wy-
obraenie o sobie. Nawet najdrobniejszy negatywny
komentarz, jaki wygaszamy na swj temat w niewinnej
rozmowie, zaprzecza naszemu piknu, wartoci i
wanoci i jest oznak stumionej energii w postaci
samoodrzucenia.
A wic jak si czujemy ze sob? Wyobraenie o sobie
nie jest pojedyncz myl, lecz skada si na nie
wiele obrazw, uczu i przekona. Przekonania te
dotycz wszystkich naszych trzech funkcji - fizycznej,
intelektualnej i emocjonalnej. Jest ich tyle, ile
naszych myli i czynw - w ich centrum zawsze
stoimy my, czyli kto, kogo akceptujemy lub odrzucamy.
Gdy zaczniemy si zastanawia, czy siebie lubimy, czy
nie, moemy szybko wyrzuci wszystkie negatywne
myli o sobie i pozby si go.
Obserwacja sposobu, w jaki siebie odrzucamy, oraz
wszystkich innych reakcji jest wanym krokiem ku
przebudzeniu. Widzc, jak niewiadomie siebie nie-
nawidzimy i jak ministrowie trzymaj nas w tym
starym cyklu ofiary, rozpoczynamy podr do Domu,
do prawdziwej mioci siebie.
Niestety, spoeczestwo czsto myli mio do siebie z
zarozumiaoci, a wynika to pewnie z faktu, e tak
mao ludzi kocha siebie samych. Wielu uwaa
230 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
tak mio za egoizm i samolubstwo. Ale szacunek
dla wasnej wartoci nie jest egoizmem, jeeli nie
ma w nim adnego z piciu przywiza. Egoistami
rzdzi lk, ktry cigle zmusza ich do udowadniania
innym swej wartoci i wanoci.
Waniactwo i prawdziwa mio do siebie s ca-
kowitym przeciwiestwem. Egoista w rzeczywistoci
nienawidzi siebie. Jest pusty w rodku i sfrustrowany.
Stara si zagarn z ycia, ile moe, bo nie umie
osign tego w sposb naturalny. Sprawia wraenie
osoby zbyt troszczcej si o siebie, ale tak naprawd
w ogle nie potrafi o siebie zadba.
Poczucie wasnej wartoci nie jest egoizmem, chyba
e uwaamy, i jestemy lepsi od innych. Na og
jednak odrzucanie siebie wynika z zaszczepionego
nam w dziecistwie przekonania, e trzeba najpierw
pomyle o innych, a potem o sobie, e miowanie
siebie jest arogancj i zarozumialstwem. Jako mae
dzieci kochalimy siebie w naturalny sposb i uwaa-
limy, e jestemy pikni i bardzo wani. Ale w miar
dorastania to, co syszelimy od dorosych, nauczy-
cieli, krewnych, zastpio t naturaln mio zwt- jakiego pojcia. Zaczynamy wierzy, e jest tym
pieniem w siebie. Zapaday nam w wiadomo uwagi
w rodzaju: Jeste taki nierozgarnity", Jeste
niedobr dziewczynk", Mama ci nie kocha, kiedy
si tak zachowujesz". Niebawem uwierzylimy, e te
twierdzenia s prawdziwe, i stay si one czci
naszego zaprogramowania na cae ycie. Nic dziw-
nego, e dotarlimy do dorosoci z wieloma wtpli-
wociami co do wasnej wartoci.
WYOBRAENIE o SOBIE 231
Dlaczego marne wyobraenie o sobie tyle nam
psuje w yciu, zwaszcza w kontaktach z innymi
ludmi? Dlatego, e podstaw naszej zdolnoci ko-
chania innych jest zdolno kochania siebie.
Im wicej mioci mamy dla siebie, tym wicej
mamy jej dla blinich. Mio jest umiejtnoci. Nie
jest przeznaczona tylko i wycznie dla jednego
czowieka, grupy czy nawet dla nas. Albo kochamy
wszystko, albo nic. Nie moemy kocha jednej osoby,
nienawidzc drugiej. Nie moemy nawet kocha
siebie, nienawidzc kogo innego. Nie mona mioci
podzieli. Zdolno kochania ma niewiele wsplnego z
innymi ludmi, poniewa wypywa ona z samej naszej
wewntrznej istoty. Gdy swobodnie pynie, obejmuje
wszystkich.
Mamy problem z mioci, bo nie wiemy, czym ona
jest. To tak jak z rzeczywistoci. W gruncie rzeczy
jest ona tym samym co rzeczywisto, jest nieogra-
niczona i nieopisana. Czsto umieszcza si j w ja-
kiej filozoficznej szufladce. Prba opisania mioci,
tak jak rzeczywistoci, natychmiast ograniczaj do
albo tamtym. W chwili gdy-sdzimy, e ju j odna-
lelimy, i gdy zaczynamy j konceptualizowa, tra-
cimy j znowu. W najlepszym razie moemy okreli,
czym ona nie jest. Moemy obserwowa siebie, kiedy
nie czujemy si kochani i kiedy nie kochamy innych,
i zastanowi si, czy to nas rani, czy nie. Jeli
odczuwamy wtedy bl, nie ma w tym mioci. Jeli
za nasze samopoczucie jest dobre, to znaczy, e
232 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA

kochamy i nas kochaj. Obserwujmy wic siebie, jak

usiujemy zaszufladkowa mio i nazwa co
mioci. Jeli szukamy jej na zewntrz, nigdy jej nie
znajdziemy. Krlestwo niebieskie jest w tobie".

Rozdzia 24

Akceptacja siebie

Akceptacja jest gotowoci bezwarunkowego

aprobowania siebie takimi, jacy jestemy, tu i teraz.
Wierzymy i czujemy, e jestemy wartociowi, wani i
pikni. Wtedy moemy rozszerzy akceptacj na in-
nych. A wic przyjmujemy innych takimi, jacy s,
nie oczekujc od nich nic w zamian. Nie wymaga-
my, aby stali si inni albo podobni do nas. Dajemy
im swoj uwag, czas i zainteresowanie. Ilu z nas
to potrafi? Niewielu, poniewa zawsze pragniemy,
aby kto spenia nasze oczekiwania.
Dobry czowiek", ktry zawsze przedkada innych
ponad siebie, niekoniecznie jest osob kochajc.
Moe odrzuca siebie i ywi skryt nadziej, e inni w
zamian za jego dobre uczynki bd go kocha.
Kto nienawidzcy siebie nie potrafi naprawd za-
akceptowa innych (chocia moe udawa, e tak
 234 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
jest), poniewa zwykle oczekuje cakowitego posu-
szestwa od tych, dla ktrych tak si powiec".
Gdy rzeczywicie siebie akceptujemy, umiemy apro-
bowa innych i im suy, gdy uczucie do nich jest
naddatkiem uczu, jakie ywimy do siebie.
Nikt nie moe wykroczy w mioci i akceptacji
innych ponad swj poziom wiadomoci i akceptacji
samego siebie. Ortodoksyjna religia naucza, by ko-
cha swojego bliniego jak samego siebie. Wspczesna
psychologia sugeruje, e mio do siebie pozwala
nam kocha innych. George Bernard Shaw
powiedzia: Zainteresowanie czowieka wiatem jest
tylko przedueniem jego zainteresowania sob".
Szekspir natomiast mwi: Swemu ja bd wierny. I
niechaj bdzie to tak pewne jako noc i dzie. Wwczas
nie sprzeniewierzysz si adnemu czowiekowi".
Goethe uj to tak: Najwiksze zo, jakie si moe
przydarzy czowiekowi, to pomyle le o sobie".
Moja ulubiona ba Rapunzel opowiada o dziewczynie
wizionej w wiey przez niegodziw (zalknion)
macoch. Piknej dziewczynie cigle mwi si, e
jest brzydka, co sprawia, e Rapunzel boi si po-
kaza ludziom. Jej wie jest dugo wpajane prze-
konanie ojej brzydocie i lk przed odsoniciem si.
Dzie wyzwolenia przychodzi wtedy, gdy z okien swej
wiey widzi ona uroczego ksicia". Rzuca mu swj
dugi zoty warkocz, a on wspina si po nim, pieszc
jej na ratunek. Wiea nie ma nic wsplnego z fak-
tem jej uwizienia. To lk przed wasn brzydot,
AKCEPTACJA SIEBIE 235
jake czsto tam opisywany, uwarunkowa jej zacho-
wanie. Ale gdy Rapunzel widzi w oczach ukochanego
swj odbity obraz i przekonuje si, i jest pikna,
wyzwala si w kocu z niszczcego wyobraenia o
sobie. Wszyscy mamy gdzie w rodku przestra-
szon macoch, szepczc nam stale, jacy jeste-
my brzydcy, a nazywamy j wizerunkiem wasnym.
Jedyni ludzie na wiecie, ktrzy ponosz porak,
ktrzy s bezwartociowi, to ci, ktrzy wierz, e tak
jest. Innymi pogardzaj tylko ci, ktrzy gardz sob.
Gdy postrzegaj siebie jako nic niewartych i nie-
godnych mioci, dawanie prawdziwej mioci staje
si niemoliwe. Jake mog odwzajemni co, czego
nie maj?
Akceptacja siebie oznacza trosk o wasny rozwj i
szczcie oraz postpowanie, ktre sprzyja tym
wartociom. Dbamy wtedy o swoje ciao, myli i uczucia.
Akceptujc siebie, stajemy si bardziej uwani na
swoje potrzeby, a to wyostrza nasz wraliwo na
potrzeby innych.
Obserwowanie wszystkich swoich negatywnych
uczu zwizanych z nisk samoocen otwiera drzwi
do wolnoci. Nawet gdy niektre nasze zachowania
budz w nas niesmak, ta dezaprobata tylko je
wzmocni. Niech do siebie nigdy nie jest zdrowsza
ni samoakceptacja. Zamiast odrzuca siebie, sko-
rzystajmy z naszych negatywnych postpkw jak z
lekcji. Gdy inni nas odrzucaj, obserwujmy, jak
szybko si z nimi zgadzamy i odrzucamy siebie. Ob-
serwujmy, z jak atwoci czymy to, co robimy
236 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
lub czego nam si nie udaje zrobi, z poczuciem
wasnej wartoci. Dziki takiej obserwacji chtniej
siebie zaakceptujemy. Ostatni paragraf moemy stre-
ci nastpujco:
1. Obserwuj, jak uzaleniamy poczucie wasnej
wartoci od naszych negatywnych zachowa, myli i
uczu.
2. Obserwuj, jak uzaleniamy poczucie swej war-
toci od myli, uczu i zachowa innych ludzi wobec
nas.
3. Obserwuj, jak uzaleniamy poczucie swej war-
toci od rzeczy zewntrznych, takich jak sukces,
osignicia, pienidze, odznaczenia, uznanie itp.
Moemy zrobi co, co gboko kogo zrani, lub
ponie porak w jakim przedsiwziciu, straci nie ma wwczas adnych osdw.
prac lub kochanka, postpi w sposb potpiany
przez spoeczestwo lub zachowa si nagannie we
wasnym odczuciu. To wszystko wcale nie znaczy,
e jestemy bezwartociowi. Musimy zrozumie, e
nasza warto nie zaley od osigni lub niepowodze. nymi, tkwicymi w nas uprzedzeniami. Obserwujc te
Bez tego prawdopodobnie bdziemy myli swoje
Prawdziwe Ja z naszymi zewntrznymi dziaaniami.
Nasza warto nie jest take zwizana z tym, co inni o
nas myl. Gdy zrozumiemy t rnic oraz przyj-
miemy do wiadomoci fakt, e jestemy wartociowi,
mimo dezaprobaty innych i swojej wasnej, zaczniemy
akceptowa zarwno siebie, jak i tych, ktrzy
kiedy nami wzgardzili.
Zaakceptujmy fakt, e kiedy bywamy li, nega-
tywnie nastawieni lub peni obaw, a nawet kiedy
AKCEPTACJA SIEBIE 237
czego nie moemy zaakceptowa, zwaszcza wtedy,
zaakceptujmy wwczas siebie, ktrzy tego nienawi-
dzimy.
Kto moe powiedzie, e te rozwaania o akceptacji
s tylko usprawiedliwianiem naszych bdw i nie-
waciwego postpowania. Ale kiedy zaczynamy si
budzi, zanika podzia na dobre i ze czyny, myli i
uczucia. Kade dziaanie, myl czy uczucie objawiajce
si w penym wietle wiadomoci i samoakceptacji
jest doskonae. Tylko w stanie niewiadomoci
moemy robi co zego" i jest to ze", poniewa
nasze wyobraenie o sobie czyni je takim. Gdy to zro-
zumiemy, staniemy si wolni. Nikt nie moe zrobi
nic zego, kiedy jest w penej wiadomoci, bowiem
WYOBRAENIE O SOBIE A CIAO
Porwnywanie sprawia, e utosamiamy si z daw-
partie ciaa, ktrych nie lubimy, moemy dostrzec, jak
wane czci siebie odrzucamy. Odrzucamy to, co
czyni nas ludmi w sensie fizycznym. Jeli od-
rzucamy jak cz siebie, pewnie odrzucimy take
inne ciaa, a wic czowieczestwo innych ludzi.
Wszyscy zostalimy uwarunkowani przez spoeczne
wyobraenia o tym, co jest pikne. Kobiety ze wiata
zachodniego musz by szczupe, proporcjonalne i
mie odpowiednie rysy twarzy, by uchodzi za pikne.
Trzysta lat temu dzisiejsze krlowe piknoci
 238 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
uznano by za zbyt kociste, poniewa w modzie bya
pulchno. Konkursy piknoci znieksztacaj nasz ka maskowa naturalne ludzkie cechy. Telewizja i
pogld na pikno. To, czy jedno ciao postrzegamy
jako pikne, a drugie uwaamy za brzydkie, jest tylko
kwesti indywidualnego sposobu patrzenia, opartego
na u warunkowaniu. Brzydota istnieje wycznie w
zdezorientowanych umysach ludzi poddanych
praniu mzgu.
Rzeczy, ktrych w sobie nie lubimy - nadwaga, za
wysoki lub za niski wzrost, chudo, rodzaj owosienia
lub jego brak, may lub duy biust - to tylko sprawa
postrzegania. Moe nie zdoamy ich zmieni, ale
potrafimy zmieni to, jak na nie patrzymy.
Wszystko jest doskonae i takie, jak trzeba. Niski
wzrost nie jest lepszy ani gorszy od wysokiego, jest
po prostu inny. To, e nie lubimy swojego ciaa, jest
mechanicznym przyjmowaniem pomieszanych spo-
ecznych wyobrae na temat tego, co jest uwaane za
pikne, a co za brzydkie. Postrzegajc swoje ciao jako
pikne, uniezaleniamy si od opinii spoecznych.
Gdy postanowimy sami decydowa, co jest dla nas
adne, bez wzgldu na to, co myl inni, pokochamy
swoje ciao i odkryjemy niezmierzone bogactwo
piknych odczu i przyjemnoci cielesnych.
Czowieczestwo oznacza, e kady z nas jest
niepowtarzalny i wyjtkowy, i dlatego ma wasny spe-
cyficzny ksztat, rozmiar, kolor, zapach, owosienie
itd. Porwnywanie swojego ciaa z innymi ma tyle
sensu co porwnywanie zielonego jabka z czerwo-
nym. Lecz spoeczestwo i przemys zaszczepiaj
AKCEPTACJA SIEBIE 239
w nas wstyd z powodu ronych czci naszego ciaa i
reklamy bez przerwy nam komunikuj, e powin-
nimy ukry swoje prawdziwe ja za pomoc nowych
produktw. Kae si nam wierzy, e nie powinni-
my lubi siebie takimi, jacy jestemy, i e uywajc
dezodorantw, kosmetykw do makijau i depilato-
rw, polubimy siebie bardziej. Sugeruje si nam, e
nasz naturalny sposb bycia jest nieprzyjemny i e
tylko wtedy, gdy go zmienimy, staniemy si bardziej
akceptowani.
Nic dziwnego, e reklamy zachcaj do takiego
sposobu mylenia, gdy reklamujce si firmy dbaj o
swoje zyski. Ale niestety, przez to zaczynamy
pogardza swym naturalnym czowieczestwem, a od-
rzucanie swojego ciaa stao si powszechne i nastpio
ogromne pomieszanie wyobrae na temat pikna.
Samoakceptacja polega na cieszeniu si wasn
fizycznoci, dowiadczaniu pikna naturalnoci bez
potrzeby robienia wraenia na innych ludziach. Jeli
inni nie uwaaj nas za piknych, to nie dlatego, e
nie jestemy pikni, ale dlatego, e inni s skonster-
nowani i niepewni co do swojej percepcji pikna.
Maxwell Maltz, amerykaski chirurg plastyczny i
autor ksiki Psychocybernetyka, stwierdzi, e
czowiek nigdy nie zmieni swojego wewntrznego wi-
zerunku, zmieniajc wygld zewntrzny. Mia on kiedy
klientk z haczykowatym nosem. Po operacji pla-
stycznej kobieta ta spojrzaa w lustro i zobaczya
twarz, ktra speniaa wszystkie kanony pikna
240 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
gwiazd filmowych. Moe ta twarz jest pikna, aleja
cigle czuj si brzydka w rodku" - powiedziaa.
To jest wanie uwarunkowanie, ktre musimy
obserwowa. A przecie moemy zakocha si w swoim
ciele i czerpa z niego wiele przyjemnoci, gdy
tylko pozbdziemy si przekonania, e potrzebujemy
czego z zewntrz, by uczyni je atrakcyjnym.
Nie ukrywajmy swojego piknego, naturalnego ja.
A jeli zdecydujemy si pomc naturze kosmetykami,
czymy to z ciekawoci i dla przyjemnoci, a nie
dlatego, e czego w sobie nie lubimy i tuszujc to,
chcemy zrobi wraenie na innych.
Inn przyczyn niechci do swojego ciaa jest wy-
soki poziom stresu oraz duy zapas toksyn w jego
komrkach. Pewne szkodliwe nawyki, jak palenie,
przejadanie si, spoywanie alkoholu i branie nar-
kotykw oraz postrzeganie wiata jako brzydkiego i
wrogiego, powoduj odkadanie si mentalnych i
fizycznych toksyn w ciele, to za czyni je niezdrowym i
niewygodnym miejscem zamieszkania". Dbao o
ciao poprawia nam samopoczucie i jest wyrazem
samoakceptacji.
Gdy bdziemy cieszy si swoim ciaem, w na-
turalny sposb zaczniemy si o nie troszczy, je
poywne jedzenie z mniejsz iloci misa i pi nie-
skaon wod. Moe zechcemy pozby si nadwagi -i
to nie dlatego, e jej nie akceptujemy, lecz dlatego, by
czu si lepiej i nie obcia organizmu. Czciej
bdziemy rozkoszowa si socem i wieym powie-
trzem i, by moe, uprawianiem wicze fizycznych.
AKCEPTACJA SIEBIE 241
Prawdopodobnie zapragniemy oczyci ciao wewntrz i
na zewntrz i wyeliminowa z niego toksyny, na-
gromadzone przez lata, kiedy ylimy w niewiado-
moci i odrzucalimy sami siebie. Masa, post stan
si atrakcyjn propozycj. Posprztanie" ciaa sprawi,
e poczujemy si w nim dobrze i zdrowo, wzronie
nasza witalno i energia. Zapragniemy by zdrowi i
atrakcyjni, bo poczujemy si wani i pikni.
WYOBRAENIE O SOBIE A INTELIGENCJA
Istnieje mit mwicy, e niektrzy s bardziej inte-
ligentni od innych. To prawda, e niektrzy uywaj
swojej inteligencji bardziej efektywnie, podczas gdy
wikszo z nas nakada na siebie zbyt wiele ograni-
cze. Ale wszyscy mamy jednakowy potencja, chocia u
kadego czowieka jest on specyficzny.
Eksperyment przeprowadzony w jednej z amery-
kaskich szk pokaza, jak niebezpieczne jest
ograniczanie ludzkich osigni przez zewntrzne
sugestie. Wrczono nauczycielowi list z wynikami
testu na iloraz inteligencji z dwch klas. Podano
prawdziwe wyniki uczniw z jednej klasy, a obok
nazwisk uczniw z drugiej klasy wpisano numerki
ich szafek w szatni. Nauczyciel i uczniowie uwierzyli,
e wyniki s prawdziwe. Pod koniec roku okazao si,
e uczniowie pierwszej klasy wykazali wikszy
postp w nauce, zgodne ze swoim prawdziwym wyso-
kim wskanikiem IQ. W drugiej klasie uczniowie
majcy wysokie numerki z szatni osignli znacznie
lepsze wyniki ni ci z niszymi numerkami.
 242 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
Jeli powtarza si nam, e jestemy mao inteli-
gentni, potwierdzamy t faszyw opini. A przecie
w kadym z nas mieszka geniusz i jego byskotli-
wo ujawni si, gdy oczycimy siebie z ogranicza-
jcych myli.
JESTEMY TAK INTELIGENTNI, JAK CHCEMY
Nie porwnujc swojej inteligencji z innymi,
moemy stworzy wasne standardy i by tak by-
skotliwi, jak tylko zechcemy. Im szczliwsi si sta-
jemy, tym bardziej jestemy inteligentni.
Fakt, i niektre dziedziny nauki sprawiaj nam
trudno, nie ma nic wsplnego z nasz inteligencj,
jest raczej rezultatem naszej decyzji, na co przezna-
czy energi i jak postrzega siebie. Wydatkujc
energi bardziej owocnie, na przykad na praktyczne
opanowanie nowej umiejtnoci, z pewnoci zdo-
bdziemy t umiejtno szybciej i atwiej. Jeeli
uwaamy siebie za nieinteligentnych z powodu braku
wyksztacenia, to dlatego, e porwnujemy siebie z
innymi, ktrych droga edukacji bya dusza i
wydaj si mdrzejsi.
Inteligencja i zdolno uczenia si s raczej kwesti
czasu ni jakiej wrodzonej cechy. Badania udowodniy,
e mona opanowa dobrze kad dziedzin wiedzy,
jeli tylko mamy wystarczajco duo czasu. Tych,
ktrzy tego nie potrafi, blokuj ich wasne
negatywne przekonania, a nie brak zdolnoci czy
inteligencji. To waciwe nastawienie i wiara w siebie
pozwalaj jednym uczy si szybciej ni innym.
AKCEPTACJA SIEBIE 243
Wszystkiego mona si nauczy, jeli tylko mamy
do czasu i energii. Ale moe nie chcemy wkada
wysiku w uczenie si czego, co nas nie interesuje.
Moe rozsdniej bdzie uczy si, jak kocha, by
szczliwym i wolnym.
WYOBRAENIE O SOBIE A EMOCJE
Nie ma czego takiego, jak ze emocje. Uczucia
po prostu s. Za negatywne moemy uzna te uczucia,
ktre sprawiaj, e czujemy si oddzieleni od
innych, niekochani, agresywni i wystraszeni. Emocje
s ubocznymi produktami struktur mylowych, s
jedynie fizyczn reakcj na pewne procesy mylowe.
Kiedy dowiadczamy emocji, najpierw pojawia si
myl, ktra uwalnia do krwi odpowiednie hormony i
przez to t emocj stwarza.
Lk, na przykad, jest bezporednim rezultatem
zalknionych myli. Nienawi do siebie nie moe
si pojawi, jeli w naszej wiadomoci dominuj
myli o samoakceptacji. A zatem wszystkie emocje i
uczucia s zwizane z naszymi mylami i moemy je
zmienia, zmieniajc myli. Dlatego stosujemy
swobodne oddychanie i samoobserwacj myli, uczu i
wrae w ciele. Uznanie jakiego uczucia za ze jest
rwnoznaczne z uznaniem za ze naszych myli. A
poniewa to my wybralimy owe myli - sami
jestemy li. W tym tkwi sedno braku akceptacji.
Podwiadomie ywimy przekonanie, e jestemy li
lub nie tacy, jak trzeba, co objawia si jako okrelony
 244 SZTUKA WIADOMEGO ODDYCHANIA
rodzaj uczu. Obserwacja takiego zjawiska zaczyna
osabia jego wadz nad nami.
Ludzie zaczynaj nienawidzi siebie po prostu dla-
tego, e utosamiaj si ze swoimi negatywnymi uczu-
ciami. Wanie tutaj moemy cakowicie zmieni swoje
ycie i sta si wolni. Po prostu wyjdmy poza kade
negatywne uczucie, zblimy si do naszego strachu, a
wtedy uzyskamy moliwo jego zintegrowania.
W gruncie rzeczy nasze uczucia s naszymi przy-
jacimi i ciek wiodc do serca. Celebrujmy za-
tem je wszystkie, nawet te negatywne, poniewa
wskazuj drog do peni. Rozumiejc to, z radoci
powitamy kade uczucie jako nowe dowiadczenie
tu i teraz.
Nawyk odrzucania siebie, pochodzcy z wczesnych
lat dziecistwa, nieatwo jest przezwyciy. Nasze
faszywe wyobraenie o sobie moe nadal opiera si
na reakcjach innych osb w stosunku do nas. Ale
rozwino si ono ju dawno na podstawie opinii
dorosych o nas i dzisiaj nie musimy ju w nie wie-
rzy. Cieszmy si tym, jacy jestemy, gdzie jeste-
my i z kim jestemy. Poza tym nic nie ma znaczenia.
SPIS PRAW DLA TYCH, KTRZY KOCHAJ SIEBIE
l. Mam prawo myle i czu si tak, jak chc, i ja
jestem ostatecznym sdzi swojego postpowania, za
ktre cakowicie odpowiadam.
AKCEPTACJA SIEBIE 245
2. Mam prawo kocha, kogo chc, i pozwala sobie
by kochanym.
3. Mam prawo kocha i szanowa siebie, plano-
wa, wygrywa oraz stawa si najlepszym, jaki
mog, bez manipulacji, w obszarze mojej integral-
noci.
4. Mam prawo si zmienia, rozwija, uczy si o
sobie i moim wiecie, robi bdy i by za nie odpo-
wiedzialnym.
5. Mam prawo mwi nie" i by niezalenym od
akceptacji innych.
6. Mam prawo do prywatnoci, czasu dla siebie,
utrzymywania czci swego ycia w sekrecie, bez
wzgldu na to, czy jest to cz wana, czy mniej
wana.
7. Mam prawo do tego, by wierzono mojemu sowu.
W razie popenienia bdu mam prawo do jego
naprawienia lub wyjanienia.
8. Mam prawo zmieni decyzj i nie podawa przy-
czyn ani nie usprawiedliwia moich dziaa, jeeli
nie s one niekorzystne dla innych.
9. Mam prawo mwi, e nie wiem, i nie odpowia-
da na pytania tych, ktrzy nie maj prawa pyta.
10. Mam prawo rozwizywa wasne problemy,
podejmowa wasne decyzje i znale wasne szcz-
cie w wiecie.
 Rozdzia 12
Sztuka relaksacji ................................................................ 117
Rozdzia 13
Ograniczajce systemy przekona................................ 130
Spis treci Rozdzia 14
Gwne przekonanie .......................................................... 147
Rozdzia l Rozdzia 15
Wprowadzenie w istot wiadomego oddychania Pi gwnych przeszkd.................................................. 157
poczonego.............................................................................. 6 Rozdzia 16
Rozdzia 2 Stawianie oporu ................................................................. 163
Pierwszy element: swobodne oddychanie Rozdzia 17
(wiadome oddychanie poczone) .................................... 24 Utosamianie si................................................................... 167
Rozdzia 3 Rozdzia 18
Drugi element: Analizowanie ...................................................................... 174
skupienie wiadomoci......................................................... 33 Rozdzia 19
Rozdzia 4 Samoobserwacja ................................................................ 176
Trzeci element: Rozdzia 20
przyzwolenienauczuciaiakceptacja............................... 35 Reakcjesamosabotau .................................................... 185
Rozdzia 5 Rozdzia 21
Czwarty element: Anatomialku..................................................................... 207
relaks........................................................................................ 38 Rozdzia 22
Rozdzia 6 Uwalnianie przeszoci..................................................... 216
Pity element: integracja Rozdzia 23
(cokolwiek si dzieje, dzieje si dobrze)............................. 42 Wyobraenie o sobie .......................................................... 222
Rozdzia 7 Rozdzia 24
Cykl wolnoci ........................................................................... 46 Akceptacja siebie ................................................................ 233
Rozdzia 8
Cyklofiary ................................................................................ 53
Rozdzia 9
Skupienie wiadomoci......................................................... 62
Rozdzia 10
Nowa koncepcja szczcia .................................................. 85
Rozdzia 11
Nasze Prawdziwe Ja
ijego ekstatyczna wiadomo .......................................... 93
 Wydawnictwo MEDIUM proponuje ksiki
COLINA P. SISSONA

PODR W GB SIEBIE.
Kolejny krok ku wiadomemu yciu

WEWNTRZNE PRZEBUDZENIE
Pierwszy krok ku wiadomemu yciu

TWOJE PRAWO DO
BOGACTWA

Praktyczny podrcznik tworzenia

dostatku i speniania marze

SZTUKA WIADOMEGO
ODDYCHNIA
Nowy rebirthing
Droga do wewntrznego
przebudzenia