CZTERY YWIOY SASZY ZAUSKIEJ

Tetralogia kryminalna

tom I
Pochaniacz
POWIETRZE

tom II
Okularnik
ZIEMIA

wkrtce

tom III
Lampiony
OGIE

tom IV
Czerwony pajk
WODA
NIE MA CIAA, NIE MA ZBRODNI

Pamici mojej babci Katarzyny,

ktra zostaa zamordowana w 1946 roku
w pogromie wsi prawosawnych na Podlasiu.

Mojej mamie Ninie,

ktra w wieku szeciu lat zostaa sierot.
W hodzie za jej hart ducha,
ktry odziedziczyam w genach.
Z mioci
 Wedug Empedoklesa zasad bytu tworz cztery korzenie wszechrzeczy,
nazywane te ywioami, elementami lub pierwiastkami: powietrze, ziemia,
ogie i woda. Elementy te s wieczne, bo to, co jest, nie powstaje, nie
przemija i jest niezmienne. Z drugiej strony zmienno istnieje, bo nie ma
powstawania czegokolwiek, co jest miertelne, ani nie jest kocem niszczca
mier. Jest tylko mieszanie si i wymiana tego, co pomieszane.
 Synni zaklinacze ww posuguj si wanie okularnikami. Na oczach
widzw straszliwe gady potulniej, posuszne magicznej mocy zaklinacza.
Rzecz polega czasem na zupenie prymitywnym chwycie: we maj
pourywane zby jadowe albo zaszyte pyski. Niekiedy zaklinacz jest
uodporniony na dziaanie jadu przez wielokrotne wprowadzanie do krwi
minimalnych jego dawek. Czasami jednak zdarza si, e zaklinacza nie chroni
nic, poza mistrzowsk znajomoci psychiki okularnikw i wirtuozeri
w obchodzeniu si z nimi. Nierzadko fakir, zbyt pewny swoich umiejtnoci, za
pozorn wadz nad wem paci cen najwysz wasnym yciem.

V.J. Stanek, Wielki atlas zwierzt

Jeste tutejszy, jeli prochy twoich przodkw le w tej ziemi.

 Spis treci
Prolog
KOLA (2000)
STASZEK (1946)
DUNIA (1957)
PIOTR (1977)
ARYSA (1995)
JOWITA (1999)
JAKUB (2000)
DAWID (2014)
Posowie
Podzikowania
Przypisy
 Prolog

Sopot, maj 2014

Kiedy po trzecim sygnale podnis suchawk, nie odezwaa si, cho powinna spyta
o Zofi.
W tle syszaa odgos telewizora i miech dzieci. Wyobrazia sobie spotkanie rodzinne.
Ros w wazie na stole, domowe ciasto na porcelanowych spodkach. Dzieciaki,
niewiadome tego, czym zajmuje si dziadek, ktry co roku udaje witego Mikoaja, robi
z mieszkania tor przeszkd. Z gonikw huczy Tom i Jerry. Doroli przekrzykuj
bohaterw kreskwki. Pij domow nalewk z gruszek. Subowa bro, z wyjtym
magazynkiem i zapasem dodatkowej amunicji, drzemie w szafie pancernej.
Zofii nie ma odezwa si pierwszy. Zawieli j na porodwk.
Sasza odetchna z ulg. Kiedy odchodzia, jej oficer prowadzcy mia ju
przepracowane czterdzieci jeden lat suby, ale, jak wida, wci by na posterunku. Jego
pierwszy wnuk przyszed na wiat, kiedy j werbowa. Zauwaya wtedy zdjcie
niemowlaka na pulpicie jego komputera. Marcel, wyjawi z dum, i doda: a jego siostra
w drodze. Od tamtej pory zwracaa si do oficera per Dziadku. Pseudo szybko do
przylgno i mwili tak wszyscy. Przez lata nie znaa jego prawdziwego nazwiska. Do
wczoraj. Liczya, e Dziadek jeszcze tego nie wie. Cho raz miaa nad nim przewag.
Na porodwk? Sasza si umiechna. Teraz ju oficer nie odoy suchawki. Jest
zbyt ciekaw, czego od niego chce bya protegowana. A co jej jest?
Nie wiem mrukn wedug dawnych instrukcji.
Syszaa teraz wiszczcy oddech, kaszlnicie i stuki. Musia przeprosi goci, wolno
przemieszcza si do innego pokoju. Kiedy zamkn drzwi i zapada cisza, chciaa doda
co na usprawiedliwienie, ale j uprzedzi.
Ksiek telefonicznych ju nie ma. Na Fejsbuku mnie nie uwiadczysz. Urwa.
A ty skd miae mj numer, kiedy wkrcae mnie w spraw Igy?
A tak mocna nie jeste.
Racja przyznaa. Ale te mam swoje sposoby.
Jeszcze dwie sekundy i wczy si nagrywanie ostrzeg j. W jego gosie nie byo
wrogoci. Raczej rutyna. Oboje bdziemy mieli kopoty.
Rozczya si. Usiada na pododze po turecku. Zapalia.
Ekran komputera zamigota i przeszed w stan upienia. Przez chwil, zanim zamar, na
pulpicie widziaa twarz profesora Abramsa. Mieli do omwienia zalege seminarium.
Profesor martwi si jej milczeniem. Od kilku dni prbowa zapa j na Skypie. Napisa
jej z dziesi wiadomoci. Pracowaa, ale najpierw chciaa skoczy ostatni rozdzia
i omwi z nim cao doktoratu. Obiecaa sobie, e jutro z samego rana dorwie go
w instytucie. Papieros si koczy. Kiedy wstaa, by zgasi go pod kranem, zagra Jism
Tindersticks. Zerkna na wywietlacz. Numer zastrzeony. Odebraa, zanim zacz si
refren.
Jedno pytanie rzucia bez wstpw. Wci trzymaa w rku tlcy si niedopaek.
Jaka bya moja rola w sprawie Igy? I czy ukasz pracowa dla nas? Mam prawo
wiedzie.
Nigdy ci oszukiwaem odpar Dziadek. Gos mia spokojny. Mniej chropawy ni
ostatnio. Syczenia prawie nie byo sycha. Zanim zadzwoni, musia skorzysta
z inhalatora. Takie miaem rozkazy. Poza tym to dwa pytania.
Nabraa powietrza.
ukasz wie?
Nawet ja nie wiem wszystkiego zacz, ale zatrzyma si. A jeli chodzi o ciebie?
Modliszka diabelska.
Sasza podesza do lodwki. Nalaa sobie zimnego mleka. Upia yk. Czekaa.
A wic Czerwony Pajk to zasona dymna?
Byem tego prawie pewien, ale po wszystkim, jak wyjechaa, okazao si, e to nie
jest oczywiste. Ciotka Polaka, ona znanego reysera Jeden telefon wystarczy. Wiesz,
jak to si zaatwia. Obstawiam Sok, przydupasa Karpa. Dowodzi wtedy ekip
sprztajc. Potem lawina posza niej. Dochodzeniowiec zadba o czyste papiery. Nie
miaem nic do gadania.
Pracowa dla nas?
Miao by jedno.
Czyli tak westchna. Wic wrzucie mnie na min.
Tak bym tego nie uj szybko odbi pieczk. Ale jeli tak bardzo chcesz wiedzie,
to nie sdz.
On dalej to robi.
Sasza przysuna do siebie tabloid. Z okadki krzycza ty tytu: Buka strachu. Tekst
zilustrowano zdjciem nieatrakcyjnej kobiety z oczami wytrzeszczonymi na widok
monstrualnego hamburgera. Sasza popiesznie przerzucia strony gazety. Na czwartej
rozkadwce, w wskiej szpalcie z kryminakami, dzi rano przeczytaa notk o zaginiciu
Lidki Wrony, studentki turystyki z Tarnowa. Sprawa sprzed trzech lat, dotd niewyjaniona.
Dla mediw stary kotlet. Nie zasugiwa nawet na trywialny tytu i zdjcie. Sasz jednak ta
informacja wstrzsna. Kiedy bya za granic, nie czytaa tabloidw. W Polityce
o Lidce nie pisali. Dzi z maej notki dowiedziaa si, e w dniu zniknicia dziewczyna
zamiecia na swoim profilu portalu spoecznociowego artystyczn fotografi. To zdjcie
dzi kady mg znale w sieci. Wystarczyo wpisa: Lidka Wrona, zaginicie. Kiedy
Sasza to zrobia, sparaliowao j. Natychmiast rozpoznaa unikatowy styl przestpcy.
Wykonano je z gry. Pikny, malarski kadr, jak wyjty z albumu Czerwonego Pajka.
Kontrastowe, wzmocnione w Photoshopie barwy gray tu rol waniejsz ni
fotografowany obiekt. Lidka leaa w czerwonej sukience, niczym w plamie krwi, na tafli
zielonej trawy. Dziennikarz podpisujcy si skrtem (PN) informowa, e policja
wykluczya ostatni trop. Spraw umorzono z powodu niewykrycia sprawcy. Wci jest
rozwojowa, zapewnia rzecznik. Ale dopki nie pojawi si nowe przesanki, bdzie
leaa w Archiwum X, razem z tysicem innych, nigdy niewyjanionych.
Tego nie wiemy Dziadek odezwa si po dugim milczeniu. Mog ci tylko
powiedzie, e Pajk nie dziaa sam. Nie by to sprawca seksualny ani szaleniec
psychopata, jak pocztkowo sdzilimy. Tylko ze wzgldu na nagonk medialn
przesiewalimy informacje do publikacji. Siatka powiza sigaa wysoko. Znacznie wyej
ni moesz podejrzewa.
Polityka?
Nie tylko. W materiaach operacyjnych zapltao si kilka znanych gb biznesu. Dwie
partie byy umoczone. Tyle e same pionki. Wylizgny si. Nie doszo do oficjalnych
zatrzyma. Nic przeciwko dzieciom, jak ze spraw Centralniaka[1]. Raczej zawaha si
tak zwana idea wysza.
Krew i honor?
Co w tym stylu, ale nie oni.
Wic chodzi o kas?
Zawsze chodzi o kas, skarbie.
Sasza nie bardzo wiedziaa, co o tym myle. Idea wysza moga znaczy wszystko.
Rozumiaa, e mimo oficjalnych zapewnie o zamkniciu ledztwa CB nadal ma na t
spraw oko. Gdyby znaleli co nowego, natychmiast wznawiaj dochodzenie.
Wemiesz mnie do tego?
Nie mog zareagowa zbyt gwatownie. Nie dlatego, e nie chc.
Ju nie pij.
Wiem, Sasza.
Na dwik swojego imienia poczua ukucie. Zawsze zwraca si do niej, uywajc
subowej ksywy: Milena vel Calineczka, lub bezosobowo numerem jej odznaki 1189.
Zastanawiaa si, czy wyj asa z rkawa. Ale jeli Dziadek dowie si, e go
zdemaskowaa, moe si sposzy. Wzia kartk i zacza rysowa mandal z kwiatw.
Sama nie wiedziaa, kiedy na kartce pojawi si inicja: K.W.
Ostatnio musiaem prosi technika, eby kupi za swoje pienidze dysk zewntrzny, na
ktry skopiowalimy dane ze sprztu podejrzanego mwi tymczasem oficer.
Wiedziaem, e potrzebny nam dupochron, bo jakbymy co znaleli, klient mgby si
broni, e go wystawilimy. Ale firma nie daa kasy.
enujce. Sasza nie wierzya wasnym uszom: naprawd w dwudziestym pierwszym
wieku polska policja miaa takie problemy?
To samo im powiedziaem zgodzi si Dziadek. Stary a si zapowietrzy. Gdyby
co tam byo, usyszaem, zwrciliby zaoony wkad. Ale jeli nie, nie mgbym tego
rozliczy z budetowych pienidzy. Okazao si, e dupa blada. Komputer by czysty. Za to
technik ma teraz wolny dysk za kilka stw. Kupiem mu flaszk. adn tam single malt.
Uczciwego yskacza za dwie paczki. To chyba sidma tego typu akcja w tym roku. Jakby
kto cay czas by o krok przed nami. Dwa lata roboty na marne. Nie wiem, czy kto klienta
ostrzeg. Byem pewien, e jestemy w domu. A moe to od pocztku byy lewe sanki?
Sowem, mam w rku same pomwienia. I kup znanych nazwisk, bardzo znanych. Jak si
domylasz, nikt nie puszcza pary z ust. Kilka zatrzymanych drobiazgw, ktre chciay
sypa, nagle kojfno w pierdlu. Samobje oczywicie.
I wypadki dodaa. Klasyk.
Jak widzisz, adnego argumentu, eby powikszy zesp.
Mog pracowa za darmo zapewnia. Chc robi ten profil.
Syszaem, e jeste nieza, naprawd wszed jej w sowo. Ale tajemnica
subowa. Zreszt, nie ma ciaa. A jak nie ma trupa
Ex nihilo nihil fit[2] dokoczya za niego. Byy ju precedensowe procesy
skazujce, cho zwok nie znaleziono.
Przyjdzie czas. Nie to, e ci nie ufam.
Nie wierzya mu. Jednak z jakiego powodu z ni rozmawia. Powiedzia jej tak duo.
Midzy informacyjn wat odczytaa kontekst i oboje o tym wiedzieli. Zdawaa sobie
spraw, e zaryzykowa. Czua, e Dziadek jest w kropce. Moe boi si o stanowisko?
A moe ju wie, e wkrtce oddadz t spraw komu innemu. Na przykad temu, kto j
skutecznie schowa. Ale z jakiego powodu wci mwi. Przewidywa zapewne, e
wkrtce moe by mu potrzebna. Wkrtce si spotkaj. Czua to. Nagle przemkno jej
przez gow, e znaczenie mogo mie to, e zmieni si premier. Sprawa bya priorytetem,
kiedy u sterw bya ta konkretna partia. To oni dali zlecenie na intensywne prace CB
i innych sub. Wtedy nikt nie aowa na dyski zewntrzne.
Moesz mi chyba powiedzie urwaa.
Ju za duo powiedziaem.
 Doceniam zapewnia. Ale musz wiedzie. Prywatnie.
To nie jest prywatna rozmowa. Nagle zaczo mu si pieszy. Przestraszy si? Byli
na wewntrznym podsuchu? Z ca pewnoci.
Czy brae pod uwag, e ukasz Polak jest niewinny?
Ty powinna wiedzie lepiej. Ja z nim nie spaem przez tydzie. Nie mam z nim
dzieci.
Zagryza warg.
Moe si mylilimy?
Nie wiem.
A jak sdzisz? nie odpuszczaa. Mam Karolin i jeli posdzono go niesusznie
Przerwaa. Wrzucia peta do kosza. Stana przed oknem i patrzya na swoje odbicie jak
w lustrze.
Ta informacja wiele dla mnie znaczy. Zmienia waciwie wszystko. W moim yciu nie,
ale to sprawa kluczowa dla mojej crki. Ju zacza pyta o ojca. Co jej mam mwi?
Wiem, e mnie rozumiesz. Sam masz dzieci, wnuki.
To nie on wychrypia. Usyszaa odgos inhalatora. Serce zaczo bi jej szybciej.
Zdawao si, e trwa to wieki. W kadym razie nie dziaa sam. I z pewnoci nie on by
mzgiem. Ale w jakim stopniu bra w tym udzia. Na mojego nosa wie, kto za tym stoi.
Stoi? upewnia si. To si wci dzieje? Miaam racj.
Trawa zielona jak niedojrzae awokado. Czerwona sukienka. Biae, krge piersi Lidki.
Rude, krcone wosy. Martwe oczy. Dziewczyna mogaby by modsz siostr Saszy.
Podobiestwo byo uderzajce. Dlaczego dopiero teraz przyszo jej to do gowy? Hipoteza
pewnie zbyt odwana, ale Zauska bya przecie profilerk. Musiaa wzi pod uwag
kad ewentualno. Take t, e Czerwony Pajk porwa j, bo wpisywaa si w profil
jego ofiar. To nie mg by przypadek. Woski na karku stany jej dba.
Zanim zadzwonia, wrzucia jeszcze raz nazwisko zaginionej w wyszukiwark grafik
Google. Bya prawie pewna, e zdjcie zrobiono po mierci. Cho nie da si tego
udowodni, dopki nie znajd ciaa.
Kto? rzucia twardo. Bo ty wiesz, kto jest prawdziwym Czerwonym Pajkiem.
Chodzi o dowody. Czy tak?
O dziwo, poczua ulg. Jakby kto zdj jej z barkw potworny ciar. Czy jednak moga
zaufa Dziadkowi po tym wszystkim?
Zapytaj Polaka wykpi si. Moe zdysz, zanim go skasuj. Nie wiem jak ty, ale
ja nie bd po nim paka.
Rozczy si. Wybraa numer kontrolnie, ale, tak jak si spodziewaa, abonent by
czasowo niedostpny. Mimo to wstukaa go w list kontaktw pod nazwiskiem: Kajetan
Wrblewski Dziadek.
KOLA
(2000)
Prosiak lea na metalowym stole racicami do gry. Ryjek mia wykrzywiony, jakby
pomiertnym umiechem drwi z rozprutego brzucha. Mikoaj Nesteruk koczy jego
wytrzewianie. Strzepn resztk flakw do stojcego obok wiadra, przesun je nog.
Zakrcio si wok wasnej osi, ale nie upado. Dobrze, otar pot z czoa rkawem. Nie
umiechao mu si dodatkowe sprztanie. I tak ona zmyje mu gow, e szlachtuje winiaki
w garau, gdzie za kadym razem po wejciu czuje zapach krwi. Taka si delikatna zrobia,
odkd zamieszkali w miecie. Patrzcie j. Je miso kady by chcia, ale zabi, oprawi
i upiec musi kto inny.
Dawniej chop sam radzi sobie ze wini, krlikiem czy sarn. Do zaszlachtowania
kury kobiety nie wayy si woa gospodarza. Bray j za eb i kady na pieniek. Siekiera
w domu zawsze bya naostrzona. Tpa znaczya, e gospodarz zaniedbuje obejcie, lenia
ma za skr lub pije w nadmiarze. Ale te czasy dawno miny. W niektrych domach ludzie
nie mieli maego toporka, a nawet porzdnego rubokrtu. Do najdrobniejszej roboty
wzywali zot rczk. Mikoaj krzycza im wtedy ceny z sufitu.
Kto dzi wie, e przed oprawieniem trucho trzeba zawiesi na haku, by z martwego
ciaa spyna krew. A eby si nie zmarnowaa, zebra j co do kropli. Czasami tej juchy
byo kilka pojemnikw. Na Podlasiu czerniny si nie robio. Czarna polewka wci
znaczya wypowiedzenie wojny, ale za to kaszanka ze wieej krwi i kaszy schodzia po
winiobiciu jak zoto.
Nie ma ju prawdziwych mczyzn, mrucza pod nosem Mikoaj. Zreszt, kto braby si
dzi do rzeniczej roboty, skoro ekologiczny prosiak bankietowy z pobliskich zakadw
misnych (cztery kilogramy may, sze czterdzieci duy), zapakowany prniowo
w foli i z kolorow instrukcj obsugi, kosztuje tyle samo co ywiec, a z ywca
wntrznoci samemu trzeba wyj. Ale Mikoaj by pewien, e nawet jeli firma
gwarantuje bezkonkurencyjno znakiem towarowym i walorami estetycznymi oraz
smakowymi, to nie to samo co wyhodowana na wasnych ziemniakach domowa winia.
Poza tym wzgldy estetyczne Mikoaj mia w opie.
Za kwadrans zacznie wita. Na razie, w wietle stuwatowej arwki, trudno byo
precyzyjnie skoczy robot. Nie mia pomocnika. Kiedy winiobicie robio si we
dwch. Jeden dugim, ostro zakoczonym prtem wkuwa si wprost w serce zwierzcia,
drugi podrzyna gardo. Trzy kwiki i byo po zawodach. Dobrze wykonany ubj nie
przydawa zwierzciu cierpienia. mier przychodzi byskawicznie, jeli rzenik zna si na
robocie. Mycie, opalanie i obrbk misa przejmoway kobiety. Jeli trzeba, zwoyway
ssiadki, kumy, dorastajce crki. Im szybciej miso zostao przetworzone, tym
smaczniejsze byy wyroby. On sam preferowa kiebas palcwk zalewan w wiadrze
rozgrzanym smalcem. Staa w komrce ca zim, a do Wielkanocy. Nigdy nie zieleniaa,
jak dzisiejsze kupne szynki. Inna sprawa, e nie miaa si kiedy popsu. Znikaa z wiadra
przy okazji wit, niedziel i wizyt goci. Kada gospodyni miaa swoj receptur
i przekazywaa j crkom, razem z reszt tajemnic domu. Gdzie tam jego crka do takiej
roboty. Na widok krwi Mariola stawaa sztywno na nogach i trzsa si jak osika.
Na szczcie ta winka nie bya dua. Mikoaj sam sobie z ni poradzi. Nie by tylko
pewien, czy zdy z zamwieniem. Zanim nadzieje prosiaka kasz gryczan, sonin
i podrobami, wsadzi miso do dou i je zapiecze, minie dobrych kilka godzin. Jak zwykle
sam musia wszystkiego dopilnowa. Weselnicy czekali ju w wykrochmalonych koszulach.
Za chwil podjedzie specjalny autokar, by zabra ich do restaurana. A on z robot w p
drogi.
Rozleg si huk.
Mikoaj zamar, wsucha si w cisz. Szosa bya nieopodal. Pewnie opona komu
pka, pomyla, i wrci do pracy. Ale kiedy po chwili usysza jeszcze trzy podobne
odgosy, by ju pewien, e to wystrza z broni. Las by zbyt daleko. To nie kusownik.
Podszed do wiadra z czyst wod. Woy do niego donie, opuka metodycznie.
Wyszed z garau. Szarwka przed witem skutecznie ograniczaa widoczno. Ruszy na
skuk, przez pole, do szosy. Rozejrza si. Pusto. Ale nie tylko on usysza ten dwik.
W kilku domach rozbysy arwki. Kiedy zrezygnowany i zy, e traci czas, zawraca,
dostrzeg kontur sylwetki. Kto bieg na wp schylony.
Ratujcie! Ludzie! zawoa ostatkiem si. Pad na kolana i ju si nie podnis.
Mikoaj wawo ruszy w stron czarnej postaci. Nie by w stanie biec szybciej. Mia ju
swoje lata.
Kto woa!? wychrypia, z trudem apic oddech. Co si stao, czowieku?
Zabili wydusi z trudem mczyzna. Podnis gow.
Piecia? szepn zszokowany Mikoaj.
Kucn, rozchyli marynark niemodego ju mczyzny. Ubranie rannego byo
zbroczone gst czerwon mazi.
Kto ci to zrobi?
Nie widziaem pado w odpowiedzi.
Musia dosta w brzuch. Krwawi jak zwierzyna po uboju. Kaliber by spory. Bro
myliwska? Strzelba na jelenie albo ubry. Samodziaka? Jedna kula przebia obojczyk na
wylot. Dziura bya na dwa palce. Reszta pociskw nadal zapewne tkwia w ciele. Mikoaj
wiedzia, co naley robi. W czasie wojny nieraz mia do czynienia z postrzaem. cign
z grzbietu koszul, porwa j na strzpy i prbowa zatamowa sikajc krew, ale nie szo
atwo. Pracowa jaki czas, a si zgrza. Pot zalewa mu oczy. Kiedy wstpnie opatrzy
ran, pierwsze promyki soca rowiy ju niebo. Pogoda znw bdzie jak drut.
Mikoaj wsta, chcia natychmiast dotrze do zabudowa. Wiedzia, e w starym mynie
jest telefon. By czowiek przey, pomoc powinna przyby natychmiast. Wtedy lecy
wycign do niego rk. Chwyci go rozpaczliwie, zacisn pi.
 Ratuj j, Kola wyszepta po biaorusku. Tam jest samochd. arysa w nim zostaa.
Nieywa.
Mikoaj podnis gow. Rozejrza si. Na szosie nie byo adnego auta.
 Gdask, 2014

Tarcza ruszya z oskotem, a podmuch powietrza unis j do gry niczym falujcy na

wietrze latawiec. Sasza chwycia prawy dolny rg, rozprostowaa i policzya otwory po
kulach. Umiechna si kcikiem ust, ale powstrzymaa od komentarza. Nie pucia
adnego strzau. Wszystkie sze trafie w dolne partie sylwetki. Tak jak zaplanowaa.
Napastnik unieszkodliwiony, ale nie martwy. Odoya rewolwer na blat niewielkiego
stolika pokrytego filcem. Wysypaa uski. Musi zapamita, by wzi jedn na szczcie.
Nie bya na strzelnicy od omiu lat. To tak, jakby zaczyna trening od nowa. Cho jazdy na
rowerze te si nie zapomina.
Nieze skupienie pochwali j instruktor. To co, glock? Czy od razu kaasznikow?
Kobieta zdja okulary. cinite suchawkami dwikoszczelnymi zauszniki
powodoway bl. Nadkomisarz Robert Duchnowski sta przy cianie pokrytej instrukcjami
jak obezwadni agresora. Umiecha si z aprobat. Kciuki mia wsunite w kieszenie
dinsw. W kraciastej koszuli i kowbojkach wyglda jak bohater westernu. Cae
szczcie, e ci ten okropny warkocz, pomylaa Zauska. Wosy mia teraz krtkie,
zawsze zmierzwione. Cho straciy ju cakiem swj naturalny kolor na rzecz szlachetnej
stali, wyglda duo modziej, ni kiedy si spotkali przy okazji zabjstwa Igy. Wycign
rk po katalog z wyborem broni. Cmoka znaczco.
Wolaabym co do kobiecej doni mrukna. Jak pszczk.
Beretta? zaproponowa Duch.
Moe by. I sprbuj na duszym dystansie.
Odwrcia si, zmierzya odlego. Std ledwie widziaa tarcz, a co dopiero jej
rodek. Okulary powdroway na nos.
Nie spodziewaem si innej odpowiedzi pado zza jej plecw.
Pokrcia gow jak matka rozbrykanego chopca, ktra sama nie wie dlaczego, ale
pozwala na zabaw wasn osob i bez opamitania daje si wodzi za nos.
Tak atwo ci zadowoli odcia si dla porzdku.
Mylisz si, ale skoro nie chcesz si przekona Duch zamia si prowokujco.
Instruktor zerka na nich znad tarczy zniesmaczony.
Dziesi metrw to standardowa odlego pouczy Sasz. Oznaczy pisakiem
dotychczasowe trafienia. Dwadziecia pi to dystans olimpijski.
Skoro klientka nalega Duch wszed mu w sowo i nacisn zielony guzik. Tarcza
odjechaa pod cian. Instruktor ruszy do swojego kantorka.

Na stanowisku obok facet w bojwkach i designerskim T-shircie w stylu vintage

destroyed wali raz za razem z kaacha. W kolejce czeka ju jego syn. Nie mia wicej ni
trzynacie lat. ona z niebieskimi dredami z wczki, skpo odziana, ale nie goa, bo
wytatuowana w kolorowe freski, wsuchiwaa si w metaliczn kaskad spadajcych na
podog usek. Wizyta na strzelnicy nie robia na niej wraenia. Pewnie maonek
regularnie zmusza j do uczestnictwa w swoim show. Kobieta co chwila wyjmowaa
byszczyk i kompulsywnie mazaa nim usta. W przerwach wpatrywaa si w czubki swoich
fioletowych butw na niebotycznym koturnie. Sasza przygldaa si jej jak niecodziennemu
zjawisku pogodowemu. Odkleia si na chwil od rzeczywistoci.

Ockna si, kiedy na stoliku leaa ju beretta 950 i zestaw naboi w plastikowym
pudeku. Przymierzya niewielki pistolecik do doni. Lea idealnie. By czarny, lekko
wytarty na krawdziach. liczny, pomylaa bezwiednie. Przez moment zapragna go mie.
Czua go lepiej ni poprzednie modele. A moe to czas spdzony na strzelnicy pozwala
jej wrci do wspomnie, kiedy to zabawy z broni byy w jej yciu na porzdku
dziennym. Zawsze bya dobra w precyzyjnym strzelaniu. Wolaa to ni wielki kaliber
i efekciarstwo.
Dobrze by jej byo w twojej kieszeni Duch trafnie odczyta jej myli.
Pokrcia gow. Podja decyzj. Owszem, wraca do firmy, znw bdzie policjantk.
Ale tylko po to, by profilowa. Zaliczenie strzelnicy jest konieczne jak wane wyniki
szczepie w brany spoywczej. Tak poza tym, nawet subowo, adnej broni. Wycznie
intelekt. Zaadowaa magazynek, odbezpieczya. Stana szeroko na nogach, wyluzowaa
grne partie ciaa. Unieruchomia tylko ramiona. Muszka wesza w szczerbink.
Przymierzya si, zabawia. Teraz poka, co potrafisz podjudza j Duch. Syszaa
go w poowie. Suchawki dobrze izoloway. Lewe kko: trzy gwodzie. I reszta do
prawego poleci.
Nie odpowiedziaa, ale przyja dane do wiadomoci. Ju po oddaniu pierwszego
strzau czua, e nie jest dobrze. Leciusieka beretta uroczo dymia przy wystrzale, ale bya
wyjtkowo niestabilna. A im bardziej Sasza si skupiaa, tym trudniej byo utrzyma cel.
Profilerka jak najszybciej chciaa mie ten egzamin za sob. Wreszcie magazynek by pusty.
Oddaa strza kontrolny, odoya bro na blat. Tym razem to Duch pierwszy obejrza
wynik.
Nie jest le pocieszy j. Bierz karabin i koczymy.
Podesza i zdziwia si, bo mimo zego nastawienia pucia tylko dwie kule. Obie trafiy
w czoo napastnika. Reszta znalaza si we waciwych miejscach. Tak jak poleci Duch.
Zabiam go westchna rozczarowana.
Gdzie drwa rbi, wiry lec. Robert wzruszy ramionami. Nie wiedziaem, e
jeste tak dobra.
 Nie strzelaam od lat. Udawaa skromn, cho bya z siebie dumna.
Tego si nie zapomina. Jeli walk ma si we krwi. Rozcign usta w umiechu.
A ty masz. Tak wanie podejrzewaem.
Jak zwykle wszystkowiedzcy.
Jak to duch doda cay zadowolony.
Chwycia kaasznikowa. Magazynek ciko chodzi. Zamaa sobie paznokie, kiedy
adowaa ostatnie naboje, ale czua si ju pewnie. Tylko kompletny mato nie trafi
z karabinu do celu mawia jej byy szef, a Sasza podzielaa jego opini. Pocztkowo nie
kontrolowaa odrzutu, szybko si jednak dostosowaa. Wiedziaa, e po wyjciu ze
strzelnicy bdzie j bola prawy bark. Poszo nadzwyczaj dobrze. Z ulg zdja suchawki,
roztara skr za uszami i wrzucia okulary do torby, nie troszczc si o szukanie etui.
Czyli bez nich nic nie widzisz? droczy si z ni Duch. A poniewa nie
odpowiedziaa, przyj to do wiadomoci, jako fakt.
Daj papierosa poprosia, kiedy byli ju na zewntrz. Wypalili po poowie
w milczeniu, a wreszcie Sasza pka.
Niele poszo! Szarpna nadkomisarza za rkaw koszuli. Musisz przyzna.
Skrzywi si, cho w oczach graa mu kpina.
Jeli tak samo postarasz si w poniedziaek Mnie tam nie bdzie zaznaczy
i zadepta peta. Jeste godna?
Bo bez ciebie sobie nie poradz? Sasza zmarszczya czoo na Sokratesa.
Zaatakowaa: Ale wstydzie si pj ze mn do chopakw.
Zakrelia ramieniem okrg. Byli na terenie amatorskiej strzelnicy, w samym rodku
sosnowego zagajnika. Na jednej ze cian z bali wisia afisz: Wesela, komunie, bankiety
okolicznociowe. TIP Tanio i praktycznie. Najpierw sobie postrzelaj, a potem id na
balang. Albo odwrotnie, przemkno jej przez gow.
Byo po drodze skama Duch. W poniedziaek pokaesz, co umiesz, i nikt nie
bdzie mia wtpliwoci, e jeste godna etatu w moim zespole.
Teraz ju na ni nie patrzy.
Czyli to nie jest pewne? Zwietrzya podstp i nada si jak amstafka. To po co te
wszystkie pisma, raporty, podania? Nie bd si do nikogo asi.
Nie wtpi Duch stara si zaagodzi sytuacj. Ale chciabym to zobaczy. Jak
si asi Sasza Zauska? To mogoby by ciekawe.
Rozemiaa si. By pierwszym mczyzn od dawna, ktry potrafi j rozbawi.
Zakopali ju topr wojenny. Nadal jednak, mimo oboplnej sympatii, ich rozmowy
przypominay sztubackie przekomarzanie si. To on namwi j, by wrcia do firmy.
Pokaza, jak wiele w tym zalet. Kiedy go awansowali na szefa kryminalnego,
zarezerwowa dla niej wakat. Waciwie miaa przyj na jego miejsce. Komendant
Waligra nie robi przeszkd. Ceni j, a nawet poleca ludziom z innych jednostek. Gdyby
nie wsplna propozycja Duchnowskiego i Waligry, Sasza nie odwayaby si nawet
myle o powrocie. Zoya papiery, trafia na kurs podstawowy do Piy i szybko napisaa
raport o tryb indywidualny, ktry Duch pomg jej zaatwi swoimi kanaami. Pojechaa do
Piy kilka razy, zaliczya, raczej w miych pogawdkach z wykadowcami, wszystkie
egzaminy i zostaa absolwentk kursu podstawowego.
Zawsze atwiej jest odej, ni wrci. Odejcie to skok na gwk ku wolnoci. Ciach
i zaatwione. Powrt oznacza wspinanie si po pionowej skale. W jej przypadku ponowne
wykazanie si, udowodnienie, e jest co warta.
Duch nie byby sob, gdyby nie postawi warunku: by zasuy na jego miejsce, musiaa
jeszcze przej przez to, czego nienawidzia: testy sprawnociowe i strzelnic. Testy
psychologiczne przesza, rzecz jasna, piewajco. Ale tym bardziej czua brzemi, e nie
wolno jej zawie ich zaufania. Waligra i Duchnowski za ni porczyli. Wiedziaa to,
cho duma nie pozwalaa jej przyzna tego gono. Albo robi si co dobrze, albo wcale.
Tak miaa zasad i tego si trzymaa. ycie jednak najdoskonalej weryfikuje nasze
oczekiwania. Marzenia marzeniami, ale czasem trzeba zastosowa taktyczny odwrt
i przegrupowa siy. Jeli co pjdzie nie tak i nie wezm jej do firmy, nie bdzie
rozdzieraa szat, zdecydowaa.
To, co sobie wyobraaa przed przyjazdem do kraju: komercyjne zlecenia,
niepodlego, analizy dla sdu praktycznie nie wypalio. Gdyby nie pienidze, ktre
miaa jej rodzina, z trudem wizaaby koniec z kocem. W Polsce profiler, jeli nie pracuje
w policji, nie jest dopuszczany do powaniejszych ledztw. Trafiay si jej wic zlecenia
lepiej lub gorzej patne, ale to byy rzeczy proste, przy ktrych nie wykorzystywaa nawet
w kilku procentach ogromu swojej wiedzy. Czua, e si zwija. Traci pasj. Zreszt, tak
naprawd, tsknia za regularn sub. Chciaa wrci. Zrozumiaa to po sukcesie sprawy
Staroniw, jak nazywano w komendzie ostatnie powane ledztwo, w ktrym braa udzia
i dziki ktremu otrzymaa szans powrotu. Nie chodzio tylko o satysfakcj, adrenalin
i fakt, e robia dokadnie to, do czego bya stworzona. Co robia najlepiej na wiecie.
Rzecz rozbijaa si o spokj.
Sasza miaa ochot stan wreszcie twardo na ziemi. Czu pod stopami podoe, ktre
jej nie umyka, ktrego jest pewna, i bez obaw patrze w dal. Daa sobie prawo do bdw,
bo nikt nie jest doskonay. Musiaa jednak odzyska honor. A to mona zrobi tylko
w miejscu, gdzie si go stracio.
Idziemy. Zgasia papierosa. Nie zobaczysz, jak si asz. Nigdy.
Nigdy to ja nie bd bogaty.
Wystarczy, e ja jestem odpara. I co mi z tego?
Duch zaparkowa na zakazie, a przed przedni szyb woy plakietk zawiadczajc
o niepenosprawnoci kierowcy. Sasza przygldaa si temu z niedowierzaniem.
Nosiby ze sob chocia lask fukna.
Przecie wziem ci ze sob.
Nie zamierzam bra udziau w twoich wygupach odparowaa. W kocu ci
dorw.
Ju bierzesz. W odpowiedzi wcisn jej do rk legitymacj sympatyka CB
o numerze 0184/2013. Patrzya na kawaek plastiku szczerze rozbawiona. Dokument by
cakowicie fikcyjny. Sasza nie naleaa do adnej organizacji. Po powrocie do Polski nie
zapisaa si nawet do Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego.
Skd miae moje zdjcie?
Jeste w bazie sygnalitycznej skama.
Mam nadziej, e w tej samej bazie jest te twoje DNA.
Nawet w kilku wersjach.
Rozemiaa si i patrzya mu w oczy dotd, a zdecydowa si odpowiedzie szczerze.
No przecie z dokumentw, ktre zoya. Daem sekretarce do zeskanowania
i kazaem wyrobi. To nie jest nielegalne. Poniekd.
Poniekd dzikuj. Wrzucia plakietk do torby. Przyda si do parkowania przed
komend.
Stanli na przejciu. Ruch by saby, wic Sasza chciaa przebiec na czerwonym, ale
Duch chwyci j za rami i zmusi, by wzorowo zaczekaa na zmian wiate.
Jednak obywatel praworzdny kpia. Nie wierz.
Jakie zasady trzeba mie.
Na przykad jedn.
Jedn mam. Jestem niepoprawnym monogamist.
Rozbyso zielone.
Bya sobota, dzie odwiedzin, wic przed bram gdaskiego aresztu na Kurkowej kbia
si masa kobiet z pakunkami owizanymi regulaminowym sznurkiem i odwitnie ubranych
dzieci. Sasza i Duch mieli tam dzi do zaatwienia dwie sprawy. Kade swoj.
Duchnowski szed do informatora na oddzia mski, Zauska na kobiecy. Tydzie temu
przywieziono do Gdaska Marzen Komisk, ps. Osa, jedn z najsynniejszych
polskich zabjczy. Sasza chciaa skorzysta z okazji i jeszcze raz pomwi ze skazan.
Kiedy Komiska bya na Zamku, jak nazywano grudzidzk fortec, trzykrotnie odmwia
profilerce wywiadu psychologicznego. Teraz miaa zeznawa w procesie byego
wsplnika. Sasza przewidywaa, e jest rozbita, bo Rafa Gromek, ps. Elektryk
z Wbrzena wychodzi ju na przepustki, a wkrtce czeka go wokanda przed sdem
penitencjarnym. Wygldao na to, e Elektryk ma szans na zwolnienie warunkowe. Oeni
si w wizieniu, spodzi nawet dziecko. Mia do kogo wraca, a czekajca za bram
rodzina przydawaa mu wiele punktw do pozytywnej prognozy kryminologicznej.
Marzena nie ma widokw nawet na przeniesienie na oddzia otwarty. Wci uchodzia
za jedn z groniejszych polskich winiarek. Sasza zamierzaa wykorzysta ten fakt
i namwi przestpczyni do udziau w jej projekcie badawczym. Doktorat Zauskiej by
ju prawie skoczony. Profesor Tom Abrams nie kry zadowolenia z wynikw jej bada,
ale gdyby dorzucia do tego miodu jeszcze spraw, mogliby liczy na grant. Sasza
uwielbiaa by najlepsza.

Wprowadzono ich do luzy, pomieszczenia monitorowanego przez kamery, do ktrego

wpuszczano maksymalnie trzy osoby. Oczekujcy bliscy skazanych wykrzykiwali
przeklestwa, kiedy Sasza i Duch przeciskali si bez kolejki.
Teraz siedzieli na plastikowych siedzeniach bez opar, w milczeniu czekajc, a zajmie
si nimi stranik. Duch strzeli z kostek doni, cho wiedzia, e Zausk przyprawia to
o dreszcz obrzydzenia. Daa si jednak sprowokowa i odwrcia ku niemu gow.
Nadkomisarz patrzy na ni z uniesion brwi. Nie bya w stanie wyczyta z jego twarzy,
co knuje.
Co? odezwaa si gburowato.
Pochyli gow. Dgna go wic okciem w bok. Uda, e go okrutnie skrzywdzia.
Gadaj.
Jeste godna?
Ju pytae. Wzruszya ramionami. Jeszcze nie wiem. A co?
Moe skoczymy potem na pizz zacz i urwa. Czy co?
Czy co? Przekrzywia gow rozbawiona. asisz si?
No. Rozpromieni si. I jak ci si to podoba?
 Przekna lin, zamrugaa powiekami i poczua, e si rumieni. Zaskoczyo j to.
Zupenie tego nie kontrolowaa.
Jak tylko si std wydostan, musz wyjecha z miasta szepna. Chc zamkn,
wyczyci pewne sprawy, zanim wejd na ostro w robot. Musz to zaatwi teraz.
Waciwie jutro o dziesitej.
O dziesitej? powtrzy Duch. Z trudem ukrywa zawd. Ja jutro o dziesitej nie
ruszam si z wyrka. Zamierzam pierwszy raz od miesica wyspa si porzdnie. Mam
wygodne ko, ale roboty tyle, e gwnie zezowaty kocur je uytkuje. Oczywicie
niezgodnie z przeznaczeniem. Nie liczc obsikiwania.
Tym razem nie udao mu si jej rozmieszy.
Karolina pojechaa z babci na Kret cigna Sasza. Codziennie wysyaj mi
zdjcia. Dobrze si bawi. Chc domkn drzwi. Teraz albo nigdy.
Duch bawi si kluczykami do auta. Widziaa, e zmarkotnia. Niesusznie
zinterpretowa jej odpowied jako kolejnego kosza.
To sprawa osobista podja wtek. Dzi w nocy powinnam dojecha na drugi
koniec Polski. Hajnwka, na skraju Puszczy Biaowieskiej. Osiem godzin jazdy jak nic.
Tak w kadym razie mwi mj GPS. Potrzebuj dwch dni i wracam. A po tym cholernym
egzaminie chtnie. Moe. Ale bez ka.
Patrzyli na siebie w milczeniu, a potem jednoczenie si umiechnli.
Znw si nie udao westchn Duch, skutecznie udajc zawiedzionego, ale oczy mu
si miay.
Byskiem to zaatwi zapewnia.
Duchnowski wycign w jej kierunku do. Spia si. Staraa si uspokoi
przypieszony oddech. Ale kiedy pooy na jej rku swoj wielk kocist ap, poczua,
jak po koniuszki uszu znw oblewa j rumieniec. Dotkn jej tylko na chwil i bardzo
delikatnie. Kiedy zabra rk, zobaczya wysuon berett, kaliber 9,5 mm, z amatorskiej
strzelnicy. Zaniemwia.
Nie ukradem zachichota Duch. Sasza za pomylaa, e ten szpakowaty
czterdziestopiciolatek ma w sobie co z rozbrykanego chopca. Kiedy nie dostrzegaa
w nim ani odrobiny czaru. Czy a tak si zmieni? Czy to raczej ona przesza metamorfoz?
Naleaa do mojego ojca. Pamitka rodzinna wyjani. Przyniosem dla ciebie.
Nie nosz broni zaprotestowaa bez przekonania. Nie musz.
Spodziewa si innej reakcji. By wyranie skonfundowany brakiem jej zachwytu.
Powiczysz w tym lesie przed egzaminem. Czy jak?
Czy jak?
To prezent uci. Zalegy, gwiazdkowy. Poniekd.
 A pozwolenie?
Grzecznie ley w moim biurku. Puci do niej oko. Tylko amunicji nie mam.
I tak si dugo przyzwyczajam. Waya berett w doni, po czym pooya na
kolanach i tylko si w ni wpatrywaa. Jak sobie kupiam zmywark, obserwowaam j
dwa tygodnie, zanim wczyam pierwszy raz. Dobrze, e nie masz amunicji. Nie bd na
razie uywa.
Wcale a wcale?
Rozcigna usta w umiechu i powtrzya sowa nadkomisarza, naladujc tembr jego
gosu:
Poniekd wcale.
Wtedy Duchnowski rozwin drug do i przesypa do jej kieszeni gar naboi, jakby to
byy cukierki.
artowaem. Jednak drzemie we mnie kleptoman. Nachyli si do ucha Saszy.
Poczua jego wod kolosk, zapach skry i papierosw. Natychmiast zakrcio jej si
w gowie. Z trudem si skupiaa. Kiedy mwi, czua ciepo w okolicy ucha. Prawie jej
dotyka. lady zbrodni zatarem, bez obaw. Nas nie dogoniat.
Sasza wybuchna miechem i z trudem si powstrzymaa, by nie przytuli si caym
ciaem do rozoystego drzewa, jakim w poprzednim wcieleniu musia by Duch.
liczna zdoaa wyduka.
Wiem owiadczy z dum. Dlatego pasujecie do siebie.
Teraz oboje byli speszeni. Sasza odsuna si na bezpieczn odlego, schowaa
berett do kieszeni. Odetchnli z ulg, kiedy otworzyo si okienko dyurki i wezwano ich
do bramy.

Stranik wyda im dokumenty, identyfikatory, a chwil pniej doczya do niego

kobieta w mundurze. Przedstawia si jako major. Niestety, Zauska nie dosyszaa jej
nazwiska. Bya zbyt skoowana zachowaniem Ducha. Wyranie z ni flirtowa. Co gorsza,
sprawiao jej to przyjemno. Pochylia gow i staraa si wzi w gar.
Szefowa wszystkich szefw ochrony damskiego wizienia nogi miaa odziane
w nienobiae poczochy, blond wosy ufryzowane jak aktorka grajca Niemk w serialu
komediowym Allo Allo. Sasza bez trudu wyobrazia j sobie z pejczem i w lateksie.
Zaraz te w mylach ochrzcia j roboczo Helg. To imi zreszt idealnie do niej
pasowao. Kiedy musiaa wyglda jak nordycka krlowa. Dzi przytya i z dawnej
wietnoci zostaa jej wycznie dyscyplina, ktr z namaszczeniem wprowadzaa w ycie
kadej napotkanej istoty. Teraz metodycznie wyjmowaa plastikowe pojemniki, ktre
ustawia na ladzie przed Sasz i Duchem.
 Bro, gaz, telefony komrkowe.
Zauska woya do pudeka berett, a potem ostronie przesypaa naboje. Duch
umieci w swoim subowego glocka. Stranik z oddziau mskiego by mniejszym
subist, ale moe wizie, do ktrego szed Duch, nie uchodzi za niebezpiecznego, bo
Saszy zabrano nawet pilnik do paznokci i plastry. Klawisz Ducha leniwie wskaza
kowbojsk klamr paska nadkomisarza, ale o dziwo nie kaza mu nic zdejmowa i zaraz
zaprosi go do kraty. Tymczasem Helga obejrzaa kady kawaek garderoby Saszy.
Duch znika ju w asycie na oddziale mskim, podczas gdy straniczka nadal wnikliwie
analizowaa zawarto podeszwy bikerw Zauskiej.
Przecie nie mam tu ukrytego scyzoryka narzekaa profilerka, ale posusznie zdja
obuwie i pooya na przewietlarce.
Tylko si nie spnij! krzykn Duch na odchodne. Poniedziaek, godzina sma.
Nastpna furtka transferowa otwiera si dopiero jesieni. Ale dobrze bdzie. Po poudniu
witujemy powitanie w rodzinie, o ile nie bd aowa, e nie umarem ju w niedziel,
bo Waligra robi imieniny zalege sprzed roku, a zapowiedzia p kilo Ducha Puszczy
i Wygaszacza Ekranu na ryo. Obiecaa.
To si jeszcze okae. Sasza poruszya palcami u stp. Staa wci na bosaka,
a posadzka wizienia nie zachwyciaby inspektorw sanepidu. Zwrcia si do Helgi
i sprbowaa zaartowa: Chyba nie udaj si do Hannibala Lectera?
Wanie, e tak, moja droga odpara Helga, nie przerywajc systematycznego
przewietlania torby. Zatrzymaa obraz, bo zauwaya przedmiot w ksztacie szpikulca. Na
polecenie straniczki Sasza wygrzebaa breloczek do kluczy. Pokazaa. Kobieta prawie
wyrwaa go profilerce z rk, obejrzaa z kadej strony, jakby mg by w nim ukryty
skadany pistolet, po czym umiecia w pudeku depozytowym.
Alkohol, narkotyki?
Zauska umiechna si tylko ironicznie. Ale Helga nie umiaa czyta emocji z twarzy,
bo dalej zachowywaa si jak robot. Teraz odpia pasek od torby. Zakrcia go na
przegubach i sprawdzia skuteczno jako narzdzia do duszenia. Sasza usyszaa
brzknicie sprzczki o plastik. Od tej chwili przestao j cokolwiek dziwi. Odwiedzia
ju wszystkie polskie areszty, w ktrych odsiadyway wyroki zabjczynie, ale takiej
kontroli nie przeprowadzano nigdzie indziej. Nawet kiedy Helga wyja dezodorant,
otworzya, prysna dwukrotnie i wykrzywia twarz, bo zapach jej nie odpowiada, Sasza
wci staa bez ruchu i wpatrywaa si w oddziaow, jakby codziennie szturmowaa
fortece.
A to? Wskazaa na ekranie dugi, ostro zakoczony przedmiot.
Zwyky owek. Ma zamany grafit, jeli to pani interesuje.
Z tym na pewno nie wpuszcz burkna Helga.
 Owek powdrowa do depozytu. A razem z nim kolejno: zapalniczka, tama klejca,
guma do ucia, notes.
Notes? nie wytrzymaa Zauska. To chyba ju przesada.
Helga wskazaa lece w pudeku przedmioty i wyjania cakiem powanie:
Pasek: prba uduszenia wsposadzonej. Zapalniczka, dezodorant, tama klejca,
guma do ucia: zrobia z tego miotacz ognia. Moja zmienniczka do dzi jest na zwolnieniu.
Owek, notes: usiowanie olepienia.
Rozbawiona Sasza podniosa owek i trzymajc go na sztorc, pokazaa gest ciosu
w oczod.
Niby tak?
Helga zatemperowaa owek, roztara grafit w notesie, otrzepaa nadmiar i wykonaa
gest, jakby wcieraa sobie grafit do oka.
Trzynacie osb, odkd j przywieli owiadczya. Nikt nie chce z ni siedzie.
Tucze si po celi, pajacuje, a potem nagle atak. Wszystko jedno kto. Przejechaa palcem
po gardle.
Umiech zastyg na twarzy profilerki.
Przecie siedzi od lat. Ostatnio nie byo na ni skarg. Prawie spotkaam si z ni
w Grudzidzu.
Helga tylko wzruszya ramionami. Na jej twarzy zagoci grymas politowania, ktry
mia by zapewne umiechem.
Wej z pani?
Poradz sobie.
Dam j lepiej do sali dla niebezpiecznych postanowia Helga.
Zabraa pudeko, ale zmienia zdanie i zadaa caej torby. Oddaa Zauskiej tylko buty.
Kiedy Sasza wkadaa bikery, rozleg si dwik krtkofalwki. Straniczka natychmiast
zgosia wsprzdne swojego miejsca pobytu.
Wypadek w szwalni pado z gonika. Oddziaowa P dwa do wyjcia dwadziecia
trzy. S ranne.
Doprowadz gocia i przejm je tam.
Ruszyy do kraty.

Na kocu dugiego, pozbawionego okien korytarza wida byo schody, a dalej przejcie
do kolejnego budynku. Tam si zatrzymay. Syszay ju krzyki hordy nabuzowanych kobiet.
Helga wpisaa na tablicy przy wejciu kilka numerw. Brama trzasna, ale nadal stay
w miejscu. Czekay. Nagle tu pod stopami Saszy spad z gry niedopaek. Zauska
podniosa go i, mimo penego potpienia wzroku straniczki, zgasia na lamperii. Peta
umiecia na parapecie. Kiedy podniosa gow, u szczytu schodw zobaczya watah
kobiet. Byy w rnym wieku, o rnej urodzie i tuszy. Cz obandaowana.
S moje krlewny owiadczya klawiszka z trosk.
Sasza obrzucia winiarki jednym krtkim spojrzeniem. One za wpatryway si w ni
w skupieniu godnym byka szykujcego si do ataku na czerwony fragment tkaniny. Jedna
z nich, najmodsza i najadniejsza, gwizdna przecigle. Sygna zosta odczytany przez
reszt jako zachta do niemego ataku. I cho niesubordynowana winiarka natychmiast
dostaa pak po plecach, w drugim szeregu rozleg si szyderczy chichot, a z tyu sycha
byo pomruki. Na plan pierwszy wystpia potna, rozczochrana i spocona posta, ktr
z trudem daoby si zakwalifikowa do przedstawicielek pci piknej. Z powodzeniem
wcieliaby si za to w rol Rumcajsa i to bez adnej charakteryzacji. Na ramieniu miaa
ogromny opatrunek. Rana musiaa by wiea. Gaza przesika i po ramieniu a do okcia
spywaa wska struka krwi. Kobieta nie zwracaa na ten detal uwagi. Zaplota potne
donie na karku. Wywracaa biakami oczu. Wreszcie zacza wykonywa obsceniczne
ruchy biodrami.
anet, nie popisuj si. Straniczka przyoya jej pak do podbrdka. Na nikim
nie robi to wraenia.
Rumcajs potulnie cofna si p kroku. Tymczasem z gry wci schodziy kolejne
kobiety. Nie mieciy si ju na schodach, wic Helga daa im znak, by te z przodu ustawiy
si bliej niej i Zauskiej. Chwil potem wok Saszy nie byo wolnego miejsca.
Winiarki zapeniy ca luz. Profilerka syszaa, jak szepcz midzy sob. Inne bez
zaenowania wskazyway j sobie palcem. Tylko te zdominowane, nisze w hierarchii,
stay bez ruchu, a na ich apatycznych twarzach nie malowaa si adna myl.
adna pado z tylnej partii tumu. Wemy j sobie na zamek.
Sasza staraa si ignorowa komentarze, cho nie byo to atwe. Wiedziaa, e
prowokuj j z nudw, dla czystej rozrywki i tak naprawd nic do niej nie maj. Ale kiedy
po chwili ktra niemal chwycia j za krocze, odruchowo uchylia si gwatownie, twarz
wykrzywi grymas strachu. Gest po to by wanie zamarkowany, wic zebra gromki rechot
zamiast aplauzu. Zaraz potem tu obok Zauskiej znw wyrosa kobieta z opatrunkiem.
Patrz, ksiniczko umiechna si pojednawczo. Dopiero teraz Sasza zorientowaa
si, jak bya potna. Musiaa mie niemal dwa metry, bo przewyszaa profilerk o blisko
dwie gowy. A potem teatralnie zerwaa plaster i odsonia wiee samookaleczenie.
Wolnego da nam nie chciay, suki.
Na ratunek przysza Zauskiej straniczka, ktra prowadzia winiarki ze szwalni.
Starczy, anet powiedziaa znudzona. Wracaj do szeregu.
Podesza do Helgi, podpisaa dokument i dalej ju biaopoczocha wyprowadzia stado
kobiet na dziedziniec. Loki podrygiway jej w rytm marszu. Pod jej dowdztwem adna nie
omielia si nawet pisn. Ale Saszy jeszcze dugo wydawao si, e wci syszy ich
szepty. Druga straniczka bya milsza, nawet si umiechaa. Ponownie przeszukaa
profilerk i wprowadzia j do maego pomieszczenia, w poowie przeszklonego jak
akwarium.

Po drugiej stronie kubika z pleksi czekaa ju Marzena Komiska, o ktr tak

bezskutecznie zabiegaa dotd Sasza. Na pierwszy rzut oka nie wygldaa na
niebezpieczn. Takie osoby spotyka si w urzdach, na poczcie. Peno ich w poredniakach
i w alejkach parkowych, kiedy to jednoczenie palc papierosa i gadajc przez telefon,
pchaj wzki z dziemi. Trudno byo wiarygodnie oszacowa jej wiek. Ot, nieco
zaniedbana ciocia, babcia, matka. Rwnie dobrze moga by kad z nich. I zapewne bya.
Szczupa, proporcjonalnie zbudowana szatynka. Z twarzy byaby podobna do nikogo, gdyby
nie lekki zez, ktry tylko dodawa jej uroku. Na nosie tanie okulary sklejone tam przy
zauszniku. Wosy obcite na grzecznego pazia. Schodzone klapki woone na nienobiae,
cho wytarte na pitach skarpety. Nogawki pomaraczowego uniformu dla
niebezpiecznych, podwinite do kolan, ukazyway chude, biae jak ser i wydepilowane
ydki.
Sasza nie poznaaby morderczyni, gdyby spotkaa j na ulicy. W niczym nie
przypominaa tej blond dresiary, ktr zapamitaa ze zdj operacyjnych po aresztowaniu
za zabjstwo warszawskiego maturzysty. Ale to bya ona. Mzg bandy. Osa. Pierwsza
i jedyna jak dotd w Polsce kobieta skazana na doywocie bez moliwoci wyjcia po
trzydziestu latach na warunkowe. Jej wyksztacenie koczyo si na omiu klasach szkoy
podstawowej, ale w trakcie bada psychologicznych ujawniono, e iloraz inteligencji
Komiskiej wynosi 178 IQ. Gdyby si ksztacia, bez trudu skoczyaby studia. Bya
doskonaym strategiem, miaa zdolnoci komunikacyjne i osobowo przywdcy.
Zdiagnozowana psychopatka. Typ adroginiczny, ktrych peno dzi na menederskich
stanowiskach w korporacjach.
Tyle e Marzena pochodzia z patologii, oswajano j z agresj od dziecka i innego ycia
nie znaa. ya z przestpstw a do zatrzymania. Nigdy nie dotkna narzdzia zbrodni. Nie
zadaa ciosu. Nie uczestniczya w samym akcie zabjstwa, w torturach za braa udzia
tylko jako widz. Zwykle staa z boku, zawsze czujna. Pilnowaa, by mokr robot
wykonano zgodnie z jej planem. Na wykonawc zabjstwa typowaa mczyzn, ktry by
jej aktualnym kochankiem lub liczy, e Osa go do siebie dopuci. Jak ich uwodzia ze
swoj urod, a raczej jej brakiem, pozostawao dla wszystkich tajemnic. Przez lata bya
zbyt sprytna, by da si zapa. Operacyjni twierdzili, e na koncie ma wiele przestpstw
przeciwko yciu i zdrowiu, cho udowodniono jej tylko jedno. Nigdy si nie przyznaa.
 Nie zgadzam si powiedziaa na powitanie Marzena i umiechna si szeroko do
gocia, odsaniajc brak trjki.
Sasza usiada na przygotowanym taborecie. Nie wiedziaa, co zrobi z domi, wic
woya je do kieszeni kurtki. W tylnej kieszeni dinsw czua uwierajc paczk R1.
Wyja j i przeoya do kieszeni na piersi. Straniczka zabraa jej zapalniczk, ale w tym
pomieszczeniu i tak panowa zakaz palenia. Kamera obserwowaa je cay czas.
Na co? Zauska nie zamierzaa by mia, cho ze zdenerwowania czua lekkie
mrowienie na karku.
Nie przysza tutaj o nic prosi. Liczya, e uda jej si rozdrani winiark. Wybi ze
zudnego spokoju i cho na chwil zedrze mask Osy. Potem zobaczy, czy nadarzy si
okazja do zastosowania innej strategii. Najpierw musiaa mie pewno, e warto kruszy
kopi o taki egzemplarz do bada.
Na nic si nie zgadzam pado zza szyby. Jestem niewinna.
Wic obie tracimy czas? Sasza wyja rce z kieszeni. Dostrzega czarn smug na
nadgarstku. Roztara j do czysta i wskazaa kubik z kuloodpornej pleksi, ktry je dzieli.
I dlaczego jeste w tym czym?
Marzena butnie uniosa podbrdek. Ale gdy si odezwaa, Sasza wyczua kontrolowan
mikko. Tego typu osoby nie robi nic for free. Profilerka utwierdzia si w przekonaniu,
e nie warto spuszcza z tonu. Komiska miaa do niej interes.
Badaa Szymona owiadczya winiarka. To moja dobra znajoma spod celi.
Niele wypada.
Pacisz co?
Sasza zaprzeczya.
Ale kaw i papierosy ci przywioz. Mog filmy zaatwi, ksiki. Nie wiem, czego
potrzebujesz. Jestem naukowcem.
Gwno prawda. Sasza sposzya si. Jeste gliniar. Czuj to.
To ma znaczenie?
Marzena rozsiada si wygodniej. Rozpia uniform. Pod spodem miaa zielony
podkoszulek w haftowane kwiatki z brokatem. Opina ksztatny, wydatny biust. Moe to by
jej tajny wabik. Dekolt odsania lad po samookaleczeniu. Rana babraa si, wygldaa
odraajco.
ciemnia dziewczynom. Troch s wkurwione. Nie chciay gada z psami.
Sytuacja bya wtedy inna zacza Sasza, lecz zrezygnowaa. Nie czua si
w obowizku tumaczy przed osadzon.
Mnie to pasuje.
 Komiska wycigna z kieszeni zmit fotografi i przytkna j do szyby. Zdjcie
przedstawiao dwie mode kobiety: adn i nieadn. Obie szczupe, opalone, umiechnite.
Obejmowa je mczyzna. Na rku mia zot omeg lub niez jej podrbk. Przystojny,
ale ju niemody. Przed nimi sta ruski szampan Igristoje i krysztaowe kieliszki oraz
napoczta makrela na gazecie.
To ja. Marzena wskazaa brzydul. Potem przesuna palec na t adniejsz. A to
Monika. Ale wszyscy w robocie znali j jako Jowit. Monika Zakrzewska. Amba fatima.
Kojarzysz?
Sasza znaa akta zabjczyni. Bez trudu domylia si, kim jest licznotka ze zdjcia.
Pracowaa z Marzen w osiedlowej agencji towarzyskiej na warszawskim Brdnie.
Uchodziy za przyjaciki. Ktrej niedzieli dziewczyna wsiada z dzieckiem do biaego
mercedesa typu okularnik, ktry podjecha pod dom jej matki, i znikna bez ladu. Po
latach, w trakcie ledztwa o zabjstwo maturzysty, sprawa jej zaginicia wypyna
ponownie. Jeden ze wsplnikw Marzeny poszed na wspprac. Dosta za to krtszy
wyrok. Zezna, jakoby Komiska chwalia si, e zlecia zabicie przyjaciki, poniewa ta
odbia jej chopaka. Ciaa Zakrzewskiej nie znaleziono do dzi.
A ten to kto? Sasza wskazaa tasz wersj Brosnana ze zdjcia.
Nie wiem, jak si nazywa. Ale daj gow, e wie, kto skasowa Monik. Chc, eby
znalaza tego klienta i pozdrowia go ode mnie.
Zapada cisza.
Pracoway nad t spraw trzy ekipy odezwaa si po duszej chwili Zauska. Jak
mam dokona tego sama i to po tylu latach?
Jeste psem. Ty pomoesz mnie, ja dam ci materia na Nobla czy co tam rozdaj
psychiatrom.
Sasza wstaa.
Ten dil nie przejdzie. Poza tym jestem psychologiem. To rnica.
Przez moment na twarzy Marzeny malowao si rozczarowanie. Trwao kilka sekund,
zaraz zastpia je zo.
Wiem o rzeczach, o ktrych nie pisnam nikomu prychna i uderzya si po udach.
Zacza mwi szybko, a podniosa gos ze zdenerwowania: Nie miaam wtedy tej foty.
Kupiam j za cikie pienidze od kogo z wolnoci. Pracuj w szwalni. Pac mi
osiemdziesit groszy od sztuki. Pensja ledwie starcza na fajki i podpaski. Znaczy
pracowaam, dopki mnie nie wyhutali. Teraz pajacuj, bo nie mam nic do stracenia.
O siebie si nie martwi. Mog zdechn. I tak nie wyjd. Ale mam dzieci. One yj tam,
za murami. Stara Zakrzewska, matka Moniki, sekuje je, niszczy. Nie mam na to wpywu.
Chc, eby odpierdolia si od moich dzieciakw, bo ja tej kurwy nie zabiam, cho
miaam okazj cierwo skasowa duo wczeniej.
 Sasza podniosa do. Marzena przerwaa sowotok. Trway chwil w oczekiwaniu.
Pomog ci do niego doj obiecaa konfidencjonalnie zabjczyni.
Dlaczego ci tak zaley?
Bo jestem niewinna. Marzena odzyskaa ju panowanie nad sob. Znw bya
lekcewaca. Akurat z tym nie mam nic wsplnego. O innych rzeczach moemy pogada.
Ale to nie ja, a mnie skazano za jej uprowadzenie i pobicie.
Sasza ponownie usiada.
Przesta bajdurzy, to moe si zgodz umiechna si. O co chodzi?
Marzena rozwaaa, czy powiedzie prawd, czy dalej struga praworzdn.
Nie licz na sprawiedliwo zdecydowaa w kocu. Chc tylko, eby kolo mnie
odwiedzi. Niech si tylko dowie, e mam fot i chc pogada. Przyjedzie.
Sasza skupia si. Nie wierzya wasnym uszom. Zdawao si, e Osa zaczyna mwi
szczerze.
Mam by posacem?
Osa wzruszya ramionami.
To chyba niewiele zachodu w zamian za zwierzenia bestii?
Obiecanki cacanki rzucia Sasza. Jak mam pewno, e dasz si zbada?
adnej przyznaa Osa szczerze. Z zasady nie podpisuj cyrografw. Ale mog da
sowo honoru.
Profilerka zamiaa si pod nosem, co wyranie ubodo winiark.
Nigdy nie obiecywaam niczego, czego nie mogam speni. Mam swj kodeks.
Nie wtpi mrukna Sasza. Ale jako ci nie ufam i nie wierz. Nie sdz, by
cokolwiek mogo to zmieni.
Marzena nabraa powietrza i zacza mwi.
Suchaj, kobieto, bo nie bd powtarza. Ty go nie znajdziesz? Poszukam innego
sposobu. Nie jeste jedyna, ktra chce wyj mi flaki, skra dusz i na tym zarobi.
Nie robi tego dla pienidzy zaoponowaa Sasza.
Czyby? Osa przekrzywia gow jak sprytna kotka, ktra liczy na sardynk.
A gloria i chwaa? Granty? Poklepywanie po pleckach? Nie powiesz mi, e doktorat nie
zwikszy twojej pensji, skdkolwiek j dostajesz. Nie ma w yciu niczego, co czyni
wolnym bardziej ni kasa. Tylko ona si liczy. Jak jeste bogata, moesz by wirem,
chamem i morderc. Mog ci naskoczy.
Czemu wic nie sprzedasz swojej historii? Napisz ksik, zgd si na film. S
w Polsce wydawcy, ktrzy nie maj skrupuw. Dadz ci cwanego dziennikarza, ktry ma
te same pogldy co ty na sprawy finansowe i posuy za dyktafon. Twoje nazwisko bdzie
na okadce wiksze ni jego, ale to mu nie bdzie przeszkadzao. Ksika momentalnie
stanie si bestsellerem. Pamitaj jednak, e wany jest sprzedawkowy tytu. Na przykad:
Krwawa krlowa przerywa milczenie. Znw bdziesz sawna kpia Zauska.
Marzena jednak nie odczytaa ironii. Wzia wrcz szyderstwo za dobr rad.
By moe tak zrobi powiedziaa ju agodniej i zacza si zwierza. Nie ma
tygodnia, eby telewizory si do mnie nie zgaszay. Jak dotd nikt nie da odpowiedniej
kwoty. Napatoczya si, mamy wsplny biznes, to pomylaam, e dobijemy targu. Cena
nie jest wygrowana. Tak sdz. A to, co mwi, jest prawd. Kurwa, wolaabym, eby
byo inaczej. Nie jest. Wisi mi, kto zaciuka Jowit i kto za to ostatecznie beknie. Kasy
potrzebuj na spacenie matki Jowity. Spokj mona kupi. Mona, jeli ma si hajs.
Zatrzymaa si i zmierzya Sasz spojrzeniem. Skierowaa w profilerk wskazujcy palec
z krtko obcitym i czyciutkim paznokciem. Jeste matk?
Sasza z niechci przytakna. Wiedziaa, e teraz bdzie show na lito. Wydawao
jej si, e jest przygotowana, by odsia spektakl od prawdy.
Moja najstarsza crka jest w ciy. Bd babci. Jak tylko ssiedzi si dowiedzieli,
robi dzieciakom myn. Jakby byy winne, e to ja je urodziam. Fakt, miay pecha. ycie to
nie hula-hop. Ale nie dam im zniszczy lajfu, jak pozwoliam zniszczy wasny.
Saszy momentalnie zrobio si al Marzeny. Patrzya teraz nie na psychopatk, lecz
zrozpaczon matk. Zamknit w klatce kobiet, ktra jak dzikie zwierz atakuje, poniewa
nie dowiadczya nigdy dobroci i po swojemu stara si przetrwa. Komiska byaby
doskonaym tematem oddzielnej pracy naukowej. Miaa mikkie podbrzusze i Sasza
chciaaby si do niego dobra.
Przemyl to rzucia.
Marzena pokrcia gow.
Ty mi nie wierzysz.
A czego si spodziewaa? zamiaa si Sasza. Wizienia pene s niewinnych.
Komiska bya niez aktork: na jej twarz wypyn teraz szczery zawd. Kiedy si
odezwaa, gos jej si ama.
Kiedy naprawd jej nie zabiam. Proces by poszlakowy. Przybili mi to uprowadzenie
na fali procesu maturzysty. Tak, zgarnam j spod domu, ale nie ukatrupiam. Mimo to nie
apelowaam. Nie miaam forsy na adwokata. A teraz ju po herbacie.
Oczekujesz niemoliwego. Sasza rozpia kurtk. Papierosy upady na podog.
Zapaa spojrzenie Komiskiej, ktra poeraa je wzrokiem. Sasza wyja jednego, bawia
si nim chwil, ktem oka obserwujc reakcj Marzeny, a potem schowaa. Zacza
mwi: Niektre ledztwa pozostaj nierozwizane na zawsze. Sama powiedziaa. Nie
ma ciaa, nie ma zbrodni. A ja nie jestem jasnowidzem. Nawet nie wiesz, jak si nazywa
ten facet. Albo nie chcesz powiedzie. I jaki ma z ni zwizek. I z tob.
Gdyby mnie wypucili, znalazabym chuja. On wie. Moliwe, e sam to zrobi.
Marzena ponownie zamkna si w sobie. Po matce nie pozosta nawet lad. Znw bya
Os.
Skd masz to zdjcie? spytaa Sasza. Kto ci je sprzeda? Nazwisko.
Komiska nie bya askawa odpowiedzie. Na odwrocie fotografii zanotowaa
sygnatur akt sdowych. Przesuna zdjcie pod kubikiem.
Poczytaj sobie poprosia agodnie. Wrcisz. Ja jestem cierpliwa. Ale moje dzieci
nie mog czeka. Pom, jeli co moesz.
Sasza podniosa fotografi. Numer akt by atwy do zapamitania. Sprawa trafia do
sdu w 2001 roku. Profilerka odwrcia zdjcie i przyjrzaa si trjcy. Brunet siedzcy
porodku by ju dobrze po czterdziestce, ale to rzadki typ mczyzny, ktry nawet
w podartym T-shircie wyglda atrakcyjnie. Monika kleia si do niego. Facet zerka jednak
na Marzen, a dokadniej w jej obfity dekolt. Marzena nie bya piknoci, ale miaa
charyzm jak latynoskie brzydule z filmw Almodovara i fotografia dobrze to oddawaa.
Take to, e w jej oczach salamandry czaiy si ostrza sztyletw. Tych dwoje nie mogo
sobie zaufa, a jednak co ich poczyo. O wiele silniej ni igolaka z zaginion
licznotk. Monika bya ufna, urocza. Idealna zdobycz dla tej dwjki drapienikw.
Zauskiej przypomniaa si stara maksyma: trzy osoby mog dochowa tajemnicy, jeli
dwie z nich s martwe. Jaka tajemnica poczya t trjk? Nie bya pewna, czy chce si
dowiedzie.
Nie zgub zastrzega Marzena. Nie mam kopii. Mwilimy na niego Okularnik, bo
jedzi mercedesem. Klasa E, model W dwiecie dziesi. Biaym jak limuzyna lubna.
Facet pojawia si i znika. Czasem nie byo go dugie miesice. A potem przylatywa kilka
razy w tygodniu, jakby dosta sraczki. W tamtych czasach mao kto mia takie auto. Nasi
klienci jedzili maluchami albo mieli wasny tramwaj, bo zatrzymywa si pod ich
blokiem. adna z nas nie bya call girl.
Sasza si zamylia. Jeli Marzena mwi prawd, oddaa jej jedyny trop, jaki posiadaa.
Blefowaa? Do czego tak naprawd zamierza jej uy? Bya ju pewna, e winiarka
zgodzi si na badanie. Musiaa jej jednak rzuci jakie miso. Inaczej odwrci si i bdzie
pozamiatane. Akta przeczyta, czemu nie. To moe by nawet ciekawe.
Niczego nie obiecuj. Wstaa.
Marzena wzruszya ramionami. Swj cel osigna. Zarzucia haczyk. Czy ryba chwyci?
Pewnoci nigdy mie nie mona. Ale trzeba wiedzie, kiedy struna jest na tyle napita, e
czas odpuci. Wanie nadszed ten moment. Nie ma nic gorszego w biznesie ni
przegadanie sprawy.
Zostawisz kilka fajek? Nie zabior mi. Mam ukad z oddziaow.
 Sasza pokazaa jej na wp puste opakowanie. Szpara pod kubikiem bya zbyt wska, by
pudeko si zmiecio, wic wyja wszystkie papierosy, spaszczya je i przesuna t
sam drog, ktr Marzena przemiecia fotografi. Jeden rozsypa si w trakcie operacji.
Osa zerkna w oko kamery, po czym skrupulatnie zebraa tyto do ostatniej drobiny.
Skd wiedziaa, e jestem policjantk? zapytaa na odchodne Zauska.
Marzena, zajta ukrywaniem papierosw we wszytej pod podszewk prowizorycznej
kieszeni, nie od razu odpowiedziaa.
Masz proch na doniach.
Sasza przyjrzaa si miejscu, gdzie miaa smug. Teraz po pamitce ze strzelnicy nie
byo nawet ladu. Marzena rozemiaa si nieprzyjemnie.
Nierasowa z ciebie suka. Wystarczy dobry blef i pka.
Sasza jej nie uwierzya. Osa nie bya typem improwizatorki. Musiaa sprawdzi dossier
profilerki przed spotkaniem. Solidnie si przygotowaa. Trzeba na ni uwaa. Nie miaa
jeszcze tak ciekawego obiektu badawczego.
 Hajnwka, 2014

Krawcowa si spniaa, a za p godziny do mieszkania Iwony Bejnar przy Chemicznej

13 zaczn schodzi si kobiety, by upiec korowaj. Produkty do drodowego ciasta
weselnego, twarg w ksztacie serca, ktrym podzieli si mieli modzi przed zalubinami,
i jedwabne wstki do weselnej kosy leay jak eksponaty muzealne na jedynym stole
kieszonkowego M2 w hajnowskich slumsach, w ktrym dwudziestopiciolatka wychowaa
si z trzema starszymi brami i matk. Wszystko dostarczone przez umylnego i opacone
przez narzeczonego Iwony.
Pieca chlebowego Bejnarowie nigdy nie mieli, ale ustalono, e, zgodnie z tradycj,
kobiece spotkanie w wigili wesela odbdzie si w domu panny modej. Poow
najwikszego pomieszczenia zajmowa wic teraz elektroniczny piekarnik. Identyczny,
jakich uywaj restauracje do wypieku najwikszych plackw na pizz w Italii. Kiedy
tragarze go wnosili, ssiedzi zbiegli si, by sprawdzi, co za skarb ofiarowa przyszej
teciowej Piotr Bondaruk. Widziaa zawd w ich oczach, e to nie nowa lodwka albo
chocia grzejnik. Na co mieszkacowi hajnowskiego trjkta bermudzkiego piec na p
mieszkania? Sta teraz midzy wersalk a kolawym stoem ze sklejki, zasaniajc
nowiuteki telewizor, przykryty zapobiegliwie foli, by si nie zabrudzi, gdy zacznie si
zagniatanie ciasta.
Pieczenie korowaja, zaraz po swatach, byo jednym z najwaniejszych rytuaw
biaoruskiego wesela. Zapewniao powodzenie modej parze; zgodne, podne i dostatnie
ycie. Cho to ostatnie Iwona miaa raczej gwarantowane. Bondaruk by bodaj najbardziej
wpywowym czowiekiem w miecie, a w regionie plasowa si w pierwszej dziesitce
najbogatszych, jeli wzi pod uwag obroty jego przedsibiorstwa i liczb posiadanych
nieruchomoci. Poowa mieszkacw Hajnwki i okolicznych wsi zatrudniona bya w jego
zakadzie drzewnym produkujcym parkiet i schody, wycznie na eksport do Niemiec
i Francji. Nie dalej jak przed miesicem przedsibiorca rozpocz negocjacje
z Norwegami. W kadej z czterech cerkwi duchowni modlili si, by panele New Forest
Hajnwka stany w konkury z tygrysem Ikei. Rynek Wielkiej Brytanii firma zdobya, zanim
Polska wesza do UE. W miecie nie byo czowieka, ktry nie znaby Bondaruka, ani te
rodziny, ktrej ten by nie ywi. Choby mia na sumieniu najwiksze grzechy, ludzie stan
za nim murem, poniewa to dziki niemu, pierwszy raz od kilku lat, stopa bezrobocia
w miecie spada o dwa procent. Gdyby tylko chcia, w mig zostaby burmistrzem.
Iwona rozejrzaa si po pomieszczeniu. Jutro zamieni t klitk na wygodne kondominium
z odrestaurowanego hajnowskiego czworaka, przy Pisudskiego, najpikniejszej ulicy
w miecie, wysadzanej starymi lipami. Dotd musiaa walczy ze starszymi brami
o najmniejszy kawaek przestrzeni. Dlatego te wyrosa na hard i odwan pann.
Z brami nieustannie przegrywaa. Nie pomagay kuksace, pacz ani skargi do matki.
Iwona szybko nauczya si radzi sobie podstpem. Nie bez znaczenia okaza si te urok
osobisty jej najgroniejszy or. Umiejtnie wykorzystywaa ludzkie saboci i migiem
stawiaa na swoim. Boena nigdy nie bya sojuszniczk crki w swarach z brami. Zwykle
kazaa jej si podporzdkowa, bo trzej synowie przynosili do domu pienidze i musieli
odpocz po robocie, zje porzdnie i, jeli trzeba, upi si do nieprzytomnoci
z ziomkami.
aden z nich nie pracowa legalnie, jak zreszt wikszo mieszkacw osiedla przy
dawnej fabryce terpentyny i chemikaliw do konserwacji drewna, od ktrej nazw braa
ich ulica. Od lat bracia Bejnarowie byli pod kuratel lokalnego MOPS-u. W papierach
kady mia inny stopie niepenosprawnoci, cho wszyscy trzej wygldali jak
puszczaskie tury, a w piwnicy na Grnym prowadzili nieformalny klub bokserski
Wataha. Tylko najmodszy Ryszard, znany w miecie bardziej jako May ubr, skoczy
zawodwk, ale po szkole ani razu nie sta przy tokarce. Wadysaw i Ireneusz, rwnie
zwani ubrami (odpowiednio: Starym i rodkowym), poegnali si z edukacj w drugiej
klasie rolnika, miejscowej szkoy zawodowej przygotowujcej modzie do pracy
w polu. Wyrzucono ich z wilczym biletem, po tym jak w gabinecie przewodniczcego
komisji wysadzili wojskow rac szafk z kartami egzaminacyjnymi, tym samym
powodujc poar szkoy. Sam przewodniczcy cudownie ocala, gdy by w tym czasie
w toalecie przed szkoln stowk, gdzie tego dnia podano kopytka w sosie grzybowym
i zasmaan kapust z ubiegego tygodnia. Zanim przewodniczcy wyszed z wychodka,
straacy ugasili ogie, ekip ubra zawina policja, a tum gapiw zdy si przerzedzi.
Od tego wiekopomnego dnia bracia Bejnarowie nigdy nie skalali si ju uczszczaniem
do placwek edukacyjnych. Zreszt szkoda bya niewielka, bo pola i tak mie nie chcieli.
Chodzio o papier do zasiku dla bezrobotnych. Ale, jak si okazao, hajnowski urzd pracy
zlikwidowa ten przywilej, zanim chopcy ubra zdoali wytrzewie po imprezie z okazji
wiecznych wakacji.
Szydzili z siostry, kiedy po technikum lenym w Biaowiey bezskutecznie prbowaa
robi licencjat z administracji, ale i wielbili j jak najtwardszy zbj swojego zwierzaczka,
zasadniczo prbujc zagaska go na mier. Mio swoj ubry okazyway wycznie
bojowym czynem spektakularnym. Na przykad nokautujc wszelkich absztyfikantw
siostry, podpalajc domy jej krytykantom. Sowem, tpic tych wszystkich, ktrzy zdaniem
Ryka, Wadka i Irka nie zasugiwali na rodowit Polk ze wzgldu na swoje niepolskie
pochodzenie. Wedle tych wytycznych szans nie miao jakie siedemdziesit procent
mieszkacw regionu, gdy teren miasteczka zaludniali niemal wycznie polscy
Biaorusini. Polakw czystej krwi byo tu jak na lekarstwo i Bejnarowie naleeli do tej
wanie mniejszoci.
Dlatego te ubry hucznie obchodziy wszelkie narodowe wita. Flagi, transparenty
i koszulki z nadrukami onierzy wykltych robili sami, gdy po kdzieli w genach mieli
artystyczne talenta. Ich dziadek Grzegorz Makak Rusinuk gra i pa z samym
Rykiem Riedlem. Do Hajnwki przyjecha na odwyk i zosta, gdy po zakoczonej terapii
przepi bilet powrotny. Wrci do orodka i tam odkry w sobie talent do pdzlowania,
jak nazywa swoje malarstwo. Kady obraz, choby to by portret kobiety, zawiera
wariacj jego podobizny. To on, za swoje zasugi dla lokalnej kultury, za symboliczn
zotwk dosta od miasta komunalne mieszkanie na Chemicznej, w ktrym doywa,
dopki nie zapad na alzheimera i nie trafi do domu starcw za pienidze miasta, a lokal
zaja jego crka, ktr nigdy si nie interesowa, ze swoimi dziemi.
Take fizycznie ubry byy jak skr zdj z Makaka, co z dum podkrelali, sprejujc
na hajnowskich murach pseudopatriotyczne graffiti. A robili to tak elegancko, e dziad,
gdyby jeszcze kontaktowa, mgby by z nich dumny. Bardzo si wic wciekali, kiedy
rdzenni mieszkacy Hajnwki nie doceniali ich patriotyzmu i przezywali faszystami,
kinderskinami albo po prostu kibolami. Cho niezaprzeczalny to by fakt, a nawet swego
rodzaju tradycja, e po meczach Jagiellonii ubry wracay do domu po
czterdziestoomiogodzinnym urlopie na doku za ustawki, bjki czy rysowanie swastyk na
murach lub przynajmniej podjudzanie do awantur modziey szkolnej. Iwona rwnie
ulega presji rodziny i swego czasu w skrzanej kurtce lub bluzie z kapturem z napisem
Chwaa Bohaterom! jedzia z brami na ustawki, ale odkd zakochaa si
w Biaorusinie, zacza si miga od polskiej partyzantki pod byle pretekstem.
Do Iwony nalea kt przy oknie. Wski tapczan, ktry pamita czasy Hajnowskich
Zakadw Przemysu Drzewnego, kiedy byy jeszcze pastwowe. Laminowana szafka
z pyty wirowej i mikki puf w okropne esy-floresy, w ktrym Iwona trzymaa bielizn.
Miaa te kilka wieszakw w szafie na wysoki poysk, ktr dzielia z matk, i jedn pk
na ksiki, pod ktr dziewczyna zawiesia plakat sztuki teatralnej Wojciecha Tomczyka Ja
jedna zgin o Danucie Ince Siedzikwnie z 5. Brygady Wileskiej AK, ktra bya jej
idolk. Pka z ksikami miaa metr dwadziecia i w dwch rzdach stay tam wycznie
komedie i polskie romanse: Kaliciska, Ficner-Ogonowska, Witkiewicz, Cygler
i Zaczyska. Cho matka Iwony przez lata skutecznie wybijaa jej z gowy pojcie mioci,
dziewczyna pozostaa niepoprawn romantyczk. W tych publikacjach za znajdowaa
najlepsze dialogi skuteczne w rozmowach z pci przeciwn, wic nauczya si ich na
pami. Podobnie jak mrugania powiekami i emocjonalnej emfazy. Bya tam te jedna
Bator, gdy Iwona nie rozumiaa poliamorii, oraz wszystkie dziea Mioszewskiego, bo
swego czasu bya zakochana w Szackim, wyobraajc sobie, e prokurator ma twarz autora
powieci. Teraz postanowia, e poza plakatem Inki i ksikami cay swj posag z radoci
wyrzuci do mieci. Od jutra adnego z tych gratw nie bdzie ju potrzebowaa. Nie
wemie z tego lokalu nic prcz czerwonej walizki Samsonite, kupionej rzecz jasna przez
narzeczonego.
Spojrzaa w lusterko wielkoci zeszytu, zawieszone koo prostego drewnianego krzya,
i umiechna si do siebie z satysfakcj. Mwiono, e nigdy nie wygldaa lepiej. Nawet
w czasach, gdy nosia aparat na zbach i bya zakochana w lokalnym watace Quaku, ktry
wprawdzie nie przypomina w niczym Szackiego ani tym bardziej Wickiewicza, ale
zawsze mia markowe ciuchy i jedzi tym cigaczem. Mylaa, e bd razem do koca
wiata i jeden dzie duej. Nie min tydzie od owiadczyn, kiedy Jurk zgarnli, a ona
nie moga go nawet odwiedzi w wizieniu ze wzgldu na grob mataczenia przed
procesem. Quaku da si zapa na kradziey prostownikw w narewskiej piekarni. Mia
we krwi ladowe iloci substancji psychoaktywnych, a w kieszeni kradziony iPhone.
Szybko ustalono, e telefon zgin katolickiemu proboszczowi, ale i ten kupi go od
handlarza trefnym towarem na lokalnym bazarze zwanym Rubel Placem. Cho szkodliwo
czynu nie bya znaczna, presja spoeczna okazaa si tak dua, e przymknli go na trzy
miesice.
W tym czasie Iwona, wtedy jeszcze kelnerka Lenego Dworku, restauracji przy
biaoruskim muzeum, poznaa Piotra Bondaruka, ktry przychodzi tam na obiad zawsze
o trzynastej. Potem zacz pojawia si te po dziewitnastej. Zajmowa stolik przy oknie,
rozkada papiery firmy i w towarzystwie kilku setek ubrwki, zimnych nek lub ledzia
z cebul zostawa a do zamknicia. Nie odzywa si. Wodzi tylko wzrokiem za Iwon,
kiedy biegaa midzy stolikami. Napiwki zostawia wysze ni jej tygodniwka.
Kiedy drugi raz jego kierowca odwiz Iwon do domu, ludzie zaczli gada. Tydzie
pniej sama daa im podstaw do plotek. Umwia si z Bondarukiem na obiad w dniu
wolnym od pracy. Poszli do Hajnowianki, najstarszej restauracji w miecie. Kiedy
odbyway si tam bale sylwestrowe i zabawy weselne lokalnych wodarzy. Bondaruk
dobrze te czasy pamita. By wtedy w jej wieku. Dzi to zwyka mordownia z chrzczonym
piwem, ktre nawet nie stao koo beczki Dojlid, cho tak miao naklejk na kuflu.
Bondaruk czu si tam jednak znacznie swobodniej ni w Lenym Dworku. By wobec niej
po starowiecku szarmancki. Wypytywa, o czym marzy, co chciaaby w yciu osign.
Opowiedziaa mu o Quaku, ktry zama jej serce (bo dokadnie tak mwiy o mioci
bohaterki ksiek z jej peczki), a innych powaniejszych zwizkw nie miaa. Uja
bogacza szczeroci i wiar w dobro jak potem przyznawa publicznie. Zabra j tego
wieczoru do kina na film o Jakubie Koasie, biaoruskim poecie. Wynudzia si jak mops,
ale dostaa w prezencie rcznie tkany kilim, ktry ju nastpnego dnia matce udao si
sprzeda na Rubel Placu za kilkaset zotych zagranicznym turystom.
Potem ludzie mwili, e przedsibiorca wprost oszala na punkcie Polaczki od
ubrw, bo nie miny dwa miesice jego posiedze w Lenym Dworku, jak stan na
kolanko i wrczy Iwonie aksamitne puzderko. Iwona nigdy nie ukrywaa, e ma ju
zobowizanie wobec Quaka. Bondaruk owiadczy wic, e nie zamierza wpywa na jej
decyzj ani jej popiesza. Powinna podj j w spokoju i dobrze rozway zapewni.
Ale zaraz potem, niczym w kusiciel, rozpyta, co tak naprawd zamierza zrobi ze swoim
yciem, i zaoferowa jej niezwykle atrakcyjne warunki: dziak budowlan dla najstarszego
ubra, ziemi uprawn dla pozostaych dwch braci i spat wszystkich dugw matki.
O drobiazgach typu telewizor, samochd, ktry by gotw odda im do dyspozycji,
poniewa sam posiada ich kilka, nie warto nawet wspomina. By konkretny, spokojny
i niczego w zamian nie chcia. Nawet niewinnego causa.
Wydawao jej si, e moe mu zaufa, bo biznesy Bondaruk prowadzi skutecznie.
Z jakiego powodu na kolejn inwestycj wybra wanie j. Czua si pierwszy raz
w yciu towarem penowartociowym. Prawd mwic, zastanawiaa si zaledwie krtk
chwil, a ju zapaa si na tym, e zampjcie likwidowaoby wszystkie jej kopoty.
Oficjalnie jednak wahaa si cae dziesi dni. Dylemat by powany. Bondaruk by
Biaorusinem, jej rodzina za pielgnowaa patriotyczne tradycje. Bejnarowie z dziada
pradziada byli katolikami. W sionkach ich domu wisia wystrzpiony transparent Polska
dla Polakw. Prawie kady z rodziny Bejnarw poza Iwon mia na koncie konflikt
z prawem za obraz moralnoci lub okrzyki nacjonalistyczne. aden z braci ubrw nie
zaakceptowaby kacapa na onie rodziny.
W pierwszej kolejnoci Iwona omwia ofert Bondaruka z matk. Boena a si
zarumienia, gdy usyszaa, jakie bd z tego interesu profity dla jej dzieci. W jeden
wieczr przekonaa braci, by nie robili siostrze ani Bondarukowi z tego tytuu wbrew. Pod
oson nocy za spalia stary transparent w ognisku za domem. W ten oto sposb Iwona
podja ostateczn decyzj o zerwaniu z Jurk.
Powiedziaa mu to na widzeniu, zaraz po uprawomocnieniu si jego wyroku. Quaku
dosta zawiasy, nazajutrz mia opuci wizienie. Bya wstrznita, bo niezbyt przej si
nowin. Nie wzi te z powrotem obrczki celtyckiej, ktr jej kiedy podarowa.
To tombak. Nie da si jej sprzeda mrukn. A potem wysmarka nos w rkaw
i spyta: Dlaczego? A raczej, dlaczego on?
Powiedziaa prawd. Nie wyobraa sobie takiego ycia. Nie chce czeka na niego
latami. Bo e Jurek wrci do paki, jest pewne jak to, e po zimie idzie wiosna. Klepa
biedy. Obciskiwa si po zdezelowanych przystankach czy szopach na kartoflanym polu
jego matki. Zapewnia, e zawsze bdzie kochaa tylko jego, a Quaku odpar, e rozumie jej
punkt widzenia, ale na razie nie moe jej wybaczy, bo si z lekka podkurwi. Pakaa
w gos, kiedy wychodzi z rozmwnicy.
Przed ni zgrywa twardziela z Psw, ale tego samego dnia uwiesi si na klamce
wiziennej kuchni. Odratowali go i zostawili jeszcze kilka dni na obserwacji.
Psychologowi tumaczy, e kobieta mu si pucia, wic harakiri wydao mu si
najlepszym pomysem na uratowanie godnoci. Kolegom spod celi zapowiedzia odwet na
niewiernej. Mwiono, e jak tylko wyjdzie, podpali dom Bejnarw albo puci z dymem
tartak Bondaruka. Plotka szybko si rozesza. Policja obserwowaa go przez pierwszy
tydzie wolnoci. By grzeczny jak niemowl. Wyszed z domu tylko dwa razy. Raz do
wypoyczalni po nowe gry na PlayStation i drugi do MOPS-u po zapomog. Ale nawet
gdy organy cigania odpuciy obserwacj, Bejnarowie nadal byli gotowi na jatk. Zwoali
chopakw Igora Pitnicy, byego rusznikarza i domniemanego szefa tutejszego pwiatka,
by caymi dniami wystawali przed posesj na Chemicznej. Quaku si nie pojawi.
W okolicy nikt nie sysza te warkotu jego motocykla. Iwona przepakaa dziesi nocy,
wrzucia do ogniska poow romansw i zoya wymwienie z Lenego Dworku.
Nastpnego dnia przyja owiadczyny przedsibiorcy.
Obrczk od Quaka nadal jednak nosia. Obok zarczynowego piercionka z brylantem
wielkim jak ziarnko grochu od Piotra.
Na pamitk powrotu rozumu mwia. By szczcie ju nigdy nie uderzyo mi do
gowy.
Matka zawsze jej powtarzaa, e kobieta ma w yciu tylko trzy wane zwizki. Reszta to
zwyke romanse i flirty, ktrych szczegy z czasem mieszaj si w pamici. Pierwszego
mczyzn bierze z gupoty, drugiego z rozsdku, a trzeciego z mioci, ale to zwykle
dopiero na jesieni ycia. Iwona miaa dwadziecia pi lat i bya ju na drugim etapie.
Przeczesaa teraz krtkie wosy z grzywk la Uma z Pulp Fiction, do ktrych jutro,
z okazji wesela, fryzjerka doczepi jej tresk w identycznym kolorze. Czarny jak heban
warkocz z naturalnych wosw gruboci pici przetykany kolorowymi wstkami
zamwiono na Ukrainie. Pono tamtejsze kobiety dostarczaj najwyszej jakoci peruk dla
caej Unii Europejskiej. Mwiono, e sowiaski blond najatwiej farbowa, a potem
pielgnowa.
Wosy, jak i dup, sprzedaje si z ndzy sprostowaa te bajania Boena. Sama, kiedy
bya jeszcze moda, uprawiaa oba procedery. Dodaa ponadto, e nie rozumie, dlaczego
jej crka wci cina wosy u fryzjera, a jeszcze musi za to paci. O sprzedawaniu innych
czci ciaa nawet si nie zajkna, ale gdy tylko ktry z synw brzdkn co o starym
kacapie, za ktrego miaa wyj Iwona, Boena wygnaa go po wgiel.
Nie mam za co kupi. Wadysaw rozoy rce. Interesy le stoj.
To po chuja ruszasz jadaczk? odpyskna mu matka. Jak Iwona wyjdzie za
Bondaruka, wgla bdziesz mia po gile w nosie.
Iwona posmarowaa teraz usta wazelin. Makija nie by wskazany. Piotr mia obsesj,
jeli chodzi o tradycyjne postrzeganie urody. Wiedziaa, e jest biaoruskim aktywist, ale
jej pochodzenie wida mu nie przeszkadzao. Bya w tym pewna niespjno. Uznaa
jednak, e m jakie wady musi mie. Innych, moe poza jego wiekiem, nie dostrzegaa.
Oczu nie musiaa malowa. Czekoladowe tczwki praktycznie zleway si ze renic.
Dugich i gstych rzs koleanki zazdrociy jej od zawsze. Oliwkowa cera nie wymagaa
pacykowania. Mimo to pudrem sonecznym dodaa troch zdrowia kociom policzkowym
i spojrzaa na haftowany w kolorowe wzory strj weselny, o trzy numery na ni za duy.
Nie podoba si jej, ale znaa zasady. To tylko uniform.
Spdnica bya zakadana, wic owijaa si ni dwukrotnie wok talii. Bluzka miaa
by dopasowana, ale na razie Iwona wygldaa w niej jak elegantsza wersja Juranda ze
Spychowa. Wyszywany nienobiay wr siga jej do kolan i skutecznie zasania kobiece
atrybuty, a po sztywn stjk pod brod. Rkawy trzeba by byo przyci w okolicy okci,
bo Iwona bya wyjtkowo drobna. Miaa sto pidziesit dwa centymetry, a obuwie moga
kupowa w dziaach dziecicych. Nawet w wypoyczalni Muzeum Kultury Biaoruskiej nie
udao si wyszuka niczego w jej rozmiarze. Zgodzia si wic na przerbk stroju, ktry
podarowa jej Piotr. Trzyma go pono w skrzyni przez lata dla swojej ukochanej. Nie
chciaa wiedzie, kto mia go kiedy woy. I co si stao, e do wesela nie doszo. Bo jej
przyszy maonek, ojciec trzech dorosych synw, ktrzy sami mieli ju dzieci, w wieku
szedziesiciu szeciu lat eni si pierwszy raz w yciu. Moga by z siebie dumna, ale
czua co wrcz przeciwnego.
Trzasny drzwi. Dziewczyna ruszya do ciemnego przedsionka. Ku jej rozpaczy
w drzwiach, zamiast krawcowej, stay ju jej przyjaciki. Z uszu wystaway im suchawki.
Muzyka bya ustawiona tak gono, e Iwona domylia si, e podryguj w rytm Ona
taczy dla mnie. Obie wystrojone we fluorescencyjne obcise topy. Lambadowe tuniki,
nabyte z jednego ka na Rubel Placu, koczyy si w miejscu odcicia poladkw. Do
tego getry w panterk lub model snake i wysokie obcasy. Jeszcze do niedawna Iwona te
si tak nosia. Tyle e w przeciwiestwie do Anki, wysokiej jak yrafa, czy pulchnej jak
pczek Kasi miaa si czym pochwali. Nogi byy jej najwikszym atutem i Iwona o tym
wiedziaa. Niestety, w ludowym przebraniu weselnym, ktre miaa jutro woy, nikt tego
nie dostrzee. Nawet Anja Rubik wygldaaby w nim jak ruska matrioszka.
Iwona liczya, e po lubie znw bdzie si ubieraa jak zechce. Piotr obieca jej
niepodlego. Moga i na studia, pracowa w jego firmie lub zaoy wasny biznes,
jeli miaaby ochot. Lub te nie robi zupenie nic. T opcj wybrayby jej przyjaciki.
Ale Iwona nie chciaa lee i pachnie. Chciaa si uczy jzykw. Podrowa, poznawa
nowe kultury. Prowadzi blog, a moe nawet mie swj program w lokalnej telewizji.
Nikomu poza Piotrem o tym nie mwia. Waciciel telewizji by koleg Piotra, wic
narzeczony obieca pomc i zapewni, e sfinansuje zarwno jej edukacj, jak i wojae.
Wierzya mu. Warunek by tylko jeden. Miaa by lojalna. Niekoniecznie wierna.
Cokolwiek przez to rozumia. Obieca to wyjani zaraz po weselu, kiedy ju oboje bd
mieli obrczki na palcach, a pop skropi ich solidnie wod z powiconej studni.
Do tego lubu musi doj bez przeszkd zastrzega Iwonie matka. I spojrzaa na
synkw. Pokiwaa im palcem, jakby wci byli w przedszkolu. Bez adnych
niespodzianek, rozumiecie? Inaczej z naszej umowy z prezesem nici. Chyba wszystkim nam
zaley.
ubry obiecay, e zapewni siostrze ochron, nawet choby do miasteczka nagle
przybya bojwka NOP-u.
Strasznie pogrubia, co? Kasia rozoya teraz jak pacht dug plisowan spdnic.
Przymierzya do siebie i zarechotaa. Faktycznie, strj nie odejmowa jej kilogramw, ale
to co miaa na sobie, te nie czynio z niej modelki, cho z pewnoci bya o tym wicie
przekonana. Iwona w duchu przyznaa jej racj. Dla niepoznaki wzruszya tylko ramionami.
Nie bdziesz miaa bezy z mnstwem tiulu? Ani welonu? jkna zawiedziona druga
koleanka, Ania. Potrzsaa kolorowymi wstkami przeznaczonymi do weselnego wianka,
jakby ganiaa muchy. A potem spojrzaa na przyjacik ze szczerym wspczuciem. Nie
szkoda ci?
Iwona wydaa z siebie cikie westchnienie. Co miaa odpowiedzie? Bya na drugim
etapie. Kumpelki wci na pierwszym. Ich chopcy, jak wikszo modziey z Hajnwki,
pracowali w Dublinie. Przyjedali dwa razy do roku i praktycznie nie wypuszczali Ani
i Kasi z ek. Zawsze po Wielkanocy i Boym Narodzeniu dziewczyny jedziy do
Biaegostoku po tabletki wczesnoporonne, bo jak twierdziy byo to tasze ni
bezproduktywne trucie si cay rok antykoncepcj. Liczyy, e chopcy wrc na stae ju
bogaci. Marzyy o lubach, biaych sukniach i nowych brykach, ktrymi bd si rozbijay,
zadajc szyku na miecie. Wedug Iwony stanie sie wprost przeciwnie. Chopcy nie wrc
wcale, bo znajd sobie nowe dziewczyny, albo co bardziej prawdopodobne zapuszkuj
ich za przemyt lub malwersacje finansowe. Nie wierzya w bajeczki, e haruj na budowie.
Jej Boski Kochany Quaczek, jak go nazywaa w apogeum ich zwizku, te opowiada
smaczne historyjki. Jak byo naprawd, zorientowaa si w wiziennej poczekalni. Drugi
raz nie da si nabra.
Przez okno dostrzega matk. Boena zmierzaa do domu zamaszystym krokiem, pod rk
trzymajc starsz kobiet w chustce. O dziwo, nie miaa w ustach nieodcznego peta. To
Iwon zaniepokoio. Krawcowa zostaa polecona przez Piotra. Prosi, by godnie j
traktowa.
Aa to moja kuma uprzedzi. Praktycznie naley do rodziny.
Praktycznie, bo wikszo jego autentycznych bliskich ju nie ya lub stroia sobie
grb, jak ludzie w wieku Iwony nowy dom.
I jeszcze taki stary sykna Anka do Kasi. Mgby by moim dziadkiem.
Kurde, chyba pradziadkiem. Mojemu dziadkowi daleko do szedziesitki odpara
znacznie goniej Kasia. Nagle odrzucia spdnic ze wstrtem. Widziaa? S na niej
larwy moli.
To nie ruszaj! Iwona zgniota w rkach fruwajcego owada i odoya spdnic na
miejsce. Odwrcia si do drugiej przyjaciki i fukna: Wszystko syszaam. Jest stary,
ale dobrze mnie traktuje.
A jak bdziesz si z nim caowa? On ma wsy!
Najwaniejsze, e zby ma swoje skwitowaa Kasia. Bo bez zbw to ciko.
Wiem, bo jak Genkowi wybili po zabawie, miaam okazj dowiadczy.
Ma? upewnia si Ania. Ale zaraz wykrzywia twarz w gecie obrzydzenia.
Machna rk. Waciwie to wol nie wiedzie.
 Iwona patrzya na przyjaciki z politowaniem.
Nie bd musiaa si z nim caowa.
Jak to? Przecie to twj m.
Nie bd i ju.
A co ci to obchodzi? Kasia jeszcze przygonia muzyk w telefonie. Na tapecie
bya teraz Margaret. Jest bogaty. Dobrze robisz, Iwek.
Wycigna pilnik z celofanowej torebki pikowanej la Chanel i zacza zawzicie
wygadza uszkodzony paznokie. Rowy lakier odpryskiwa patami, ale si nie
przejmowaa. Kiedy bya w poowie roboty, wyja lakier i nie trudzc si zmywaniem
starego podkadu, zaszpachlowaa braki. Suszya paznokcie, machajc gwatownie rkami.
Przypominaa teraz wyrzucon na brzeg foczk. Paznokcie jeszcze nie doschy, kiedy
wskazaa strj weselny.
Jak ma koleg, to ja te mog co takiego woy. Im starszy, tym lepszy. Szybciej
umrze.
A jak Quaku przyjdzie na wesele? odwaya si zapyta Ania.
Nie przyjdzie. Iwona zmierzya j spojrzeniem, ale koleanki zaraz nabray wody
w usta i popiesznie rozsiady si na skrzypicym tapczanie. Zajy si zagldaniem pod
foli i sprawdzaniem telewizora. Bya szczerze zdziwiona, e tak szybko umilky.
Jak przyjdzie i narozrabia, nie yje usyszaa za plecami stanowczy gos matki. To
wyjaniao nag pokor przyjaciek.
Obok Boeny, na stoliku zrobionym ze starego singera, nowo przybya staruszka
rozkadaa ju kolorowe nici. Zdja z gowy wzorzyst chust i rozoya na ramionach,
jakby w ten sposb owiadczaa, e jest gotowa do przymiarki. Prawie cakiem biae
wosy miaa splecione wok gowy w cienki warkocz i przypite kokwkami. Iwona
z trudem pokonaa wstrt. Skina jej gow, ale nie ruszya si na krok, cho staruszka
wygldaa mio. Prawie nie miaa zmarszczek, a jej jasne zielone oczy wydaway si
uosobieniem agodnoci. Niestety, okrutnie mierdziaa. Za paznokciami miaa czarne
pksiyce. Najwyraniej dawno si nie mya i z pewnoci miaa problem z trzymaniem
moczu. Iga draa jej w rkach. Zdawao si, e nawleczenie nitki zajmie jej wieczno.
Trudno byo uwierzy, e to najlepsza hafciarka w okolicy i mistrzyni krawiectwa
ludowego. Na dodatek niemowa. Odkd przysza, nie wydaa z siebie adnego dwiku.
Co tak stoisz? zbesztaa Iwon matka. Przebieraj si.
Po czym klapna w zapadnitym fotelu i odpalia papierosa. Mimo wieku ubieraa si
w stylu koleanek crki. Rowa sukienka z bolerkiem eksponowaa liczne opony na
brzuchu. Czarne pozacigane rajstopy w zestawie z biaymi saszkami z lumpeksu nie
poprawiay sprawy, ale Boena uwaaa, e tak wyglda modziej. Caa si rozpromienia,
kiedy dziewczyny zachwycay si jej megastylem.
 Pani Aa wemie miar i na jutro strj bdzie jak dla ciebie szyty. A jeli chodzi
o Quaka matka zawiesia gos i przeniosa wzrok kolejno na wszystkie obecne
dziewczta nie ma ju nikogo takiego. Przynajmniej dla mnie. A skoro go nie ma, to ani
on, ani nikt do niego podobny nie zepsuje ci ycia. Ju o to zadbam. Nie powiem, lubiam
cwaniaka. Wiedzia, jak rozmawia z teciow. Ale mia swoj szans i j zmarnowa.
Cae szczcie, bo skoczyaby jak ja. W tej norze. Powioda ramieniem po zatchym
lokalu i posmutniaa.
Dziewczta zaczy chichota nerwowo. Iwona przeamaa wstrt. Podesza do gocia,
podaa weselny strj. Kiedy si rozbieraa do naga, nikt nie opuci pokoju. Nie byo gdzie
wyj. Za przepierzeniem w kuchni dwaj bracia odsypiali pracowit noc. Wrcili z roboty
o wicie i matka zabronia im przeszkadza. Obiecali opuci dom w ostatniej chwili, gdy
wypeni go kobiety i rozpocznie si rytua pieczenia korowaja.
Krawcowa wykonaa swoje zadanie w niecay kwadrans. Iwona niepotrzebnie martwia
si o jej parkinsona. Iga w powykrcanych reumatyzmem palcach zawodowo zataczya
swinga, a potem spocza w tekstylnej poduszeczce, ktr przyniosa ze sob starucha. Aa
sprawnie oznaczya szpilkami miejsca ponownego przeszycia. Przyfastrygowaa cicie na
rkawach. Przysza panna moda odetchna z ulg, kiedy moga si ju odsun. Kobieta
na poegnanie skina tylko gow. Gestem przeczcym odmwia wzicia banknotu, ktry
matka Iwony dla niej przygotowaa, i zabrawszy do przerobienia jedynie bluzk, fartuszek
i kamizelk, wysza. Tak samo bezszelestnie, jak si pojawia. Zosta po niej tylko
nieprzyjemny zapach.
Ale baba-jaga achna si Kaka, zatykajc jednoczenie nos. To on j przysa?
Niezy pocztek nowego ycia.
Cicho, gupia! Wiesz, jak si tu niesie? Boena zgromia j i natychmiast kazaa
otworzy okno. Sama uchylia drzwi i zacza intensywnie macha rcznikiem.
Ale jutro strj nie bdzie tak mierdzia? zainteresowaa si Ania. Przecie ludzie
bd skada Iwonce yczenia. Caowa j.
Wszystko jedno matka Iwony zamiaa si nieprzyjemnie. Rozpylia odwieacz
powietrza i odpalia now fajk od poprzedniej. Wytrzyma jeden dzie. Potem bdzie
ya jak cesarzowa. A wy zostaniecie tutaj.
W tym momencie usyszay biaoruskie piewy. Szpalerem zaczy wchodzi do
mieszkania kobiety z ciastem, smakoykami i domow kiebas, ktr daroway Iwonie
z celebracj. Niektre, take mode, byy w strojach inspirowanych ludowymi. Ktra
przyniosa rcznie upleciony wianek z ywych kwiatw. Zaoya go Iwonie na gow.
Najstarsza podaa jej ukraisk kos. Czarny warkocz faktycznie by gruby na pi
i dugi na p metra. Splot precyzyjny, wski. Przypomina kos yta. A trudno byo
uwierzy, e to jedynie treska. Najstarsza kobieta wygosia patetyczn przemow.
To po rusku? Kasia nachylia si do Anki.
 A bo ja wiem?
Po biaorusku umiechna si Iwona. Nie strugaj idiotki. yjesz tu od dziecka.
Po chwili w mieszkaniu byo ju mnstwo nieznanych Iwonie kobiet. Te starsze
opowiaday o swoim zampjciu. Mode, z wosami rozpuszczonymi na rusak lub
zaplecionymi po sowiasku, w kwiecistych sukienkach i glanach, pieway na gosy
o urokach bycia panienk. Najstarsza z matek zacza zagniata ciasto. Potem do roboty
wziy si pozostae.
Wycigny na rodek garnek z wyronitymi drodami i poczyy ze skadnikami ze
stou. Kiedy ciasto byo gotowe, zadaniem przyszej panny modej byo ulepienie figurek
swojej i narzeczonego stojcych pod symbolicznym drzewem. Kada z niezamnych
kobiet dokadaa do korowaja swoj gazk. Na znak powodzenia modej parze i dobr
wrb szybkiego wesela dla siebie.
Wsy, zapomniaa o wsach! krzykna do Iwony Kaka, wzbudzajc radosn
salw miechu. Z impetem dooya do figurki pana modego cienk rolk z ciasta. Figurka
natychmiast si zamaa. Gwka laleczki poturlaa si po linoleum, zbierajc po drodze
wszystkie koty z kurzu.
Na chwil zapada cisza. Kobiety wpatryway si w najstarsz Biaorusink.
Cholera, nie chciaam. Winowajczyni zasonia usta doni. Prbowaa artowa:
Ale twoja twardo stoi. Niele wysza, chlebowa Bejnar.
Nikt si nie rozemia. Jedna z kobiet podniosa gwk udawanego Bondaruka,
opukaa i na powrt przylepia j do figury pana modego.
Poyje chopak jeszcze dugie lata i dzieci spodzi gromad orzeka mistrzyni
ceremonii. A korowaj duy bdzie. Takiego jeszcze nie widziaam. Dobre ci ycie
czeka, dziauczynka. Byle tylko dobrze si wypiek. Teraz wystarczy tylko zaglda, czy
temperatura waciwa.
My zastajemsia, chtoci zgubiusia[3] zaintonowaa dziewczyna w bluzie
z kapturem.
Iwona odwrcia si w jej kierunku. Ale dziewczyna ju wyja telefon i wczya
piosenk:

Niewiadomyja odkazy, miortwaje licie

Usio toje, szto byo, i toje, szto budzie.
Mienawita dla mianie uo bolsz nie isnuje,
Zastajusia oudzin zwyczajna jak i zausiody,
Heta mora sztarmic nie spynic nikoli,
Hublaju kachannie, hublaju nadzieju
 I bolsz u kalarowyja sny ja nie wieru.
Hublaju kachannie, hublaju nadzieju
I bolsz u kalarowyja sny ja nie wieru

Ta piosenka nie bya ludowa. Ostra gitara, solidny bit, a jednoczenie wyrana linia
melodyczna.
Nieze to powiedziaa Iwona.
Zbuntowana blondynka w glanach i z prawosawnym krzyykiem w uchu rozpromienia
si.
To Hublaju kachannia. Amaroka. Podoba si? Taki biaoruski pop. Niezbyt ceniony
przez rockmenw, ale ja lubi.
Wycigna rk i przedstawia si.
Kinia jestem.
Iwona.
Ucisny sobie donie.
Kinga patrzya figlarnie na przysz pann mod, a wreszcie odwaya si dotkn jej
oliwkowej twarzy z nadmiern czuoci.
Zawsze jeste taka opalona?
Iwona pomylaa, e Kinga jest z tych, co wol kobiety, i zaraz si odsuna speszona.
W zimie troch bledn fukna. Jak byam dzieckiem, przezywali mnie Cyganicha.
Strasznie si wstydziam. Chciaam by taka biaa jak ty.
Mwi, e jeste kibolk, ale w sumie fajna z ciebie laska. Szacun za dystans do
siebie zamiaa si Kinga. Piotr to podobno mj stryjeczny dziadek, cokolwiek to
znaczy. Aa to moja ciotka. Ju j poznaa? Nie cierpi jej odwiedza.
Schwycia si za nos i zachichotaa.
Rodziny si nie wybiera. Iwona umiechna si, pozdrawiajc oczami matk na
drugim kocu pokoju. Najlepiej wychodzi si z rodzin na zdjciach.
Dokadnie podchwycia Kinga i dodaa: I zapachu nie czu.
Rozemiay si teraz obie. Iwona chwil jeszcze wpatrywaa si w teledysk na
wywietlaczu, ale Kinga zaraz wczya skadank Ilo i Siabry, ktra w tym towarzystwie
musiaa by prawdziwym hitem, bo kiedy tylko mode dziewczta usyszay lini
melodyczn popularnej piosenki, natychmiast dopady pann mod i zaczy wirowa.
Tacz, tacz krzyczay. I pacz. Niech matka pacze! Bez paczu nieszczcie
budzie.
Ale Iwona tylko chichotaa. Towarzystwo szalao w tacu midzy sprztami. Starsze
kobiety te podrygiway w rytm muzyki. Zanim pyta si zakoczya, pomieszczenie
wypeni zapach dopiekajcego si ciasta. Ktra zerkna i skrzykna pozostae. Zbiegy
si tumnie.
Kto zauroczy mrukna pod nosem Kinga i pucia oko do Iwony. Obie si
rozemiay, ale reszta im nie zawtrowaa. Traktoway wrb bardzo serio.
Korowaj rozrs si i nie mieci w piecu. Tymczasem wywietlacz wyranie
wskazywa, e do wyjcia ciasta zosta ponad kwadrans. Iwona zwrcia si do najstarszej
z kobiet:
Co teraz?
Gdyby to by piec kaflowy, rozebraybymy go i wyjy korowaj.
Inaczej zy znak?
Nawet skazy by nie powinno.
Jedna z kobiet chwycia oldskulow noki, ktr trzymaa w kieszeni kwiecistej
spdnicy, i wybiega w popiechu. Iwona zerkna na matk skonsternowana. Boena
wzniosa oczy do sufitu. Wida byo, e irytuje j niepokj goci. Znaa si na wypiekach
mniej wicej tak, jak na kowalstwie, ale tu chodzio o zabobon, a nie sprawy cukiernicze.
Biaorusinki zostay wysane przez Piotra. Bogacza, ktry ma odmieni los jej rodziny. Nie
moga sobie pozwoli na otwart kpin. Kopciuszek musi zosta krlow. Boena takiej
szansy w yciu nie miaa.
Moe wyjmiemy go w czciach? zaproponowaa niemiao. Odetnie si figurki.
Wyjdzie bez problemu.
Korowaj musi by nienaruszony. Kady jutro bdzie si mu przyglda odpara
najstarsza po swojemu. I dodaa stanowczo: Nie ma wyjcia. Trzeba rozbi piekarnik.
Matka Iwony wstaa.
Po moim trupie. Ten sprzt kosztuje wicej ni moje mieszkanie.
Zapada nieprzyjemna cisza. Najstarsza Biaorusinka i Boena mierzyy si chwil
wzrokiem.
Spali si powiedziaa tamta. Powtrzya to samo po polsku.
Upiecze si nowy. Mniejszy. Moe wtedy wyjdzie razem z tym wiechciem.
Biaorusinka rozoya rce.
Wasza wola, matko, ale le yczycie crce. Jeli ciasto si nie uda, szczcia nie
budzie. Korowaj to dar. Nie wolno kusi losu.
Mam gdzie te wasze ruskie przesdy! krzykna nagle Boena. Teraz ju si
wcieka. To tylko kawaek drodowego ciasta, do cholery.
W drzwiach zrobi si zator. Kto przepycha si w przeciwnym kierunku. Spado kilka
paszczy z wieszaka. Rumor by straszliwy. Wszystkie oczy natychmiast zwrciy si
w stron wyjcia z mieszkania.
W przedsionku sta niewysoki mczyzna z zaczesk biaych wosw do gry
i papierosem w kciku ust, jak u Haski. Mimo swoich szedziesiciu lat wci obdnie
przystojny, gwnie przez, zdawao si, umiechnite, bkitne oczy. Twarz mia jednak
zbola, szczk za zaciskaa zo.
Znalazam ojca panny modej. Pan Dawid rozbierze piec. Uratujemy korowaj!
krzykna rumiana kobieta. Ta sama, ktra wczeniej wybiega jak poparzona ze star
noki w doni. Oczekiwaa pochway, radoci pozostaych, bo pieczenia korowaja nie
mogo zakci przybycie adnego mczyzny poza ojcem panny modej, ale spotka j
tylko gromki gniew Boeny.
Won z mojego domu!
Kobiety odsuny si bojaliwie.
Fora ze dwora ponowia rozkaz Boena, a na wypadek, gdyby ktra nie dosyszaa,
dodaa: Won, powiedziaam! Nie rozumiecie po polsku, baszmaki?
Te z tyu zaczy dyskretnie wychodzi. Chwil pniej tum si przerzedzi. Mczyzna
nadal jednak sta bez ruchu, jakby nie sysza sw ony. Interesowaa go wycznie crka.
Iwona odruchowo cofna si dwa kroki w ty.
Dobrze, e mnie tu zawoalicie, matko powiedzia do kwiecistej spdnicy. Nic
o tym nie wiedziaem. Wszyscy w miecie wiedzieli, a ojciec panny modej nie. Nie daem
bogosawiestwa na ten lub i zgodzi si nie zamierzam.
Wszyscy wypierdala! Boena wpada w furi. Rzucaa w Biaorusinki
przyniesionymi przez nie kwiatami, prezentami, chlebem. Szarpna za kabel i wyczya
piec. Koniec imprezy.
Tymczasem Dawid Sobczyk podszed do crki. Sania si na nogach. Nie trzewia
najwidoczniej przez wiele ostatnich dni. Daa si przytuli, ale po chwili wyrwaa si
i schronia pod cian wystraszona. Pokazywaa co matce na migi, lecz ta na ni nie
patrzya. Zbliaa si do ma, jakby zamierzaa go uderzy.
Nie pozwol ci wyj za tego starego koza owiadczy bardzo spokojnie ojciec.
Podnis do. Co bysno. W pokoju zapanowaa panika. Przeraone kobiety
przepychay si jedna przez drug do wyjcia, a zostay tylko koleanki Iwony. Boena
zwrcia si do nich. Przeklestwo wypowiedziaa jak pieszczot.
To nie kino. Spieprza. A jak ju bdziecie po drugiej stronie drzwi, zawoajcie
moich chopcw. Migiem, bo psami poszczuj.
Potem wykorzystaa moment nieuwagi ma i rzucia si na niego z piciami. Dawid
odepchn Boen, upada na podog. Sukienka poddara si, ukazujc biae majtki
przewitujce przez czarne pozszywane na pupie rajstopy. Noyce do cicia kurczakw
nadal tkwiy w rku ojca dziewczyny. Dawid podszed i chwyci crk za rami. Trzyma
j ciasno jak w kleszczach. Iwona zorientowaa si, jak bardzo si mylia. To nie by kac.
Ojciec by napruty jak meserszmit.
Czy ty wiesz, za kogo idziesz?
Zostaw j! bagaa matka. Nie rb jej krzywdy!
Dawid zamar, rozejrza si. Wok nie byo ju nikogo poza crk i on.
T star jdz te zajad, jeli bdzie trzeba zwrci si do crki i wskaza Boen.
Nachyli si do ucha Iwony i obniy gos do szeptu: Bondaruk to syn mordercy
i onobjca. Gwno mnie obchodzi, ile ma biletw NBP. Sprzedaa ci ruskowi.
Kacapowi. Rozumiesz? Cae miasto si ze mnie mieje. Za ile sprzedaa swoje dziecko,
cierwo? Wymierzy ostrze w kierunku ony.
Co ty chrzanisz, dziadygo?
Boena wstaa, obcigna sukienk. Wydawaa si ju opanowana, bo za plecami
Dawida dostrzega skradajcych si na odsiecz synw. ubry to nie bya krew Sobczyka.
Ich ojciec palacz w tartacznej kotowni zmar na udar w wieku niespena dwudziestu
dziewiciu lat. Osieroci trzech synw i zostawi niezaradn, modziutk wtedy
i przeliczn Boen bez rodkw do ycia. Tym samym dziewczyna z trjk dzieci,
dokadnie w wieku Iwony, zostaa nagle wdow. Musiaa si wzi w gar. By utrzyma
rodzin, prbowaa wtedy wszystkiego: sprztania, szycia, wreszcie dyskretnych usug
towarzyskich. To okazao si najatwiejsze i najlepiej patne. Jedyna dziaajca agencja
w okolicy znajdowaa si w Biaowiey. Lenik za, zakadowy hotel w Hajnwce,
potrzebowa czasem kogo bliej, w miecie i na ju. Najlepiej z nieoczywistym
wygldem. Boena te warunki speniaa. Cho trudno w to dzi uwierzy, przypominaa
wtedy Audrey Hepburn, bardziej kobiet-dziecko ni seksbomb. Tak jak Iwona nosia
grzywk rwno przycit nad brwiami i pdugie wosy. Czarne jak heban, ktre po niej
odziedziczya w genach crka.
Notablom, do ktrych przyjedaa na telefon, nawet nie przyszo do gowy, e mogaby
wiadczy takie usugi, wic kiedy wchodzia do restauracji, sdzili, e jest zwyk
pokojwk. Do klientw jedzia tylko przed poudniem, kiedy dzieci byy w przedszkolu,
a potem w szkole. Nocek nie braa nigdy. Nie afiszowaa si te now profesj. Ssiadom
powiedziaa, e wymienia w hotelu pociel, co w jakim stopniu byo prawd, bo po jej
wyjciu zawsze przecie zakadano gociowi now. Korzystajcy z jej usug panowie byli
zwykle dobrze sytuowani i co waniejsze nietutejsi, wic kadej stronie zaleao na
dyskrecji. Tak zreszt poznaa Dawida Sobczyka wtedy rzutkiego inyniera z Eku, ktry
do Hajnwki wpada raz w tygodniu na delegacj. Zakocha si w niej jak sztubak.
Zapewnia, e si ni zaopiekuje, przyjeda z prezentami. A to ksieczka dla dziecka,
jaki krem, moskiewski odiekoon czy poczochy. O lubie nie wspomina, ale Boenie nie
zaleao na biaej sukience.
Raz wystarczy zapewniaa. Nie potrzebuj papierka, by kogo pokocha.
Odkd spotykali si prywatnie, Dawid przesta zostawia jej pienidze. Wtedy mylaa,
e to z szacunku. Nadal przywozi jedzenie, drobiazgi do domu, upominki. W kocu
zostawi torb z ubraniami, by nie wozi ich w t i nazad. Nie skomentowaa. Nie
zagldaa do niej. Wiedziaa, co to znaczy. Chcia si u niej zakotwiczy. Tak bardzo
chciaa wierzy, e tym razem to bdzie na zawsze. e mier ich przedwczenie nie
rozczy. Przez lata bya sama. Mona powiedzie, przyzwyczaia si do samotnoci.
Z dziemi zreszt nie bya ona tak dotkliwa, Boena wci miaa co do zrobienia. Tym
bardziej wic, w wieku trzydziestu omiu lat, nie udzia si, e dostanie jeszcze jedn
szans na zwizek. Ale wszystko wygldao coraz powaniej. Dlatego bya przeszczliwa,
kiedy okazao si, e znw jest w ciy.
To bdzie tylko takie wiksze poronienie straszy j doktor Malinowski, najlepszy
w tamtym czasie ginekolog w miecie. Lepiej niech pani nie robi sobie nadziei. Dobrze
radz.
Dbaa wic o siebie, jak o jajo Faberg. Przybraa znacznie na wadze, cho zawsze
szczycia si doskona figur i wcale nadmiernie si nie objadaa. Jakby organizm starajc
si chroni pd, czyni j coraz wiksz. Rysy twarzy jej si pogrubiy. Wosy zaczy
wypada, wic musiaa je ci. Przestaa ju by podobna do Audrey, ale si tym nie
przejmowaa. Miaa przecie ukochanego, ktry cho przyjeda rzadko, to zawsze by
troskliwy i opiekuczy. Rozumiaa, e w Eku mia prac, nie mg tego wszystkiego tak
natychmiast porzuci. Poukadanie spraw wymaga czasu, a ona bya cierpliwa. Wierzya,
e czeka ich wietlana przyszo. Planowaa wsplne ycie, dekorowaa mieszkanie,
robia na szydeku ciuszki, szya, haftowaa. Czua, e dziecko zwie ich jeszcze bardziej.
I nie stracia tej ciy. Kiedy w szstym miesicu przysza na kontrol, lekarz bardzo si
zdziwi.
Taka wida wola boska rzek. Ale nawet jeli uda si pani urodzi, to jakiego
mongoa.
Nie przeja si jego gadaniem. Zrzucia to na karb stereotypw. Wiedziaa, e bdzie
najstarsz ciarn na porodwce. Niemal ca ci zniosa doskonale i nigdy nie czua
si pikniejsza, szczliwsza. Pord miaa lekki, naturalny. Crka przysza na wiat
w niedziel o dwudziestej pierwszej. Waya dokadnie cztery kilogramy. Urodzia si
w czepku i bez zespou Downa. Rozkoszny Dawid przyjecha z Eku nastpnego dnia
z bukietem r i powidami liwkowymi, by mleko Boeny byo lekkostrawne i creczka
nie miaa kolek. Zdawao si jej, e wprost szala ze szczcia. Wybra crce imi Iwona,
bo tak adnie si zdrabnia: Iwu, Iwek. Byle nie Iwonka.
Tylko starsi synowie byli z ojczymem w konflikcie. To oni pierwsi przejrzeli go na
wylot. Znali te numery, gdy sami je stosowali. Dawid mieszka z nimi zaledwie kilka
miesicy dwa tygodnie pod koniec ciy Boeny i reszt po narodzinach crki. Wtedy ju
nie tylko nie zostawia kochance pienidzy, ale jad i y za gotwk Boeny, w jej
mieszkaniu. Upominki si skoczyy, troska rwnie. Na jaw za zaczy wychodzi wady.
Na przykad niewyczerpana mio do wdki. Szybko znalaz w miecie kompanw,
z ktrymi spdza wicej czasu ni z Boen. Mwi jej, e szuka tu pracy, chciaby
zapewni im godziwy byt, kupi wiksze mieszkanie.
Boena mu wierzya. Rozumiaa, e takie sprawy zaatwia trzeba przy stole. Kiedy
prosi o oszczdnoci na apwk, by dosta etat w tartaku, daa mu bez sowa. Tak samo
na kurs, ktry by konieczny, by mg startowa na stanowisko kierownika suszarni. Bya
dumna, e ma tak mdrego mczyzn u boku. Nie byo dnia, by nie wynosia pustych
flaszek do zwrotu, bo Dawid by zbyt zmczony caonocnymi spotkaniami z VIP-ami, ktrzy
go protegowali.
Lampka jej si zapalia, kiedy trzeba byo zarejestrowa ma w urzdzie. Mimo
obietnicy, e pjd tam razem, Iwona za dostanie jego nazwisko, wci lea pijany jak
koda. Potem bdzie mwi, e tak si cieszy z narodzin dziecka, a ppkowe przecigno
si do kwartau. Przeoyli termin.
Ale nastpnego dnia do domu Boeny zastuka facet w garniturze i zada, by zapacia
dugi ony Dawida. W przeciwnym razie zaatwi, by kto inny z gminy dosta jej
mieszkanie, a ona wraz z dziemi wylduje na bruku. Tak na jaw wyszo, e uno: idealny
kochanek skama o rozwodzie, duo: straci prac i szukaj go wierzyciele, tre: Dawid jest
alkoholikiem. Ukry si u niej przed caym wiatem, by nie oddawa pienidzy, ktre ju
dawno temu przepi.
Kobieta natychmiast oprzytomniaa. Zacza skada puzzle w cao. I w jednej chwili
poja swoj sytuacj. Wszystko, co Dawid jej opowiada, byo bajk. Podja jedyn
suszn decyzj. Kiedy mwia, e byo to trudne w tamtym czasie jeszcze wierzya, e
go kocha. Dzi, choby j przypalali, nie potwierdziaby tej wersji. Pojechaa do urzdu,
w papiery Iwony wpisaa swoje nazwisko, w rubryce ojciec za: nieznany. Nastpnie
wystawia rzeczy ukochanego za prg. Nie byo tego wiele. Jedna, w poowie pusta, torba
i kilka pustych flaszek. Tej obrazy Dawid nie mg jej darowa. Codziennie robi jej
pieko. Wyrzucia go z domu, uywajc siy synowskich ramion. Od tamtej pory nie miaa
ju adnego faceta. Mwia, e wyczerpaa limit mioci, ale to nie bya prawda. Kiedy
Ireneusz i Wadysaw doroli, skutecznie wykorzystywaa ich do obrony przed
nachodzcym ich przez lata Dawidem. Nie chcia si pogodzi z tym, e odebraa mu
crk, cho wszyscy w miecie wiedzieli, e jest jej ojcem.
Teraz Boena miaa nadziej, e go zagada, odwrci uwag. Mwia spokojnie, udajc
skonn do negocjacji.
Piotr nie mia adnej ony. Iwona bdzie pierwsz. Poza tym, co ty masz do gadania?
Jest dorosa.
 Ojciec da si zwabi w puapk.
Wszyscy o tym wiedz. Odwrci si plecami do drzwi. arysa, ta Biaorusinka,
zagina bez ladu. Prawie poszed za to siedzie. Mariola, crka rzenika, wolaa uciec
w wiat, ni z nim y.
I kto to mwi? zamiaa si Boena nieprzyjemnie. Pijak i zodziej. Oszust, jakich
mao. Nie suchaj go, crko. auj kadego dnia, ktry z nim spdziam.
Ty kurwo! Dawid zamachn si, ale rka mu si omskna. Zachwia si i upad.
Z trudem pozbiera si z podogi.
Iwona podniosa gow. Wpatrywaa si z pogard w pijanego ojca. Wstydzia si za
niego, bo wida on nie potrafi.
Jaka Biaorusinka? spytaa. O co chodzi?
Nie wiesz? zdziwi si. Cae miasto postawili na nogi. Strzeli jej w twarz na
wylotwce na Biaystok. Spytaj go. Moe ci odpowie, co zrobi z jej trupem. To kacap!
Stary, pody kacap. Typ najgorszy ze wszystkich.
Nie dokoczy. Synowie unieruchomili go, podnieli i jak worek ziemniakw wyrzucili
za drzwi. Noyczki, ktrymi grozi kobietom, okazay si obustronnie tpe. Ale wyglday
efektownie, trzeba to przyzna. Ireneusz schowa je do buta jak up wojenny.
Zbieraj si, tatulku. Nic tu po tobie! Poczstowa go kopniakiem w gow, zanim
Dawid zdy si zasoni. Stary, a gupi. Jak Boga kocham. Gdzie ty rozum miaa,
matko.
Chwil potem w pokoju nie byo ju nikogo. Boena na zewntrz rozprawiaa z synami.
Zbiegli si ssiedzi. Wsplnie, w asycie kpin, przegonili agresora z osiedla.
Iwona z cikim westchnieniem opada na stary tapczan. To bya jej rodzina, jej ycie.
Moga si udzi, e od nich ucieknie. Jak? Dokd? Kilka ulic dalej ojciec te przyjdzie
i bdzie j drczy. Matka rozstawiaa j po ktach, jakby bya nadal dzieckiem.
Braciszkowie ratowali j, kopic innym tyki albo przetrcajc kolana. Wszystko w dobrej
wierze. A ona nie ma nic do powiedzenia. Kto pyta j o zdanie? Takie sytuacje to byo jej
dziecistwo, dojrzewanie i teraniejszo. Kim jest arysa? O co chodzio ojcu? Spojrzaa
na piec i pomylaa, e szczcie jak zwykle j ominie. Korowaj by paski jak nalenik,
a do tego spalony.
Otworzya drzwiczki, wycigna kawaek wierzchniej czci. Gwka pana modego
nie bya zwglona. Odgryza j od figurki. Gdyby wszystko poszo dobrze, ciasto byoby
wspaniae. Rozpywao si w ustach. Rozpakaa si gono i przypominaa sobie sowa
Kingi: Pacz, teraz pacz, a szczascie jutro budzie. Gwno prawda. Byoby, gdyby,
prawie byy w jej yciu jak mantra. Iwona zawsze bya prawie u celu.
Wtedy usyszaa skrzypienie. Drzwi szafy si uchyliy i wyjrzaa z nich gruba Kaka.
Miaa na gowie spdnic od jej weselnego stroju. Zakrya si ni jak narzut
i przypominaa Buk z Muminkw. Iwona omiota spojrzeniem pobojowisko, potem
przebran za ni koleank i wybuchna gromkim miechem przez zy. Miaa ju pomys,
jak odczyni urok.
Sasz obudzi dwik przychodzcego esemesa. Otworzya oczy i przez chwil nie moga
sobie przypomnie, gdzie si znajduje. Sufit uoony by z gipsowych kasetonw udajcych
sklepienie paacu. Dopiero rzut oka na cian ozdobion kolosaln gow Minotaura
upewni j, e jest prawie na miejscu. Motel ubr, bo zapewne eb tego zwierzcia zdobi
apartament nowoecw, w ktrym spaa tej nocy, znajdowa si przy wjedzie do
miasteczka. Przez roboty drogowe i objazdy na autostradzie Zauska dotara do Hajnwki
grubo po drugiej w nocy. Wiedziaa, e od razu po przyjedzie nie bdzie w stanie zasn.
W drodze wypia tak ilo kaw i napojw izotonicznych, e bya ostro nakrcona.
Zamierzaa t energi wykorzysta do pracy. Kiedy zobaczya neon ubr ( nie
dziaao), bez wahania wjechaa na parking i wzia jedyny wolny pokj. Mieli nawet Wi-
Fi.
Odpalia komputer i na jednym oddechu dopisaa p rozdziau o Osie. Zrobia te list
pyta dodatkowych, jeli uda si namwi winiark do bada. Zasna grubo po pitej
wyczerpana, ale z poczuciem dobrze spenionego obowizku. Lubia stan chwilowej
satysfakcji Syzyfa. Znw udao si wtoczy kamie na gr. To nic, e za chwil gaz si
stoczy i nastpnego dnia bdzie si trudzia ponownie.
Zerkna na star delban. Wskazywaa kwadrans po dziesitej. O tej porze Sasza
powinna ju by w gabinecie dyrektora Ciszyni. Przez telefon lekarz nie sili si na
uprzejmoci. Wrcz przeciwnie. Robi wszystko, by zniechci j do przyjazdu. Zgodzi si
na wizyt dopiero wtedy, gdy przedstawia si jako przedstawiciel organw cigania.
Dziaania operacyjne, zastrzega. Nie majc innego wyboru, ustali termin spotkania na
sobot i kwano podkreli, e robi dla niej wyjtek. Audiencja miaa zaj godzin, ale
wygldao na to, e w najlepszym razie Zauska wykorzysta z niej poow. To nie miao
znaczenia. Jeli lekarza dopadnie, uzyska to, po co przyjechaa. Potrzebowaa odpowiedzi
tylko na jedno pytanie. Gdy otrzyma t informacj, bdzie wiedziaa, czy musi planowa
popieszny wyjazd z kraju, czy te czeka j cakiem nowy, spokojniejszy rozdzia ycia,
a powrt do firmy bdzie tego ukoronowaniem.
Niech to szlag!
Popiesznie wcigaa dinsy. Soce wdzierao si do pomieszczenia przez szpary
wci zasunitych kotar. Czua piach pod powiekami i sucho w ustach od wypalonych
w nocy papierosw. Szczoteczki do zbw oczywicie zapomniaa. Wycigna z dna
walizki zmit koszul, ale zmienia zdanie i woya biae polo oraz granatowy rajtrok.
Pod szyj zawizaa francusk apaszk. To by jej dyurny strj wyjciowy. Nie wymaga
prasowania i w kadych okolicznociach robi pozytywne wraenie. Biegajc po
hotelowym pokoju, rozczesywaa wosy, zbieraa nieliczne rzeczy do walizki, pakowaa
komputer i mya zby palcem. W kilka chwil bya gotowa do wyjcia. Ruszya do recepcji,
poprosia o rachunek. Czekajc, a recepcjonista cignie z jej karty naleno za pokj,
zerkna na wywietlacz telefonu.
 Wszystkie trzy wiadomoci wysa Duchnowski. Zachcony wczorajsz dobr pass
prbowa z ni flirtowa. Oczywicie w swoim stylu. To byy raczej koskie zaloty. Nie
odpisaa na dwie seksistowskie uwagi, ale Uwaaj na ubronie zmusio j do umiechu.
Wybiega z hotelu bez niadania, cho recepcjonista zapewnia, e maj jedyny
szwedzki st w kraju, w ktrego ramach podaj na niadanie zestaw solonej soniny
z cebul i kwaszonym ogrkiem. Przekna lin. Od wczorajszego niadania przed
strzelnic nie zdya nic zje. Obiecaa, e sprbuje lokalnego przysmaku nastpnym
razem.
Kiedy jednak wczya si do ruchu i zamiast tablicy z napisem Hajnwka powita j
billboard tutejszych zakadw misnych Nesteruk i spka, gd min. Z plakatu
umiechay si do przyjezdnego trzy rowe winki. Nad ich gowami widnia slogan
reklamowy: Razem w przyszo.
Budynek Ciszyni, bo tak prywatny orodek caodobowej opieki dla zaburzonych nerwowo
i psychicznie nazwa jego zaoyciel doktor Janka Zin, ukryty by w sercu brzozowego
parku, na tyach klasztoru sistr Klarysek przy ulicy Lipowej. Otaczao go drewniane
ogrodzenie pomalowane we wzory imitujce biaorusk wyszywank.
Sasza wjechaa na parking po brukowej kostce. W bramie pod budynkiem gwnym
mina si z czarn limuzyn, ktra pdzia z tak prdkoci, e omal nie staranowaa jej
niebieskiego uniaka. Kierowca limuzyny otyy ysol z kuriozalnymi wsami rozoy
rce w gecie irytacji. Podniosa do na znak przeprosin. Twarzy czowieka, ktry siedzia
na miejscu pasaera, nie widziaa. Musia to by jaki lokalny VIP, bo tylne szyby auto
miao przyciemnione.
Zaparkowaa kolawo, zajmujc dwa miejsca, ale nie przeja si tym zbytnio. Poza
subow furgonetk z logo piy tncej drewno parking wieci pustkami. Wysiada
i popiesznie wysypaa na mask wozu prawie wszystkie przedmioty z torby. Cisz
przeci lament dzwonw wzywajcych wiernych na liturgi do pobliskiej cerkwi.
Saszetka z dokumentami bya jak zwykle na samym dnie. Odetchna z ulg, bo przez
chwil obawiaa si, e tyle kilometrw pokonaa bez dokumentw i nie tylko jej tutaj nie
wpuszcz, ale w razie kontroli drogowej miaaby kopoty. Wyja dowd osobisty
i zapobiegliwie przeoya go do kieszeni. Reszt przedmiotw wrzucia byle jak do torby.
Rozejrzaa si.
W gbi kameralnego parku wygrzewali si na socu pensjonariusze. Wikszo
siedziaa na aweczkach. Kilka par spacerowao w okolicy oczka wodnego. Dziewczyna
w kwiecistej sukience odpoczywaa przy fontannie w nienaturalnej pozie. Jej jasne wosy
rozwiewa wiatr. Wtedy w zarolach Sasza dostrzega malarza. Sta przed pustym
blejtramem, odwrcony do niej plecami. Nie miaa szansy widzie jego twarzy, ale serce
natychmiast zabio jej szybciej. Cofna si p kroku. Wygrzebaa z torby okulary.
Niewysoki blondyn, nogi wygite w uk jak u kowboja, niebieska kangurka. Wpatrywa si
badawczo w wyginajc si przed nim rusak. Saszy zajo chwil, by poj, e
dziewczyna pozuje. Mczyzna pochyli si teraz do koszyka, wyj farby i wymiesza je na
palecie. Sasza wyranie widziaa teraz jego profil. Spiczasty nos, wydatny owal szczki,
gboko osadzone oczy. To tylko kto podobny. Odetchna z ulg i popieszya do budynku.
Orodek by opustoszay i lni, jakby kto spryska kady sprzt rodkiem
nabyszczajcym. W pododze mona byo si przeglda. Nie pachniao tu szpitalem. Nie
czu byo te potu ani wszelkich ludzkich wydzielin, charakteryzujcych tego typu jednostki
NFZ, w ktrych przebywaj ludzie z problemami psychicznymi. Panujca cisza cakowicie
wyjaniaa nazw tej placwki.
Kobieta w biaym uniformie za lad recepcji na pierwszy rzut oka te nie przypominaa
siostry Ratched. Obdarzya Zausk agodnym spojrzeniem i bez sowa wydaa plakietk
Go. Sasza ruszya wawym krokiem wzdu dugiego korytarza. Poza ni
i recepcjonistk nie byo ywej duszy. Niepokojc cisz przecina tylko dwik jej
podkutych butw. Sasza przez moment wtpia, e orodek normalnie funkcjonuje. Wielka,
nowoczesna przestrze wydawaa si cakowicie wyludniona. Zdawao si, e poza grupk
w parku nie ma tu adnych pacjentw. Potem Zauska pomylaa, e moe jest na oddziale
terminalnym.
Gdzie jest gabinet szefa? krzykna skonsternowana, kiedy dotara do zaomu
korytarza i poza paprotk na stojaku napotkaa tylko cian z tablic ogosze.
Dalej w gbi i pierwsze drzwi na prawo pado w odpowiedzi. Ale jest tylko
zastpca. Pan dyrektor musia ju wyj.
Sasza pdem zawrcia.
Byam umwiona. Przejechaam p Polski, eby si spotka z ordynatorem.
Dyrektorem kobieta nagle przestaa by mia. W jej oczach pojawia si czujno.
To jest placwka prywatna, a nie szpital. Cho przyjmujemy na obserwacj pacjentw
kierowanych do nas przez sdy czy biegych powoanych przez prokuratora. Pani
nazwisko?
Zauska. Profilerka spojrzaa na zegarek. Nadal byo kwadrans po dziesitej.
Wskazwki delbany stay w tej samej pozycji, kiedy si obudzia. Ktra godzina?
Trzy po dwunastej pielgniarka odpowiedziaa jak automat, nie przerywajc
przegldania papierw na biurku. Ksika goci wirowaa w jej palcach jak rysunki
w filmie animowanym. Wreszcie karty si zatrzymay. Sasza przechylia si za lad
i dostrzega wasne nazwisko z dopiskiem Policja prywatnie.
Dyrektor czeka na pani do wp do dwunastej. By troch zy. Specjalnie przyjecha
do firmy i wyszed dosownie przed chwil. Musiaa go pani min. Kierowca jeszcze
chwil temu tu siedzia. Na tym krzeseku pokazaa.
Nagle rozleg si odgos potnego odkurzacza. Sasza nie dosyszaa ostatnich sw
pielgniarki. Odwrcia gow i natychmiast poja, dlaczego jest tu tak sterylnie czysto.
Za jej plecami przejechaa wanie wielka maszyna czyszczca posadzki. Czowiek
kierujcy froterk mia na sobie uniform i czapeczk z daszkiem. Zlikwidowa najmniejszy
lad wdrwki Saszy do paprotki, a nastpnie skrci za rg i wyczy silnik. Sasza
wpatrywaa si w widowisko z niedowierzaniem. Takiego sprztu uywaj supermarkety
lub wielkie korporacje. Ciszynia musiaa mie spory budet, skoro sta j na profesjonaln
maszyn do czyszczenia podg i etat dla jej kierowcy.
Cholera westchna ciko. Odwrcia si ponownie do recepcjonistki. Szlag by
to trafi.
Pani z Warszawy?
Gorzej Sasza umiechna si przepraszajco. Z Gdaska. Dojechaam nad ranem.
Zaspaam. Wiem, e brzmi to idiotycznie, ale zegarek mi stan.
 Pielgniarka wpatrywaa si w Zausk zaciekawiona. Zamiast czujnoci pojawio si
szczere wspczucie.
Zapraszam w poniedziaek. Przeka, e pani bya.
Sasza opara si o blat. Wbia spojrzenie w piwne oczy kobiety. Mwia wolno,
wyranie artykuujc kad sylab.
W poniedziaek musz by z powrotem w Gdasku. Dokadnie o smej mam test na
strzelnicy. Musz pomwi z dyrektorem teraz.
Pielgniarka powoli krcia gow. Znw czujno.
Przykro mi.
To niewielkie miasto naciskaa Sasza. Gdzie on mieszka?
Nie mog. Niech pani zrozumie.
Piwne oczy teraz z trudem skryway strach.
Jaki telefon. E-mail?
Jest na stronie. Ale odczyta dopiero w poniedziaek. Dzi i jutro nie przyjdzie do
pracy.
Sasza podpara si pod boki.
Czyli spawia mnie pani?
To nie tak achna si pielgniarka. Naskrobaa adres mejlowy na kartce. Dopisaa
te numer telefonu. Mog suy tylko tym.
Sasza usiada na krzeseku z karteczk w doni i wybraa numer w komrce. Rozleg si
dzwonek telefonu na biurku recepcjonistki. Kobieta patrzya na migajc diod, ale nie
podniosa suchawki. Sasza zamiaa si nieprzyjemnie. Rozczya si. Telefon na biurku
recepcji umilk.
Sprytne mrukna. Wstaa i posza do wyjcia. Dziki za pomoc. Miego
weekendu.
Recepcjonistka zawahaa si, a potem ruszya za profilerk. Dogonia Zausk, kiedy ta
bya ju przy drzwiach.
Jest zastpca. Pani doktor przyjechaa do pacjentki. Moe poda komrk do
dyrektora? Jeli j pani przekona. Rozoya bezradnie rce i zastrzega: Ale wchodzi
pani na wasn odpowiedzialno.
Gdzie?
Pokj trzynacie, na pierwszym pitrze. I dowd poprosz. Musz zanotowa pani
dane.
Sasza wygrzebaa dokument. Gdy tylko pielgniarka przepisaa jej PESEL do ksigi
wej i wyj, wyrwaa go jej z rki i prawie biegiem ruszya do schodw. Bya ju na
pitrze, gdy usyszaa warkot maszyny czyszczcej. Sprztacz znw zatar jej lady.
Dziwaczne miejsce.
Trudno byo doktor Magdalen Prus nazwa klasyczn piknoci, ale z pewnoci bya
perfekcyjnie zrobiona. Wszystko byo w niej tip-top, jakby obcowa z jedn z madonn
Botticellego. Inteligentne spojrzenie jedynie uwiarygadniao cao ideau. Sasza
pomylaa, e taka kobieta z pewnoci oniemiela mczyzn, w kobietach za wzbudza
atawistyczn zawi. Zauska czua si przy Prus jak pucoowaty kocmouch. Naturalne
ciemnoblond wosy lekarka uczesaa z prostym przedziakiem na rodku gowy i spia
srebrn klamr. Zamiast biaego fartucha nosia dopasowan sukienk w niebieskie motyle,
cho by to raczej nieduy kawaek cienkiego jedwabiu, ktry jak druga skra otula jej
perfekcyjne ciao. W okolicy brzucha Sasza dostrzega niewielkie wybrzuszenie. Wida je
byo przy bliszym przyjrzeniu. Tylko wtedy, gdy suknia si napinaa. Lekarka musiaa mie
przekuty ppek i Sasza gotowa bya si zaoy, e tkwi w nim pokanych rozmiarw
diament. Obuwie, jak na rodzaj wykonywanej pracy, byo zdecydowanie na zbyt wysokim
obcasie, ale kobieta poruszaa si sprycie, z gracj. Kiedy Sasza dopada j w trakcie
wizyty u pacjentki jak si okazao, czternastolatki cierpicej na anoreksj lekarka
wyprosia j grzecznie z pokoju, a potem bez sowa otworzya drzwi swojego gabinetu
i kazaa czeka.
Sasza spodziewaa si przeprawy. Szykowaa fortele, jak przekona psychiatr do tego,
by zgodzia si odpowiedzie na jej pytania. Bya nawet gotowa si wyspowiada, liczc,
e jej historia urzeknie kobiet: o uwizieniu, naogu, pracy w CB i nieudanej akcji
przykrywkowej. Pod warunkiem e pani doktor zachowa wszystko w tajemnicy. Ale nie
byo takiej potrzeby. Prus od pierwszego spojrzenia wiedziaa, kim Sasza jest i czego chce.
Nie ma go ju u nas owiadczya zamiast wstpw.
Sasza zamara. Nie bya przygotowana na tak ewentualno. To by scenariusz
najgorszy z moliwych. Nawet przez moment nie braa go pod uwag.
Wic jechaam na darmo?
Chodzi pani o ukasza Polaka? upewnia si lekarka i wskazaa cienk teczk
z nazwiskiem pacjenta na grzbiecie. Przez cay czas trwania rozmowy trzymaa na niej
swoj wypielgnowan do.
Zauska poaowaa, e nie przyszo jej do gowy pomyszkowa wczeniej na biurku.
Teczka cay czas musiaa tam by. Nikt nie chowa jej w szafie pancernej. Potwierdzia
skinieniem gowy. Nie bya w stanie wydusi sowa wicej.
Obraz zabra ze sob dodaa lekarka.
Sasza a si zapowietrzya. W gowie tuka si jej jedna myl: ile jeszcze lekarka wie?
Mia go ze sob?
Obrazu poszukiwali bezskutecznie przez niemal cay okres trwania akcji. To on by
gwnym dowodem w sprawie. Powiedzieli jej, e Polak zgin w poarze, co okazao si
wierutn bzdur. Teraz dowiaduje si, e obraz przetrwa. Czy policja o tym wiedziaa?
Sasza domylaa si, e nikt nie zbada go pod ktem kryminologicznym. A ju tym bardziej
nie zajmowa si analizowaniem jego przekazu z perspektywy profilu. Moliwe, e dzi, po
tylu latach, nie mia ju znaczenia dla nikogo poza ni. Ot, obrazek pacjenta namalowany
w ramach terapii. Gdyby jednak Sasza go zobaczya, wiedziaaby, czy to Czerwony
Pajk go stworzy, i mogaby doprowadzi do wznowienia ledztwa. Orygina by
wizytwk seryjnego mordercy. Sprawca zabija, by dokoczy dzieo. Obraz tworzy
komplet ze zdjciami, ktre Sasza znaa. A jeli chodzi o detale, wydobyaby je
z archiwum. Bd dostpne przez najblisze trzydzieci lat, chyba e zniszczono akta, w co
jednak wtpia. Czerwony Pajk wysya do komend polaroidowe fotki zwok, by
informowa o kolejnych ofiarach. Dokadnie takie jak to, ktre umieszczono na profilu
Lidki Wrony. Prowadzi ledczych po sznurku, jak i gdzie maj szuka cia. Bawio go, e
nie s w stanie go powstrzyma. Potem odtwarza niektre szczegy z fotografii na
obrazie. Sasza widziaa obraz tylko raz, kiedy ukasz j uprowadzi i uwizi. Przypomina
w zamyle dziea Bosha, cho epatowanie makabr byo tu waniejsze ni sztuka. Nikt nie
zna detali dotyczcych ofiar poza sprawc morderstw. Jeli za obraz jest jedynie
inspirowany dzieem zabjcy, ukasz jest niewinny. Mogaby oczyci go z zarzutw
wycznie sama przed sob, bo dla polskiego wymiaru sprawiedliwoci ta sprawa dawno
zostaa zamknita. Dla niej za to bya rzecz na miar ycia i mierci. Dosownie.
Cay czas mia go u siebie? powtrzya Sasza z niedowierzaniem.
Prus przyjrzaa si wnikliwie Zauskiej i rozcigna usta w zoliwym umiechu.
Przez trzy lata. W kko go poprawia. Dostrzegam uderzajce podobiestwo jednej
z postaci. Powiedziaabym, kluczowej.
Co dokadnie przedstawia obraz? Sasza gono przekna lin. Poza moim
aktem.
Lekarka poklepaa dokumenty.
Mamy jego fotokopi. Ale oczywicie nie mog jej pani udostpni zastrzega,
wci trzymajc do na dokumentach. Ustawa o ochronie danych. Musiaabym mie
upowanienie.
Od kogo?
Prokuratury, ministra sprawiedliwoci. Moe by wystarczyo. Nawet rodzinie nie
pokazaabym bez zgody pacjenta. Ale oczywicie to dyrektor podejmuje ostateczn decyzj
odchrzkna i poprawia si. Wydaje ewentualn zgod.
Dyrektor si zgodzi. Sasza wycigna rk po akta, ale lekarka szybko je odsuna.
miao. Wystarczy jeden telefon. Ministrem zajm si za tydzie.
Umiech momentalnie znikn z twarzy Prus. Na policzki wystpiy drobne czerwone
plamy i przez chwil wygldaa na wicej ni czterdzieci lat. Popiesznie schowaa
dokumenty do szuflady. Wida lokalna pikno nie zna si na artach, zarejestrowaa
Zauska z satysfakcj.
Dokd zosta przeniesiony? spytaa bez nadziei na odpowied. Mylaa szybko nad
kolejnym ruchem. Tym razem bdzie musiaa poprosi o pomoc Ducha. W Polsce s w tej
chwili sto trzydzieci dwie komercyjne kliniki psychiatryczne. Nazywaj si poetycko.
adna nie udziela informacji o przebywajcych tam pacjentach. Szukaj igy w stogu siana.
Zosta uznany za wyleczonego. Opuci ju nasz orodek.
Wyszed? Na wolno?
Lekarka skina gow. Pierwsze skrzypce to rola, jak lubia gra. Dodaa wic
triumfalnie:
Nikt go nie trzyma pod kluczem. By tu dobrowolnie. Opaty wpyway regularnie,
przeszed wszystkie testy. Trzy zespoy go baday i ich opinie s zgodne: choroba ustpia.
Teraz ju lekarka nie zamierzaa ukrywa swojej niepodzielnej wadzy. Jeszcze chwila
i, Sasza bya pewna, pognbi j cakowicie. Nie moga liczy na adn pomoc z jej strony,
co najwyej pani Prus dooy jej przeszkd. Z pewnoci te, choby wiedziaa, gdzie jest
teraz Polak, nie pinie ani sowa. Bo tak. Profilerka powinna bya wyj ju teraz, ale za
bardzo miaa ochot na konfrontacj. Wkurzaa j ta mimoza. Poza tym zawsze dawaa si
bra pod wos. Ambicja to bya jej pita achillesowa.
To znaczy, e nie wiecie, gdzie on jest?
Pacjent nie jest ubezwasnowolniony. Nie mamy prawa go inwigilowa. Jest wolnym
czowiekiem.
To morderca! Zauska podniosa gos. Mwia chaotycznie, bez skadu. Braam
udzia w dochodzeniu. Omal go nie zatrzymalimy. Jestem jedn z jego niedoszych ofiar.
Boj si, e Czy pani rozumie? Musz si dowiedzie, gdzie on jest! Gos nagle si jej
zaama.
To nasz pacjent. Nie aden skazany. Lekarka wymierzya w Sasz stalowe
spojrzenie. Czego, tak naprawd, chce si pani dowiedzie?
Musz z nim pomwi.
To pani jest Milen, prawda?
Sucham?
Jego kochank. Przez pani zachorowa.
Sasza nie odpowiedziaa. Czua, e oblewa j rumieniec. Zezocio j to.
By moim pacjentem cigna tymczasem lekarka. Wiem o was wszystko.
O nas? fukna Sasza. Nigdy nie byo adnych nas. Wizi mnie.
Prosz nie krzycze. Prus uspokoia j gestem litociwej cesarzowej. Zauska
natychmiast poaowaa swoich sw. Ju nie miaa ochoty na walk. Nie do, e
przyjechaa na prno, to jeszcze zostaa upokorzona. Na dodatek wiedziaa mniej ni
przedtem. Prus tymczasem cigna irytujco spokojna i grzeczna: Prowadziam go kilka
lat. Waciwie od pocztku, jak tylko do nas trafi. I zapewniam pani, e poza gbok
depresj i PTSD nic mu nigdy nie byo.
Wic wszyscy si mylili? Pani za wie najlepiej.
To nie jest czowiek chory psychicznie podkrelia Prus. Z ca pewnoci. Nie
ma nawet borderline. To miy chopak. Potrzebuje teraz wsparcia, a nie nagonki.
Saszy zbierao si na pacz. Wdka, likier, wino, najtaszy bet. Czua zbliajc si
panik. Jecha do domu? Czeka tam na crk? Czy moe od razu zabra j z Krety do
Sheffield? Bya pewna, e skoro jest wolny, zechce zobaczy dziecko. Wiedzia ju
przecie o istnieniu maej. Nikt i nic go nie powstrzyma, by j znale. Moe czeka ju na
ni pod klatk wejciow do mieszkania w Sopocie. Bya zdruzgotana.
Tym gorzej odezwaa si. Za wszelk cen staraa si by spokojna, ale wychodzio
jej to sabo. W rodku a kipiaa wciekoci. Przypomniao jej si, e mijaa po drodze
sklep monopolowy. To tylko kilka minut drogi std. Zignorowaa t myl jak ujadajcego
ratlerka. Mwia. Musiaa zagada pragnienie. Zamieni je na potok sw, wykrzycze
zo. Byle si nie upi. Znw podniosa gos o kilka tonw. Bo to znaczy, e wszystkie
przestpstwa popeni wiadomie i mamy do czynienia z psychopat. Spraw trzeba
wznowi i postawi go przed sdem.
Wtedy pani te musiaaby odpowiedzie za wasne czyny stwierdzia beznamitnie
Prus. Przekroczya pani obowizki. Narazia ycie trzech kobiet. Wszystkie zginy.
Sprawca tych zabjstw nie zosta zapany. ukasz mi opowiada. Skd mamy wiedzie, czy
nie wsppracowaa pani z prawdziwym zabjc? Choby niewiadomie.
Sasza z trudem zacisna usta, by nie powiedzie niczego, czego za chwil ju by
aowaa. Bya wstrznita bezczelnoci lekarki, ale te ogromem jej wiedzy. Dotd by
to pilnie strzeony sekret. Nikt, nawet profesor Abrams ani tym bardziej rodzina Zauskiej,
nie zna tak wielu szczegw tajnej operacji Calineczka. O tym, e i ona bya w gronie
podejrzanych, wiedzieli tylko Sasza, Dziadek i Polak. Temu ostatniemu przyznaa si
w ku. J te chcieli wyeliminowa. Dowiedziaa si o tym i dlatego zawizaa
z ukaszem sojusz. Byli w tej samej sytuacji. Paradoksalnie poar i j uratowa od
zarzutw. Zatuszowali spraw, poniewa na Czerwonego Pajka nie mieli zupenie nic.
Nie wiedzieli nawet, czy Calineczka nie dostarczaa mu danych porednio. Bya taka
hipoteza. Tyle e cile tajna i niepotwierdzona. A teraz, po latach, jako mroc krew
w yach urban legend, mog pozna j wszyscy mieszkacy tego miasteczka. Wystarczy,
e lekarka na proszonym obiedzie opowie to jak zawodow anegdot. Sasza nie moga tego
znie. I nie chciaa da jej tej satysfakcji. Jedyne, co jej pozostao, to nie pozwoli, by
Prus si zorientowaa, jak wielkie wraenie zrobiy na niej te sowa. Rozemiaa si
perlicie, jak z dobrego artu. Zadziaao. Prus cakowicie zbaraniaa. Nagle zacza si
pieszy. Skadaa szpargay do eleganckiej torebki. Porzdkowaa biurko. Nie zamierzaa
przedua rozmowy. Przeciwnie. Madonna Botticellego zmienia si nagle w posta
z Boscha.
Z tego co wiem, nie prowadzono przeciwko ukaszowi postpowania
prokuratorskiego ani tym bardziej sdowego z atwoci ucia temat.
Sasza zmruya oczy. Bya pewna, e Prus, mimo zmyki, zarejestrowaa jej strach. Bya
fachowcem. I to naprawd dobrym. Trudno si dziwi. Badanie reakcji ludzi to by jej
zawd, specjalizowaa si w tym. Znw pika bya po jej stronie siatki. Wyja ponownie
dokumenty Polaka. Przewertowaa z zainteresowaniem.
To, co pani mwi, jest dla mnie nowoci zacza flegmatycznie i z wyszoci, by
jeszcze bardziej wkurzy Sasz. Zorientowaa si, e jej pancerz obojtnoci dziaa
profilerce na nerwy. Prosz si jednak nie obawia. Cho wiem, kim pani jest, i mam
bardzo wiele danych o waszej krtkiej, acz intensywnej relacji, to tajemnica lekarska i tak
pozostanie. Ale domyla si pani zapewne, dlaczego zgodziam si powici jej czas
w moim wolnym dniu? To ludzkie wspczucie. Tylko to mn kierowao. Teraz jedyne, co
mog doradzi, to spotkanie z ukaszem. Powinna pani z nim szczerze pomwi. Wyjani
sprawy, uporzdkowa dane. To nie jest jaki diabe z rogami. Jeli bdzie trzeba, mog
suy jako mediator. Mam dowiadczenie w sprawach rozwodowych. Rozpromienia
si, jakby wystpowaa w telewizji niadaniowej.
Niczego innego nie pragn skamaa Sasza. I zamiaa si cierpko: Jego adres lub
telefon bardzo by to uatwi.
Lekarka nie zareagowaa. Udawaa obojtn, lecz luz wychodzi jej kiepsko. Spia si
tylko mocniej, zagryza usta. Te si denerwowaa. I to bardzo. Sasza nagle poczua si
lepiej.
Nie sdzi pani?
W tym niestety nie mog pomc.
Wspaniale zakpia Zauska. Goni za nim krok w krok, a kiedy przyjedam,
okazuje si, e wy go wypuszczacie i radzicie mi szuka wiatru w polu. Gdybym
wiedziaa, e wychodzi, nie zawracaabym sobie gowy, tylko spierdalaa na Antarktyd.
Prus potpia j wzrokiem, ale nie skomentowaa przeklestwa.
Gdyby chcia poda swj adres, ju by go pani miaa.
Ciekawe jak.
Przecie dostaa pani pismo.
Pismo?
Przed wyjciem ukasz napisa do pani list. Przesa go na adres komendy policji
w Gdasku. Tam pani pracuje, czy nie? A moe to by jednak adres domowy? Prus
udaa, e nie pamita.
Sasza z trudem wysza z szoku. Bya pewna, e gdyby taki list przyszed, Duchnowski
z pewnoci by go jej przekaza. Zaniepokoio j co innego.
On wie, gdzie ja pracuj? Gdzie mieszkam? Sam wysa ten list?
Prus potwierdzia i zamkna torebk.
To nietrudne ustali komend, jeli ma si kogo znajomego w policji.
Duo pani o mnie wie. Sasza zmienia strategi i przystpia do ataku. Bardzo
duo. Jakie to uczucie grzeba w cudzych sprawach? Ma pani na to czas?
To moja praca.
Wrcz przeciwnie zaprzeczya Zauska. To nie jest zainteresowanie zawodowe.
Tyle e ja nie mam swojego ycia. A pani?
Prus zblada.
Jest pani bezczelna.
Po prostu znam si na tym. Te angauj si w sprawy, ktre profiluj. Mona
przypaci to niezym wirem. Zgodzi si pani ze mn?
To spotkanie uwaam za zakoczone owiadczya Prus, ale Sasza rozpara si tylko
wygodniej na krzele. Zaczynao j to bawi. Zastanawiaa si, jak lekarka j wyrzuci.
Wezwie ochron czy zacznie krzycze? Raczej to pierwsze. To typ, ktry uywa innych, by
realizowali jej plan. Klasyczna psychopatka. Za rok bdzie tutaj szefem albo wyjedzie do
innej placwki, bardziej prestiowej.
Czekaa pani na mnie powiedziaa nagle Sasza. Niech pani przyzna.
Lekarka nie obdarzya jej nawet spojrzeniem, uznajc obojtno za najwiksz obelg
w trakcie gstej konwersacji. Sasza za otrzymaa odpowied. Bya twierdzca. Obie to
wiedziay.
I co? Tak sobie mnie pani wyobraaa?
Niezupenie. Sdziam, e wyglda pani modziej.
Przykro mi, e pani rozczarowaam.
Starzenie to naturalny proces. Nie kademu dane jest go powstrzyma.
Wic to spdza pani sen z powiek? Dosy miakie, jak na osob tej rangi rzucia
Sasza z satysfakcj. Tego si nie spodziewaam. To raczej aosna puenta.
Co jeszcze, bo jestem spniona? Lekarka z atwoci przekna obelg.
Akta Polaka wci leay na blacie. Lekarka nie zamierzaa ich nigdzie ukrywa.
Wygldao na to, e po prostu je tak zostawi. Sasza nie moga w to uwierzy. Zwyka
sprztaczka moe do nich zajrze w kadej chwili, a jej tego broni.
 Moje nazwisko nie figuruje na oficjalnej stronie. Nie ycz sobie tego owiadczya
z naciskiem. Kto pomg mu mnie namierzy?
Prus wpatrywaa si w ni szczerze rozbawiona.
Moe ja, a moe kto inny. Jakie to ma znaczenie? Pani przesadza. Zachowuje si jak
odrzucona. Urwaa, jakby ugryza si w jzyk. Znw zaoya mask profesjonalistki.
Pani nie przerobia traumy. Boi si pani tego spotkania. To moje zdanie. Po co miesza do
tego sprawy karne, wymyla jakich filmowych zabjcw. Mwi tak po ludzku. Jak
kobieta kobiecie. Czego tak naprawd pani chce? Kocha go pani jeszcze?
Ja przesadzam?
Sasza przypomniaa sobie ciaa zamordowanych kobiet. Ich ona pozbawione
wntrznoci. Obsceniczne pomiertne pozy, w ktre zwyrodnialec ukada ich zwoki.
Przebiera, my, czesa. Jeli trzeba, ama koci. Wszystko dla sztuki. By zdjcia
wyglday imponujco, fotografowa trupy z wysokoci. Z tej perspektywy uoone na
trawie, piasku, w kolorowych sukienkach lub owinite foli na tych naczepach,
przypominay abstrakcyjne obrazy. Albo ta najmodsza, wyowiona z wody, zapltana
w ryback sie w kolorze intensywnego ru. Z bliska przeraao jego okruciestwo,
z oddali zachwyca zmys estetyczny. Czerwony Pajk pragn sawy, splendoru. By
prny. Dlatego pisa listy, sa zdjcia. Chcia, by o nim mwiono. Ale tego nie osign.
Udao si przed mediami zatai wikszo szczegw, bo w wikszoci to byy
prostytutki. Nikt ich nie poszukiwa, nie domaga si wynikw ledztwa. Personaliw kilku
nigdy nie ustalono.
Dwie z tych kobiet Sasza poznaa osobicie. Krciy si po klubach w poszukiwaniu
klientw. adne go-go. Dobre restauracje, modne dyskoteki, elitarne kluby i hotele
z pokojami na kart magnetyczn. Kilka studentek udao jej si uratowa. Ale nigdy nie
pjd do prokuratury, nie opowiedz, co przeyy, bo musiayby ujawni potem w sdzie,
e poza administracj, chemi czy germanistyk studioway te zaawansowan ars amandi.
Lidka Wrona te naleaa do tej elity. Dzi luksusowe kurewstwo nazywa si
sponsoringiem i nawet matki panienek nie uwaaj go za nic zdronego. Tylko dziewczyny
bez wyjcia stoj pod latarni. Te z patologii, z kopotami finansowymi, samotne, cho
majce na karku nielubne dzieci czy faceta w pwiatku. Takich, kiedy nagle znikn, nikt
nie szuka. Nikt za nimi nie tskni. Tak jak tych trzech ostatnich. Rodzina nie wiesza
plakatw na supach. Ojcowie nie szukaj zemsty. Ot, znikna, wyjechaa na Zachd,
dostaa lepsz propozycj, ucieka przed opiekunem, dla ktrego brak wiadomoci to dobra
wiadomo. Jedna gba do wyywienia mniej. Pewnie za duo paplaa.
Lidka Wrona bya jedyn, ktrej spraw nagoniono. Studentka, porzdna rodzina, cho
niekompletna. Grono przyjaciek jak z Seksu w wielkim miecie. Nikt si nie zajkn, e
te bya dziwk. Tyle e luksusow. Sasza j poznaa. Miaa bzika na punkcie metek,
z daleka rozpoznawaa faceta przy forsie. W kocu przysza kryska na Matyska. Nikt od
Saszy nie wiedzia lepiej, z jakich oszczdnoci Lidka kupia matce mieszkanie. Wrona
bya ostatnia, a potem nastpia cisza. Zauska dotd mylaa, e psychopata nie mordowa,
bo by pod kluczem. Bezpieczny dla spoeczestwa i innych Lidek. Teraz, kiedy jest na
wolnoci, z pewnoci si to zmieni. Bya prawie pewna.
Teoretycznie to moliwe. Przesadzam przyznaa bardzo spokojnie. Mam nierwno
pod kopu. Zapomniaam wspomnie na pocztku.
Woya rce do kieszeni, zacisna do na papierosach. Umiechna si pgbkiem.
Nie, nie da lekarce satysfakcji. Nie zapali wbrew przepisom. Ale wiedziaa, co zrobi po
wyjciu z tego przybytku. Kupi butelk i wypije duszkiem, ile zdoa. Musiaa si
znieczuli. Kiedy tylko o tym pomylaa, od razu poczua si lepiej. Gowa zawsze bdzie
ju pamitaa stan upojenia. Luz pojawi si natychmiast. Widziaa teraz spraw znacznie
janiej. Lekarka od pocztku nie bya jej przychylna i nic by tego nie zmienio, ale teraz
wyszo na jaw, e wrcz trzyma stron przystojnego pacjenta. Rozumiaa j. Sama przecie
daa si nabra na bajeczki Polaka. Psychopaci potrafi by ujmujcy. Czaruj, manipuluj.
Jeli trzeba, zakadaj maski niewinitek. Znaa to z autopsji. Lekarka ju bya jedn z jego
ofiar. Tyle e jeszcze o tym nie wiedziaa. Na razie uywa jej jako alibi i moliwe, e
dopki bdzie uyteczna, nie zginie. Zreszt bya na to za stara.
Ciesz si, e si zgadzamy. Prus wstaa. Spotkanie uznaa za zakoczone.
Sasza nie zareagowaa. Wci siedziaa na swoim miejscu bez ruchu. Zaczynao j to
wszystko bawi.
Moe faktycznie rozmowa z ukaszem rozwiaaby wszystkie moje wtpliwoci
gadko wesza w rol ostro nawalonej dinem Saszki sprzed lat. W takim stanie w jednej
chwili umiaa si zmieni z potulnej w drapien. Na tym zbudowaa swoj przykrywk.
Te w jakim stopniu bya psychopatk, co zreszt potwierdziy badania psychologiczne.
Z siedemnastu cech testowych miaa dziesi. Dlatego bya kiedy niez przykrywk
i dobrze rozumiaa tych po drugiej stronie mocy. Kiedy ju dorw jego adres, zapytam go,
ile razy wyobraa sobie, jak pani dusi, gwaci, rozkrawa ten paski brzuch z kolczykiem
w ppku, od ona a po mostek.
Prus wzdrygna si.
Moe ponownie uywa pani ciaa cigna Zauska z udawan rozkosz. W kocu
byoby jeszcze ciepe: czowiek po mierci tak szybko nie stygnie. Potem myje, przebiera
i pozuje zwoki w dowolnej pozie. Takiej, ktra pasuje mu do ukadanki. Z pewnoci
znalazaby si pani na obrazie wyobraona jako nagi pa krlowej.
Magdalena Prus podesza do Zauskiej. Zmusia j spojrzeniem do powstania. Bya
wzrostu Saszy, ale w tych obcasach zdawaa si wysza o dobre pitnacie centymetrw.
To pani powinna si leczy owiadczya dobitnie. Placki na twarzy powikszyy si
w wielkie rumiece. Sasza zastanawiaa si, ile operacji Prus przesza, by tak dobrze
wyglda. Czy ma zrobiony lifting, w czoo wstrzyknity botoks, a za uszami jest
pofastrygowana. Moe to dlatego zdaje si, e nie okazuje emocji. Jad kiebasiany jej
w tym pomaga, a nie silna psychika. Tymczasem Prus podniosa gos o jeden ton
i perorowaa: Dopki nic si nie zdarzy, nie ma powodw do paniki. Pan dyrektor
zadba, by pacjent raz w miesicu zgasza si na badanie kontrolne. Ja je prowadz. Wic
zawahaa si, widzc kpiarski umiech na twarzy Zauskiej wszystko jest pod kontrol.
A jednak przestraszya si pani. Sasza znw bya powana. Uspokoia si dziki
wspomnieniu stanu upojenia. W ustach czua wyranie smak dinu, w nozdrzach miaa
zapach jaowca, cho to przecie byo niemoliwe. Czua wrcz, jak gorcy pyn
przepywa jej przez gardo, kojc przeyk. Bardzo niechtnie otrzsna si z tego
wspomnienia. Zniya gos do szeptu: Bo nie ma pani pewnoci. Takiej stuprocentowej,
e nie mam racji. Zna pani jego wersj, jest pani dobr lekark, ale to ja jestem
kryminologiem. I zarczam pani, e nastpnym razem wrc tu z odpowiednim kwitem.
Wtedy nie bd prosi o te dokumenty.
Z kwitem otrzyma pani pen dokumentacj.
Prus wycigna do do poegnania.
Sasza niechtnie j ucisna. Ale kiedy kobieta chciaa zabra rk, Zauska zacisna
j jak w kleszczach.
Gdzie on jest?
Prus zamrugaa powiekami, lekko przestraszona.
Gdzie?
Nie wiem skamaa lekarka.
Oczywicie, e wiesz, pikna. Zauska si umiechna.
Bya pewna, e kiedy tylko wyjdzie, lekarka natychmiast zadzwoni do swojego
ulubionego pacjenta. Czua, e s w bliszej relacji, ni nakazuj to formy. Ale gdyby
ktokolwiek jej to zarzuci, zaprzeczyaby, bo w papierach miaa czysto. Tak czysto, jak na
biurku, w torebce i samochodzie, ktry Sasza bya pewna, bo od pocztku niewiadomie
j profilowaa kobieta oddawaa do myjni rcznej przynajmniej raz w tygodniu. Zwierzt
nie posiadaa. Dziecko ewentualnie jedno, ale nie poszo jeszcze do szkoy. Zajmuje si
nim teciowa albo patna niaka. Ale raczej nie ma dzieci wcale. M piastuje w miecie
eksponowane stanowisko. Radny albo prawnik. Nie sypiaj ze sob. Gdyby miaa dobre
poycie seksualne, troch by si wyluzowaa. A jej potrzeby s spore. Pewnie wzia sobie
kochanka, moe ma nawet kilku przygodnych. Znacznie przewysza ich intelektem
i pieprzy o poliamorii. Pewnie to fizyczni. Tylko klasyczny robol jest w stanie j
zdominowa. Kiedy tylko jednak relacja zamienia si w zayo, pani doktor luzuje wizy.
Bo boi si bliskoci i tego, e musiaaby przesta udawa. Zawodowo bez zarzutu. Uchodzi
za dobrotliw, powicajc si. Typ misjonarki. Tu jest jej saby punkt. Sasza powinna
bya to spotkanie rozegra inaczej. Teraz ju nic nie wskra. Za ostro zagraa, zymi
kartami. Trzeba byo i we wspczucie, schowa honor do kieszeni. Pozwoli poczu si
lekarce potrzebn, wspczujc, niezastpion matk Teres, przeoon ucinionych.
Cholera, przekla w duchu Sasza. Znw spalia akcj. A co gorsza, straty s nie do
odrobienia.
Nie prosz o dokadny adres. Poluzowaa ucisk. Niech pani poda miasto.
W jakim rejonie Polski mam go szuka?
Kobieta wyszarpna do z rki Saszy. Strzepna j, jakby uwalaa si czym
olizgym. Zauska od dawna nie czua w sobie tyle determinacji. Natychmiast zmienia
strategi.
Prosz! Zrobia najbardziej zbola min, na jak zdoaa si zdoby. Tylko pani
moe mi pomc.
Jest tutaj pado w odpowiedzi.
W Hajnwce?
Taki poda adres tymczasowego pobytu. Prus odwrcia si. Sukienka w motyle
miaa gbokie wycicie na plecach. Na lewej opatce wytatuowana bya kobra
z wysunitym do ataku jzykiem. egnam.
Podkomisarz Przemysaw JahJah Frankowski wszed bez pukania do pokoju komendanta.
Krystyna Romanowska siedziaa za biurkiem w rozpitym mundurze i koczya malowa
paznokcie. JahJah ostronie pooy na blacie karton bez przykrywki. Wewntrz znajdowaa
si reklamwka z logo popularnego dyskontu.
Dyurny z nocnej zmiany znalaz to pod drzwiami.
Krystyna rozczapierzya donie. Czarny lakier Noc Kairu by zbyt wiey, by ryzykowa
otwarcie przesyki.
Pom, bo bd miaa smugi poprosia.
Dawno ju moga odej na emerytur, ale figur nadal miaa znakomit. JahJah
wiedzia, e codziennie rano i wieczorem biega kilkanacie kilometrw po puszczy. Miaa
te czarny pas w karate. Raz w roku jedzia na zgrupowania do Centrum Japoskich Sztuk
Walki Dojo w Starej Wsi. Kurze apki wok oczu dodaway jej twarzy klasy. Wosy
strzyga po msku. Nie nosia biuterii poza wodoodpornym zegarkiem na skrzano-
nylonowym pasku, z funkcj mierzenia pulsu i latark. Sam go jej podarowa, kiedy byli
jeszcze maestwem.
Zamrucza niezadowolony, ale rozchyli torebk. Komendantka pochylia si i zajrzaa.
Wewntrz bya ludzka czaszka i fragmenty koci. Kilka gazek, mech, licie. Wszystko
uwalane w ziemi.
wieo wykopana uprzedzi jej komentarz JahJah. Puciem ludzi, eby rozpytali
w nadlenictwie i koach owieckich. Jak na razie nul spostrzee. Stranicy leni
sprawdzaj areay centymetr po centymetrze.
Romanowska pochwalia go skinieniem gowy. Z trudem zachowaa spokj. Twarz jej
zbielaa, zagryza wskie wargi.
Daj to na ogldziny. Wiesz przecie, co robi.
Behemot przefotografowa ju zawarto razem z reklamwk. Pobra biologi
z rczki torby, ale szpatuka musi wyschn. Trzeba to puci poczt specjaln do zakadu
medycyny sdowej. Moe w laboratorium co znajd. Nic wicej u nas nie zdziaamy.
Prokuratur powiadomiony?
Dlatego przychodz.
Bardzo dobrze. Wycigna rk po reklamwk. W poniedziaek te jest dzie.
Na razie mamy co robi.
JahJah odda j po duszym wahaniu. Zerkn na drzwi, by upewni si, e s
zamknite. By w cywilnym ubraniu. Czarny T-shirt eksponowa jego muskulatur
i rozliczne tatuae. Gadka czaszka byszczaa od potu. Poprawi rogowe okulary.
Odchrzkn znaczco i przestpi z nogi na nog.
Co jeszcze, JahJaha? Krystyna umiechna si uprzejmie. Zacza nakada
kolejn warstw Nocy Kairu.
Pokrci gow.
Przecie widz, e co ci gryzie?
Tym razem trzeba co zrobi.
Z czym? Zakrcia buteleczk z lakierem. Notatka sporzdzona, dochodzenie
w toku. Jest nagranie z kamer, tak? Namierzymy yczliwego. Jaka to filozofia?
JahJah wykona nieokrelony ruch gow. Oboje wiedzieli, e nie chodzi o rutynowe
dziaania.
Gdybym to ja mia decydowa zacz i urwa.
Patrzyli na siebie w milczeniu. Kobieta przeczuwaa, co JahJah chce powiedzie.
Problem nie by nowy.
A ty znw to samo jkna. e niby ma to zwizek z weselem? Czy masz mnie za
idiotk?
A nie ma? Policjant si oywi. Kiedy Bondaruk ogosi lub, dzieciaki znalazy
pierwsz gow. Nad ranem, w palenisku na Harcerskiej Grce. Nadal nie wiemy, kto j
podrzuci. Nie pamitasz, co si dziao w miecie, bo bya w dojo.
Ale pamitam doskonale. Miaam tam zasig. Znw chcesz zasia panik w miecie?
Zwali si nam p wojewdzkiej. Teraz? Kiedy przez to cholerne wesele nie mam kim
robi?
JahJah nie odpuszcza.
Byem tam osobicie, w przeciwiestwie do ciebie. Przeczesalimy las. Nakuwanie,
pieski, migowiec na podczerwie. Znalelimy mogi z czasw wojny. Dym jest do tej
pory. Ludzie chc kolejnej ekshumacji. Nie podoba im si, e ofiary pogromu Burego
pochowano na katolickim cmentarzu.
Rzucam wszystko i lec do IPN, by walczy o prawosawnych szydzia
komendantka. Wzniosa oczy do sufitu. Zaraz zaczyna si spotkanie rajcw w Carskiej.
Bd radni, burmistrz i wszyscy wici. Musz tam by, trzyma gard, a ty mi tu o drugiej
wojnie. Wesele jest priorytetem. S rzeczy wane i pilne. Nigdy ich nie rozrniae. Nie
mwic o tym, e zabezpieczamy imprez masow. Zreszt nawet nie wiemy, czy ta gowa
jest wspczesna. Wskazaa karton z przesyk.
Nie wiemy przyzna JahJah. Ale o ile tamta moga by przypadkowa, w co wtpi,
o tyle druga trafia pod nasze drzwi akurat dzisiaj. Zawiesi gos i dokoczy dobitnie:
Ludzie gadaj. Znw wypyna sprawa arysy Szafran. Trudno si dziwi. Facet nigdy
nie zosta pocignity do odpowiedzialnoci.
Wtedy nie byam tu szefem. Z reklamacj do Starego. Nie masz daleko, wystarczy
przej przez ulic.
 Nie omieszkam zapewni j JahJah. Ale co on dzi moe.
Tyle samo, co kiedy.
Czyli nic. Oboje wiemy, jak jest. Teraz ty tu rzdzisz. Moesz wszystko. Mam dosy
chodzenia na sznurku Okularnika.
Znajd trupa arysy, to wezw ludzi z wojewdzkiej.
Moe to ona? JahJah wskaza karton i widzc min Krystyny, natychmiast zmieni
temat: Baej omal klocka nie posadzi. Mody jeszcze jest. Za mody na to stanowisko.
Jaki on tam mody, trzydzieci siedem, stary trep! zbiesia si komendantka. Nie
mam nic niej od oficera dyurnego. Ty w jego wieku bye ju w nielatach, a zaraz potem
wzie si za kurewstwo.
Frankowski si achn.
Jak ty si wyraasz?
Bo co? Te pracowaam w obyczajwce.
Zawsze uwaaem, e to perwersja, eby caa rodzina pracowaa w jednej komendzie.
A wic o to ci chodzi? Mam si przeprowadzi? Podniosa gos. Sam si przenie,
jak ci co nie pasuje. Droga wolna.
Nie o tym mwi, Krzysiu.
To o czym? Bya ju porzdnie poirytowana. Przypieprzasz si. Tyle ci powiem.
Jak to arysa, dowiemy si pierwsi. Wtedy bdzie czas na decyzje. Nie dziel skry na
niedwiedziu.
Jutro wesele Bondaruka. Kto musi mie na niego oko. To dotyczy bezporednio jego.
Wszyscy w miecie to wiedz. Chocia raz si postawmy.
Poddaa si. Bya ju zmczona wiecznym udowadnianiem, e jest kompetentna. Wci
przechodzili przez to samo. Problem lea w tym, e o ile inni szybko zaakceptowali awans
Romanowskiej, o tyle jej byy m wci traktowa j jak swoj ma Krzysi. I za kadym
razem tumaczy jej rzeczy oczywiste.
Wiem. Przyja taktyk uczennicy raportujcej mistrzowi, bo ta zawsze dziaaa.
Ju wkrtce, zaufaj mi. A na razie zrobimy wrcz przeciwnie. Dostaam wyrane
dyspozycje z ratusza. Wyznaczyam ju cztery osoby. Pjd w cywilu, pod broni. Plus
oczywicie patrol mundurowy. Zaostrzymy rodki ostronoci. Wos mu nie moe spa
z gowy.
Powanie? JahJah si zbiesi. Mam jeszcze tego fiuta ochrania? Za publiczne
pienidze?
Dzi na odprawie wydam dyspozycje. Jeli masz jakie uwagi, powiesz przy
wszystkich. Popr ci, w czym zdoam. Zgoda?
 Frankowski natychmiast poczu si doceniony.
Ale ty zostaniesz w miecie dodaa popiesznie. Komenda musi dziaa pod
jakim sensownym dowdztwem.
Jak to? JahJah nie kry zawodu. Czu si wyeliminowany z najlepszej zabawy.
Dlaczego ja mam zosta?
Krystyna wstaa i podesza do niego bardzo blisko.
JahJaha zacza agodnie, jak do dziecka. W nocy wszyscy bd w Biaowiey. Ja
te musz tam by. Uwierz mi, tak bdzie lepiej. Nie mam nikogo, komu ufaabym bardziej.
Moe by rnie.
Wykrzywi kontrolnie twarz w grymas niezadowolenia, ale czua, e jest bliska
udobruchania rozjuszonego byka.
Jutro ty bdziesz tutaj szefem zapewnia.
Na chwil zapada cisza.
Fajnie! ypn na ni, udajc focha. Bd szefem, dyurnym, jednoosobowym
patrolem i jeszcze moe niak do dziecka?
Skd wiedziae, e chciaam ci da Baeja?
Krzysiu!
Rozpromienia si.
artowaam. Wemiesz Supryczyskiego. Mona na nim polega.
To zadecydowao. JahJah ceni tego aspiranta. Zreszt z wzajemnoci. Mody by
wpatrzony w JahJah jak babuszki w ikon Matki Boej Poczajowskiej. Do tego, w razie
impasu, mg pomwi z Karolem o muzyce. Chopak gra w zespole reggae, a Frankowski
te kiedy mia kapel. Jutro w Hajnwce zapowiada si raczej spokojny wieczr. Cae
miasto wybdzie na t noc do amfiteatru w Biaowiey. Skoro tak, niech inni bujaj si
z pijakami po krzakach. Bo drzewny magnat na swoje wesele zaprosi ca okolic. Na
darmow wyerk i popijaw mg przyj kady. Od wczoraj na paleniska zwoono
wypatroszone winiaki, chr Maanka w Grniku wiczy pieni weselne, a lokalny
browar Yellow Dog ustawi si z cystern na polu namiotowym. Przewidywano tumy, jak
na Grabarce w Spasa[4]. Zwaszcza e gminna plotka niosa, i zabaw dla tuszczy
uwietni Aa Pugaczowa. Pono Bondaruk cign j na yczenie teciowej, ktra od lat
jest jej wiern fank. Aa zapiewa swoje szlagiery w puszczaskim amfiteatrze
Jagielloskie, jedynej w Europie rodkowo-Wschodniej naturalnej muszli koncertowej.
I przynajmniej nie bdziesz musia ochrania tego, jak twierdzisz, fiuta. Znaczy si
pana modego.
A to? JahJah wskaza reklamwk.
Jaki list, karteczka? Co ponadto powinnam wiedzie?
 Nic. Wtedy te nie byo.
Trudno, eby byo. Poowa czaszki bya nadpalona. Ale ta reklamwka jest nowa.
Komendantka przyjrzaa si siatce i zrobia min gupiutkiej damulki. Moe pracuje
w tym sklepie?
Bardzo mieszne, Krzycha obruszy si JahJah i doda: Ja bym to nagoni. To
miasto ma uszy. Trzeba to wykorzysta.
Daj ju spokj! zaprotestowaa. Wicej bdzie roboty z donosami ni z sam
spraw.
Niech gadaj i pracuj dla nas. W kocu oliwa wypynie. A przynajmniej szumu si
narobi.
Teraz nie! zaoponowaa. Kto miaby odbiera telefony? Ja czy ty? Kto bdzie
selekcjonowa mejle wariatw? Agnieszka Wodarczyk zaraz idzie rodzi. Nie mam
pienidzy na dodatkowy etat dla telefonisty.
W tajemnicy tego nie utrzymasz. Ju i tak wrze. Wystarczy przej si na Rubel Plac.
Kto ma gada, bdzie gada. Na razie bezterminowo odmawiam komunikatw
zdecydowaa. On tylko na to czeka. Jego powinnimy znale. Tego umylnego.
Dlaczego nie ona?
Komendantka przyznaa mu racj.
Mylisz, e ta sama osoba dostarczya nam obie gowy?
Moe zawaha si chce nam co powiedzie.
Do filmu by si nadawa mrukna. Jakie hipotezy ledcze? Co niby chce
powiedzie?
ebym to ja wiedzia. Wzruszy ramionami. Co.
Oboje spojrzeli na korkow tablic. Pinezkami przypito do niej ogoszenia, wojskow
map miasta, zdjcia poszukiwanych przestpcw, zaginionych oraz rachunek biegego
z dziedziny rekonstrukcji czaszek. Jedna z fotografii przedstawiaa kobiet o twarzy
androida w niemodnej peruce. Byo wtpliwe, eby kto na jej podstawie rozpozna yw
osob. Obok wisiao kiepskiej jakoci zdjcie nadpalonej czaszki, na podstawie ktrej
dokonywano progresji wiekowej. Ekspert z Akademii Medycznej w Poznaniu policzy jak
za zboe, ale nie postara si zbytnio lub nie posiada stosownego talentu. Zrobi jednak
ekspertyz szybciej ni Centralne Laboratorium Kryminalistyczne w Warszawie, ktre
kazao im czeka rok, dwa, moe wicej. Kiedy wysyali gotowe fotografie poszukiwanej
osoby do umieszczenia w bazie Itaki, liczyli na cud. Nie zdarzy si. Nie byo nawet
jednego wiarygodnego tropu.
Dobrze, skoro si tak upierasz, wylij mejla do wojewdzkiej polecia Krystyna.
Przyda nam si dupochron. Z reszt dziaa zaczekajmy do poniedziaku. Moe da si to
przecign z tydzie, dwa. Przecie i tak nie wyl ekipy specjalnej dla jakiej starej
czaszki. Zwaszcza e raz ju to przerabialimy.
Doskonaa strategia, szefowo parskn JahJah. To, co miae zrobi wczoraj,
od na jutro. Moe sprawa sama si rozwie albo ludzie zapomn.
Nie bd zoliwy odpara Romanowska bardzo spokojnie. A jak wyjdzie, e to
ofiara band? Koszty nam dolicz i bd do koca roku stka, e zawracamy im gow
powojenn drobnic. Ogarniemy wesele Bondaruka, zajmiemy si gow.
Wesele bdzie trwao z tydzie. Wiesz przecie, jak jest. To biaoruska fiesta. Cepelia
na maksa. Wszyscy chc si podczy i zarobi. Chcesz tyle czeka?
JahJaha, poniedziaek jest pojutrze. Nie w nastpnej piciolatce.
Skoro szefowa podja decyzj.
Podja i bierze za ni odpowiedzialno potwierdzia. Wysyam dzi do
Jagielloskich prawie cay zesp. Porozumiaam si z posterunkiem w Biaowiey.
Wsppracujemy. Ty pilnujesz podwrka. Co jeszcze mam zrobi? Zamieci na Fejsie?
Nie zaszkodzioby. Umiechn si krzywo. A moe po prostu przycisn
Bondaruka. Chtnie wezm modego starca na przetrzepanie.
Bd pamitaa.
On wie, kto kopie pod nim doek.
Romanowska zamiaa si kpico.
Dlaczego nie zwierzy ci si z tego w dwutysicznym, jak mu kobit skasowali? Sam
go przesuchiwae w szpitalu. Dobrze pamitam.
Bo mia interes, by wyj z tego z twarz. Biaorusinki nikt nie szuka. A jej dzieciaka
usynowi. Ludzki pan.
Faktycznie nasuchae si tych przekupek z Rubel Placu. Machna rk. Id ju.
Musz si przebra. Nie pojad przecie na proszony obiad w mundurze.
Kiedy dobrze wygldasz.
Spiorunowaa go wzrokiem bazyliszka.
Na moje oko to nie jest czaszka z wojny. Nacisn klamk. Drzwi si uchyliy.
Zobaczysz.
Bo ty si znasz.
Bo gdybym ja by tutaj szefem, podjbym zupenie inne decyzje podkreli JahJah
i wskaza torebk z czaszk. Facet kilka lat temu by podejrzewany o zabjstwo ony.
By w gronie podejrzanych w sprawie o zaginicie sprostowaa komendantka.
Zuchwae uprowadzenie.
 Nie strzela przecie do siebie. Balistyk to wykluczy. Nie byo nic poza odgosem
wystrzau. Okularnik zapad si pod ziemi wraz z arys. Amba fatima. Gdyby nie jego
postrza, waciwie adnych dowodw, e do zdarzenia doszo.
Moe kto je nam wanie dostarczy.
Tak samo gadae przy pierwszej gowie zbiesia si Romanowska. Wskazaa
superprojekcj twarzy kobiety na tablicy korkowej. I co si okazao? e to jaka NN.
Zero powiza z Bondarukiem. Nawet nie wiemy, co to za stokrotka.
Nie moja wina, e antropolog da ciaa. JahJah wzruszy ramionami. Nikt by tej
kosmitki nie rozpozna. Chyba e jaki Wenusjanin.
Potrzsn kartonem, jakby wewntrz byy ozdoby choinkowe.
To s zwoki. Stara czy nowa gowa, nadal to ludzkie szcztki. Mamy do czynienia
z zabjstwem i procedura jest taka sama. A ty mi kaesz chroni zabjc i jeszcze masz
pretensj, e paszcz.
JahJaha!
On jednak nie przestawa.
Wkurwia mnie, e wszyscy staj na rzsach. Dr, by nie doszo do zamachu, jakby to
on by tutaj ofiar. Mam jedzi po miecie, eby statystyki byy w porzdku. Nic ci nie
obchodzi, jaka jest prawda. Facet morduje i uchodzi odpowiedzialnoci. Wszyscy si nim
zachwycaj, jakby by, kurwa, Rockefellerem. To prosty chopak z Hajnwki. Kady obcy
ledczy zaraz by zobaczy, e to grubymi nimi szyte.
Daj mi dowody.
Tylko procedura jest dla ciebie wana. Ale jaki dowdca, taki porzdek w oddziale.
W dupie masz, jaka bya prawda.
Prawda? Caa prawda z Rubel Placu? Na tym mam oprze hipotezy ledcze? Na
plotkach?
Romanowska wstaa. Lakier ju wysech, wic zacza przekada papiery. Zamkna
z impetem lece na biurku akta. Gniota zbdne szpargay i wrzucaa je do kosza. Widzia,
e si zdenerwowaa i stara si wyadowa zo, by nie wybuchn, wic dola jeszcze
oliwy do ognia. By teraz bezwzgldny.
Jeli nal nam kontrol z wojewdzkiej, to ty bdziesz si tumaczya. Jeste
wprawdzie komendantem, ale tylko p.o. W kadej chwili mog ci posun. Nie
przyzwyczajabym si za bardzo.
Odwrci si, gotw do wyjcia. Ale tej obelgi Romanowska nie zamierzaa puci mu
pazem.
Nie prosiam si o to stanowisko sykna, a potem stopniowo coraz bardziej
podnosia gos. JahJah natychmiast zatrzasn drzwi. Opar si o nie plecami, by stumi
haas, ale by pewien, e jej krzyki sysz wszyscy pracownicy komendy powiatowej.
Dali mi je, eby ratowa twarz naszej jednostki. Jako jedyna nie naduywam. A take
dlatego, e jestem kobiet. Tak, to zawayo. Jest dobrze widziane na grze. Po waszych
wyczynach.
Naszych? Zrobi min niewinitka.
Wymierzya w niego wskazujcy palec.
Brae udzia w tej libacji. Te moge zgin lub kogo postrzeli. Nie pierwszy raz
pilicie na subie. Romek z Andrzejem te nie pierwszy raz strzelnic sobie tutaj
urzdzali. Szkoda, e popa Roszki nie byo do kompletu. Bobycie jeszcze samochody
wzili. Czy ja maa jestem? JahJaha, zrozum, nie mogli ci awansowa. Teraz nie. A e
nadajesz si na to stanowisko sto razy bardziej, przyznaj. Przykro mi tylko, e nie umiesz
znie z godnoci sytuacji, e wyej w hierarchii stoi twoja eks.
Krzysiu, przecie nie o to chodzi zacz agodnie Frankowski, ale natychmiast
przerwa.
Waciwie nie mia ochoty jej przeprasza. Wystarczajco le znosi sytuacj, w ktrej
wychodzi na jelenia. Raz go upokorzya, rozwodzc si z nim, a teraz kolejny raz, kiedy
wyhutaa go ze stanowiska. Od lat mia obiecany ten awans. Odmwi przejcia do
wojewdzkiej, liczc, e zajmie to miejsce, kiedy tylko stoek si zwolni. Suy w policji
znacznie duej od niej. I pochodzi std. Romanowska bya przyjezdna. To dziki jego
staraniom zatrudnili j przed laty w komisariacie. Stary w kadej chwili mia odej na
emerytur, a po przeniesieniu Domana do Biaegostoku JahJah nie mia w jednostce adnej
konkurencji. Bo Kryki przecie nie bra pod uwag. Bya kobiet. To, e teraz by wice,
niczego nie zmieniao, bo to ona, jego maa Krzysia, rzdzia dzi w jednostce. Oboje
wiedzieli, e komendantka ma racj. By zazdrosny.
Masz z tym problem, to sobie z nim rad zakoczya dyskusj. Odpraw
zaczynamy punktualnie.
Kiedy JahJah wyszed, przebraa si, wyszukaa klucz i pierwszy raz otworzya szaf
pancern Starego. Przez miesic, odkd obja gabinet wieloletniego komendanta, niczego
w nim nie ruszaa. Nie wierzya, e zagrzeje tu miejsce duej ni kilka dni. Ale j
nominowali i dostaa do odwoania funkcj p.o. Szafa jkna, zawiasy domagay si
przesmarowania. Akt byo niewiele. Wntrze woniao piounwk. Uchylia drzwiczki
szerzej. Wyturlay si z niej dwie puste flaszki. Pogrzebaa midzy dokumentami i znalaza
jeszcze jedn. Pen, bez banderoli. Pyn mia zocisty odcie. Romanowska zakla pod
nosem i przyrzeka sobie, e zaprowadzi w tej komendzie porzdek. Zamierzaa im
wszystkim pokaza, e jest godna stanowiska. Utrzyma si na tym stoku, choby
kosztowao j to wykopanie topora wojennego z JahJah. Z impetem wrzucia puste
butelki do kosza na mieci. Pen, z bimbrem lub domowej roboty nalewk, ustawia na
parapecie jak dowd rzeczowy. Nie zamierzaa sprawdza jej zawartoci.
 Potem podniosa pudeko z gow. Folia musiaa przecieka, bo denko byo zamoczone.
Spodziewaa si, e kiedy wrci, cay gabinet bdzie zion trupem. Wyja reklamwk,
wywiesia za okno. Dobrze umocowaa, by wiatr nie zerwa torby. Sprawdzia raz jeszcze.
Wze siedzia solidnie. Karton wystawia na korytarz koo mietnika, by sprztaczka jak
najszybciej go zabraa. Pozbieraa z biurka rozrzucone akta. Zapeniy doln pk szafy.
Wreszcie wszystko wygldao jak naley. Przekrcia klucz w zamku. Szyfru nie znaa, ale
i tak nikt z funkcjonariuszy nie odwayby si tu grzeba. Wyja jeszcze tylko glocka
z szuflady i woya do wizytowej torebki, ktr zamierzaa zabra na VIP-owski obiad
weselny w restauracji Carskiej. Bya gotowa do wyjcia.
Kierowniczko! Do pokoju zajrza jej syn Baej. Droczy si z ni w ten sposb,
kiedy byli w pracy. Krystyna pomylaa, e jest nieodrodnym synem swojego ojca. Za kilka
lat bdzie identycznym rarogiem. Dzwonili z Bielska, e jest nakaz przeszukania
u ubrw. Kto znw zamalowa biaoruskie napisy na znakach drogowych w gminie Orla.
Pono tydzie temu mody Bejnar kupowa szpadel i przy okazji wzi kilka baniek
niebieskiego spreju u Kuryluka. Moe to on wykopa czach?
To we kogo i jedcie przyja ton i poz szefowej. I przy okazji sprawdcie, czy
nie ma czarnej farby, smoy, pdzli, rozpylacza czy czego tam jeszcze. Na Lipowej znw
jest swastyka.
A nakaz?
Jak co znajdziesz, zaatwimy. Bo prokurator znw powie, e dzieciaki przechodz
bunt. I bez patriotw gowa mi si odkrca. Ale przewietlcie ich i sprawdcie, czy
Krajnw ma alibi na dzisiejszy ranek. Moe komando si aktywowao?
Ju rozpytaem. Prowadzi lekcje. Nawet zrobi dzieciakom sprawdzian z religii. Jest
kryty.
Romanowska pokiwaa gow. Bya dumna z syna. Myla jednak szybciej ni jego
wasny ojciec. Moe bdzie jeszcze z niego porzdny glina.
Nie mam ju siy do tego faszysty mrukna. Miej oko na ochotniczego
komendanta. Jutro mog podjecha tarpanami. Dobrze by byo zapobiec demonstracji siy.
Jak znajdziesz sprej, daj zna. Burmistrz lubi takie akcje.
Ciemieni Biaorusini, biedactwa syn wszed jej w sowo. Ale my ich
ochronimy.
Nie kpij, od razu otwiera si wtedy dla policji miejska kasa. Poczujesz w kieszeni.
Odmaszerowa.
Drzwi si zatrzasny. Romanowska usiada za biurkiem. Pomylaa chwil, nagle si
zerwaa.
Baej! Zapaa syna w ostatniej chwili. By ju pod dyurk. Zapytaj o ten
szpadel. Po co mu on, co z nim zrobi. W razie czego zabezpiecz. Poszukajcie te
kominiarki, ciemnych ubra.
Ciemnych ubra?
Takich, jakie mia na sobie ten klient, ktry przytarga nam gow.
Ale to robi Bielsk. Nie mamy uprawnie.
To si z nimi dogadaj. Pu wici, e mamy now czaszk. Znaczy si star. Drug.
Bd wiedzieli, o co chodzi. Przyda si wsparcie operacyjne. Tylko dyskretnie. Dasz rad?
Bd twardy jak elki z Biedronki.
 Co ci si stao? Gos by delikatny, prawie dziecinny.
Sasza podniosa gow. Chyba si przesyszaa. W pobliu nie dostrzega nikogo.
Od jakiego czasu siedziaa w szpitalnym parku na awce. Wsuchiwaa si w szum
brzozowego zagajnika i analizowaa swoj beznadziejn sytuacj. Z gabinetu lekarki
wysza wcieka. W pierwszym odruchu planowaa brawurow kradzie akt. W szpitalnej
dokumentacji z pewnoci by aktualny adres ukasza, ktry najwyraniej tutaj przez
wszystkich uwaany by za ofiar. Wystarczyby drobny fortel. Moga powiedzie, e
zgubia dokumenty. Pielgniarka z recepcji z pewnoci wpuciaby j do gabinetu lekarki
i pozwolia przeszuka pomieszczenie. Zabranie cienkiej teczki zajoby Zauskiej chwil.
Ich ukrycie w torbie midzy szpargaami te nie byoby problemem. Zorientowaliby si
dopiero w poniedziaek. Do tego czasu zdyaby je dostarczy z powrotem. Poczt. To
byaby najskuteczniejsza opcja. Ale czy warto ryzykowa?
Teraz, kiedy pierwsza zo mina, Sasza czua si wycznie saba. Po raz kolejny
poniosa porak, a nie umiaa przegrywa. Ju w szkole, kiedy bya kapitanem druyny
siatkarek, trener upomina j, e jej najwiksz wad jest ambicja. Z twarzy Zauskiej po
przegranym meczu mona byo wyczyta najnisze emocje. Nie chciaa ich skrywa.
Syna z tego, e jest zajada. Mwiono, e to urodzona zwyciczyni. Rywalki si jej
bay. Ale siatka to sport zespoowy. Liczy si wsppraca. Wsplna wygrana i poraka.
Obie naley umie przyjmowa z godnoci. Z trudem zmuszaa si do umiechu, kiedy
ciskaa donie przeciwniczek. Sowa gratulacji cedzia przez zacinite usta. Ktrego
razu trener wzi j na stron.
To bdzie ostatnie ostrzeenie uprzedzi ostro. I jednoczenie najwaniejsza lekcja
filozofii ycia.
Nie bya w stanie powstrzyma kpicego umiechu. Co ten miniak wie o filozofii,
pomylaa. Wysuchaa go jednak z szacunku. W kocu to on zrobi z niej maszyn do
rozgrywania meczw.
Dam ci teraz recept, ktra w przyszoci uczyni ci czowiekiem sukcesu.
Czymkolwiek si zajmiesz cign ju agodniej. Technicznie jeste perfekcyjna.
Ambicja daje ci napd. W to, co robisz, zawsze wkadasz cae serce. Nigdy si nie
poddajesz. Suma tych czynnikw zwykle czyni ci zwycizc. Tak bdzie i w yciu.
Zatrzyma si.
Sasza a zarumienia si z zadowolenia. Kiedy j wezwa, spodziewaa si najgorszego.
Baa si, e wypadnie z zespou. A w najlepszym razie bdzie musiaa wicej trenowa.
Ale zwycizc nie jest si na zawsze. Gos trenera mia w sobie nut reprymendy.
Sasza znw si spia. Bywa si nim, jeli czowiek nieustannie si rozwija. Rozwj za
zapewniaj wycznie poraki. Naucz si przyjmowa je z honorem. Czerp z nich bezcenn
wiedz, jak podwysza poprzeczk. Inaczej, mimo swoich walorw, przestaniesz
wygrywa. Wtedy ambicja zacznie ci zjada.
 Sasza staa skonsternowana. Chciaa zaprotestowa. Wyjani, e to nie jej wina, e
przewaliy mecz. Cisny si jej na usta tysice usprawiedliwie. Trener nie da jej nic
powiedzie.
Poraka pokazuje ci niedocignicia, demaskuje twoje sabe strony. To, nad czym
musisz pracowa. Pozwala przegrupowa siy, by skutecznie i naprzd. Jeli nie
posidziesz tej wiedzy, nigdy nie osigniesz celu. Sukces jest chwilowy. Klska to lekcja
do odrobienia. Wycigaj wnioski, niweluj wady. Bj si, jeli trzeba. Nieuzasadniona
brawura przynosi wicej szkd ni zwoka, ktra jest niczym wicej, jak przemylanym
dziaaniem w kilku krokach. Dziaaj rozwanie. Nie powicaj wszystkiego dla
zaspokojenia rozbuchanej ambicji. Bo inaczej to ona, twj najwikszy atut, ci zniszczy.
Nastpnego dnia Sasza wypisaa si z sekcji i ju nigdy nie zagraa ani jednego meczu.
Od tamtej pory deklarowaa, e nienawidzi sportu i wszelkiej aktywnoci fizycznej. Kiedy
mijaa trenera, patrzy na ni z nadziej na rozejm. Nie zamienili jednak wicej ani jednego
sowa. Oboje wiedzieli, e Zauska lekcj przyja, lecz nie chce si zmienia.
Paradoksalnie, po latach, wanie te cechy zgubiy j w policji. Dlatego zacza pi.
Dzi bya jednak cakiem inn osob. Kadego dnia staraa si temperowa swoje
rozbuchane ego. Przypomniaa sobie teraz sowa trenera i poczua si pokrzepiona. A wic
adnego fortelu. Nic za wszelk cen. Moe los daje jej znak, e jeszcze nie czas na
konfrontacj? Trzeba wraca do domu. Profesor Abrams mia racj. Nie da si pj
naprzd, stojc jedn nog w kauy z botem. Moe tak jak jej doradza powinna zaj
si swoim yciem, a nie cigle oglda za siebie. Ale jak to zrobi, kiedy przeszo wisi
nad tob jak miecz Damoklesa i w kadej chwili moe zapuka do drzwi? Co zrobi, jeli
ktrego dnia wolny i oczyszczony ze wszystkich podejrze ukasz zechce wkroczy
ponownie do jej ycia? Co powie crce, kiedy maa go zobaczy? A zatykao j ze strachu,
bo taka sytuacja nie bya ju science fiction.
Polak jest teraz wolnym czowiekiem i nikt poza ni i kilkoma oficerami nie wie,
czego si dopuci w szeciu miastach Polski. Wytrzewione zwoki kobiet, upozowane
w teatralnych pozach. Zdjcia przysyane policji. Makabryczny obraz, ktry zabjca
malowa, by prowadzi gr z organami cigania. By jedynym dowodem winy i mia
spon w poarze. To wszystko jak makabryczny film przeleciao Saszy przed oczami.
Czua obrcz zaciskajc si na szyi. Chciaa ju przesta si ba i nie potrafia. Nie miaa
stuprocentowej pewnoci, czy ukasz zabi te kobiety. Wiedziaa, jak to sprawdzi, lecz
musiaa stan z nim twarz w twarz. Miaa do niego tylko jedno pytanie. Jeli nawet nie
udzieli odpowiedzi, bdzie wiedziaa, czy to by on, czy faktycznie jest niewinny, w co
bardzo chciaa uwierzy. I by jeszcze obraz. Musiaa go zobaczy.
Pakaa? Tym razem wraz z gosem pojawi si dugi cie. Kobieta odwrcia
gow. Pod drzewem, za jej plecami, staa drobnokocista, bkitnooka nimfetka. Sasza
daaby sobie uci rk, e dziewczyna nie jest penoletnia. Usta w ksztacie serduszka
przywodziy na myl malinowe landryny. Sasza wpatrywaa si w ni zauroczona. Kiedy
dziewczyna umiechna si promiennie, Zauska pokrcia gow w zaprzeczeniu.
Po prostu odpoczywam.
Kwiecista sukienka zawirowaa i dziewczyna z gracj podesza do awki. Sasza si
przesuna. Siedziay chwil w milczeniu. Grupka pensjonariuszy nadal uczestniczya
w warsztatach malarskich. Teraz artycie pozowa otyy mczyzna. Uwag przykuway
jego bose stopy; spuchnite i zaczerwienione.
Mirek nie nosi butw wyjania dziewczyna. I dodaa: Tej zimy odmrozi sobie
praw nog. Myla, e mu j obetn. Podobno jeli dugo chodzi si na bosaka, po jakim
czasie nic si nie czuje. Mylisz, e to prawda?
Sasza bkna co w odpowiedzi. Nie obchodzio jej to.
Wiesz, jakie ma podeszwy? Jak w moich jarmilkach rozemiaa si dziewczyna
perlicie.
Zauska nie miaa teraz ochoty na rozmow, a tym bardziej na suchanie zwierze
wariatw. Jedynym szalecem, ktrym bya zainteresowana, by ukasz Polak. Tyle e nie
dane byo jej go przesucha. Wstaa.
Musz ju i.
Dziewczyna nie krya zawodu.
Do kogo przyjechaa?
Do znajomego. Do widzenia.
Mnie prawie nikt nie odwiedza poskarya si dziewczyna. Zadara rkaw sukienki
i podrapaa si po goej skrze. Sasza zobaczya, e jest caa poraniona. Nie byy to due
skaleczenia, raczej mikrourazy. Jakby kto wku jej setki igie w ciao. Wikszo ranek
bya podgojona. Tylko w miejscu wieego zadrapania sczya si kropelka krwi. Rkaw
znw powdrowa na miejsce. Dziewczyna jak gdyby nigdy nic kontynuowaa: Bardzo
tskni za mam. Tata prawie cay czas jest za granic. Nikogo wicej nie mam. Poza
bratem, ale on i tak z nikim nie rozmawia. Wskazaa w stron zebranych w parku.
Sasz tkno. Czyby jawia si szansa? Brawura nie. Za wszelk cen nie. Dziaaj
ostronie i rozwanie tak. Rozejrzaa si, czy w pobliu nie ma nikogo z pracownikw,
i zapytaa:
Dugo tu jeste?
Drugi rok. Brat przyjecha kilka miesicy temu. Sd wysa go na badania do procesu,
a po wyroku przenieli go do Ciszyni. Podobno mnie jest lepiej, kiedy on jest blisko.
Kiedy bylimy nierozczni.
To nieduy orodek. Znasz wszystkich?
Moda pokiwaa gow.
 Znaa moe ukasza Polaka? Zauska staraa si, by w jej gosie nie byo zna
nadziei.
Dziewczyna zawiesia si. Nie kojarzya nazwiska.
Blondyn, w miar przystojny, tyle e do p ucha. Due usta, jasne oczy. Raczej
spokojny. Moe nosi kangurk.
Zero reakcji.
Na ramieniu mia blizn. Tak mieszn, niebiesk. Spad w dziecistwie z hutawki.
Resztki farby zostay pod naskrkiem. Jakby w ksztacie leccego ptaka. Wszyscy myl, e
to tatua dodaa Sasza zrezygnowana.
Jaska! Dziewczyna zareagowaa natychmiast. I zamiaa si. Nauczy Jacka
malowa. Brat tylko z nim rozmawia. To twj kolega?
Znaam go odpara Sasza i ponownie usiada. Musz si z nim skontaktowa.
Ju wyjecha.
Zostawi numer telefonu, adres?
Nie ma komrki. Ale by tu tydzie temu. Zabra mnie na wycieczk opowiadaa
dziewczyna rezolutnie.
Twarz Zauskiej zbielaa. Wszystkie ofiary Czerwonego Pajka miay od osiemnastu
do dwudziestu piciu lat. Byy adne, drobne i samotne. Dziewczyna wpisywaa si
idealnie w profil mordercy, ktrego formalnie nigdy nie byo.
Czsto ci odwiedza?
Tylko raz si z nim widziaam. Na czas kwarantanny zamieszka w miasteczku. Maj
taki projekt badawczy. On w nim uczestniczy. Sprawdzaj, jak klimatyzuje si
w spoeczestwie, czy co. Nawet znaleli mu prac.
Co robi?
Nie mam pojcia. Ale jest zadowolony. Mwi, e podoba mu si to miasto, bo jest
spokojnie, zielono. Ludzie s mili. Tak mwi. Nie chce wraca w swoje strony. Tam gdzie
mieszkaj jego rodzice, jest podobno spalony. Zrobi chyba co zego. Jak my wszyscy.
Przerwaa. Ale rodzicw ma fajnych. Przyjedali raz w miesicu. Bardzo eleganccy
ludzie. Matka taka adna jak ksina Di, gdyby oczywicie przeya. Bardzo si o niego
troszczyli. Zamylia si. Ale Jaska wci jest na lekach i musi by pod opiek
dyrektora.
Pani Prus?
Pana Saczki. To on decyduje tu o wszystkim.
Nie byo go dzisiaj.
Pojecha na wesele. Dzi w Biaowiey jest wielka impreza. Jaki bogacz si eni.
Podobno panna moda jest niewiele starsza ode mnie. A on ma sto lat.
Saszy to nie interesowao.
Daaby rad zaprowadzi mnie do niego?
Nie wiem, gdzie jest to wesele. Zreszt nie mam si w co ubra.
Chodzio mi o Jask. Odwiedzimy go razem. Co ty na to?
Dziewczyna wahaa si, ale wida, e miaa ochot. Walczya ze sob chwil, wreszcie
odpara bez przekonania:
Nie wolno mi wychodzi bez pozwolenia.
ukasz mia dla ciebie pozwolenie?
Mwilimy na niego Jaska.
Mia dla ciebie przepustk?
Dziewczyna skina gow. Sasza rozejrzaa si po okolicy.
Co by si stao, gdybymy teraz wyszy i wrciy za godzin? Nikt by si nie
zorientowa. O ktrej macie obiad?
Nie mog. Przestraszya si. Naprawd nie.
artowaam. Sasza zamiaa si, pokrywajc zdenerwowanie. Ale ukaszowi
pozwolili zabra ci poza orodek? Bez opieki kogo dorosego?
Mam ju osiemnacie lat. Skoczyam trzy miesice temu. Mog wychodzi na
przepustki. Pani doktor si zgodzia, wstawia si za mn u dyrektora. Byam nawet
w domu Jasky. Rozpromienia si. Zrobi mi kilka zdj. Chcesz zobaczy? wietnie
wyszam. Mwi, e jestem bardzo fotoco.
Zdj? Sasza gono przekna lin. Nie moga uwierzy, e dyrekcja dopuszcza
si takiego ryzyka. Pokaesz mi je? Te, ktre ci zrobi.
Dziewczyna pokiwaa gow i natychmiast ruszya do budynku. Sasza zostaa sama. Bia
si z mylami. Jeszcze kilka minut temu skaniaa si do powrotu. Czua, e zapa do
odnalezienia ukasza zmala, a caa sprawa wydawaa si absurdalna. Tymczasem
spotkanie dziewczyny cakowicie zmieniao sytuacj. Czyby Czerwony Pajk znw
planowa atak? Czy nie po to zaprzyjani si z nimfetk?
Sasza miaa ochot natychmiast biec na policj i zawiadomi ich o tym, kim naprawd
jest Polak. Opowiedzie, co wiedziaa z czasw pracy w CB. By tym razem nie byo za
pno. Ale nie moga tego zrobi. Tajemnica operacji Calineczka, brak dowodw.
Niepewne hipotezy. Domniemanie niewinnoci. Zgodnie z prawem Polak by wyleczony
i mia prawo zachowa anonimowo. y, jak chcia. Prus miaa racj. Z jednej strony jej
obowizkiem jest chroni ma przed atakiem, z drugiej za ta dziewczyna wie, gdzie
mieszka przestpca, i mogaby j do niego zaprowadzi. Nie potrzebowaaby wtedy akt ani
wsparcia szefw placwki. Tylko e jeli wykorzysta j na wabia, by speni swj
prywatny cel, narazi j na niebezpieczestwo. Jak miaa postpi?
Zobacz. Lolitka wrcia ju z plikiem wielkoformatowych odbitek i czekoladkami.
Otworzya pudeko. Dostaam od Jasky. Z adwokatem.
Sasz ssao w odku, ale odmwia. Chwycia zdjcia. Bez trudu rozpoznaa znajom
manier fotografa. Grube ziarno, minimalistyczne kadry, duy kontrast, gra form. Zdjcia
byy czarno-biae, wysmakowane niczym z agencji Magnum. Prawdopodobnie wykonane
aparatem analogowym. Musiaa przyzna, e Polak nie straci formy. Moda
pensjonariuszka bya wdziczn modelk. Nie mizdrzya si do aparatu. Autorowi zdj
udao si przeama jej sodycz. W spojrzeniu modelki Sasza wyczuwaa jednak mroczny
sekret. Przez chwil zastanawiaa si, z jakiej przyczyny znalaza si tu w wieku zaledwie
szesnastu lat, ale nie odwaya si jeszcze zapyta.
Wbrew obawom Saszy nie byy to kadry erotyczne. Nie byo te w nich perwersji, ktra
charakteryzowaa zdjcia Czerwonego Pajka wysyane do komend policji. Sowem, nic
nie wskazywao na ze intencje autora. Po prostu dwa portrety w opustoszaym mieszkaniu,
jakich wiele w maych miasteczkach. W dalszym planie paprotka, wzorzyste firany,
meblocianka na wysoki poysk. Sasza natychmiast wyobrazia sobie wntrze lokalu, ktre
Polak wynaj zapewne wraz z wyposaeniem od starszej osoby. Na jednej ze cian pod
wyszywan makatk wisiaa ikona. Wygldaa na orygina. Sasza poczua, e jest bardzo
blisko. Znajdzie go, choby miaa zawali test na strzelnicy. Najwyej sprbuje znw
jesieni. Duchowi jako to wytumaczy, zdecydowaa.
To u niego?
Lolitka potwierdzia i wyja z teczki kolejne dwie znacznie mniejsze fotografie. Te dla
odmiany zostay wykonane w plenerze. Jedno na obsadzonej lipami ulicy, drugie na
podwrku. W tle wida byo murowane mietniki z graffiti cyrylic na ciankach. Sasza
odczytaa napis: Reza Lachw.
Tu wyszam najlepiej. Pensjonariuszka wskazaa klonow ulic. Nie wierzyam,
e takie zdjcie mona zrobi na podwrku przed blokiem.
Sasza wzia fotografi do rki. Dziewczyna faktycznie wysza doskonale, ale to
profilerk interesowao najmniej. Analizowaa szczegy ta. Prbowaa zapamita kady
detal, by w razie potrzeby odtworzy go w wyobrani. W przeciwiestwie do mieszkania
fotografia zawieraa mnstwo danych. Sasza bya pewna, e jeli zostaa zrobiona
w Hajnwce, z atwoci znajdzie to miejsce. Klockowaty blok z lat szedziesitych, od
frontu ozdobiony czerwono-biaymi wzorami. Fragment sklepu, chyba spoywczego,
z niedokoczonym afiszem arcz. Za plecami dziewczyny szyld bowski i syn.
Zrobi mi to zdjcie przed swoim domem. Nawet sobie nie wyobraasz, jak sensacj
wzbudzilimy. Ludzie na ulicy si zatrzymywali. On ma taki starodawny aparat.
 Sinar? Sasza przekna lin. W statywie jedna noga drewniana?
Dziewczyna si zamiaa.
Znasz go. Naprawd! Co za zbieg okolicznoci.
Pamitasz adres? Sasza staraa si ukry podniecenie w gosie.
Gdzie w centrum. Zaprowadz ci, jeli poprosisz pana dyrektora.
Sasza ju widziaa, jak dyrekcja idzie jej na rk, ale spojrzaa na ni z umiechem.
Jak masz na imi?
Danka.
Mylaam, e to prywatna klinika. I moecie wychodzi, kiedy chcecie.
Niektrzy s tutaj dobrowolnie. Ja te, ale tata paci za mj pobyt i kae zgasza
personelowi, z kim si kontaktuj i kto mnie odbiera. Ju kiedy uciekam. Przez brata.
Zapali nas w Kobucku. Zakuli w kajdanki, bili. Zamilka.
Bili? Sasza nie dowierzaa. Historia brzmiaa jak saba konfabulacja.
Policjanci wyjania popiesznie Danka. Od tamtej pory bardziej mnie pilnuj.
Sasza przyjrzaa si Dance.
Dlaczego tu jeste?
Dziewczyna si zawahaa.
Moja mama zgina. Tata by wtedy w Afganistanie. Brat si mn zajmowa.
To ten przy blejtramie? Ten, ktrego ukasz nauczy malowa?
Potwierdzenie.
Jak zgina mama?
Jacek obci jej gow.
Sasza wpatrywaa si w ma. Czekaa. Ale dziewczyna zamkna si w sobie.
Profilerka widziaa w jej spojrzeniu, e chce opowiedzie, a jedynie boi si reakcji.
Postanowia j nieco omieli.
Dlaczego to zrobi?
Nie zapacia drugiej raty za mj obz narciarski. Jako jedyna w szkole nie
pojechaam. Mwia, e nas nie sta. Mama sprzedawaa witaminy przez telefon. Chyba
nikt ich od niej nie kupowa. Czasem nie mielimy co je, bo ona wszystko wydawaa na
koty. Cay dom by w kocich kupach. Zbieraa te koty z ulicy, leczya. Wszdzie aziy.
O nie kcili si, jak tata wraca. Robi jej awantury, e yjemy w slumsie, a potem znw
wyjeda. Jest onierzem. Dosta nawet kilka medali. Prawie go nie byo, a jak by, to
tylko lea. Patrzy w sufit i nic go nie obchodzio. Ani koty, ani my. Schowalimy mam do
szafy. Z gow si nie miecia.
 Pomagaa bratu?
Pochylia gow.
Tato mia w piwnicy pik do metalu. Przyniosam j. Jacek wczy mi na
suchawkach Sam i Cat. To bardzo mieszny serial. Nie syszaam, kiedy to si stao.
Dopiero potem. Przyszed cay we krwi i kaza mi i do sklepu po due worki na mieci.
W rku mia tysic zotych w dwudziestkach. To byy pienidze na mj obz. Ona miaa je,
ale nie chciaa wyda na obz. Wtedy jeden z kotw chorowa na babeszioz i lea pod
kroplwk. Te jego leki tyle miay kosztowa.
Zamilka. Siedziaa bez ruchu. Przyciskaa do piersi zdjcia, ktre zrobi jej ukasz.
Potem wyjechalimy. Mieszkalimy u znajomych Jacka w grach do czasu, a przysza
policja. To ja si wygadaam cioci. Bo Jacek mwi, ebymy poszli do mamy, e tam
bdzie nam najlepiej, ale ja si baam. Nie chciaam by w szafie. Tam jest ciemno.
Ile miaa lat?
Trzynacie.
Sasza spojrzaa na podrygujce stopy Danki, a potem jej anielsk twarz. Tym razem
zamkna si w sobie na dobre.
Jeli bd tutaj nastpnym razem, poprosz pana dyrektora, eby pozwoli mi zabra
ci na spacer. Nie uciekniesz mi?
Danka si umiechna.
Kupisz mi lody smerfowe? To mj ulubiony smak.
Jasne. Sasza wyja iPhone i wskazaa fotografie. Mog zrobi kopi?
Pewnie zgodzia si dziewczyna. Naprawd pjdziemy na spacer?
Pod warunkiem e bdziesz grzeczna. Sowo?
Sowo. A ty jak masz na imi?
Ja? zastanowia si Sasza, ustawiajc ostro w telefonie i fotografujc kady
z istotnych elementw lokacyjnych na zdjciu. Jaska mwi na mnie Milena. Pewnie
syszaa o mnie na terapii.
Nie. Dziewczyna pokrcia gow. Ale duo mwi o jakiej Karolinie.
Teraz Sasza kolejn godzin jedzia po miecie, by znale miejsce, w ktrym Polak
fotografowa Dank. Bezskutecznie. Wadze miasta zarzdziy rewitalizacj wszystkich
budynkw w centrum i wikszo ulic zasonita bya rusztowaniami, na ktrych stali
robotnicy i malowali budynki w jaskrawe barwy. Prawie wszystkie szyldy byy zdjte.
Reszt za elewacji szalony architekt miejski, a moe raczej cukiernik, kaza pokry
kolorami sorbetu malinowego, seledynowego lub ososiowego. Wkrtce cae miasteczko
bdzie wygldao jak ciasteczkowy potwr, bo poza kakofoni barw na tynkach komu
przyszo do gowy dodatkowo umai elewacje nieregularnymi pasami indygo. Dlatego
wzdu budynkw wisz teraz dugie pachty papieru osaniajce okna, a na tynkach mno
si bkitne iksy, poprzeczki i pionowe cicia.
W okolicy miejskiego targowiska przy Trzeciego Maja teren podlegajcy rewitalizacji
si koczy, a moe robotnikom zabrako ju farby, bo horyzont zasania brunatny kolos
Muzeum Kultury Biaoruskiej, postawiony wida ju w latach dziewidziesitych, lecz
stylistyk nawizujcy do monumentalnych budynkw uwietniajcych si komunistycznej
wadzy w Moskwie czy biaoruskim Misku. U jego stp za wisia szyld restauracji:
Leny Dworek. Jaki dowcipni dopisa pod spodem sprejem: Leny Stworek, co bardzo
zachcio profilerk do zatrzymania si. Nagle poczua si dotkliwie zmczona,
poirytowana i godna. Profesor Abrams w takich sytuacjach zawsze przestrzega: Syty nie
ryzykuje bez potrzeby. Kobieta przerzucia wic chwilowo uwag na dylematy kulinarne.
Zwaszcza e tablica reklamowa zachcaa, by wpa na pielmieni, solank lub babk
ziemniaczan. Sasza adnej z tych potraw nigdy nie prbowaa, a ceny byy zaskakujco
niskie. Skrcia dokadnie wtedy, gdy zaczo jej gono burcze w brzuchu.
Restauracj urzdzono w stylu rustykalnym. Mimo wczesnej pory panowa w niej
pmrok. Wyszywane obrusy, wiece w intarsjowanych pojemnikach, lakierowane
korzenie. Kwiaty doniczkowe u szczytu awek opaday girlandami na oparcia wysokich
krzese. Wikszo stolikw bya zajta. Wida w Hajnwce, wbrew obiegowej opinii
o maych miasteczkach, ludzie chtnie stoowali si poza domem. Sasza zaja jedyny
wolny stolik w gbi sali dwuosobowy, przy oknie. Miaa przez nie widok na ogrdek
piwny, w ktrym jedynymi gomi byo trzech podobnych do siebie karkw. Nie zajli
miejsca przy stolikach, lecz na awie z nieheblowanego drewna. Kady z nich trzyma
w rkach gruby zwitek banknotw. Liczyli je jak profesjonalici, spluwajc co jaki czas
na palce. Kiedy podano im piwo, schowali gotwk do reklamwki z biedronk i zrobili
sobie przerw na napitek. Sasza spojrzaa tsknie na oszronione kufle i natychmiast
odwrcia gow od okna. Skupia si na karcie da. Chwil potem podesza do niej
kelnerka. Na tacy miaa niedu kamionk smalcu ze skwarkami i czarny chleb
wygldajcy na domowy wypiek.
To miejsce jest zarezerwowane owiadczya. Bya blada jak Krlewna nieka,
czarne wosy miaa skrcone elem na mokr Woszk i byo jej w tej fryzurze bardzo do
twarzy.
 Sasza si rozejrzaa. Nie dostrzega adnej tabliczki. Mimo to wstaa, rzucia okiem na
sal. Ani jednego wolnego stolika.
Ale dzi, wyjtkowo, moe je pani zaj. Dziewczyna si umiechna. Nie sdz,
by pan Bondaruk dzi do nas zawita.
Po czym ustawia starter, wyja bloczek i przyja zamwienie. Zauska wybraa
barszcz ukraiski, uszka z czosnkiem i surwk z biaej kapusty. Grubo posmarowaa chleb
smalcem i zjada przystawk w cigu kilku minut. Taki drobiazg tylko wzmg jej apetyt.
Z nudw zerkna w okno, ale na tarasie nie byo ju posiadaczy reklamwki z pienidzmi.
Na betonie, pod aw, stay tylko trzy puste kufle oraz popielniczka pena niedopakw.
Jedzenie byo tutaj wyborne. W poowie porcji pielmieni Sasza zamwia repet. Okazao
si, e maj nawet bia herbat. Bynajmniej nie z paczki. Kiedy czekaa na drug porcj
pierogw, ju spokojniejsza, podja decyzj, e zostanie w Hajnwce na kolejn noc i do
Sopotu wrci dopiero w niedziel wieczorem. Chciaa si zmierzy z ukaszem,
cokolwiek by z tego wynikno. Czua, e jest blisko celu. Zdawaa sobie jednak spraw,
e szukajc go jako cywil, straci zbyt duo cennego czasu. Jedc tam i z powrotem,
kilkakrotnie mijaa komend powiatow. Za kadym razem zamierzaa tam skrci,
powiedzie, e jest profilerk, i poprosi o wsparcie. Koncept nie by zy, ale nie do koca
zgodny z prawem. Wiedziaa z dowiadczenia, e w maych jednostkach takich ekspertw
jak ona nie traktuje si zbyt powanie i wzywa do sprawy tylko w ostatecznoci. Moga te
obdzwoni kolegw z firmy i spyta, czy nie znaj kogo z tutejszej komendy, ale
w wyobrani ju syszaa ich rechot. Kiedy ostatnio jechaa w te strony do sprawy
Staroniw, nikt z Trjmiasta nie potrafi jej pokaza najkrtszej drogi na mapie.
Zostawao jej tylko jedno. Zagra w otwarte karty. Wszystko zaleao od tego, na kogo
trafi i czy zechc jej pomc poza protokoem. Co miaa im do zaoferowania? Najwyej
umiech i obietnic wsppracy w przyszoci. Nawet gdyby zdarzy si cud
i potrzebowaliby jej opinii teraz, nie mogliby wykorzysta ekspertyzy. Nie miaa
rekomendacji, a dopiero w poniedziaek oficjalnie wstpi w szeregi policji. Tej
ewentualnoci na razie nie moga wic bra pod uwag. Zreszt tutejsi funkcjonariusze
z pewnoci nie potrzebuj do swoich ledztw profilera. Zakadaa, e, co najwyej, maj
tu gar dobrze sobie znanych zodziejaszkw, drobnych dilerw w dyskotekach i zastp
pijanych kierowcw, z ktrymi radz sobie lepiej ni niejedna jednostka wojewdzka.
W kwestii zabjstw region hajnowski ma prawdopodobnie stuprocentow wykrywalno,
bo wtpia, by w tym sielskim miasteczku dochodzio do morderstw innych ni
nieporozumienia rodzinne. I to pewnie raz na kilka lat.
Dzie dobry tubalny gos wyrwa j z zadumy.
Podniosa gow. Przed ni sta leciwy wsacz. Bardzo chudy i wysoki. Policzki mia
wrcz zapadnite. Ubrany by w pasiast koszul z fularem i jasny, klasyczny trencz. Wska
ogorzaa twarz, solidna szczka, jasne oczy, ktre widroway j na wylot. Wosy mia
niemal biae. Wci jednak zbyt gste, by da si uporzdkowa. Zaczesywa je do gry,
niczym Lynch. Gdyby nie sumiaste wsy, mgby uchodzi za podstarzaego igolaka.
Budzi respekt. Bia od niego moc wadcy. Skonsternowana nie wiedziaa, jak si
zachowa. Czua, e przyszed na swoje miejsce. To jego stolik. Teraz nie bya w stanie
przypomnie sobie nazwiska, ktre podaa wczeniej kelnerka. Przez milisekund
przeleciaa jej myl, e gdzie go ju widziaa. Albo by podobny do kogo, kogo
w przeszoci znaa, uderzajco podobny.
Przepraszam, zajam panu miejsce. Zerwaa si. Waciwie skoczyam ju
obiad. Zaraz si zbieram.
Niech si pani rozgoci. W odpowiedzi wykona zapraszajcy ruch doni. By
spokojny, szarmancki. To ja przepraszam, e przeszkodziem. Bdzie mi niezwykle mio,
jeli pozwoli mi si pani dosi.
Umiechn si delikatnie. Zmarszczki wok oczu, ust i nosa, jeli faktycznie byy map
jego dowiadcze, wskazyway, e ten czowiek dozna w yciu bardzo wiele. To nie by
typ byego sportowca ani te chuchrowatego intelektualisty. Raczej byy wojskowy,
czowiek w przeszoci noszcy mundur, ktry nie ma problemw z samokontrol. Z ca
pewnoci nie jada tutaj starterw. Skada si z samych y i mini, niczym dobrze
nacignita spryna. Praktycznie zero podciki tuszczowej. Dlatego te Sasza nie bya
w stanie okreli jego wieku. Ale cho postaw wci mia nienagann, z pewnoci
dawno przekroczy szedziesitk.
Kady myli, e ja wol by sam powiedzia i pooy na awce pust reklamwk.
Miaa taki sam nadruk jak ta, w ktr bdcy tutaj wczeniej atleci schowali banknoty.
Saszy przyszo do gowy, e Biedronka to najpopularniejszy sklep w miecie. Jak wida,
zaopatruj si w nim wszystkie klasy spoeczne. Bo ten mczyzna by bardzo dobrze
sytuowany. Mona byo si tego domyli po jego pewnoci siebie i swobodzie bycia.
A tak nie jest? Zauska si umiechna.
Mdra z pani kobieta odpar i zasznurowa wargi. Jak na swj wiek, oczywicie.
Ile pani ma lat?
Trzydzieci osiem.
Zamia si.
To ju z grki.
Udao mu si j rozbawi. Rozlunia si. Starszy pan wyda si jej nader uroczy.
Wymian zda przerwaa im sposzona kelnerka, ktra podesza z dokadk parujcych
pielmieni Saszy. Zacza si gsto tumaczy, ale Bondaruk odprawi j gestem. Profilerka
momentalnie przypomniaa sobie nazwisko gocia. Mimo i nie zoy zamwienia, dwie
setki czystej i solona sonina z krkami cebuli oraz kwaszonym ogrkiem na owalnym
talerzu byskawicznie pojawiy si na stole. Traktowali go tutaj o wiele lepiej ni
jakiegokolwiek gocia. Wskaza szko, oferujc wspln biesiad, ale Sasza odmwia bez
cienia alu. Odprya si w jego towarzystwie. Nie potrzebowaa ju znieczulenia.
Powinienem by teraz gdzie indziej. Piotr jednym haustem oprni pierwszy
kieliszek. A zaraz potem, nie czekajc na jej odpowied, wla w siebie drugi i trzeci.
Westchn znaczco. Wo ycio kastrapataje. Choczam, kab nas kachali. Ale czamu?
Hetaha nichto nie wiedaje.
Sasza skoczya swoj porcj i zdecydowaa si jak najszybciej opuci lokal. Wdka
podawana w tej knajpie bya zimna i gsta. Taka, jaka by powinna.
Niech pani jeszcze zostanie poprosi tymczasem Bondaruk. Bez trudu rozpoznaa ton
alkoholika, jej bezimiennego kompana z dawnych lat. Kiedy zostaaby i przy kolejnej
flaszce rozprawialiby o sprawach ostatecznych do rana. Tym bardziej musiaa si zbiera.
Wolaa nie doczeka momentu, kiedy bdzie miaa ochot umoczy w przezroczystej cieczy
cho czubek jzyka. Dostrzeg jej panik. Zmarkotnia.
Troch si piesz. Posaa mu przepraszajce spojrzenie i poprosia o rachunek.
Ale cho kelnerka j usyszaa, a nawet wydrukowaa paragon, nie podesza do stolika,
lecz na dugo znikna za barem. Saszy zdawao si, e w nieskoczono bdzie napenia
kufle piwem. Zawiesia si gdzie w przestrzeni midzy nalewakiem a szkem i jak
zahipnotyzowana wpatrywaa si w bursztynowy pyn, bia pian. Czua wrcz pkanie
bbelkw na jzyku. Pomylaa, e wczenie tu zaczynaj bankiet. Nie mina nawet
czternasta. Powinna std ucieka. I to szybko.
Kali czaawiek piaszaje, czort wiesialicsa zauway Piotr. Po kilku gbszych sta
si weselszy, rwnie si odpry. Teraz mia ochot na rozmowy. Zdawa si nagle
zaciekawiony, kim Sasza jest, co j sprowadza do miasteczka. Poniewa Sasza nie
zrozumiaa, przetumaczy jej przysowie i doda, przyjmujc ton ojcowskiej troski: Jest
pani jeszcze moda. Niech pani yje wolno. Kadym tchnieniem niech pani czerpie z ycia
rado.
Nastpnie chwyci j za rk. Nie wyrwaa si. Byo jej go szkoda. Postanowia, e da
mu pi minut i ani chwili wicej. Doskonale wiedziaa, e teraz nastpi porady: co
robi, jak y, jak nie zej na manowce, co w yciu wane. Jeszcze niedawno sama
tak przemawiaa do przypadkowych ludzi w barach. Nie potrafia siebie uleczy, wic
ciosaa koki na gowie innym. Klasyka.
ycia mamy a nadto rozwija si tymczasem mczyzna. Ale za modu nie umiemy
z niego korzysta. Potem wszystko przypiesza, a bdy zostaj. Gdybym mg cofn czas.
Gdybym wiedzia wtedy to, co dzi wiem. ycie nie jest wane. Wane jest poszukiwanie.
Niech pani dowiadcza, wyciga wnioski, prostuje sprawy i nigdy nie zostawia za sob
niedomknitych drzwi. Szczero wobec siebie i innych to wszystko, co pani ma. Nie
pienidze, mio, praca. To wszystko marno. Trzeba by w yciu egoist. Tylko pani
i wiat. Jak to brzmi! Rozpromieni si. By wyranie dumny ze swego monodramu.
I mia ochot na wicej. To byo wida.
Nie mog tu zosta. Sasza wskazaa na puste kieliszki. Staram si nie bywa tam,
gdzie jest alkohol wyjania.
Sama nie wierzya, e to mwi. Wymkno si jej. Powiedziaa, a dopiero potem dotar
do niej sens tych sw. Ale zaraz potem przysza wiadoma refleksja. Chciaa, eby j
zatrzyma. By powiedzia: E tam, bzdura i si posadzi j naprzeciwko siebie na krzele.
By z czystym sumieniem moga si znw upi. A potem, nastpnego dnia, zrzuci win na
niego. Na obcego faceta w barze, ktry j do tego namwi. Klasyczna ucieczka od
odpowiedzialnoci.
Jednak Bondaruk tego nie zrobi. Zmarszczy brwi, spowania i natychmiast zabra rk
z jej ramienia. Zrozumia.
Wic nie przyjdzie pani na moje wesele westchn ze smutkiem. Bd wszyscy.
Starzy i modzi. Bogaci i biedni. Jak na fiecie w bajkach. Jestem wszak tutaj prawie
krlem zamia si szyderczo. Wydmucha nos w materiaow chusteczk z monogramem.
A potem powiedz: I ja tam byem, mid i wino piem. Zamwiem cystern alkoholu.
I jestem pewien, e nie zostanie ani kropelki.
A wic to by wanie starzec, o ktrym mwia Danka. To na jego wesele pieszy si
dzi dyrektor Saczko. To on wreszcie jest lokalnym krezusem, ktry bierze sobie on
w wieku wasnej wnuczki. Nie wyglda z tego powodu na szczliwego. Przeciwnie.
Jakby ten lub by niechcianym obowizkiem, ktry kiedy na siebie wzi i musia
odbbni. Po co si eni? Jaki problem zjada go od rodka, e a przyszed si upi
i robi to w towarzystwie cakiem obcej osoby? Zwierzenia przy alkoholu to uuda, mira.
Zwykle maj niewiele wsplnego z prawd. To tylko wentyl bezpieczestwa. Spuszczenie
frustracji i forma rozgrzeszenia. Bondaruk przyszed do baru, bo nie chcia by sam. A kto
w dniu swojego wesela ucieka od ludzi? Kto, kto, jak ona, pragnie odkupienia winy. Za
co? Nie chciaa wiedzie. Kady ma co za konierzykiem.
Jeli bdzie tam wdka, nie sdz, bym dotara. Zapacia wreszcie rachunek,
odmwia przyjcia reszty. Kelnerka dygna, oddalia si bezszelestnie, a po chwili bya
ponownie, z pen bateri dla prezesa. Ale ycz panu szczcia powiedziaa na
odchodne Zauska. Niech si panu darzy na nowej drodze ycia.
Spojrza na ni i zdawao si jej, e na chwil otrzewia. W jego oczach dostrzega
obaw, moe nawet strach przed tym, co nowe. To bya jednak tylko chwila. Zaraz znw
wzrok mu si zamgli, ykn wic szybko kolejnego szota.
Tylko pani i wiat mrucza w pijackim sowotoku i gestykulowa obficie. Reszta
nie ma znaczenia. Niech pani sucha starca, ktry wie, jak to si skoczy. Zna dat wasnej
mierci i nie ma wtpliwoci, kto przymknie mu powieki.
Kiedy wychodzia, wci perorowa, ale nie suchaa ju jego pijackich mdroci. Daa
mu znacznie wicej ni kwadrans. Byo to z jej strony ogromne powicenie, cho
wiedziaa, e on sam tego nie doceni. By w apogeum choroby alkoholowej. Na samym
dnie. Cho gdyby mu to powiedziaa, zachciaby go tylko do wynurze, nawet ktni. Nie
widziaa w tym sensu. Nie czua si misjonark. Niech kto inny go zbawia, leczy. Cakiem
moliwe, e jutro, kiedy Bondaruk obudzi si z potwornym blem gowy, nawet nie bdzie
pamita, e j kiedykolwiek spotka. Ale ona nie zapomni. Zwaszcza jego ostatnich sw,
kiedy wyjania, dlaczego wzi za on tak mod kobiet. Ktra go nie kocha ani on nie
kocha jej. Prawd mwic, nawet si nie znaj za dobrze. Wybrzmieway w jej gowie jak
echo, do czasu a uruchomia silnik i wyjedaa z parkingu restauracji. Potem zdaway si
jej idiotyczne, jak kade bajania pijaka. I Sasza nie wiedziaa ju, dlaczego tak j
poruszyy.
Cae ycie kto przeze mnie doznawa krzywdy. A ja nie zrobiem nic, by temu
zapobiec. Baem si postawi mur, powiedzie stop. Trzsem si o swoje pienidze,
pozycj, miejsce na ziemi. Tak naprawd pragnem tylko wadzy. Jeli teraz cho jedno
dziecko uszczliwi, bd mg spokojnie umrze. Bo kiedy nadejdzie mier, czas
rozliczenia z win, nic nie wezm do grobu. Pjd sam. Goy i prny. Jak szedem przez
cae ycie. Gdzie ja miaem gow? Zbieraem nic niewarte graty. Walczyem o kotwice,
zbdny balast. Podczas gdy trzeba byo czyni odwrotnie. Dzi wiem, jak to si potoczy.
Co bdzie, gdy potwr zerwie si ze smyczy. Bo ten powrz, ktry trzyma go w karbach,
miaem ja. Tutaj. Podnis do gry pust reklamwk, z ktr wszed do restauracji
i Sasza bya prawie pewna, e to ta sama, z ktrej wyjmowali pienidze trzej osikowie.
Ale dzi go puszczam i bawi si na caego. Niech karawana jedzie dalej. Beze mnie.
Chc ostatni raz oderwa si od ziemi. I tak wszyscy do niej trafimy. Wszyscy. Ziemia,
nasza pramatka, wchania krew, czyci sumienia i zostawia lad tylko w ludzkiej pamici.
Nawet jeli ludzie milcz, ziemia wie. Ona skrywa wszystkie nasze tajemnice.
Przy wyjedzie z targowiska zrobi si zator. Sasza ustawia si w ogonku aut, nie mogc
si nadziwi, e stoi w miejscu kolejny kwadrans. Wczeniej bya pewna, e mieszkacy
tego niespena trzydziestotysicznego miasteczka nigdy nie dowiadczaj korkw
drogowych. Ulic w Hajnwce byo zaledwie kilka. Cae miasto, w t i z powrotem, mona
byo przejecha w cigu godziny. Tym bardziej kuriozalne wydao si jej, e w takiej
dziurze nie moe znale bloku Polaka.
Kiedy przesuna si bliej bazaru, poznaa przyczyn zastoju. Przed kolumn
samochodw defilowa mczyzna z taczk, na ktrej kiwaa si pokanych rozmiarw
gowa Lenina. Mczyzna, mimo upau, odziany by w weniany szynel ze zotymi guzikami
i czapk wojaka z czerwon gwiazd na otoku. Za nim maszerowao kilku tragarzy. Do
biaej furgonetki nieli pakunki wygldajce jak muzealne eksponaty: flagi, manekina
w stroju radzieckiego rewolucjonisty, strzelby, a take skrzynk mniejszych Iljiczw, ktre
mogyby suy jako przyciski do papieru dla dinozaura-biurwy. Kad z tych rzeczy
oglda i archiwizowa nieduy facet w sztruksowym garniturze i butach na soninie,
majcej z pewnoci przyda mu kilka centymetrw wzrostu, po czym wskazywa, gdzie
umieci je na pace.
Naprzeciwko zebraa si ju grupka gapiw. Stali w poprawnym rzdku, w milczeniu
przygldajc si widowisku. adnych transparentw, okrzykw, gwizdw. Tylko jedna
z kobiet podesza do czowieka z taczk i zapytaa, czy moe sobie zrobi sitfot i wrzuci
na Fejsa. Facet bardzo si z propozycji ucieszy. Zdj nawet czapk czerwonoarmisty
i zaoy kobiecie na gow, a potem chwil szczerzyli si do iPhonea. Z boku Sasza
dostrzega dwch operatorw, ktrzy nie uronili z show ani sekundy. Mimo to defilada
z gow Lenina w taczce zostaa na potrzeby dziennikarzy powtrzona jeszcze kilkakrotnie.
Fotografowie mieli wersj w szynelu i bez szynela.
Przedstawienie trwao do czasu, a zniecierpliwieni kierowcy zaczli trbi na
Wojciecha Rynarzewskiego, waciciela kultowego baru U Woodzi, ktrego majtek
wanie zajmowa komornik, o czym Sasza dowiedziaa si ju od ledzikujcego
policjanta, ktry pojawi si nie wiadomo skd i zacz kolejno legitymowa kierowcw.
Jak si okazao, na czas egzekucji komorniczej droga bya wyczona z ruchu koowego,
wic wszyscy z ogonka, jak jeden, zamali ca list przepisw drogowych. Nie pomogo
tumaczenie, e znak zasaniaa biaa furgonetka. Policjant kademu, poza Sasz, wlepi
demokratycznie po dwiecie zotych kary. Tylko uniak matki Zauskiej zosta odholowany
na policyjny parking. Ona sama za trafia na komend, poniewa okazao si, e profilerka
nie ma ze sob dokumentw wozu, prawa jazdy, kart kredytowych ani pienidzy. Dopiero
w trakcie tej kontroli zorientowaa si, e jej saszetka z dokumentami znikna.
Wspczucie do Danki, ktra z bratem zabia matk, mino jej jak rk odj.
 Sympatyk CB zamrucza po raz kolejny przesuchujcy Sasz funkcjonariusz.
Bia plastikow kart ze zdjciem, jedyny dokument, jaki profilerka wygrzebaa
z torby, by uwiarygodni swoje personalia, trzyma ju w rku tak dugo, e jego kawa
zdya wystygn, a fusy opa na dno metalowego kubka.
Bya to nic niewarta plakietka, ktr Duch wrczy jej zaledwie wczoraj. Sasza nie
poinformowaa policjanta, e mg j otrzyma kady, take kochanka wsppracownika
policji pracujcego na etacie cywilnym, gdy obstawiaa na dziewidziesit dziewi
procent, e funkcjonariusz o tym wie, cho, na razie, za nic nie dawa tego po sobie pozna.
Rozejrzaa si. Budynek policji by wieo po remoncie. Wrcz pachnia nowoci.
Wyposaenia dyurki mogy zazdroci Hajnwce powiatowe komendy z najbogatszych
regionw Polski. Nowoczesny sprzt zainstalowano zaledwie przed miesicem, o czym
Zauska dowiedziaa si od wolno mylcego o CB funkcjonariusza, wic na razie
dyurka wygldaa jak centrum dowodzenia Star Wars. Profilerka mylaa jednak tylko
o tym, e chiskie przeklestwo: Oby wszystkie twoje marzenia si speniay, wanie
znalazo swoje zastosowanie. Oto znalaza si u upragnionego celu w lokalnej komendzie
policji.
Przebieg tej wizyty nie by moe dokadnie taki, jak to sobie wyobraaa, ale nie byo
le. Sdzia, e jako si z tego wykaraska, a przy okazji opatrzy z ludmi. Dmuchaa ju
w alkomat, wypenia wniosek o ciganie zodziejki i zadzwonia do matki. Niestety,
w sobot w gdaskiej komendzie nie byo nikogo, kto potwierdziby personalia Saszy na
telefon, Laura Zauska za miaa gupi zwyczaj nienoszenia ze sob komrki. Traktowaa j
jak telefon stacjonarny i zarwno w gdaskim mieszkaniu, jak i na wakacjach trzymaa na
nocnej szafce i dzwonia z niej o okrelonych porach: o sidmej rano i wieczorem.
Sasza zerkna na antyczny zegar z kukuk wiszcy nad gow policjanta. Dochodzia
pitnasta. Nie byo sensu ponownie si nagrywa. Laura odezwie si, dopiero jak
metalowy ptaszek zakuka siedem razy. Zauska miaa nadziej, e do tego czasu co
wymyli i nie bdzie musiaa tutaj tyle siedzie. Brat mgby przefaksowa jej paszport.
Mia klucze do jej mieszkania. Niestety, odsypia melan, jedzi na rowerze po parkach
w poszukiwaniu maolatek albo ju randkowa. Bya przecie sobota, sam rodek
weekendu ulubiony dzie tygodnia Karola. Sasza obawiaa si, e jeli wyrwa now
pann, odezwie si najwczeniej za tydzie. Wicej bliskich nie posiadaa. Rozwaaa, czy
nie zadzwoni do Ducha, ale troch si wstydzia. Nie byby sob, gdyby nie nabija si
z jej naiwnoci przez najblisz piciolatk. Zostawia sobie t moliwo na czarn
godzin. Kiedy naprawd bdzie z ni krucho. Nie czua niepokoju, raczej znuenie. Nie
z takich opresji wychodzia obronn rk. Miaa jednak nadziej, e nie wpadn na pomys,
by j zrewidowa. Znaleliby berett Ducha, na ktr nie miaa pozwolenia, a to
postawioby j w podejrzanym wietle i z pewnoci nie poprawio jej sytuacji.
Nagle do pokoju przesucha wszed potny wytatuowany mczyzna i hukn na
funkcjonariusza:
Co z tym szpadlem, Baej?
Zabezpieczony zaraportowa natychmiast policjant. Behemot zdejmuje paluchy.
Dam zna, kiedy bd wyniki. redni ubr podobno kupi opat, eby przekopa ogrdek.
Sprawdziem. Faktycznie, sadzonki pomidorw byy wiee. Potem bya wielka chryja, bo
musiaem sprawdzi, czy pod pomidorami nie schowa jakiej czachy. Ale gleba czysta.
Matka zaplua si ze zoci, kiedy zjedalimy z Chemicznej. Musiaem ukara j
mandatem za lenie funkcjonariusza.
A farba?
Nic. Policjant wzruszy ramionami. Zero farby, smoy ani sprztu graficiarzy.
Zdyli usun.
To jak wzie szpadel? Bez kwita? Bielsk powiadczy, czy jak jest?
Szefowa kazaa. le?
Procesowo chujowo zrymowa wytatuowany i w dwch ykach wypi modemu
kaw, po czym rozsiad si obok Saszy. Pani pracuje dla policji. W Gdasku, tak?
Mog pracowa take dla was odpara Sasza. Natychmiast zorientowaa si, e to
funkcyjny. Ale w Trjmiecie mieszkam. Dlatego najwicej zlece mam z gdaskiej
komendy.
JahJah si przedstawi. Ucisnli sobie donie. To wida Frankowskiemu na razie
wystarczyo, bo straci zainteresowanie Sasz i wzi do rki gazet, po czym si ni
zasoni. Zauska i mody funkcjonariusz nie bardzo wiedzieli, jak si zachowa.
Nie przeszkadzajcie sobie. JahJah podnis wzrok znad dziennika i dgn modego
funkcjonariusza w bok. Mnie tu nie ma. Hydraulicy mi kaloryfer w gabinecie naprawiaj.
Julian dziur wywali w cianie, jakby robi podkop, i szukaj teraz wiadra, bo gruz im
leci na wszarze. Caa podoga jest ju w kawaach cegy. Takich przeklestw, jakie oni
znaj, w yciu nie syszaem. Pani wybaczy, e nie powtrz, gdy niegodne to pani
szlachetnych uszu dokoczy.
Gazeta nadal osaniaa JahJah, ale ju nie udawa, e przechodzi tdy przypadkowo.
Zastyg w oczekiwaniu. Zamieni si w such.
Baej, pewnie by si popisa przed starszym koleg, odoy natychmiast plakietk
sympatyka CB na bok i zacz zadawa te same pytania od pocztku. Zauska za, starajc
si nie okazywa irytacji, powtrzya zoone wczeniej wyjanienia kropka w kropk.
Niektre fakty ze swojego ycia osobistego i tym razem przemilczaa. Natomiast
o podejrzeniu kradziey dokumentw przez jedn z pensjonariuszek mwia ju kilka razy,
co podkrelia. Trzykrotnie te zaznaczya, e nie zna personaliw dziewczyny i widziaa j
pierwszy raz w yciu. Na razie jednak, poza wypenieniem wniosku o wszczcie
postpowania, mody policjant nie zamierza zrobi nic wicej.
 Przyjechaam na spotkanie z dyrektorem prywatnego szpitala dla umysowo chorych,
niejakim panem Saczk. Niestety do rozmowy nie doszo. Miaam przyjemno mwi
jedynie z zastpc. Jeli panowie maj ochot, moecie potwierdzi u rda. W orodku
do niedawna przebywa pacjent, ktry interesuje mnie operacyjnie. To byy przestpca.
Przed laty unikn procesu, poniewa biegli stwierdzili u niego chorob psychiczn.
Niejaki ukasz Polak. Miaam nadziej go przesucha. Niestety, opuci szpital, a pan
dyrektor wyjecha na przyjcie weselne. Rozmawiaam z pani Prus. Z ca pewnoci
moje nazwisko jest w kajecie recepcji. Kobieta na dyurce powinna mnie pamita.
Umawiaam si oficjalnie. Wysaam take pismo, ktre powinno by zarchiwizowane. Czy
moe pan wreszcie posa do Ciszyni kogo, by znalaz t Dank i odzyska moje
dokumenty oraz pienidze? Ja na pana miejscu bym si popieszya.
Policjanci wymienili si spojrzeniami. JahJah unis lekko podbrdek, ale zaraz
chwyci gazet i wrci do lektury. Baej spi si, jakby mia puci cichego bka, po
czym wzi do rki na wp zapisan notatk i podnis j wyej, by doda sobie powagi.
Sasza widziaa, jak JahJah z trudem powstrzymuje wybuch miechu. Nieoczekiwanie jej
samej te zrobio si wesoo. Sytuacja bya absurdalna. Wida stary testowa na niej
modego. Nie zostao jej nic, tylko gra w ich show.
Jest pani policjantk stwierdzi gronym tonem Baej.
Profilerk Sasza zaprzeczya szybko, ale mody natychmiast jej przerwa. Nad si
i dokoczy, jakby ferowa wyrok:
To bdzie inna procedura. Musimy zawiadomi jednostk.
JahJah zatrzepota gazet, zmi j i rzuci na blat stou.
Ona nie pracuje w policji, synu.
Jestem czowiekiem do wynajcia. Niezalenym ekspertem podja paeczk
Zauska. Pomagam policji w przesuchaniach, analizuj lady behawioralne. Wykonuj
ekspertyzy, przygotowuje taktyki przesucha, dokonuj konfrontacji, profiluj
geograficznie.
Przerwaa, bo obawiaa si, e trafia na sceptyka, ktry nie ma pojcia, kim jest taki
ekspert, i wcale go to nie interesuje. Przerabiaa to tysice razy. Mylia si. Cho czua, e
Frankowski pierwszy raz rozmawia z profilerem, caa za jego wiedza pochodzi
z amerykaskich filmw, JahJah wiedzia, kim jest psycholog ledczy, i nie ukrywa
swojego zainteresowania.
Dzwo do Saczki, Baej rzuci do modego. I pu czowieka, eby zgarnli t
Dank. Ile to jeszcze bdzie trwao.
Kiedy dokumenty niewypenione.
Zlituj si nad kobiet, chopie. Jakbymy w takim tempie zodziei apali, toby nam
dyurk rozkradli. Pniej to sobie wypenisz. Pani zaczeka. Mam racj?
 Zaczekam, ile bdzie trzeba. Sasza podzikowaa umiechem za pomoc.
W saszetce byo osiemset zotych. W setkach. Karty ju zastrzegam. Ale najbardziej mi
zaley na dokumentach wozu. Chciaabym jako wrci do domu.
Czy swoj powinno, synu pogoni go podkomisarz. Ja tu pani zabawi
rozmow.
Modszy policjant chwyci archaiczny model nokii i wyszed z pokoju. Kiedy tylko
zostali sami, Frankowski zwrci si do Saszy. Wydawa si zaintrygowany. Znaa ten typ.
Najpierw niedowierzanie, potem test wiarygodnoci i wreszcie pytanie o sukcesy. Wtedy
zaczn mwi o konkretach. Na koniec potencjalna oferta i sondowanie stawki.
Pracuje pani w caym kraju? Nie macie rejonizacji?
Nie ma nas tak wielu wyjania. Nie jestem zrzeszona. Dotd tak byo mi
wygodniej. Prawie kada komenda wojewdzka potrzebuje takiego eksperta na co dzie.
W wydziale zabjstw lub kryminalnym powinien by cho jeden taki czowiek. Jeli
dostan dobre warunki, mog pracowa take dla was powtrzya i umiechna si
niemiao.
Ma pani jakie sukcesy?
Jakie tak. Wzruszya ramionami. Wskazaa teczk z komputerem. Mog?
Wyja z bocznej kieszeni zbindowany dwujzyczny booklet opatrzony logo University
of Huddersfield, ktry przekazywaa komercyjnym klientom. Byo to streszczenie jednej
z jej prac zaliczeniowych na pierwszym roku, ale laikom wystarczao jako piguka wiedzy
o psychologii ledczej i metodach jej pracy. Wskazywao moliwoci, odmitologizowao
oczekiwania. Na kocu broszury znajdoway si ceny za konkretne usugi. Wikszo kwot
zawieraa cztery zera. Na tej stronie JahJah si zatrzyma. Gwizdn przecigle.
To nie s tanie rzeczy.
Jeli przestpstw jest kilka, to najlepiej wydane pienidze owiadczya.
Z pewnoci skuteczniejsze ni jasnowidz czy poszukiwania za pomoc lokalnych patroli.
Chyba e zaley panu na zadeptaniu ladw i sposzeniu sprawcy.
Zamia si.
Jest pani pewna siebie.
Wszed Baej. Odoy subow ceg i spojrza na Sasz. JahJah odchyli si na
krzele.
Dyrektor Saczko nie potwierdzi, e pani zna owiadczy mody. I doda bardziej
do JahJahy ni do zatrzymanej: Co robimy? Ona nie ma adnych dokumentw. Wz nie
naley do niej. Zatrzymanie czy mandat?
Naley do mojej matki westchna Zauska. Wci mam angielski adres
w papierach. Nie mog go przerejestrowa. To jaki absurd. Powinien pan posa kogo do
kliniki. Ta dziewczyna je ma!
No i co bdzie? JahJah uderzy si po udach. Wsta.
Sasza wzruszya ramionami. Byo jej ju wszystko jedno.
Zostaniesz tu, Baej powiedzia JahJah i narzuci na plecy kurtk. A ja wracam za
ptorej godziny. Wezm krtkofalwk. Tam w lesie czasami nie ma zasigu.
A co z ni? zaoponowa mody policjant.
Spisz notatk. Dziaaj. Musimy ustali pani tosamo.
JahJah odda Saszy booklet o profilowaniu.
Prosz zatrzyma zaproponowaa. Nie bardzo wiedziaa, co si dzieje.
Frankowski zwin broszur w rulon. Schowa do tylnej kieszeni dinsw. Wyszed
z pomieszczenia bez sowa.
Jego krzeso zaj Baej. Rozsiad si wygodnie i niewiadomie zacz naladowa
gesty Frankowskiego. By jak skra zdjta z JahJahy. Tyle e szczuplejszy, mniej
uminiony i nie nosi jeszcze okularw. Wykrj ust te mia inny, adniejszy, ale moe to
tylko kwestia braku zarostu. Sasza daaby sobie rk uci, e jest spokrewniony
z podkomisarzem. Podobna mimika twarzy, gesty i ta poza macho. Starego i modego
rnio te to, e Baej, w przeciwiestwie do ojca, od pierwszego wejrzenia j irytowa.
To jeszcze raz zacz Baej urzdowo. Kto moe potwierdzi pani personalia?
Wyj z drukarki now kartk, zanotowa dat. Sasza zawahaa si, a potem wzruszya
ramionami.
Na razie najwyraniej nie. Znalelicie t Dank?
Sprawa jest w toku. Na razie poza pani sowem nie mam nic wicej.
Rozmawiaam z pani Magdalen Prus. Mwiam ju, e dyrektora nie byo.
Zerkna z nadziej na drzwi. Wci byy zamknite. Wydaje mi si, e wyraziam si
jasno. Jak pan znajdzie t dziewczyn, bdzie miaa moje dokumenty.
Policjant jakby jej nie sysza.
O duplikat dokumentw moemy si zwrci dopiero w poniedziaek. Do tego czasu
zostanie pani u nas. Zaoszczdzi pani na noclegu.
Zauska nie wierzya w to, co syszy.
Nie ma takiej opcji odpara butnie. Auto nie znajduje si na licie poszukiwanych.
Nie ma pan podstaw. Znam swoje prawa. Powinien mnie pan co najwyej ukara
mandatem.
Podszywa si pani pod pracownika MSW stwierdzi Baej. Sprawdziem
w systemie. Nie ma pani na licie biegych sdowych ani te w Polskim Towarzystwie
Kryminalistycznym, ani na licie naukowcw adnej polskiej uczelni.
 Bo robi doktorat na uniwersytecie w Huddersfield. Zadbaam o to, by moje nazwisko
nigdzie si nie pojawiao. Profil to ekspertyza wycznie operacyjna. Nie musz dawa
swojej twarzy na stron internetow.
Tym gorzej dla pani zauway. Zwaszcza e pani Prus take pani nie zna.
Co? Sasza nie moga w to uwierzy.
Przed chwil z ni rozmawiaem. Zaprzeczya, e kto z policji u niej by.
Sasza miaa ochot powiedzie modemu, e jest po prostu gupim fiutem, ktry wyywa
si na innych, bo ma kompleksy, ale si powstrzymaa. Zamiast tego rzeka:
Cay ten czas pan sprawdza mnie. Nawet pan nie sprawdzi, czy ta dziewczyna jest
w klinice, prawda?
Nie ma jej odpar. Dzi rano wysza na przepustk. Nie moga jej pani spotka
w parku. Nic tu nie trzyma si kupy. Kade pani sowo zalatuje kamstwem. Nie mamy
pewnoci, e nie jest pani oszustk. Moe ojca pani omotaa. Ale ja na zagraniczne
wydruki ksero si nie nabior.
Otworzy drzwi i krzykn:
Supryczyski, znajdcie jaki czyciejszy koc i zarezerwujcie jedynk na doku!
Zauska westchna ciko.
Pewien policjant z Trjmiasta. Szef wydziau kryminalnego moe to potwierdzi.
Musiaabym zadzwoni.

W drzwiach pojawi si szczupy brunet w mundurze. Na pagonach mia stopie

starszego aspiranta. Baej przyj poz szefa i z kpicym umiechem powtrzy:
Koc potrzebny. Znajd jaki mao uywany. Nie chcemy, eby dama dostaa u nas
wszy.
Jeli trzeba, szef kryminalnego nadkomisarz Robert Duchnowski wyle panu stosowne
pismo, e jestem staym wsppracownikiem komendy powtrzya z naciskiem Sasza
i zatrzymaa w ustach obelg. Chopak musi si jeszcze wiele nauczy. Wystarczy?
Baej nie zareagowa. Postuka tylko dugopisem o blat.
Bdzie pismo, bdzie wolno.
Idiota, pomylaa Sasza, ale nie powiedziaa tego na gos. Woya do kieszeni rk, by
wyj telefon. Razem z komrk wyja dowd osobisty, ktrego na szczcie po wizycie
w szpitalu nie przeoya do saszetki. Pooya kawaek plastiku przed policjantem
i umiechna si z satysfakcj, widzc jego tejc min.
To jakie arty?
Zauwayam, e ma pan specyficzne poczucie humoru. Radziabym natychmiast wysa
czowieka do kliniki. Dziewczyna zawina mi wszystkie papiery i pienidze. Jeli pan
tego zaraz nie zrobi, to ja zo zaalenie do pana zwierzchnika. I to nie w komendzie
powiatowej.
Baej wpatrywa si w jej dowd osobisty, jakby wielokrotnie odczytywa jej imi
i nazwisko oraz angielski adres. W kocu przepisa dane do dokumentw, podsun jej do
podpisania zeznanie. Kiedy usysza gos Frankowskiego dobiegajcy z korytarza,
natychmiast wylecia z pokoju, jakby go gonili. Drzwi pozostay otwarte, wic Sasza
syszaa, jak si naradzaj. Frankowski beszta podwadnego, uywajc sw baszmak
i ulik. Z drugiej kieszeni wyja papierosy i zapalia, nie troszczc si o pozwolenie.
Miaa ju do tej zabawy.
Wszed JahJah. Pod pach mia jej booklet, rozwin go i zacz prostowa.
Id, synek, do swoich kieszonek. Przegoni Baeja ruchem rki. Moesz nam
przynie wieej kawy. Cukier jest w puszce na szafie pancernej. Tej po kakao, jak sama
nazwa wskazuje. Moesz te skopa dup Julianowi, e mnie pozbawi lokalu do czerwca.
Matk zawiadom, e po ni nie przyjad. Jak bdziesz lata przez miesic po piwo dla
tatusia, moe jej nie powiem, jak dae plam przed pani profiler.
Usiad. Na stole postawi krysztaow popielnic.
Jeli to ta wariatka je wzia, znajdziemy dokumenty. Mrugn do niej
porozumiewawczo. Ju wiedziaa, e trafia wreszcie na waciwego czowieka.
Licz na to. Zostaam bez grosza.
Ma pani ze sob bro?
Sasza zblada. Wahaa si krtk chwil.
Nie nosz broni skamaa. W mojej pracy uywam intelektu. Stawiam hipotezy.
Jedynie pomagam. To ledczy zatrzymuj podejrzanych.
JahJah rozpar si na krzele. By z siebie bardzo zadowolony.
Potrafi pani znale ciao?
Pierwsze czy kolejne?
To ma znaczenie?
Wszystko ma znaczenie odpara. Rwnie czas, jaki min od zaginicia. Zebrane
dane wiktymologiczne. Lokacja. Taktyka przesucha powizanych z ofiar osb. Zaley,
jakie dane pan mi dostarczy i jakie sama zbior. Szuka pan kogo?
Niebieski sprej skoczy si, zanim Asia Pietruczuk dokoczya graffiti. Potrzsna
opakowaniem, by wycisn jeszcze cho kilka kropel, ale uzyskaa tylko dwa mae kleksy.
Pogrzebaa w saszetce przytroczonej do pasa. Komrka wysuna jej si z kieszeni, odbia
od wskiej deski rusztowania i runa w d tak szybko, e Asia stracia j z oczu, zanim
osigna poziom jej stp. Dziewczyna raczej wyobrazia sobie, ni usyszaa, guche
stuknicie o beton.
Z trudem zaakceptowaa strat, ale pocieszya si, e to nie ona sama spada. Po
dwudziestu omiu metrach lotu zostaaby z niej tylko mielonka z misa i koci. Tym razem
musi by ostroniejsza. Zbami przytrzymaa rkawiczk, uwolnia jedn rk. Do poowy
zasuna zamek piterka, by nic wicej z niego nie wypado, oraz sprawdzia raz jeszcze
zawarto sprztu podstawowego. Tak jak podejrzewaa zostay wycznie puste
opakowania. Co za pech, a moe raczej gupota. Wspinaczka na zabytkow wie cinie
przy ulicy Skarpowej i spuszczenie si na linie, ryzykujc upadek, bo dwa stare
karabiczyki alpinistyczne z pewnoci nie utrzymayby jej pidziesiciu kilogramw,
zajy prawie godzin. Malunek robia drugie tyle. Wszystko poszo zgodnie z planem, ale
nie dokoczya napisu gwnego, bo wzia o jedn puszk farby za mao. Bdzie musiaa
wrci tu jeszcze raz. Nie bya pewna, czy zdobdzie si na to w ciemnoci. Zwaszcza
wyjcie poza obrb zewntrznej antresoli napawao j lkiem. Jutro klucze do wiey musz
by znw na miejscu. W poniedziaek wraca z delegacji jej ojciec, ktry jest gwnym
dowodzcym ekip remontow wiey.
Asia wiedziaa, e do poniedziaku w nocy robotnicy zdejm rusztowanie, ktre teraz
skutecznie zasaniao j oraz jej dzieo przed wcibskimi oczami przechodniw. Otwarcie
klubokawiarni z punktem widokowym zaplanowano na wtorek. Nikt nie wiedzia, jak
odnowiono wie. Miaa to by niespodzianka dla mieszkacw miasta. Burmistrz przetnie
wstg, po schodach wdrowa bdzie tum zwiedzajcych. Polscy Biaorusini mieli
zyska tutaj kolejn cepeliad. Asia miaa do tej polityki wadz. Polakw w Hajnwce
dyskryminowano. Kady, kto odway si mwi gono o tym, e miejskie pienidze id
wycznie na imprezy narodowociowe, natychmiast znajdowa si na czarnej licie
polskich faszystw. Kilku znajomych Asi ze szkoy miao ju takie atki oraz zaoone
sprawy w sdzie o obraz moralnoci lub podeganie. Czsto nie robili nic zego. Ot,
przyszli z transparentem w wito Niepodlegoci lub omielili si podniesionym gosem
skrytykowa dziaania wodarzy miejskich w trakcie oficjalnych uroczystoci. Policja
karaa obywateli nawet za okrzyki typu Precz z komun czy Chwaa Bohaterom.
Asia nie bya zaliczana do tej grupy. Nikt nigdy nie odwayby si zakwalifikowa jej
do tutejszych kinderskinw, cho nosia czarne bojwki i strzyga wosy na zapak. Bya
crk dawnego robotnika tartaku, ktry obecnie na zlecenie urzdu miejskiego wykonywa
wszelkie prace budowlane, i wzorow uczennic trzeciej klasy pierwszego liceum,
zwanego polakiem, bo w Hajnwce byy tylko dwie rednie szkoy oglnoksztacce. Co
roku miaa wiadectwo z czerwonym paskiem, ale uchodzio ono za gorsze, bo nie uczya
si w tym drugim, bardziej prestiowym liceum, z biaoruskim jzykiem nauczania, lepiej
wyposaonym i oferujcym modziey wicej wszystkiego: stypendia, dofinansowania,
lektoraty jzykowe, koo modych filmowcw i wasn gazet. Nawet klub siatkarski, ktry
gra w pierwszej lidze i by finansowany z pienidzy publicznych, poniewa LO z BJN,
jako placwka krzewica kultur mniejszoci narodowej, dostawao wr pienidzy
zarwno z UE, jak i licznych ministerstw. Dyrekcja szkoy szczycia si te dobrymi
kontaktami i wsparciem placwek zza wschodniej granicy. Absolwenci biaorusa mogli
liczy na stypendia z Moskwy, biaoruskiego Miska czy innych uczelni dawnego bloku
komunistycznego. Uczniowie polaka nie mieli szans z Biaorusinami, ktrzy w tym
miecie na kadym kroku dostawali wsparcie. Asia nieustannie syszaa w domu
utyskiwania ojca.
Tutaj wadz nadal trzymaj Sowieci powtarza jej jak mantr. Hajnwka bya
i jest czerwona. Nic nie zmienio si od lat trzydziestych ubiegego wieku. To dawna osada
robotnicza, enklawa potomkw proletariatu. Cho w kraju niby mamy demokracj, tutaj
wszystko ostao si jak za komuny, bo u sterw s byli ubecy i nowi komunici, choby
kandydowali pod zupenie innym sztandarem. Co zreszt robi.
Podsuwa jej rne publikacje, artykuy z prawicowej prasy. Wysya na e-mail linki.
Nigdy jednak nie odway si wyrazi swojego zdania publicznie. Crka zgadzaa si
z ojcem, ale i miaa go za tchrza. Kcili si zajadle, kiedy zarzucaa mu konformizm.
Ojciec nigdy nie wytumaczy swojego postpowania. Czasami tylko bezsilnie rozkada
rce, komentujc, e on w przeciwiestwie do niej nie ma ju wyboru. Mieszka tu od
dziecka. Dziki temu systemowi wyrwa si ze wsi, zrobi studia. Nie wyjecha, kiedy by
na to czas. A teraz musi tylko dba o rodzin, zapewni jej lepszy start. By jak najszybciej
opucia to miasteczko i nie musiaa y w zakamaniu, jak oni z matk.
Zrozumiesz to, jak doroniesz zbywa j.
Jestem ju prawie penoletnia odpyskiwaa.
Ojciec tylko si mia.
Jeli wejdziesz midzy wrony, musisz kraka jak i one.
A matka dodawaa, e pokorne ciel dwie matki ssie.
Raczej zdycha z godu mruczaa rozzoszczona Asia i zamykaa si w swoim pokoju,
by czyta o prawdziwych bohaterach. Ludziach, ktrzy niczego nie chcieli udawa, nawet
w czasie wojny, a ryzykowali znacznie wicej. Nie utrat pracy, kontaktw, sympatii
spoecznej, lecz wasnego ycia.
Imponowaa jej ich postawa. Chciaa sama tak y. Bezkompromisowo, odwanie
dokonywa wyborw. Mwi, co naprawd myli, i uparcie walczy o swoje ideay.
Burego, Ink, upaszk, elaznego i Rekina nosia w sercu jak przyszywan rodzin
i dlatego to wanie ich wizerunki namalowaa przed chwil na froncie wiey. Po
odsoniciu plandek remontowych jej kolosalne graffiti przedstawiajce onierzy
wykltych bdzie widoczne ju z ronda przy kociele.
To by jej hod wobec bohaterw i jednoczenie wasny coming out. Asia miaa ju do
bycia grzeczn dziewczynk. Przyznawaa racj ojcu, ale wanie dlatego postanowia, e
skoro otwarta walka nie przynosi efektu, naley zej do podziemia i rozbi system od
rodka. Prowokacj wymylia kilka dni temu, kiedy Bractwo Modziey Prawosawnej
zaprosio modzie tutejszych szk na projekcj filmw dokumentalnych Jerzego Kaliny.
W ramach projekcji miaa si odby dyskusja pod hasem Bury nie nasz bohater. Dla
tutejszych Biaorusinw Romuald Rajs by tylko i wycznie okrutnym morderc.
Zbrodniarzem wojennym, psychopat, ktry czerpa przyjemno w drczeniu innych nacji
ni polska. Fakt, e zosta pomiertnie zrehabilitowany i odznaczony, a o jego dziaalnoci
tutejsze dzieci miay si uczy w szkoach, wzbudza w Hajnwce wielkie emocje.
Asia bya pewna, e w razie draki polscy nacjonalici j wespr. Oczywicie si baa.
Z jednej strony miaa nadziej, e jak najduej uda si jej zachowa autorstwo graffiti
w tajemnicy, a moe nawet policja nigdy nie dojdzie, kto je stworzy, ale tak naprawd,
w gbi serca, nie moga si doczeka, a znajomi ze Stowarzyszenia Historycznego
imienia Danuty Siedzikwny odkryj prawd. Bya przekonana, e robi dobrze, choby
mieli wyrzuci j ze szkoy lub ukara sdownie. Jeli sprawa wyjdzie na jaw, wemie
win na siebie, bo jej najwiksza idolka Inka tak wanie by zrobia.
Nagle stopa jej si omskna. Asia zachybotaa si. W ostatniej chwili schwycia lin.
Karabinek zaskrzypia, zapicie zatrzeszczao zowrbnie, ale nie pko. Udao jej si
utrzyma rwnowag. Na moment bya jednak zmuszona spojrze w d. odek
natychmiast podszed jej do garda, nogi zaczy dre. Kiedy cierpiaa na lk wysokoci.
Matka nie pozwalaa jej wiesza w domu nawet zason, bo kilka razy crka omal nie
spada z drabiny. Caa rodzina lamentowaa, kiedy Asia, jako jedyna z uczniw
hajnowskiej szkoy, zakwalifikowaa si na kurs jzykowy na Pogorii i zapowiedziaa,
e popynie mimo akrofobii. Statek porusza si wycznie za pomoc siy wiatru. Silnik
Babci, jak pieszczotliwie zwano najstarszy pywajcy polski aglowiec szkoleniowy,
wczano tylko w razie sztormu. Uczestnicy kursu byli jednoczenie zaogantami. Pod
opiek dowiadczonych marynarzy odbywali wachty, taklowali agle, sprztali mes,
sterowali okrtem i gotowali posiki. Po rejsie, podczas ktrego Asia bya po prostu
zmuszona wspina si na reje, stawia agle, bo inaczej straciaby twarz i zostaa
wykluczona z grupy, dziewczyna poja, e akrofobi jej wmwiono, a ponadto, jak kady
lk, mona j pokona. Wystarczy si z nim zmierzy, stan twarz w twarz. Najlepiej na
wysokoci kilkudziesiciu metrw nad ziemi.
Rodzicom jednak nigdy tego nie wyjawia. Wyjedajc, zoya bowiem matce
obietnic, e nigdy nie wejdzie na rej, nie spadnie, nie osieroci rodzicw. Bya
jedynaczk, pnym dzieckiem Pietruczukw. Wychuchanym, wyczekanym, wic ciya na
niej odpowiedzialno woli ycia za wszystkie zmare pody, ktre przytrafiy si jej
rodzicom, zanim szczliwie przysza na wiat jako niespena ptorakilogramowy
wczeniak. Matka mwia jej niemal codziennie, e maj tylko j, i faktycznie na punkcie
jej bezpieczestwa wprost dostawali bzika. Dla ich dobra kamaa, e jako jedyna nie bya
na bocianim gniedzie, cho znajdowao si ono na najniszym poziomie jej codziennej
wspinaczki, i nawet si nie zajkna, e codziennie taklowaa agle na najwyszej, pitej
rei. A czua si tam wspaniale. Wolna jak ptak. Gdyby matka si o tym dowiedziaa,
niechybnie umaraby na zawa. Asia do dzi, przed wszystkimi, wci udawaa, e boi si
wysokoci. O jej tajemnicy nie wiedzia nikt.
Teraz jednak dawny lk wrci ze zdwojon si. Zamkna oczy, pomylaa o Ince,
Burym i elaznym. A potem przypomniaa sobie powiew wiatru na Atlantyku, sl na
wargach i mikko, niczym kot, przemiecia si poza rusztowanie. Przeoya nog za okno,
odpia jeden karabiczyk. Skaleczya do o framug, kiedy przekadaa drug. Kiedy
staa ju bezpiecznie na twardej powierzchni, drugi karabiczyk rozpk si w kawaki
i run w d za komrk. Odetchna z ulg, e znw jej si udao, cho oszalae
z wraenia serce wprost wyskakiwao z piersi.
Szybko zbiega po schodach i przekrcia klucz w drzwiach wiey. Na dole, cho
wiedziaa, e powinna jak najszybciej ucieka z ogrodzonego terenu, nie moga si
powstrzyma i posza sprawdzi, czy graffiti robi wraenie. Zadara gow i umiechna
si z zadowoleniem. Z tej perspektywy nie byo wida zbyt wiele. Plandeka skutecznie
zasaniaa jej dzieo. Ale to tylko j upewnio, e nikt nie odkryje malunku przedwczenie.
Kiedy si jednak wiedziao, e poza biaoruskimi emblematami zaakceptowanymi przez
urzd miejski na froncie wiey znajduje si monstrualny komiks, mona byo odczyta napis
WIELKIEJ POLSKI MOC TO MY oraz dopatrzy si twarzy bohaterw wojennych, ktrzy
w tych rejonach uchodzili za psychopatycznych mordercw. Wizerunki onierzy nie byy
oddane wiernie, Asia nie grzeszya talentem plastycznym, ale liczy si zamys. Bya
pewna, e kiedy zostanie to ujawnione, w miecie wybuchnie prawdziwa awantura.
Odpia saszetk od paska, wrzucia j do wojskowego plecaka i obesza wok wie
w poszukiwaniu kawakw telefonu. Znalaza wanie zamany karabiczyk i kawaek
obudowy komrki, kiedy usyszaa szybkie kroki, a wosy momentalnie zjeyy jej si na
karku. Natychmiast poderwaa si i byskiem ukrya za rusztowaniem. Bogosawia teraz
plandek, ktra szczelnie j osaniaa. Nie byo mowy, e zostanie dostrzeona. Miaa tylko
nadziej, e nikt jej nie widzia, jak wychodzia z budynku.
Joanna?
Zamara w bezruchu. Zacisna usta. Staraa si nie wyda z siebie nawet westchnienia.
Wiem, e tam jeste. Widziaem ci, jak wychodzia z wiey.
Asia przymkna oczy. Mylaa szybko. Rkawiczki wcisna do kieszeni, rozpia
zamek kangurki i ukrya w rkawie karabinki i liny. Wybrzuszenie mona byo dostrzec, ale
gorzej by byo, gdyby miaa ten sprzt na wierzchu. Pomylaa o Ince. Co ona by zrobia?
 Nie zdya nic odpowiedzie, bo kto podszed bezporednio do niej i odsoni foli.
Przed ni sta katecheta z gimnazjum. Najprzystojniejszy nauczyciel w szkole.
Co pan tu robi? zdoaa wyduka Asia i zaraz poaowaa, e zachowaa si jak
ostatnia idiotka.
Kiedy bya w nim miertelnie zakochana, jak prawie wszystkie dziewczta z ostatnich
klas. Leszek Krajnw mia wtedy on, mae dziecko i oczywicie nie zwraca na ni
uwagi. Asia wiedziaa, e dzi sytuacja znacznie si zmienia. Od roku jest rozwiedziony,
z trudem znosi ycie w pojedynk, bo opiek nad crk sd przyzna matce. Wszyscy
w miecie wiedzieli, e dlatego pod pretekstem krzewienia wiary ojcuje modziey
z patologicznych domw. Pomaga dzieciakom finansowo, organizuje tajne komplety,
czyli domowe lekcje historii, prowadzi pielgrzymki na Jasn Gr. Dom Krajnowa by
zawsze otwarty dla zagubionej modziey, ktrej nieobce byy wartoci: Bg, Honor
i Ojczyzna. Mwiono take, e potajemnie dowodzi zbrojnym komandem, ktre szkoli
w strzelaniu, podchodach i dziaaniach sabotaowych, by w razie wybuchu wojny nowi
Kolumbowie mogli uratowa te tereny przed przejciem przez ruskich.
Asia w to nie wierzya. Krajnw by gboko religijny. Wybitnie inteligentny i agodny
jak jeden z apostow. By jedynym czowiekiem w miecie, ktry odby audiencj
u samego Jana Pawa II. Ale kacapy s skonni wymyli kad bzdur, by zdeprecjonowa
Polakw. W pokrtny sposb przedstawiaj nawet histori najnowsz, byle tylko
udowodni, e s ciemieni. A sami nie zrobili nawet jednego powstania. Pochylaj
gow przed Moskw i li Putinowi rowek midzy poladkami.
Dziewczyna nie miaa pojcia, e Krajnw tak bardzo nienawidzi kacapw, e a
dooy sobie kresk nad o w nazwisku, by nikomu nie przyszo do gowy, e moe mie
biaoruskie korzenie.
Spaceruj. Umiechn si jak zwykle powalajco.
Wycign w jej kierunku wojskowy chlebak i rozoy jego poy. Asia zajrzaa do
rodka. Wewntrz by gruby plik powielonych domowym sposobem miniaturowych
plakatw z wizerunkiem Romualda Burego Rajsa, niebieski sprej i czarna farba.
Asia w odpowiedzi wyja klucz do wiey. Kiedy wspili si do sali gwnej, gdzie
miaa si odby ceremonia przecicia wstg, bez sowa chwycia za jeden z pdzli
i umoczya w smole. Na godle biaoruskiej Pogoni namalowali wsplnie symbol mieczyka
Chrobrego, a Asia niej, wielkimi literami dopisaa: WO. Dokadnie tak czcionk, jak
na tarczach mieli to wypisane onierze niezomni na rkawach mundurw podziemia
antykomunistycznego. Czua si teraz jak jedna z nich.
mier wrogom ojczyzny powiedziaa patetycznie, kiedy wspinali si wyej, by
rozrzuci ulotki.
Nasza Inka. Krajnw poklepa j po ramieniu.
Asia nawet na pitej rei, smagana wiatrem Atlantyku, nie czua si szczliwsza.
Mariusz Korcz wyczy silnik furgonetki swoich rodzicw. Spojrza na Jauhiena Paszk,
ktry siedzia obok na siedzeniu pasaera, a potem odwrci si i z tylnego siedzenia wyj
kamer. Wczy nagrywanie i skadrowa szpaler kinderskinw okupujcych wejcie do
Hajnowskiego Domu Kultury Grnik. Nad ich gowami znajdowa si
monochromatyczny plakat z wizerunkiem dziecka, ktre przeraone wpatrywao si
w onierza z karabinem. Czerwony napis gosi: Bury nie nasz bohater.
Dzwoni do Baeja? zapyta po biaorusku Korcz.
Pu mu szczura odpar Jauhien. Albo lepiej esa. Jakby byo gorco, nie zdysz
odebra. Niech sam zdecyduje, czy da nam wsparcie.
Wyjrza za okno.
Chyba cignli tu wszystkich kiboli Jagiellonii.
Raczej Wisy Krakw, chopie mrukn Mariusz. Rozejrza si. Musieli przyjecha
wynajtymi autokarami. To nie s tutejsze rejestracje.
Szybko napisa wiadomo, a potem dyskretnie zrobi komrk zdjcie zgromadzonych
i je take wysa jako potwierdzenie. Odpowied przysza niemal w tym samym momencie.
Wysya radiowz. Mariusz si rozpromieni i woy do ust truskawkow gum
balonow.
Tylko jeden?
Pyta, czy s uzbrojeni, i prosi, eby zostawi kamer w aucie. Bd mieli na ni oko.
Nic z tego. Jauhien pokrci gow i wysiad z wozu.
Ruszyli jak rewolwerowcy do saloonu, w ktrym siedzi Zy. Z daleka wygldali jak
Flip i Flap. Tyle e Mariusz Korcz, szczupy i nieprawdopodobnie wysoki, byby zanadto
przystojny, by zagra Flipa. Choby by wcieky, patrzy agodnie jak wierny pies
i waciwie nie byo kobiety, ktra nie chciaaby si nim zaopiekowa. Dugie wosy nosi
zaplecione po babsku, co zmikczao mu jeszcze bardziej rysy i przydawao uroku, lecz
musiao drani nazioli jak czerwona pachta byka. Z pewnoci mieli go za pedzia.
Jauhien za by ysy, napakowany i spokojnie mgby zamieni si miejscami z ktrym
z delikwentw przed wejciem. Dzi te w przeciwiestwie do Korcza nie woy
garnituru, poniewa takowego nie mia. W pogrzebwk od matury dawno si nie
mieci w barach. Nie woy te gadkiego czarnego T-shirtu, ktry zwykle suy mu jako
strj wieczorowy. Z prostej przyczyny mia takie tylko dwa i oba byy brudne. Przyszed
wic w polwce Freda Perryego, a na gow wrzuci patelni z napisem Kryminalna
Pia. Na ich widok ju z daleka ysi zaczli skandowa, ale zaraz dostrzegli kultowy laur
Perryego na piersi Jauhiena i rozstpili si skonsternowani.
Wewntrz, przed drzwiami do sali kinowej, czekaa ju Marysia Sofiska z Bractwa
Modziey Prawosawnej, ktra organizowaa projekcj filmu. Na ekranie wywietlono
wielki plakat ten sam, ktry wisia przed wejciem. Jego przekaz by jasny. Psychopata
z karabinem w polskim mundurze za chwil zabije bezbronne dziecko.
Sala bya pena, cho kibole sprzed wejcia nie zaszczycili jeszcze publiki swoj
obecnoci. Jauhien rutynowo skrci przebitk, a potem usiad w wyznaczonym miejscu na
scenie i wyj elektronicznego papierosa. Obok niego umiejscowi si Mariusz, poprawi
fular. Podesza Marysia, rozdaa mikrofony.
Dzikuj pastwu za tumne przybycie powiedziaa. Przedstawia socjologa oraz
reysera. Jauhien i Mariusz skonili si. Ale zanim zaczniemy t kontrowersyjn dyskusj,
zapraszam pastwa na pokaz filmw dokumentalnych o zbrodniach dokonanych na naszych
terenach przez oddzia zbrojnego podziemia dowodzonego przez Romualda Rajsa
Burego.
Nagle drzwi si otworzyy. Wszed Leszek Krajnw w asycie modziey ogolonej na
yso, glanach zasznurowanych na biao-czerwono w bojowy ukony wzr i czarnych
flyersach. Byo wrd nich te kilka dziewczt. Musiay przed wejciem ograbi jedn
szczk na Rubel Placu, bo wszystkie miay na sobie dopasowane odblaskowe dresy
w kolorze reprezentacji narodowej.
Jestem tylko prostym operatorem. Nie spodziewaem si a takiej frekwencji
zaartowa Jauhien, ale nikt si nie rozemia, wic doda ju cakiem powanie:
Reyser filmu Jerzy Kalina jest chory. Przeprasza, e nie moe przyby. Mamy nadziej,
e bdziemy godnie reprezentowa wsptwrc.
Rozlegy si brawa. Jauhien chcia chwyci kamer, ale Mariusz zdy powstrzyma go
gestem.
Baej moe nam da tylko jeden patrol. Nie prowokuj.
Z pierwszego rzdu zerwa si prawosawny ksidz i stan przy wejciu do sali niczym
cerber. Autorytet sutanny skutecznie zatrzyma Krajnowa i jego chuliganw. Doszo do
krtkiej wymiany zda. Wreszcie pop sign po rodki ostateczne.
Tamten pan jest pijany naskary dyszkantem.
Po czym zacz si zajadle kci z dobrze odywionym trollem w pikowanej kurteczce
w romby, sigajcym mu do koloratki.
Krajnw da znak swoim podopiecznym niczym komendant oddziau. Kibole zatrzymali
si w p kroku. Leszek podszed do trolla, obwcha go jak pies, po czym strzeli go
kantem doni w ucho.
Zaczekaj na zewntrz, Konrad wyda polecenie. Pogadamy po projekcji.
Kiedy brodaty krasnal opuszcza sal, z tylnych rzdw pado kilka szyderstw.
Lewandowski nogami do przodu! Zbieraj na tac, eby witemu Buremu pomnik
postawi. Polacy do kocioa! Da Rzepie wdki!
Atmosfera wyranie si rozlunia, co stawao si niesmaczne, biorc pod uwag temat
spotkania. Ale wszyscy w miecie znali tego hejtera. Lewandowski pod pseudonimem
Rzepa lub Rzecz Pospolita wypluwa nacjonalistyczny jad na forach internetowych,
pisywa do Naszego Dziennika i prawicowych portali. By znanym naziolem i sam
o sobie mwi z dum polski faszysta. A kiedy zosta sfotografowany ze swastyk na
transparencie podczas ostatnich obchodw wita Niepodlegoci, chwali si tym na
Fejsbuku. Bardzo si zdziwi, kiedy prokuratura wezwaa go na przesuchanie. Nie
omieszka napisa o tym do Naszego Dziennika.
Krajnw spojrza teraz w stron rozbawionej publicznoci i przemwi:
Jestemy Polakami i mamy prawo tu by. yjemy w wolnym kraju.
A potem zwrci si do popa:
To otwarte spotkanie. Nie moe nas ojciec wyrzuci.
Sowo ojciec dobitnie podkreli. Ksidz natychmiast zrobi si czerwony.
Tylko bez awantur, prosz. Przesun si.
A kto si awanturuje? Krajnw umiechn si tajemniczo. I doda kilka tonw
goniej: Wasi widzowie.
Wrd dresiarzy rozleg si szmer.
Pan za nich odpowiada odci si pop. I umiechn si. Chyba dobrze si
rozumiemy, panie Lechu?
Za kogo mnie ojciec ma? Krajnw z godnoci dowdcy pomaszerowa do
pierwszego rzdu. Zaj centralne miejsce naprzeciwko zaproszonych goci.
Usatysfakcjonowany da znak reszcie. Mariusz i Jauhien patrzyli teraz, jak tum kiboli
w milczeniu wlewa si do sali i ustawia pod cianami na baczno, niczym oddzia
prewencji na meczu pikarskim. aden nie usiad, ale i aden nie mia w rku paki ani
innej broni. Tylko ich zacite miny wiadczyy, e s cay czas w penej gotowoci do
ewentualnej walki. W sali byo teraz cicho jak makiem zasia. Milczcy nacjonalici
zdawali si znacznie groniejsi. aden odwany Biaorusin nie mia nawet pisn. Zgaso
wiato, pojawiy si napisy, z gonikw puszczono pierwsze takty wojennej piosenki.
Nagle tama si zerwaa, zapada cisza. Znw rozbysy jarzeniwki.
Poniewa projekcja si opniaa, Mariusz wszed na Fejsbuk i umieci zdjcie
szpaleru skinw na swoim profilu. Z satysfakcj obserwowa, jak lawinowo ronie mu
liczba lajkw. Jauhien ju przed wejciem wyciszy telefon. Pooy teraz kamer na
kolanach, uprzednio jednak dyskretnie nacisnwszy przycisk REC. Zastanawia si, co ma
o tym sdzi. Zaniepokoio go, e grupa bya nadzwyczaj liczna, a na hajnowskich
patriotw skadaa si zaledwie garstka gimnazjalistw plus kilku chopakw
z zawodwki, ktrym chodzio gwnie o spuszczenie pary z gwizdka w trakcie bjek ni
o ojczyzn. Jauhien zna ich wszystkich i te twarze rwnie dostrzega w tumie.
Martwio go co innego. W dzisiejszej obstawie Krajnowa rozpoznawa kiboli
z Biaegostoku, Bielska Podlaskiego, a nawet Krakowa. Naziolskich sportowcw. Ludzi,
ktrzy mieli w nosie wartoci patriotyczne. Po prostu lubili si ponaparza. Jauhien
wiedzia o tym lepiej ni ktokolwiek inny, poniewa rok temu robi zdjcia do filmu o nich
dla TVN-u. Spdzi w tym towarzystwie prawie p roku i zna ich metody. Teraz, kiedy
patrzy na ciasny szpaler ysoli przy cianie Grnika, wietrzy kopoty. Nawet jeli dzi
uda im si wyj z tego cao, zbiera si tu na burz, i to z gradobiciem. To tylko kwestia
czasu. Postanowi pomwi o tym z Mariuszem, kiedy bd wracali do Bielska. Na jego
nosa wkrtce caa Polska usyszy o maym miasteczku o nazwie Hajnwka. I tym razem nie
bdzie to relacja z festiwalu muzyki cerkiewnej w pamie Telewizji Polonia. To bdzie
prime time. Wszystkie programy informacyjne bd grzay temat, a na gorcych paskach
pojawi si napis: wojna polsko-biaoruska. By tego niemal pewien.
Korcz wyszed ju z chyba z Fejsbuka, bo macha Jauhienowi wywietlaczem telefonu
przed oczami, a twarz cakiem mu zbielaa.
Co jest? wysycza Paszko.
Radiowz by i pojecha. Szukaj jakiej podejrzanej wyjani socjolog. eby mi
tylko szyby w aucie nie zbili. Wziem wz bez wiedzy starego.
Jakby co, wszystko bd mia na tamie. Jauhien rozpar si w fotelu i zamarkowa
gest, e chwyta za sprzt.
Kilku ysych natychmiast zaprotestowao. Marysia pokazaa, by operator odoy
kamer. Potem zoya donie jak do modlitwy i zrobia dzibek.
Tak tylko artowaem, Maniu. Jauhien wzruszy ramionami i pochyli si do Korcza.
Zobaczysz, dzi nic nie bdzie. To na razie tylko manifestacja siy. Pogrom w przyszy
wtorek. Chyba e nadarzy si lepsza okazja. Ale ju szukaj pretekstu do bjki. Zwaaj na
sowa.
Jakby co, za scen jest boczne wyjcie szepn Korcz. Nie chc mie obitej gby
przed rozpoczciem kampanii wyborczej. Auto postawi z tyu, koo cerkwi. Tam mnie
szukaj.
Jauhien machn rk.
Dam se rad. Byleby mnie tu nie zostawi, tchrzofretko mrukn, a potem wskaza
co palcem.
Korcz si odwrci i w tumie nacjonalistw dostrzeg Asi Pietruczuk. Zdziwi si.
Bya crk jego przyjaciela, ktry w zamian za zaatwienie kontraktu budowlanego
z bielskim urzdzie wspiera finansowo jego kampani wyborcz. Teraz jeden z ysych
przesun si szarmancko, by zrobi dziewczynie wicej miejsca. Wygldao na to, e
moda od Pietruczuka dobrze si czuje z tymi ludmi. Poklepywali j po plecach,
traktowali jak swoj. Dziewczyna sponia si, kiedy Zaspa wielokrotnie karany za
zakcanie porzdku w trakcie wystpienia starosty i nazywanie go esbekiem, komuchem
i czerwonym pajkiem odda jej swojego Freda Perryego w pepitk, ale ochoczo
skorzystaa z oferty i ustawia si w miejscu, skd miaa lepszy widok na scen. Paszko
wida czyta w mylach Korcza, bo nachyli si do ucha kolegi i rzek:
Moda jest. Krew jej si burzy. W takim wieku kady chce wojowa.
Wolabym, eby burzya si jej w ramach Ruchu Autonomii Podlasia. Potrzebujemy
takich dziaaczek. Andriej mi j obieca na dziaaczk, a tu taka niespodzianka. Tak Maej
Biaorusi nie stworzymy.
Paszko si zamia.
Przecie ta partia nie istnieje. Ostatnio w wywiadzie zaprzeczye, e chcesz
przesunicia granic.
Maa Biaoru jeszcze nie istnieje. Ale daj mi pi lat. Bdzie istniaa. A Ruch
Autonomii Podlasia to ja. Tylko na razie lepiej wystartowa z Korwinem. W wielu
sprawach si zgadzamy.
Biaoruski faszysta.
Pikn twarz Korcza rozjani szeroki umiech.
I do tego skuteczny.
Zgaso wiato. Na ekranie pojawiy si wreszcie napisy czowki i tytu filmu: Jako
i my odpuszczamy.
Pod Carsk nie byo ju miejsca, wic Romanowska zaparkowaa na poboczu i przesza te
sto metrw piechot. Wiea starego dworca kolejowego, w ktrej nowoecy mieli
spdzi noc polubn, udekorowana bya ywymi czerwono-biaymi kwiatami tworzcymi
wzr biaoruskiego haftu. Romanowska mina j bez zatrzymywania. Wiea w adnym
wypadku nie budzia w niej takiego zachwytu jak w zatrzymujcych si tu nieustannie
turystach. Niektrzy wysiadali z wozw i robili sobie na jej tle selfie. Krystynie tak
ekstatycznie wystrojona budowla kojarzya si najwyej z mrocznym skrzydem zamku
Sinobrodego.
Na torach stay wyremontowane lokomotywy, w peni przystosowane do potrzeb
restauracji, hotelu i sali balowej. Mimo i kompleks by rozlegy, Romanowska szybko si
zorientowaa, gdzie bdzie celebrowany przedweselny obiad. Nie wzia zaproszenia, ale
nie sdzia, by kto je zamierza sprawdza. Sdzc po markach zaparkowanych aut, do
Carskiej przybya wycznie hajnowska mietanka. Przed wejciem do dawnej poczekalni
kolejowej sta dwudziestoosobowy chr. Wraz z modym akordeonist czekali tylko na
znak, by rozpocz przypiewki. Jeszcze nie zaczli piewa, a Krystyna ju czua, e
bdzie j bolaa gowa.
Kelnerka uczesana w rosyjski kok, niechybnie potomkini jednej z trzech sistr
Czechowa, skonia si lekko komendantce, kiedy ta stana u wejcia. Poprosia o paszcz,
ale Krystyna spiorunowaa j wzrokiem. Nie pojechaa na obiad w mundurze, ale te nie
bya w stanie zmusi si do przywdziania toalety, w jakie z pewnoci bd wystrojone
maonki lokalnych notabli. Wida jednak w czarnych cygaretkach, biaej koszuli rozpitej
do trzeciego guzika oraz smokingowej marynarce nadal wygldaa tak, jakby pracowaa
w subach mundurowych. Sportowego zegarka nie zdja. Jedynymi kobiecymi elementami
jej stroju byy buty na szpilce i lakier do paznokci, ktry naoya specjalnie na t okazj.
Wntrze urzdzono ze smakiem. Zachowano klimat dawnej Rosji z icie muzealn
precyzj. Na stoach szydekowe serwetki, turkoczce samowary. ciany udekorowano
ikonami, zdjciami rosyjskich rodzin lub autentycznymi obrazami z epoki. Ani ladu kiczu
czy przeadowania. Romanowska bya tutaj wczeniej tylko raz i to subowo. Pamitaa,
e wtedy za czaj z konfitur, zup z borowikw, bliny z kawiorem i kawaek sernika
zapacia jak za tygodniowe zakupy w Kauflandzie. Ciastko jednak, cho niewarte a takiej
ceny, wprost rozpywao si w ustach. Mimo to chciaa wtedy jak najszybciej wyj, bo
baa si, e pobrudzi wykrochmalony na sztywno obrus i pocign j za to do
odpowiedzialnoci. Teraz tamta sala bya oprniona. Krzesa ustawiono pod cianami,
odsaniajc oryginaln klepk. Romanowska domylia si, e jutro bdzie tu potacwka.
Z jednej z bocznych sal, przystosowanych do kameralnych przyj, dochodziy ju odgosy
stosowne dla biesiady.
Budcie zdarowi, Geniu usyszaa toast, kiedy kelnerka otworzya jej drzwi.
Romanowska skonia si zebranym. Kilku mczyzn natychmiast poderwao si, by j
powita. Przykleia do twarzy oficjalny umiech i kolejno ciskaa donie. Nieformalna
starszyzna miasta liczya siedmiu mczyzn i siedzieli oni przy gwnym stole. Byli
w dojrzaym, a niektrzy sdziwym wieku.
Krystyna natychmiast rozpoznaa Adama Gawa, starost powiatu; Tomasza
Terlikowskiego, poprzedniego komendanta policji zwanego Starym, ktrego gabinet
aktualnie zajmowaa; Mundka Sulim, waciciela telewizji kablowej, zwanego Maym
Wujkiem, gdy mierzy niespena metr szedziesit i teraz te ledwie wystawa znad stou;
Krzysztofa Saczk, dyrektora prywatnej placwki Ciszynia dla umysowo chorych na
Lipowej, oraz Anatola Piresa, zaoyciela liceum z biaoruskim jzykiem nauczania
z nieodcznym psem sfinksem u stp, ktremu kady ze sprawiedliwych rzuca co lepsze
kski z paskiego stou. Szstego starca, ubranego jak achudra w stary pocerowany
garnitur, lecz z zawadiack much w grochy pod brod, znaa doskonale, cho od
kilkunastu lat nie zamienili nawet sowa. Siw szczecin na gowie mczyzna mia gst
jak u teriera, lecz jako jedyny z towarzystwa by gadko ogolony, bez wsw, co jeszcze
bardziej podkrelao jego nadmiern tusz. Mia z osiemdziesit lat, jeli nie wicej.
Sidme miejsce byo puste. Nakrycie rwnie wygldao na nieuywane. Domylia si, e
krzeso zarezerwowano dla pana modego Piotra Bondaruka. Najwyraniej jednak gocie
doskonale bawili si bez gospodarza.
Ci, ktrzy dodatkowo dostpili dzi zaszczytu zaproszenia na obiad do Carskiej, jak
choby Krystyna, mogli czu si wybrani. Zajmowali mniejsze stoliki, ustawione wok
gwnego niczym planety Ukadu Sonecznego. Faktycznie to jednak siedmiu sdziwych
starcw, a nie figuranci z urzdu miejskiego ani nawet nie burmistrz, trzymao w swoich
rkach realn wadz. Kady to wiedzia. Nawet dziecko w podstawwce, cho jeszcze
sobie tego nie uwiadamiao. Ale trzeba przyzna, e wikszo zasuonych dla miasta
drobniejszych urzdnikw znalaza si dzi tutaj i bya ju porzdnie pijana. Krystyn
usadzono przy stole bocznym, tu obok gwnego. Plecami stykaa si z achudr, ktrego
znaa.
Rozejrzaa si, kto przyszed. Obok niej z artw piciu biaoruskich radnych
zamiewa si do rozpuku burmistrz. Dalej dostrzega trzech synw Bondaruka. Wszyscy,
jak jeden, z kwanymi minami. Oczywicie kapelan, czterech popw, wiecznie nafuczony
i z rozbieganym wzrokiem dyrektor biaoruskiego Radia Racyja, agodny jak labrador
waciciel Rubel Placu, dyrektor wizienia, ktrego ona dzierawia od miasta d
muzeum biaoruskiego i prowadzia restauracj Leny Dworek, oraz schorowany szef
szpitala. Do tego piciu przedsibiorcw, w wikszoci konkurentw drzewnych
Bondaruka, ktrzy co jaki czas ogldali si na puste miejsce przy stole gwnym
i konfidencjonalnie do siebie szeptali. Wikszo biesiadnikw musiaa obradowa
w Carskiej dobrych kilka godzin, bo na twarze wystpiy im rumiece od nadmiaru wypitej
wdki. Nagle jeden z lizusowatych radnych zachybota si na krzele i obla Romanowsk
czerwonym winem. Zdya si uchyli i oszczdzi bia koszul. Zawarto kieliszka
wsika w krzeso, marynark i wlaa si jej do torebki.
Co za refleks pochwali j burmistrz. To jest kobieta dynamit.
Ja ju bym by cay zalany podlizywa si inny radny i zacz przeprasza
Romanowsk w imieniu kolegi. Wapniak to so w skadzie porcelany. Dlatego zajmuje
si u nas budownictwem.
A ty, choptasiu, nie podskakuj mia si burmistrz. On chyba najlepiej si bawi
w tym gronie. Jakby zniszczy bluzk pani komendant, byby ju wylany.
Romanowska udaa, e bawi j ich gadanie. Wstaa od stou i zdja marynark.
Zawiesia j na krzele. Chciaa uda si do toalety, by cho troch si osuszy
i sprawdzi, jak si czuje jej glock po dwustu mililitrach wina, ale go siedzcy za jej
plecami wpad wida na podobny pomys, bo odsun krzeso w tym samym momencie
i zablokowa jej przejcie.
Dziadzia Mikoaj. Rzenik przedstawi si ochrypym gosem i skoni si jej
z szacunkiem.
Nesteruk i spka pado z gbi sali. Najlepsza palcwka w miecie. I salceson
we flaku. Mona poprbowa, jest jeszcze resztka na pmisku. Ale czosnkowy.
Rozlegy si miechy.
Znamy si odpowiedziaa i wycigna ku niemu rk. Krystyna Romanowska.
Z policji. Troch si zmieniam.
Rzenik nalea do pokolenia, ktre kobietom doni nie podawao. Chwyci j za czubki
palcw i cmokn ku uciesze rajcw.
Kelnerka ustawia przed komendantk nowe nakrycie, nalaa wdki do solidnego
stakana. Romanowska, stojc w samym rodku bankietu, moga si rozejrze. Bya jedyn
kobiet w tym gronie.
W tym momencie do najmodszego, najdrobniejszego i najprzystojniejszego z synw
Bondaruka jasnowosego Tomika, podbieg kelner. Na srebrnej tacy przynis mu
zapiecztowan kopert, a potem dyskretnie nachyli si do ucha mczyzny i szepn mu
kilka sw. Rozlegy si przytumione gosy.
Tomik uderzy trzykrotnie w krysztaowy kieliszek. Cho mia dopiero dwadziecia lat,
zna wszystkie tajemnice i plany zakadu i uchodzi za praw rk ojca. Z tego powodu
bracia Wasyl i Fionik nie znosili go. Tworzyli przeciwko niemu wsplny front. Gdyby
jednak przyszo im walczy o spadek, utopiliby si wzajemnie w yce wody. Kady
z synw Bondaruka mia inn matk.
S ju wszyscy. Moemy rozpocz zacz przemow Tomik. Rce mu dray.
Romanowska zastanawiaa si, czy z przepicia, czy moe ze zdenerwowania. Ojca
zatrzymay wane obowizki biznesowe. Poprosi mnie, bym odczyta pastwu ten
dokument. Jego tre i dla mnie jest zagadk. Widz ten list pierwszy raz na oczy.
Umiechn si chytrze i zaprezentowa piecz na dokumencie. Mczyni przestali
je. Przez chwil nikt nie siga po kieliszek. Dla wszystkich byo jasne, e nieobecno
pana modego oznacza kopoty. Wtedy zadzwonia komrka redaktora naczelnego tutejszej
gazety. Sierioa Mikoajuk, szef Gocica wyszed z ni przy uchu, zasaniajc szczelnie
suchawk.
Tomik komisyjnie rozerwa kopert, wyj czerpany papier listowy i szybko przelecia
go wzrokiem. Podnis do gry. Wszyscy mogli si przekona, e tekst by krtki, napisany
odrcznie. Bondaruk nie uywa sprztu elektronicznego, nie odbiera mejli. Wszystkie
sprawy zaatwia twarz w twarz lub telefonicznie. Ale mao kto w miecie mia numer
jego komrki. Nawet zagraniczni kontrahenci kontaktowali si najpierw z jego asystentami.
Ku zdziwieniu Romanowskiej tekst by po biaorusku. Oczywicie znaa ten jzyk.
Mieszkaa tutaj tak dugo, e musiaa si go nauczy. Obawiaa si jednak, e jeli bd
tam trudniejsze sformuowania, nie pojmie niuansw. Najwyraniej nikt nie zamierza
tumaczy na polski. Zebrani wpatrywali si wyczekujco w modego Bondaruka i czekali
na wybuch bomby.

Ja, Piotr Bondaruk, syn Stanisawa i Aliny, urodzony w Zaleszanach w 1948 roku,
w dniu jutrzejszym wstpi w zwizek maeski z Iwon Bejnar, lat dwadziecia pi. To
bdzie mj pierwszy zwizek maeski i ostatni, jaki zawieram z kobiet w moim yciu.
Jeli Bg da mi jeszcze jakie potomstwo, w co wtpi, bd rad i zadbam, by zostao
zabezpieczone do koca swych dni, podobnie jak jego matka oraz jej rodzina.
Bardzo prosz o odczytanie tego listu do ostatniej linijki w obecnoci wszystkich
zaproszonych goci. Nie baczc na tre ani osobiste obiekcje. Chc, by moja wola staa
si publiczna, a taka by moe tylko wtedy, gdy poznaj j wodarze tego miasta.
Liczc si z rych mierci, owiadczam, e od dnia jutrzejszego, jako penoprawny
m Iwony Bejnar, odchodz na zasuon emerytur. Bd wdkowa, pi bimber na
tarasie i jad sonin, ktrej zabrania mi kardiolog, przedsibiorstwo za przeka
w modsze rce, by dalej rozwijao si prnie, a nie zostao rozgrabione
i zmarnotrawione.
Kady z moich trzech synw otrzyma notarialnie potwierdzony dokument, w ktrym
zostan wskazane dobra, jakie mu przekazuj. Jednak zakad, ktry jest zarwno dobrem
moim, jak i caej tutejszej spoecznoci, gdy tartak zbudowalimy wsplnie, a ja go
jedynie przez lata rozwijaem, musi by zarzdzany przez osob do tego kompetentn.
aden z moich synw nie spenia tych wymaga. Tomik jest wyksztacony, lecz
tchrzliwy.

Tomik przerwa. Odchrzkn. W pomieszczeniu panowaa cisza.

 Nie wiem, co ojciec chcia osign, piszc ten list powiedzia po polsku.
Ojciec kaza czyta, wic jedziesz, chopie popdzi Tomika rozbawiony Wasyl.
Sam chciae burkn brat i ponownie rozprostowa kartk.

Fionik przepuci kad zotwk na spdniczki, a Wasyl nigdy nie interesowa si

przedsibiorstwem, wic teraz te nie bdzie musia. Niniejszym owiadczam, e majtek
mj zdecydowaem przekaza swojemu czwartemu nielubnemu synowi. Znaj go
pastwo zapewne. To redaktor Mikoajuk. Sierioa, wybacz, e tak si dowiadujesz. Taka
bya jednak wola twojej matki.

W sali zawrzao. Romanowska obserwowaa twarze obecnych i chciao jej si mia.

Miaa wraenie, e jest w teatrze, uczestniczy w inscenizacji. Synowie ju zaciskali pici
ze zoci. Po czym takim z pewnoci zbojkotuj lub i zaskar ojca do sdu. Lubia
Mikoajuka. By drobnym, nieszkodliwym cwaniaczkiem idcym z rnymi ludmi na
ukady, ale dao si z nim dogada. Czsto dostarcza jej nieoficjalnie dane. Kiedy
mwiono by, e donosi. Czasy si jednak zmieniy. Teraz nazywao si to przysug.
Wspczua mu jednak niepomiernie. Po takiej akcji chopak mia przekichane. Tej decyzji
nikt oficjalnie nie skrytykuje, ale ludzie zaczn gada. Czua, e bdzie dym. Dla niej
oznaczao to, e wesele bogacza musi by pilnowane szczeglnie. Wyja komrk
i napisaa esemes do JahJahy, eby szybko wysa radiowz pod Carsk. Prewencyjnie.
Ostronoci nigdy do. Jak si popij po takiej wiadomoci, wszystko moe si wydarzy.
Podkomisarz natychmiast odpisa, e radiowz ju stoi, ale on sam po ni nie przyjedzie,
bo ma pilniejsz spraw. Po czym doda jako PS: Jaki troll zawin godo z Grnika.
Dyrektor domu kultury siedzi mi na linii. Nie odpisaa. Skoro mia u siebie tyle roboty, nie
chciaa mu przeszkadza.
Niech pan czyta dalej. Wdka stygnie popdzi Tomika rozochocony burmistrz. By
niezwykle ciekaw, co jeszcze wymyli niesforny Piecia. Burmistrz podejrzewa, e to tylko
gupi art. Ojciec sprawdza w ten sposb synw, swoich sojusznikw, dalszych i bliszych
kontrahentw. Tak mogo by. Bondaruk by znany z tego, e robi, co chce i kiedy chce.
W adnym wypadku nie przejmujc si, co ludzie powiedz. By czowiekiem, ktrego
mona by okreli mianem MOG WSZYSTKO, i faktycznie tak byo. Prawdopodobnie
przez swoj niesubordynacj i bezwzgldne denie do wasnych celw, nie ogldajc si
na innych, w tak trudnych czasach zgromadzi a taki majtek. Ale dzi przeszed samego
siebie. To by jego najlepszy numer w yciu. Mia facet jaja. Ojciec kaza czyta bez
wzgldu na okolicznoci. To czytaj pan albo ja dokocz zbeszta modzika.
Najmodszy syn Bondaruka zmierzy rajc zimnym spojrzeniem, ale podnis kartk
i kontynuowa:

Jeli Sierioa zechce pracowa z moimi synami, zezwalam pozosta im na

stanowiskach. Jeli za odmwi objcia mojego stanowiska, niniejszym ogaszam
konkurs, w ktrym moe wzi udzia kady mieszkaniec miasta, niezalenie od pci.
Warunkiem jest, by spenia kryteria: by Biaorusinem, nie przekroczy pidziesiciu
lat i mia kompetencje do zarzdzania zakadem drzewnym. Jeli ktry z szanownych
goci wpisuje si w ten wzr, moe przystpi do konkurencji. Powodzenia. W przypadku
mojej gwatownej mierci, take naturalnej lub na tak wygldajcej, osob
zarzdzajc przedsibiorstwem wyznaczy dziadzia Mikoaj Nesteruk. Moja wola jest
ostateczna, a decyzj t podjem w peni wadz umysowych i na trzewo. Cho kiedy
czytacie te sowa, pewnie ju trzewy nie bd. Podobnie jak i wy.
Piotr Bondaruk

Tomik odoy kartk. Nala sobie stakan wdki, wypi. Burmistrz zaraz dola mu drugi,
ale Tomik go nie ruszy. Nabra powietrza, chcia co powiedzie i opad na krzeso.
Tatko oszala jkn.
Spokojnie zamia si burmistrz, zawiedziony, e w licie nie byo paszkwilu albo
jakiego pikantnego wyznania. Zestracha si przed eniaczk. Moda jest dziauczynka,
wymagajca, a jajca mu sparciay, wic ma lekkiego cykora. Po weselu wszystko wrci do
normy. Dopki nie ma dokumentw notarialnych, nie ma co si martwi, baszmaki.
Napijmy si.
No, panowie mrukn pod nosem Anatol Pires, byy dyrektor liceum i najsynniejszy
hajnowski bankrut. Kilka lat temu prbowa konkurowa z Bondarukiem w brany
drzewnej, ale wyoy si z kretesem i straci wszystko. Ja speniam wszystkie
wymagania poza wiekiem. Zachachmcimy co w papierach i kto wie, czy wkrtce u mnie
nie bdziecie zamawiali schodw. W dwa miesice rozo New Forest Hajnwka na
opatki. Jakem Pires.
Rozlegy si stumione miechy. Po czym znw zapada cisza. Niektrzy chichoczc,
zaczli je, inni oburzali si, szeptali midzy sob:
Nie przyjdzie? Co za tupet!
Wasyl i Fionik, dwaj starsi synowie Bondaruka, ostentacyjnie wstali od stou i wyszli
bez poegnania. Zaraz za nimi podrepta Tomik. Pierwszy raz widziano ich we trzech tak
zgodnych. Potem wyszo jeszcze kilku goci, ktrzy wol Bondaruka uznali za oburzajc.
Reszta pozostaa na swoich miejscach. Jeden z radnych zacz polewa do stakanw.
Zwrci si do zebranych.
A to znajesz, dziadzia Kola? I nie czekajc na odpowied Nesteruka, zacz
opowiadanie dowcipu: Pryjidaj u subotu na wiosku! Ne choczu. Czom? Budzie piwo,
grill, fajny dziauczata, harmoszka. Krasota! Tato! Ja ue druhi raz ne naberusie. Kopajte
samyje swoi kartofli!
 Nikt nie zareagowa. Ale kiedy tylko teren oczyci si z opozycjonistw Bondaruka,
biesiadnicy poczuli si swobodniej. Romanowska podejrzewaa, e niektrzy z obecnych
duo wczeniej znali wol prezesa. Pomylaa, e przedsibiorca musia uzgodni
z wodarzami miasta swoj decyzj. Z ca pewnoci wiedzieli o niej starcy od stou
gwnego. Na ich twarzach widziaa triumf zamiast zdziwienia czy szoku. Ona sama
niewiele z tego rozumiaa, ale te i niewiele moga zrobi. Odetchna gbiej
i umiechna si do staruszka Mikoaja, ktry siedzia niewzruszony wci w tej samej
pozycji. Odpowiedzia jej mrugniciem, cho mg by to tylko tik nerwowy. Omielona
chwycia widelec i naoya sobie wygldajcej przepysznie kiszki ziemniaczanej oraz
nabraa spor porcj potrawki z ubra. W skansenie Sioo Budy, gdzie podawano ten
specja, za jeden kotlet trzeba byo zapaci okrg bak. Skoro ju tutaj przysza, nie
odpuci tak wytwornego obiadu.
Wtedy do pomieszczenia wrci Sierioa. Mia podbite oko, z nosa cieka mu krew.
Burmistrz zerwa si na jego widok, posadzi na krzele, zacz wyciera, a potem
przyoy mu ld z wiaderka od szampanskoje, ktre wanie podano.
Siadaj, synok. I nie chlipaj. Taki los wodarza, e wikszo przyjaci si traci,
a w zamian zyskuje zastp wrogw. Masz dzi swoj czoweczk. Osobist zarechota.
Umar krl, niech yje krl.
Nie jestem synem pana Piotra szepn Sierioa amicym si gosem. Zrobi testy,
udowodni. To jakie nieporozumienie.
Ale mgby by. Kogo zreszt prawda obchodzi? odezwa si Mikoaj. Wszystkie
oczy zwrciy si teraz ku rzenikowi. Bardzo rzadko zabiera gos. Prawd mwic,
wcale. A to Piotrowi wystarczy, by zacz pogrom.
Porann audycj Polskiego Radia zaguszy jazgot silnika motocykla. Boena Bejnar,
wystrojona w brzoskwiniow sukienk z tafty z mnstwem falbanek i koronki, podesza do
okna. Ze zmarszczonymi brwiami wpatrywaa si w przystojnego modego blondyna
opartego o ty cigacz. Kiedy tylko crka wysza z kpieli, zasuna firank.
Ani mi si wa wychodzi sykna, zdejmujc lokwki z gowy.
Iwona nie odpowiedziaa. Na jej twarzy bka si jednak umiech satysfakcji i z trudem
skrywanego szczcia. Nie musiaa podchodzi do okna, by si domyli, kto czeka na
ulicy. Bez trudu rozpoznaa znajomy warkot silnika. Bya prawie pewna, e Quaku,
zastraszony przez jej braci, nie pojawi si na ceremonii zalubin. Nie dlatego, e jest
tchrzem. Przeciwnie, trzydziestoszeciolatek rywalizacj mia we krwi. Wiedzia jednak,
z kim nie naley zadziera. Bondaruk nalea do pierwszej ligi takich osb w miecie.
I cho postawa byego narzeczonego jej schlebia, fakt, e mczyzna si tu pojawi,
zwiastowa powane kopoty. Dla niej i dla niego. Znacznie wiksze dla niego.
Postanowia natychmiast si z nim rozmwi.
Popiesznie woya strj, ktry z samego rana przyniesiono od krawcowej. Tym razem
zarwno spdnica, jak i bluzka leay idealnie. Pachniay lawend. Zawizaa w talii
specjaln przepask, ale kiedy spojrzaa w lustro i zobaczya nie siebie, lecz przebran na
ludowo lalk, rozwizaa fartuszek i rzucia go na krzeso. Przystpia do rozczesywania
wilgotnych wosw. Matka tymczasem wybraa numer w komrce. Prbowaa si do kogo
dodzwoni, ale nie odbiera. Kiedy ruszya do kuchni, by sprbowa ze stacjonarnego,
Iwona wci staa przed lustrem. Z pietyzmem tuszowaa rzsy, malowaa na czerwono
usta. Quaku lubi, kiedy bya mocno umalowana.
Jednak przyjecha szepna do suchawki Boena. Te sdziabym, e to
niemoliwe, ale stoi mi pod chaup i warczy tym swoim struclem.
Potem dugo si nie odzywaa. Wycigna ostatniego papierosa z paczki i przewrcia
wszystko na stole, bezskutecznie szukajc zapalniczki. Wreszcie pochylia si nad kuchenk
gazow i odpalia, cudem nie wzniecajc poaru, bo jedna z lokwek rozwina si
i spyna kaskad nad pomienie.
Przypilnuj jej obiecaa matka. Zakrcia kurek gazu. Pomie definitywnie zdech.
Niech ci gowa nie boli, synek. Bdziesz mia swoj ziemi. Wszystkim nam zaley,
a Iwonka te si stara.
Rozlego si stuknicie. Boena rzucia suchawk i byskawicznie znalaza si
w pokoju. Firana u wejcia, majca chroni dom przed insektami, wirowaa w przecigu.
Po Iwonie zosta tylko wyszywany fartuszek na krzele i chyboczce si rytmicznie drzwi
wyjciowe z dykty. Motocykl wszed na wysze obroty i po chwili znw sycha byo tylko
muzyk ze starego odbiornika radiowego. Zapowiadali kolejn upaln niedziel. Czerwiec
tego roku mia by pikny i suchy. Za trzy tygodnie rozpoczyna si w Hajnwce przegld
muzyki cerkiewnej. W tym samym czasie odbywaa si konkurencyjna impreza
w Biaymstoku, ktrej bogosawiestwa odmwi arcybiskup Sawa. Boena ze zoci
przekrcia gak radia do pozycji off.
 Zmieniem zdanie owiadczy Quaku, kiedy zatrzymali si przed szop na samym
rodku niezaoranego pola.
Motor buksowa w suchym piachu. Quaku myla, e bd musieli doj dalej na
piechot, ale udao mu si przejecha do ubitej drogi. Ziemia nie bya uprawiana od lat. Za
modu matka Jurki sadzia tu ziemniaki. Jeszcze w latach osiemdziesitych wikszo
areaw oddaa pastwu i przez lata yli z jej niewielkiej renty. Zostawia tylko to
kartoflisko. Przed wojn bya tu najbogatsza wioska w okolicy Zauskie. Dom jej
przodkw by najwikszy, a mczyni z jej rodu do trzeciego pokolenia piastowali we wsi
stanowiska sotysa. W czasie wojny osad doszcztnie spalono, ludzie zginli
w pomieniach lub od kul. Ci nieliczni, ktrzy pozostali przy yciu, wynieli si do
pobliskich wiosek lub czworakw robotniczych w miecie. Matka Quaka, Dunia
Orzechowska, z domu Zauska, te tak zrobia. Kupia star leniczwk pod Hajnwk
i tam si osiedlia. Do dzi nie ma biecej wody ani azienki. Jej potrzeby s niewielkie.
Waciwie yje modlitw, wizytami w cerkwi, pomaganiem innym. Nazywaj j szeptunk,
babk, znachork, cho ona sama mwi, e nie rni si od przecitnej staruchy
z wiejskiego chru. Bg dopiero na staro do niej przemwi, cho moc miaa pono od
dziecka. Kiedy przychodzili do niej potrzebujcy, zawsze mwia, e to nie ona leczy, lecz
wiara pacjenta. Jeli jej nie ma, i Hospodi nie pomoe.
Wielu uciekinierw ze wsi Zauskie dopiero na staro wrcio do swojej religii.
Prawosawie po wojnie nie byo w modzie. Antagonizmy polsko-biaoruskie wci
pozostaway ywe. Biaorusini nie mogli darowa Polakom, e wydali ich bliskich
bandom. Kiedy nastaa demokracja, miastowi zaczli masowo gromadzi ziemi. Mona
byo wtedy kilka hektarw trzeciej klasy dosta za bezcen. Dunia marzya, e jej jedyny syn
na ziemi, za ktr jej bliscy przelali ostatnie krople krwi, postawi kiedy dom, zaoy
rodzin i bdzie gospodarzy. Quaku jednak brzydzi si prac na roli, wstydzi
pochodzenia. Wieniak byo w jego ustach najwiksz obelg. Na prno Dunia
przekonywaa go, e tak naprawd wikszo miastowych swoje korzenie ma
w chopstwie. Arystokracja i mieszczastwo poginy na polach bitew. Ziemianie zostali
rozkuaczeni, a biedota, bezrolni parobkowie poszli do fabryk i pod szyldem Proletariusze
wszystkich krajw, czcie si zdobyli dzisiejsze domy i samochody.
Za pno prbowali ten spachetek ziemi spieniy. Gdyby trafi si zmylny
gospodarz, posadziby tutaj drzewa i czeka, a urosn, by potem sprzeda tarcic
w ktrym z tartakw, lub choby zawiz miastowym na opa. Niewiele rodzin w tamtym
czasie miao centralne ogrzewanie. Ale ci, co mieli kupi, zaopatrzyli si ju u ssiadw.
Ludzie z pobliskich wsi, ktrzy byli zainteresowani doczeniem tego kawaka do swojego
pola, nie mierdzieli groszem. Dawali za mao, by Dunia chciaa im odda krwawic
antenatw. A potem, gdy ju je mieli z Unii, wydawali na samochody, plazmowe
telewizory czy nowiutkie kombajny, ktre atwo byo rozliczy w Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa. Quaku nawet nie wystartowa w projekcie Mody rolnik, cho
szanse na zgarnicie bezzwrotnej poyczki miaby wysokie. Punktw starczyoby mu a
nadto. Mgby dokupi ziemi, zacz y jak Bozia kazali. Nie chcia dla zasady. Ktem y
u gospodarzy w miecie, matki si wstydzi. Kiedy go zapytaa, czy si dosta do projektu,
burkn, e le wypeni formularz. Potem by tylko impas. Kady z tutejszych wiedzia, e
to pyszczyny piaszczysta gleba najniszej klasy, ktra nadaje si tylko do sadzenia
ziemniakw. Ziemia Zauskich przez lata leaa odogiem, chaupa niszczaa. I nic nie
wskazywao, eby co miao si zmieni.
Quaku szarmancko poda Iwonie do. Z gracj zsiada z motocykla. W trakcie jazdy
musiaa zadrze pasiast spdnic a po uda. Obcigna j teraz, z satysfakcj apic jego
akome spojrzenie. Nie widzieli si od zimy, kiedy odwiedzia go w areszcie.
Opalaa si ju? spyta, udajc obojtno. Dostrzeg, e wci nosi obrczk od
niego, ale nic nie powiedzia.
Troch, za domem mrukna. Wskazaa chaup. Schowajmy si, zanim kto nas
zobaczy i doniesie moim braciom. le zrobie, przyjedajc zajaa go.
Kiedy wprowadzi motor pod dach i zamkn drzwi na skobel, odsuna si a pod
cian. Baa si, e wygodniay rzuci si na ni, wykorzystujc moment odosobnienia.
Tymczasem on nie prbowa jej nawet przytuli. To j zaniepokoio.
Co si dzieje? Pochylia gow. Jeste zy?
Zmieniem zdanie powtrzy z zacit min. Podszed jednak bliej, demonstracyjnie
unis jej podbrdek. Gest nie by pieszczot, raczej prb pokazania wadzy. Poddaa si
mu. Zinterpretowa jej ulego jako przyzwolenie na cig dalszy. Teraz ju, bardzo
delikatnie, pogadzi j po twarzy. Wtulia si w jego do, a potem chwycia i zatrzymaa
w swojej. Wtedy nachyli si i pocaowa j we wosy, w sam czubek gowy. Bya w tym
prawdziwa czuo. A kiedy na niego spojrzaa, w jego oczach widziaa ju podanie.
Mimo to owiadczy twardo:
Nie zgadzam si na tamten ukad. Nie bd na ciebie czeka.
Przestraszya si.
Przecie si umwilimy.
Ty si ze mn umwia odparowa. To by twj plan.
Zgodzie si.
Podesza do jedynego okna. Byo upstrzone owadzimi odchodami. Martwe muchy leay
na prowizorycznym parapecie, tworzc chitynow pierzynk. Miaa ochot otworzy okno,
wpuci troch wieego powietrza, bo wewntrz panowa zaduch. Wiedziaa jednak, e
nie wolno jej tego zrobi. Z daleka kto mg si zorientowa, e w szopie jest intruz.
Chata powinna wyglda na opuszczon.
Iwona przesza szybko dalej, do pomieszczenia na sprzt rolniczy. Otworzya drzwiczki
do izby, w ktrej dawniej mieszkay zwierzta. Nie byo okien. Wewntrz panoway
ciemnoci, cho oko wykol. Wzrok szybko si jednak przyzwyczai. Chwil potem, pod
cianami, dostrzega kontury drewnianych pojemnikw zapenionych czarn brej.
Domylia si, e to stare koryta do karmienia wi. Nie chciaa wiedzie, co za substancja
si w nich dzi znajduje.
W rogu pomieszczenia, za zwaem siana, w niewielkiej iloci wiata odbija si
nieduy trjkt. Kiedy dziewczyna podesza bliej, zobaczya pkate torby podrne, trzy
zawinitka, chyba ze piworami, kanister ropy, kuchenk i wojskowy plecak. To jego
odblask widziaa z daleka. Quaku zapakowa do niego kasz, makaron, konserwy i bukak
sodkiej wody do picia. Jeli bd oszczdni, ywnoci starczy im na dwa tygodnie. Potem
i tak zmieni kryjwk. Moe wczeniej, jeli uda si zaatwi auto. Wod Jurka mia
przynosi nocami, z pobliskiej witej rzeczki. Kiedy spdzali tutaj trzy lata temu
wakacje, strumyk nis chusteczki wotywne, ktrymi prawosawni wierni pragncy, by
ywa woda uleczya ich chrome czonki, obmywali si w trakcie odpustu. Krynoczka
oywaa tylko raz w roku i cigaa z okolicy prawdziwe tumy wiernych. Iwona nie
wierzya w te bajeczki. W przeciwiestwie do Quaka, ktry wychowa si w rodzinie
prawosawnej. Kiedy wic znalaza wtedy w rzece wosk chust z jedwabiu, bez
skrupuw upraa j, wyprasowaa i nosia, a apaszka si wystrzpia. Matka Quaka
twierdzia, e przyniesie jej nieszczcie. e wzia na siebie wszystkie ludzkie troski,
ktre kto z siebie zmy. Ale Iwona uznaa to za bujd.
Teraz wygrzebaa z plecaka latark. Powiecia Quakowi w twarz.
Przesta, Iwek! Zasoni si. Zwariowaa?
Zamiaa si i skierowaa snop wiata na d. Podoe byo czarne, gdzieniegdzie
zawilgocone. Kiedy przesuna czubkiem swojego lakierowanego czerwonego trzewika
kilka drzazg wystajcych z ziemi, dostrzega grudki piachu i traw. Stali na klepisku.
Dopiero do niej dotaro, e ma tutaj spdzi najbliszy miesic. Gdzie bdzie spa?
Brakowao nawet dmuchanego materaca czy choby karimaty. Czy ona oszalaa? Ogarny
j wtpliwoci. Wtedy dostrzega metalowy st. By nowoczesny, lnicy i czysty. Jakby
kto pieczoowicie go wyszorowa. By te jedynym elementem wyposaenia, ktry
przypomina jej, e yj w XXI wieku. Pod stoem staa metalowa waliza. Nie wiedziaa,
co Quaku w niej trzyma, ale teraz byo jej to obojtne. Chwycia jeden ze piworw,
rozpakowaa i rozoya na stole. Jarek pokrci gow. Przemiecia wic piwr na siano
i pooya si na nim.
Chod. Przywoaa go gestem, ale nie ruszy si. Wci si waha.
Boski Kochany Quaczku! Podesza i szepna mu do ucha: Jestem twoja, tylko
twoja. Wiesz przecie.
Pocigna go za sob. Pooya jego rk na swojej piersi i jednoczenie pocaowaa
go w usta. Nie pozosta bierny. Czua ju, e bdzie wsppracowa. Usilnie stara si
rozsupa troki weselnej bluzki. Pomoga mu, poszo sprawnie. Spdnic i bielizn zdja
ju bez jego pomocy. Patrzy, jak precyzyjnie pozbywa si garderoby. Odwiesia wszystko
na przerdzewiay hak do wieszania martwych zwierzt, ktry umieszczono tutaj kiedy na
potrzeby uboju. Miso w trakcie rozbirki nie mogo zawiera krwi. Szybciej si psuo.
Wiedziaa to, bo przez kilka miesicy odbywaa praktyki w hajnowskim zakadzie
u Nesteruka. Miaa tam szanse na etat, dobrze si spisywaa. Zrezygnowaa, bo waciciel
paci jej wdlinami i misem, a ona bya wegetariank, wic tylko bracia mieli korzy
z jej pracy. Podejrzewaa, e hak, podobnie jak pozostae tutejsze sprzty, nie by uywany
od lat. Martwia si, e na bluzce zostan lady rdzy, ale jeszcze bardziej obawiaa si, e
w weniany materia spdnicy wbij si kawaki somy. Nie byaby w stanie szybko ich
obra.
Teraz staa przed nim naga. W pmroku widzia tylko kontury jej ciaa.
Nie zdysz do fryzjera powiedzia, wyraajc swoj ostatni wtpliwo
wycznie werbalnie. Zaraz potem stwierdzi empirycznie, e w dotyku skra Iwony jest
jak satynowa koszulka do spania, ktr kiedy dla niej ukrad z butiku Marczukw.
Zorientuj si doda niezbyt przekonujco.
Jak bdziesz si tak guzdra, na pewno nie zd rozemiaa si i rozpia klamerk
paska jego spodni.
Caowali si apczywie.
Bdzie dobrze szepna mu do ucha, gdy wreszcie moga nabra powietrza. Leeli
twarz przy twarzy na sianie, ktre pachniao stchlizn i ziemi. adne zwierz poza koz
nie chciaoby go je. Ale jej to nie przeszkadzao. Zatona w jego oczach.
Spaa z nim? zapyta agodnie. W napiciu czeka na jej odpowied.
Umiechna si i pokrcia gow.
Nie bd zazdrosny. On jest po naszej stronie odpara. Bdzie nas chroni, dopki
zdoa.
Dlaczego? zdziwi si Quaku. I zaraz doda: Dlaczego to robi?
Nie wiem. Wzruszya ramionami. Ma w tym jaki interes. Ale dopki jest zbieny
z naszym, powinnimy to wykorzysta. Tylko nie spieprz tego, Quaku. Ufasz mi?
Nie. Spojrza jej w oczy. Ale ci kocham.
Umiechna si rozanielona. By pikny i rozbrajajcy jak may chopiec. Lubia go.
Tego bya pewna. Moe znw si w nim zakocha? Zobaczymy, jak bdzie.
Dlatego musz za niego wyj.
Nigdy si na to nie zgodz szepn i jkn, bo Iwona przesuna ju do w kierunku
jego podbrzusza.
Cerkiew bya wypeniona ludmi po brzegi, ale niemal wszyscy stali tyem do otarza.
Gdzie? Nie widz krzykno jakie dziecko.
Bg widzi wszystko natychmiast zgania je stojca przy ladzie ze wieczkami
i dewocjonaliami kobieta.
Bya w zoconej chustce na gowie i potpieczo spogldaa na wydekoltowane
i obnaone mode kobiety, ktrym na niedzieln liturgi nie pozwoliaby wej tak ubranym
do wityni.
Batiuszka w zotej mitrze na gowie i penym rynsztunku prawosawnego duchownego,
czyli w zoconym chaacie i z kadzidem w rku, sta w kciku i ywo dyskutowa z panem
modym. Bondaruk tylko potulnie potakiwa. Na koniec pochyli gow, dotkn palcem
ziemi. Pop wystawi piercie do pocaowania. Piotr cmokn go w byszczcy rubin
wielkoci mirabelki oprawiony w czerwone rosyjskie zoto.
Mody si zapieni mrukn JahJah do Romanowskiej i zerkn na zegarek. Stali
w przedsionku cerkwi i obserwowali sytuacj.
Jaki on tam mody zamiaa si kobieta przed nimi. Woy rubaszk i zdaje mu
si, e odmodnieje przy dziouszce. Jeli ona w ogle przyjdzie. Co za wstyd.
Wzia twarz w donie i pokrcia gow, udajc trosk.
Boena Bejnar maszerowaa tam i z powrotem od dywanika, na ktrym mieli stan
nowoecy, do wyjcia ze wityni. Chyba nigdy tyle razy tak wielkiej publicznoci nie
zaprezentowaa swojej jedynej wieczorowej sukni, uwydatniajcej jej okazae ksztaty.
Wreszcie to j niezorientowani zaczli wskazywa jako pann mod. Bo po defiladzie
Boena podchodzia do Bondaruka i szeptaa mu co na ucho. On za tylko poklepywa j
i przytula, jakby stara si zaagodzi jej zo.
Eleganccy ludzie si spniaj zapewnia. Pewnie u fryzjerki zabawia. Pi minut
to dla kobiety p godziny. Sia spokoju, pani matko.
Boena wiedziaa swoje. W gowie wci miaa warkot tego cigacza. Nie odwaya
si jednak powiedzie o tym Bondarukowi. Wysaa synw na zwiad i czekaa, a znajd
wyrodn crk. Mieli dostarczy j do cerkwi si. Ale na razie nie byo ani ich, ani
Iwony.
Piotr zgoli wsy i bez zarostu wcale nie wyglda na swoje lata ani te si nie
zachowywa jak starzec. Owszem, dawano mu wiek pidziesit plus, ale nikt z obcych nie
zgadby, e zblia si ju do siedemdziesitki. Wysoki, ylasty, chorobliwie wrcz chudy.
Trzyma si prosto, jakby mia na sobie wojskowy mundur. Wosy, dzi gobie,
kontrastoway z czarnymi brwiami i razem z orlim nosem przydaway jego twarzy wygld
drapienego ptaka. Nie zna byo po nim zdenerwowania. Ale to wcale nie znaczyo, e
jest spokojny. Kady, kto go zna, domyla si, e w rodku a trzsie si z niepokoju.
wiadkowie stali w garniturach, do ktrych woyli biaoruskie rubaszki. Na rkach
mieli biae rkawiczki. Korony nowoecw czekay na aksamitnych poduszkach. Po
wczorajszej sensacji z owiadczeniem Piotra, ktra byskawicznie rozesza si po miecie
w postaci kuriozalnej plotki, obawiano si, e synowie udaremni lub. Mwiono, e
zdarzy si moe tragedia. Ca noc przed domami redaktora Gocica i jego
domniemanego ojca stay radiowozy. Komendantka zebraa te grup ochotnikw, by
interweniowali, gdyby doszo do zamieszek. Biorc pod uwag liczb kiboli w miecie,
ktrzy wczoraj przybyli na bojkot pokazu filmu o Romualdzie Rajsie Burym, mona byo
si spodziewa wszystkiego.
Nagle drzwi cerkwi si otworzyy i do pomieszczenia wkroczya posta w dugiej
powczystej szacie. Poniewa za plecami miaa soce, trudno byo w pierwszej chwili
rozpozna, kim jest. Dopiero kiedy z przedsionka wesza za prg wityni, zebrany tum
wyda gremialny odgos ulgi. Ludzie natychmiast odwrcili si twarzami do ikonostasu.
Panna moda miaa na sobie kompletne biaoruskie przebranie, wraz z przepask
i koron z kwiatw. Trawiastozielona spdnica w pasy sigaa jej do ziemi. Kiedy sza,
wida byo czubki koralowych lakierowanych czenek. Bia koszul wyhaftowano
rcznie w barwne kwiaty i obramowano tradycyjn biaorusk lamwk. Twarz modej
zasonita bya gstym woalem. Zwisa z ogromnego jak korona wianka z ywych
czerwonych i biaych kwiatw. Wosy miaa upite. Spod kwiecistej korony nie wydosta
si aden kosmyk. Zamiast wosw po plecach, niczym tczowa peleryna, spywao
kaskad mnstwo jedwabnych wstek. W rku niosa gruby na pi warkocz.
Batiuszka przygarn oboje modych i po chwili wsplnie ruszyli do otarza. Nawet
sceptycy, przedkadajcy bia, klasyczn sukni lubn nad strj ludowy, musieli przyzna,
e dziewczyna wyglda przepiknie.
To biaoruski czepiec? zainteresoway si natychmiast plotkarki. Dlaczego kosa
jest osobno?
Cho synowie Piotra nie zaszczycili uroczystoci swoj obecnoci i brakowao kilku
oficjeli, wszystko zdawao si i zgodnie z zapowiadanym wczeniej w mediach
scenariuszem. Rozlunieni gocie szykowali si na tygodniow fiest. Pracownicy tartaku
z tej okazji mieli wolne a do rody. Piotr ogosi, e zakad bdzie zamknity. Nawet
dziaajce caodobowo laboratorium klejw miao by zamknite na gucho. Wida prezes
wkalkulowa wesele w budet i uzna, e moe sobie pozwoli na straty.
lub bior tylko raz w yciu wyjani lokalnej telewizji przed wejciem do cerkwi.
Niech moi pracownicy ciesz si wraz ze mn.
Jego konkurenci zacierali rce. Zwaszcza e przewidywali dugi czas bezkrlewia
i walk o tron. Po weselu wadz mia przej mody redaktor, ale prawd mwic, nikt
nie wierzy, e utrzyma to stanowisko duej, ni wymaga tego bdzie zoenie wniosku
sdowego. aden z synw Piotra nie pozwoli, by obcy sprztn mu sprzed nosa
wielomilionowy kapita zakadowy. Sierioa sta teraz pod cian przeraony
odpowiedzialnoci, jak obciy go Bondaruk. Jego bezpieczestwa pilnowao dwch
ochroniarzy w za duych marynarkach.
Chr zacz piewa. Zote korony zawisy w doniach wiadkw nad gowami
nowoecw. Mieli tak trwa przez dwuipgodzinn liturgi. Piotr uprzedzi, e nie
bdzie skrtu. Kiedy moda para przyjmowaa komuni: wino z kielicha i pokrojon
prosfor, JahJah nachyli si do Romanowskiej i owiadczy, e idzie dotleni puca.
Bd na posterunku odpara z umiechem.
Przed wejciem stay ju przygotowane bryczki. Konie byy przystrojone, wonice na
galowo. Palili teraz ruskie cygarety i wystawiali sumiaste wsy do soca. Do
Jagielloskich przyjdzie im na pewno zrobi wiele kursw. Niecierpliwi gocie mogli te
dojecha na biesiad specjalnym autokarem. Tylko nieliczni przybyli na uroczysto
swoimi samochodami. Wiadomo byo, e do Jagielloskich przyjad dzi wszyscy i nie
bdzie gdzie zaparkowa. Policja ju zapowiedziaa ostre kontrole pod ktem zawartoci
alkoholu we krwi.
Na dziedzicu zebrali si mieszkacy Biaowiey. Ludzi sukcesywnie przybywao.
Kady chcia zobaczy wybrank drzewnego magnata. Toczyli si przed wejciem, na
pierwszej linii. Szykowano woreczki z drobnymi monetami. Kwiaciarki wci dostawiay
nowe wiaderka z towarem. Na adnym lubie od lat nie miay takiej hossy.
JahJah spali trzeciego papierosa i zamierza przedosta si z powrotem do Krystyny,
ale tum mu to uniemoliwia. Zerkn na Supryczyskiego. Karol rozoy rce w gecie
rezygnacji. Wypadao tylko liczy, e nie nastpi poar. Wyjcia ewakuacyjnego w cerkwi
nie byo. Ludzie momentalnie zdeptaliby si na miazg. JahJah skierowa si do bocznego
wyjcia i musia uy siy swoich muskuw, by si przecisn przez tum. Nagle tu obok
dostrzeg Boen Bejnar, matk panny modej. Bezskutecznie torowaa sobie drog
w przeciwnym kierunku ni on. Wessa go tum. Ceremonia chyba si koczya, bo ludzie
zaczli si toczy do kobierca. Kady chcia na szczcie dotkn sukni panny modej,
zoy jej yczenia, urwa wstk z wianka. JahJah zauway, e Boena ma na policzku
czarne smugi od tuszu. Pakaa? Zrzuci to na karb wzruszenia i przedosta si do Krystyny.
Teraz miejsca wok niej byo ju pod dostatkiem. Wszyscy kierowali si do wyjcia.
Chcieli zaj jak najlepsze miejsca w kolaskach, ktre zawioz ich na biesiad.
Dziwne. Romanowska pokrcia gow, kiedy JahJah stan obok.
Rozmawiali szeptem, a kade z nich w trakcie konwersacji z przyklejonym umiechem
kiwao do kolejnych przechodniw. Poniewa znali ich prawie wszyscy, kiwali raz za
razem, w czym przynajmniej zdaniem JahJahy przypominali styropianowe pieski, ktre
w latach osiemdziesitych niektrzy kierowcy montowali na deskach baganika auta.
Co dobrego? Kiwnicie do burmistrza.
Do koca nie odkrya twarzy odpara Krystyna. Panna moda cay lub bya
zasonita. Ju nie pamitam, ale to chyba nie jest zgodne z procedur.
Procedury to my mamy u nas, pani nadkomisarz droczy si z ni JahJah. Tutaj jest
tradycyjna ceremonia. A ty odkrya twarz?
Nie miaam welonu, jak wiesz.
Kiwnicie do waciciela kablwki.
Moe ma limo za spnienie.
Tym bardziej trzeba j obejrze z bliska mrukna komendantka i posaa umiech
Alinie Gryc, szefowej biblioteki miejskiej w Hajnwce.
Chcesz, ebym jej zrobi rewizj osobist?
Jeli bdzie trzeba, sama si tego podejm.
Zimny ukon do waciciela zakadu pogrzebowego. Odwzajemniony czujnym
spojrzeniem. Potem rzenik, kilku lekarzy. Szefowa hufca. Przedszkolanka.
Mamy profilerk w miecie. JahJah nagle zmieni temat. Ju z ni mwiem.
Kogo? Z wraenia komendantka nie odpowiedziaa na pozdrowienie
wychowawczyni ich syna.
Karol zatrzyma wczoraj podejrzan kobiet. Zauska si nazywa. Psycholog ledczy,
kryminolog.
Nazwisko jakby nasze.
To nietutejsza. Przyjechaa z Wybrzea. Zreszt rya jak wiewirka.
Romanowska zmierzya JahJah bacznym spojrzeniem.
Ruda podkrelia znaczco. Ma wyrazisty kolor wosw. To nie znaczy, e
wredna.
Nie postawibym za to gowy zamia si JahJah.
Co ma na sumieniu?
Potem ci opowiem uci. Nieze jaja byy. Szuka Doktora mier.
Przesta. Jeszcze Saczko usyszy sykna Romanowska i rozejrzaa si. Ale chyba
go nie ma. Ciekawe. To przecie syjamscy bracia. To on da mu glejt na niewinno po
znikniciu arysy. O co chodzi z t pani kryminolog?
Obiecaem, e jej pomog. A wtedy zawiesi gos, jakby szykowa niespodziank.
Co?
Ona umie znajdowa ciaa.
No i?
Nie musimy miesza w to wojewdzkiej. To znaczy niech przyjad, robi, co do nich
naley. Ale skoro nie chcieli wtedy da na profilera, bdziemy mieli wasnego. I to za free.
 JahJaha! achna si komendantka. To niedopuszczalne. Nie zgadzam si, eby
werbowa ludzi do pracy bez mojej wiedzy.
Przecie ju wiesz.
Powiniene by mi wczeniej powiedzie.
Przecie wiem, co by powiedziaa. Niet.
A potem pochyli si do twarzy Krystyny, a poczua jego niewiey oddech, i uj j za
oba ramiona.
Suchaj, Krzycha. Ta baba ma cinienie. Sama chce dziaa. To samotna wilczyca.
Wystarczy, e nie bdziemy jej przeszkadza. Troch tropw rzucimy, podamy jaki adres,
podwieziemy do kluczowego wiadka. A tutaj jest doktorek, tak?
Nie widziaam go.
A ja tak. Przyszed z t wyfiokowan lal, co ma mzg Einsteina. Nie wierz, e ze
sob nie sypiaj. Widziaa, jak si ubraa?
Co ci si pochrzanio. Saczki nie ma.
Jest czy nie ma. Jaka to rnica! Zauska sama go sobie znajdzie. A potem, w ramach
rewanu, ona zajmie si naszymi czachami. Odszuka zwoki, przestanie by potrzebna.
A zanim si poapie, zdymy spraw przej i zgarn premie z wojewdzkiej.
Umiechn si triumfujco. Zreszt ona jeszcze nic nie wie. Bez ciebie jej nie
wtajemniczaem. Niech ci gowa nie boli, nie od dzi robi w tym biznesie. Tak tylko j
sprawdzaem. My nic nie ryzykujemy, bo ona jest obca.
Ot, i wymyli.
Mam na ni haka.
Jakiego niby?
Prowadzenie bez prawa jazdy i dokumentw wozu. Brak pozwolenia na bro.
Bro?
W kadym razie przy sobie. Stworzenie zagroenia dla ycia i zdrowia, jak si upr.
Dyskretnie zrewidowaem jej auto, jak Baej struga downa. Protok sporzdziem in
blanco. Czeka na ciebie na biurku z wczorajsz dat. Ale na razie niezarejestrowany.
W kadej chwili moemy go doczy do akt w odpowiednim miejscu.
Chcesz j w co wrobi?
Jeli okae si pomocna, w yciu! Ale strzeonego pan Bg strzee.
Romanowska si zamylia. Przyjrzaa si spod zmruonych powiek byemu.
Czyli przyje j w moim gabinecie i udawae szefa zamiaa si. Chod na
dwr pogada. Nadal mao rozumiem.
A co tu jest do rozumienia? Kady facet by to poj. Z babami to tak zawsze obruszy
si JahJah i zaraz umiechn si szeroko, bo obok przechodzi ksidz, ktry przebra si
ju w mniej odblaskow sutann.
Sawa Hospodu, batiuszka! wietny lub. Widzimy si? Poklepa si po szyi.
Oj, Franek, Franek! Ksidz pokrci palcem. Wszyscy w miecie wiedzieli, e
niedawno batiuszka straci prawo jazdy. Kiedy zatrzyma go patrol, duchowny mia ponad
dwa promile we krwi. Teraz jednak zrobi min witego. Ile ciebie let?
Dwa razy mniej ni wam, batiuszka.
Pop natychmiast popiesznie si oddali.
Ciesz si, e ju nie jestemy maestwem westchna Romanowska. Kiedy
mnie wykoczysz.
Ja? JahJah szczerze si zdziwi. To ty bojkotujesz wszystkie moje pomysy.
Chyba torpeduj.
Cerkiew ju opustoszaa. Jeszcze chwila, a ich gosy rozbrzmiewa bd ju echem.
Krystyna spojrzaa na wyjcie i daa znak, e powinni wyj. Przez t konwersacj
o profilerce stracia z oczu modych, ktrzy stali teraz na zewntrz i przyjmowali
gratulacje. Moda wci bya zamaskowana.
Moe nie odsania twarzy, bo to inna baba ni ta, za ktr j wszyscy maj?
zaartowa JahJah i gono si rozemia, czekajc na zgryliwy komentarz Krystyny, ale
bya ona pierwszy raz spojrzaa na niego z podziwem.
Idziesz i to sprawdzasz. Wbia mu wskazujcy palec w splot soneczny.
Gupia. Tylko artowaem.
Pozwol twojej Zauskiej zaj si czaszkami. W jej gosie bya determinacja.
Po pierwsze, nie mojej zacz. Nie znam tej baby. Po drugie, nie mam pewnoci,
czy si zgodzi. A po trzecie, to idiotyzm. Tak tylko si wygupiam.
Romanowska chwycia go za rami.
Chc wiedzie, kto jest pod zason. Moe to Dunia wreszcie go zapaa? Jak czsto
ci o co prosz? Bd mczyzn!
Idiotka! JahJah machn rk, ale przecisn si przez tum i ustawi na kocu
ogonka do zoenia ycze.
W tym momencie tum si rozstpi. Do modych zmierzaa starucha w achmanach.
Idc, Aa podpieraa si kosturem. Pod drugie rami podtrzymywaa j liczna
Biaorusinka w glanach. Zapach, jaki cign si za kobiet, nie by atrakcyjny. Ludzie
dyskretnie osaniali nosy, odwracali gowy. Aa podesza do nowoecw, uniosa welon
i schowaa si pod nim jak pod epitrachelionem popa po spowiedzi.
Pocaowaa j w czoo dziwili si ludzie. Co to znaczy?
 Zdrajca cauje w policzek, kochanek w usta, a rodzic w czoo kto z tumu
zacytowa fragment biaoruskiej epopei narodowej. Pobogosawia j.
Aa nie moga tego sysze. Odesza z czarnym warkoczem panny modej w rku, ale
w zamieszaniu nikt z goci tego nie zauway. Wkrtce modzi wsiedli do jednej z bryczek
i ruszyli do Jagielloskich. Za nimi ruszy orszak goci.
Romanowska podesza do JahJahy.
I co?
Nie widziaem.
 To nie ona. Tomik puci w obieg zoty iPhone.
Dwaj starsi bracia przygldali si niewyranej fotografii, ktr przysa im przekupiony
ochroniarz.
To jaka starucha oszacowaa Marta, narzeczona Tomika. Patrz na jej rce. Tutaj,
gdzie koczy si rkawiczka. Jakie yy! Nawet ja takich nie mam.
Zaprezentowaa swoje pulchne przedramiona. Faktycznie byy gadkie jak pupa
niemowlcia. Marta bya dumna ze swojej solidnej podciki tuszczowej, ktra
skutecznie chronia j przed pomarszczeniem na dugie lata. Teraz ju wszyscy pochylili si
nad telefonem.
Zudzenie optyczne. Wasyl tylko rzuci okiem na zakutan pann mod. Moda
ubrwka to jeszcze dzierlatka. Nie ma zmarszczek. I drugiego podbrdka te. Spojrza
na przysz szwagierk znaczco.
Tylko fukna.
Podobno bya zasonita przez ca ceremoni doda Fionik. Tak ludzie gadajo.
Moe to bya jaka podstawiona? obwiecia Marta teatralnym szeptem.
Dramatycznie przecigaa sylaby, jakby graa w filmie.
Podstawiona? achn si Wasyl. Zdjcie jest kiepskiej jakoci.
To trzeba byo i i samemu zobaczy. Ochroniarz ma star noki. Zrobi, jak umia
zdenerwowaa si Marta, ktra osobicie w t usug zainwestowaa dwiecie zotych.
Teraz musztarda po obiedzie.
Nie moga darowa narzeczonemu, e zabroni jej pj na lub przyszego tecia. Nikt
teraz nie zobaczy jej nowej sukni z konierzem z jenota, kupionej w butiku Ewy Minge.
Kolejna okazja na woenie wystrzaowej panterki z goymi plecami nie nadarzy si
prdko. Chyba e Tomik szybko ogarnie spraw testamentu i wemie j na sylwestra do
ubrwki. Wtedy moe by mu wybaczya. Moe. Nie bya jeszcze pewna.
Cokolwiek si stao w Carskiej, powinnimy tam dzi by i trzyma si razem. Moe
ojciec daby si udobrucha? tumaczya jeszcze z samego rana.
Ale Tomik j zby. Marta bya niepocieszona.
Nie bd si wystawia na kpiny rzuci i zamkn temat.
Siedzieli teraz w Starwce, knajpie nalecej do Wasyla, o tej godzinie cakowicie
wyludnionej. Najpierw przekrzykiwali si nawzajem, potem jedli. Wreszcie uradzili, e
najskuteczniej byoby doprowadzi do obalenia testamentu ojca ze wzgldu na jego
zaburzenia psychiczne. Podstawa bya. Wystarczy wycign dokumentacj z obserwacji
psychiatrycznej Piotra w Ciszyni i odpowiednio nadinterpretowa. Dziki zespoowi
Otella Piotr unikn przecie odpowiedzialnoci za zabjstwo arysy. Gdyby doszo do
procesu, i tak byby poszlakowy nie znaleziono ciaa. Ale dziki Saczce Bondaruk nie
zosta nawet postawiony w stan oskarenia. Teraz synowie gowili si, jak zaatwi ojca
jego wasn broni. No i oczywicie Piotr musiaby znw trafi na obserwacj. Pretekst
by. Zaginione matki Fionika i Wasyla. Problem stanowi tylko dyrektor orodka. Bondaruk
przyjani si z Saczk i lekarz nigdy nie wystawi zawiadczenia o niepoczytalnoci
biznesmena. Zbyt wiele mu zawdzicza. Szukanie psychiatry z innego miasta nie wchodzio
w gr. Mogoby wyj na jaw, e dzieci maj ze intencje. Caa rodzina wiedziaa, e ten
pomys to przegrana sprawa. Chyba e kto przekonaby Saczk. Nastraszy go lub wrczy
stosowny czek. Nie wiedzieli jednak, ile za tak usug zaproponowa. I kto by to
efektywnie zrobi, by nie pogorszy sprawy.
atwiej byoby ju zaatwi jakiego kilera mrukna Marta i zamiaa si
nerwowo.
Co ty mwisz? achn si Fionik. Odezwa si pierwszy raz, odkd podano obiad.
Sam przecie kiedy grozie tym bratu oburzya si Marta. Dobr masz pami,
tylko krtk. Nie martw si. Wala nie syszy.
Walentyna, ona Fionika, nie siedziaa przy stole. Nigdy si nie mieszaa do spraw
Bondarukw. Wola boska stwierdzia, kiedy dowiedziaa si o decyzji tecia. I dodaa,
e nie zaley jej na pienidzach. S zdrowi, maj dom. Ona jest rzecznikiem w urzdzie,
robi swj blog o gotowaniu. Fionik ma sie sklepw spoywczych. Bg nie lubi pazernych.
Przysza na spotkanie rodzinne, bo taka rola ony, ale gwnie biegaa za synem po knajpie
i ratowaa scenografi. Picioletni Lew by niezwykle ywym chopcem i wanie
prbowa cign na siebie ogromny wazon z kwiatami. Ale Fionik wiedzia, jak bdzie.
Jeli ojciec przeforsuje swoj wol, strac wszystko. Jak zaczn im zabiera dom za dugi,
bo sklep nie przynosi wcale kokosw i tylko dziki wsparciu ojca Fionik rok temu musia
wzi kolejny kredyt pod zastaw domu, Wala inaczej bdzie piewaa. Zwaszcza jeli na
dodatek z dnia na dzie zostanie bezrobotna, co, sdzi Fionik, stanie si niechybnie, jak
tylko urzdnicy miejscy uradz o okazaniu wsparcia Bondarukowi.
To nawet nie jest wasz prawdziwy tata. Marta wzruszya ramionami. Znw
odzyskaa pewno siebie. Trzeba spojrze prawdzie w oczy. Usynowi was,
wyksztaci. Zgoda. Ale Bondaruk to nie wasza krew. O innych sprawach ju nie wspomn
ze wzgldu na obecno dziecka. Jeszcze usyszy i powtrzy w przedszkolu.
Tomik natychmiast zrobi si czerwony na twarzy.
Zamilknij, kobieto! podnis gos.
Wasyl uspokoi go gestem.
Prawda w oczy kole popar przysz bratow. Daj Marcie skoczy, bo mdrze
prawi. Gdyby nie wsplny wrg, nigdy bymy wszyscy trzej nie zasiedli przy tym stole.
Co racja, to racja krzykna z gbi sali Walentyna.
Wszyscy si zdziwili. Nie spodziewali si, e kobieta jest na bieco z dyskusj. Marta
rozpara si wygodniej na krzele. Nabraa powietrza w solidn klatk piersiow,
podzikowaa Wasylowi i Wali umiechem.
Pieka ju i tak niedugo pocignie. Sam zdaje sobie z tego spraw, skoro pisze takie
bzdury. Moe chory jest? Czytaam, e ludzie robi takie dziwactwa za ycia, a potem przy
sekcji wszystko si wyjania. Guz mzgu, ktry uciska przewody nerwowe.
Chyba to nie na tym polega.
Jeden pies. Marta machna rk. Ale gdyby Piecia nagle zmar, kady z was by na
tym skorzysta. Nie mwi przecie o spektakularnej zbrodni. Jaki wypadek, co
agodnego. e niby umar na staro. Bywa w jego wieku. Podzielilibycie majtek midzy
wszystkich, po rwno. ubrwk by si spacio i fora ze dwora.
Tomik wzi do rki komrk. Wywietli ponownie zdjcie panny modej.
Ale o co tu chodzi?
Nikt jednak nie podj ponownie wtku zasony. Milczeli, rozwaajc propozycj
Marty. Lew, korzystajc z okazji, pocign za obrus i zrzuci na siebie wiecznik wraz
z porcelanow zastaw. Na szczcie wiece zgasy, zanim ogie dosign wosw malca.
Znam takiego jednego wychrypia Wasyl. Ma agenturk w Biaowiey.
Dziewczynki, ochroniarze. Wszystko ze Wschodu, bez papierw. adnej pracy si nie boj.
Swego czasu Nikolai obiecywa pomc. Pamitacie? Zawiesi spojrzenie na Tomiku.
Wtedy obieca, e kogo przyle. Mog ponownie zbada spraw.
Nikt mu nie odpowiedzia, poniewa nagle zadwicza dzwonek przy drzwiach
wejciowych i mimo i zawieszono plakietk Zamknite, do pomieszczenia wszed
starszy mczyzna w wygniecionym kapeluszu. Zaronity jak Rumcajs, z dugimi
poskrcanymi w kotun siwymi wosami. Przy jego nodze, bujajc si na boki, maszerowa
rwnie stary ty amstaf. Mczyzna skin gow zgromadzeniu, ale nie podszed bliej.
Ruszy prosto do baru, zamwi podwjne piwo i usiad z dwoma litrami
bursztynowego pynu w kcie, po drugiej stronie sali. Synowie Bondaruka wpatrywali si
w niego zza paprotki.
Id do niego. Marta pocigna narzeczonego za rkaw. Przecie nie bdzie tu
siedzia w nieskoczono. Niech pogada z Saczk i zaatwi spraw. Tylko negocjuj cen!
Ale ja go waciwie nie znam prbowa si miga od odpowiedzialnoci Tomik.
Uczy ci przecie niemieckiego mrukn Wasyl. Przypomnij mu o Tygodniku
Powszechnym. Ucieszy si, e pamitasz. Moe da promocj.
To ty do niego dzwonie Tomik odbi pieczk.
Ale mnie stawia ledwie trje z lejcami odci si Wasyl. Ich ferszteje nicht. Ty
id, zawsze bye pupilkiem belfrw.
Podziaao. Tomik wsta. Spojrza na znudzonego psa, ktry jak sfinks siedzia obok
krzesa Piresa i nie spuszcza wzroku z dziecka czogajcego si teraz po pododze
w poszukiwaniu rozrzuconych klockw. Najmodszy syn Bondaruka otrzepa sweter
z niewidocznych paprochw, poprawi konierzyk i ruszy jak na cicie. Reszta
odprowadzaa go wzrokiem penym nadziei.
Dzie dobry, panie profesorze.
Ledwie usiad, natychmiast wszed w skr uczniaka, ktry dra na sam widok Anatola
Piresa, kiedy ten by jeszcze dyrektorem biaorusa. Charyzmatycznym, pewnym siebie
i radykalnym w sdach. Nigdy nie byo si pewnym, co knuje. To za jego spraw t szko
postawiono. Walczy o licej w ministerstwie jak lew. Ale ju kilka lat pniej zaleao mu
znacznie mniej i dyrektorski fotel bez alu odda swojemu wasnemu wychowankowi,
ktremu z niemieckiego nigdy nie postawi nawet tri z lejcami. Oficjalnie zdegradowano
go za rozpolitykowanie do zastpcy, a potem zwykego germanisty. Ale si nie
przejmowa i z rzadka pojawia si w szkole. Duo wtedy podrowa.
Za komuny, jako jeden z niewielu mieszkacw miasteczka, nie mia problemw
z paszportem i jedzi po wiecie bez ogranicze. Niemcy, Finlandia, Stany Zjednoczone.
W starych dokumentach mia chyba wszystkie piecztki celne. O krajach byego bloku
radzieckiego nie wspominajc. Poza germaskim zna biegle siedem jzykw. Szczyci si
tym, e w wikszoci jest samoukiem, jak polski papie. W czasach czystek prowokacyjnie
czyta Tygodnik Powszechny i nie ba si wieszczy, e ten system pada. Bawio go to.
Nigdy go nie zgarnli, cho zawsze odstawa. Mwiono, e by w wywiadzie. Wtedy nikt
w to nie wierzy.
Dzi, choby by ostatnim mczyzn na tym globie, adna kobieta nie spojrzaaby na
niego askawszym okiem, moe tylko z przebyskiem wspczucia, ale kiedy byo zupenie
inaczej. Pires nigdy nie by atrakcyjny, ale za to zawsze ekscentryczny i wpywowy. To
zreszt mu pozostao do dzi. Wtedy skrztnie wykorzystywa swoje atuty i romansowa,
z kim si dao. Podrywa nawet uczennice pierwszych klas i wszyscy w miecie o tym
wiedzieli. W tamtych czasach takich spraw prokuraturze nie zgaszano. Skandale
tuszowano i tylko ludzie mieli o czym gada. Zwaszcza e jego ona Jagdka, wita
kobieta, zdawaa si nie przywizywa do tego zbyt wielkiej wagi. Zmara kilka lat temu
i dopiero wtedy Pires zrobi to, o czym marzy zawsze. Spieniy wszystko, co mia, kupi
jacht i zaoy firm eksportujc parkiet. Splajtowa w cigu roku. Nie wytrzyma
konkurencji z firm Bondaruka. Potem rozpi si, jacht przegra w karty i zyska miano
lokalnego wariata. Dzi yje jak ebrak na portierni wysypiska mieci, gdzie zatrudni si
za wikt i dach nad gow po bankructwie, bo taki mia akurat kaprys. azi po miecie
z uratowanym ze schroniska psem bojowym i nie wiadomo do koca, kogo przechodnie
omijaj szerokim ukiem czowieka czy zwierz. Modzie nie zna jego dramatycznej
historii, a jego wygld budzi w niej wycznie lito, wic mao kto z modych traktuje go
powanie. By wic Pires kilkakrotnie atakowany przez kinderskinw. A raz nieznani
sprawcy prbowali go zakopa ywcem w starej wirowni. Pono widzia ich twarze, ale
nie wyda adnego. Za to rodzice trzech wojujcych nacjonalistw tego samego dnia
stracili prac w tartaku i do dzi nikt nie chce ich zatrudni. Od tamtej pory nikt, nawet
narodowcy, nie wa si do tego wariata zblia.
W gronie starszego pokolenia nigdy nie przesta uchodzi za wpywowego. Zna
wszystkich, na wielu ma haka. Mwi, e tak naprawd jest szar eminencj i naley do
nieformalnej starszyzny miasta, cho na rautach nie pojawia si prawie nigdy. Gdyby
chcia, prowadziby zupenie inne ycie. Z jakiego powodu wybra los kloszarda. Tylko
kiedy kto postawi mu drinka i o to zapyta, ryzykujc przy tym, e sam si porzdnie skuje,
bo Pires nadal ma mocn gow, odpowiada, e jest indi ostatni niepodlegy w tym
miecie. Ale wszyscy si z tego miej.
Jaki tam dobry. Ndza was czeka, dzieci mrukn Indi i zdj kapelusz.
Tomik pochyli gow.
My w tej sprawie dzwonili do was, profesorze. Wszystko si pokiebasio. Ojciec
oszala.
Rycho w czas doda Indi z nieskrywanym szacunkiem.
Splun na do, przyklepa wosy. Tomik zerkn na swoj rodzin.
To moi bracia. Chcieliby uczestniczy w naszej rozmowie zacz. Posucha, jaki
pan ma plan, by spraw wyprostowa.
Nie mam planu. Pires upi z kufla, a zabulgotao. Kiedy odstawi szko, zostaa
poowa jego zawartoci. Ale moesz mi zamwi jeszcze raz to samo.
Tomik skin na kelnerk. W tym momencie Indi klepn go po plecach, a mody
mczyzna ugi si nad stoem.
Nie martw si tak, may. Nie takie rzeczy robio si ze szwagrem. Znasz ten dowcip
o optymicie? Dobry, bo radziecki.
Tomik pokrci gow. Naprawd nie mia ochoty sucha idiotycznych artw tego
wira. Pires nic si nie zmieni, a raczej mu si pogorszyo. Ale Indi nie czeka na
przyzwolenie. Zacz mwi:
Rodzice mieli dwch synw. Na gwiazdk postanowili zrobi eksperyment. Jednemu
kupili klocki lego, a drugiemu w kolorowy papier zapakowali koskie ajno. Pesymista
otwiera klocki i kwka: Ojej, znw klocki. Mam ju takie. Bd musia je skada. Ile to
mi zajmie?. To ty. Skierowa w Tomika swj brudny palec. I kontynuowa: Optymista
patrzy na brata i umiecha si do swojego prezentu. A u mnie dzi w nocy konik by!
Pogaska si po waciaku. To ja. Czekaem ze trzydzieci lat, a noga si Okularnikowi
powinie. Mylaem ju, e tego nie doyj. Bo nigdy dotd polski kacap nie straci rezonu.
Nie popenia ksikowych bdw. Ja si wykopyrtnem, a on z trzech spraw karnych si
wymota, biznes wyprowadzi za morze. Jakby mia chuja ze stali zarechota.
 Tomik nadal siedzia skwaszony. Musia zrobi wyjtkowo gupi min, bo Pires
przesta si mia, woy kapelusz.
Nie ufam ludziom, ktrzy nie znaj si na artach rzek.
Troch mi nie do miechu. Tomik si naburmuszy. Mylelimy, eby
zarekomendowa pan nasz pomys dyrektorowi Ciszyni. To dla nas dosy pilne. Mamy na to
budet.
Jeli jest kasa, spraw z Doktorem mier da si zaatwi bez problemu wszed mu
w sowo Indi. P miasta chce tego samego co wy. Ale jeli to ja mam pogada z Saczk,
bdzie ci to troch wicej kosztowao.
Jestem gotw zapaci podwjnie.
Tomik natychmiast poaowa swoich sw. Ju widzia, jak Marta ciosa mu koki na
gowie za nieudane negocjacje.
Chopie, na co mi pienidze! Indi zamia si gromko. Chc czego cenniejszego
ni zoto. Tego, co wie ludzi na zawsze. Skup si i pojmij wreszcie, chopie, bo twj
ojciec doszed do tego miejsca, w ktrym jest, tylko dlatego, e dobrze zna t zasad.
Przysuga!
Tomik z trudem zachowa spokj. Wiedzia, e to tylko wstp do bomby, ktr wanie
podkada pod jego krzeso Pires. Ju w szkole obcowanie z tym dziwadem przypominao
siedzenie na rozarzonych wglach. Poza tym za choler nie rozumia, o co dziadowi
chodzi.
Znajdziesz w domu starego dokumenty.
Dokumenty?
Plik oryginalnych dokumentw wozakw zamordowanych w pogromie wsi
prawosawnych. Dokadnie czterdzieci dziewi sztuk. Chc je mie. Oryginay, nie
kopie. Rozumiesz, cwaniaku?
One si nie zachoway odway si wreszcie wtrci Tomik. Druga ekshumacja
odbya si rok temu. Tam byo tylko trzynacie cia. Pochowane s teraz na cmentarzu
wojskowym w Bielsku.
Suchaj mnie, dziecko zbiesi si Indi. Nie obchodzi mnie wersja oficjalna
i edukowa ci nie bd, skoro jako doye bez podstawowych danych o swoim rodzie.
Twj ojciec je ma. Wszystkie czterdzieci, kurwa, dziewi. Zaufaj mi. Spon tylko
jeden. Nie powiem ci czyj, bo nie wiem.
Jak mam to zdoby? wyszepta Tomik.
Gdybym wiedzia, sam bym je sobie wzi, czy nie?
Indi zerkn na psa. Pogadzi go po wielkim bie. W tym momencie do stolika podbieg
Lew i zacz przytula si do amstafa. Pies dawa si obciskiwa i dugo siedzia
niewzruszony. Kiedy jednak chopiec dotkn jego ogona, kapn bez ostrzeenia. Nie
wyda przy tym nawet warknicia. Wszystko odbyo si w ciszy. Dzieciak natychmiast
wybuchn rozpaczliwym paczem. Zaraz przy stoliku pojawia si Walentyna.
Pani pilnuje swojej bestii zbeszta j Indi. I nie przejmujc si jej komentarzami,
dokoczy: Furmanw byo pidziesiciu. Znaleziono tylko trzynacie cia. Reszta gnije
gdzie w ziemi. Moe psy dawno rozniosy koci. A moe nie. Raczej nie, bo ludzie
jeszcze pamitaj. Powiedz, gdzie ta felerna ziemianka, tylko temu, kto ma kwity. Wci
si boj, pewnie, ale od strachu silniejsza jest ciekawo.
Tomik obejrza si na braci. Udawali, e s zajci rozmow. Suchali jak na tureckim
kazaniu szczebiotu Marty, ktra prezentowaa wanie podarunek od narzeczonego
antyczne kolczyki z karneolem.
To chyba niemoliwe rzek po namyle Tomik. Bybym w tym wzgldzie
pesymist. Ojciec nigdy o tym nie wspomina.
A jak zgina pana matka, opowiada? Pires si rozpromieni, ukazujc czarne od
tytoniu dzisa.
Tomik wyprostowa si na krzele. Poczu groz.
Jestem adoptowany.
Jak pozostae dwa bkarty, ktrych matki Okularnik osobicie skasowa.
Wic Bondaruk zna moj matk? Byli w potajemnym zwizku?
Indi pierwszy raz spojrza na Tomika z szacunkiem.
Jak si sprawisz, zapoznam ci z babci. Mieszka we wsi pod Ciechanowcem. Swego
czasu intensywnie szukaa crki. A jak nie yje, dam ci numer sprawy. Poczytasz o swojej
rodzinie i gul ci skoczy. Mylisz, e dlaczego ci przysposobi? Kobita zagina tak samo
sekretnie jak arysa i Mariola. Nie jest wcale tak, e zaatwi ci z domu dziecka. Zreszt,
co mi tam, spytaj ojca o Jowit. To by jej pseudonim artystyczny. adna bya, stokrotka.
Sam smaliem do niej cholewy. Podobny jeste do niej, jak skr zdj.
Tomik zapad w stupor. Trawi dane.
To pewna informacja? odezwa si po duszej chwili. Indi wyczu, e rozmowa
wchodzi na inny poziom. Tomik chcia pozna prawd.
Ty masz swoj histori, ja mam swoj odpar Pires. Kasy, jak powiedziaem, nie
chc. Tyle co na czynnoci operacyjne. Wrd zamordowanych wozakw by mj ojciec.
Chc znale jego grb, zanim sam sczezn pod mieciami na Parajewie.
Zapado niezrczne milczenie. Tomik nie wiedzia, co powiedzie. Chcia spyta,
dlaczego jego ojciec trzyma te dokumenty. Co ma z tym wsplnego? Co dziadyga wie
o mierci jego matki? Czy moe ona yje? Opucia go i ucieka, bo przecie tak mwiono
mu od dziecka i tak przez lata plotkowali ludzie. Ba si jednak odpowiedzi. Nie spyta
o nic.
Poszukam obieca.
Bardzo mnie to cieszy westchn smutno Indi. Bo do mnie, prosz pana, konik
przychodzi kadej nocy. A jak znam Okularnika, to ceratowy notesik z pieczoowicie
zapisanymi zasugami obecnej rady starszych tego zgniego miasta te gdzie ma
zachomikowany. Znajd go. Wtedy Tezeusz pjdzie do labiryntu. Wsta. Wygulgota do
reszty piwo z drugiego kufla i oba naczynia schowa do kieszeni jak swoj wasno.
A sprawa spadku pozamiatana: Iwona bierze wszystko. Nie byo adnej podmianki
doda.
Po czym przypi smycz milczcemu psu i wyszed, brzczc szkem jak samolotowy
minibar.
Sasza nie bya w stanie przedosta si przez tum pod cerkwi. JahJah, ktry ostatecznie
uwolni j z komendy powiatowej, pokaza jej wprawdzie gazetowe zdjcie lekarza,
z ktrym chciaa pomwi o ukaszu, ale ludzi byo tylu, e szanse na znalezienie dyrektora
Ciszyni szacowaa w okolicy zera. Liczya, e policjant pomoe jej na miejscu, ale byy to
nadzieje ponne. Przydybaa go, kiedy wyszed zapali za bram.
Chobym chcia, nie mog zmusi doktora, eby z pani rozmawia owiadczy jej
i, niczym Piat, umy rce od sprawy.
Nie moe pan czy nie chce mnie przedstawi?
Podsun okulary na nos i nachyli si do jej twarzy. By od niej wyszy o dwie gowy.
Tego nie powiedziaem umiechn si szeroko. Doktor mier lubi brz.
A zielony to jego ulubiony kolor.
Rozejrzaa si. Nie dostrzega nikogo mocno opalonego w garniturze tego koloru.
Sdzia zreszt, e dawno ju wyszed z mody. Wyczua, e panowie si nie lubi lub wrcz
maj ze sob na pieku. Bo e znali si, byo pewne jak w banku. W tak maym miasteczku
kady zna kadego. Przynajmniej z widzenia.
Moe janiej poprosia. Nie jestem dobra w szaradach.
A to szkoda, bo na to wanie liczyem.
JahJah nie zamierza niczego wicej wyjania. Po prostu sobie poszed. Szukaa go
wzrokiem, ale udawa, e jej nie widzi. Potem by mocno zajty flirtowaniem z jak
tward babk ostrzyon na zapak. Z daleka wygldali na par.
Prawie wszyscy gocie wsiedli ju do bryczek i specjalnie udekorowanych autokarw.
Ich rozproszeniu towarzyszyy piewy, piszczaki i muzyka ludowa. Sasza nie znosia
wesel. Nowoczesnych ani ludowych. A ju tym bardziej nie chciaa jecha na publiczn
popijaw. Wci nie czua si na siach uczestniczy w takich spdach, gdzie wdka, piwo
i wino lej si strumieniami. Wygldao jednak na to, e nie bdzie miaa wyjcia. Po
dugim namyle ruszya wic za weselnikami w dugim korowodzie.
JahJah zapewni j w komendzie, e doktor Krzysztof Saczko, dla przyjaci Doktor
mier, bdzie zarwno na lubie, jak i na weselu. Miaa szans zaatwi spraw i opuci
to pikne miasto raz na zawsze. Jak si dowiedziaa od Frankowskiego, pozostanie do
poniedziaku wcale nie gwarantowao, e dostpi audiencji w Ciszyni.
Obstawiam, e przez pierwsze trzy dni po biesiadzie doktorek nie pojawi si w pracy.
Jedyna szansa dla pani to dopa go na festynie. Bdzie pijany i niebywale rozmowny.
Radzibym te ubra si bardziej kobieco. Saczko jest wzrokowcem. Odchrzkn
znaczco, patrzc na jej dinsy i rajtrok oraz dekolt zakutany a pod brod apaszk, po
czym doda: Jest blisko zwizany z rodzin modego. Znajdzie go pani bez trudu. Nie
zdziwibym si, jeli przy weselnym stole zasidzie zamiast ojca Bondaruka doda
JahJah.
 Sasza otrzymaa dane. Dalej musiaa dziaa sama. Wsiada do auta i ruszya w kierunku
Biaowiey. Po drodze zahaczya o szpital, ale nikt nie znalaz jej dokumentw. Bya tam
ju policja. Wysali za Dank kilka patroli. Rogatki miasta te byy obstawione. Pocigi tu
nie docieray, wic na dworcu Sasza pocaowaa klamk, autobus jedzi tylko dwa razy
dziennie, okoo pitej nad ranem do Warszawy i o trzeciej po poudniu do Biaegostoku.
Danka za jakby zapada si pod ziemi. Sasza przekla w mylach swoj atwowierno.
Dziewczyna zdobya pienidze i ucieka. Te kilkaset zotych wystarcz jej na przedostanie
si na drugi koniec Polski i przetrwanie, zanim ogoli na lito kolejn osob. Mogli jej
szuka do witego nigdy. O karty si nie baa. Zastrzega je natychmiast po odkryciu
kradziey. Gorzej bdzie, jeli na jej papierach moda przekroczy granic lub dokona
przestpstwa.
Wczoraj wieczorem, mimo i sprawa skoczya si na mandacie i zatrzymaniu auta,
zdecydowaa, e czas poinformowa Ducha. Z niechci wysaa esemes, e potrzebuje
jego pomocy. Oddzwoni natychmiast.
Nabroia stwierdzi.
W tle syszaa odgosy zabaw dzieci. Poczua dj vu. Dziadek, rozmowa z nim na
wiosn. W tym momencie intuicja podpowiedziaa jej, gdzie moga ukry si Danka. Moe
wcale nie wyjechaa. Dlatego nie mog jej znale. Zaszya si, tak jak ukasz. W tym
samym lokalu. Dwie pieczenie na jednym ogniu. Jeli Sasza znajdzie mieszkanie ze zdjcia,
bd tam te jej kwity. Bezpiecznie wrci do Sopotu.
Moesz mwi? upewnia si.
Jasne. Moja bya aktualna ona przygotowuje wanie obiad odpar. Siedzimy z jej
policjantem i popijamy piwko.
Sasza nie rozumiaa zawioci tej relacji, ale nie miaa ochoty teraz na osobiste
zwierzenia Ducha.
Nie da si przesun mojego egzaminu? Formularze wypeniam. Testy przeszam na
pi i p punktu. Zostaa tylko strzelnica.
Milcza, kiedy streszczaa sytuacj. Co jaki czas wzdycha albo namiewa si z jej
gupoty. Wreszcie powiedzia, e nastpny nabr bdzie jesieni, ale nie jest pewien, czy
wtedy Sasza trafi do jego zespou.
Do mnie, maa, ludzie staraj si dosta latami. A to biurko, przy ktrym siedziaem,
to ju prawdziwy luksus rzek.
Wiem, wiem zamiaa si Sasza. Pyta padziochowa i cika orka, bez patnych
nadgodzin. Ekskliziw jak si patrzy. Ale ja nie jestem kobiet luksusow, Duchu. Wiesz, e
si staram. Nie le tu odogiem, ciko tyram. Tylko eby potem nie mwi, e nie
ostrzegaam. Zaryzykuj spnienie.
Moe przyjad po ciebie? spyta. Jeli sama nie moesz prowadzi.
 Sasza zamara. Wykrzywia twarz w gecie rozpaczy.
Nie upiam si, Duchu. Nie zabrali mi jeszcze prawka odpara zimno. Po prostu
ukradli mi saszetk z dokumentami. Licz, e do niedzieli wieczr j znajd i wracam
zgodnie z planem.
Nie powiedziaa mu wszystkiego. Zataia cel swojej wizyty w Hajnwce i chciaa, by
tak pozostao. Historia z Polakiem to jej prywatna sprawa. Po co te miaa mwi
o poszukiwaniach dyrektora? O kradziey dokumentw te nie wiedzia wszystkiego.
Wyznaa mu tylko, e ich nie ma. Dla niego przekaz by prosty. Nie moe prowadzi. Nie
ma na bilet. Wymaga pomocy. Jego silnego ramienia. Dzwoni, wic Duch si musi sprawi.
Std oferta. Sasza ciko westchna nad prostot obsugi tego egzemplarza mczyzny.
Jeste?
Tak mrukna. Jak ich nie znajd do wieczora, wrc autobusem, pocigiem. Na
stopa. A w domu wyrobi sobie duplikaty i przyjad tu jeszcze raz po wz.
Zajmie ci to trzy dni. Mwia, e tam nic nie dojeda.
Jako wrc upara si.
Wylij mi adres hotelu. Zjem, przepi si i jad nie dawa si przekona.
Wiedziaa, e chce, by zdaa ten egzamin. To take dla niego bya sprawa honorowa.
Porczy za ni. Jeli Sasza nie dotrze, on straci twarz przed szefostwem.
Ile piw wypie? skapitulowaa.
Trzy odpar. I p. Ale ju nie dopijam.
Daj spokj. Nie moesz dzi prowadzi zaoponowaa. Jeli co pjdzie nie tak,
odbierzesz mnie jutro z Biaegostoku. Bdzie szybciej. Sprawdz pocigi i dam zna do
wieczora.
Okej zgodzi si askawie i upi kolejny yk.
Sasza ju wiedziaa, e tylko artowa z podwzk. Wcale nie zamierza rzuca
wszystkiego i po ni gna na drugi koniec Polski. Zrobio jej si przykro.
Poza tym wszystko dobrze? Wyczu spadek jej nastroju.
Zawahaa si. Miaa ochot powiedzie mu co wicej, poprosi, by sprawdzi ukasza
Polaka, ale si nie zdecydowaa. Jeszcze sprbuje powalczy sama.
Po prostu si zamyliam. Smacznego.
To cze. Odoy suchawk.
Dopiero kiedy zapada cisza, dotaro do niej, na co si zgodzia. Przyjedzie po ni? A
tutaj? A jeli Sasza si myli i nadkomisarz naprawd ruszy w drog? Wtpia, ale jeli tak
by si stao, oznaczao to ryche zaloty, romans. Szybko napisaa mu esemes: Poradz
sobie. Nie jed! W kontakcie. Odpisa niemal natychmiast: Nie denerwuj mnie!. A po
chwili: Jeste pewna?. Miaa ochot odpowiedzie lakonicznym Nie, ale wiedziaa, e
wtedy bdzie j drczy telefonami. Odpisaa: Dziki. Kiedy bd ci naprawd
potrzebowaa, powiem. Bdziesz si asi? zapyta. Bd da. Ju si moesz
ba. Zuch dostaa w odpowiedzi. A po chwili: Zuchwka. Mimo wszystko znw
udao mu si wywoa umiech na jej twarzy.
Odpalia silnik i ruszya do Jagielloskich. JahJah przymkn oko na jej brak
dokumentw i wystawi jej specjalny kwit zastpczy, z ktrym moga porusza si na jego
terenie. Potem, poza jurysdykcj hajnowskiej komendy, miaa sobie radzi sama. Chocia
tyle. A tyle poprawia si w mylach. Szklanka nadal jest w poowie pena.
Boena Bejnar bya pena najgorszych przeczu, cho wszystko zdawao si i zgodnie
z planem. Iwona zdya na lub. Zbieraa komplementy za wygld. Jej ojciec lea pewnie
gdzie pijany pod potem, bo nie dotar do cerkwi, by dopeni swych grb. Cho raz
w yciu co mu si udao. Nie zepsu crce wesela. Bondaruk po ceremonii podpisa
umow doywotniej dzierawy ziemi dla jej najstarszego syna. Targu dobili za symboliczn
zotwk. Wadysaw wkrtce postawi na tej ziemi dom. Moe zaoy legaln firm,
marzya. Wynios si wreszcie ze slumsw na Chemicznej.
Serce matki jednak czuo, e Quaku nie przyby bez powodu. Boena nie daa si
udobrucha prostym: Mamo, nie martw si. Ju go nie kocham. Wiedziaa
z dowiadczenia, e ju go nie kocham nie przychodzi kobiecie tak atwo. Tym bardziej
gdy crka przed swoim wasnym weselem znika na p dnia z byym narzeczonym. Co
modzi ludzie, jeszcze kilka miesicy temu szaleczo w sobie zakochani, robi przez tyle
godzin? Boena nie miaa zudze. Co wisiao w powietrzu. Co, z czego bya
wykluczona. A Boena nie lubia, kiedy sprawy zaatwiano za jej plecami. Dlatego te
siedziaa przy weselnym stole jak struta. Co rusz zerkaa na Iwon i szukaa podejrzanych
zachowa. Do niczego jednak nie moga si przyczepi. Wreszcie jeden z synw zwrci
jej uwag, e zachowuje si jak stranik.
Ju nie jest pann. Nie puci si. Ireneusz si zamia. Dobrze j sprzedaa, wic
chocia si najedz.
Ja na przykad zjem tyle, a mi si zwrci doda modszy syn. Tym artem trafi
dokadnie w gust siedzcych obok goci, bo rozemieli si w gos.
Stoy uginay si od pmiskw, ale Boena nie bya w stanie przekn nawet ksa.
Gocie krzyknli Gorzko, gorzko. Modzi pocaowali si dyskretnie pod welonem.
Rozlegy si gwizdy. Nie na takie causy czekaa publika. Bondaruk podnis rk i tym
jednym gestem zaprowadzi porzdek przy stole. Boena szczerze go podziwiaa. Zapaa
si na tym, e myli, jakim czowiekiem by za modu i dlaczego wtedy si za nim nie
zakrcia. Gdyby Iwona nie dotara, z rozpaczy zaproponowaaby mu chyba swoj
kandydatur. Tak naprawd wyszaby za niego z dzik rozkosz, cho wiedziaa, e jej
starej by nie chcia. Niech auje.
Obiad dla VIP-w podano w restauracji obok muszli koncertowej przerobionej
z carskiej powozowni. Plebs bawi si na zewntrz, pod goym niebem. Impreza dopiero
si zacza, a na stoach piknikowych brakowao ju misa. Kelnerzy donosili kolejne
ponce prosiaki. Ludzie jedli i pili, jakby od jutra mia zapanowa w okolicy gd. By
zdoby kawaek darmowej strawy, gotowi byli si stratowa. Trunki podawano
w plastikowych kubkach. A i tak na ubitej ziemi stuczone butelki za chwil stworz
szklany dywan. Nieczsto odbywaa si w tej okolicy darmowa fiesta takiej rangi. Powoli
zapada zmierzch, a ludzi wci przybywao. Miaa by zabawa taneczna, koncert
Pugaczowej, tradycyjne gry weselne i pokaz sztucznych ogni. Na razie nikt nie zaprzta
sobie gowy, co bdzie si tu dziao noc po krzakach.
Chrzyci posilili si i wstali od VIP-owskiego stou. Ukonili si sponsorowi, dajc
znak, e s gotowi do pracy. Bondaruk zezwoli im opuci sal. Za kwadrans
zaplanowano w amfiteatrze lenym mecz chrw, take cerkiewnych. Zamwiono i ludowe
przypiewki. Peen folkowy repertuar. Wydarzenie miaa transmitowa Telewizja
Biaystok. Zaraz po nich, przez godzin, produkowa si bdzie boska Aa. Rosjanka
zgodzia si przyjecha, ale w umowie miaa, e do ostatniej chwili pozostanie w hotelu.
Przed ubrwk kbiy si ju tumy jej wielbicieli.
Boena dyskretnie wstaa od stou. Ruszya do drzwi. Miejsca w amfiteatrze byo dosy,
ale awek tylko kilka. Zarezerwowano je dla rodziny modych. Zamierzaa zasi
w pierwszym rzdzie i przesta si zamartwia.
Pani Boenka jak zwykle najpikniejsza. Kto pocign j za szal. Oniemiaa.
W drzwiach sta Quaku. By ubrany w czarny skrzany kombinezon. Pod pach mia kask
motocyklowy. Bysn biaym uzbieniem w szerokim umiechu. Chciaem si poegna
i podzikowa. Za wszystko. Co zego, to nie ja.
Boena przez chwil przygldaa si mczynie. Nie dziwia si, e Iwek go wybraa.
Jej Dawid te kiedy podobnie wyglda. Matka i crka musiay mie w genach sabo do
drani i patologicznych biedakw. Ale Boena przeya swoje i wiedziaa, e maestwo to
przede wszystkim instytucja prawna. Za m naley wyj z rozsdku i nie miesza do tego
uczu. Jeli jest przy okazji mio wietnie. Jeli za jej nie ma jeszcze lepiej. Emocje
to baagan. A w yciu trzeba mie posprztane.
Co knujesz, wu? sykna.
Wyjedam odpowiedzia. Chyba szczerze.
Poczua ulg. Wycigna ramiona i przytulia go do piersi jak niesfornego syna. Jeli
kto obserwowaby ich z oddali, pomylaby, e s sobie wyjtkowo bliscy. Byby
w bdzie.
Nigdy tu nie wracaj ostrzega go z udawan trosk i cisna tak mocno, a poczu
zapach jej potu. Ona za wyczua wdk. Co j tkno. Wzmocnia grob. Osobicie
ci unieszkodliwi. Zrozumiae?
Chyba eby stary nagle zmar zamia si Jurka.
Ona te si zamiaa. Ale w oczach miaa wrogo. Odpowiedzia tym samym. By
jednak godnym przeciwnikiem. Prawdziwy ulik.
Na razie m Iwony ma si dobrze. Zmierzya go bacznym spojrzeniem. Dam ci
zna, jeli to si zmieni. Do tego czasu si nie kolegujemy.
Rozstali si. Boena zaja miejsce na jednej z awek i patrzya, jak Quaku wsiada na
motor, odjeda. Otara dyskretnie z. Lubia obuza. Czua si teraz jak stara krlowa. To
ona rozdawaa w tej partii karty. Lubia ten stan. Wiedziaa, e to wida. Ludzie dyskretnie
si jej przygldali. To byo wesele jej crki i jednoczenie pierwszy dzie wielkiego
triumfu Boeny. Crka odmienia swoje ycie na lepsze, ale to jej matka doprowadzia
spraw do szczliwego finau. Nie moga dopuci, by ktokolwiek to zepsu. Musiaa by
czujna.
Sio przegonia fotografa, ktry tanim aparatem cyka jej zdjcia.
Ale kiedy pojawia si kamera, natychmiast si wyprostowaa i zacza pozowa.
Chwil potem wok zaroio si od publiki. Bondaruk zaj miejsce obok teciowej i oboje
umiechali si do kamery, pozowali jak para. Jutro znajd si na ekranach lokalnych
telewizorw i w internecie. Miaa nadziej, e wyjdzie korzystnie.
Gdzie Iwona? zapytaa, kiedy dziennikarze przenieli si z kamerami pod scen.
Kto puci plotk, e Pugaczowa wyjechaa wanie opancerzonym samochodem spod
ubrwki. Makijaystka czekaa ju na ni w garderobie penej kwiatw. Schodzony
szampan i truskawki stay na stoliku wraz z weselnym koaczem, ktry zamwiono
w lokalnej cukierni. Braku korowaja dotd nikt nie skomentowa.
Boena nie moga si doczeka osobistej audiencji, ktr obieca jej Piotr. Miaa
przygotowane do podpisu wszystkie pyty pieniarki. Fantazjowaa, e spdz wsplnie
miy wieczr. Wyrzucaa sobie, e kiedy nie doceniaa siy pienidza. Tymczasem
szczcie mona kupi. Wszystko ma swoj cen. Dowiedziaa si tego duo za pno. Ale
to zawsze lepiej ni wcale. Crce nie pozwoli by tak gupi, by mio przedkada nad
rozsdek.
Posza do toalety odpar Piotr.
Wsta, by przywita si z dyrektorem Saczk. Zrobili niedwiadka. Bondaruk z trudem
obj opasego lekarza, ktrego mahoniowa opalenizna przywodzia na myl wieo
upieczon skwark. U ramienia grubasa, niczym hostessa, wisiaa przepikna kobieta.
Dawno ju przekroczya czterdziestk, ale figur miaa znakomit oraz duo odwagi.
Woya na uroczysto skp sukni do kostek, w kolorze pistacji, odsaniajc jej plecy
a po poladki. Tatua przykrya mulinowym szalem, dziki czemu kobra zdawaa si
namalowana na ptnie. Biustu mogy jej pozazdroci dwudziestolatki.
Magdalena Prus przedstawia si Boenie i przeprosia za nieobecno w cerkwi,
lecz zatrzymay j obowizki subowe.
Jedna z pensjonariuszek postanowia zwiedzi miasto zaartowaa.
Piotr z szacunkiem ucaowa jej do. Przytrzyma j duej przy ustach, a kobieta
zarumienia si a po czubki uszu. Znali si, zarejestrowaa Boena. I to blisko. Poczua
ukucie zazdroci. Saczko jednak jakby tego nie zauwaa.
Boena odwrcia si obraona, e jej nie oddawano takich honorw. Wtedy na
szczycie schodkw wyjcia z amfiteatru, midzy sosnami, dostrzega wirujc trawiast
spdnic panny modej. Pojawia si na moment i natychmiast zlaa z kolorem lenej
gstwiny. Zaraz potem zdao si Boenie, e od strony szosy znw syszy warkot cigacza.
Matka bez sowa zerwaa si i ruszya w tamtym kierunku.
Sasza w yciu nie staa tyle w korkach, co teraz na Podlasiu. Tym razem ogonek aut siga
spod wejcia do Parku Narodowego a do Jagielloskich. Okazao si, e przyjazd na
wesele autem by najgorszym z pomysw. Na dodatek wszdzie stay radiowozy blokujce
drog. Legitymowano kierowcw i wpisywano ich dane do kajetu. Wszyscy grzecznie
czekali, a korek si rozaduje, ale wiadomo ju byo, e stanie si to dopiero za godzin,
gdy Aa Pugaczowa zakoczy koncert i wrci do ubrwki.
Sasza miaa wprawdzie dokument od JahJahy, ale kolejny raz nie zamierzaa si ju
tumaczy nadgorliwym funkcjonariuszom. Zawrcia w boczn drog prowadzc do
Sioa Budy, potem zamierzaa wycink omin Teremiski i ruszy przez las traktem dla
gajowych. Ostatnim razem, kiedy tu bya, mwiono, e najlepszym autem do jedenia po
puszczy jest fiat 126p. Sasza wci jedzia uniakiem matki. By rwnie may i obrotny jak
maluch. Dodatkowo mia na tyle wysokie zawieszenie, e bya w stanie przejecha nawet
po wysokiej trawie. Jeli nie trafi na konar, bdzie na miejscu w cigu kilkunastu minut,
planowaa. Tym sposobem dotrze do Biaowiey szybciej i bez sprawdzania dokumentw.
Na jednej z map w komrce znalaza doskonay objazd. Rozoya te map
topograficzn, ktr wczeniej kupia na stacji benzynowej. Dodatek do mapy ukazywa
plan wycieczek pieszych. Oznaczono w niej szlaki lene oraz granic rezerwatu. Dostrzega
ma drog, ktra prowadzia przez las do amfiteatru. Bya zadowolona z siebie, e
znalaza ten skrt. Jeli oczywicie nie zatrzyma jej jaki cwany gajowy. Wiedziaa ju
jednak, co mwi. Powoa si na Frankowskiego. Zasoni jego kwitem. Liczya, e
podkomisarz jest autentyczn szych, skoro by wadny zaatwi jej ten glejt.
Pocztkowo wszystko szo zgodnie z planem. Szarwka doskonale j kamuflowaa.
Szybko oddalia si od tumu. W lesie panowaa cisza. Sycha byo jedynie piewy
i muzyk. Zauska jechaa ostronie, nie przekraczajc dziesiciu kilometrw na godzin,
a nagle droga si skoczya. Zerkna do mapy. Tej lepej nie oznaczono. Na rysunku
wyranie staa jako przejezdna. Bya jednoczenie zbyt wska, by zawrci. Sasza zacza
cofa.
Nagle, w lusterku wstecznym, midzy drzewami, Sasza zobaczya dziewczyn. Biega
dosy szybko, z trudem apic oddech, jakby przed kim uciekaa. Na sobie miaa strj
ludowy. Jedna z chrzystek, pomylaa najpierw Zauska. A kiedy uciekinierka znalaza si
bliej, bez trudu rozpoznaa w niej pann mod. Za dziewczyn z du prdkoci pdzi
czarny mercedes. Charakterystyczny model z podwjnymi wiatami, zwany okularnikiem.
Auto byo cae odrapane, poobijane. Dymio mu z chodnicy. Musia gna za dziewczyn
po wertepach, midzy drzewami. Sasza zatrzymaa si w ostatniej chwili, zanim doszo do
zderzenia. Tamten nawet nie zamierza hamowa. Dziewczyna natychmiast podbiega do
drzwi pasaera. Chwycia za klamk uniaka Saszy. Wsiada.
Jed! krzykna spanikowana.
Sasza na chwil zapada w stupor. Obejrzaa si. Byy w potrzasku. Nie moga ruszy
w adn stron. Przed nimi ciana lasu. Za nimi czarny wz. Sta na wolnych obrotach,
zmylnie tarasujc jedyny przejazd na wstecznym. Wtem rozleg si trzask otwieranych
drzwi. Sasza w lusterku dostrzega idcego w ich kierunku mczyzn. Rwnie mia na
sobie ludowy strj i kominiark.
Kto to? spytaa. Znasz go?
Zamiast odpowiedzie dziewczyna wpada w histeri.
Niech pani wezwie pomoc. Boe, o Boe! On mnie zabije.
Sasza wcisna przycisk centralnego zamka. Wszystkie drzwi si zamkny. Wyja
z torebki telefon. Wsuna go do rki modej.
Sto dwanacie powiedziaa. Tylko nie becz! Podaj wsprzdne.
Rzucia jej map.
Mczyzna, ubrany jak biaoruski pan mody, nachyla si ju od strony pasaera. By
zamaskowany. Sasza widziaa tylko jego oczy. Byy zielone, w jasnej oprawie rzs.
Blondyn. Dziewczyna odruchowo odsuna si od szyby. Panicznie si baa.
Niech pan odejdzie zwrcia si Sasza do napastnika, by odwrci jego uwag.
Sama grzebaa w torebce w poszukiwaniu beretty. Ta pani nie chce z panem rozmawia.
Agresor jakby nie sysza. Wyj zza pazuchy potn siekier i uderzy w szyb, gdzie
siedziaa dziewczyna. Okno nie stuko si, ale rozpko promienicie na tysic maych
fragmentw. Teraz nie byo ju nic wida. Sasza si wcieka. Facet zniszczy jej wz! Nie
wiedziaa, o co chodzi w tym maeskim konflikcie, ale go przeholowa. Koniec
negocjacji. Drc rk wyszukaa w torbie berett. W bocznej kieszeni, gdzie pooya
wczeniej naboje, znalaza tylko dwa. Nie byo czasu na dalsze poszukiwania. Zaadowaa
je do magazynku. Facet wyglda na niezego wira. Otworzya drzwi od swojej strony,
wysiada z wozu. Opara donie o dach auta. Miaa go na muszce. Wiedziaa, e jeli
zechce, trafi go teraz w sam rodek czoa. Przestraszy si. Zamar bez ruchu.
Jest naadowany ostrzega go. Ruszaj si wolno, bo bd strzelaa. Odsu si od
wozu.
Wykona polecenie.
Po si na brzuchu. Rce na gow.
Sta w miejscu. Sasza czua, jak kropla potu spywa jej po krgosupie.
Rce na gow powtrzya. I na ziemi, palancie.
Mierzyli si wzrokiem. Widziaa jego jasne tczwki niewyraajce adnych emocji.
Przywodziy na myl wa. Zacz podnosi rce. Nagle mrugn, spojrzenie ucieko mu
w lewo. Odwrcia si za pno. Dostaa w ty gowy. Cios by nietrafiony, tylko j
otumani. Kto wykrci jej rk, prbowa wyrwa pistolet. Niechccy nacisna spust.
Nie widziaa, gdzie trafia, strza by jednak celny. Kto zawy z blu. To by damski gos.
Sasza przestraszya si, e trafia mod on. Napastnik, jakby w odwecie, nadepn jej na
rami i stan na nim caym ciarem. Bl by nie do zniesienia. Czua, jakby kto
wwierca si jej gwodziem w do. Beretta wypada jej z rki. Potem usyszaa trzask
amanej koci. Rami pucho momentalnie. Kiedy prbowaa si podnie, znw dostaa
w skro. Tym razem czym twardym, celnie. Zanim osuna si na ziemi i stracia
przytomno, usyszaa drugi strza.
STASZEK
(1946)
te, dorodne dynie uoono jedn obok drugiej a pod somian strzech. Tu po wojnie
brukiew, gruszki ulgaki i wanie dynie ywiy na przednwku cae biaoruskie wsie.
Gotowali z nich zupy, piekli koacze i jedli na surowo z miodem, jeli nie byy nadpsute.
Pestki suszyli, dawali dzieciom zamiast akoci. Wydrone skorupy skutecznie rozpychay
brzuchy domowych zwierzt. Na przednwku bya to jedyna porcja wieej ywnoci, jak
mogy dosta. Smak misa, chleba i wdki mao kto we wsi pamita. Radzieccy onierze
przychodzili po ywnociowy haracz za dnia. Nocami jaja, sonin i ziemniaki zabieray im
bandy. Dyni nie chcia ani ruski, ani polski wojak. Dlatego dla tutejszej ludnoci to pode
warzywo byo niczym skarb.
Dwudziestopicioletnia Katarzyna Zauska z trudem wspia si po szczeblach drabiny.
Rce miaa zgrabiae, gdy weniane rkawice oddaa rano szecioletniej crce, by Dunia
moga z dziemi ssiadw pobawi si w nieki. Kiedy kobieta dotara do szczytu, sapaa
ju jak stary parowz. Przy kadym oddechu z jej ust dobywa si oboczek pary. Mrz
zela od wczoraj, ale i tak siga dwudziestu stopni Celsjusza. Katarzyna bya w kufajce
i kalesonach ma, na ktre woya wszystkie trzy posiadane spdnice. Kouch zdja
jeszcze na dole. Nie dopina si na brzuchu. Baa si, e zaczepi rozchylon po
o szczebel i spadnie w trakcie wspinaczki. Teraz aowaa tej decyzji, bo wprost trzsa
si z zimna.
Nagle poczua skurcz. Zacisna usta, do zwina w pi, zerkna na swoje
paznokcie, by przepdzi urok. Jeszcze nie czas. Dopiero koczy si sidmy miesic.
Kiedy chodzia w ciy z Duni, do dnia rozwizania pracowaa przy kopaniu ziemniakw.
Wtedy nikt tutaj w wojn nie wierzy. Kartofle byy waniejsze ni naloty w Warszawie.
Urodzia crk wieczorem, jeden dzie poleaa, a nastpnego dnia znw bya na polu.
Dziecko zawina ciasno w becik i uoya w koleinie pod lasem. Dunia wzorowo spaa
midzy karmieniami. Trzeba byo skoczy wykopki, zanim na Kresy zawita Armia
Czerwona czy Niemcy. Taka ju Katarzyna jest: dzielna, dumna i robotna mwiono, kiedy
Bazyli, waciciel folwarku Zauskie, przyszed do niej w swaty. I nie mylili si. Jej chata
lnia czystoci. Obiad zawsze ugotowany, choby miaa wyczarowa zup z gwodzia.
Liczne rodzestwo zaopiekowane, zwierzta oporzdzone.
Bazyl Zauski, jej m, by jak jego ojciec i dziad przed wojn najbogatszym kuakiem
w okolicy. Caa ziemia, jak okiem sign, od skraju wsi Zauskie a po cian lasu,
naleaa do niego. I adnego roku nawet spachetek nie lea odogiem. Dlatego te
gospodarz rzadko bywa w domu. Katarzyna sama musiaa sobie radzi z gospodarstwem.
Nigdy si nie skarya. Bya zorganizowana i zawsze pogodna. Znajdowaa jeszcze czas,
by uszy co sobie lub kobietom ze wsi. Nawet w czasie ostatnich nalotw, kiedy wszyscy
chowali si do ziemianek, siedziaa przy maszynie. Nie lubia zostawia niedokoczonej
roboty.
Teraz byo podobnie. Cho kada inna ciarna wykorzystaaby swj stan i odmwia
pomocy ssiadkom, Katarzyna obiecaa, e pomoe Mackiewiczom w zrzuceniu ze strychu
dy. Miay by przewiezione fur do ziemianki w lesie. Dlaczego? To jej nie interesowao.
Nie naleaa do wcibskich kobiet. Wynegocjowaa, e jej rodzina dostanie za fatyg
dwadziecia zdrowych sztuk. W czasie wojny wszyscy mieli tylko tyle, ile im nie
zrabowano. Polecenie przyszo z samego rana. Problem polega na tym, e prawie wszyscy
mczyni w sile wieku, majcy konia z furmank, z mem Katarzyny na czele, zostali
wezwani do Orli, by odpracowa szarwark dla gminy. Tym razem pado na ich wie. Mieli
przywie drewno z hajnowskich lasw i przetransportowa je do szkoy w Orli.
Katarzyna wiedziaa, e mczyznom zajmie to cay dzie, a do zmierzchu. Kiedy wrc,
bd godni. Z przyjemnoci zjedz dyniowy placek i zacierkow na mleku.
W dzisiejszych czasach bdzie to prawdziwa uczta. By zdoby cenne warzywo, moga
liczy wycznie na siebie, siostr i dzieciaki. Kiedy to ona zlecaa takie prace innym,
dzi sytuacja si zmienia.
Korona mi z gowy nie spadnie odpara.
Staa jeszcze chwil na ostatnim szczeblu i odpoczywaa. Nogi trzsy si jej jak
studziennica. Przez chwil oblecia j strach. Jak zejdzie na d? Na razie jednak nie
chciaa o tym myle. Jako sobie poradzi. Teraz miaa inny, powaniejszy kopot. Jak
wdrapa si na gr i nie zrobi krzywdy nienarodzonemu dziecku. Zdenerwowao si ju,
kopao jak najte. Katarzyna bya pewna, e tym razem powije dorodnego chopaka. Brzuch
by wypuky i twardy jak otaczajce j aromatyczne dynie. Przez cienk skr wida byo
czsto wypukoci stpek podu. Dunia, jak to dziewczynka, nie bia jej tak wytrwale. Na
szczcie Olga, modsza od Katarzyny o siedem lat, bya ju na grze i wycigaa do
siostry pomocn do. Kobieta podcigna si ostatkiem si i wprost wturlaa na podog
strychu. Leaa potem dugo na plecach, gadzc si po brzuchu i odpoczywajc.
Nie dam ci zrobi krzywdy szepna po biaorusku do dziecka.
Potrzebowaa chwili, by si uspokoi. W gowie krcio si jej od wysiku. Serce bio
jak oszalae.
Kiedy uniosa gow, ocenia bogactwo ssiadw. I jednoczenie przerazia si, ile
bdzie z tym zadaniem pracy. Cena, jak Mackiewiczowie obiecali zapaci za fatyg, nie
wydawaa si ju wygrowana. Jak maj to wszystko zrzuci na ziemi? Ktra furmanka to
zmieci? Jeli jedna, bdzie musiaa zrobi kilka kursw tam i z powrotem. Katarzyna
poprawia kwiecist chust na gowie, ktr sama utkaa z weny wasnych owiec,
i usiada z trudem. Nie bya jeszcze gotowa do pracy. Olga tymczasem turlaa ju te kule
do dziury w pododze. Jedna z dy z impetem potoczya si w d i rozprysa na miazg.
Katarzyna zbesztaa j wzrokiem.
Jak we dwie to zniesiemy? achna si Olga. Tylko ty moga obieca co tak
gupiego. Nie damy rady!
W przeciwiestwie do siostry Olga nie lubia si mczy. Bya niewysoka, kocista.
Chuchro, namiewa si z niej ojciec. Kasia bya jego pupilk. Tak byo zawsze i Olga
nigdy siostrze tego nie wybaczya. Miaa jednak swj spryt. Wiedziaa, e na gospodarce
kobiety jej postury szybko marniay. Olga nauczya si skutecznie miga od pracy. Bya
w tym prawdziw mistrzyni. Dzi nie miaa wyjcia Katarzyna obiecaa jej now
bluzk. Ale i tak nie bya w stanie powstrzyma si od utyskiwania.
Pojedynczo zajmie nam to tydzie. Ja si na to nie pisz.
Nie bdziemy nimi rzuca zawyrokowaa Katarzyna i umiechna si pobaliwie
do siostry. Bo wszystkie si potuk. A te, ktre si ostan, zgnij od zagniece, zanim
zdoamy je zgotowa.
Nasze zniesiemy. Olga wzruszya ramionami. A pozostae? Trzeba je sturla. Co
nas to obchodzi! Niech oni si martwi.
To nieuczciwe zgromia siostr Katarzyna.
Wyprostowaa spdnic na brzuchu. Dziecko zasno. Chwycia si belki
podtrzymujcej strop, podcigna, trzymajc za zwisajc pacht. Derka si zsuna. Pod
somian strzech ukaza si schowek. Katarzyna wstaa, zajrzaa gbiej. W porannym
socu bysny lufy karabinw, tamy z nabojami. Katarzynie z wraenia a dech zaparo.
Popiesznie nakrya tajny skad amunicji.
Dla kogo Mackiewicze to trzymali? Oficjalnie deklarowali, e polityka ich brzydzi. yli
obok folwarku Zauskich chata w chat, od pokole. Niewane, e jedni chodzili
w niedziel na msz, a inni na liturgi do cerkwi. Obie byy wite. Bg za jeden, ten sam.
Dotd nie mieli we wsi konspiratora. Tak w kadym razie deklarowali. Katarzyna
wiedziaa, e musi pomwi o tym z mem. Bandy cay czas szukay broni. Mciy si na
chopach, ktrzy pomagali obecnym wadzom. Bro rekwirowano, ludzie za ginli. Za taki
arsena pony cae wsie. Chyba e to byo przeznaczone dla polskich partyzantw.
Mackiewicze byli katolikami. Otulia starannie bro derk, jakby zamiast skadu elastwa
mieszkay tam dzieciata. Zanim Olga ruszya w jej stron, Katarzyna odsuna si na
bezpieczn odlego. Staraa si przyj normalny wyraz twarzy. Odzyskaa ju oddech.
Jeli wroga nie moesz pokona si, sprbuj fortelu mrukna i zatoczya ramieniem
okrg.
Olga natychmiast wycofaa si w gb strychu. Chciaa jak najszybciej wrci do
ciepego pieca. Pooy si i przespa zim. Tak by wolaa. Niech sobie Katarzyna
wymyla fortele.
Tymczasem siostra kroczya midzy tymi kulami niczym dyniowa wadczyni. Nie
byo jej ju tak zimno. Temperatura na grze bya nawet znona. W gbi pomieszczenia,
przy cianie, dostrzega koryto do pojenia krw. Byo uamane z jednej strony, dlatego
trafio na strych. Kasia pochylia si i wturlaa do niego dyni. Pasowao idealnie. Daa
znak Oldze i wezwaa dzieciaki grajce na podwrku w nieki. Jak rozradowane mapki
zaczy si wspina po szczeblach drabiny.
 Powoli, nie wszyscy naraz zamiaa si. I dodaa po swojemu: Cz z was
musi zosta na dole. Bdziecie dzi grali w ogromniaste kule.
Olu, ty zejdziesz na d. Wskazaa koryto. Podam ci je, kiedy bdziesz w poowie.
Niech dzieci przytrzymaj, eby si nie rozbio.
Ale po co? zbuntowaa si siostra. Nic nie rozumiaa. Nie lepiej po boemu? Po
jednej, dwch zrzucimy je do wieczora. Nie mwili, e ma by szybko. O zmierzchu
chopy wrc i nam pomog.
Same damy rad mrukna Katarzyna.
Im wicej baba robi sama, tym bardziej chop si leni utyskiwaa Olga.
Katarzyna nie skomentowaa, cho byo w tym duo racji. Bez sowa wrczya siostrze
koryto. Kazaa przemieci je do otworu w pododze. Sama rozoya spdnic i usiada
po turecku.
Nie wiem, jak dugo wytrzymam uprzedzia.
Daa siostrze znak, by ustawia si na drabinie, a dzieciakom kazaa turla dynie w jej
kierunku.
Olga bya drobna. Z daleka wygldaa jak dziewczynka. Bya jednak moda i nie bya
w zaawansowanej ciy. Chwycia koryto, sprawnie spucia je w d.
Ustaw jak zjedalni. Zaczynamy! krzykna podekscytowana Katarzyna.
Jej nastrj udzieli si maluchom.
Dzieciaki turlay dynie z gonym chichotem, doskonale si przy tym bawic. Te, ktre
pozostay na dole, ukaday je pod potem. Znw zacz pada nieg, wic Katarzyna
polecia umieci warzywa pod stert jaowca. Szo im sprawnie. Kiedy te
i pomaraczowe dynie lniy ju jak wielka zota pachta pod jaowcem, za potem
dostrzega mczyzn. Przypatrywa si im zaciekawiony, ale nie kwapi pomaga.
Katarzyna rozpoznaa Staszka Gaczyskiego. Najmowa si do prostych prac
w gospodarstwie Zauskich jako parobek od wszystkiego. By cherlawej postury, a jeli si
przyjrze, zezowa. adna dziewczyna we wsi nie traktowaa go powanie i nie chodzio
o kaprawe oko. Gaczyscy nie mieli swojej ziemi. Stacho mieszka z matk w ziemiance
pod lasem, w pobliskiej wsi Zaleszany. Mwili, e ojciec Gaczyskiego zostawi on
w poogu, zacign si do partyzantki i nigdy ju nie wrci. Kobieta z trudem
wychowywaa chopaka. Gdyby nie litociwy pop z Kleszczel, zmarliby oboje z godu.
Kiedy dziki staraniom ludnoci odbudowano tam kaplic, przyjecha kapelan, korzysta
z jej pomocy jako gospodyni. Nie przeszkadzao jej, e pracuje dla prawosawnego
ksidza. A on szanowa jej wiar i nie zamierza nawraca. Tak chopak dors i przez lata
odrabia swj osobisty szarwark na prawosawnej plebanii. Czasami te suy do mszy,
naprawia dach, sprzta.
Ani ksidz nie przetrwa wojny, ani cerkiew si nie uchowaa. Rosjanie wysadzili
kaplic, kiedy si wycofywali. Staszek z matk zostali po wojnie bez rodkw do ycia.
Wtedy Bazyl Zauski zlitowa si nad chopakiem i zatrudni go u siebie, cho Stacho nie
garn si do cikiej pracy w polu. Przychodzi waciwie tylko dla Olgi. Katarzyna
wiedziaa, e modziak od lat podkochuje si w jej modszej siostrze, ale ta jakby nie
zauwaaa parobka. Marzya o lepszym absztyfikancie. Chciaa do miasta. Zreszt aden,
nawet najbogatszy rolnik jej nie imponowa. Wodzia oczami za wojskowymi, kiedy
przychodzili nocami do wsi po ywno. Na dwik sowa Warszawa zawsze dostawali
dodatkow porcj misa. Mwiono, e to dla Olgi Staszek zacz kolaborowa z polsk
partyzantk.
Zawoaj zaleszaniaka! krzykna teraz Katarzyna do siostry po biaorusku.
Olga odwrcia si i sykna:
To konus.
Facet nawet jak aba silniejszy ni baba odpara Katarzyna i zamachaa do
mczyzny. Z ociganiem ruszy w ich kierunku. Olga spojrzaa na siostr wymownie.
Pomc? spyta po polsku.
Nie treba prychna Olga po swojemu. Wiedziaa, e Staszek rozumie. By
katolikiem, ale mieszka przecie w biaoruskiej wsi od dziecka. Polskich rodzin w okolicy
byo zaledwie kilka. Jakby poszuka w ich rodowodach, wikszo tutejszych bya
mieszana. Polacy i Biaorusini zawsze yli tu obok siebie. Teraz ju nic tu po tobie. Std
widok na mj tyek nie bdzie taki dobry.
Olga! zgania j starsza siostra i zawoaa: Ale ja poprosz. Nie wiem, czy z tym
bbnem dam rad zej.
Staszek zakasa rkawy i skoni si szarmancko.
Znios pani zapewni. Jeli trzeba, nawet na wasnych plecach.
Jaka tam pani. Katiusza! odkrzykna Katarzyna. I jeszcze nie teraz. Mamy trzy
metry dy do zrzucenia.
Zanim zaszo soce, pod jaowcem leao cae zoto Mackiewiczw. Ludzie
z pobliskich domw przychodzili podziwia ich dzieo. Katarzyna zezwolia niektrym
wzi po jednej sztuce. Ludzie byli godni, nie godzio si skpi. Dzieci zarumienione od
wysiku znw rzucay si niekami. Katarzyna stana wreszcie na twardym gruncie,
narzucia na plecy kouch. Stwardnia od mrozu, ale wiedziaa, e skra zaraz si nagrzeje.
Nie moga si doczeka, a sidzie przy rozgrzanym piecu i ugotuje na mleku pyszn zup.
Jako jedyni we wsi wci mieli w oborze cztery krowy. Tylko czerwona nie dawaa mleka,
ale i tak zwlekali, eby j zarn. Bya ich misn inwestycj na czarn godzin. Kiedy
przychodzili partyzanci, chowali Krasul za snopowizak. Zwierzta nauczyy si by
cicho. Tak przetrway ostatnie lata wojny. Teraz przysza wolno i bdzie ju tylko lepiej.
Odbij si, mylaa Katarzyna. Wzniosa oczy do nieba i przeegnaa si, skadajc trzy
palce, jak czyni to prawosawni.
Staszek siedzia tymczasem na kawaku pnia z Olg. Rozmawiali pgosem. Katarzyna
nie chciaa im przeszkadza. Ktem oka dostrzega jednak, jak Olga pacna Staszka
doni. Domylia si, e uczyni siostrze afront. Caa wie miaa si z jego nieudanych
umizgw. Wtedy do Katarzyny podbiega szecioletnia creczka. Przyoya ucho do
brzucha. Udaa, e puka.
Tonia? To ja, Dunieczka wyszeptaa. Ju niedugo bdziemy si razem bawiy.
Mamusia ci urodzi, ale to ja bd ci prowadzaa pod grusz do babci Ay, niemowy.
Wozia jak lal. Karmia mleczkiem. A jak bdziesz chopcem, to ci poka domek na
drzewie. Spodoba ci si.
Katarzyna poprawia crce uszank i potara nosem o jej nosek. By zimny jak u psiaka.
Poka rczki polecia zaniepokojona. Bardzo zmarza?
Dunia wycigna ramionka zakoczone za duymi rkawicami matki.
Cay czas biegaam, jak kazaa. A ty?
Katarzyna schowaa swoje donie gbiej w rkawy. Nie chciaa, by crka widziaa jej
odmroenia. Skra na rkach bya dzi jeszcze bardziej czerwona i spkana ni zwykle.
Wstydzia si.
Nagle usyszaa ttent kopyt. Wybiega na drog. Kto jecha na oklep, a za nim toczyy
si dwie puste furmanki. Rozpoznaa wozy braci. Kiedy jednak zobaczya napit twarz
kuzyna, natychmiast zmarkotniaa.
Chowaj dzieci, Katiusza! krzykn Mikoaj Nesteruk. Nie skoczy jeszcze pitnastu
lat, ale cho mia nadal dzieciuchowate rysy, a na twarzy nawet ladu zarostu, by potnie
zbudowany od orki w polu i zaradny. Wojna przedwczenie uczynia go mczyzn.
Mackiewicz nie przyjedzie po dynie. Banda go zabraa. Wzili te nasz wz.
A Bazyl? jkna pena najgorszych przeczu.
Pojecha z reszt wozakw odpar. Mia dobrego konia. Mnie odesali, bo klacz
kuleje. Jad ostrzec ludzi we wsi. Niech si pochowaj.
Kto to? Rosjanie?
Spojrza na ni, jakby si waha. Potem powoli pokrci gow.
Jeden by w radzieckim mundurze. Ale chyba dla maskarady. Mwili po polsku. Bd
sprawdza, za kim jestemy.
Odetchna z ulg. Rosjanom byo wszystko jedno, kogo i jak napadaj. Kto si
napatoczy, mg zgin, bo spojrza nie tak, jak powinien. Kobiety gwacili, palili ywcem
w chatach. Soma szybko si zajmowaa, wic poar nis si caymi osadami. Tak
mwiono, bo Zauskie leay na uboczu i udao im si przetrwa wojn praktycznie bez
szwanku. Znali gd, bied, upokorzenie, ale wci yli.
 Dowdca bandy ma na czapce ora z koron, a w klapie munduru obrazek Matki
Boskiej i ryngraf z trupi czaszk.
Buryj! Katarzyna a zasonia usta.
onierze Narodowego Zjednoczenia Wojskowego byli wrogo nastawieni do tutejszej
ludnoci. Uwaali miejscowych za donosicieli wadzy ludowej. Romuald Rajs za,
pseudonim Bury, szczeglnie nienawidzi tutejszych.
Dzieci zabierz doda Mikoaj. Wyjmij katolicki obraz, gromnic zapal. Niech Bg
ma nas w opiece.
Natychmiast, jak kwoka, zagarna wszystkie dzieci. Zagonia je na drog, wsadzia na
furmank jednego z modszych braci. Kazaa Duni sucha si wujka. Sama biega ile si do
kolejnych chaup i przekazywaa wieci. Na twarzach mczyzn malowao si milczce
przeraenie. Kobiety lamentoway po biaorusku.
Kiedy byli ju w poowie drogi, odwrcia si. Zerkna na dynie. Nie zabraa swojej
zapaty za cik prac. Liczya, e moe cho kilka wezm Olga ze Staszkiem.
Zmierzchao ju, ale nie byo na tyle ciemno, by nie dostrzec sylwetek. Wtedy dotaro do
niej, e modych nigdzie nie ma.
Kola! Szarpna kuzyna za rkaw. Gdzie Olga?
Obejrza si.
Nie byo jej.
Bya upieraa si Katarzyna. Siedzieli tam na drwach ze Staszkiem od
Gaczyskiego.
Olga? zdziwi si. Z tym Lachem?
To katolik, ale dobry chopak. Zawracaj!
Szukali ich po caym obejciu Mackiewiczw. Dunia nie chciaa duej zosta z wujem,
wic Katarzyna wzia j na rce i nosia wszdzie ze sob. Chwil pniej byo ju
cakiem ciemno. Gdyby nie nieg, musiaaby poprosi o lamp naftow ssiadw.
Wiedziaa jednak, e zabarykadowali si w domu i za nic nie bd chcieli otworzy. Czua
dotkliwe zmczenie. Nie pragna niczego bardziej, ni wraca do chaty. Zajrzaa
ponownie do stodoy Mackiewiczw, eby potem nie mie do siebie pretensji, e nie
sprawdzia kadego kta.
Olga! zawoaa spanikowana. Staszek!
Nagle z jednego z ssiekw dobieg j stumiony krzyk.
Siastryczka, dapamay!
Rozchestana Olga biega w kierunku siostry. Piersi miaa obnaone, wosy w nieadzie.
Katarzyna zasonia oczy crce. Za Olg wyszed Staszek. Wkada na grzbiet kufajk,
dopina spodnie.
 Nic jej nie zrobiem! Pochyli karnie gow.
Nie zdy, skurwysyn sykna Olga i skrya si za plecami ciarnej siostry.
W ostatniej chwili przysza. O ja przeklta! Zhabiona.
Cho siostra cigna j do wyjcia, Katarzyna ruszya dwa kroki w kierunku Staszka.
Bez sowa chlusna mu w twarz plwocin. Dunia wpatrywaa si w matk, zacisna jej
rk. W tym momencie do stodoy wszed Mikoaj. Nie od razu zorientowa si, do czego
doszo. Dopiero kiedy Olga znw uderzya w gromki lament, odda jej swj kouch
i zamachn kilka razy biczem na Staszka.
Ubij jak sobak.
Staszek skuli si odruchowo. Kiedy podnis gow, twarz mia rozcit w dwch
miejscach. Krew zalewaa mu oczy.
Zostaw go poprosia Katarzyna.
Mikoaj nie mia jednak takiego zamiaru.
Dobry chopak z tego Lacha szydzi Mikoaj. Ciska w stron Katarzyny byskawice
z oczu, jakby bya wspwinna. Zaraz wyrucham tego Polaczka.
Ciska przeklestwami i raz po raz bra zamach. Nie przesta nawet, gdy siostrzenica,
prbujc go powstrzyma, chwycia go za rami, i maa omal nie dostaa po plecach
kocem grubego rzemienia. Cios przeja Katarzyna. Osonia crk w ostatniej chwili.
Zgia si wp z blu. Tego byo ju dla niej za wiele.
Bg go ukarze powiedziaa do maej. Natychmiast schowaa zranion do do
kieszeni, by dziewczynka nie widziaa struki krwi. Mrz nieznacznie znieczula bl, ale
pieczenie narastao.
Odsuna si na bezpieczn odlego. Dunia cicho kwilia. Zbyt przeraona, by paka
z caych si. Olga wpada w histeri. Katarzyna musiaa je obie odholowa w bezpieczne
miejsce. Wci syszaa wist bicza, kiedy opuszczay stodo.
Sza na drcych nogach, zmczona i przejta. Dziecko w brzuchu znw zaczo kopa.
Miaa nadziej, e Mikoaj nie zrobi gwacicielowi powaniejszej krzywdy, ale
z pewnoci upokorzy go przed ca wsi. Staszek mg ju pakowa manatki i wyjeda
z Zaleszan. Ludzie nie wybacz swojemu takiej zniewagi. Czeka go lincz. Katarzyny to
nie interesowao. Z trudem wdrapaa si na kozio, pogonia konia. Miaa powaniejsze
problemy. Tutaj wojna si nie skoczya. Nie bya pewna, czy zobaczy jeszcze ma. Nie
miaa nawet pewnoci, czy i jak przetrwaj noc. W gowie miaa tylko dwa sowa: Buryj
idzie.
Wartownik usysza trzask w gbi lasu. Przeadowa karabin i wyty wzrok. Pomidzy
drzewami przemkn cie, a chwil potem drog przeci sposzony zajc. Mimo i wok
panowaa nocna cisza, onierz by pewien, e kto obserwuje ich kryjwk. Zagwizda
dwukrotnie, udajc ptaka. Z szaasu wychyli si jeden z dowdcw, dla niepoznaki
odziany w kufajk zrabowan biaoruskiemu chopu. Na gowie mia uszank. Tylko harde
spojrzenie i schodzone oficerskie buty zdradzay prawdziw profesj Romualda Rajsa,
szefa Pogotowia Akcji Specjalnej, bardziej znanego jako Bury. Na t okazj dowdca
zapuci biaoruskie wsy, by wtopi si w tum mieszkacw wsi pogranicza.
Kto si skrada zaraportowa wartownik i unis lekko podbrdek. Gdzie tam.
Bury da znak ludziom. Podeszo trzech onierzy w polskich mundurach. Na czarnych
naramiennikach mieli doszyty trjkt z biaym napisem mier Wrogom Ojczyzny.
W klapie nosili ryngraf z trupi czaszk i obrazek Matki Boskiej. Dowdca poda im
erkaem i kilka granatw.
Zdejmijcie go.
onierze si rozpierzchli. W oddali sycha byo pohukiwanie sowy.
Bury wrci do opuszczonej leniczwki. Przy prowizorycznym stole skleconym
z omszaych desek, skupieni wok Zygmunta Szendzielarza zwanego upaszk, stali
dowdcy pozostaych brygad: Wadysaw Mot ukasiuk, Marian Mcisaw Pluciski
i Kazimierz Chmielowski, zwany Rekinem, bezporedni zastpca Rajsa. Przed nimi leaa
odrczna mapa, kompas oraz niemiecka latarka. upaszka trzyma cyrkiel i odmierza
kilometry wzdu trakcji kolejowej. Czerwony punkt, przywodzcy na myl kropl krwi,
oznacza pobliskie miasteczko Hajnwk, z ktrej nastpnego dnia odprawi si mia do
Zwizku Radzieckiego ostatni oddzia Armii Czerwonej. Razem z wojskiem odsyano
solidny transport czogw, broni i ywnoci. Partyzanci zamierzali popisowo napa na
pocig i zrabowa sprzt. onierzy wyrn. Zdrajcw ojczyzny powiesi. Szykowaa si
jatka, bo akcja miaa by manifestacj siy antykomunistycznego podziemia wojskowego,
dla ktrego wojna wci trwaa. Broni, dzia przeciwpancernych i amunicji mieli pod
dostatkiem. Wsppracujcy z nimi nieliczni Polacy, zamieszkujcy biaoruskie wsie,
przetrzymywali ich uzbrojenie w stodoach i chlewikach. Czekali tylko na znak, by wyda
gorcy towar onierzom. Partyzanci przewidywali, e w wigili wyjazdu do domu
radzieccy wojacy popij si z radoci i posn. Napad zaplanowano na dzi, przed witem.
Informatorzy donieli im nieca godzin temu, e miasto huczy od zwyciskich salw.
W okolicy nie znajdziesz adnej wolnej kurwy raportowano.
Mamy szpicla sykn Bury.
upaszka nie oderwa si od liczenia. Dopiero kiedy skoczy i zanotowa na
marginesie liczb dwudziestu siedmiu kilometrw, co oznaczao zbyt du odlego na
bezpieczny pieszy odwrt w razie fiaska operacji, mrukn:
 Chc go ywego. Nawet jeli to kacap.
Bury sta wci w tym samym miejscu. Nie odezwa si nawet sowem. Wszyscy
wiedzieli, jak bardzo nienawidzi Biaorusinw. W pobliskich Zaniach na pocztku wojny
by szpital polowy, do ktrego trafi modszy brat Rajsa. Siedemnastego wrzenia 1939
roku biaoruscy nacjonalici internacjonalistycznej sowieckiej armii wymordowali
wszystkich znajdujcych si tam polskich onierzy.
Tereny, na ktrych teraz prowadzili dziaania zbrojne, uchodziy za najmniej sprzyjajce
polskim partyzantom. Robotnicy z Hajnwki, podobnie jak ludno zamieszkujca jej
okolice, byli silnie skomunizowani i wrogo nastawieni do idei niezawisej Polski. Od
pierwszych dni po wyzwoleniu stanli w szeregach walczcych o umocnienie wadzy
ludowej. Jawnie wyraali jej swoje poparcie, tumaczc, e dwigaj z gruzw zakady
przemysowe miasteczka. Deklarowali, e chc chleba i pracy, a nie cigej wojny.
Lokalni chopi nie angaowali si w polityk oficjalnie, lecz dostarczali komunistom
obowizkowe dostawy drewna i ywnoci. Byo ju kilka incydentw, ktre dodatkowo
zaogniy nienawi Burego. Kiedy w kilku domach pojawiy si oddziay polskiej
partyzantki, chopi nie tylko odmwili oddania dobytku, ale donieli o kryjwce
partyzantw UB oraz milicji. Bury ledwie zdy wyprowadzi oddzia. Siedzieli
w ziemiankach miesicami. Godni, paajcy wciekoci. Nie chcieli gin jak psy.
Woleli umrze w otwartej walce. Bury posa na zwiad kilka patroli ywnociowych. Dwa
dostarczyy mizerny up. Przyniosy te nowiny: nazywaj nas band. Jawnie okazuj
wrogo. Dzieci wieniakw pluy nam na buty. Trzeci patrol nie wrci wcale.
Mieszkajcy opodal Polacy donieli, e onierze Burego zostali zaatakowani przez trzech
wieniakw wsppracujcych z komunistami. Roznieli ich na widach, a bro zabrali. Ju
wczeniej Polacy ostrzegali ich przed agresywnymi kacapami, z ktrymi na co dzie yli
drzwi w drzwi.
W niejednym biaoruskim obejciu, w stogach siana czy pod chrustem, znajduje si
arsena mwiono. Tu na wsiach jest wielu dawnych dziaaczy Komunistycznej Partii
Zachodniej Biaorusi. Przetrzymuj te partyjne dokumenty. Donosz na nas do ubecji.

Polacy zapewniali, e boj si Biaorusw. Prosili o pomoc, bo we wasnym kraju nie

mog czu si bezpiecznie. Bury obieca im odwet za wszystkie krzywdy. Ju wkrtce karta
si odwrci, zapewni.
S uzbrojeni, skoro moje patrole regularnie nie wracaj przekonywa upaszk
Bury. Ale dowdca mia na gowie waniejsze sprawy ni porachunki z miejscow
ludnoci. Nakaza tylko Rajsowi, by zachowa wiksz ostrono. I doda, e przecie
dotd nikogo nie zapano za rk. Bury nie potrzebowa dowodw. Sowa Polakw mu
wystarczay. Uwaa, e rodacy nie maj interesu kama swoim onierzom.
To teren wroga zakoczy dyskusj upaszka. I doda: Dla nas ta wojna si nie
skoczya. Przyjdzie czas odpaty.
Wszyscy czonkowie oddziau wiedzieli, e nie mog liczy na przychylno
biaoruskiej ludnoci. To tutaj po wyzwoleniu powstay pierwsze komrki PPR. Std
rekrutowaa si znaczna cz pracownikw biaostockiego UB i komendy Milicji
Obywatelskiej oraz innych ogniw aparatu pastwowego. Z tego wreszcie powodu
partyzanci 3. Wileskiej Brygady NZW wybrali atak na Hajnwk jako manifestacj mocy
polskiego podziemia zbrojnego. Dla czonkw oddziau Biaorusin wyznania
prawosawnego, czyli wikszo tutejszych, by synonimem zdrajcy.
Zmieni rozkazy poleci teraz Buremu upaszka. Najpierw z nim pomwimy. Jeli
to kacap, nie wyjdzie std ywy. Masz moje sowo.
Bury stukn obcasami i wyszed z szaasu. Czekajc na zwiadowcw, skrci sobie
papierosa. Nie zdy dopali, a ju prowadzili ku niemu ubranego po wiejsku mczyzn.
Nie mia wicej lat ni zwiadowcy, wiosn temu lub dwie osign penoletno.
Mwi, e jest Polakiem.
Bury zamia si pod nosem. Rzuci peta w nieg.
Tutaj nie ma ruskich. Kaden jeden, jak go posadzisz go dup na piecu, mwi, e
Polak. Powiedz pacierz rozkaza.
Ojcze nasz, ktry jest w niebie. wi si imi twoje zacz szepta Staszek
Gaczyski. Zdrowa Mario, aski pena. Pan z tob.
Przeegnaj si.
Przeraony mczyzna wykona znak krzya ca doni. Prawosawni egnali si,
uywajc trzech palcw. To nie by wystarczajcy dowd. Bury widzia ju rne sztuczki.
Tutejsi byli zbyt sprytni. Szybko zorientowali si, e oddziay NZW traktuj katolikw
agodniej, wic poowa z nich znaa kilka polskich modlitw. Jednym zamaszystym ruchem
Rajs rozdar jecowi koszul. Na piersi pojmanego byszcza katolicki krzy.
Ojciec walczy w brygadzie Rekina. Zgin na froncie w czterdziestym drugim. Ku
chwale ojczyzny. Nieudolnie zasalutowa pojmany.
Bury przyjrza si mu wnikliwie.
Mylaem, e kacap. Chwyci Staszka za konierz. Mao ci nie rozwalilimy.
Panie kapitanie, mam wiadomoci. Ssiadka, u ktrej przechowujecie erkaemy,
karabiny i amunicj, powiedziaa mi, e gdzie tutaj stacjonujecie. P nocy was szukaem.
Z szaasu wyszed upaszka. Kilka krokw przed nim szed jego ochroniarz.
Naadowan strzelb nis przed sob, wymierzon wprost w wieniaka. Na widok
dowdcy Staszek poblad, a potem pad na kolana, jakby zobaczy samego Boga.
Nie zabijajcie, majorze.
Bury patrzy na niego z politowaniem. Podnis go za konierz.
 Z czym przychodzisz? Gadaj, nie bdziemy czeka ca noc.
Staszek si wyprostowa. Nie by w stanie trzyma gowy prosto. Bury poluzowa
ucisk. Staszek upad. Ktry z onierzy trci go bagnetem. Jeniec wsta momentalnie.
Przyj pozycj zasadnicz, podnis gow i wyrecytowa:
Szukacie biaoruskich dywersantw, panie. We wsi Zauskie, obok Zaleszan, gdzie
mieszkam, jest trzech takich. W chlewiku maj bro. Zbieraj dla Biaorusw od lat. Tych
trzech, co ich wam zabili. Staszek spojrza na Burego. Tych, co szli po ywno. Wiem,
kto to zrobi.
Widziae to?
Staszek natychmiast pokrci gow.
Ludzie gadali w cerkwi, zanim spona. Naprawiaem tam dach. Nie jestem ruski
zapewni. Ich mundury te tam znajdziecie. Nie zdyli si ich pozby. S w domu obok
tej chaty, gdzie na podwrku pod jaowcem le dynie.
Bury chwyci go za klapy.
Nazwiska.
Staszek spojrza na rk, ktra uniosa go do gry.
Jestem po waszej stronie owiadczy hardo. Czu si ju pewniej. Wiedzia, e jego
sowa pady na yzny grunt. Ci trzej powinni dosta kar. A dla zdrajcw ojczyzny jest
tylko jedna. mier.
Bury puci chopaka.
A tych trzech to bracia: Stepan i Leonid Piresowie z Zaleszan, moi ssiedzi, oraz
najstarszy Nesteruk ze wsi Zauskie. Zwaszcza Mikoaj Nesteruk jest niebezpieczny.
Staszek dotkn ran na twarzy. On mi to zrobi. To on podburza ludno przeciwko wam.
Tacy jak on chc przyczy te ziemie do Sowietw. Mwi, e to on zabija waszych
onierzy. Mody jest, ale wszyscy we wsi si go boj. Jak trzeba, poka, gdzie mieszka.
Tylko katolikw oszczdcie. Nas tam niewielu. Pi rodzin. Wszyscy modlimy si o was
i zawsze suymy gocin, straw.
Co za to chcesz? Bury przyjrza si Staszkowi. To wszystko wydawao mu si zbyt
atwe. Od miesicy szukali sprawcw mordu na patrolu. Nikt nic nie widzia, nic nie
podejrzewa. A teraz nagle pojawia si ten donosiciel. I to jeszcze dzi. W tak wanym
momencie dla kraju. Rajs wietrzy podstp. Zamia si. Pienidzy nie mamy.
Chyba e amunicj odpac zawtrowa mu jego zastpca, Rekin.
Chopak wzruszy ramionami.
To wszystko prawda. Czy naraabym si, przychodzc do was, gdyby mnie zo na
tych ruskw nie braa? zapewni. Chc sprawiedliwoci. y tu spokojnie. Z matk
w ziemiance si gniedzimy. Koci eby odbudowali. Polska dla Polakw zakoczy.
 Bury poklepa chopaka po plecach.
Skoro taki jeste wojak, pojedziesz z nami. Chopcy, przeszkolcie Stefk. Popchn
go w kierunku wojskowych. Podoba ci si ksywa?
Rozleg si gremialny miech. Staszek nie tego si spodziewa.
Ale ja musz wraca prbowa oponowa. Matka sama zostaa.
Bury podszed do niego i bardzo spokojnie owiadczy:
Tak si skada, e potrzebujemy przewodnika.
Gratuluj wczy si upaszka. Wanie doczye do PAS.
Dosiad konia i odwrci si do Burego.
Dzi wany dzie dla Polski. Dowodzisz. I adnej brawury.
Zwiadowca ruszy pierwszy. Mot, elazny i reszta oddziau za nimi.
No, Stefka. Bury si umiechn. Wyj piersiwk i pozwoli Staszkowi goln
spirytusu. Pokaesz mi tych skurwysynw. A jeli to oni, puszcz ci wolno. Bdziesz
y. Zdaje si, e mamy wsplny interes, by tych kacapkw ukara.
Odwrci si do swoich ludzi.
Zwiza go.
Bazyli przemarz na ko. Kiedy pada komenda, by jecha na szarwark, ubra si
popiesznie i ruszy, jak sta, by jak najszybciej odfajkowa niechciany obowizek. Wzi
krtszy kouch wygodniejszy do pracy w lesie, ale teraz daby wszystko za dodatkow
kufajk. Niemal ca noc przesiedzia z innymi furmanami skulony na stercie drewna, ktre
ju dawno powinno by rozadowane pod szko w Orli. Zostao ich trzydziestu.
Dwudziestu wozakw z jego wsi, siedmiu z pobliskich. Widywa ich w cerkwi. Reszt zna
tylko z widzenia. Wszyscy marzyli tylko o tym, by banda ich pucia. Z ociganiem
wykonywali rozkazy, mruczeli pod nosem przeklestwa. Dwudziestu katolikw, ktrzy
ochoczo poszli z oddziaem Burego, miao mniej szczcia. Wikszo z nich nie wrci,
myla Bazyli. Zauski nie zamierza by bohaterem. Mia ziemi, on, crk i kolejne
dziecko w drodze. Mia dla kogo y.
Kiedy obok swoich wyoonych gazetami walonkw ujrza wypastowane wojskowe
buty, nawet nie podnis gowy. onierz by w penym umundurowaniu, pod broni.
Dopiero kiedy Bazyli usysza adowanie karabinu i dostrzeg wylot lufy na wysokoci
wzroku, zerwa si na baczno. Wartownik nie musia nic mwi. Po jego minie rolnik
zorientowa si, e przyszy rozkazy. Ucieszy si w duchu. Moe wreszcie ich puszcz.
Zanim zaczo wita, Bury z wojskiem ruszyli na Hajnwk. Cho w oddali co jaki
czas wci sycha byo jeszcze odgosy wystrzaw, ze strzpek rozmw wojskowych
Bazyli domyli si, e oddzia Rajsa ponis klsk. Armia Czerwona miaa transport
peen amunicji i miadc przewag liczebn. Nie dalej jak p godziny temu do
obozowiska w lesie dotar ranny onierz. Rozkazy przekaza ostatkiem si, zanim wyzion
ducha. W ten sposb wszyscy dowiedzieli si, jaki by fina potyczki polskiego oddziau
z wycofujcymi si czerwonoarmistami. Ubecja na czas dostaa informacj o ataku. Do
walk powoano ludno cywiln Hajnwki, siy milicji i tajniakw. Kiedy Bury dotar
z oddziaem, stawili mu skuteczny opr. Rozgromili polskie siy zbrojne w py. Poowa
ludzi Rajsa polega. Reszta bya ranna. Tylko garstka oficerw ukrya si w lasach,
czekajc na wsparcie, ktre jednak nadeszo za pno.
Bury wyda natychmiastowy rozkaz odwrotu. Furmani mieli ruszy okrn drog przez
las do Hajnwki i tam przej reszt wojska. Inni wozacy cieszyli si z poraki oddziau,
liczyli na szybkie ich odbicie. Ale Bazyli podsucha rozmow wartownika z rannym
i wiedzia, e nie puszczono za Burym oddziau pocigowego. Wygldao na to, e nikt ich
nie szuka. Na razie nie podzieli si z nowin z kompanami. Czeka na okazj, by
wykorzysta chwil nieuwagi i zbiec. Ale na razie byo tylko gorzej. Bury szed
z oddziaem od wsi do wsi, palc i upic kolejne chaty, nieniepokojony przez nikogo. Ani
ladu milicji, tajniakw, wojska. Dla nich, cywili, znaczyo to tylko jedno rych mier.
Znasz ten las? wartownik zwrci si do Bazylego.
Chop wpatrywa si twarz dzieciaka przebranego w mundur i zastanawia si, jak
dugo jeszcze ten modziak wytrwa na froncie. Powinien chodzi do szkoy, spotyka si
z dziewcztami, bawi na potacwkach. Na wojaczk by za mody i zbyt delikatny. Teraz
za na dodatek panicznie ba si pojmania. A e ich zapi i ska na mier byo wicej
ni pewne. Gdy tylko ubecy znajd band, powiesz ich popisowo, choby na suchej
gazi. Nawet jeli uda im si wydosta z puszczaskich lasw, czeka ich sd wojskowy.
Zrobio mu si al Polaka. Skin gow na potwierdzenie.
Pojedziesz pierwszy poleci onierz. Za kilka minut bd ju Pod Paczc
Wierzb. Na rozstaju drg. Znasz?
Bazyli wpatrywa si w niego spod oszronionej czapki. Nie reagowa.
Po polsku nie rozumiesz, kacapie? wciek si partyzant i uderzy Zauskiego
w twarz kolb od karabinu.
Zaskoczony mczyzna nie zdy si uchyli. By otpiay z godu i niewyspania.
Poczu w ustach krew i kilka zbw. Upad na plecy. To jednak tylko rozochocio wojaka.
Kopa go podkutymi oficerkami, rozpaczliwie prbujc zamaskowa swj strach.
Poszkodowany z trudem si podnis. Kolejny cios przyj ju bez utraty rwnowagi.
Pozostali furmani przygldali si temu apatycznie. aden nie chcia podzieli losu
Zauskiego. aden nie stan w jego obronie.
Ja wiem, gdzie to jest. Staszek wystpi przed szereg. Bazyli spojrza na Polaka
z wdzicznoci. Otar krew cieknc z nosa. Mog?
Ruszamy za trzy minuty.
Wojskowy rozci katolikowi wizy, wskaza miejsce na kole i odszed szybkim
krokiem. Kiedy ucicho skrzypienie niegu, Bazyli wyplu wybite trzonowce wraz z krwist
flegm. Zerkn na pozostaych wozakw. Byli jakby pogodzeni z rych mierci. aden
nie zamierza nawet podburza reszty do buntu. Kto podzieli si z Bazylim ostatkiem
tytoniu. Wszyscy byli godni. Nikt si nie spodziewa, e zabawi na szarwarku drug
dob. Janka Korcz wyj butelk z resztk samogonu. Poda stojcym obok furmanom.
Kiedy kolejka dotara do Bazylego, wzi porzdnego yka, a zapieko, wypuka usta
i pokn trunek. Potem z czuoci poklepa swoj koby, poprawi jej wenian derk,
chwyci lejce. Staszek siedzia ju na kole z gow wtulon w owczy konierz lichej
kurtki.
Ruszyli wsk drog przez las. Za nimi podaa reszta w sumie pidziesit
furmanek. Prawie wszystkie puste. Mieli wsi do nich wycofujcy si onierze Burego.
Tylko na ostatniej lea martwy posaniec. Wartownik pocztkowo chcia go pogrzeba
gdzie w lesie, ale zmieni zdanie ze strachu przed sdem wojennym. Bury trzyma swoich
ludzi w wielkiej dyscyplinie. Oddzia Rajsa syn z kar za niesubordynacj. Dowdca
potrafi bi swoich onierzy, zmusza ich do wyczerpujcych treningw. Kada plama na
honorze moga skutkowa wyrokiem mierci.
Moodiec! Bazyli poklepa Staszka, ale chopak tylko machn rk. Wtedy Bazyli
pochyli si do niego i zapyta: Czemu ci wzili? Fury ani konia nie masz. Ani ty nie
ruski.
Staszek mrukn co w odpowiedzi, ale Bazyli nie zrozumia. Jechali jaki czas
w milczeniu. Nagle Gaczyski nachyli si do sotysa i wycign zza pazuchy srebrny
krzy.
Jak pana zapytaj, niech pan mwi, e pan katolik.
Bazyli si zdziwi.
Jestem Polak, ale tutejszy, prawosawny. Jak chcieli mnie wysiedli na Biaoru,
odmwiem. Tu mj dom. Moja ziemia. Jak miabym si tego wyrzec?
To zginiesz, sotysie westchn Staszek i odwrci gow. Dobrze radz.
Aleksander Krajnow, sekretarz PPR w Bielsku Podlaskim, wysiad z pocigu
w Zaleszanach i ranym krokiem ruszy do budynku stacji. Kiedy przyjeda na tajne
spotkania biaoruskich konspiratorw, kolejarze zawsze poyczali mu rower, a jak si jaki
traktor znalaz, to podjeda na furze do Marka Frankowskiego, sotysa wioski Zanie,
ktry na tym terenie piastowa stanowisko szefa powiatu. Krajnow by przed wojn
krawcem. I cho od wyzwolenia nie uszy nawet jednej sztuki odziey, zawsze mia ze sob
dyurn paczk niedokoczonych spodni, ktr wiz niby do przymiarki. Kiedy
zatrzymyway go suby, okazywa milicjantom fachow fastryg jak swoje wielkie dzieo
i utyskiwa popisowo, e droyzna, panie, maszyny do szycia nie ma kto naoliwi, bo
wszyscy do Hajnwki wyjechali i w tartaku robi, a o nici trzeba si wystara a
z Warszawy. Co za czasy, o kupnie materiau ju nie wspominajc. Ta litania zawsze
dziaaa niezawodnie. Mundurowi ju po piciu minutach narzekania mieli go dosy
i puszczali wolno.
ona miaa si, e fortel jest grubymi nimi szyty i kiedy go aresztuj jak nic, ale on
niestrudzenie opowiada t sam bajeczk, nawet jeli bya to tylko rutynowa kontrola.
Czujnie sprawdza tylko, czy tego milicjanta ju wczeniej nie spotka.
Lepiej dmucha na zimne wyjania maonce, ktra pojcia nie miaa o jego
politycznych ambicjach. Nigdy nie wiadomo, na kogo si trafi.
Racja bya po jego stronie i Krajnow wiedzia, e powinien by nadzwyczaj ostrony.
Zwaszcza e pod zwojem materiau wiz propagandowe ulotki ruchu Wolna Biaoru.
Pocztkowo tutejsi chopi chcieli by jak najdalej od polityki. Mwili, e obchodzi ich
tylko ziemia i to, co ona rodzi, bo ziemia ich ywi, a polityka przynosi wojny. Od gadania
nikomu jeszcze chleba, misa i pienidzy nie przybyo. Krajnow nie mg si z tym
zgodzi. Jedzi na zgrupowania partii, uczestniczy w plenum, sam przemawia na
imprezach terenowych i wiecach. A odkd porzuci krawiectwo i zaj si polityk, w jego
spiarni byo wicej misa ni kiedykolwiek, nawet w czasach, kiedy jeszcze szy nocami,
zaniedbujc rodzin.
Teraz westchn ciko, wspominajc, ile to si z Frankowskim namczyli, aby
namwi oporn na propagand ludno, by zacza przychodzi do gminnego klubu.
Dopiero kiedy zaczo prnie dziaa koo gospody wiejskich i okoliczna Samopomoc
Chopska daa rolnikom kredyt na zakup towarw w ich placwce, zwietrzyli profity
i przestali si wstydzi. Kobiety przychodziy chtniej. Mogy popiewa, poczyta
magazyny, wymieni si przepisami. Nie dalej jak tydzie temu przywiz im na taczce
pralk. Bya wprawdzie uszkodzona, ale to i tak nie miao znaczenia, bo nowink
techniczn Krajnow zdoby ich dozgonne uznanie. Wiedzia, e teraz baby ciosaj swoim
mom koki na gowach, by jak najszybciej zapisali si do partii i zelektryfikowali wie.
I dzi Aleksander mia ze sob sztuk nowiutkich spodni, ktre wiz jako alibi. Tak
naprawd mieli z Markiem do pogadania o interesach.
 W hajnowskich zakadach drzewnych potrzebowali ludzi. Z trudem stumiono strajk,
a roszczenia robotnikw wci rosy. Potrzebni byli wieniacy, dla ktrych wyjazd do
miasta bdzie awansem spoecznym. Ci to Krajnow wiedzia z wasnego dowiadczenia
zrobi wszystko dla kariery. Zwaszcza jeli pochodzili z wielodzietnych rodzin i ziemi
nie starczy im do podziau, bo sched po rodzicach zwykle bra najstarszy. ycie reszty
sprowadzao si do bycia parobkiem w rodzinnym domu. Zostawa tylko alkohol, choby
i pdzony w stodole, oraz spdniczki, by ukoi frustracj. Partia za zapewniaa miejsca
noclegowe i stae honorarium.
Zamierza przekona modych, by wyjedali ze wsi, wsparli miejsk pensj rodzicw
na gospodarce. Krajnow naprawd wierzy, e z nastaniem Polski Ludowej wszystko si
w ich yciu odmieni. Kilka razy jedzi ju z hajnowskimi dygnitarzami czajk i mia
obiecane, e jeli bdzie si nadal tak dobrze sprawowa, on sam wkrtce dorobi si auta
z chromowanymi klamkami. Problemem byy tylko zwizki zawodowe, ktre obecni
robotnicy z Hajnwki wanie zaoyli, bo zapisywali si do potajemnie wszyscy sabo
uposaeni. Czyli osiemdziesit procent pracownikw. Krajnow dosta wic od swoich
zwierzchnikw zadanie, by podmieni awanturnikw na bezrolnych chopw, ktrym
z wdzicznoci do gowy nie przyjdzie, by si buntowa przeciwko askawym
towarzyszom.
Rower by zardzewiay, skrzypia przy kadym obrocie koa. Wskie opony lizgay si
na oblodzonej drodze. Aleksander z trudem, zlany potem a po otuszczone poladki, dotar
do pierwszych chaup Za. Dom Frankowskich sta w samym rodku wsi, zaraz koo
budynku kulturalno-owiatowego. Krajnow mia jeszcze kawa drogi do przejechania, ale
zmczy si mordg. Zsiad z roweru i zacz go prowadzi. Dopiero wtedy ze
zdziwieniem stwierdzi, e obejcia s wyludnione, jakby jaka zaraza zaatakowaa wiosk.
W oknach chaup zamknito nawet okiennice. Niektrzy gospodarze pochowali
zwierzta. Wszechobecna cisza niepokoia sekretarza. Tylko gdzieniegdzie psy rzucay si
na acuchach. W poowie wioski Krajnow dostrzeg kobiet z dzieckiem, ktra przez okno
dawaa mu tajemnicze znaki. Podjecha do jej potu, tu obok przydronej kaplicy, ale zaraz
schowaa si i zacigna szczelnie zasony. Postawi rower pod potem i ruszy dalej
pieszo.
Nie byo mu zimno. Zgrza si, jadc. Na dodatek czu narastajcy gd. Liczy, e, jak
zwykle, ona Frankowskiego poczstuje go gorc zup. I o tej polewce myla, kiedy
w oddali zamajaczyo mu niepokojce zgromadzenie ludzi. A kiedy uszed jeszcze kilka
krokw, zdbia i momentalnie straci apetyt, bo po drugiej stronie ulicy dostrzeg grup
wojskowych pod broni.
Fury stay rzdkiem wzdu zabudowa. Zmczeni wozacy odwrcili na jego widok
gowy. Tylko jeden z nich dotkliwie pokancerowany na gbie da mu znak, ktry
Aleksander susznie odczyta jak ostrzeenie. Sekretarz natychmiast ukry si za kup
chrustu. To by doskonay punkt obserwacyjny.
Wygldao na to, e w budynku, ktry z Frankowskim zaadaptowali na klub kulturalno-
owiatowy, odbywa si tajne zebranie. Zdziwi si i zaniepokoi. Nic o tym nie wiedzia.
Chwil potem ludzie weszli do rodka pod eskort wojskowych. Na zewntrz zostali tylko
onierze i dzieci, ktre korzystajc z aury, w najlepsze rzucay si niekami. Ktre
omykowo trafio w plecy jednego z oficerw. onierz odwrci si, wymierzy do
winowajcy z karabinu i powiedzia tylko dwa sowa, ktre sprawiy, e wszystkie
dzieciaki z piskiem ucieky pod pot. Aleksander nie mg usysze sw partyzanta, ale
zrozumia, e sprawa jest powana i wkrtce moe si tu sta co niedobrego. Chykiem, za
chatami, przedosta si do wozakw. Byli przemarznici, apatyczni. aden z nich nie chcia
rozmawia.
Co tu si dzieje, ludzie? Szarpn za rkaw postawnego chopa z obit twarz, ktry
wyglda mu na przywdc. Zdawao mu si, e ju si kiedy spotkali. Gdy mczyzna si
odezwa, Krajnow przypomnia sobie sotysa wsi Zauskie. Bazyli wyrzuci Krajnowa ze
wsi za rozpowszechnianie komunistycznych ulotek. Mwi, e on i jego ludzie w polityce
nie grzebi. Chc doy sdziwego wieku, dzieci wychowa, a nie, zanim ws si sypnie,
zosta martwymi bohaterami.
Frankowskiego szukaj, towarzyszu Krajnow. Bazyli w mig rozpozna sekretarza.
Pono kto z tej wsi donis ubecji, e Bury planuje atak na Hajnwk. I niby mieszka tu
gdzie byy czonek KPZB.
Kto z tej wsi? Aleksander przekn lin, rozejrza si. I znaleli go?
Zauski zaprzeczy.
Ludzie ze wsi mwi, e to kamstwo. Nikt si tu polityk nie zajmuje. A ci upieraj
si, e centrala biaoruskiej partii tu jest. Kto donosi. Zna pan tego kapusia? Bury chce,
eby ludzie wydali konspiratorw. Inaczej ca wie ukarze. Pomcie, towarzyszu. Wy
wiele moecie.
Nie mwcie, e mnie widzielicie sykn Krajnow i chykiem si wycofa. Rzuci
tylko na odchodne: Zawiadomi stosowne wadze.
Dopki by w zasigu wzroku, stara si i spokojnie, ale kiedy min ostatniego
furmana, rzuci paczk ze spodniami pod pot i bieg, ile si w nogach.
Ej, czowieku! Zgubie co krzykn za nim wozak. Podnis tkan rcznie siatk.
Ulotki si wysypay. Kilka z nich unis wiatr, co natychmiast zauway jeden z onierzy
i j i w kierunku wozaka.
Aleksander ju nie sucha. Nawet si nie obejrza. Chwyci rower i pedaowa, byle
dalej od Za.
Kiedy godzin pniej dotar do kolejki, w oddali na niebie wida byo ju
pomaraczow un. Wie pona. Nie trzeba byo wielkiej wyobrani, by dopisa cig
dalszy zdarze.
Aleksander odwrci gow od okna, rozsiad si wygodnie w przedziale i zabra do
czytania nowego biuletynu partii. Nie zajmowaa go jednak lektura, jak mogliby sdzi
przypadkowi obserwatorzy. W mylach Krajnow ukada raport, ktry kierownik stacji
jeszcze tego samego wieczoru przetelegrafowa do komendy Urzdu Bezpieczestwa
w Hajnwce. Rozkaz otrzyma niemal natychmiast. Milcze. Wadze wiedziay
o wszystkim. Sytuacja bya opanowana. Krajnow odetchn z ulg.
Miaem dzi duo szczcia powiedzia do ony, kiedy wszed do domu. W izbie
byo ciepo, pod fajerk buzowa ogie. Godny em jak wilk.
Po chwili sta ju przed nim parujcy talerz grzybowego barszczu. Typowy dla tych
stron kwaskowy smak zawdzicza kilku kroplom octu jabkowego, ktry jego ona robia
osobicie. W adnej czci Polski nie mona byo zje takiej zupy z podgrzybkw.
Co tam u Marka? zagaia ona Krajnowa. Dzieci zdrowe?
Tak, tak. Pokiwa gow i siorbn gono. Stara bieda.
Ogie poera som dachu chaty Zauskich. Wiatr w okamgnieniu przenosi pomienie na
kolejne zabudowania. Nie miny trzy godziny, a najbogatsza wie w okolicy staa ju
w pomieniach. Niebo, a do ciany lasu, jarzyo si jak pomaraczowa zasona.
Tegoroczne wito Matki Boskiej Gromnicznej przejdzie do historii Polski na zawsze
i zapisze si w pamici tutejszych jako niechlubna karta.
Przed wejciem do kadego z prawosawnych domostw stali onierze z wymierzonymi
karabinami. Mieli rozkaz strzela do wybiegajcych z chat pogorzelcw. Wczeniej kady
z ludzi Burego dosta po paczce zapaek. Racami i miotaczami podpalali kolejno kad
z chaup. Ogie trawi tylko domy Biaorusw. Bury wyda rozkaz, by Polakw oszczdzi.
Poniewa wiatr si wzmaga, nie podoono ognia take pod zabudowania ssiadujce
z katolikami. Polacy mieli przey. Biaorusini zosta w tej ziemi na zawsze.
Katarzyna kazaa Oldze i Duni pooy si pod kiem. Sama zawina si najgrubsz
pierzyn i patrzya, jak pomienie poeraj okiennice. Obawiaa si, e gdyby wesza pod
ko, nigdy by si ju spod niego nie wydostaa. Brzuch by zbyt duy. P twarzy miaa
poparzone, ale nie czua blu, wycznie strach.
W pomieszczeniu byo ju piekielnie gorco. Dym wypenia wntrze a po dach. Kiedy
zaczo brakowa jej powietrza, ruszya do komrki i wybia stokiem okienko pod
sufitem. Wspia si po maselnicy, powycigaa odamki szka, torujc wskie przejcie.
Wycigna na wp przytomn siostr oraz crk spod ka i kazaa im skaka.
Olga rzucia si do ucieczki pierwsza. Ale, cho chuda jak szczypior, bya jednak
dojrza kobiet. Po kilku bezskutecznych prbach przecinicia przez okienko szerokich
bioder zmuszona bya cofn si do pomieszczenia.
Nie chc tak umiera jkna.
Mdl si krzykna Katarzyna. Gono!
To nic nie da! Siostra si poddaa. Opada zrezygnowana na podog i wya jak
zwierz. Zabij nas!
Bg si ulituje, jeli wierzysz. Otcze nasz. Wieruju. Ie hieruwimy
Nie wierz jkna Olga i zapada w stupor.
Katarzyna nie miaa si motywowa dalej siostry. Podsadzia crk. Dunia bez trudu
przelizgna si przez niewielki otwr. Siedziaa teraz na framudze i pytajco patrzya na
matk. Nie pakaa.
Skacz! rozkazaa Katarzyna, ale zaraz dodaa agodniej: To tylko tak wyglda, e
jest wysoko.
Dziewczynka mikko wyldowaa w nienym puchu. Matka wspia si znw po
maselnicy i wystawia gow przez okienko.
Wspaniale ci poszo umiechna si. Wskazaa cian lasu. Biegnij, Dunieczko.
Jak najdalej std.
A ty? Dolna warga maej zacza dre. Sama si boj.
Znajd ci koo Paczcej Wierzby odpara agodnie Katarzyna. Z trudem si
powstrzymywaa, by nie zanie si paczem. Wiedziaa jednak, e przy dziecku nie wolno
jej okaza saboci. Schowaj si w szaasie. Jeli napotkasz ludzi, mw po polsku. Nie
po naszemu. Rozumiesz?
Mamusia! jkna nagle dziewczynka i rzucia si gwatownie do gry, by wspi
z powrotem po cianie chaty. Mae rczki bezskutecznie chwytay bale. Nki w walonkach
uparcie zsuway si w d. Ja chc z tob!
Dunia! zdyscyplinowaa j Katarzyna i pogrozia palcem. Tata bdzie zy, jak nie
bdziesz mnie suchaa. Uciekaj i schowaj si w lesie! Ale ju! Bystro!
Dziewczynka wci si wahaa. Ocieraa zasmarkan twarz rkawem futra. Chlipic,
podniosa czapk z ziemi.
Ja chc z tob.
Katarzyna czua, e i po jej twarzy pyn teraz zy. Nie bya w stanie duej ich
powstrzyma. Kiedy si odezwaa, gos jej dra.
Ja jestem, Dunieczko zapewnia. Zawsze bd z tob. Pamitaj. Zawsze bd
twoim anioem strem. I nie dam ci ukrzywdzi. No ju, uliku, uciekaj zamiaa si
smutno, by pokry rozpacz. I dodaa, cho sama w to nie wierzya: Za chwil widzimy
si w szaasie. Przyjd i ju nigdy wicej ci nie opuszcz. Obiecuj.
Na szczcie dziewczynka uwierzya matce. Zacza biec. Potykaa si o hady niegu,
wstawaa i ruszaa dalej. Wtedy pad strza. Katarzyna zamara. Wychylia gow najdalej,
jak zdoaa. Za rogiem chaty zobaczya modego onierza. Sta szeroko na nogach,
z papierosem w ustach, i mierzy do jej crki, jak myliwy do uciekajcej sarny. Za jego
plecami byo jeszcze kilku mundurowych. Kibicowali mu w popisie strzeleckim.
Biegnij, Dunieczko! krzykna po swojemu i zaniosa si kaszlem, bo cae wntrze
domu byo ju zadymione. Gos uwiz jej w gardle. Kocham ci szepna prawie
bezgonie. A potem przeegnaa si i zacza cicho modli. Nie spuszczaa ani na chwil
wzroku z uciekajcej crki. wita Anno, miej j w swojej opiece. Nie daj jej
ukrzywdzi. wita Anno, matko Boej Matki. Zlituj si nad nami.
Pad kolejny strza. Katarzyna przymkna oczy. zy leciay strumieniami. Twarz
wykrzywi grymas rozpaczy.
We mnie bagaa. J ratuj.
Otworzya oczy. onierz lea na niegu, ponc jak ywa pochodnia. Jego kamraci
prbowali gasi na nim ogie, ale nie na wiele si to zdao. Uszkodzony karabin lea
u jego stp, magazynek przypomina rozwinity kwiat. Musia wybuchn przy drugim
wystrzale. Wojak jcza z blu, wydajc z siebie ostatnie tchnienia. Dunia, caa i zdrowa,
znikaa ju w puszczy.
Sawa Hospodu szepna Katarzyna. Na wieki wiekw. Amen.
Kiedy miaa ju pewno, e aden z onierzy nie zatrzyma jej creczki, odwrcia si
do siostry. Olga leaa zwinita w kbek, odurzona dymem, na wp przytomna.
Wstawaj, Ole! Potrzsna ni gwatownie. Wcisna jej w rk wiec
gromniczn. Sama wycigna pokryty pajczynami katolicki obraz Matki Boskiej
Czstochowskiej, ktry zosta po jednej z dojarek zatrudnianych przed wojn, kiedy jeszcze
mieli cae stado czerwonych krw. I ani sowa po naszemu sykna do siostry. A jak
wyjdziemy, ruszaj w lewo, do Mackiewiczw. Niech ci ukryj. Ja zagadam onierzy. Nie
bd przecie strzela do ciarnej.
Wyszy frontowymi drzwiami wprost na onierzy Rajsa. Olga sprytnie umkna, tak jak
nakazaa jej Katarzyna. onierz pilnujcy drzwi by zbyt zaskoczony, by zareagowa.
Skupi si na ciarnej z katolickim obrazem.
Biaoruska? prawie wyrwa jej Matk Bosk z rk. Obejrza.
Polka, panie zapewnia Katarzyna i zarumienia si a po czubki uszu. Nigdy nie
umiaa kama. Niech pan zapyta Mackiewiczowej, ona katoliczka.
A potem zacza odmawia witeczn modlitw do Matki Boskiej Gromnicznej.
Skonsternowany onierz wpatrywa si w jej ogromny brzuch. Wreszcie pozwoli jej
odej. Stana pod potem razem z innymi ocalonymi. Pochylia gow. Przygldaa si
rzdowi cia, ktre leay powykrzywiane, wikszo plecami do gry. Nie widziaa
twarzy zamordowanych, ale gowy mieli roztrzaskane od kul, kamieni, drgw. Jednego
rozpoznaa. To jej rwienik Janek Karpiuk. Chodzili do jednej podstawwki w gminie.
Kiedy bya jeszcze pann, taczyli do rana na zabawach. adna byaby z nich para.
Wszyscy sdzili, e to za niego wyjdzie. Musia dosta cios przed momentem. Oczy wci
byy szeroko otwarte, ale z brzucha wypywaa gsta krew. Bulgotaa jak z beczki i szybko
wsikaa w nieg. Katarzyna zdusia w gardle krzyk. Widziaa, e Janek jeszcze yje. Na
pewno sysza rozmowy. By wci przytomny. Gdyby teraz udzieli mu pomocy, przeyby.
Porusza rkoma, wpatrywa si w ni, cho nie by w stanie nic powiedzie. A ona nie
moga mu pomc. Nie moga do niego nawet podej, by w te ostatnie sekundy ycia
potrzyma go za rk.
Hospodi pomiuj szepna do siebie i wzniosa oczy do nieba. Ratuj Dunieczk.
Nie pozwl, by staa si jej krzywda. Spasi i sochrani.
onierze szukali broni. Po kolei podchodzili do jecw i brali ich na spytki. Katarzyna
poczua, e j mdli. Gdyby wydaa ssiadk, zostawiliby przy yciu pozostaych
mieszkacw wsi. Kiedy jednak przysza jej kolej na zeznania, nie bya w stanie donie
na Mackiewiczw. Pokrcia gow, e nic nie wie. Obejrzaa si. Ich dom wci by cay.
Pod jaowcem wci leay dynie. Nie miay nawet zadrapania. Byli katolikami. Katarzyna
pomylaa, e ludziom Burego nawet nie przyjdzie do gowy tam szuka.
Chwil pniej onierz popchn w jej kierunku kobiet. Twarz miaa wykrzywion
wciekoci. onierz trzyma j w ciasnym ucisku.
Puszczaj, chamie! krzykna ssiadka.
Katarzyna zobaczya Beat Szymask, crk starego Mackiewicza. To ich dynie dzi
rano zrzucaa ze strychu z Olg. Jeszcze przedwczoraj jej synek bawi si z Duni w chacie
Zauskich, kiedy Beata posza do ksidza po zapomog. Znay si prawie od dziecka, cho
Kasia bya duo starsza, a przed wojn uchodzia za bogat we wsi pani sotysow.
Uszya Beacie wypraw lubn i nie wzia za to ani grosza. W rewanu Szymaska
czasem pomagaa jej przy Duni. Sama dugo nie moga mie dzieci. Kiedy, gdy na
przednwku zabrako Mackiewiczom misa, Katarzyna poprosia ma, by oddali im
wiski bok z zimowych zapasw, i nigdy nie dopomniaa si o zwrot. Teraz umiechna
si z nadziej do ssiadki.
To Polka? onierz zwrci si do Beaty i wskaza Zausk.
A tak powiedziaa? zamiaa si nieprzyjemnie ssiadka.
Ty kacapka! onierz zamachn si i zbliy do Katarzyny. Ale nie mia odwagi
uderzy. Zmruy tylko oczy i przystawi jej bagnet do podbrdka.
Katarzyna podniosa dumnie gow.
Tutaj moja ziemia, panie. Tu Polska, a ja jestem std.
Zmierzy j spojrzeniem.
Wasza ziemia, kacapy? Tutaj? Skierowa palec w kierunku podoa. Wic tutaj
zostaniecie. W swojej ziemi. Na zawsze.
Podeszo kilku onierzy z oddziaem. Jeden z nich wystpi, wyj z kieszeni zmit
kartk. To pewnie dowdca, pomylaa Katarzyna. Moe sam Romuald Rajs. Mia epolety
i oficerskie naszywki na klapach. Gboko osadzone oczy i kanciasta szczka przydaway
mu charyzmy. Wtem w tyle, w trzecim czy czwartym rzdzie, Katarzyna dostrzega Staszka
Gaczyskiego. By w cywilnym ubraniu, ale musia nalee do brygady. By z partyzantami
w dobrej komitywie. W Katarzyn wstpia nadzieja. Wpatrywaa si w Staszka, wrcz go
hipnotyzowaa wzrokiem, nie da po sobie pozna, e j zna. Nie stan w jej obronie. Nie
powiedzia nawet sowa.
Rekin. Usyszaa gos drugiego wojskowego. By wyszy, z zarostem jak u koza.
Zostaw j. Spodziewa si dziecka.
Przed sob, jak winiw, oddzia prowadzi kilku mczyzn. Na gowie mieli uszanki.
Jeden z nich by tylko w bielinie. Mia zwizane rce, nogi spltane jak u niewolnika.
Mg i, wycznie drobic mae kroki. onierz eskortujcy go co rusz popycha go kolb
od karabinu. Twarz winia przypominaa miazg. Z tej odlegoci Katarzyna nie bya
w stanie rozpozna rysw. Domylia si po zgarbionej sylwetce, sposobie poruszania, e
to nie jej m. Bazyli szedby hardo, wyprostowany jak struna.
Rekin odczyta z powag formuk wyroku i strzeli mczynie w gow, jakby wbija
gwd. Tak postpi jeszcze sze razy wobec pozostaych. Katarzyna nawet na chwil nie
podniosa gowy. Nie wydaa z siebie dwiku. Modlia si, patrzya w las, gdzie ukrya
si jej crka. Na twarzach niektrych zabitych, ktrzy padali u jej stp, na zawsze pozosta
pomiertny grymas niedowierzania. Tych, ktrzy jeszcze si ruszali, nisi rang wojskowi
dobijali kijami, kamieniami, rzadziej strzaem w brzuch. Szkoda im byo amunicji na
prawosawnych wieniakw.
To kacapka. onierz, ktry pilnowa domu Zauskich, wskaza Katarzyn.
Skamaa.
To ruska potwierdzia szybko Szymaska. A jej siostra ukrya si pod chrustem na
moim podwrku. Tam jest! Pokazaa ssiednie zabudowania. W tym momencie Olga
zacza ucieka.
Katarzyna nie moga uwierzy w podo ssiadki. Patrzya Szymaskiej w oczy, czua,
jak nienawi zalewa jej ciao. Dziecko w brzuchu byo wyjtkowo spokojne. Katarzyna
pomylaa, e pewnie udusio si od dymu, strachu i Bg zabra je ju do siebie. Czua
tylko spokj. Bya gotowa umrze.
Niech idzie zdecydowa Bury. Mamy jeszcze duo pracy. W drog.
Nagle pada nieka. Trafia wprost w plecy Rekina. Rozleg si chichot. Wszyscy
zamarli. Katarzyna zauwaya dwch chopcw, ktrzy ukryli si za potem w zabudowaniu
Szymaskich.
Ide, pieronie! krzykna do nich Beata. Bury zmierzy j czujnym spojrzeniem.
Panowie wybaczcie, to tylko dzieci. My katolicy.
Mama! rozlego si z drogi.
W ich stron biego dziecko. Kolejna nieka. Chichot. Rekin unis karabin. Katarzyna
dostrzega ten drobny gest pierwsza. Ruszya w kierunku dziecka. Kiedy biega, wiedziaa
ju, e to nie jest jej Dunia, lecz synek ssiadw, ale nie zdoaa si wycofa. Znalaza si
na linii ognia.
Strza pad nieoczekiwanie. Katarzyna chwycia si za brzuch i padaa powoli.
W ostatniej chwili opara si o ziemi rk i przekrcia na plecy. Nad sob miaa zasnute
dymem niebo. Nie czua zimna. nieg przyjemnie znieczula oparzenia na twarzy, doniach.
By mikki jak nowa pierzyna.
Chopiec nie zdoa do nich dobiec, take pad raniony celnym strzaem. Katarzyna
ktem oka widziaa bro w rku Staszka. Wydawao si, e on take by tym zaskoczony.
Jeden z onierzy natychmiast zabra wieniakowi pistolet. Pozostali rozemieli si,
poklepali Gaczyskiego po plecach.
Dunieczka, mylaa Katarzyna przed mierci, zanim na zawsze zasna, anioem twoim
bd. Pamitaj.
Rozleg si strza z automatu. Stojcy pod potem ludzie padali kolejno. Po zabjstwie
ciarnej i dziecka oddzia musia wyeliminowa wszystkich wiadkw.
Dunia syszaa t seri wystrzaw jak zza szyby. Ukrya si w ziemiance, w sosnowym
modniku, zwinita w kbek. Nie wysza a do rana. Pragna doczy do mamy, ale nie
miaa si si ruszy. Czekaa, a Katarzyna do niej przyjdzie, pocieszy i przytuli.
Popakiwaa cichutko, by nie robi haasu, a w kocu ze zmczenia zasna. Kiedy si
obudzia o wicie, caa skostniaa, ruszya przez pole do domu.
Ich podwrko wycielone byo ludzkimi trupami, ktre zbierano na wozy i ukadano pod
potem. Dunia znalaza Katarzyn. Leaa z boku, z dala od innych martwych cia. Twarz
wpatrzona w niebo. Usta miaa rozchylone, jakby si umiechaa. Dziewczynka uoya si
na niegu obok matki i przytulia do zimnego ciaa.
Pod jaowcem u Mackiewiczw wci wieciy si te jak zoto dynie.
Staszek sta pod brzoz w uroczysku zwanym Pod Paczc Wierzb i czeka na swoj
kolej. Wozacy padali kolejno. Procedura bya prosta i szo sprawnie. Bury odczytywa
wyrok, onierze dobijali wieniakw: kamieniami, drgami, kolbami karabinu. Z rzadka
tracili amunicj na gowy cywili. Kiedy przysza kolej na Bazylego, Bury musia
interweniowa. Wozak walczy jak lew, prawie wyduba oko jednemu z onierzy.
Wreszcie dosta strza w brzuch, a potem rozpatano mu czaszk kolb. Wicej kacap si
nie podnis.
Staszek nie wierzy, e ktokolwiek, choby sam Bg wszechmogcy, zamierza go ocali.
Wie Puchay Stare znajdowaa si w zasigu wzroku. Jej mieszkacy musieli sysze
odgos wystrzaw, jki umierajcych. Mogli widzie resztk oddziau Rajsa i pewnie
widzieli. Nikt nie przyszed furmanom na pomoc. Nikt nie wychyli nosa ze swojej chaty.
Jeszcze godzin temu Staszek osobicie pogbia ziemianki, w ktrych przed wojn
zimoway warzywa mieszkacw pobliskich wsi, a od dzi na wieki spoczn prochy
wozakw. Teraz oparty o opat wpatrywa si w ustawionych w rwny szereg furmanw
i nie by w stanie zmwi choby wersu poegnalnej modlitwy.
Rce mia w pcherzach, sczya si z nich ropa, ktra momentalnie zasklepiaa si na
mrozie w nieadne wzory. Ale nie czu blu. Jakby ni, e to wszystko si dzieje, lecz nie
zdarzao si naprawd. Rozczapierzy palce, odwrci donie grzbietem do dou. Zdziwi
si, bo nic nie rnio tych doni, ktre podaway czasz ksidzu, kiedy wierni stawali do
komunii w oczekiwaniu na hosti, od tych obecnych, na ktrych bya krew niewinnych.
Tego dziecka, do ktrego strzeli przypadkiem i ze strachu. Pierwszy raz mia w rku
pistolet. Po prostu nacisn spust. Chopiec zama si wp, pad twarz do ziemi. Tych
biaoruskich konspiratorw, ktrych dom Staszek wskaza palcem, cho nie mia adnej
pewnoci, e denuncjowali ubecji. I setek osb, ktre zginy przy okazji morderczej
pielgrzymki oddziau Burego po biaoruskich wsiach. Nie tak miao by. Staszek chcia
tylko maego zadouczynienia. Za upokorzenie, jakiego dozna od Mikoaja, ponienie go
przed Olg. Ale brata dziewczyny nie znaleziono. Moe spon ywcem w ktrej ze
stod, a moe, jak pies, ukry si w lenej guszy i przeczeka pogrom.
Staszek chcia teraz ju tylko, by kto to dokoczy. Bo sam nie bdzie w stanie zawiesi
ptli na gazi i woy w ni gowy. Nie wierzy ju w Boga, ojczyzn ani czyjkolwiek
honor. To nie byo bohaterstwo w imi wyszych wartoci, lecz okrutna, bezsensowna
zbrodnia na niewinnych. Tak to widzia.
W oddziale Burego byli katolicy, prawosawni i dwch ydw. Kady z nich walczy
o niepodleg Polsk. Walczyli z komunistami. Mieli szczcie wicie wierzyli w swj
fach. mier wrogom ojczyzny. Polska dla Polakw. Tymi prostymi hasami
usprawiedliwiali swj sadyzm. Mieli Staszka za tchrza, cho fakt czystej krwi
krajana. Choby sami byli pospolitymi kundlami.
Po zakoczonej egzekucji kade z pidziesiciu cia zepchnito kopniakiem do
ziemianek jak worki kartofli. Staszek ju na to nie patrzy. Kucn, duba w ziemi. Jeden
z wozakw upuci kozik, lea teraz ostrzem do gry jak wyrzut sumienia. Czowiek nie
zdy go uy. N by czysty, ostrze byskao w socu. Staszek podnis go i przyjrza
si sowom wypalonym cyrylic na drewnianej rczce: Chleb nasz nasusznyj. Staszek
pomyla, e czowiek zrobi ten n, by kroi nim pieczywo, a nie reza ludzkie ciaa.
I cho mia go ze sob w sytuacji krytycznej, nie potrafi uy do obrony wasnej.
Gaczyski zacisn pi na rkojeci i bez wahania wyci na jednym z drzew
prawosawny krzy. Tak zasta go Bury. Staszek odwrci si gwatownie, zasoni
emblemat ciaem i wymierzy kozik w Rajsa. T nieporadn grob tylko rozbawi
dowdc.
Spalisz to. Bury wcisn Staszkowi w do brudne zawinitko.
Gaczyski natychmiast opuci bro. Wpatrywa si w onierza i wiedzia, e nie jest
w stanie zrobi mu nic zego. Jednak chcia y. Za wszelk cen. Mundur Burego
poznaczony by malekimi kropkami krwi. Gdzieniegdzie zna byo fragmenty mzgu,
wosw ofiar. Rajs otrzepa si jak z okruchw chleba po niadaniu, poprawi
przekrzywion czapk. Orzeek znw znalaz si we waciwej pozycji. Kto poda mu
weniany paszcz, odpali papierosa. Bury wydmucha dym nosem i doda:
Nigdy nikomu nie powiesz, co tu zaszo.
Tak jest odpar automatycznie Staszek i rozejrza si szczerze zdziwiony, e nie
podzieli losu furmanw. Chcia spyta, dlaczego go oszczdzili, ale nie zdy.
To krew przelana za ojczyzn. Bdzie ci wybaczone.
Bd milcza zapewni Gaczyski.
Powiniene przyzna Bury. Kady z nas widzia, jak pada to dziecko. To nie byo
potrzebne. Ale kady z nas ma na koncie tak ofiar. To jest wojna.
Potem Staszek wskaza im drog bezpiecznego odwrotu przez las. Patrzy, jak
odjedaj nieniepokojeni przez oddzia pocigowy czy choby milicj. Kiedy zniknli za
horyzontem, rozpali ognisko i zajrza do paczki owinitej haftowan w biaoruski wzr
makatk. Wysypa do ognia dokumenty zamordowanych wozakw. W caoci spon tylko
jeden Zauskiego. Reszt Staszek wycign w ostatniej chwili. Byy tylko nadpalone na
okadkach. Owin je ponownie w rcznik razem z noem jednego z Biaorusinw. Ruszy
na piechot do swojej wsi. Czu, jak zawinitko pali go w pier, ale si nie zatrzyma.
Maszerowa dwa dni. Spa w lesie. Poza niegiem nie mia nic w ustach, ale nie czu
godu. Kiedy dotar do wioski, zasta pogorzelisko. W ssiedniej osadzie ludzie otoczyli go
koem, jeden przez drugiego zaczli opowiada, co si stao. W szpalerze pogorzelcw
dostrzeg Mikoaja Nesteruka. Chopak odwrci gow na jego widok.
Matce Staszek powiedzia, e Bury puci go wolno jeszcze przed uprowadzeniem
wozakw. Skama, e dowdca 3. Wileskiej Brygady pamita jego ojca z frontu.
Pakaa, syszc o bohaterskich czynach swojego ma, ale zakazaa komukolwiek o tym
opowiada.
To jest teraz le widziane wyjania.
Tydzie pniej Staszek uczestniczy w tajnej wsplnej mszy katolikw
i prawosawnych ku pamici cywili polegych w okolicach Hajnwki. Wadze miasta
zapewniy pomoc ofiarom pogromu. Staszka poklepywano po plecach, poniewa jako
jeden z niewielu mczyzn z okolic Zauskich pogrom przey. Garstk dzieci i kobiet,
ktre rwnie ocalay, a byy spadkobiercami ziemi uprawnej, przesiedlono do ssiednich
miejscowoci. Ludzie pomogli im si odbudowa. Niektrzy, w tym Staszek, wyjechali do
miasta. Dostali zatrudnienie w hajnowskim tartaku. Wozakw nikt nie szuka. Nikt o nich
nie mwi. Staszek te stara si zapomnie o egzekucji pod Puchaami.
Ziemianka, w ktrej mieszka z matk, zarosa traw tego samego lata. Sigaa
Staszkowi do kostek, kiedy Aniela Bondaruk, crka dyrektora szkoy w Hajnwce,
podesza do niego na partyjnej uroczystoci i szepna, e gdyby mia ochot, mogliby
kiedy pj do lodziarni na Buczka. Staszek chcia. Nastpna niedziela miaa by upalna.
I taka bya. Anieli nie przeszkadza nikczemny wzrost Gaczyskiego ani jego kaprawe oko.
Oddzia pocigowy wyruszy za oddziaem Burego dopiero pod koniec marca. Dowdc
i kilku najwierniejszych kompanw, w tym Rekina, Urzd Bezpieczestwa zatrzyma na
poudniu Polski dwa lata pniej, w listopadzie. Staszek by ju wtedy kierownikiem hali
liciastej w hajnowskim tartaku. Mia pod sob siedemdziesiciu robotnikw z pobliskich
wsi, ktrym osobicie pomg w zatrudnieniu. Byli mu wdziczni i na kade imieniny
przynosili mu gorzak, ktr wypija samotnie po robocie. Kilka miesicy pniej
przeprowadzili si z Aniel do mieszkania subowego w hajnowskich czworakach. Zdy
dokoczy remont mieszkania, zanim urodzi mu si syn. Dali mu na imi Piotr. Te
zaproponowa, by wnuk nosi jego nazwisko. Byo biaoruskie, a to w tych stronach
uchodzio za lepiej widziane. Staszek nie mia nic przeciwko temu. Rok pniej znikno
ju z ich izby palenisko zastpione przez centralny piec kaflowy. Na tamte czasy by to
prawdziwy luksus.
Kiedy Piotrek szed do szkoy, w nowej edycji wydawnictw kartograficznych nie
uwzgldniono ju wsi Zauskie. Resztki domw po pogorzelcach ludzie rozebrali na opa,
ocaleni za z pogromu mieszkacy osady zaludnili ssiednie wsie. W miejscu Zauskich
zostaa tylko ubita ziemia.
 Hajnwka, 2014

Szli tyralier w trzymetrowych odstpach. Rozgarniali chaszcze, leny gszcz.

Wikszo miaa w rkach potne latarki. Kto mg, przytarga do lasu agregaty. Na
polanach byo widno jak w dzie. Zgupiae zwierzta przemykay im przed stopami. Kilku
pijanych weselnikw cudem unikno poturbowania przez olepione stado osi.
Policja rozgonia tum, zapobiegajc panice. Poza ochotnikami wezwano druyn
alarmow z wojewdzkiej. Dostali te wsparcie z ssiedniego powiatu. Do akcji
poszukiwawczej wczyli si straacy, harcerze i wszyscy chtni uczestnicy biesiady.
Ludzie od fajerwerkw wypuszczali race, by rozjani ciemno. Po dziewczynie nie byo
ladu.
Do witu Jagielloskie opustoszay. Ludzie rozeszli si do domw.
Wracajce do bazy patrole w okolicy Czerlonki znaleli porzucone niebieskie uno.
Prawa przednia szyba bya stuczona. Tapicerka fotela pasaera zbryzgana krwi. Na
pododze lea weselny strj panny modej.
JahJah od razu rozpozna auto. Naleao do profilerki, ktr wczoraj wypuci
z komendy z dokumentem zastpczym, by moga dojecha do hotelu. Zasznurowa usta.
Chwil potem przez krtkofalwk dosta wezwanie. Kilka kilometrw dalej znaleli
przywizan do drzewa nieprzytomn kobiet. Bya poturbowana, zakneblowana, w samej
bielinie. Ale ya. Zakadano, e moga by naocznym wiadkiem uprowadzenia. JahJah
nakaza nie przerywa poszukiwa, sam za natychmiast ruszy do szpitala. Kiedy do niego
dociera, zadzwonia Romanowska.
Mamy okularnika.
Aresztowaa go?
Pamitasz wz, ktry w dziewidziesitym dziewitym zagin wraz z arys
Szafran?
T Biaorusink? Drug kobiet Bondaruka?
Samochd jest teraz czarny. Ma zdjte blachy. Ale technicy zabezpieczyli pod
wycik drzwi stare lady po postrzale. Kaliber si zgadza.
Wezwij wojewdzk.
Ju do nich dzwoniam. Wysyaj do nas specjaln ekip.
Piotr sta przy oknie, obserwujc wschd soca, kiedy gosposia zaanonsowaa przybycie
teciowej. Tej nocy wieo upieczony m nie zmruy oka. Kwadrans temu przebra si
w ty sweter i materiaowe spodnie. Pod oczami mia sine podkwki. W jedn noc
postarza si o dziesi lat.
Wrci powiedziaa zamiast powitania Boena.
Wskaza jej fotel. Klapna na niego zrezygnowana. Taftowa suknia bya zgnieciona
i brudna. Kobieta nie miaa czasu si przebra. Braa udzia w poszukiwaniach a do teraz.
Rzuci jej drelichow bluz z firmowym logo piy tarczowej i choinki, jak dostawali jego
pracownicy na cince jako odzie robocz. Woya j z ulg, zamek zapia a pod szyj.
Mimo to nadal draa. Poda jej stary kraciasty koc. Okrya si nim szczelnie.
Herbaty?
Pokrcia gow.
Wrci sama lub przyprowadz j si. Chopcy ich znajd zapewnia ponownie.
Usiad naprzeciwko. Skin na gosposi. Podaa parujcy czajnik i konfitur. Woy
sobie do napoju kilka yeczek. Miesza dokadnie.
Nie tak si umawialimy.
Pochylia gow.
Wiem, e to nie twoja wina. Przesun filiank w jej kierunku. Zmarza. Dobrze
ci zrobi.
Spojrzaa na niego z wdzicznoci, ale odwrci si do okna.
Ziemi moesz zachowa powiedzia. Pienidze te. Jednak pozostae punkty
naszej umowy s ju nieaktualne.
Boena ykna herbaty. Wrztek parzy jej usta.
Znajd j. A ludzie zapomn.
Ja nie zapominam przerwa jej. Nie musi ze mn y, skoro tego nie chce.
Wystarczyo powiedzie. Nie zmuszaem jej do lubu.
Mwi spokojnie, dobitnie. Tonem nieznoszcym sprzeciwu. Boena nie miaa si
odezwa.
Ogo, e wyznaczyem nagrod. Pidziesit tysicy, jeli znajdzie si ywa. Ty
zapacisz. Z gotwki, ktr ci daem. Jeli pojawi si do jutra rana, rozmwi si z ni.
Bdzie moga odej z twarz. Pienidze zabierzesz. Zatrzyma si. Take sobie nala
filiank herbaty. Widziaa, jak dr mu rce. Sobie nie posodzi. Upi yk gorzkiego
wrztku i dokoczy: Martwa nie jest dla mnie nic warta.
Boena zawiesia na nim czujne spojrzenie.
Martwa?
 Prosiem tylko o lojalno. Wiernoci nie chciaem. Moga mie ciastko i zje
ciastko. Dokonaa wyboru. Wystawia mnie na pomiewisko, wic nie bdziemy ju
maestwem.
Boena odstawia filiank na spodek. Dolna warga jej draa. Oczy niebezpiecznie si
zaszkliy.
Co jej zrobie?
Moesz i rozkaza. Przed nami dugi dzie.
Kiedy wysza, wycign si na tapczanie i przykry z gow tym samym kocem, ktrym
przed chwil okrywaa si matka Iwony. Tylko bose stopy wystaway mu a po brzeg
spodni. Nie zamierza spa. Myla. Lea tak z otwartymi oczami przez dobr godzin.
Potem wsta, wszed gwnym wejciem do garau. Jego trzy nowiutkie samochody stay na
swoich miejscach. Czwarte, w gbi hali, ktre jako jedyne miao oddzielny wyjazd, byo
puste. Na samym rodku zostaa tylko tusta plama. Ukucn, roztar substancj i powcha.
Olej lub pyn hamulcowy. Obejrza podjazd. Kierowca musia rusza z impetem, bo na
podou wida byo wyrane lady opon. Podszed do drzwi. Kdka bya przepiowana.
Zdj j i schowa do kieszeni. Zaoy now, w peni sprawn. Potem wrci do domu,
zwolni gosposi, dajc jej sowit odpraw, i pojecha do tartaku. Cho w zakadzie nie
byo ywej duszy, mia ochot popracowa. Po drodze wykona kilka telefonw. Jednym
z waniejszych byo wezwanie notariusza.
Chc zmieni testament owiadczy, ostrzc siekier. Prosz zarezerwowa kilka
godzin. Niech pan przyjedzie sam. adnych wiadkw. I prosz wzi wszystkie piecztki.
Potem wszed do drewutni i rba drwa, a opad z si.
Gips by zaoony, ale kazali jej lee. Przewietlili j, opatrzyli rany na gowie. Nie byo
tak le, jak si spodziewaa. Kto przywiz jej rzeczy. Walizka bya otwarta, komputer
cay. Sprawdzia haso. Nikt go nie wcza. Przebieraa si wanie ze szpitalnej piamy,
kiedy do drzwi zastukaa pielgniarka.
Zmierz pani cinienie.
Czuj si dobrze fukna Sasza, z trudem wcigajc dinsy. Nie bya w stanie ich
zapi. Miaa tylko jedn sprawn rk. Kobieta podesza i jej pomoga.
W walizce powinnam mie jaki grzebie. Moe mi pani poda?
Kobieta usunie przetrzsna jej dobytek.
Moe w kosmetyczce podsuna Zauska.
Nie wolno pani jeszcze opuci szpitala zastrzega pielgniarka. Miaa pani
wstrznienie mzgu. Powinna pani zosta u nas na obserwacji.
Sasza j zignorowaa. Sprawn rk rozpltywaa skrcone wosy. Wreszcie
pielgniarka znalaza w bocznej kieszeni walizki grzebie z zakrcon na nim gumk
zdobion krysztaowym jednorocem. Sasza poczua dawienie w gardle. Chciaa jak
najszybciej zadzwoni do crki.
Policja chce pani przesucha. Zaraz bd poinformowaa Zausk pielgniarka,
czeszc jej wosy.
Prosiabym, eby zrobia mi pani kucyk jkna Sasza.
Nagle poczua si sabo. Opada na ko.
Pielgniarka przyoya jej do do czoa.
Jest pani rozpalona. Dam co przeciwblowego.
Podniosa kodr. Wygadzia przecierado.
Prosz si pooy polecia.
Sasza nie miaa si si rozbiera. Pooya si, tak jak staa. Zamkna oczy. Zdawao
si jej, e tylko na chwil, ale kiedy je otworzya, za oknem ju zmierzchao. W drzwiach
staa kobieta. Rozpoznaa krtko ostrzyon towarzyszk policjanta z wesela. Za ni sta
funkcjonariusz w mundurze. Ten sam, ktrego syn Frankowskiego wysya po koc.
Nadkomisarz Krystyna Romanowska przedstawia si komendantka. Jak si pani
czuje?
W ogle si nie czuj mrukna Sasza. Nie miaa nawet si zgrywa twardzielki.
Domylam si, ale nam zaley na czasie. Musimy pomwi.
Zauska skina tylko gow. Rozumiaa sytuacj. Uniosa si na zdrowym ramieniu.
Bya gotowa do przesuchania.
Nie widziaam jego twarzy powiedziaa. A to, co zaszo, streciam policjantowi
w karetce. Licz, e pomogam.
Przekaza mi kade pani sowo potwierdzia Romanowska i wskazaa stojcego
obok modego policjanta. To starszy aspirant Karol Supryczyski, nasz rysownik.
Zlecenie z wojewdzkiej. Zna pani procedury. Wiem, e go pani nie rozpozna, ale musimy
mie to na papierze.
Sasza pooya zdrow do na czole. Sama prosia si o kopoty. A kto szuka guza, ten
go znajdzie. Dzi rano powinna bya by na strzelnicy w Gdasku. Cay dzie przespaa.
Nie zawiadomia Ducha. Nie daa znaku ycia. Pomyl, e stchrzya. Bya na siebie
wcieka.
Szczupy, metr osiemdziesit. Czarna kominiarka. Ludowe przebranie. Rkawice
motocyklowe powtrzya wczeniejsze zeznania.
Rysownik podawa jej kolejne modele twarzy. Nie bya w stanie wybra. Pod
kominiark mg si ukrywa kady. Bardzo dokadnie opisaa oczy mczyzny, cho
wiedziaa, e ten szczeg na niewiele przyda si ledczym.
Jasne, chyba zielone, jeli nie mia kontaktw. Biae rzsy, pewnie blondyn. Wtpi,
by byy pomalowane.
Wygldao na to, e profilerka nie jest najlepszym wiadkiem. Niestety jedynym. Bd
j teraz drczyli przez cay czas trwania dochodzenia.
Drugiego napastnika nie widziaam zapewnia. Zaatakowa mnie od tyu. Musia
by sabszy i duo niszy ode mnie. Za pierwszym razem trafi mnie niecelnie. Dopiero
kiedy si pochyliam, dostaam w skro. Tak mi si wydaje, e to moga by kobieta.
W szpilkach.
Kobieta? Romanowska zanotowaa w notesie i podniosa gow. Co
konkretniejszego?
Raczej drobna. Postukaa w gips. Wbia mi obcas w do. Tak wtedy pomylaam.
Nie bya zbyt cika.
A auto?
Czarny mercedes. Nie nowy, ale w dobrym stanie.
Model zwany okularnikiem odczytaa policjantka z protokou. Jest pani pewna?
Sasza potwierdzia.
Charakterystyczne wiata. Jecha na wczonych, kiedy ciga t ma. Numerw
rejestracyjnych nie zanotowaam.
Bo ich nie mia. Romanowska si umiechna.
Sasza zmarszczya brwi.
Nie zwrciam uwagi. To wszystko trwao moe dziesi minut.
 Zabezpieczylimy ten wz. Miska olejowa mu posza. Dlatego si zatrzyma.
Romanowska odprawia rysownika. Sama jednak nie ruszaa si z miejsca. Sasza
wpatrywaa si w komendantk w napiciu.
Co pani tak naprawd do nas sprowadza?
Profilerka si zawahaa.
Sprawa prywatna skwitowaa. O tej porze miaam by w Gdasku i witowa
powoanie do suby. Ale wyglda na to, e, jak zwykle, siedz po kolana w gwnie.
Romanowska zachowaa twarz szachisty. Zamkna notes, zerkna na zegarek.
Czy sdzi pani, e ten napastnik mg by dojrzay? Bardzo dojrzay? Na przykad
przekroczy szedziesitk?
Wtpi profilerka natychmiast zaprzeczya. By silny, dobrze zbudowany. Przez
cienk koszul czuam solidny biceps. Sdz, e mia gra trzydzieci, czterdzieci lat.
Pewnoci nie mam. By przecie zamaskowany. Sasza opada na poduszk. Czua si
wyczerpana. Ale nie sdz, eby to by zazdrosny maonek, jeli to pani sugeruje.
Widziaam Bondaruka, czy jak on si tam nazywa, z bliska. Przez godzin siedzielimy przy
jednym stoliku w Lenym Dworku.
Romanowska zmarszczya czoo.
Przypadkowe spotkanie wyjania Sasza. W sobot, okoo pitnastej. Koczyam
obiad, kiedy przyszed si upi. Rozmawialimy chwil. Chyba by w depresji. Nie
wyglda na szczliwego nowoeca. Raczej jakby szykowa si na pogrzeb. Ale zaprosi
mnie na swj lub. Odmwiam. Nie miaam wtedy pojcia, e trafi w te okolice.
W ogle nie wiedziaam wtedy, kim ten facet jest.
To nie mg by on? Komendantka z trudem maskowaa ekscytacj.
Tego nie powiedziaam odpara szybko Sasza. Ostatecznie mog stwierdzi przy
okazaniu. Jeliby si zgodzi na wizj lokaln. Sama pani wie. Mam zawroty gowy. Myl,
e mog nie pamita wszystkiego. Jeli co mi si przypomni, dam zna.
I tak bdziemy musieli przesucha pani jeszcze raz.
Wiem. Sasza zmarkotniaa.
Czekamy teraz na ekip z wojewdzkiej. Do tego czasu badamy spraw naszym
zespoem. A dziewczyna?
Nie jestem pewna, czy to bya kobieta sprostowaa Sasza. Mg to by te drobny
mczyzna, duo niszy ode mnie. Kiedy wbi mi to co w do, pomylaam, e to szpilka.
Obcas poprawia si. Ale teraz sama ju nie wiem, dlaczego mi to przyszo do gowy.
Moe takie babskie mylenie. Zastanowi si jeszcze.
Chodzio mi o Iwon Bejnar. Obecn on Bondaruka. Nie wsppracowaa
z porywaczem? Nie graa?
 W adnym wypadku zaprzeczya Sasza zdecydowanie. Bya przeraona. Wpada
w histeri.
Ma pani pozwolenie na bro?
Nie przy sobie. Sasza spucia wzrok. Nie mam przy sobie adnych dokumentw,
ale to chyba ju pani wie. Znalelicie moe t Dank z Ciszyni?
Pracujemy nad tym odpowiedziaa komendantka. Nie daa si zbi z tropu. Ta bro
nie jest na pani zarejestrowana.
Znalelicie j?
Potwierdzenie.
Starto z niej odciski palcw. Kto j dokadnie wypucowa i zostawi w skrytce pani
auta.
Sasza pochylia gow i przyznaa si:
Dostaam t berett przed wyjazdem od kolegi z wydziau. S na to papiery. Zaraz do
niego zadzwoni. Wiem, e to wszystko wyglda dziwnie, ale niech mi pani wierzy, na
wszystko dostarcz dokumenty.
Niech pani to zrobi jak najszybciej. Jak przyjad z wojewdzkiej, musimy mie
w papierach czysto. Do tego czasu daj pani mj osobisty kredyt zaufania. Ale nie wiem,
na jak dugo wystarczy umiechna si.
Obie wiedziay, e nad Sasz zawis wanie miecz Damoklesa. Gdyby wyszo na jaw,
e Zauska posuguje si niezarejestrowanym pistoletem, adna komenda ju jej oficjalnie
nie zatrudni. Romanowska odebraa jej resztk nadziei.
W pani torbie bya te amunicja. Pasuje do tego modelu. Swoj drog, adny drobiazg.
Na niej s odciski.
Sasza przemilczaa komplement. Sdzia, e jest w kopotach, ale okazao si, e to
dopiero wierzchoek gry lodowej.
Moje potwierdzia. Nie musi pani oddawa do badania.
W napiciu czekaa na cig dalszy. Byo jej ju wszystko jedno. Tymczasem
Romanowska wstaa. Bya gotowa do wyjcia. Sasza si zdziwia. To przesuchanie byo
popieszne, niedbae. Jakby policjantka jedynie j sondowaa.
Na razie to wszystko. Dzikuj.
To znaczy, e mog wraca do domu?
Szpital raczej pani nie wypuci. Ale jeliby si tak zdarzyo, mamy pani dane.
Nadkomisarz Duchnowski dzi potwierdzi wszystkie dokumenty. Nie mam zastrzee.
Zapewni, e najpniej jutro rano przyjedzie, by zabra pani do domu.
Zawiadomilicie go? Wie o wszystkim?
 Romanowska potwierdzia skinieniem i umiechna si pobaliwie.
Nie o wszystkim. Tylko o dokumentach i broni. To on poprosi mnie o t przysug.
Rozejrzaa si czujnie, ale nawet korytarz by pusty. Pooya na stoliku szar kopert.
Kiedy metal dotkn blatu, usyszay ciche stuknicie, a potem odgos przesypujcych si
nabojw.
Lepiej bdzie, jeli to pani dobrze schowa. Papierw nie zniszczyam. Na razie.
Sasza w tym momencie zrozumiaa, e ma w niej sprzymierzeca. Ona jakby te j
polubia, cho oczywicie nie moga tego okaza oficjalnie.
Zataiam te, e jedzia pani bez dokumentw powiedziaa. I oczywicie nie
wszczam dochodzenia w sprawie beretty, cho powinnam, bo pady z niej trzy strzay.
Trzy? zdziwia si Sasza. Zamylia si, a potem dodaa: Zaadowaam tylko dwa
naboje. Tylko tyle zdoaam wyszpera w torbie.
Jest pani pewna?
Cakowicie.
Komendantka chwil trawia now informacj. Cisz przerwaa Sasza.
Dlaczego zostawili pistolet?
Te si nad tym zastanawiaam przyznaa Romanowska. Zobaczymy, co wyka
ogldziny samochodu. Pani auto musi u nas zosta. Technicy przy nim pracuj. Jeli ludzie
z wojewdzkiej bd mieli wtpliwoci, sprbuj to jako przecign.
A co z broni? Pady przecie strzay. Jak to bdzie wygldao w aktach?
Balistyk zbada pistolet. Jest ju wstpna opinia powiedziaa. Na razie
wpisalimy, e narzdzia zbrodni nie znaleziono. Dla pani dobra. Licz, e ma pani jednak
czyste intencje.
Jestem pani duniczk.
Romanowska skina gow. Zerkna na zegarek.
Tak mi si wydaje. Ale w razie zwrotu w ledztwie mam na pani wszystkie kwity
rozemiaa si, cho Sasza wyczua, e art by podszyty szantaem. Nie skomentowaa
tego. Czua ulg, ale i niepokj. Tymczasem Romanowska cigna: I cho mi przykro, to
jednak ciesz si, e wanie pani jest wiadkiem w tej sprawie.
Ja mniej mrukna Sasza i spojrzaa pytajco na Romanowsk, ktra znw bya
oficjalna. Dlaczego pani mi pomaga?
Komendantka si sposzya. Jakby nie bya przygotowana na tak zadane pytanie. Chciaa
powiedzie, e potrzebuj jej pomocy, profilu, ale rozmylia si. Nie moga jeszcze tego
przyzna.
Wszystko w swoim czasie odpara. Szkoda, e zapamita pani wizyt u nas tak
haniebnie.
Sasza trafnie odczytaa, e Romanowska wymigaa si od odpowiedzi. Sprbowaa si
umiechn. Warga j zapieka.
Te auj. Jakby co, jestem do dyspozycji zaoferowaa. Gratis.
Romanowska obejrzaa portret pamiciowy naszkicowany przez Supryczyskiego
i cmokna niezadowolona. Nikt go nie rozpozna. Bya pewna. Znw maj uprowadzenie
widmo. Jak przed laty, kiedy zaczynaa w policji.
Bd pamitaa rzucia niby od niechcenia. Prosz o siebie bardziej dba. Widz,
e kopoty pani lubi.
Co w tym jest.
Komendantka znw zrobia jak notatk w subowym notesie, a potem wydara kartk
i pooya j na stoliku przy ku Saszy.
ukasz Polak, pensjonariusz dyrektora Saczki, ktrego pani szuka, mieszka pod tym
adresem. Zatrzymaa si przy drzwiach. A ten numer to moja prywatna komrka. Jeli
nastpnym razem popadnie pani w pierepaki, prosz przychodzi od razu do mnie.
Pierepaki? powtrzya profilerka.
W razie kopotw kobieta zawsze lepiej dogada si z kobiet. Oszczdzi nam pani
wielu kwitw do wypenienia, a potem zniszczenia. Ruszya do wyjcia.
Profilerka rzucia okiem na karteluszek. Trzeciego Maja 18/4. Przejedaa t ulic
wielokrotnie. Poczua, jak stres odpuszcza. Chwycia telefon i wybraa numer do matki.
Babcia nie moe teraz rozmawia, ale moesz zadzwoni pniej na poczcie
gosowej usyszaa gos Karoliny.
Opada na poduszk. Zgniota cenny kawaek papieru do rozmiaru nieduej kulki
i wrzucia do szuflady. Kilka minut pniej znw spaa.
Ziemia bya wieo udeptana. Co kilkadziesit centymetrw z morza modej trawy
przewityway wyspy czarnej gleby. Wandale znw rozkopali symboliczn mogi, ale tym
razem nie zabrali krzya. Lea w krzakach. Brakowao jedynie prawosawnej poprzeczki.
Dunia Orzechowska chwycia kamie i podpierajc si na wystruganym wasnorcznie
kosturze, wbijaa go w ziemi dotd, a poczua, e opar si o co twardego. Wtedy
uklka, a raczej opada na kolana, ciko dyszc z wysiku. Dugo modlia si o spokj
lecych tu ofiar. Odmwia akafist i pokonia si, trzykrotnie dotykajc czoem ziemi.
Z trudem si podniosa, otrzepaa achmany. Krcio j w kociach niezalenie od pogody.
Do domu miaa dobrych kilka kilometrw. Lasem byoby szybciej i nie baa si, e
zabdzi. Wychowaa si w tych okolicach. Kady centymetr tej ziemi znaa jak wasn
kiesze, ale od miesica nie padao i wiedziaa, e na pyszczynach ugrznie po kolana.
Dlatego wybraa okrn drog wzdu szosy. Po cichu liczya na jak okazj. Jeli nikt
si nie zatrzyma, dotrze do domu dopiero po zmroku.
Kiedy bya ju na szosie, drog zajecha jej nowiutki dostawczak zakadw misnych.
Odsuna si na pobocze, zasonia twarz chust. Z auta wysiad mczyzna z dekad
starszy od niej, ale wygldali na rwienikw. W ostatnim czasie Dunia schuda i zmienia
si w staruch, podczas gdy on tylko przybra na wadze. Nesteruk podszed, chwyci j pod
rami.
Wsiadaj, Dunieczko powiedzia i otworzy drzwi auta. Dunia rozpoznaa kobiet
siedzc za kierownic. Boena Bejnar skonia si staruszce, ale ta jej nie odpowiedziaa.
Kury musz nakarmi. Pokrcia gow. Psy same od rana siedz.
Podwieziemy ci.
Nie chc pobrudzi wam siedze odpara i opierajc si na lasce, powloka wzdu
jezdni.
Mikoaj szed za ni o krok. Nic wicej nie powiedzia. Boena zamkna drzwi po
stronie pasaera i te ruszya wolno za nimi. Z daleka wygldali jak niewielki kondukt.
Nagle Dunia zatrzymaa si i zwrcia do Mikoaja:
Czego ona chce?
Pochyli gow. Wycign jedwabn wstk. Boena staa w bezpiecznej odlegoci.
Syszaa kade ich sowo.
Dziewczyna jej zagina. Twj chopak j porwa.
Dunia pierwszy raz wykazaa zainteresowanie.
Crka? Wskazaa Boen palcem. To jej crka?
Mikoaj potwierdzi.
Obiecaem, e zapytam. Zawiesi gos. Gdzie Jurek j ukry?
Nie widziaam syna od zimy. By przez tydzie, jak go wypucili z aresztu. Potem, jak
zwykle, chodzi swoimi drogami. Czasem w nocy przyjeda. Motor stawia w drewutni.
Syszaam odgos silnika, ale do domu nigdy nie wchodzi. Rano ju go nie byo. Wstydzi
si tego aresztu, jakbym ja ycia nie znaa objania po biaorusku.
Mikoaj wpatrywa si w ni, czeka. Nie dodaa nic wicej.
A moe by si pomodlia?
Przecie ona nie wierzy prychna Dunia, ale wzia wstk. Zacza mrucze pod
nosem modlitw w staro-cerkiewno-sowiaskim. Brzmiao jak zaklcia. Nagle przerwaa.
Pokrcia gow.
Co to znaczy?
Nic nie czuj. Ostatnio czasem tak jest. Kocz si zaartowaa, ale na twarzy nie
pojawi si nawet cie umiechu.
Mikoaj dotkn jej ramienia, przycign do siebie. Nie daa si przytuli. Stali oboje
schyleni. Dwjka staruszkw, ktrzy wiedz, e mier jest bliej ni dalej.
Jak mnie znalaze, wujku?
Dzi rocznica ich mierci, Dunieczko. Wzruszy ramionami. Nie musiaem szuka.
Przecie co roku tutaj przychodzisz.
Kto znw wyrwa krzy poskarya si.
Im ju wszystko jedno! Machn rk z wyrzutem. Ale widzc jej min, doda:
Zajm si tym.
Nie trzeba. Bg ich osdzi.
Pom poprosi. Ta dziewczyna niewinna. Matka chce tylko wiedzie, czy nic jej
nie jest.
Poda kobiecie zdjcie Iwony i zielony grzebie z uamanym zbem. Bya na nim garstka
czarnych wosw.
Tyle po niej zostao. I wstki.
Dunia rzucia okiem na fotografi. Byo to zdjcie z dowodu osobistego. Iwona miaa na
nim osiemnacie lat. Nosia wtedy dugie wosy, ciemna grzywka koczya si nad
brwiami. Uwag przykuwao skupione spojrzenie.
Krasawica pochwalia szczerze Dunia. I zaraz zmarszczya czoo. Co mj syn ma
z ni wsplnego?
Nic nie wiesz? zdziwi si Mikoaj. Mwi, e z nim ucieka z wesela Pieki.
Ludzie ich widzieli. Poturbowa jak przyjezdn. Musieli si gdzie ukry.
Trzeba byo tak od razu.
Odesza w gb lasu, przymkna oczy. Mikoaj pozosta kilka krokw dalej. Da znak
Boenie, by wrcia do auta i wyczya silnik. Dunia zacza szepta pod nosem sowa
prawosawnych modlitw. Nie przerwaa nawet wtedy, gdy z trbieniem mino ich pdzce
szos auto. Nagle zamilka i szybkim krokiem ruszya wzdu drogi. Wtedy z auta wysiada
Boena. Podbiega do Mikoaja.
Co powiedziaa?
Nic odpar. Zdawa si zasmucony. Zdj czapk z gowy, przyoy j do piersi.
Przeegna si.
Niech pan j zapyta! Boena chwycia si poy jego kurtki. Prosz, niech pan z ni
pomwi. Co to moe znaczy?
Rzucia si za staruszk.
Nie yje? krzyczaa rozpaczliwie. A potem szarpna, omal Duni nie przewrcia.
Powiedz mi, prosz. Niech pani mi powie, e to nieprawda.
Mikoaj zagarn Boen ramieniem. Prbowa j uspokoi. Wreszcie usadowi
zrozpaczon matk w wozie, a potem sam dogoni Duni.
Niech ona tu nie wraca, Kola powiedziaa, zanim Mikoaj o cokolwiek spyta.
Powinna si ukry lub wyjecha na zawsze. Tak jej powiedz, jeli j spotkasz.
Mikoaj pochyli gow. Chwyci ylast i brudn do Duni, a potem przycisn j do
warg. Kiedy podnis gow, oczy mia szkliste.
Boena nie syszaa sw szeptunki, ale zrozumiaa w jednej chwili. Zaniosa si
gonym szlochem.
Ona kamie! rozpaczaa. To nieprawda. Ona nie moe tego wiedzie!
Mikoaj ju si nie odezwa. Wtedy Dunia zatrzymaa si i zwrcia do matki. Bya
zimna, konkretna.
To twoja wina wysyczaa. Oddaa mu j na poarcie.
Jej sowa zabrzmiay jak kltwa. Boena natychmiast umilka.
Ja nie wiedziaam jkna. Chciaam, eby nigdy nie bya biedna jak ja.
Dunia rozwina do. Jej wntrze byo zaskakujco czyste i delikatne. Na samym
rodku lea kbek czarnych wosw, ktry szeptunka zdja z grzebienia zaginionej
dziewczyny.
Ty nie wierzysz stwierdzia. Ty w nic nie wierzysz. Ale twoja crka jest ju
spokojna i szczliwa, bo z dala od ciebie. Ale ty nie bdziesz. Przeklinam ci za
wszystkie krzywdy, jakie uczynia temu dziecku. Bdziesz niosa ten ciar do koca
swych dni.
Spluna na traw, odwrcia si i posza w swoj stron. Kawaek dalej, na poboczu,
znalaza brzozowy drg. Rozpoznaa podprk krzya ze zbiorowej mogiy. Wandal
dopiero tutaj wyrzuci go z okna samochodu. Podniosa kawaek drewna i schowaa do
worka na plecach. Zamierzaa spali go razem z kakiem wosw zaginionej dziewczyny
i jej fotografi.
 Doman! Romanowska zerwaa si krzesa i rzucia w ramiona wysokiego bruneta
w skrzanej pilotce, ktrego obstpili teraz funkcjonariusze powiatowej jednostki.
Komendantka wiedziaa, e wojewdzka oddelegowaa do sprawy specjaln ekip.
Rano dyurny powiadomi j, e dwch policjantw jest ju w drodze. Nie spodziewaa
si jednak tak miej niespodzianki. Ciar spad jej z serca, kiedy w drzwiach komendy
zobaczya starego przyjaciela. Nadkomisarz Tomasz Doman Domaski, hajnowianin,
pracowa w Biaymstoku zaledwie kilka lat. Ostatni raz Romanowska widziaa go
w telewizji, kiedy we wsppracy z profilerem z Katowic rozwiza spraw zabjstw
dzieci na biaostockich Dziesicinach.
Policjant rwnie rozpromieni si na widok Krystyny. Kiedy si witali, a podnis j
do gry. W przelocie zapaa zazdrosne spojrzenie JahJahy. Poczua dzik satysfakcj.
Kiedy Doman i JahJah byli partnerami. Frankowski mia wobec Domana dug
wdzicznoci: Tomasz zapa JahJah na drobnej lewinie, ale nie ujawni przyjcia
apwki szefom. Pomg mu si wymiga ze sprawy, wyczyci papiery. Doda, e zrobi to
tylko ze wzgldu na Kryk i Baeja, eby nie musieli si za JahJah wstydzi. Do dzi
Romanowska nie wiedziaa, e JahJah w przeszoci dziaa czasem poza prawem. A teraz,
kiedy zostaa komendantk, ta wiedza mogaby mu bardzo zaszkodzi. JahJah by pewien,
e Doman go nie wyda, ale mimo to wola dmucha na zimne. Zawsze traktowa wic
Domana z respektem i nie prowokowa nawet do utarczek sownych, jak to mia
w zwyczaju z innymi, take z Biaegostoku. I tym razem, ku zdziwieniu Krystyny, dyskretnie
si wycofa z gabinetu, zamykajc za Domanem drzwi.
Jak Liliana? spytaa Romanowska, gdy zapaa znw twardy grunt pod nogami.
Ma termin na sierpie odpar z dum nadkomisarz Tomasz Domaski. Latam po
ledzie i ciastka na zmian. Etap korniszonw mamy za sob.
Po trzech babskich strzaach pierwszy chopak w rodzie Domaskich. Duma, co?
Z umiechem pocigna przyjaciela do swojego gabinetu. JahJah nie odway si pj za
nimi. Ju nie chojraczysz, mam nadziej?
Gupoty wywietrzay mi z gowy. Chyba dorosem. Krzysiu, a ty? No, no! Mrugn
porozumiewawczo. Wskaza biurko komendanta. To krzeso nigdy nie dowiadczao
damskiego tyka. Graty.
Romanowska oblaa si rumiecem.
Gdyby nie odszed, sam by tu teraz rzdzi!
Wczya czajnik. Wsypaa kaw do kubka z pamitkowym nadrukiem 60 lat Szkoy
Policji w Pile. Oboje byli jej absolwentami. Potem otworzya puszk po solonych
orzeszkach i nasypaa do kubka dwie czubate yki cukru.
Nawet gdyby mnie nominowali, nie przyjbym stanowiska. Wiesz przecie. Doman
skrzywi si i zarechota: A co u JahJahy? A raczej jak to znosi?
 Z trudem. Krystyna nie chciaa wdawa si w szczegy, ale porozumieli si
wzrokiem. Doman zna JahJah zbyt dobrze, by nie wiedzie, e byego maonka
Romanowskiej spala najszczersza zazdro. Dodaa tylko: Sam si podoy. Syszae,
co Stary nam wykrci? JahJah by wtedy z nimi. Dziki Bogu trzewy jak niemowl. Mia
ich rozwie do domw.
Znali si cae lata. Ile grillw, sylwestrw i imienin spdzili wsplnie, kiedy
nadkomisarz Domaski mieszka jeszcze w miasteczku. By mem jej najlepszej
przyjaciki. Pracowa przez lata w komendzie powiatowej w Hajnwce, ale pionowa
kariera nigdy go nie interesowaa. Zawsze chcia do wydziau zabjstw i cho
w wojewdzkiej takiego nie byo, trafi do kryminalnego. Czsto narzeka, e spenione
marzenia to najgorsze, co moe czowieka spotka, ale Romanowska wiedziaa, e niczego
by nie zmieni. Kiedy Doman wyjecha, ona praktycznie stracia kontakt z Lilk. Miaa al
do koleanki, e tak atwo o niej zapomniaa. Teraz Doman zamyli si, momentalnie
spochmurnia.
Co z t zniknit?
Romanowska podaa kaw i herbatniki na spodku. Usiada.
Tylko ciebie oddelegowali?
artujesz? Skrzywi si. Wyj komrk i sprawdzi wywietlacz. Mam ciki
ogon. Fantomas z przydupasem ju dojedaj. Na szczcie prokuratorka to ebska
dziewczyna. Idzie si z ni domwi. Mamy robi waszymi ludmi. Wida licz, e
zaatwimy spraw byskawicznie. Ostatnio tak si udao.
Doman na prezydenta. Komendantka niepewnie si umiechna i wyja z szafy
akta, pooya na biurku przed nadkomisarzem. To bd si streszczaa. Sprawa tylko na
wierzchu wyglda prosto.
Doman obejrza si na drzwi. Byy zamknite. Komendantka podesza i przekrcia
zasuwk.
Mamy drug gow.
Syszaem powiedzia pgosem Doman. Nawet nie wiesz, ile podpisw
musiaem zebra, by wysali akurat mnie.
Ile? droczya si z nim, ale ucieszyo j to, e mu zaleao.
Osiem, Krzysiu. Ale niewane. Jestem. JahJah mwi, e ma hipotez do tej nowej
czaszki.
Romanowska przemilczaa fakt, e nic o tym nie wie. Zdecydowaa si kontynuowa.
Czasu byo niewiele. Musiaa nawietli sytuacj, zanim przyjd obcy policjanci oraz
prokuratorka. Musieli we dwjk postanowi, ile im ujawni. Kiedy odkryli pierwsz
gow, Doman by ju w wojewdzkiej. Gwnie z tego powodu oddelegowali go do
Hajnwki. Cho czaszk przemieszczono, Harcersk Grk musieli traktowa jak miejsce
zbrodni. Doman zna teren, tutejszych ludzi. A oni znali jego. Wiedzieli, e awansowa.
Zawsze by skuteczny. Ale cho przetrzsnli p puszczy, reszty ciaa nie znaleli. Metod
Gierasimowa nie udao si zrekonstruowa wygldu przeyciowego. Superprojekcji nie
mogli zastosowa. Nikt nie rozpozna zaginionej osoby. Na podstawie budowy koci
wiedzieli tylko, e zamordowana kobieta bya przed trzydziestk i zgina od uderzenia
w gow tpym narzdziem. Nie pomoga policyjna baza ani te baza Itaki. Sprawa NN na
razie ley na pce z niewyjanionymi, cho w papierach jest mniej, ni udao im si
ustali.
Podejrzewamy, e kluczem jest Bondaruk.
Nadkomisarz wcale si nie zdziwi. Romanowska bya pewna, e JahJah przedstawi
mu szczegy swoich przemyle. Mia dzi wolne. By na nogach ptorej doby. Pozwolia
mu si przespa, cho zastrzega, e gdyby byo co pilnego, zadzwoni. Obieca mie
wczony telefon. Ale zamiast tego przyszed i czeka pod drzwiami. Nie sdzia, e
przymkn oko choby na chwil. Pod oczami mia sice, twarz zapuchnit. Zaleao mu
wida, by nie eliminowaa go z zespou. Niepotrzebnie. I tak zamierzaa da mu t spraw.
Pod dowdztwem Domana JahJah bdzie grzeczny jak niemowl.
Tyle razy si wywin. Sabo to widz mrukn Doman.
Nie mwi, e on jest winien, ale to si wok niego krci. Trzeba go przycisn.
JahJah a si do tego pali. Pamitasz, pierwsz podrzucono w dniu, kiedy ogosi lub
z zaginion. Drug przyniesiono w przeddzie ceremonii. Iwona Bejnar znikna zaraz po
weselu. Jest wiadek zuchwaego uprowadzenia. To kobieta. Porywacz j oszczdzi.
Znalelimy j prawie go, przywizan do drzewa. Uciek jej autem, ktre potem
porzuci w lesie. Dalej musia zmieni wz, bo lad si tam urywa. Pies nie podj tropu.
Myl, e mia wsparcie. Po prostu zapad si pod ziemi. Jak kiedy arysa i Mariola. Co
ciekawe, dzie wczeniej JahJah zatrzyma t babk do wyjanienia. Nie miaa
dokumentw wozu ani w ogle adnych dokumentw poza legitymacj sympatyka CB.
Przedstawia si jako Sasza Zauska, profilerka z Trjmiasta. Za choler nie wiem, czego
szukaa w naszym lesie. Pono miaa interes do pensjonariusza Ciszyni, ale Saczko,
tamtejszy dyrektor, nie potwierdzi jej wersji. Dziwne to wszystko.
Doman podnis gow.
Podstawiona?
Szef kryminalnego w Gdasku potwierdzi jej personalia i za ni porczy
zaprzeczya komendantka. Nie znam gocia, bdzie tu za par dni. Obieca po ni
przyjecha, jak tylko si wyrwie. Nie pali si jednak do tego. Sama ju nie wiem. Kobieta
ma zaman rk, nie moe prowadzi. Zreszt jej auto jest u nas i szybko go nie oddamy.
Nie wyglda te na klientk PKS-u. Wydaje si czysta. Pono w zawodzie dziaa incognito.
Nie ma jej w spisie jednostki, na licie biegych. Generalnie jej nazwisko nigdzie nie
figuruje. Ale daa Frankowskiemu tak ksik o profilowaniu. S na niej piecztki
jakiego angielskiego uniwersytetu i faktycznie. Jest naukowcem, pracuje w Instytucie
Psychologii ledczej u jakiego Abramsa. S jej publikacje w prestiowych magazynach
dla psycholi. Sprawdziam. To chyba jaka ebska kryminolog, cho jest niele rbnita.
Znam tylko jednego psychologa ledczego i fakt, facet jest do pojebany, ale za to
skuteczny skwitowa Doman, po czym wyj notes i zapisa podstawowe informacje. Przy
nazwisku profilerki postawi znak zapytania. Podkreli dwukrotnie.
Zapytam Huberta doda. Jeli dziewczyna jest z firmy, powinien j zna. W Polsce
jest tylko kilkunastu dobrych fachowcw w tej dziedzinie. A jeli to jaka oszustka,
bdziemy mieli od razu jasno.
Byam u niej dzi rano. Gada z sensem. Romanowska wskazaa cienk teczk
operacyjn. Przeczytaj jej zeznanie. Poza zamaniem, drobnymi stuczeniami
i wyzibieniem nic si jej nie stao. Poprosiam, eby zatrzymali j na obserwacji troch
duej, ni trzeba.
Oszczdzi j? zastanowi si Doman i umiechn si krzywo. Dlaczego jak ja tu
terminowaem, nie mielimy takich spraw?
Uprzedziam j, eby bya do dyspozycji. Komendantka nie bya skora do artw.
Nawet przez chwil mylaam, czyby jej nie zwerbowa, ale skoro wystpuje w sprawie
jako kluczowy wiadek, na razie jej nie wtajemniczaam. Pozwoliam wraca. Mwia, e
ma jakie pilne obowizki tam w Gdasku. Wic zdecydowaam, e zaczekam z tym na
ciebie.
Dobrze popar j Doman. Wyj z teczki zdjcia czaszki w reklamwce. Przyglda
im si chwil. Odoy. Jak bdziemy potrzebowali profilera, zaatwiam to jednym
telefonem. Najlepszego w kraju cigam w kilka godzin. Hubert Meyer ma u mnie dug
wdzicznoci. Nie moe odmwi. Ale najpierw si rozejrzyjmy.
Komendantka popatrzya na Domana zadowolona.
Dobrze, e jeste.
Dobrze, e jeste. Dobrze, e jeste to ja piewaem na pielgrzymce do Czstochowy,
jak miaem siedemnacie lat zamia si Doman. Ale jak chcesz, moesz mi mwi
Dizas. Nie bd si gniewa.
To nie koniec cigna Romanowska. Rodzina dziewczyny podejrzewa, e cae to
uprowadzenie to blaga i Bejnar ucieka ze swoim byym chopakiem. Nawet matka
zaginionej broni prezesa. To klientka z Chemicznej.
Wszystko jasne mrukn Doman. Groszem nikt tam nie mierdzi. Crk sprzedaa
za kilka srebrnikw. A Bondaruk mia ju sto lat, jak wyjedaem. Ten Romeo to kto?
Zaczyna si to klei.
Jerzy Orzechowski, drobny zodziej. Pseudonim Quaku. Trzydzieci sze lat. Jaka
dilerka na koncie, jazda po alkoholu. Matka bya pracownic tartaku, teraz mieszka na wsi.
Mwi, e para si bia magi. No wiesz, zamawia choroby, tutejsza szeptunka. Eudokia
Orzechowska, nie wiem, czy kojarzysz.
Wiedmin ze mnie aden.
Syn karany za kradzie z wamaniem i paserstwo. Bezrobotny.
Ju nie za moich czasw dziaa zaprzeczy Doman. Ale partia faktycznie troch
gorsza od starego. Dziadek ma pewnie milion biletw NBP przewagi, a mody tylko dwie
rce i dobry bajer.
W kadym razie nie moemy znale tego Quaka cigna Romanowska. Dobrze
si zaszy. Matka zaginionej posaa swoich synw w teren. To grupa ubra z Chemicznej.
Tych znasz.
Pewnie. Doman kiwn gow. Jak ubry jej nie znajd ywej, to ju nie wiem, kto
tego dokona. My? rozemia si szyderczo. Chyba e w podglebiu na szeciu metrach.
No i szuka jej z p miasta cywili, bo Bondaruk wyznaczy nagrod.
Na ile wyceni oblubienic?
Pi dych.
Niedrogo. Ale i po tanioci pewnie kupi.
A dzi rano cigna Romanowska w opuszczonej chacie matki Quaka znalelimy
to.
Pokazaa zdjcia szopy. W kcie stay walizki, zapas ywnoci, piwory. A take
fragmenty garderoby weselnej.
To rzeczy obojga? upewni si Doman.
Romanowska potwierdzia.
Na razie tego nie ujawnilimy. Zaplombowalimy lokal. Postawiam tam czowieka.
W razie gdyby Quaku mia si tam gdzie szwenda. Bo cigacz zostawi. Motor sprawny.
Kask lea przed chat. Technik ju wrci. Mamy paluchy, wosy, a nawet sperm.
Zawiesia gos. Jak panienka si znajdzie, bdzie komplecik. Moim zdaniem to
uprowadzenie mogo by niezym show. Sprawca by zamaskowany, mia pomocnika.
Zuchwae uprowadzenie. I jak dla mnie zbyt filmowe. Sam zreszt wiesz. U nas takie
rzeczy si nie zdarzaj. Ta kobieta z Gdaska musiaa pokrzyowa im szyki. O co tu
chodzi?
Cholera wie westchn Doman. Nie wyjechaa jeszcze? Pogadam z t profilerk.
Pielgniarka dostaa prikaz i jest na czujce. Ma dzwoni, jakby chciaa czmychn.
Pozwoli jej?
Doman wzruszy ramionami.
A ty jak uwaasz?
 Sama nie wiem. Jeszcze niech posiedzi. Tam mamy na ni oko. Zanim znw si w co
wpakuje.
Doman przeglda materiay, zastanawia si.
Co masz na myli?
Ona szuka jakiego wariata z Ciszyni. Twierdzi, e to sprawa osobista, a wiem od
Krzyka Saczki, e ten kolo zabi kilka osb i nie bekn za to. Tylko si u nich urlopowa.
Grubo.
Jeszcze jak potwierdzia Krystyna. Prusowa nie wypuszczaa go z rk. Codziennie
z nim gadaa. Przez trzy lata, stary. Wie o nim wszystko, jakby co. No i ta gdaszczanka ma
do niego jaki interes. Ale nie puszcza pary z gby jaki. Sam rozumiesz, to wszystko
mierdzi.
Doman wskaza zdjcie z ogldzin szopy Duni Orzechowskiej.
Kask przed domem? rzuci jedno ze zdj na biurko. A moe ten wariat z Ciszyni
ma jaki zwizek z t mod od Bondaruka?
Wtpi. Romanowska pokrcia gow. Ale daam gdaszczance adres pacjenta.
Dyskretnie bdziemy j obserwowa. A z tym Quakiem to sama ju nie wiem. Wyglda na
porzucony, nie sdzisz? Moe si pieszy? Kto go wystraszy?
Albo ubry go wziy. Teraz tylko udaj, e szukaj dziewczyny. Moe licz, e
Bondaruk podbije stawk.
Na razie ich nie ruszalimy przyznaa komendantka. Dopiero dzisiaj odkrylimy
szop. Sprawa ucieczki modych i mistyfikacja z weselem wydaje si wiarygodna.
A jeli chodzi o czaszk? Jak to wszystko ma si do pana modego?
Romanowska zdja z tablicy wizerunek rekonstrukcji twarzy wykonany w Akademii
Medycznej w Poznaniu. Pooya na dokumentach. Doman kiwn gow. Zna spraw a za
dobrze. Nie potrzebowa wyjanie.
Jestem prawie pewna, e to kolejny odcinek.
Krzycha, na tym etapie trudno powiza gowy. Nie ma przesanek. Doman odoy
zdjcia na oddzielny stos.
S upieraa si Romanowska. W jej gosie bya stanowczo i obawa, e j
zlekceway. Zgadnij, jakim autem przyjecha porywacz panny modej?
Milczeli oboje. Wreszcie twarz Domana rozwietli umiech.
Nie powiedzia w kocu. Nie wierz.
A jednak potwierdzia Romanowska. Pooya przed nim zdjcia auta w lesie. By to
czarny mercedes klasy E, model W210, potocznie zwany okularnikiem. Mamy go. To ten
sam, z ktrego uprowadzono arys Szafran. Blacharka jest wyklepana, ale w bocznych
drzwiach od wewntrz s otwory po kulach. Jeli wzi pod uwag wiek, auto jest nawet
w niezym stanie. Kto musia je garaowa przez lata.
Tamten by biay.
Zgadza si potwierdzia Romanowska. Zosta przelakierowany, ale numerw nie
przebijano.
Koszt przemalowania przekracza warto tego strucla. Nielogiczne.
Ma nowiutkie opony i peen bak paliwa. Rok temu kto wstawi do niego instalacj
gazow. Jest homologacja.
Daj adres tego zakadu. Na jakich blachach jedzi?
Przedtem na oryginalnych. Zwrciam si do wydziau komunikacji, by sprawdzili
mandaty, wykroczenia, zdjcia z fotoradarw. Legitymowanych kierowcw itepe.
Zuch.
Wczoraj daam go w rce Behemotowi. Ale przydaoby si wsparcie z laboratorium.
cigniesz kogo? Mogliby te sprawdzi, czy nie ma jakich starych ladw. Moe znajd
co, co da nam odpowied do tamtej sprawy. Na przykad krew arysy, jakie lady.
Wtpi. Przez tyle lat?
Nie zaszkodzi.
To masz cierpliwego czowieka.
To mj syn. Umiechna si. Baej praktycznie nie mia wyjcia. Co mona
robi, jak si od dziecka przesiaduje w komendzie? Zreszt na wywiadowc nigdy si nie
nadawa. Jak tylko kogo przesuchuje, udaje tat. Tyle e mu to nie wychodzi.
Doman zamia si krtko. Wzi do rki zdjcie kobiety, ktrej szcztki znaleziono na
Harcerskiej Grce. Odoy. Wyj papierosy. Romanowska niechtnie podaa mu
popielniczk.
Czyli, jeli dobrze rozumiem wypuci dym Iwona Bejnar to ju trzecia ona
Piotra Bondaruka, ktra ginie bez ladu.
ona pierwsza sprostowaa komendantka. Ale tak, trzecia blisko z nim zwizana
kobieta.
Doman cign podsumowanie.
Mamy auto, w ktrym teoretycznie zgina arysa, matka jego syna. Brakuje nam jej
ciaa.
I w ktrym widziano ostatni raz Mariol, zanim wyjechaa w delegacj, a potem lad
po niej zagin dodaa Romanowska. Ciaa take brak.
Oraz dwie czaszki, ktre trzeba zidentyfikowa dokoczy Doman. Bo ta NN nie
jest ani arys, ani Mariol, czy tak?
 Krystyna wstaa i prbowaa uchyli lufcik. Bezskutecznie. Wrcia do biurka
i pomachaa dokumentami jak wachlarzem, starajc si rozgoni dym.
Trenujesz jeszcze?
Wzruszya ramionami.
Teraz cienko z czasem. Ale biegam dwa razy dziennie.
Zmierzy j spojrzeniem.
Wida.
Dziki. Wiem, e to szalestwo zapalia si ponownie. Ale moe kto prbuje nam
pomc? Przecie wszystko prowadzi nadal do Okularnika.
Kto go przesuchiwa? Nie widz notatki.
Romanowska wpatrywaa si w Domana. Milczaa dusz chwil. Wreszcie odezwaa
si zdecydowanie, ale bardzo cicho.
Liczyam, e ty to zrobisz powiedziaa. Albo kto od was. Obcy. Ja musz si
ukada z burmistrzem, gapi mi si na rce. Jeszcze nic nie ujawniam. Do rana trway
poszukiwania.
Tchrzysz?
Nic podobnego zaprzeczya popiesznie, ale oboje wiedzieli, e zaley jej na
stanowisku. Wolaabym, ebycie to wzili na siebie. Bdzie wikszy respekt. Sam
wiesz.
Wskazaa lecy na stole wizerunek dziewczyny, a potem podesza do okna. Mwia,
jednoczenie siujc si z otwarciem okna.
Sdz, e trzeba by byo wysa to do ponownej analizy owiadczya. Dzwoniam
do Warszawy, ale facet jest tak oboony, e wolne terminy ma za trzy lata. Moe daby
rad co przypieszy? Teraz mamy nowe przesanki. Wyglda to groniej.
Doman wsta.
Opowiem mu bajk o Sinobrodym. Zgasi papierosa i z atwoci otworzy okno.
Poka t czach.
Na klamce zwisaa smtnie pusta reklamwka. Bya rozharatana. Od dou miaa
wygryzion dziur. Mech, licie i pogryzione fragmenty koci przedstawiay na chodniku
pod oknem raczej smtny widok. Ziemia wok bya rozdrapana, a w zaschnitej kauy
widniay lady psich ap. Pozbawiona misa czaszka wida nie zainteresowaa
padlinoercw, bo leaa pod krzakiem kilka metrw dalej, straszc pustymi oczodoami.
Od mierci ma Eugenia Rczka znw zacza o siebie dba.
Przez cae lata zajta bya tylko jego chorob. Pielgnowaniem go, wzywaniem lekarzy,
czuwaniem w nocy, czy przypadkiem si nie udusi. Gotowaa mu cienkie rosoki, ktre
wypluwa na poduszk, karmia kasz mann, jak kiedy crk, zanim skoczya trzy lata.
Czasem, kiedy czu si lepiej, zjada wszystko, co do okruszka, wygraajc jej jednak
takimi sowy, o jakich znajomo absolwenta konserwatorium i dyrektora ogniska
muzycznego nikt nigdy nie podejrzewa. W kocu Kazik przesta j rozpoznawa. Nazywa
j imionami bohaterw seriali, ktre oglda caymi dniami, mylc fabu
z rzeczywistoci. Oskara o zdrady, zabjstwa, kradzie jego rzeczy. Dzwoni na policj
i do sekstelefonw. Genia orientowaa si, dopiero gdy przychodziy billingi wraz
z wysokim rachunkiem. Policjanci nie mieli pretensji, e profesor, bo nigdy nikt o nim
inaczej nie mwi, blokuje lini alarmow. Tylko umiechali si gupio na jej widok na
ulicy.
Wiedziaa, e te upiorne zachowania bior si z niewyobraalnego blu, jaki
towarzyszy Kazimierzowi niemal przez cay czas walki z rakiem. Ale byy momenty, e
saba, i wtedy yczya mu rychej gwatownej mierci. Bagaa jednoczenie Boga, by
zabra ich oboje, bo duej tego nie zniesie. I par lat temu, kiedy na ferie zimowe
przyjechaa Justyna, ich jedyna crka, proby Geni zostay wysuchane. Kazimierz wygna
on z pokoju, czule przywita si z crk, jakby bya przynajmniej ciemion Izaur
z Kamiennego krgu, zjad pierogi rozdrobnione przez blender i tej samej nocy opuci je
we nie. Eugenia obwiniaa si, e pozwolia mu zje za duo, a potem, zajta wizyt
dawno niewidzianej crki, nie przybiegaa na kade jego woanie. Czua oczywicie
smutek i pustk, ale przede wszystkim ulg. Na spowiedzi przed pogrzebem ma
powiedziaa o tym ksidzu. Nie zgani jej, cho tego wanie si spodziewaa. Zapyta
natomiast, kiedy ostatnio pani profesorowa mylaa o sobie. Genia zawahaa si, zanim
udzielia odpowiedzi. Uwiadomia sobie, e nie mylaa od dawna, a dokadniej od
urodzenia Justyny.
Odkd zostaa matk, priorytety si przewartocioway i wyglday nastpujco: crka,
m, a dalej dugo, dugo nic, bo troska o rodzin zajmowaa jej praktycznie ca dob.
Kiedy z rzadka zostawaa jej kapka czasu, wypeniaa j trosk o dzieci obcych. Te, ktre
przychodziy do wietlicy na umuzykalnienie, prywatne lekcje do ich domu, dla ktrych
zaoya amatorski teatr lalek i kko gry na akordeonie bardzo popularnym w tych
stronach instrumencie. Genia prowadzia te zajcia z solfeu, organizowaa koncerty dla
modziey szkolnej. Jej absolwenci znajdowali prac jako akompaniatorzy w lokalnych
zespoach i chrach ludowych. Wiedziaa, e byy z tego nawet nieze pienidze, bo
wracali z czekoladkami i kwiatami w podzice. Akordeon by instrumentem znacznie
atwiejszym ni fortepian czy skrzypce. A absolwent kursu by gotw do gry ju po
procznej edukacji. Swego czasu Genia wypuszczaa ich w wiat cae dziesitki. Ale
w trakcie rozmowy z ksidzem zamiast dumy czua wycznie al. Poja w kocu, e cho
ona bya zawsze dla innych, o ni sam nie troszczy si nawet pies z kulaw nog.
Zrozumiaa, e jej czas to by tylko ten dymek w azience, na ktry pozwalaa sobie kilka
razy dziennie, oczywicie w tajemnicy przed mem, ktry by zagorzaym wrogiem
palenia.
Zaraz po pogrzebie posza do sklepu i kupia dwa kartony czerwonych marlboro
w opakowaniu mikkim. Wracajc do domu, wypalia kilka sztuk na ulicy i miaa w nosie,
e mogli to zobaczy uczniowie byli lub obecni, bo ognisko nadal prnie dziaao,
a Genia prowadzia kilkoro zdolniejszych akordeonistw. Do pianina wadze miasta
zatrudniy dwie mode nauczycielki, ktre traktoway j z nalenym szacunkiem, ale i dbay,
by profesorowa nie zagrozia ich pozycji.
Eugenia bya postaci znan w miecie. Znajdowaa si na licie honorowych obywateli
Hajnwki, cho si tutaj nie urodzia ani nie wychowywaa. Jej yciorys opisano
w specjalnym wydaniu historii miasta. Urodzia si w Wilnie, w starym rodzie
Jakubowskich. Kiedy wybucha wojna, rodzice z Geni ukryli si w maym miasteczku na
skraju puszczy, gdzie ojciec mia przyjaciela z dziecistwa. Tomasz Berger obieca, e
zabierze ich do Francji. W okolicy Parya mia liczn rodzin. Genia tak si cieszya, e
zobaczy wie Eiffla zawsze marzya o dalekich podrach ale nie dane jej byo
pojecha. Ciko zachorowaa. Jej zdrowia doglda synny w tych stronach doktor
Tadeusz Rakowiecki. Lekarz, architekt, wynalazca i ordownik sztuki. Do dzi posta
w miecie kultowa. Przyby do miasteczka z okolic Warszawy z bagaem kilkunastu skrzy
penych ksiek, ktre po jego mierci wystarczyy, by zaoy miejsk bibliotek
publiczn. To z jego inicjatywy powsta w Hajnwce pierwszy szpital. Wczeniej lekarze
jedzili do pacjentw specjaln drezyn, a drobniejsze sprawy medyczne zaatwiao
dwch felczerw i pielgniarka najmowana na godziny.
Jakubowscy przetrwali wojn w maym czworaku na Kolejkach. Po wyzwoleniu przez
Armi Czerwon przyszy wieci, e do Francji nie wyjad. Bergerowi nie udao si nawet
przekroczy granicy. Zamordowano go w okolicy Warszawy pod zarzutem konspiracji
z okupantem. Sprawcw nie znaleziono. Rodzice Geni uznali, e to Bg daje im znak, by
zostali w Hajnwce.
Genia skoczya szko muzyczn w Biaymstoku i Pastwow Wysz Szko Muzyczn
w Warszawie, gdzie poznaa Kazika Rczk, rednio zdolnego skrzypka. Jej wieszczono
znacznie wiksz karier, ale nie miaa ambicji. Kilka lat wsplnie grali w orkiestrze,
potem by lub, staranie o dziecko. Kiedy Genia zasza w ci, Kazik postanowi, e
przenios si do Hajnwki, gdzie ycie jest spokojniejsze, a i o mieszkanie atwiej ni
w zniszczonej wojn stolicy. Justyna urodzia si sabiutka, miaa anemi, czsto
chorowaa. Lekarze rozkadali rce.
Okazao si, e ssiadka zna szeptunk. Babka zamwia chorob na odlego
i przekazaa przez posaca bardzo gorzkie zioa, mak, suchy chleb z niewielk pleni na
skrce oraz kilogram zbrylonego cukru. Genia podawaa niemowlciu wywar z zi
doprawiony du iloci sodkich bryek. Makiem zasypaa brzegi wzka. Chleb
rozkruszya za ikon, ktr specjalnie w tym celu kupia od miejscowych. Cukier
rozdrobnia motkiem i dzielia na czterdzieci maych kurhanw, a nad kadym odmawiaa
modlitw za zdrowie creczki. Po dwch tygodniach dolegliwoci znikny, a Genia nigdy
wicej nie powiedziaa zego sowa na temat tutejszych zabobonw. Gosia wrcz
publicznie, e wiara w poczeniu z medycyn naturaln czyni cuda. Kazimierz
oczywicie o niczym nie wiedzia. Nie chcia nawet sysze o wizycie u czarownicy.
W miecie chodziy o jej mocy najrniejsze pogoski. Oskarano j o sprowadzenie czaru
na lokalnego proboszcza rozbi si na importowanej muszli klozetowej, ktr mieszkacy
wsi na zo wystawili na drog, bo tak miaa doradzi im szeptunka. Prowadzono nawet
dochodzenie w tej sprawie. Genia nigdy nie wierzya w ze intencje Duni Orzechowskiej.
Potem, przez cae lata, jedzia do niej z drobnymi dolegliwociami i polecaa j rodzinom
uczniw.
Bya zdziwiona, kiedy pierwszy raz j ujrzaa. Okazao si, e lokalna znachorka to mia
dziewczyna, modsza od Geni o dekad. Kobiety szybko si zaprzyjaniy. Dunia wygldaa
jak anio, ale jej przenikliwe spojrzenie zdradzao, e wie, czuje wicej ni inni. Niektrzy
si jej bali. egnali si na jej widok, unikali kontaktu wzrokowego, by nie rzucia na nich
uroku. Dunia miaa si z tego, cho pamitaa kady afront. Nie bya mciwa, ale tym,
ktrzy nie wierz, odmawiaa pomocy. Cho zdarzao si, e i oni przychodzili po
modlitw, kiedy tradycyjne metody zawiody. Profesorowa Rczka uparcie bronia
przyjaciki. Tumaczya, e znachorka to nie wiedma, lecz ta, ktra wie. Dunia bya
zreszt dobrze wyksztacona. Skoczya studia na SGGW jako magister technologii
drewna, ale od lat nie pracowaa w tartaku, lecz w szpitalu, jako akuszerka. Po godzinach
parzya zioa i modlia si o zdrawie. Tradycja nakazywaa jej pomaga chorym bezpatnie,
ale ludzie i tak zostawiali jej pienidze, by nie dosiga ich zemsta babki. Przesd
mwi, e za posug trzeba zapaci, choby w naturze: mlekiem, misem, kolorowym
paciorkiem. Dlatego te sytuacja materialna Duni zawsze bya stabilna.
Kiedy Eugenia poznaa Duni, nie moga oprze si wraeniu, e to najpikniejsza
dziewczyna w okolicy. Starzay si razem i teraz po urodzie szeptunki nie byo ju ladu.
Z czasem kobieta niemal cakiem odkleia si od rzeczywistoci. Materialne wzgldy
przestay j interesowa. Uparcie odmawiaa zapaty za swe posugi, wic stopniowo
pograa si w ndzy i coraz bardziej przypominaa wiedm z bani. Nosia achmany,
chodzia z kosturem i wzbudzaa w modych atawistyczny lk. Genia znaa jednak Duni
lepiej ni wszyscy. Wiedziaa, e ycie dowiadczyo j po wielekro, i zawsze jej bronia,
tumaczc, e adna inna kobieta nie zniosaby tylu traum.
Genia i Kazimierz mieli szczcie. Kiedy partia organizowaa spoeczne ognisko
muzyczne w Lenym Domu Kultury, zatrudnili ich oboje. Kazimierz zosta dyrektorem
placwki, a Genia uczya dzieci gra na instrumentach. Tak przeleciao jej ycie.
 Marzenia matki speniaa crka. Wyjechaa do Francji zaraz po skoczeniu KUL-u i na
pocztku nie odwiedzaa rodzicw wcale. Genia pierwszy raz zobaczya wie Eiffla na
fotografii, ktr crka przysaa trzy lata po wyemigrowaniu. Na zdjciu bya z patykowat
Niemk o koskiej szczce, ktrej ojciec zasiada na awie oskaronych w jednym
z procesw norymberskich. Trudno byo si pomyli, e kobiety czy wycznie przyja.
Justyna, wtulona w chude ramiona Ines, wyzywaa wiat na pojedynek. W oczach
obydwch byo szczcie spenionych kochanek.
Kazimierz nigdy nie zaakceptowa faktu, e jego jedyna crka jest lesbijk, cho zawsze
dodawa, e mogo by gorzej, gdyby Justa wzia sobie za ma czarnucha. By
antysemit, rasist i do mierci wierzy, e homoseksualizm to choroba psychiczna.
Wspiera finansowo polskich nacjonalistw i prenumerowa Szczerbiec. Genia nie
rozumiaa pocigu crki do kobiet. Dugo nosia w sobie win, e le j wychowaa, ale
ostatecznie zaakceptowaa jej wybr. aowaa jedynie, e nie bdzie miaa wnukw. Raz
w tygodniu, w sekrecie przed mem, sza na poczt i zamawiaa rozmow
midzynarodow. Suchaa wieci, co sycha u dziewczt, i cieszya si, e Justyna jest
szczliwa. Koczya rozmow zapewnieniem, e bogosawi im, bo nie stracia Justyny,
lecz zyskaa drug crk.
Ines przyjechaa do Hajnwki dopiero na pogrzeb Kazimierza. Upodobniy si do
siebie, jakby byy siostrami. Razem z nimi przyby adoptowany chopiec o oczach jak
wgle i skrze w kolorze orzecha woskiego. Genia przez cae wakacje opiekowaa si
Murzynkiem, jak go przezway ssiadki Rczki, by Justyna moga pokaza partnerce
Polsk. Kiedy wyjeday, pakaa i wyznaa, e ma im za ze, e tak pno powiedziay jej
o Samborze. Od tej pory wnuczek przyjeda do babci na kade ferie i wita. To, e
ludzie w miecie gadali o tym przez cay najbliszy rok, bardzo Geni bawio.
Na stare lata staa si odporna na maomiasteczkowe plotki. Zreszt rzadko bywaa
w miecie. Wyszukaa portal, na ktrym znajdoway si anonse podrnikw oferujcych
miejsce w teamie. Obniali w ten sposb koszty wyprawy i niwelowali zagroenia. Genia
bya chyba najstarsz uytkowniczk wspolnyplecak.pl. Za wysok emerytur po mu,
kilka razy do roku, wyjedaa w podr. Zostay tylko dwa kontynenty, na ktre jeszcze nie
dotara. Ale zarwno Australi, jak i Afryk Rczka miaa w planach przyszej piciolatki.
Liczya, e tyle powinna jeszcze poy, i nie szczdzia pienidzy na przygotowania. Grb
miaa dawno obstalowany. Kazik kupi jej miejsce obok siebie, na pidziesite urodziny,
zanim zacz przezywa j Phyllis Dietrichson. Poza zakupem ywnoci i opat czynszu
innych wydatkw nie miaa.
Omina teraz oklejon pamitkowymi nalepkami walizk, ktra wci staa koo
telewizora, by przypomina jej o pasji i motywowa do oszczdnoci na kolejn wypraw.
Chwycia apk na muchy i jednym celnym strzaem zlikwidowaa natrtnego owada.
Wyjrzaa przez okno. Ssiedzi znw gromadz na balkonie mieci, zamiast wyrzuci je do
publicznego kuba, pomylaa.
 Mieszkaa na osiedlu Millennium, w najstarszym i pierwszym kilkukondygnacyjnym
kompleksie blokw, ktre zbudowano zaraz po wojnie. Obecne wadze planoway
rozbirk archaicznych blokw, ale koszt przeniesienia mieszkacw, ktrzy w wikszoci
wykupili swoje lokale na wasno, by zbyt wysoki. Ostatecznie przeprowadzono tylko
gruntowny remont, by osiedle stao si wizytwk miasta. Wymieniono rury, dachy,
zainstalowano centralne ogrzewanie zamiast piecw, ktre stay tutaj w kadym lokalu
jeszcze w latach osiemdziesitych. Oddzielono budynki uytecznoci publicznej od lokali
mieszkalnych, by, wzorem zabudowy miejskiej, piesi mogli korzysta ze sklepw
i punktw usugowych wzdu ulicy. Kilka lat temu bya to wielka rewolucja. Do tej pory
tradycyjn dzielnic handlow bya ulica Buczka, obecnie ksidza Wierobieja. I to tam,
jeszcze w okresie midzywojennym, odbyway si wszelkie targi. Ale osiedle nie stao si
prestiowe. Przeciwnie. Bloki zaludniaa wiejska hoota, jak nazywa bezrobotnych
w drugim pokoleniu mieszkacw witej pamici jej m Kazik. Notorycznie wystawiali
na klatk mieci, niepotrzebne sprzty i kwiaty doniczkowe. Nie zamykali drzwi, pdzili
bimber i gremialnie szlachtowali w piwnicy winiaki, ktrymi potem dzielili si przed
Wielkanoc, jakby nadal mieszkali na swojej biaoruskiej wsi.
Hajnwka powstaa jako maa osada przy tartaku i rozwijaa si rzutami, poniewa
cigali tutaj z rnych stron kraju i wiata ludzie pragncy si dorobi. Maa Ameryka
mwiono o tym centrum niczego. Zamiast zota czy ropy byo tu drewno najcenniejszy
wwczas budulec. Nawet nazwa miasteczka: nowy kawaek lasu (z biaoruskiego haj,
czyli las, oraz nowka nowy) miaa na celu wycznie umiejscowienie tego kawaka ziemi
dla transportw kolejowych, ktre przybyway tutaj, by eksploatowa puszcz.
Nigdy nie byo tu na etacie architekta, ktry czuwaby nad stworzeniem zwartej tkanki
miejskiej. I cho Hajnwka miaa ju prawie sto lat, a od ponad pidziesiciu szczycia
si prawami miejskimi, nie wygldao na to, eby we wzgldzie estetyki miao si
cokolwiek zmieni. Od lat osiemdziesitych, czyli apogeum rozwoju miasta, ktremu
towarzyszya rabunkowa gospodarka przetwrstwa drewna, postpowaa stopniowa
stagnacja. Dzi puszcza bya ju przetrzebiona, a drzewo reglamentowano. Odkd
przesunito granic Parku Narodowego niemal do opotkw miasteczka, wikszo
lokalnych warsztatw sprowadzaa tarcic z Ukrainy. Pacono wielkie apwki
miejscowym lenikom, by wygra przetarg na metr kwadratowy puszczaskiej sosny.
Dla porwnania, w 1939 roku w miecie yo prawie osiemnacie tysicy
mieszkacw. Lokali mieszkalnych byo o poow mniej. Tymczasem dzi, cho
w dokumentach figurowao ich dwadziecia siedem tysicy, wszyscy wiedzieli, e realnie
mieszka tu zaledwie poowa. Byli to w wikszoci staruszkowie, ktrych dzieci i wnuki
dawno wyjechay za chlebem w wiat. To miasto starych ludzi, ktrzy z nostalgi
wspominali czasy PRL-u, kiedy to Hajnwka bya jak oni w kwiecie wieku, a o jej
mieszkacw zabiegay socjalistyczne partie polityczne, biznesmeni i ludzie kultury.
Wadze staray si sprosta oczekiwaniom obywateli, folgujc wszelkim niemodnym
w skali kraju partiom politycznym. Kandydaci z PIS czy PO nie mieli tutaj szans. Od wojny
mieszka tu elektorat wszelkich postkomunistycznych i chopskich ugrupowa. Nadal istnia
cmentarz nieznanych onierzy Armii Czerwonej, a wiele nazw ulic nie zmieniono od lat
szedziesitych, co nieliczni przedstawiciele opozycji wyrzucali wadzom
w oglnopolskich mediach. Nie bez powodu nazywano to miejsce Czerwon Hajnwk.
Nie dalej ni rok temu elewacj blokw, w ktrych mieszkaa Genia, pomalowano na
wcieke barwy ru, bkitu i seledynowego sorbetu. Projekt rewitalizacji wykonywa
znany hajnowski artysta Ryszard Wrblewski. Za t pomoc dosta od miasta wielk hal,
pierwszy budynek tartaku, nalecy jeszcze do Hajnowskich Zakadw Lasw
Pastwowych, gdzie urzdzi sobie pracowni. Nie mogli mu jej przekaza za darmo, wic
kupi j od miasta za symboliczn kwot. Czasem robi w niej wystawy, ale Genia bya tam
tylko raz. Rzeby powicone ofiarom wojny zbyt przypominay jej o wasnych
dowiadczeniach.
Poza tym rzebiarz by biaoruskim aktywist. Gono protestowa przeciwko
odsoniciu tablicy pamici onierzy pochodzcych z ziemi hajnowskiej sucych
w oddziale zbrojnego podziemia antykomunistycznego Zygmunta Szendzielarza, ps.
upaszka. Dwa dni pniej miasto obiega wiadomo, e zdjcie oraz dokadny adres
Wrblewskiego znajduj si na stronie polskiej frakcji Krew i Honor. Nacjonalici
wskazali go jako osob, ktr naley spacyfikowa. Tej samej nocy policja zostaa
wezwana do udaremnionego wamania do hali rzebiarza. Wtedy te do miasta pierwszy
raz przybya ekipa CB, ale ledztwo nie znalazo finau w prokuraturze ani w sdzie.
Zatrzymano natomiast dyrektora Liceum z Biaoruskim Jzykiem Nauczania za malwersacje
finansowe i branie apwek. Pono dofinansowywa z pienidzy publicznych klub
sportowy, w ktrym liderami siatkarzy byli jego dwaj synowie, i to oni dostawali
najwysz ga, cho grali najsabiej w druynie. Aktywici biaoruscy natychmiast
wykorzystali aresztowanie do akcji protestacyjnej, a ponadto zgosili MSWiA, e s
uciskani.
Genia siedziaa teraz w oknie swojego rowego bloku i obserwowaa ulic.
Pidziesiciometrowe mieszkanie, ktre po mierci ma okazao si dla niej za due,
podzielia na dwa. Poniewa i tak wikszo roku nie byo jej w kraju, drug cz lokalu
wynajmowaa. Dugi korytarz zapewnia intymno zarwno jej, jak i lokatorowi, nawet
jeli akurat bya w domu. Preferowaa mczyzn i wychowaa ju trzech najemcw.
Szczycia si, e dziki jej pomocy take rozmowom, motywacji i czsto wsparciu
finansowemu kady z nich z czasem stawa na nogi oraz zaczyna nowe ycie. Ale
ostatnio dodatkowy pokj sta pusty prawie rok. Dzi do Hajnwki ludzie nie cigali za
prac, jak kiedy. Brakowao jej nawet dla tubylcw. Kiedy pojawi si ten mody,
zdaniem Geni, bo niespena czterdziestoletni czowiek polecony przez lekarza z Ciszyni,
zdziwia si.
 Pan ukasz nie mia prawie adnego bagau. Tylko jedn torb podrn, zreszt
w poowie pust. Kosmetyki w folijce, kilka wypowiaych czarnych bluz z kapturem. Na
gowie odwijan kominiark, cho byo tego dnia upalnie, a pod pach pusty blejtram
i statyw fotograficzny w archaicznym pokrowcu. Potem dostrzega jeszcze metalow
waliz z aparatem wielkoformatowym oraz troch sprztu plastycznego. Lokator by czysty,
uprzejmy i przystojny. Pienidze wyj ze zgniecionej koperty i zapaci od razu za p
roku. Przez pierwsze tygodnie rzadko wychodzi z mieszkania. Z pokoju woniao
terpentyn. Ktrego razu wybieg do pobliskiego sklepu z farbami i zostawi drzwi
otwarte. Wtedy zobaczya obraz, nad ktrym pracowa. Wyda jej si nieco dziwny, ale nie
moga odmwi lokatorowi talentu. Podesza do biblioteczki i zacza wertowa albumy
w poszukiwaniu czego podobnego. Pierwsze nasuno si jej skojarzenie z Boschem.
Moe si tylko inspirowa, a moe to bya kopia ktrego z jego dzie? Wiedziaa, e Bajko
i lokalni malarze czsto tak zarabiali na ycie, cho niechtnie si do tego przyznawali.
Sama miaa w domu kopi obrazu witej Katarzyny, za ktr zapacia kiedy niemao,
cho malarz wola pozosta anonimowy.
Kiedy pan ukasz skoczy obraz, postawi go pod oknem plecami do wntrza
i pieczoowicie wysprzta pomieszczenie. Nigdy wicej nie czua ju zapachu farb
i terpentyny. Zaj si fotografi. Codziennie o rnych porach obserwowa stary budynek
tartaku. Nie robi zdj, cho sprzt mia rozstawiony. Dopiero ostatniego dnia, kiedy
zapa odpowiednie wiato, wystrzela ca klisz. W trakcie jednej z takich sesji
dostrzeg go stary Schabowski, pierwszy hajnowski fotografik. Kiedy prowadzi prnie
dziaajcy zakad i niemal kady z mieszkacw miasta w wieku szedziesit plus mia
w swoim albumie jego prace ilustrujce chrzciny, komunie, wesela i pogrzeby bliskich.
Dzi dzia foto Schabowskiego zredukowano do minimum. Ludzie mieli aparaty
w komrkach i przychodzili tylko po zdjcia do dokumentw. Firma przeksztacia si
w punkt ksero oraz minidrukarni.
Schabowski, cho emeryt, nadal pracowa, a kiedy z czasem moda na artystyczn
fotografi powrcia, znw nie mg opdzi si od zlece. Prbowa wcign w biznes
swojego syna. Niestety, mody Schab nie mia za grosz talentu ani cierpliwoci do
artystycznej fotografii, co przyprawiao ojca o palpitacje serca. Kiedy wic zobaczy
ukasza, jak ten po raz kolejny rozstawia si przed tartakiem ze swoim archaicznym
sinarem, wzruszy si i natychmiast zaproponowa mu prac. Udostpni te swojego
cyfrowego canona z podstawowymi obiektywami, wierzc, e ten chopak odkurzy dawny
splendor jego zakadu.
Tym sposobem od niespena miesica ukasz fotografowa luby i komunie, a prawie
kade jego zdjcie szef wiesza na wystawie. Byo na co popatrze. Genia nie znaa si na
fotografii, ale bya dumna z lokatora, jakby by jednym z jej uczniw w ognisku
muzycznym. Odkd u niej zamieszka, nie czua si te taka samotna. Zawsze zamienili
kilka zda przy kolacji. Polak chtnie sucha jej opowieci. Pyta, zdawa si
zafascynowany jej biografi. To jej schlebiao.
Par razy przyprowadzi dziewczyn. Bya zbyt moda na kochank, ale Genia i tak go
uprzedzia, e nie widzi przeszkd, jeli chciaby si z kim spotyka. Zaoferowaa, e mo-
e nawet wyj z mieszkania, by dziewczyna nie czua si skrpowana jej obecnoci.
Nie nale do moherowych bab zapewnia. Czasem trzeba pozwoli szczciu
przyj. Tylko problemy pchaj si nieproszone. Szczcie musi mie miejsce, by
rozgoci si w naszym yciu. Trzeba zapewni mu przestrze. Jak rozpieszczonemu kotu,
ktry syszy woanie, rozumie je, ale by podej bliej, musi sam chcie. Niech pan zrobi
miejsce i czeka. Stanie si.
Pan ukasz speszy si jej wywodem. Zapewni, e to tylko Danka, znajoma ze szpitala,
i poza fotografi nic ich nie czy. Nastpnego dnia pokaza Geni zdjcia, jakie jej zrobi.
Nauczycielka oniemiaa z wraenia, a nawet zgodzia si, by j te sfotografowa.
Przyznaa, e nigdy nie przeya takiej przygody.
Teraz siedziaa w oknie i wypatrywaa pana ukasza. Dawno go nie widziaa. Czasami
robia podwjny obiad i cho si krygowa, czstowaa go domowymi specjaami. Umiaa
gotowa tutejsze potrawy i wiedziaa, e mu smakuj. Przyjezdni zawsze tak reagowali na
babk ziemniaczan czy tutejsz zup z piachem, czyli barszcz czerwony z fasol.
Ludzie mijali j, kaniajc si. Odkaniaa si im uprzejmie. Znaa niemal wszystkich
przechodniw. Nie wszczynaa kurtuazyjnych rozmw, bo wiedziaa, e wszyscy pracujcy
mieszkacy piesz si teraz na obiad. Okoo pitnastej ruch zeleje. Przed osiemnast na
ulic wyjd modzi. Randkujcy, watahy szkolniakw, a od dwudziestej pierwszej na
przystankach zaczn zbiera si cwaniaki i lamusy, popija piwo, pali skrty. Hajnwka
ya od lat w tym samym rytmie. Kiedy tak rozmylaa nad upywajcym czasem,
naprzeciwko wystawy dostrzega rud kobiet z rk w gipsie a po obojczyk. Od razu
domylia si, e to obca.
Kobieta miaa na sobie tylko ucit przy okciu koszul w krat, dinsy i buty
wygldajce na mskie. Krya w tej okolicy ju drugi kwadrans. Genia zgadywaa, e
poszukuje wejcia do budynku. Klatki znajdoway si od podwrka, ale przez rusztowania
przyjezdnemu trudno si byo tego domyli. Wygldaa na bystr, ale odkrya wejcie,
dopiero gdy rozpytaa kilku przechodniw. Na moment znikna z pola widzenia i na ulicy
byo teraz cakiem pusto. Genia znudzia si obserwacj. Posza do kuchni, by zapali
i wstawi obiad. Wiedziaa, e powinna uczyni odwrotnie, ale w jej wieku wszystko byo
ju dozwolone.
Zgasia papierosa w porcelanowej popielniczce brydowej, obraa dwa ziemniaki,
rozmrozia mielone, stara jabko z marchewk i usiada przy stole. Na piknie
uformowanym surowym kotlecie siedziaa wielka, tusta mucha. Zdziwio j to, bo w domu
nie miaa na wierzchu adnych owocw. Przegonia j ze wstrtem za okno. Poprawia
firank. Znw przekla pod nosem ssiadw mieciarzy. Zdya tylko wstawi ziemniaki,
gdy rozleg si dzwonek do drzwi. Podesza do judasza. Za drzwiami staa ruda z gipsem.
O co chodzi? zapytaa zaciekawiona.
Szukam pana Polaka. Powiedziano mi, e wynajmuje tu pokj.
Genia otworzya zasuwk. Usyszaa bzyczenie. Rozejrzaa si, ale tym razem
w pomieszczeniu nie dostrzega adnej muchy.
Przepraszam, e przeszkadzam zacza kobieta.
Bya dosy adna. W taki nowoczesny, szkieletowaty sposb. Poza gipsem nic jej nie
dolegao, ale na twarzy, w kilku miejscach, miaa wiee skaleczenia. Genia przygldaa
si jej z niepokojem. Kiedy jednak ruda wycigna zdrow rk do powitania, staruszka
od razu poczua sympati.
Jestem Sasza Zauska.
Zauska?
Drzwi natychmiast otworzyy si szeroko.
Genia znaa kiedy rodzin o takim nazwisku. Przeszukiwaa w mylach twarze swoich
uczniw, ale nic nie przychodzio jej do gowy. Powsta przecig. Staruszka przestraszya
si, e jej poduszeczka spadnie na ulic, kiedy okno samoczynnie si zatrzanie od
gwatownego podmuchu.
Prosz, niech pani wejdzie. Strasznie wieje.
Sasza wesza do rodka, rozejrzaa si. Tak, to mogo by mieszkanie ze zdjcia.
Niestety pana lokatora nie ma oznajmia Genia. Nie wiem, gdzie jest. Sama
dopiero wrciam z zagranicy. Wskazaa nie do koca rozpakowan walizk.
Sasza si zmartwia.
Ma pani do niego telefon?
Krcenie gow.
Z tego co wiem, pan ukasz nie posiada komrki. Ja te mam tylko telefon stacjonarny.
Starzy ludzie nie potrzebuj takich urzdze umiechna si. I odwrcia do kuchni.
Przerwaam pani w obiedzie. Sasza przesuna torb na brzuch.
Zdrow rk prbowaa szuka kartki i dugopisu, by zapisa jej swj numer, ale
okazao si to ponad jej siy. Sykna, kiedy zahaczya o skaleczenie na zdrowym
przedramieniu.
Nie powinna pani pj do doktora? odwaya si skomentowa stan zdrowia
przybyej Genia.
Wanie le w szpitalu prbowaa artowa Sasza, ale zamiast umiechu wyszed
jej tylko nieprzyjemny grymas. Kcik ust miaa przecity. Widzc potpiajce spojrzenie
staruszki, dodaa cakiem powanie: Wyszam tylko na chwil. Mam do pana Polaka
piln spraw. Ma pani moe jak zapisa? Podaabym numer do siebie.
Genia posusznie ruszya do komody. Wyja z niej stary zeszyt w piciolini i ostro
zatemperowany owek. Sasza zanotowaa swoje namiary. Staa chwil w progu, nie
wiedzc, co jeszcze doda. Genia patrzya dobrotliwie, ale obie wiedziay, e poegnanie
jest nieuchronne.
Czy w czym jeszcze mogabym pomc? zapytaa z trosk.
Sasza kiwna gow.
Wiem, e moe si to wyda dziwne zacza. Nie widziaam tego znajomego od
lat. Nie jestem nawet pewna, czy to on wynajmuje od pani pokj. Czy o niego mi chodzi.
Ja te tego nie wiem. Rczka bya wyranie rozbawiona.
Nazwisko by si zgadzao, ale wolaabym mie pewno.
Ma pani jego zdjcie? Prosz pokaza. Nawet jeli jest stare zaoferowaa si Genia.
W moim wieku czowiek umie rozpoznawa twarze.
Sasza wyja telefon z tylnej kieszeni spodni i pokazaa Geni zdjcie Danki, ktre
przefotografowaa przedwczoraj pod szpitalem.
Czy to zostao zrobione u pani? zapytaa. Tylko takie zdjcie teraz posiadam.
Genia przyjrzaa si modelce z fotografii. Rozpromienia si.
T dziewczynk pamitam. Bya tu kilka razy. Ale mylaam, e szuka pani lokatora.
Czy to zdjcie wykonano w pani mieszkaniu? upewnia si Sasza.
Skinienie gow.
Jak tylko przyjdzie, natychmiast przeka mu pani numer obiecaa nauczycielka.
Sasza jednak nadal staa w progu.
Obiad mi ju cakiem wystyg mrukna Genia.
Nie wie pani, kiedy wrci?
Niestety.
Sasza si zawahaa.
A mogabym przerwaa. Chciaabym zobaczy ten pokj. Rzuc tylko okiem
i ju mnie nie ma.
Genia zmierzya j czujnym spojrzeniem. Wydawao si, e odmwi. Ale zamiast tego
uniosa rami i wskazaa koniec ciemnego korytarza.
Ale prosz bardzo. Jeli znacie si, pan ukasz nie bdzie chyba mia nic przeciw.
To elegancki czowiek. A pani nie wyglda na wredn osob. Czuj, e to pani ukochany.
Sasza zamiaa si nerwowo.
Genia zdja ze skrzynki z sow jeden z kluczy i poprowadzia gocia w gb lokalu. Im
bliej podchodziy, tym zapach terpentyny by intensywniejszy.
Niech mnie pani nie obwinia za baagan zaartowaa Rczka. To mj lokator, a nie
wnuk. Ponadto mczyzna. A ja nie ingeruj w ycie intymne innych ludzi.
Rzadko spotykana dzi cecha.
Jeden obrt klucza i drzwi ustpiy. Profilerka wsadzia gow w szpar. Pokj by
zaciemniony, story zasunito. Wszystko zgadzao si ze zdjciem. Meblocianka, kwiatki
w doniczkach. Bibeloty na pkach. Pod cian rozoona wersalka. Obok ka oparty
o cian odwrcony blejtram. Sasza nie potrzebowaa okularw, by dostrzec na ku
pic sylwetk. Kodra nie bya skotowana. Genia natychmiast zamkna drzwi.
Panie ukaszu! zawoaa z korytarza. Bya poruszona. Nie chciaa, by lokator mia
do niej pretensje, e wchodzi do pokoju pod jego nieobecno. Mylaam, e pana nie
ma. Przepraszam.
Odpowiedziaa im cisza.
Trzeba by byo wywietrzy mrukna gospodyni. I zwrcia si do Saszy, prbujc
wyjani intensywny zapach terpentyny: Pan ukasz to malarz. Wybitny artysta. Pewnie
znw pracowa w nocy nad obrazem. Moe pani poczeka w kuchni? Obudz go.
Sasza skina gow. Odesza kilka krokw. Poza zapachem terpentyny czua jeszcze
inn wo. Dobrze j znaa z policyjnych ogldzin sprzed lat. Zgodnie jednak z obietnic
oddalia si. Wyja z kieszeni telefon, wybraa na wywietlaczu numer do komendantki.
Serce walio jej jak motem.
Genia zapukaa jeszcze kilka razy, ale odzewu nie byo. Na klamce usiada kolejna
mucha.
Moe co mu si stao? Odwrcia si niepewnie do Saszy. Dlaczego nie
odpowiada?
Odczytaa z oczu kobiety nieme potwierdzenie i bez wahania nacisna klamk
ponownie. wawym krokiem podesza do ka. Potrzsna lecym. Sasza obserwowaa
j w milczeniu, ale po chwili take zdecydowaa si wej. Jednym zdecydowanym ruchem
odsonia kodr i zaraz odruchowo zasonia usta doni. Na ku nie byo ukasza.
Zamiast niego, w pozycji embrionalnej, leaa szczupa dziewczyna. Bya w tej samej
kwiecistej sukience, w ktrej pozowaa jeszcze kilka dni temu w parku. Wosy miaa
rozsypane na poduszce. Rce i nogi skrpowane plastikowymi zaciskami przemysowymi.
Bya pikna i martwa.
O Jezusie szepna Genia.
W tym samym ku zmar jej Kazik. Przed oczami staruszki pojawiy si czarne motyle,
a potem osuna si na podog. Sasza podbiega, by j ocuci. Wtedy na szafce przy ku
zobaczya wasn saszetk z dokumentami. Prawo jazdy z jej zdjciem leao na wierzchu.
By na nim jej sopocki adres. Pod spodem wida byo powk zdjcia. Sasza natychmiast
rozpoznaa fotografi. Zrobiy j sobie z crk w ubiegym roku nad morzem i od tamtej
pory profilerka nosia j w portfelu. Kto oderwa Karolin, Saszy zostawiajc tylko
poow twarzy. W miejscu oderwania wida byo tylko rczk crki.
 le si dzieje w pastwie duskim powiedzia Doman.
Siedzieli w sali prezydialnej komendy powiatowej. Nadkomisarz Domaski, jego ludzie
z wojewdzkiej, Romanowska, JahJah oraz Anita Krawczyk, prokuratorka z Biaegostoku,
ktra tego dnia miaa dyur.
Anita dotara na ogldziny w maej czarnej, koku i cielistych szpilkach, czego wyranie
si wstydzia. Kilkakrotnie przepraszaa za swj strj, tumaczc, e za cztery godziny
miaa by w filharmonii na inauguracji festiwalu muzyki cerkiewnej. Pierwsze wraenie
wygalantowanej damulki okazao si bardzo mylce. Krawczyk natychmiast zorientowaa
si, e technicy przystpuj do ogldzin przed wykonaniem dokumentacji fotograficznej.
A kiedy usyszaa, e na sprzt wideo bd musieli czeka p godziny, wycigna
z wizytowej torebki podrczn kamer i kazaa nagra film. Potem ju si nie wtrcaa. Nie
byo w niej zoci, chci upokorzenia ledczych. Staraa si by wrcz niewidoczna. Po
prostu czuwaa nad pobieraniem ladw na miejscu zdarzenia niczym pobaliwa
protektorka nad podopiecznymi. Kiedy zestresowany powag sytuacji mody technik
pieczoowicie zdejmowa pset kady wos i nitk z kodry, ktr sprawca przykry
zwoki, podesza i szepna mu na ucho, tak eby nie zauway tego nadkomisarz
Domaski:
Wytnij fragment.
Behemot sponi si jak piwonia. Po skoczonej pracy wzia dochodzeniowca na
stron, poczstowaa papierosem i umiechna si.
Dobrze to opisz. Nie zamierzam za ciebie wieci oczami przed sdem.
Funkcjonariusz zapewni, e dooy wszelkich stara, by j zadowoli.
Jestem z natury zadowolona z siebie. Po prostu nie zawal sprawy mrukna i ruszya
do pobliskiego sklepu po teniswki.
Teraz siedziaa w zielonych trampkach za kostk i uskaa pestki sonecznika. Zdaniem
Domana nowe obuwie o wiele ciekawiej komponowao si z kabaretkami i obcis
sukienk. Gdyby by psem, prawdopodobnie obliniby pulpit komputera, ktry mia przed
sob, ale poniewa by tylko czowiekiem, nie mg si powstrzyma od kliwych
spostrzee, ktre wyduay odpraw i tym samym obecno atrakcyjnej prokuratorki
w prezydialnej. Nikt nie mia mu przerwa.
Nam nie przeszkadza twj strj, Anito. Wrcz przeciwnie szydzi. Mogaby
czciej tak przychodzi. W ogle mogaby przychodzi na nasze odprawy. Zapowiada
si, e szybko std nie wyjedziemy.
A mnie jednak troch tak odpara, dla odmiany nerwowo skubic naszyjnik z pere,
bo sonecznik si skoczy. Zwaszcza e ju raczej nie zd na koncert. M p roku
stara si o te wejciwki. W kocu dostalimy z biura prezydenta miasta. Streszczaj si,
Doman, bo musz si stawi, choby na oklaski po.
 Wycigna spod krzesa reklamwk i obejrzaa wyjciowe obuwie. Obcasy byy
zdarte.
Ma kto moe sprej do nubuku?
Ja mam tylko na komary. JahJah si umiechn. Su.
Romanowska spiorunowaa go wzrokiem i mrukna do Anity:
Syn przywiezie z domu, zanim skoczymy. Ju mu napisaam esemes.
Czego to dzi ludzie nie zrobi dla kariery gldzi dalej Doman. Ja te daj nieze
koncerty pod prysznicem. I czas oczekiwania na bilet jest trzy razy krtszy.
Tylko chtnych nie ma odparowaa prokuratorka. Wida byo, e powoli traci
cierpliwo.
Zdziwiaby si zamia si szyderczo. Ale pan m nie jest zaproszony.
Anita schowaa buty pod st.
Pan m jest adwokatem Doman zwrci si tymczasem do pozostaych, ktrzy
obserwujc te przekomarzania, nie wiedzieli, jak si zachowa.
Tylko Romanowska umiechna si pgbkiem. Doman ju w szkole redniej
traktowa bye kochanki jak swoj wasno. Tym razem zerwanie musiao by wiee.
Romanowska zacza wtpi w to, e faktycznie sta si wzorowym mem. Jak wida,
rozpaczliwe cie Liliany niewiele pomagay na niewierno Domana. Ten typ si nie
zmieni. Choby lea na ou mierci, bdzie podrywa salowe. Przez cae lata przyjacika
wybaczaa mu najrniejsze grzeszki, o czym przegaday z Krystyn wiele nocy.
Tymczasem Doman jakby dopiero si rozkrca. Ewidentnie odgrywa si na Anicie
i nawet nie zamierza przesta. Teraz kontynuowa:
Najwiksz szuj w miecie, czyli doskonale zarabia. Kady przecie wie, e
najlepszym przyjacielem kobiety jest brylant.
A wic tu ci uwiera, skarbie westchna ciko prokuratorka. Odsuna do siebie
wyjedzony sonecznik. Zajmijmy si wreszcie tym zabjstwem.
Przed nimi sta pusty dzbanek po kawie, a na tablicy korkowej przymocowano fotografie
z ogldzin zamordowanej Danuty Pietrasik oraz zdjcia poszukiwanego ukasza Polaka
z akt Ciszyni. Technik kryminalistyki przed chwil dostarczy pyt z filmem z ogldzin
zwok, ktry Doman od razu przesun w kierunku prokuratorki.
Odchamisz si po tej filharmonii.
Anita zachowaa stoicki spokj. Wzia nagranie i poprosia Romanowsk, by
podsumowaa dotychczasowe ustalenia.
Denatka pci eskiej. Lat osiemnacie. Przyczyna mierci: uduszenie. Narzdzie
zbrodni: kabel do adowarki telefonu. Bya skrpowana. Liczne otarcia naskrka,
wybroczyny krwawe. Wicej powie medyk sdowy po sekcji. Ofiara leaa nie duej ni
czterdzieci osiem godzin w mieszkaniu Eugenii Rczki, emerytowanej nauczycielki
ogniska muzycznego, ktra wynajmowaa pokj niejakiemu ukaszowi Polakowi. Emerytka
dopiero wrcia z podry, od tamtej pory nie wychodzia z mieszkania. Zakadamy, e
zbrodni dokonano w niedziel, najprawdopodobniej w godzinach popoudniowych.
W dniu wesela Bondaruka wtrci JahJah.
Tak, w dniu zaginicia panny modej sprecyzowaa Romanowska i zawiesia na
byym mu czujne spojrzenie. Wstrzymajmy si na razie z hipotezami.
Przecie nic nie mwi.
Doman zachichota.
Romanowska podesza do biaej tablicy i kolejno, w punktach rozpisywaa posiadane
dane.
PESEL, NIP i dane personalne podejrzanego znajduj si w aktach. Ustalilimy, e
facet ulotni si z miasta tydzie temu w sobot, pod pretekstem wyjazdu na plener malarski
w Dubiczach Cerkiewnych. Nigdy tam nie dotar, cho w przeddzie pojawi si w szkole,
gdzie organizowano warsztaty, i wpaci zaliczk stu czterdziestu zotych. Szkolna
sekretarka to na razie ostatnia osoba, ktra widziaa Polaka w okolicy.
Komendantka przymocowaa rachunek do tablicy magnesem.
W mieszkaniu Rczki pozostawi rzeczy osobiste, sprzt fotograficzny, prace
malarskie. Musia si pieszy, bo pod cian zabezpieczylimy niedopakowan torb.
Cz przedmiotw bya wrzucona niedbale, na chybi trafi. Pielgniarka z Ciszyni
rozpoznaa j wraz zawartoci jako wasno pacjenta. Komrki i konta bankowego nie
posiada. W pitek przed wyjazdem poprosi pracodawc o zaliczk na poczet pensji.
Schabowski wypaci mu tysic piset zotych plus zwrot kosztw i zalego za prace
komercyjne. Razem jakie trzy i p tysica peelen w gotwce.
Tutaj to kupa hajsu wci si JahJah, ale tym razem to Doman spiorunowa go
wzrokiem, wic natychmiast umilk.
Romanowska mwia dalej:
W niedziel rano Polak mia obsugiwa lub Bondaruka. Nie pojawi si na sobotnim
spotkaniu w Carskiej, gdzie mieli ustali szczegy indywidualnej sesji. Telefonu nie ma,
do domu nie dotar. W ostatniej chwili Schabowski cign swojego syna do obsugi lubu
i wesela. Zarwno ofiara, jak i podejrzany byli pensjonariuszami kliniki psychiatrycznej.
Znali si od trzech lat. Danuta Pietrasik bya w klinice duej. Przebywa tam take jej brat.
Ma alibi personelu i kompanw. Nie wychodzi ze szpitala od dnia przyjcia. Dokadniej,
nigdy nie opuci placwki. Odmawia te wyjazdw do ojca, ich jedynego krewnego.
Siostra za to wychodzia kilka razy. Nie liczc ucieczek. Kilkakrotnie odwiedzaa Polaka
w jego mieszkaniu, co potwierdzia pani Rczka. Wadze szpitala wyraziy zgod na jego
kuratel, podpisywa przepustki wyjcia i wejcia, jako osobie penoletniej. Do tej pory
sprawowa si bez zarzutu.
Czy on nie by przypadkiem psychiczny? zainteresowa si JahJah.
Owszem, lecz dwa miesice temu zosta uznany za wyleczonego.
Romanowska zamilka, wyja z pliku dokumentw jedn kartk i podaa
Frankowskiemu. Ten zerkn na opini i przekaza j pozostaym. Prokuratorka zatrzymaa
j w rkach najduej. Jako jedyna wnikliwie przeczytaa opini, po czym pooya przed
sob.
By czonkiem programu badawczego norweskiej fundacji Powrt, z ktr
wsppracuje Ciszynia. To za pienidze fundacji ogrodzili szpital i uporzdkowali park.
Wczeniej pacjent terminowo wraca z przepustek, regularnie bra leki. Nikt nie mia do
niego zastrzee. Na ostatniej go nie byo, poniewa pracowa. Jest rekomendacja
pracodawcy. Za dwa tygodnie mia mie kolejn konsultacj.
Stawiam flach, e si nie zgosi mrukn JahJah, a poniewa art nie wzbudzi
podanego efektu, doda: Piarowo to raczej rzenia dla kliniki. Niech tylko media to
zwchaj. List goczy ju si drukuje w prasie.
Polak nie by skierowany na leczenie przez sd. Nie musia tam by kontynuowaa
Romanowska. Posaam czowieka, by przesucha personel na okoliczno jego
zniknicia. Tutaj s notatki urzdowe.
Kolejny plik kartek trafi najpierw do Domana, ale ten tylko na nie zerkn i przesun
dalej, jak gorcy kartofel, w kierunku prokuratorki. Tym razem adne nie otworzyo
raportu. Wobec tego Romanowska zabraa go i pooya przed sob.
Pan Saczko wyznaczy osob, ktra prowadzia pacjenta. Ma by do naszej dyspozycji
o kadej porze dnia i nocy. Doktor Prus zostaa ju wezwana i bdzie tu w cigu godziny.
Wiem, ktra to! JahJah gwizdn. Zwrci si do Domana i rozcign twarz
w szerokim umiechu. Bdzie pan zadowolony.
A dziewczyna? zainteresowaa si Anita. Nie zgoszono jej zaginicia? Nikt jej
nie szuka?
Wrcz przeciwnie. Posalimy w sobot dwa patrole w jej sprawie. Mielimy
podstawy przypuszcza, e przywaszczya sobie dokumenty i pienidze w kwocie okoo
omiuset zotych nalece do mieszkanki Trjmiasta, niejakiej Saszy Zauskiej, ktra bya
tam, by spotka si Romanowska zawiesia gos i wskazaa zdjcie podejrzanego na
tablicy.
Z tym klientem dopowiedzia Doman.
Krystyna potwierdzia.
Zauska jest te jedynym wiadkiem w sprawie zuchwaego uprowadzenia Iwony
Bondaruk, z domu Bejnar, ktre zgosilimy do was w niedziel. Zostaa poturbowana
przez napastnikw, przywizana do drzewa. Do dzi przebywaa w szpitalu. To ona bya
pierwsza na miejscu zdarzenia przy Trzeciego Maja. Ujawnia ciao Danuty Pietrasik za
pozwoleniem Eugenii Rczki, wacicielki mieszkania. Z jej telefonu dostalimy
anonimowe zgoszenie. Potem bya widziana na dworcu PKS. Zatrzymalimy j przed
godzin na trasie do Biaegostoku. apaa stopa.
To nie jest art? Doman odwrci si do Frankowskiego.
W adnym razie. Romanowska usiada. Reszt streci JahJaha. Myl, e Doman
powinien zna detale twojej znajomoci z pani profilerk.
Doman podnis gow. By zaintrygowany.
Zamieniam si w such.
JahJah streci pokrtce okolicznoci poznania Zauskiej, a potem wyj z kieszeni
zrolowany plik materiaw, ktre dosta od Saszy w sobot podczas przesuchania, i rzuci
na st.
Przypadki s dla wierzcych albo naiwnych zacz. Ja nie zaliczam si do adnej
z tych kategorii. Sdz, e powinnimy j bra pod uwag jako podejrzan w obu
sprawach. Nie wiem jeszcze, jaki ta baba ma z nimi zwizek, ale zanim tu przyjechaa,
nasze ycie toczyo si utart kolein.
Poeta, kurwa, z ebrw Maych zamia si Doman. Nie wierszuj mi tu, chopie,
tylko dawaj dane.
JahJah rzuci na st saszetk profilerki w torebce na dowody rzeczowe oraz wycig
z jej odciskami palcw pobrany z bazy przed odpraw.
Przed laty przeciwko Zauskiej prowadzone byo dochodzenie dyscyplinarne. Raport
o zwolnienie zoya sama lub jej to doradzili, eby nie byo kwasu. Dowiedziaem si
jednak nieoficjalnie, e CB nadal ma na ni oko. Moga by kretem. Dowiemy si wicej,
kiedy przyjedzie jej zwierzchnik z Gdaska. To on potwierdzi jej personalia. Jest szefem
kryminalnego na tamtym terenie. Porczy za ni wasn gow.
Jeli przyjedzie wtrcia Romanowska. Na razie tylko obiecuje.
To byo takie spokojne miasteczko westchn Doman. Wsta, cmokn Anit
w policzek, a si zarumienia. Zjedam do Hadesu. Bdcie zuchami.
Sasza podrapaa si kompulsywnie w miejsce, gdzie koczy si gips. Miaa podkrone
oczy, cer bia jak twarg. Piegi zblaky, dajc efekt zaczerwienienia na nosie
i policzkach. Ale cho bya zmczona, mzg pracowa na najwyszych obrotach. Chcieli j
wrobi w to zabjstwo. Czua to, zanim Doman zacz mydli jej oczy. Zastanawiaa si,
czy to robota Dziadka, czy to jej paranoja si zicia i Czerwony Pajk dokonuje na niej
srogiej pomsty. Kto czeka, doczeka si mawiaa jej matka. Myl jest energi, koatao
si jej w gowie. Boe, od dzi bd niepoprawn optymistk, przekonywaa si
w mylach Sasza. Zawsze ju bd mylaa pozytywnie. Nie daa jednak po sobie pozna,
e teraz wprost umiera ze strachu.
Ta propozycja ma mnie sprawdzi, czy tak? rzucia.
Romanowska i JahJah, obserwujcy przesuchanie Zauskiej zza weneckiego lustra,
wymienili si spojrzeniami.
Nie skadaem adnej oferty sprostowa Doman i podkreli: Nie zatrudniam pani.
Nie oferuj pracy. To w pani interesie jest, bymy go jak najszybciej posadzili. Albo kto
jest z nami, albo przeciwko nam. Chyba nie wyraziem si jasno. Nie ma pani wyboru.
Zawsze jest jaki wybr wesza mu w sowo profilerka. A tak si skada, e ja nie
mam nic wsplnego z tym zabjstwem. Jeli pan chce, ebym pracowaa, prosz przesta
mnie obraa.
Doman pokrci si na krzele.
Trudno pani zaufa. Troch pani zamotaa.
Nie bardziej ni wy burkna. Wycigna zdrow rk nad stoem. Poprosz mj
telefon. Chc si skontaktowa z crk.
Doman j zignorowa. Przesun wyczon komrk na brzeg stou.
Pojawia si pani tutaj i zaczynaj gin kobiety. Jedne bez ladu, inne na mier.
Przypadek?
To zbyt daleko idca hipoteza i dobrze pan o tym wie. Jest za wczenie na zarzuty.
A kto mwi o zarzutach? achn si Doman. Stwierdzam tylko, e jest pani w obu
miejscach, gdzie dochodzi do brutalnego przestpstwa. I jeszcze nielegalne posiadanie
broni. Na razie nie ma tego w dokumentach, ale w kadej chwili mog doczy. Niech si
pani postawi na naszym miejscu. Nie mog pani wypuci.
Sasza zacia si w sobie. Chciaa doda co o stanie wyszej koniecznoci albo
szczeglnym interesie spoecznym, ale miaa dosy bycia czyim krlikiem
dowiadczalnym. Wystarczay jej wasne kopoty, cudzych nie potrzebowaa. Za tydzie jej
crka wraca z wakacji. Do tej pory wszystko miao si wyjani, a okazao si, e wyjazd
tylko pogorszy spraw.
Duch si nie odezwa. Nie odbiera jej telefonw. Na aden esemes nie odpisa.
Wiedziaa, e nie jedzie do Hajnwki, cho komendantka potwierdzia, e wezwali go
oficjalnie. Gdyby si wybiera, dowiedziaaby si pierwsza. Od niego. Skoro milcza,
siedzia w Gdasku. Pewnie w pracy, nad jak spraw. Moe po prostu obrazi si, e
zawalia spraw egzaminu i Waligra zmy mu za ni gow. To typ, ktry atwo zacina si
w sobie. atwo moga to sobie wyobrazi. Zinterpretowa to jako lekcewaenie i strzeli
focha. Dlaczego zreszt miaby powica swj prywatny czas, by j ratowa? Kim ona
dla niego jest? Koleank? Znajom. Nic ich przecie nie czy. Na co ona liczya? A co
gorsza, znw idiotycznie zacza si zakochiwa w nieodpowiednim facecie. Bardzo
dobrze. Nie bdzie ju nigdy nikogo o nic prosi ani si kaja. Wiedziaa, e teraz wisi nad
ni o wiele powaniejsze podejrzenie. Musi udowodni, e jest niewinna. Cho broni si
jest zawsze trudniej, ni atakowa. W wikszych kopotach nie bya od lat. I jak zwykle
bya z tym wszystkim sama.
Niech pan przestanie krci owiadczya twardo. Przecie zoyam wyczerpujce
zeznania. Dziaamy po tej samej stronie barykady. Wie pan, e nie jestem przestpczyni.
Doman pozosta powany.
Wci jeszcze mam tak nadziej.
Sasza si zdenerwowaa. Jak chce si uderzy psa, kij si znajdzie.
Nic na mnie nie macie.
Na razie.
Wic po co ta rozmowa? Zamyka mnie pan, ja dzwoni po adwokata. Wy robicie
swoje, ja czekam pod kluczem. Pan prowadzi dochodzenie, ja odprawiam mody i trenuj
cierpliwo. Ale po analizie ladw zobaczymy, czyje bdzie na wierzchu.
Wchodz w to. Wyzwa j wzrokiem na pojedynek.
Sasza wiedziaa, e Doman jest gotw to zrobi. Co si stanie z Karolin, jeli j
zamkn? ypna okiem na prowadzcego dochodzenie. Spucia z tonu.
Czego pan ode mnie chce?
Doman si umiechn.
Szczeroci.
I wzajemnie odburkna.
W krtkich onierskich sowach Doman wyjani jej, jak sprawy wygldaj z ich
perspektywy. Nie owija w bawen.
Po prostu potrzebujecie koza ofiarnego skomentowaa, ale postanowia
wsppracowa. Jej jedynym orem byy dane o ukaszu. Tylko to mogo by dla nich
cenne. Nie znajd o nim nic, nigdzie. Nie byo nawet jednej oficjalnej notatki urzdowej.
Oni te to wiedzieli. Tylko dlatego z ni rozmawiali. Nadal nie rozumiaa tej sytuacji.
Jakiego asa w rkawie kry Doman? Co przeoczya? Tak jak wspominaam, przyjechaam
tu do Polaka. Podejrzewaam, e to grony przestpca, cho oficjalnie nie prowadzono
przeciwko niemu dochodzenia. Kiedy pracowaam w CB, by podejrzewany o dokonanie
kilku morderstw. Zarwno w lesie, jak i w mieszkaniu na Trzeciego Maja byam w jego
sprawie. Pani komendant sama podaa mi ten adres. Zna moj histori. Polak to take kto,
z kim czy mnie Zawahaa si. Nabraa powietrza, wypucia i zdecydowaa si:
Miaam z nim romans. Bardzo krtki i intensywny. Pan pozwoli, e nie bd w to
wchodzi. To sprawa prywatna.
Ju nie.
Sasza zignorowaa ripost.
Do niedawna sdziam, e ukasz nie yje. Tak mi powiedzieli moi zwierzchnicy.
Kiedy dowiedziaam si, e ma si dobrze, a nawet wyszed ze szpitala, czuam, e bd
kolejne ofiary. Teraz to ju nie tylko moja projekcja. Jest ciao. Znam jego modus operandi.
Wiem, jak dziaa, jakie ma sabe punkty. Mogabym pomc go znale zaoferowaa.
I zaraz dodaa, wskazujc na swj profilerski booklet wystajcy z bocznej kieszeni jego
kurtki: Rozumiem, e jednak na tym zaley panu bardziej ni na bezinteresownym
udupieniu mnie. To zreszt raczej krtkowzroczne. Zo wniosek o odszkodowanie za
niesuszne zatrzymanie, jak tylko mnie wypucicie. Bo tak si stanie. Zarzucanie mi zbrodni
to jaki absurd. I wczeniej czy pniej sami do tego dojdziecie, kiedy pojawi si kolejne
trupy.
Doman zamiast odpowiedzi tylko postuka dugopisem o blat. Wyczy przycisk
nagrywania, schowa urzdzenie do szuflady. Wyj popielniczk i postawi na stole.
Poczstowa Sasz rcznie skrcanym papierosem. Zawahaa si, ale wzia jednego.
Czy nie przyszed do komendy aden list? Zdjcie? spytaa.
Nic o tym nie wiem.
Przyjdzie. Sasza si skrzywia. Papieros jej nie smakowa. Wydmuchaa dym,
strzepna popi. Zdusia niemal caego w popielniczce. Jeli to Czerwony Pajk
zabi Dank, przyjdzie fotografia. Tamten sprawca wysya zdjcia ofiar stylizowane na
obrazy.
Mam nadziej, e pani syszy, jak to brzmi. Doman wsta, podszed do drzwi,
wyjrza. Jestemy w Polsce, w sielskim miasteczku.
Psychopaci s wrd nas. Sasza nie daa si zbi z pantayku. Nie dziaaj
wycznie w wielkich aglomeracjach. To nie jest jaki tam zwyczajny przestpca. Ma
dowiadczenie kryminalne. Umie zaciera lady. Mia duo czasu na udoskonalenie metod
dziaania. Moe ju wczeniej kto zagin? Komisarz Frankowski pyta mnie niedawno,
czy umiem znajdowa ciaa.
Kto pyta, nie bdzi. Doman si umiechn.
ukasz Polak przebywa w tej klinice wiele lat. Nie by w zamkniciu. Mg
opuszcza Ciszyni, dziaa poza Hajnwk. Ale nie dalej ni w odlegoci stu
kilometrw. Wraca z przepustek tego samego dnia, zawsze punktualnie. Szukajcie modych
zaginionych kobiet z okolicy. Mog stworzy profil typowej dla niego ofiary.
Doman pokiwa gow.
Dzikuj, ale rozmawiam teraz z pani. W tej konkretnej sprawie.
Sasza spucia wzrok.
Mwi panu, e po prostu znalazam si w nieodpowiednim miejscu i czasie.
Nie wierz w przypadki.
Ja te nie. Sasza zacisna usta. Poddaa si. Tak naprawd sama tego nie
rozumiem. Moe on poluje na mnie? Moe to mj przyjazd go zaktywizowa?
W pokoju zapada cisza. Sasza nagle poja, e trafia w sedno. Potrzebowali jej, by
wystawi j na wabia. O to chodzio. Rozlego si pukanie do drzwi. Doman wsta
i otworzy Romanowskiej.
Mog ci prosi?
Doman wyszed. Sasza natychmiast chwycia swj telefon i wykrcia numer matki.
Kiedy po raz kolejny usyszaa poczt gosow i gos crki, w jej oczach pojawiy si zy.
Nie bya w stanie ich powstrzyma. Tak zastali j Romanowska, Frankowski i Doman,
ktrzy rozsiedli si teraz w pokoju przesucha. Wygldali na skruszonych. Atmosfera si
powoli rozluniaa. Sasza otara powieki rkawem, by nie zauwayli, e si rozkleia.
Mamy potwierdzenie, e odciski palcw z miejsca zdarzenia nie s tosame z pani
ladami papilarnymi zacza komendantka.
Sasza nadal wpatrywaa si w wywietlacz telefonu. Chwil jej zajo, by zrozumie
przekaz i skupi si na sowach komendantki.
Jeszcze za wczenie na hipotezy. Nie mamy opinii, ale do lokalnej gazety przyszo to.
Romanowska pokazaa wydruk w plastikowej saszetce. Byo to czarno-biae zdjcie
zrobione z gry. Danka leaa na boku, jak embrion. Fotografia nasuwaa skojarzenie ze
zdjciem podu z aparatury USG. Na tak przygotowanej fotografii praktycznie nie byo
wida obrae ani zasinienia twarzy. Widoczne byy natomiast plastikowe zaciski na
doniach i w kostkach ng. Sasza dugo przygldaa si obrazowi i pokiwaa gow.
Kto by adresatem?
Sergiusz Mikoajuk, naczelny lokalnej gazety. Czeka na korytarzu. Zapewnia, e nie
ujawni dowodu nikomu, ale zdjcie pojawio si ju na stronach internetowych. Jeli
trafio do sieci, nie da si tego zatrzyma. Ju dzwoni do nas oglnopolskie telewizje.
Musimy przekaza oficjaln wersj rzecznikowi wojewdzkiej.
Wczeniej gra tylko z policj. Teraz zaangaowa czwart wadz mrukna Sasza.
Pragnie sawy.
 JahJah wyj zza pazuchy kilka zdj. Pooy przed profilerk fotografi superprojekcji
twarzy wykonan na podstawie analizy jednej z ujawnionych czaszek. Bya to pierwsza
gowa. Znaleziona na Harcerskiej Grce; nikt jej dotd nie rozpozna.
Mwia pani, e potrafi pani znale ukryte zwoki zacz. Mielimy kilka
zagini, ktre nigdy nie zostay rozwizane. Moe to te robota tego pani znajomego?
Sasza niechtnie rzucia okiem na fotografi, ale ju po chwili wyja mu j z rki.
Przygldaa jej si wnikliwie, a potem z torby wygrzebaa zdjcie, ktre dostaa od
Marzeny Komiskiej. Porwnaa i pokrcia gow.
To Monika Zakrzewska. Pseudonim artystyczny Jowita. Prostytutka z warszawskiego
Brdna. Jej ciaa nie znaleziono. Ale nie sdz, by miaa co wsplnego z Czerwonym
Pajkiem. Zagina w dwutysicznym, a on zacz dziaa znacznie pniej.
Pooya oba zdjcia na stole. Teraz wszyscy mogli si im przyjrze. Mimo fatalnej
superprojekcji podobiestwo byo widoczne. Sasza wskazaa Komisk.
T kobiet oskarono o jej uprowadzenie, ale twierdzi, e jest niewinna. Jej zdaniem
Jowit uprowadzi ten facet. Sasza wskazaa mczyzn obejmujcego dwie kobiety.
Okularnik. Tak na niego mwiono.
Romanowska spojrzaa na JahJah, a ten na Domana, ktry skin gow.
To Piotr Bondaruk powiedziaa komendantka i dodaa, cho dla wszystkich, cznie
z Sasz, byo to oczywiste: M zaginionej w lesie.
Sasza podniosa gow.
Jest pani pewna?
Mieszkam tu od lat obruszya si Romanowska. Spojrzaa na JahJah.
Te tak myl mrukn. Nie ma mowy o pomyce.
Doman jeszcze bardziej rozczochra wosy.
Jaki to ma zwizek z zabjstwem pacjentki Ciszyni?
Mog go poszuka. Sasza wycigna rk po akta.
Doman si zawaha, ale po chwili przesun je w kierunku profilerki.
Zawiadom Anit, e jest maa zmiana planw zwrci si do Romanowskiej.
Pracuj sama owiadczya Zauska i zmierzya Domana wzrokiem. Nie
wpieprzacie si.
Tego nie mog obieca. Pokrci gow.
Bd pana informowaa na bieco zapewnia. I chyba jeszcze o czym pan
zapomnia.
Doman skierowa na ni pytajce spojrzenie.
 Przepro! JahJah da Domanowi kuksaca i umiechn si chytrze.
Nie musi si pan kaja fukna Sasza. Na pana miejscu rwnie braabym siebie
pod uwag. Taki zawd. Ale niech pan odkrci te pomwienia w trjmiejskiej komendzie.
Dopki nie ma pan adnego twardego dowodu, niech pan si wstrzyma z raportem.
Z plotkami walczy najtrudniej. Berett da mi Duchnowski. Moe go pan spyta.
Doman nie odpowiedzia.
I dostan j z powrotem cigna Sasza stanowczo. Wskazaa na zdjcie ukasza na
tablicy. Ten facet ju mnie kiedy wizi. Jeli chcecie mnie wystawi na wabia, musz
mie klamk.
Zapada cisza. Romanowska krcia gow. JahJah umiecha si ironicznie.
Inaczej tego nie bior dodaa profilerka.
Nie musi pani. Doman przekrzywi gow.
Sasza odoya akta na st. Zaplota przedramiona do pozycji zamknitej.
Wicej nie powiem nic bez adwokata i nie ruszam si std nawet na krok. W areszcie
bd najbezpieczniejsza.
Nich ju bdzie skapitulowa Doman. Troch blefowaem. Pani kolega, ten
gliniarz, co tak pani broni, jeszcze nic nie wie.
Sasza umiechna si kcikiem ust.
Skurwiel sykna.
Doman zamia si radonie, jakby usysza komplement. Romanowska wysaa JahJah
po berett i komplet naboi.
Moja ciotka wyprowadzia si na ranczo pod biaorusk granic zwrcia si do
Zauskiej. Jej mieszkanie stoi puste. To na Pisudskiego, trzysta metrw od komendy.
Baej przekae pani klucze. Tam bdzie pani moga w spokoju pracowa. Tutaj nie bardzo
moemy Przerwaa.
Sasza spojrzaa na ni z wdzicznoci. Postukaa w gips.
Potrzebuj jeszcze kierowcy.
Su! JahJah napi swoje muskularne rami.
Potrzebuj kierowcy, a nie cerbera.
Wanie e tak wtrcia si Romanowska. Jeli kto depcze pani po pitach,
lepiej, by na podordziu by kto z naszych.
Ile pan ma wzrostu? Sasza zadara gow i oszacowaa Domana.
Zbarania, ale po chwili odpar:
Metr dziewidziesit dziewi.
 Sasza pokrcia gow.
Za wysoki. A pana syn? zwrcia si Frankowskiego. Nie bdzie wicej ni metr
siedemdziesit pi.
Osiem dodaa za niego matka. A o co chodzi?
Chc mj wz rzeka Sasza. Jak ju oczywicie technicy z nim skocz. Skoro
mam by wabikiem, to na caego. Uniak wymaga wzrostu dokeja, a nie koszykarza. Nie
chc wysuchiwa cigych narzeka. A na razie mog jedzi radiowozem.
Romanowska wezwaa Baeja, ktry sta na korytarzu ze sprejem do skry. Okazao
si, e pojecha do domu niepotrzebnie. Anita Krawczyk bya ju w drodze do
Biaegostoku. Kiedy policjanci skocz z Zausk, mieli j poinformowa o postpach.
Potrzebuj kilku godzin zapowiedziaa profilerka. A jak bdzie co nowego, nie
chciaabym si dowiadywa ostatnia. We wasnym interesie nie zamierzam sabotowa
ledztwa.
Chwycia torb. Prbowaa zarzuci j sobie na rami, ale jej si nie udao. Baej
natychmiast pochyli si i zacz zbiera przedmioty, ktre z niej wypady. Saszy zakrcio
si w gowie. Usiada na krzele, oddychaa ciko. Romanowska przygldaa jej si
zaniepokojona.
Wszystko w porzdku?
Nie. Sasza wstaa z trudem. Musz si na chwil pooy.
Moe si czego poduczysz od agentki CB. JahJah umiechn si do syna.
Nie sdz odpara za modego Frankowskiego Sasza. Chyba e wikania si
w cudze ledztwa. Na dodatek bez wynagrodzenia. Wrczya policjantowi akta i ruszya
do wyjcia z komendy. A jeli chodzi o mojego uniaka zwrcia si do Baeja trzeci
bieg nie wchodzi. Trzeba podwjnie odsprzgli.
Bd ci obserwowa rzuci jej na odchodne Doman, sdzc, e zaaferowana
rozmow nie usyszy.
Sasza odwrcia si i umiechna.
Jeli bd tego chciaa.
Studnia bya gboka i pozbawiona wody. Iwona nachylia si i wrzucia kamyk,
nasuchujc, jak dugo bdzie lecia, by osign dno.
Echo! krzykna.
W odpowiedzi usyszaa swj zwielokrotniony gos, lecz nie usyszaa dwiku
spadajcego kamienia.
Nagle kto chwyci j w talii. Zachwiaa si i omal nie wpada do rodka. Odwrcia
si i wyraz przeraenia natychmiast zamieni si w rado. Quaku obj j i dugo caowa.
Boski kochany Quaczek zamiaa si dziewczyna. Wtulia si w jego pier,
wdychajc zapach ogniska, potu i skrzanego kombinezonu, w ktry mczyzna by ubrany.
Ile jeszcze mam tu siedzie?
W odpowiedzi wycign zza pazuchy zmite polne kwiaty. Zapiszczaa uszczliwiona.
To ja pojad na zakupy przerwa im damski gos.
Iwona pomachaa z wdzicznoci Kindze Kosiek, sympatycznej Biaorusince, ktr
poznaa na swoim wieczorze panieskim i z ktr od pierwszego wejrzenia polubiy si
z wzajemnoci. Odkd si tu ukrya, dokonay wiwisekcji wszystkich swoich zwizkw,
zwierzyy si z marze, poutyskiway na chopakw i yjcych oraz nieyjcych czonkw
rodziny. Kinga dopiero od niedawna bya biaorusk aktywistk. Wczeniej, w szkole,
ostro przeciwko temu protestowaa. Jej rodzice wstydzili si wiejskiego pochodzenia.
Kinga posza do biaorusa tylko dlatego, e wizaa swoj przyszo z jzykami obcymi,
a tutejsze pracownie jzykowe byy stokro lepiej wyposaone ni w polaku. Musiaa
jednak najpierw nauczy si biaoruskiego alfabetu, poniewa wiele zaj odbywao si
w tym jzyku, a w przeciwiestwie do koleanek z terenu, jak nazywano mieszkanki wsi
pod Hajnwk, w jej domu nie mwio si gwar. Na wikszoci przedmiotw nie
rozumiaa ani sowa. Zapara si jednak i potraktowaa to jak dodatkow umiejtno,
ktra przyda si jej w dyplomacji. Chciaa pracowa w wywiadzie, choby na pocztek
biaym, zbiera, analizowa dane dostpne publicznie. Moe by szpiegiem w placwce na
Zachodzie? Uczestniczy w niebezpiecznych akcjach? Zoyo si inaczej. Germanistyk
skoczya w Misku, z najwysz not, bo nie dostaa si na upragnione prawo,
a absolwentw biaoruskiego liceum z Hajnwki przyjmowano do Miska bez egzaminw.
To miao by tylko koo ratunkowe, a stao si przeznaczeniem. Prowizorki zawsze s
najtrwalsze. Zrobia te kurs literatury angielskiej. Ten jzyk od zawsze by jej pasj.
Z angielskiego bya samoukiem. Ogldaa filmy w oryginale, suchaa BBC, czytaa
brytyjskie powieci. Mwia pynnie i bez akcentu, z czego bya dumna.
Po studiach okazao si, e jej dyplomu w Polsce nie honorowano. Musiaa zdawa
egzaminy jeszcze raz. To zajo jej kolejny rok. Zatrudnia si na kasie w sklepie, bo pracy
w swoim zawodzie nie znalaza, a z korepetycji w stolicy nie dao si utrzyma. Wreszcie
wrcia do rodzinnej Hajnwki i, za namow matki, posza odwiedzi star szko.
W pokoju nauczycielskim podsuchaa, e szukaj anglistki. Dyrektor zawsze jej wieszczy,
e daleko zajdzie. Da jej etat pod warunkiem dopenienia formalnoci w cigu kilku
miesicy. Obietnic spenia. I tak zatoczya koo. Bya nauczycielk angielskiego, bo
niemiecki cieszy si tutaj ma popularnoci. Niestety po p roku zredukowano zesp
i dostaa kilka godzin tygodniowo, przeja sched po Wasi, emerytowanym profesorze
historii Biaorusi. Kinga, ktra dawniej uwaaa si za stuprocentow Polk, dzi krzewia
biaorusk kultur, zwyczaje i zaszczepiaa mio do ojczyzny Jakuba Koasa tutejszym
dzieciakom. ya z tego, co zarobia w pizzerii Siciliana.
Tylko nie wracaj za szybko! krzykn za ni Quaku i pocign Iwon do domu.
By to typowy hajnowski czworak z belek bejcowanych na czarno, z biaymi
okiennicami i bogato rzebion werand. Umiejscowiony w samym rodku starego sadu.
Posesj otacza murek cmentarny, zamwiony w zakadzie kamieniarskim dla cmentarza
w Mikoowie, ale nigdy nieodebrany. Ojciec Kingi kupi go za psie pienidze i tylko
pomalowa dla niepoznaki w biao-rowy wesoy wzorek. Kiedy w latach
osiemdziesitych stawiano pobliskie osiedle Mazury, stary Kosiek nie zgodzi si sprzeda
gruntu i tak bloki wybudowano dookoa jego posesji. Wysoki murek nie dawa
wystarczajcej anonimowoci, wic obsadzi go dodatkowo rzdem jode, ktre bardzo
szybko wystrzeliy w gr i przypominay porzdny zagajnik. Teraz na tym ranczu w samym
sercu miasta mieszkaa Kinga. Nie byo chyba lepszej kryjwki w okolicy. Wszyscy
sdzili, e po mierci Koka dom jest opuszczony.
Iwona podgrzaa Quakowi zup. Postawia na stole wieo upieczony keks. A potem
usiada mu na kolanach i zacza gadzi go po wosach.
Boli? Jurka wskaza jej zabandaowan rk.
Skina gow.
Moge mnie trafi szepna.
Pochyli gow i ucaowa jej opatrunek z namaszczeniem, jakby to bya relikwia
wita.
No, ju dobrze rozemiaa si. Do wesela si zagoi.
Wtuli twarz w jej biust i wyszepta:
Nie wiem, co bym zrobi, gdyby co ci si stao.
Zdao si jej, e syszy jego kanie, wic obja go ramionami i zapytaa:
Jak dugo bd musiaa tu siedzie?
le ci tu? Przyjrza si jej skaleczeniom na twarzy. Takie przymusowe wakacje.
Nie ma ci dla wszystkich poza mn. Jak to jest?
Iwona si rozczulia. Daa si pieci, dotyka. Kiedy jednak rozpi pierwszy guzik jej
bluzki, zacza narzeka.
 Telewizora ani internetu. Nawet telefonu nie mam.
Zaraz by go namierzyli.
To zorganizuj mi nowy. Na kart.
Myl o tym wykpi si.
A dziewczynie przemkno przez gow, e Quaku nie ma pienidzy. Przyjrzaa mu si.
Z trudem hamowaa rozgoryczenie.
Piotr wie?
Skin gow.
Wyznaczy nagrod.
Pidziesit czy sto?
Pidziesit. Wszyscy ci szukaj.
Szkoda, e nie sto westchna. Stary sknerus. Jak ci si udao przedosta?
Quaku nie odpowiedzia.
Ufasz jej? Wskaza zdjcie Kingi z rodzicami, stojce na komodzie.
A mam inne wyjcie? Jestem teraz jedn z was. Biaorusink.
Quaku odsun talerz. Iwona zapytaa, czy chce dokadk. Pokrci gow.
Wiesz, e to auto byo trefne?
Kradzione?
Ludzie mwi, e kiedy byo narzdziem zbrodni. Trzeba byo je zabra albo wrzuci
do bagna. Bd tam nasze lady. A ta kobieta, w tym niebieskim struclu, co si napatoczya,
to jaka policjantka. Boj si, e bd z ni kopoty.
Iwona si zamylia. Wstaa, podesza do okna. Uchylia firank, rozejrzaa si, a potem
poluzowaa zapicie zasony. Aksamit bordo spyn kaskad, zabierajc z pomieszczenia
niemal cae wiato.
Nie aujesz? Quaku podszed do niej, obj j od tyu. Pooya mu gow na piersi.
Dugo nie odpowiadaa. Wszystko poszo inaczej, ni planowalimy.
Jeli nie bd musiaa tutaj spdzi caego ycia. Wyja mu zza pazuchy telefon.
Prbowa go jej zabra, ale ucieka, zamiewajc si. Albo jeli ty zamieszkasz tu ze
mn.
Quaku zabra jej komrk. Schowa do kieszeni, zasun suwak.
Nie ufam jej. Wskaza znw zdjcie na komodzie.
Ty nikomu nie ufasz.
Nawet tobie? szydzi. Znw zaczynasz. Tak mi si wtedy powiedziao. Byem zy.
Nic nie rozumiaem.
 Mnie raczej powiniene. Jestem gwarancj naszego ycia.
Tym bardziej boj si, e on moe znw sprbowa.
Wypluj te sowa! Iwona si wyprostowaa.
Gupi art.
Chwyci worek eglarski, ktry przynis ze sob, i zacz wyciga z niego mskie
ubrania. Wyj te drugi kombinezon motocyklowy i star peruk blond.
Teraz mam si przebra za Krystyn Losk? zaniepokoia si Iwona.
Wyjedamy.
Kiedy?
Za chwil umiechn si.
Iwona czua, jak rozgrzewa j w doku. Chyba znw si w nim zakochaa. By
kompletnie szalony. A ona gupia, ale czua si z nim wspaniale. Nie zamierzaa ju
walczy z tym, co czuje. Takich emocji nie dostarcza jej nikt inny.
Mama wie?
Zaprzeczenie.
A Piotr?
Quaku nie odpowiedzia.
Sama mu powiesz. Czeka na nas u mojej matki. Ma przywie pienidze.
Iwona jednym zdecydowanym ruchem zdja przez gow sukienk, chwycia
kombinezon, rozpia suwaki. Quaku podszed do niej, kiedy zapltaa si w halk. Obj
j w talii. Caowa dekolt powyej biustonosza. Zamiaa si, szamoczc z ubraniem, ale
poddaa si pieszczotom.
Chyba dziesi minut nas nie zbawi szepn.
Kombinezon spad na podog. Iwona przesuna ze stou talerze. Quaku unis
dziewczyn za biodra, jakby waya tyle co pirko, i opar na blacie. Pooya si na
plecach. Czua, jak Quaku zbami ciga jej majtki i wtula twarz midzy jej nogi.
Przymkna oczy.
adne z nich nie syszao, kiedy na posesj wjecha samochd. Kierowca zahamowa
gwatownie, wysiad. Nie gaszc silnika, podszed do studni i zajrza. Bya pusta,
pozbawiona wody. Wrzuci do niej zawinitko w szmacie. Reklamwk, w ktrej
przechowywa przedmiot, zoy w kostk i schowa do kieszeni. Zawinitko musiao by
stosunkowo cikie, bo usysza guche tpnicie, kiedy osigno dno. Potem wyj
niebieski sprej i narysowa godo Pogoni, cho nie by pewien, czy to wersja biaoruska,
czy litewska. Nigdy si na tym nie wyznawa. Po namyle dopisa cyrylic: Reza
Lachw. A kiedy skoczy, wsiad do auta i odjecha, zostawiajc na trawie ledwie
widoczne lady bienika.
 Powiesz im wszystko.
Wszystko?
Wszystko to, co chc wiedzie. Krzysztof Saczko wyj z szafy niebieskie crocsy,
odklei metk i ustawi je rwno obok biurka. Zdj marynark, poluzowa krawat. Pochyli
si i stkajc, rozpocz walk z obfitym brzuchem. Z gow pod biurkiem wychrypia:
Podaj mi, prosz, kitel.
Magdalena Prus podniosa brew w gecie zdziwienia i wstaa, by poszuka rzeczonej
czci garderoby. Lea w folii na stoliku kawowym. Kiedy si odwrcia, obuwie mia ju
zmienione i rozkada dokumenty na biurku, tworzc pozorny baagan.
Spodziewasz si goci?
To raczej nieuniknione. Niech sprztaczka niczego tu nie rusza.
Nie odwayaby si.
Ty te.
Ja w przeciwiestwie do ciebie wiem, co tu masz.
I dlatego ci wytypowaem. Rozpromieni si.
Prawdziwie zaszczycona.
Magdalena umiechna si z przeksem. Saczko od lat nie przebiera si w lekarski
strj. Podobnie jak od lat nie widywano go na korytarzu Ciszyni na drugiej zmianie.
Czasem tylko przyjeda w nocy, bez uprzedzenia. Wiedziaa to od dyurujcego
personelu. Wpada, przebieg si korytarzem dla niepoznaki i wraca do domu subowym
wozem. Niby tam mia swj prawdziwy gabinet, gdzie wypenia dokumenty o dotacje
i granty. Zreszt skutecznie. By frontmenem tej jednostki, uwielbia prezentowa swoje
pastelowe koszule na sympozjach i podrowa klas biznes. To ona odwalaa czarn
robot. Spdzaa w klinice poow wolnego czasu, trzymaa personel w karbach. Lubia
jednak myle o sobie, e jest Richelieu i kiedy tylko nadejdzie stosowna pora, wystarczy,
e wycignie do i signie po tron. Na razie Saczko by jej jednak potrzebny. Z atwoci
wodzia go za nos, przekonywaa do swoich planw. Poza tym znacznie lepiej wypada
jako mapa na drucie. Ona nie miaa w sobie tyle gibkoci. Dzi jednak nie chcia i na
komend. Ba si zdemaskowania? Oboje wiedzieli, e to nieuniknione. Zwaszcza po tym,
co si wydarzyo.
Kogo chcesz oszuka?
Ja? uda zaskoczonego. To niewaciwe okrelenie, Madziu. My byoby
waciwsze. Cay czas jestemy zespoem.
Nie znosia, kiedy tak si do niej zwraca. Wiedzia o tym. Zrobi to umylnie, by j
rozdrani.
Powinnam o czym wiedzie? Z koszyka na parapecie wyja gar mandarynek
i zacza je sprawnie obiera.
Bd pyta o wszystko.
Mam im da dokumenty?
Poluzowa krawat. A potem zdj go i rozpi grny guzik seledynowej koszuli.
Oczywicie.
A tajemnica lekarska?
Masz suy pomoc i wsparciem. By im przyjacik, sojusznikiem, ale nie da si
wzi pod but.
To moja specjalno.
Dziki Bogu, tego trupa nie znaleli u nas. Dopiero by byo.
Magdalena wkadaa z gracj do ust czsteczki kolejnej mandarynki. Misz pociek jej
po brodzie. Szybko otara go chusteczk. Saczko nawet nie zauway.
Jestemy kryci wymruczaa z penymi ustami. Wstaa i wzia kolejn gar
owocw. Dziewczyna ucieka, zgosilimy to. Bya poszukiwana. Polak ma glejt trzech
komisji. Nie moemy bra odpowiedzialnoci za pacjentw poza zakadem. Jestemy
czyci.
To tylko pocztek.
Prus odsuna od siebie grk ze skrek. Cytrusowy aromat rozszed si po
pomieszczeniu. Saczko spojrza na ni z gry i rzek:
Nie chodzi o Pietrasikwn ani nawet Polaka. Bd pyta o Piotra. Moe jeszcze nie
dzi, cho kto wie, co ju wyniuchali. Potem zrobi nam audyt. Na jakich zasadach zosta
przyjty? Dlaczego tu nie przebywa? Kto parkowa jego mercedesa przed szpitalem? Kto
nim jedzi? Jeli dojd, e lewe skrzydo sfinansowa New Forest, przypn si nam do
czterech liter.
To nie jest nielegalne. By u nas prawie rok.
A kto znalaz okularnika?
Wzruszya ramionami.
Warszawska stra miejska. Na podstawie nieuregulowanego mandatu. Zholowali wz,
odstawili na parking policyjny. Prokuratura trzymaa auto do czasu umorzenia sprawy.
Oddali i zgodnie z prawem mg nim jedzi. Wstawi do garau. Mia prawo. Cho
oczywicie ja bym natychmiast pozbya si takich wspomnie. Zwaszcza jeli byyby tam
lady mojej winy.
Saczko pokrci gow.
Ja go odebraem. Podpisaem dokumenty na ytniej. Osobicie.
Nie wierz! Magdalena zacza si mia. I boisz si, e do tego dojd?
 Tak przyzna. A co gorsza, nie mog tego ujawni. To mj przyjaciel.
Chyba tak ci si tylko zdawao.
By moe. Ale mj podpis widnieje w dokumentach. Jeli na to wpadn, bd
pozamiatany.
Nadal nie rozumiaa. Zza drzwi dobieg ich haas.
Przed witami poama choinki. Grozi mi na kadej zmianie. A teraz bezczelnie
rozwiesza w maszynowni swoje mierdzce nachy i jeszcze buntuje przeciwko mnie zaog
pokrzykiwaa rozzoszczona kobieta.
Zanim Saczko zdy zareagowa, szarpna za klamk i wdara si do pomieszczenia
bez pukania.
Dosy tego! dokoczya zapalczywie lalunia w uniformie firmy sprztajcej, ale na
widok Magdaleny natychmiast grzecznie dygna i zacisna usta.
W rku miaa przepisowy czepek, lecz przed wejciem musiaa bogato si skropi
duszc wod toaletow, bo czu j byo z ponad metra. Zo musiaa by zaplanowana,
stwierdzia Magdalena i pocigna nosem. Zarejestrowaa natychmiast, e to nie byy
perfumy z Biedronki. Zastanowia si, jakim cudem szefowa sprztaczek inwestuje kilkaset
zotych w Addict Diora i uywa ich do pracy.
Saczko podbieg do kobiety z icie koci mikkoci, jakiej Magdalena si po nim nie
spodziewaa, biorc pod uwag jego napasione cielsko. Usuna si pod okno. Wzia
ostatnie dwie mandarynki i szybko je obraa.
Panie dyrektorze, prosz o zgod na zwolnienie tego kmiota! zakoczya sprztaczka
dyszkantem, ale zaraz zamilka na widok miny Prus, ktra wprawdzie podniosa tylko lewy
kcik ust w uprzejmym umiechu Mona Lizy, lecz nokautowaa mod kobiet wzrokiem.
Ju duej nie znios tego psychopaty.
Pniej, kochana Halinko, pniej! Dyrektor wypchn rumian licznotk za drzwi
i dorzuci protekcjonalnie: Przyjd zaraz do ciebie i si rozmwimy. Wszystko da si
wyjani. To nie piekarnia. Mam tu narad.
Zatrzasn drzwi i chwyci pust teczk, zacz si wachlowa.
Co za hiena mrukn do siebie. To ju trzeci konflikt z podwadnym w tym
kwartale. I zaraz zwrci si do Magdaleny. Pomwiaby z nim. Niech si chopak
opanuje. Wszyscy wiedz, e to pieniaczka.
Magdalena skina gow, ale nie moga si powstrzyma przed kpin.
Halinka Kretynka. Nie rozumiem tylko, po co si tumaczysz? To, e raz czy dwa j
wyomotae, do niczego ci nie zobowizuje, Krzysiu!
Obrzuci j nienawistnym spojrzeniem.
Dobra ju, dobra. Prus podniosa rce w gecie kapitulacji. I zamiaa si. Kady
ma prawo do bdw. Ale na odchodne przynajmniej dostaa dobr perfum.
Saczko obla si rumiecem jak sztubak i natychmiast zmieni temat.
Kuba tylko ciebie posucha.
Oczywicie, ale po co? Magdalena wzruszya ramionami.
Saczko podpar si pod boki.
Syszaa. Buntuje ludzi. Halina doprowadzi do jego zwolnienia. Mam si go pozby?
A znajdziesz kogo lepszego na to miejsce? Kto ci za tysic zotych brutto bdzie
pucowa marmury, windy i kabiny prysznicowe? Nigdy nie byo u nas tak czysto. Niech
sobie wiesza te gacie. Co jej do tego! Widzisz je? Bywasz tam? Kto z nas tam chodzi!?
W skadziku susz si mopy, stoi maszyna do polerowania posadzki i detergenty.
Kaloryferw jest a nadto. Nikomu nie ubdzie ciepa, jak jedne galoty raz w tygodniu si
posusz. Niech ma chopak radoch, e chwilowo wygra.
Saczko star pot z czoa.
Moe i racja. Ale to ona go zatrudnia. Jest firm zewntrzn. Co ja mog?
My go zatrudniamy poprawia go Magdalena. Na umowie mieciowej. I tylko
dlatego si zgodzi. A poniewa dopucie go do wszystkiego, wie, e jest praktycznie
nieusuwalny. Baba wida nie sprawdzia kwitw. Co za kretynka!
Wyrzucia skrki do kosza, co do ostatniej drobiny. Wstaa.
Musz ju i. Czekaj na mnie w komendzie. Mam im da wszystko. Jeste pewien?
Pokiwa gow.
Tylko prawda moe nas uratowa.
Nie ma obiektywnej prawdy. Jak mam im da? Moj, twoj czy Halinki Kretynki?
No przecie mwi, e poowiczn. O wieej sprawie, jak pan Bg przykaza. Jak
zaczn pyta o Piotra, id w syndrom Otella, nieudowodnion win i tego kochasia arysy
Szafran. Ujawnij troch z bada psychiatrycznych, ale tylko to, co jest w dokumentach. Nic
sama z siebie. Nadgorliwo gorsza od faszyzmu. Niech maj poczucie, e zdradzasz im
najwiksze tajemnice lekarskie. Wiesz przecie, jak to si robi.
Byle nie dowiedzieli si o lewym skrzydle umiechna si. Bo wanie to
powinnam ujawni. Uprzedzi ich ruchy. Niech si zajm audytem budowlanym, fors,
moe korupcj. O fuck, zostalicie z Okularnikiem kumplami udaa, e sobie przypomina.
Przecie podpisae ten dokument odbioru auta. I to rok po leczeniu. Domyl si, e co
masz na sumieniu, i zaczn ci maglowa.
Przestraszy si. Podszed do niej blisko i chwyci za kociste ramiona. Nie mg oprze
si wraeniu, e wyglda dzi znacznie modziej. Ale nie skomentowa. Nie czas na
komplementy, kiedy pon lasy.
 Przecie kady w miecie to wie rzucia wyzywajco.
Widziaa ten wz ostatnio?
Pokrcia gow. Staa sztywno. Nie czua si komfortowo, kiedy jej dotyka.
Piotr ma chyba z siedem aut odpara. Ten samochd nigdy mnie nie interesowa.
To wrak. I le mi si kojarzy.
Nic nie wiesz westchn Saczko. Nie widziaa go w rodku.
Przechyli gow i wykrzywi wargi w chytrym umieszku.
Nie wierz, e ani razu nim nie jedzia. Nawet wtedy, gdy ty i on
To jedynie pogoski rzucia bez wahania i strzsna jego rce. Ruszy do biurka,
zapad si w fotelu. Patrzy na ni w milczeniu. Czeka na odpowied. Jeli ty nie pucisz
pary o mnie i Piotrze, ja nie zajkn si o lewym skrzydle obiecaa wreszcie. Jedziemy
na tym samym wzku.
Saczko wychyli si na krzele.
Przecie oboje wiemy, e midzy wami nigdy nic nie byo.
Lewy romans zawsze jest skuteczny.
Id ju, id.
Zaoya na rami torebk od Jane Shilton, zapia dolny guzik garsonki. Kiedy
wychodzia, krzykn:
O ktrej podaj kolacj? Strasznie zgodniaem.
 Przyjrzyj si powiedzia podkomisarz Pawe Leniewski, szef technikw biaostockiej
komendy, ktry przyjecha do Hajnwki wraz z Tomaszem Domaskim i od prawie
dwunastu godzin pracowa nad zebraniem ladw z samochodw, ktre zabezpieczono
w Puszczy Biaowieskiej po uprowadzeniu Iwony Bejnar.
Stali teraz przed czarnym poobtukiwanym mercedesem typu okularnik. Na karoserii
wida byo mnstwo zadrapa od gazi i lenego gszczu. W niektrych miejscach lakier
odpad, demaskujc biae smugi szpachli. Niemal cay dolny zderzak zeraa korozja.
Tylnego botnika nie byo wcale.
I co widzisz?
Strucla nie gorszego ni mj. A ty co innego? mrukn Doman i wyj papierosa
z paczki.
Teraz nie. Technik powstrzyma go gestem. Nie bdziesz mnie wodzi na
pokuszenie.
Doman z niechci schowa paczk do kieszeni. Wyj gum do ucia, poczstowa
Leniewskiego, ale tego rwnie odmwi.
Dentysta mi zabroni. Paradontoza. Wyj gum antynikotynow. Zacz gono
cmoka. Mam swoje cukierki, wielofunkcyjne. I tak zgrzytam w nocy.
Mogem si domyli, skd to podniecenie mrukn Doman. Ktry to ju raz
rzucasz w tym miesicu?
Bury. Tym razem daem sowo lubnej. Ona trwa ju drugi rok, to i ja nie mog by
mitki Bolek.
Streszczaj si, Paweku, bo zaraz mam przesuchanie. Numery si zgadzaj? Licznik
nie przekrcony? Krew, wosy, paluchy. To, jak rozumiem, wszystko macie.
Leniewski wcale go nie sucha. Machn rk, e nie o to idzie, i obszed auto
dookoa.
Nuda rzek. Raport masz ju prawie na biurku. Mam co znacznie lepszego.
Otworzy drzwi auta. Strucel, powiadasz?
Nacisn dwigni koo kierownicy. Auto unioso si o kilka centymetrw. Technik
odwrci si, by oceni efekt, ju teraz widoczny na twarzy Domana. By to niekamany
zachwyt chopca, ktry wanie otrzyma upragniony wz straacki.
Zajebiaszczy patent. Ile razy misk olejow bym oszczdzi! zawoa, ale
napotykajc potpiajce spojrzenie Leniewskiego, doda: Niekiepawy znaczy si,
kierowniku Pablo.
W kilkanacie sekund stary okularnik zamienia si w auto terenowe. Oczywicie to nie
to samo co patrol ani nawet prosty azik. Po wydmach i grzskim bagnie nie pojedzie. Ale
po wyrbach, takich jak w okolicy Biaowiey, mona hula bez ogranicze.
 Doman gwizdn.
To dlatego klient bez problemu przejecha rwnoleg do szosy i dopad mod na
modniaku.
Owszem potwierdzi technik i wskaza plastikowe listwy przymocowane do
podwozia. Wygldaj tandetnie i s mocno porysowane, ale to materia niezniszczalny.
Tytanowe wzmocnienia. Prawie jak w czogu. Zarysowania to tylko zdarty teflon, pooony
dla zwykej estetyki. I moe ci si te przyda informacja, e ten wz nie pierwszy raz
jedzi po tutejszej guszy. Rzekbym, e on gwnie tam jedzi. Przynajmniej od ostatniej
zimy. Zabezpieczylimy na podwoziu, ogumieniu i wzmocnieniach resztki mchu, listowie,
ziemi oraz fragmenty zwierzcych odchodw. Wrcz wrosy w rowki na powierzchni.
Musia te niedawno skasowa ptasie gniazdo. S reszki biaka.
Jedzi po drzewach, czy jak? Doman umiechn si z przeksem.
Relacjonuj tylko, bo moe ci si to przyda, jak bdziesz szuka zwok. Moemy
ustali, co to za ptak. Moe mieszka w runie lenym?
Doman spowania.
Sdzisz, e wozi nim ciaa?
Za wczenie na takie wnioski. Prbki poszy do analizy. Dam zna, jak tylko bdzie
pewno. Jest fura wosw, paluchw. Krew te jest. Zaraz do tego dojd.
Doman zerkn na zegarek.
Jak ja zaraz nie dojd na przesuchanie tej lekarki, wemie j ysy Czupryna.
A Fantomas moe mi pooy ca spraw. Zlituj si, Paweku.
Cierpliwo jest gorzka, ale jej owoce sodkie. Leniewski si umiechn.
Ukochasz mnie, jak skocz.
Doman westchn.
Jeli liczysz, e obejm ci swoimi wochatymi udami, to si grubo mylisz, skurwielu.
Twarz Leniewskiego wykrzywi grymas obrzydzenia, lecz kontynuowa:
Klient nie trudzi si jedeniem do myjni. I zaznaczam, e te lady nie s tosame
z tymi, ktre mog pochodzi z ostatniej wycieczki. Zabezpieczyem je osobno.
Aha zdoa powiedzie Doman. Moe co konkretniejszego? O co chodzi z tymi
wzmocnieniami?
Nie jestem biegym bada mechanoskopijnych, tylko prostym technikiem. Dajcie go do
ekspertyzy Lechowi. Bdzie zachwycony zby go podinspektor. Ale patrz teraz. To jest
kosa.
Otworzy drzwi od strony pasaera. Mikka wycika zostaa zdjta. Na blasze wida
byo cztery potne otwory.
 To pamitka po strzaach. Sprawa zaginicia Szafran, pamitasz. Osobicie robiem
ten wz, jak go znaleli w dwutysicznym. Przypominam ci, e wtedy by biay jak karetka
doktora Pawicy z Na dobre i na ze. I znikn z miejsca postrzau na ponad rok. Potem
cudownie si odnalaz i znowu znikn.
Doman skin gow.
Blachy wyklepano. Pooono nowy lakier. T cztery W Tiefschwarz z oferty Mercedesa
o wysokim poysku. Sto czterdzieci zotych za cztery kilo. Nie musisz kry go bezbarwnym
lakierem i jest zakazany dla innych marek. Zakup tylko u renomowanych sprzedawcw
Mercedesa.
Nie w czasach internetu, chopie.
To ju twoja broszka, jak znale dostawc. Mwi, co wiem.
No i jaki z tego mora? Te wolabym mie byszczcy wzek.
A ja wol mie niebyszczcy ni nalecy do maonki odci si Pawe.
Doman nad si obraony.
Kto bardzo si natrudzi, by zachowa je na pamitk. Leniewski wskaza otwory
po kulach. Spjrz, nawet zaamania s pocignite preparatem antykorozyjnym. Dziury
oszlifowano, zdaj si wiksze.
Lakier to jedna bajka, ale wymiana drzwi ju inna gono myla Doman. Moe
aowa kasy na tego zgreda?
Leniewski pokiwa Domanowi palcem.
I tu si, chopie, mylisz. Na ten wz nie poaowano kasy. A te dziury, moim
skromnym zdaniem prostego choporobotnika, to totem. Patrzaj si.
Wycign siedzenie. Byo pokryte ekologiczn skr i miao jeszcze fabryczn wklejk.
Widnia na niej rok 2010. Potem skin na asystenta, by przynis wycik.
Wszystko w tym aucie wymieniono na nowe. Fotele, tapicerk nadwozia, kierownic.
Nawet prdkociomierz. Niektre sprzty nie maj nawet roku. A co najwaniejsze, tego
strucla obsuguje najnowoczeniejszy komputer mercedesa S trzysta pidziesit.
BlueTEC, zwany najnowszym statkiem kosmicznym tej marki. Gdyby zdawa test na
inteligencj, uzyskaby lepszy wynik ni wielu kierowcw. Widzi trjwymiarowo
i rozpoznaje nierwnoci drogi, by dobra waciw charakterystyk tumienia. Pole
widzenia w trzystu szedziesiciu stopniach. Widzi w ciemnoci, daleko poza zasig
wiate reflektorw. Potrafi gosowo odczytywa esemesy i mejle. Umie sobie podgrza
pyn do spryskiwaczy i zarzdza piciuset diodami LED. Wiesz, dlaczego porywacz zabra
uniaka profilerki? Bo okularnik nagle zdech.
System antynapadowy?
Co znacznie lepszego. Auto dziaa na odcisk palca. Pojedzie maksymalnie pi
kilometrw, potem si zatrzymuje i wycza system really dead. Udaje trupa. Dosownie.
By go uruchomi, musisz mie palec waciciela lub wezwa specjalnego czowieka
z laptopem z centrali Mercedesa, by postawi system na nowo. Ten bajer maj tylko auta
rzdowe i tacy bogacze jak doktor Kulczyk czy krl Zygmunt.
Doman podnis brew.
No, ten od telewizji, co wzi najwikszy kredyt w historii Polski. Sto miliardw,
eby kupi telefoni komrkow. Ma swj bank, firm ubezpieczeniow i radio, ktre gra
klasyk, bo krl lubi Rachmaninowa.
Skd wiesz?
Bo si interesuj. Gazety czytam. Gwnie ten szmatawiec Latkowskiego. Oni
w kko pisz o Zygmuncie. Ma wida z nimi kos. By takie co mie, wystarczy p
stwy. Leniewski si zawaha. No, moe faktycznie caa stwa.
Wic to jebany pan samochodzik?
Na to wyglda.
Doman podrapa si po czuprynie.
Ile to kosztowao? Ta przerbka. Razem z komputerkiem.
W chuj.
Kto montuje taki sprzt do starego opakowania?
Jestemy w maej miecinie tumaczy Leniewski. Czego oczy nie widz, tego
sercu nie al. Tak to widz, jakem ze wsi. Gdyby Okularnik sprawi se tunning
z chromowanymi rurami i folklorystycznym wydechem dla efektu, kady by gada, e
popisuje si fors.
Tu nie chodzi o fors przyzna Doman. Co dalej? Bo to nie wszystko. Znam ci,
achudro.
Leniewski podszed do kierownicy.
Auto ma instalacj gazow bez homologacji. Samorbka. Ale co ciekawe, zbiornik
wymontowano. Zosta tylko przecznik i otwr wlewu paliwa. Tutaj. Wskaza dziur
w miejscu botnika. Widzisz? Urwane.
Botnika nie zdejmowae?
Nie byo go. Zaczepy pknite. Kole nie trudzi si nawet ich zdejmowaniem. Zreszt
musiaby to zgosi. Po prostu jedzi na benzynie. Gazu nie tankowa. W papierach ma
pewnie, e instalacja sprawna. Wystarczy, e kto mu podbija raz na rok piecztk.
Znajdziemy tego cwela. Mam kilka adresw mrukn zawiedziony Doman.
Instalacja gazowa. Te mi odkrycie. Mylaem, e powiesz co o czujnikach parkowania
na podczerwie albo schowku na race przeciwpancerne?
 Tego nie zauwayem, ale warto przeledzi histori tego wozu w wydziale
komunikacji. Moe tam by wiele ciekawostek. Duo przey, chopina.
Jak jego waciciel. Sprawdzimy wszystko. Mandaty, fotoradary, uruchomi te
ubezpieczalni. Nie bj nic.
I to lubi. Leniewski umiechn si pod nosem. Pamitaj o tym, e auto
pojechao tylko pi kilosw od miejsca parkowania. Ani metra duej.
A wic nie prowadzi go Bondaruk.
On nie przyoy do tego porwania palca potwierdzi Leniewski. W sensie
dosownym oczywicie. Cho mg prowadzi. Odciskw mamy po kokardk, wyniki
jutro.
Czyli sugerujesz, e mamy szuka garay w promieniu piciu kilometrw od miejsca
zdarzenia, czy tak?
W kocu ponia! Leniewski podpar si pod boki.
Ale las cignie si tam na trzydziestu. Za chuja nie ma nawet zabudowa. Musiaby
sta pod goym niebem, w jakim szaasie.
I to wanie mnie od pocztku nurtuje, chopie.
Stali chwil w milczeniu. Doman pk i zapali. Leniewski nie zdy powstrzyma
kolegi.
Wstawi komputer za stw i zainstalowa gaz? duma gono Domaski. For
what? Pan ekscentryk?
Tu wszystko jest po co.
Najlepsze zostawie na koniec, co, cwaniaku? domyli si Doman. Wyprostowa
si. Czeka. Dawaj deser.
Technik zdj spadochronowy beret i zmierzwi skpe owosienie. Ruszy do baganika.
Doman za nim podrepta.
Tutaj powinien by zbiornik na gaz. Leniewski podnis filcow pokryw. Ale
jest to.
W miejscu na koo zapasowe leao zawinitko w kraciastym kocu.
Doman nie wytrzyma. Woy rkawiczk, zerwa koc. Uoone wedug wielkoci
leay tam piy, tasaki, prty i stary rewolwer typu buldog z luf obcit zaraz przy
magazynku. Doman chcia go podnie i przyjrze si z bliska, ale Leniewski go
powstrzyma.
Jest niesprawny wyjani. Zreszt to tylko poowa arsenau. Bierzemy to wszystko
do komory cyjanoakrylowej. Nie bd si z tym bawi tutaj, detalicznie. Zostawiem tylko
dla ciebie.
 Dla efektu? dokoczy nadkomisarz. Chciae zobaczy moj gupi min?
Wanie. Leniewski rozcign usta w szerokim umiechu. Oczywicie
sprawdzimy, czy ten obrzyn nie pasowaby do dziur w karoserii.
To by wtedy grao i buczao rozmarzy si Doman. Inszallah.
A w baganiku tego dziadka znalelimy prawdziwy skarbu.
Teraz technik podszed do ciany i wskaza drugie auto niebieskie uno Zauskiej. Za
uaman rczk podnis przenon lodwk biwakow. Otworzy. Pod warstw
zmroonego misa, warzyw skrojonych w kostk i lodw waniliowych znajdoway si
foliowe pojemniki z dugimi rurkami zakoczonymi wenflonami. Byy fachowo opisane
i zawieray brunatn ciecz.
Ludzka. Technik uprzedzi pytanie Domana. Jeden by pknity, wic natychmiast
zaspokoiem swoj chorobliw ciekawo. Zastosujemy el agarowy, najstarsz
i najprostsz metod na wiecie. Chopcy z labu zrobi PCR i jeszcze dzi wieczr
bdziesz wiedzia, czy naleaa do damy, czy te dentelmena.
Ile tego jest?
Sze litrw bez dwch setek. Tyle, ile krwi zawiera w sobie przecitny czowiek.
To krew jednego czowieka? z trudem wyduka Doman.
Zaufaj starej pigule. Leniewski wskaza na opis na kadym z opakowa.
Dzwoniem te do Julity. lubna potwierdzia, e tak oznacza si krew do transplantacji.
Zreszt, te worki te s mega pro. Spuszczono j z jednego gocia. Tak w kadym razie
wskazywayby opisy, ale oczywicie wszystko zbadamy jeszcze laboratoryjnie. Na twoim
miejscu sprawdzibym jednak kadego zatrudnionego w tutejszym szpitalu. Jeli wiedz, e
mamy te dwa wozy, zaczli ju sprzta kurnik.
Jeli to jucha jednego czowieka, to raczej skrwawi si na mier zacz niepewnie
Doman.
Przemkno mu przez gow, e moe zamiast szuka zabjcy pensjonariuszki z Ciszyni,
powinien zamwi migowiec, georadar i szwadron wojska, by szuka ciaa panny
modej, nowo polubionej maonki pana samochodzika. Ju widzia min komendanta,
kiedy mu powie o dodatkowych kosztach.
Niekoniecznie. Pawe wzruszy ramionami. Czowiek moe wci yje i ma si
wspaniale.
Co ty chrzanisz? Doman odwrci si gwatownie.
Wieko lodwki si zatrzasno.
Tak moe by, jeli przetoczono mu sze litrw cakiem nowej, wieutkiej krwi.
Jutro wieczorem laboratorium da zna, kto mieszka w tej lodwce. Julka nie zdy
wczeniej. Ju j prosiem.
DUNIA
(1957)
Kanarkowe sanday z lichej tkaniny byy okrutnie brzydkie, ale Dunia nie moga si na nie
napatrze. Kiedy sza spa, stawiaa je na parapecie, by byy pierwszym, co zobaczy po
przebudzeniu. Michai Gawe, m jej ciotki, ktry przygarn Duni po mierci rodzicw,
kupi je na targu za resztk pienidzy po sprzeday zboa i darowa przysposobionej crce
z przeprosinami, e na lepsze obuwie go nie sta. Jego dzieci dostay tego dnia o wiele
cenniejsze prezenty, ale Dunia i tak bya szczliwa. Zwykle Michai opdza j garci
akoci, jak malucha, lub zwitkiem kolorowych cinek od krawca. Wiedzia, e, jak matka,
Dunia lubia szy.
Tylko raz odwaya si przymierzy nowe sanday. Oczywicie wczeniej dugo
moczya stopy w wodzie z mydem i opianem, by nie skala materiau w kolorze dopiero
wyklutego kurczaka. Leay jak ula. Przez cae tygodnie nie odwaya si nawet chodzi
w nich po domu, a co dopiero wyj na dwr. Wystarczyo jej ich posiadanie. To byy jej
pierwsze prawdziwe buty z miasta.
Miaa ju osiemnacie lat, ale latem, jak wszyscy we wsi, ganiaa boso. Tylko do
cerkwi i szkoy wkadaa somiane apcie, ktre sznurowaa a po kolano, by nie spaday.
Zim obowizyway walonki. Stopy owijaa szmatami, wntrze wykadaa gazet, bo byy
o kilka numerw za due. Pochodziy z dobytku radzieckich onierzy porzuconego przy
torach przed ewakuacj. Z niecierpliwoci czekaa na okazj, kiedy wreszcie bdzie
moga woy nowe obuwie. I dzi wieczorem Michai owiadczy jej, e taka si wanie
nadarzy.
Z samego rana mieli jecha do urzdu, by Dunia odebraa swj pierwszy dokument
tosamoci. To by wany moment dla caej rodziny. Dunia Zauska bya jedyn yjc
spadkobierczyni majtku po zmarych rodzicach i tego samego dnia, z dowodem, miaa
pj do notariusza, by przepisa ziemi Zauskich na Michaia i Olg swoich
dobroczycw. Tylko dlatego przez te wszystkie lata ciotka j hodowaa.
We wsi dziwili si, dlaczego, majc takie powodzenie, Dunia nie zarczya si jeszcze
z adnym z chopcw, jak uczyniy to prawie wszystkie jej koleanki. Zestarzejesz si i nikt
ci nie wemie. y zamierzasz ktem u ciotki? Masz przecie posag. Zadbaj o swj los
ostrzegali. Ale dziewczyna nie chciaa wychodzi za m.
Zazdrocia modszemu o siedem lat Adamowi, ktrego Michai posya na korepetycje
do miasta. Ju w podstawwce chopak pisa miejscowym podania do gminy i liczy lepiej
ni ekspedientka w Samopomocy Chopskiej, dokd Gawowie jedzili po zakupy sprztu
rolniczego czy pproduktw. Michai zbiera na edukacj syna od narodzin. Adam mia
skoczy dobre liceum, pj na studia, wyjecha do miasta i zosta geodet. Prac mia
gwarantowan, co Michai ustali z dawnym ssiadem, ktry w Bielsku Podlaskim
piastowa dzi funkcj sekretarza gminy. Przy kadym winiobiciu Aleksander Krajnow
otrzymywa od Gaww p prosiaka w wyrobach. Adam mia tylko dorosn i speni
ojcowskie oczekiwania.
 Dunia, cho nie mniej inteligentna, nie miaa prawa si ksztaci. Bya dziewczyn.
Moga piknie piewa, taczy na cudzych weselach. Umie gospodarzy i dobrze wyj
za m. Odkd pamitaa, wstawaa o wicie, pracowaa w obejciu, zajmowaa si
sidemk dzieci, ktre urodzia Michaiowi Olga. Niespena trzy miesice po mierci
Zauskich Michai wzi j za on, bo nie miaa si gdzie podzia, jej dom rodzinny za,
jak i wszystkich bliskich, zamordowano w pogromie wsi prawosawnych. Nikt nie widzia
nic zego w tak popiesznym lubie. Gorzej byoby, gdyby Olga zamieszkaa ktem
u Michaia bez bogosawiestwa popa.
Wahaa si krtko. Ndza skutecznie wyleczya j z marze. Nie chciaa ju czeka na
ksicia z miasta. A Michai by jeszcze niestary, mao pijcy i uczciwie ora swoje niedue
poletko. Wzi za on Olg te dlatego, e ziemia Zauskich graniczya z jego sched. On
sam mia liczne rodzestwo. Nie liczy, e cokolwiek dostanie przy podziale. Co najwyej
bdzie parobkiem u najstarszego z braci. Tymczasem Dunia miaa kilkanacie hektarw
ziemi, do tego kawa lasu i pastwisk. Gawowie planowali, e przejm grunt oficjalnie, bo
dla nikogo nie byo tajemnic, e i tak j uytkowali od wojny. I dobrze. Ziemia nie
powinna lee odogiem.
Z takiego obrotu rzeczy wszyscy byli zadowoleni. Dunia miaa dach nad gow, Olga
za w siostrzenicy zyskaa darmow si robocz. A kiedy urodziw dziewczyn wyda si
za m na przykad za jednego z kuzynw Michaia majtek pozostanie w tej samej
rodzinie. Zauskie, wie, w ktrej kiedy mieszkali, nie istniay. Osta si tylko fragment
ich dawnego domu, ktry postawi jeszcze m zmarej siostry Bazyli, ale uywano tej
szopy jako skadu na narzdzia. Olga wraz z now rodzin przeniosa si do pobliskiej
Wlki Wygonowskiej. Michai po obrobieniu swojej ziemi najmowa si u bogatych
chopw. Kl i utyskiwa, bo w obejciu Polakw nie pozwalano mu nawet mwi po
swojemu. Ale na razie, do czasu, a Dunia nie dopeni formalnoci, wyjcia nie mia.
Wszystko miao si zmieni, kiedy przejm ziemi Zauskich.
Olga bya posuszn on, cho nie tak zaradn jak jej zmara siostra. Michai zawsze
stawa w jej obronie. Jest drobna, chorowita, wymaga opieki mwi i zleca cisze
prace bardzo wysokiej na swj wiek Duni, ktra ju jako jedenastolatka nosia razem
z mczyznami worki pene kartofli, a trawy dla zwierzt rwaa w skrzynie wiksze od
siebie. Poskarya si na ciotk tylko raz, za co zostaa ukarana dwudziestoma razami
mokrym pasem na goe poladki. Kar Olga wykonaa osobicie. Zgrzaa si przy tym
i zmczya tak okrutnie, e do wieczora nie wstawaa z ka. Kiedy Michai wrci,
zaamywa rce, e ona mu umiera, i pogna poturbowan Duni po doktora, ale wtedy
Olga bohatersko zwleka si z wyrka i podaa mowi gorcej zupy.
Nigdy wicej Dunia nie omielia si powiedzie na ciotk zego sowa. Wiedziaa, e
wuj i tak by jej nie uwierzy. Kiedy Michai by w pobliu, Olga zarzekaa si, e kocha
siostrzenic jak wasne dzieci, cho caa prawda wychodzia na jaw, gdy przychodzi czas
posiku. Dunia siadaa do stou ostatnia, dopiero gdy wypenia wszystkie obowizki,
a drewnian yk dostawaa do rki, jeli ojciec i dzieci Gaww ju si nasyciy. Wtedy
jednak we wsplnej misce nic ju nie zostawao. Dunia chodzia nieustannie godna.
Czasem, kiedy dom nawiedzali gocie, Olga wysyaa j do spiarni. Dunia w biegu po
kiebas czy przetwory zawsze zdoaa woy do maselnicy dwa palce i zliza z nich
mietan. Wiedziaa, e na wicej nie moe sobie pozwoli. Gdyby podkrada cokolwiek
z zapasw, Olga zaraz naskaryaby mowi.
Michai nie wnika w rzdy Olgi w domu. Kuchnia i chata to byo jej krlestwo. By
uczciwym chopem. Kamstwa i zodziejstwa nie tolerowa. Kiedy raz Dunia z modszymi
dziemi uszczypna kawaek kiebasy, o czym Olga skwapliwie doniosa mowi, Michai
wygarbowa skr kademu z dzieci, uywajc uzdy dla koni. Dunia bya najstarsza, wic
dostaa najwicej razw. Przez miesic spaa na stojco. Baa si, e prgi nigdy nie zejd.
Wstydzia si jednak swojego zachowania i wtedy te postanowia, e nigdy ju nie da
ciotce ani wujowi adnej okazji do bicia. Tak te si stao. Od tamtej pory kadej jesieni
zbieraa na polu dzikie gruszki ulgaki. Suszya je i zjadaa w akcie desperacji przez cay
rok.
Obowizkw za to Olga Duni nigdy nie aowaa. Poniewa ciotka kadego roku
chodzia w ciy albo bya w poogu, nie moga ciko pracowa w polu ani te zajmowa
si domem. Praktycznie to Dunia prowadzia gospodarstwo i wychowywaa ferajn
Gaww. Moe te i dlatego nie kwapia si do zakadania wasnej rodziny. Matk bya ju
od sidmego roku ycia, kiedy to na wiat przyszed pierworodny Michaia i Olgi Adam.
Potem rodzili si kolejno: Andrzej, Stefan, Wiera, Luba, Tosia i Aa, ktra bya najsodsza
z przyszywanego rodzestwa Duni. Zawsze pogodna. Praktycznie nie pakaa. Dunia
kochaa dziewczynk jak prawdziw, nigdy nienarodzon siostr, ktra zgina wraz z jej
matk w pogromie wsi prawosawnych.
Katarzyny waciwie nie pamitaa. Twarz matki znaa z jedynego lubnego zdjcia
rodzicw, ktre Olga zaraz po swojej skromnej ceremonii bez wesela kazaa schowa do
malowanej skrzyni, gdzie Gawowie trzymali pociel i kilimy. Kiedy Dunia bya maa,
pragna by podobna do matki. Niestety, nie byo jej dane odziedziczy regularnych rysw
twarzy Katarzyny, tylko jej smuky, arystokratyczny nos i wysokie koci policzkowe. Przez
lata syszaa, e bdzie szczliwa, bo jest jak skr zdj z ojca. Bazyl, jak na mczyzn,
by moe i przystojny, ale nie daoby si o nim powiedzie adny. Dunia miaa po nim
grube, wrcz murzyskie usta, wielkie orzechowe oczy opadajce kcikami do dou, co
sprawiao, e zawsze wydawaa si smutna. I choby godowaa tygodniami, jej policzki
wci pozostaway lekko pucoowate, a kiedy si nawet lekko umiechna, w prawym
tworzy si may doek. Ciao miaa wychudzone, wrcz kociste, a piersi prawie wcale jej
nie urosy, odkd zacza miesiczkowa, ale poniewa zgodnie z wczesn mod ubieraa
si na cebul i skromnie od stp do gw nosia si zakryta nawet w upalne dni, Oldze
udawao si wmwi wszystkim, e Dunia potajemnie si obera.
Czasem matka si Duni nia. Nie byy to wyrane obrazy. Raczej flesze, przebyski:
tembr gosu, figlarne spojrzenie szarych tczwek, karminowe wskie usta, dotyk
delikatnych doni. Ale Dunia nie bya pewna, czy to nie wyobrania wytwarza te obrazy.
Bardzo dobrze za to pamitaa swoje odczucia. Si, hart ducha i odwag, kiedy matka
stawaa w jej obronie. Kiedy j pytano, jaka bya Katarzyna, Dunia tylko wzruszaa
ramionami i odpowiadaa:
Silna i mdra. Gdyby bya saba i gupia, z pewnoci by przeya.
Staraa si tak duo nie rozmyla o matce. W domu prawie nikt o niej nie mwi, jakby
to, w jaki sposb zgina, byo tematem tabu. Ciotka Olga zawsze umiejtnie ucinaa
dyskusje, powoujc si na Boga i yjc crk, ktrej nie wolno dokada cierpienia.
Dlatego z czasem twarz matki jak przez mg przysoniy w gowie Duni straszne obrazy
zabjstw i zgliszcz. Zapamitaa jednak na zawsze jej ostatnie sowa: Bd twoim
anioem strem. Nigdy ci nie opuszcz. I faktycznie, kiedy bya jeszcze dzieckiem,
czasami czua obecno matki. Miaa wraenie, e Katarzyna woa j do siebie.
Wychodzia wtedy nad rzek i wzywaa j na gos. A kiedy byo jej bardzo ciko,
pragna tylko rzuci si w otcha wody i odpyn std na zawsze. Nigdy jednak nie
starczyo jej odwagi. Zawsze wracaa, przyjmowaa ajank ciotki, ktra miaa jej za ze,
e spaceruje, zamiast pomaga w domu i zajmowa si rodzestwem. Zwykle za kar nie
dostawaa kolacji, ale dziki temu pozostaa szczupa i wiotka jak dbo trawy.
Kiedy dorosa, przestaa wierzy, e Katarzyna j chroni. Chodzia do cerkwi, bo to
bya jedyna okazja, aby przebra si z roboczych ciuchw w wyjciowe, lecz nie wierzya
ju w Boga. Jaki Bg pozwala, by ci, ktrzy morduj, zostali bohaterami? Jeli Bg kae
jej cierpie w domu Olgi, to ona nie chce z nim rozmawia. Marzya o medycynie. Chciaa
leczy ludzi, pomaga im w potrzebie. By takim lepszym Bogiem. Mie pewno, e
pomoe potrzebujcym. W cuda nie wierzya.
Kiedy miaa trzynacie lat, pierwszy raz odebraa pord Olgi i od tej pory czsto
wzywano j do pomocy starej akuszerce z pobliskiej wsi. Od roku jedzia ju do
ciarnych sama, otrzymane pienidze za skadaa do metalowej puszki. Na wsiakij
suczaj. Bya pewna, e za jej studia nikt nie zapaci. Nie miaa prawa si uczy.
Zabraniano jej nawet o tym marzy. Wiedziaa, e ktrego dnia bdzie musiaa uciec.
Dlatego nie gromadzia przedmiotw. Nie zdoaaby ich zabra. Wszystko, co otrzymywaa
w darze od ciarnych, wymieniaa na monety. Tylko raz zwierzya si ze swoich marze
wujostwu. Wymieli j, a potem pilnowali jak suki w rui. Tylko raz, bez uprzedzenia,
pojechaa do miasta, by za wasne pienidze kupi ksiki. Po powrocie Olga zbia j
koromysem. Woluminy, na ktre Dunia wydaa wszystkie swoje pienidze, wrzucia do
pieca. Krzyczaa przy tym, e sama musiaa wyciga wod ze studni, karmi zwierzta
i doi krowy, a nie po to hodowaa tyle lat darmozjada, by wolny czas marnotrawi na
jakie lektury.
Dunia cudem si po tym biciu podniosa. Zrozumiaa jednak w kocu, jaka jest jej rola.
Wdziczno za wikt, dach nad gow i opiek wujostwa przesza jej jak rk odj. Bya
ju pewna, e za ich zgod nigdy nie wydostanie si z Wlki Wygonowskiej. Gawowie
straciliby dwie darmowe rce do pracy, a tylko to miao dla nich warto. Ich izb
z klepiskiem moga opuci wycznie do domu ma. Jeli w ogle jej jakiego wybior,
bo w ich poczuciu bya bardzo stara, a nie kwapili si, by zapewni jej jakikolwiek posag.
Gdyby nawet zjawi si taki miaek, musiaby im jeszcze dopaci, by oddali swoj
posugaczk. Ale nawet wtedy nic to by nie zmienio w jej yciu. aden rolnik nie pozwoli
przecie, by ona, zamiast kopa kartofle, wiza snopki czy pasa krowy, wyjechaa do
miasta si ksztaci. Zagoniby j jak najszybciej do roboty, zapadnia co roku, jak Michai
Olg, i bi, gdyby mia ochot. Byaby przecie jego wasnoci. Po spaleniu ksiek nie
miaa ju ani grosza przy duszy. Musiaa odebra jeszcze wiele porodw, by uzbiera na
bilet i uciec. Ale tylko wizja nieuniknionej podry trzymaa j przy yciu.
Daj co na zaksk powiedzia teraz do Duni wuj.
Siedzia przy stole z zamonym ssiadem Artemim Prokopiukiem, u ktrego wypasa
winie, kopa ziemniaki i skuba owce. Dunia rzucia okiem na butelk z rozcieczonym
spirytusem i posza do komrki. Kiedy wrcia, w izbie rozlega si ju gony rechot
podpitych mczyzn.
Widz, Michai, e targu dobijem! Artemi podnis szklank z trunkiem i zerkn
akomie na zadek Duni.
Dziewczyna pokroia kiebas, wyja z kamionkowego garnka ogrki. Poamaa chleb.
Ustawia wszystko na stole i wycofaa si do drugiej izby, bo usyszaa, e zapakaa Aa.
Chod no, crko! krzykn za chwil Michai.
By ju zdrowo podchmielony. Twarz mu si wtedy rozluniaa. Czasem nawet artowa.
Nie mia mocnej gowy i rzadko pi. Chyba e bya okazja. Teraz by musiaa spora, skoro
z Artemim, swoim chlebodawc, wypi a p butelki.
Dunia wrcia z dzieckiem na rku. Aa ju zasypiaa, ale dziewczyna wci bujaa
ma i mruczaa pod nosem koysank.
Dziadzia Prokopiuk chce ci za on powiedzia bez wstpw Michai i nie
czekajc na odpowied, doda: A ja si zgodziem. Pomoe nam odzyska twoje ziemie.
Nie przeszkadza mu twj skromny posag.
Dunia podzikowaa skinieniem gowy, jak nakazywa obyczaj, ale si nie odezwaa.
Wiedziaa, e jej posag to wszystko to, co miaa na sobie. Nie oddadz jej nawet kilimw
tkanych przez matk ani bielizny pocielowej, ktra cudem ocalaa z poaru. Co najwyej
pozwol zabra star ikon. Nie dalej jak miesic temu kupili sobie now, a wypowiaa,
zwglona na brzegach, naleca jeszcze do Zauskich Matka Boska Poczajowska
wyldowaa na strychu.
Na kolanko nie stan. Za stary ju jestem zamia si wdowiec.
 Mia wicej lat ni wuj Duni i by wczeniej dwukrotnie onaty. Obie jego kobiety
zmary w poogu. Dunia asystowaa przy porodzie jego drugiej ony i wiedziaa, e kobieta
wyziona ducha, bo stary zmusza j do cikiej pracy a do rozwizania, a kiedy
zaniemoga, poaowa pienidzy na lekarza. Po akuszerk posa za pno. Kiedy Dunia
dojechaa ze star Kosowsk, byo po wszystkim. Udao im si uratowa wycznie
dziecko. Artemi nie przej si zbytnio, bo zyska drugiego dziedzica. Teraz szuka dla
swoich dzieci niaki.
Widz, e i do dzieci podejciowa Artemi zwrci si do Michaia, jakby sprawa
bya zaatwiona.
Jeszcze jak zachwala Duni wuj.
Dunia czua, e wanie spada z deszczu pod rynn. Wci staa w tym samym miejscu.
Nic nie powiedziaa, ale i tego nie oczekiwali. Nawet na ni nie patrzyli. Rozmawiali
w najlepsze, artowali, pili. Omawiali biznes, sytuacj polityczn. Artemi zna kogo
w miecie. Obieca zaatwi maszyny rolnicze. Plany mieli dalekosine, by wsplnie
rozwin gospodarstwo. Klepali si po plecach.
Mama nie wrcia odezwaa si nagle Dunia. Wci koysaa A. Powinna by
ju w domu. Krowy nieprzygonione.
Michai otrzsn si jak mokry pies. Spojrza przez okno. Zmierzchao.
To id po ni. Machn rk, jakby odgania mar.
Dzieci w domu same. Aa gorczkuje.
Michai wycign donie. Dunia oddaa mu creczk.
Tylko piesz si. Jutro rano wstajemy o wicie.
Dunia zacza si ubiera. Artemi wsta, lekko si zataczajc. Zatrzyma j przy
drzwiach, zanim schwycia klamk.
To mamy dogadane rzek z lubienym umiechem. Obliza usta. Na jego wsach
dostrzega kropelki tuszczu z domowych wdlin. Poczua mdoci. Zarczyny ogosim
w niedziel, a po witach wesele. Nie ma co zwleka. Nie jeste ju taka moda.
Dobrze prawisz, kumie zamia si Michai.
Dunia przeprosia mczyzn, ale si nie przesun. Chwyci j w talii, przycisn do
siebie. Odepchna go i z caej siy uderzya w twarz z otwartej doni. Tylko go
rozmieszya.
Moda krew, to si burzy skwitowa Artemi i roztar policzek. Wida byo jednak,
e troch przetrzewia.
Michai milcza. Odoy n obok talerza. Unis si na okciach, ale zaraz opad na
aw. By kompletnie pijany.
Przepro pana wybekota po dugim namyle.
 Dunia staa w miejscu czerwona jak burak.
Przepro, mwi. Szacunek musisz mie dla ma.
Jeszcze nie jest moim mem! Uniosa wyej podbrdek.
Artemi rozbawiony machn rk.
Daj spokj, kumie. Trochu mnie ponioso. Dziewczyna gibka. Dba o swoj cnot
zarechota. Podoba mi si to. Nie bez powodu em j wybra.
Wuj zdoa wygramoli si zza stou. Ruszy do przedsionka, chwyci cienki rzemie
wiszcy na haku. Namoczy w wodzie stojcej przy piecu. Otrzsn niczym kropido.
Przeprosisz?
Dunia pamitaa, jak zbi j, kiedy bya maa. Pamitaa te, jak uderzy gow o piec
kilkuletniego Andrzeja i cho chopiec ma ju osiem lat, nadal nie umie czyta, a siedziaa
z nim wiele wieczorw nad elementarzem. Wczeniej by zmylny, szybko si uczy. To, co
mu si zrobio z gow, byo win brutalnego ojca. Nie chciaa podzieli losu maego
Andruszy.
Wybaczcie, panie. Pochylia gow.
Podnie gow rozkaza wuj.
Podniosa.
Wybaczcie wysyczaa przez zby. Zbdziam.
Artemi si rozpromieni.
Dobrze crk chowacie, baka. Bd mia z niej poytek.
Dunia z trudem powstrzymywaa pacz bezsilnoci. Zacisna rk w pi, ale nie
wyja jej z kieszeni. Czua, jak paznokcie rani jej rdrcze.
Mog i?
Tylko wracaj prdko odpar Michai jak gdyby nic. I krw nie przego, bo si
mleko zwarzy.
Tak, ojcze. Wysza.
Zamiast jednak od razu lecie po Olg, schowaa si do chlewika i pakaa, starajc si
nie robi haasu. Miaa ju w tym wpraw. Mniej wicej siedemnastoletni. Bezgone
kanie byo jak codzienne ablucje. Nie byo dnia, by nie miaa powodu ukry si
w chlewiku. Kiedy si uspokoia i wysza, byo ju cakiem ciemno. Przestraszya si, e
Olga przygonia ju krowy. Gdyby wesza i powiedziaa, e Dunia jej nie szukaa,
pasierbica miaaby jeszcze wiksze kopoty.
W popiechu dotara do drogi. Olga wanie koczya ploteczki z katolick ssiadk,
ktr to Dunia wiedziaa na pewno obgadywaa sromotnie kadej niedzieli w cerkwi.
Teraz umiechaa si, przytulaa. Bya niezdrowo zarumieniona na twarzy. Dunia
pomylaa, e kobieta musiaa co u ssiadki wypi. Bya nienaturalnie uradowana. To, co
jednak zwrcio szczegln uwag dziewczyny, to nowa kwiecista chusta z frdzlami, ktr
ciotka miaa na gowie. W rku za trzymaa papierow torebk. Zatuszczon na dole
i z emblematem hajnowskiej cukierni. Olga musiaa by dzi w miecie.
Co si stao? spytaa Dunia. Ojciec si niepokoi.
Wyobra sobie zacza opowiada zadowolona z siebie Olga w stodole, za
konic, znalazam puszk z pienidzmi. Nie byo tam wiele, ale na cukierki dla dzieci
starczyo. Zobacz, ile udao mi si dosta.
Rozchylia torb. Wewntrz byy kolorowe landryny. Dunia czua, jak krew odpywa jej
z twarzy, a w pucach zaczyna brakowa powietrza. Pochylia si nad sodyczami, ale Olga
natychmiast zamkna torebk.
To dla maluchw. Jak podziel, moe dostaniesz jednego rzucia gronie.
To byy moje pienidze. Moje! krzykna Dunia. I dobrze o tym wiedziaa!
Jakie twoje? zdziwia si Olga. Od kiedy to dzieci zarabiaj? Nawet ja nie dostaj
do rki gotwki. A pracuj wicej ni ty, darmozjadzie.
Dunia wymierzya w ciotk wskazujcy palec.
Skadaam to przez ostatni rok. Na szko. Oddaj to do sklepu.
Gupia! fukna Olga po swojemu. Powiem wszystko ojcu, e kradniesz. Zaraz
wszystko mu powiem i poka ten twj schowek. Na jak szko? W dupie si
poprzewracao. Nie pjdziesz do adnej szkoy. Ju ja ci dam korepetycje. A Michai
poprawi. Siedzie nie bdziesz przez tydzie.
Zarobiam je. Sama je zarobiam rozpakaa si Dunia.
Ale Olga nie suchaa. Perorowaa dalej jak najta:
Pewnie kiedy zabiera ci do miasta, wycigaa mu drobniaki. Tam banknotw nie
byo.
Dunia uklka i chwycia si rbka spdnicy Olgi.
Wiesz, e ludzie pacili mi czasem po porodach szepna bagalnie. We je sobie.
Niech si dzieci ciesz. Ale nie mw ojcu i oddaj mi to, co tam zostao.
Nic nie zostao! Olga parskna miechem. Pogadzia swoj now chustk.
adna?
Dunia wstaa. Wpatrywaa si w Olg. Twarz jej zbielaa. zy leciay ciurkiem, ale
dziewczyna nie wydaa z siebie nawet westchnienia. Przepeniaa j czysta nienawi.
W tym momencie pierwszy raz od lat znw poczua obecno matki. Uciekaj, mwia. Id,
gdzie ci oczy ponios. Wydawao jej si, e wyranie syszy w gowie gos matki. Bg ci
pomoe. Jestem z tob. Zawsze bd. Dunia si otrzsna. Mara znikna. Ciotka podesza
i kcikiem nowej chusty otara jej twarz do sucha. Musiaa podnie rce. Sigaa
siostrzenicy zaledwie do piersi. Dunia czua wyranie z jej ust aromat dereniowej nalewki.
Ju nie rycz. Ciotka przytulia si do niej jak faszywy kocur. Zacza pociesza:
Jeli kiedy wyjdziesz za m, te ci tak sprawimy. Nic nie powiem.
Dziewczyna pozostaa jednak sztywna jak sup soli.
Ale ty bya teraz podobna do Kaki. Jak ci twarz wypikniaa. A si baam, e to
ona. Jakby jej duch przemawia.
Dunia przymkna powieki. Zacza si modli. Czua, e si uspokaja. Wszystko wok
zaczo wirowa. Moga teraz umrze. Nic nie istniao poza tym obrazem, ktry zjawi si
w jej gowie i sta centrum wiata. Katarzyna zstpia z nieba i chwycia j w ramiona.
Koysaa kojco, jak Dunia przed godzin ma A. Pierwszy raz, bardzo wyranie,
widziaa twarz zmarej matki. Kady szczeg: ksztat oka, nosa, owal twarzy, zagicie
skry. Kasia umiechna si do niej: A jednak pamitasz, a potem Dunia poczua nage
szarpnicie i matka znikna. Dziewczyna otworzya oczy. Przed ni staa pijana starucha.
Chwil jej zajo, by poj, e to Olga potrzsa ni, prbujc przywrci do ywych po
omdleniu. Dunia nie chciaa wraca, znw odpyna. Ale tym razem Katarzyna si nie
pojawia. Zamiast niej Dunia widziaa twarz starszej o kilkadziesit lat Olgi. Potem
przebyski: jak wygania z domu najstarszego syna, pacze nad grobem ma, wreszcie
sama, wrd pustych butelek i mieci, chwyta si za serce, a potem ley w trumnie. To
wszystko przeleciao Duni w jednej, byskawicznej sekwencji. Musiao trwa tylko
chwil, ale jej si zdawao, jakby w przypieszonym tempie zobaczya przyszo ciotki.
Umrzesz we wasnym ku powiedziaa do Olgi. Serce ci pknie. Bdziesz dugo
ya, ale pochowasz trjk dzieci. Ma te przeyjesz. Ko go kopnie. Zemrzesz samotnie,
zim, w potwornych blach.
Olga zamrugaa kilka razy, otworzya usta. Wygldaa teraz jak niespena rozumu.
Co ty mwisz?
Trucho znajd na sianokosy, gdy wyschniesz na wir dokoczya Dunia i wybudzia
si z transu.
Patrzyy na siebie i obie wiedziay, e stao si co niezwykego. Dunia nic nie
rozumiaa. Chwycia si za gow. Czua kucie w skroniach.
Co si ze mn dzieje?
Olga bya przeraona.
Prawd mwili ludzie rzeka i odsuna si z respektem. Masz moc.
Co mwili?
Olga machna tylko lekcewaco rk. Zachowywaa si ju jednak inaczej. Nachylia
si do ucha Duni.
Nikomu nie powiem, e szeptaa. Nikt nie powinien si o tym dowiedzie. Powiedz,
e czarownica. Przegoni nas ze wsi straszya. Wydawao si, e skutecznie. Dunia
potulnie kiwaa gow. Ale ty te nie piniesz ani swka o pienidzach. To bdzie nasza
maa tajemnica. Masz, we sobie kilka. Wycigna w kierunku siostrzenicy zgniecion
torebk z landrynami.
Dunia odmwia sodyczy. Wyswobodzia si z obj. Ruszya do domu, nie ogldajc
si za siebie. Tego dnia pooya si bardzo wczenie. Nie wstaa nawet, gdy Aa pakaa,
cho czua si najwikszym potworem na ziemi. Wtedy, na drodze z ciotk, co w niej
pko. Odkd odzyskaa matk, nic nie trzymao jej ju w tym miejscu. Miaa dosy bycia
darmow piastunk, robotnic i istot bez wasnego zdania, ktr jak krow czy wini
mona sprzeda za kawaek ziemi. Wreszcie do dziecka zwleka si Olga i przeklinajc
bachory, utara maku ze spirytusem, podaa niemowlciu do ssania, by zasno i nie budzio
jej do rana.
Kiedy rankiem Olgi nie obudzi jazgot dziecka, ciotka bya z wasnej chytroci bardzo
zadowolona. Powoli si ubraa, zacza szuka nowej chusty, ale nigdzie jej nie znalaza.
Podesza do koyski. Aa miaa sine usta, puls by prawie niewyczuwalny. Olga zamara.
Dziecko musiao straci w nocy przytomno, ale napojone alkoholem nawet nie zapakao.
Rozpakowaa niemowl z becika, zacza naciera wte plecki terpentyn. Dziewczynka
kaszlna, wydaa cichy stk, a potem zamilka. Olga si przeegnaa. Musi tylko szybko
dosta lekarstwo. Zacza budzi pozostae dzieci. Hukna na Duni, eby biega po
felczera. ko pasierbicy byo jednak puste. Wtedy przypomniaa sobie, e miaa jecha
dzi z Michaiem do miasta. Wyjrzaa za okno.
M dopiero koczy obrzdki. Ko zaprzgnity w furmank czeka gotw do drogi.
Olga rozejrzaa si po izbie. te sanday znikny, podobnie jak kilka sztuk pocieli
i zdjcie lubne Katarzyny z malowanej skrzyni. Wtedy zrozumiaa, e nowej chusty nie
znajdzie. Przekla w mylach siostrzenic. Odoya A, zdja z grzebienia Duni kilka
wosw, nadpalia je i odmwia zaklcie uroku, by wstrtna dziewucha nigdy ju tu nie
wrcia. Resztk wosw ukrya za ikon. Od tej chwili nad crk siostry bdzie wisiaa
nieodwoalna kltwa. Olga te miaa moc. Tyle e uywaa jej w innych celach ni
znachorki. Nie uzdrawiaa. Rzucaa uroki.
Jeli Aa umrze, Boe spraw, by przyszo do tej latawicy wycznie nieszczcie
poprosia, patrzc na wit ikon w rogu izby. Dopiero potem zapalia gromnic
i lamentujc, pobiega po ma.
Dunia bkaa si po lesie ju dobr godzin. Wysza z domu przed witem, ale
w ciemnoci zgubia drog. Zbierao si na burz, powietrze byo gste, gorce jak zimowa
zupa. Lada chwila lunie. Momentami zdawao si jej, e czuje na twarzy pojedyncze
krople. Wiedziaa, e jeli chce si skutecznie ukry, musi si popieszy. Bd jej szukali
tylko przez kilka pierwszych dni. Wuj pewnie wyle po ni kilku chopa ze wsi. Przejad
furmankami wzdu traktu do miasta. Potem zapomn. Nigdy ju nie bdzie miaa wstpu do
domu wujostwa, moe nie odzyska ziemi, ale zdecydowaa, e prdzej umrze, ni wrci.
Czekao j tam tylko upokorzenie.
Potrzebowaa dobrej kryjwki. Godu na razie nie czua. Z komrki ukrada bochenek
chleba i pto kiebasy. Nie miaa wyrzutw sumienia. Odmawiaa sobie od ust tyle lat. Nie
zbiedniej od tego jednego kka palcwki. Kiedy naprawd bdzie le, naje si
przynajmniej do syta i skoczy do rzeki. Nie da si zapa, si wyda za m, zmusi do
takiego ycia, jakie jej zaplanowano. Na ziemi ojcw zupenie jej nie zaleao. Chciaa by
tylko wolna. Na razie jedyne, co przyszo jej do gowy, to schowa si w starej szopie,
dawnym mieszkaniu rodzicw, na polu Zauskich. Ale nie miaa pojcia, jak dotrze tam
przez puszcz. Sza wic szybkim krokiem, czujc coraz intensywniej spadajce krople.
Wiedziaa, e jeli przemoknie, przemarznie, nie przetrwa w lesie dugo.
Wysza na polan, z ktrej odchodziy trzy cieki. Staa na tych rozstajach dusz
chwil, nie potrafia dokona wyboru. Przymkna oczy, zdaa si na los. Nogi same
zaczy j prowadzi. Przesza kilkanacie krokw, zahaczya o korze, zachwiaa si
i omal nie upada. Odruchowo podniosa powieki. Deszcz zacina ju na caego. Otulia si
szczelniej chust. Wtedy w oddali zamajaczya chata. W jednym z okien tli si kaganek.
Dunia si rozpromienia. Nie miaa pojcia, kto moe tutaj y. Ale nie wahaa si duej.
Podbiega i odwanie zastukaa do drzwi. Zaskrzypiay zowieszczo. Wisiay tylko na
jednym przerdzewiaym zawiasie. Nikt nie odpowiedzia, wic popchna je stanowczo.
Wewntrz, przy palenisku, siedziaa starucha w achmanach. Mieszaa co w nieduym
garnku. Wok byo brudno, pachniao staroci i ndz, ale w centralnym miejscu
ustawiono prawosawne ikony. Rcznik wok obrazu Matki Boskiej by czysty
i wykrochmalony. To upewnio Duni, e nic zego jej tu nie spotka.
Sawa Hospodu Isusu Chrystu przywitaa si.
Wo wieki wiekw odpara kobiecina.
Dopiero teraz podniosa gow okutan szar wenian chust. Przytrzymaa si
w krzyu, stkna i opada do poprzedniej pozycji, w kucki. Dunia podbiega, by pomc
staruszce si wyprostowa. Bya tak wychudzona, e prawie amaa si wp.
Niech si babcia pooy! Dunia popieszya z pomoc i podprowadzia gospodyni
do metalowego ka, na ktrym pitrzya si dawno nieprana pierzyna bez poszewki.
Ziek chciaam nawarzy powiedziaa po swojemu staruszka i zamilka,
gwatownie chwytajc powietrze. Nie dokoczyam. Si ju wcale nie mam.
 Dunia rzucia swj worek z dobytkiem koo drzwi i stana do paleniska. Dokoczya
warzy napar, odcedzia, podaa chorej. Ta upia yk, parzc sobie usta.
Sobie nie umiem ju pomc, tobie te nie zdoam westchna kobieta, niepotrzebnie
si tumaczc. Czas ju na mnie. Krowa mi si ocielia. Ale mode martwe. Drugiego
Krasula urodzi nie zdoaa. Zabi j trzeba, eby uly cierpieniu. eby tak Bg zabra
i mnie, bo do niczego si ju nie nadam.
Dunia pooya rk na czole staruszki. Kobieta bya rozpalona. Nozdrza jej musiay
krwawi, bo wok nosa wida byo wiee strupy. Dunia podbiega do swojego
zawinitka, wyja kawaek chleba, kiebas. Karmia staruszk jak niemowl, ks po
ksie. Potem przykrya j pierzyn a po brod, zmwia szybko modlitw. Szept uspokoi
babci, przymkna powieki. Na jej twarz wrcia bogo.
Niech ci Bg bogosawi szepna kobieta. Gdybym zmara, napisz na moim
grobie Nina. To wystarczy.
Dunia skina gow, a potem, sama nie wiedziaa dlaczego, pochylia si i wtulia
w suche ramiona starowinki. Kiedy tak zespolone trway, Dunia przez chwil znw poczua
obecno matki. Miaa wrcz fizyczne wraenie, e stoi za ni duch Katarzyny. Bya wci
moda, ciarna i ubrana po zimowemu. Taka, jak zapamitaa Dunia jako szecioletnia
dziewczynka. Wyobrazia sobie, e Katarzyna umiecha si, kadzie jej gorc rk na
czole i mwi: Ciii, ju dobrze. Od dawna, moe od mierci matki, nie czua si tak
bardzo na swoim miejscu. To trwao tylko chwil. Kiedy Dunia odwrcia gow, nie
zobaczya w izbie nikogo. Tylko bury kot przemkn po pustych garnkach na piecu.
Starowinka zasna. Oddychaa miarowo. Dunia odsuna si od ka i powiedziaa
bardziej do siebie ni do niej:
Ja pjd do Krasuli. Ty le, babciu.
Kiedy wysza za prg, w drzwiach zobaczya nieogolonego mczyzn w waciaku. Na
gowie mia zmit czapk, w ustach ledwie tli mu si papieros bez filtra. By prawie
cakiem przemoczony. Z daszka czapki skapywaa woda.
Tu jeste rzek Artemi, jej niedoszy maonek.
Wycign w jej kierunku do, ale nie zdy schwyci, bo cofna si p kroku.
W tym momencie niebo rozwietlia byskawica, jakby kto rozsun kotary, i Duni
zdawao si, e zobaczya zastp aniow. Wrd nich bya jej matka Katarzyna. Twarz
miaa bia, otulon rbkiem chusty, oczy nieruchome jak u witych z prawosawnych
ikon. Dunia przymkna powieki, ale nie przegonia mary. Ju nie baa si tych widze.
Zaczynaa si przyzwyczaja. Wtedy usyszaa potny grzmot i poczua zapach spalenizny.
Prokopiuk lea u jej stp. Kucna, przekrcia gow mczyzny. Twarz mia
osmalon, nie rusza si. Piorun musia trafi go w sam czubek gowy, bo w skrzanej
uszance bya wielka dziura, jakby kto woy do niej gromnic. Czaszka Artemiego w tym
miejscu bya rozharatana, wosy spieczone a do goej skry, lecz y. Nagle podnis
powieki. Momentalnie oprzytomnia na widok pochylajcej si nad nim Duni. W jednej
chwili zerwa si i wybieg z podwrza, jakby goni go sam Boruta.
Dunia podniosa si z kucek i mimowolnie umiechna. Wiedziaa, e ju nigdy wicej
Artemi ani nikt inny nie omieli si jej tkn. Potem jednak przysza inna refleksja. Plotka
szybko si rozniesie. Bd si jej ba. Dobrze wiedziaa, co o niej mwiono. I cho dotd
sama w to nie wierzya, to musiao by jednak prawd. W styczniowy poranek 1946 roku,
w dniu, kiedy zabito jej matk, w rkach polskiego onierza wybucha bro, kiedy chcia
j zabi. Miaa zaledwie sze lat. Teraz za jej spraw grom omal si ukatrupi
Prokopiuka. Nie chciaa mierci adnego z nich, ale obaj ucierpieli, bo prbowali zrobi
jej krzywd. Wiedziaa, co to znaczy. W tych stronach wci wierzono w gusa i zabobony.
Zacisna usta i zaniosa si paczem. Prosia Boga, by odebra jej t moc. Nie chciaa by
wiedm.
Mikoaj Nesteruk tym razem zdecydowa si wczeniej zakoczy zbirk. Kobya
z trudem cigna zaadowan po brzegi furmank. Na wozie nie zmieciby si nawet
metalowy talerz. Zomu mia a nadto. Kowal, dla ktrego Mikoaj zbiera zuyty metal, nie
przerobi tego do nastpnych wit. Do miasta zamierza Mikoaj wraca dopiero
nastpnego dnia, wic zatrzyma si na polanie i pozwoli Kryszy poskuba wieej trawy.
Niedaleko mieszkaa babka Nina. Do starej znachorki przyjeda po pomoc jeszcze jego
ojciec. Mikoaj przywiza wz i ruszy na przeaj, by, jak co roku, poprosi o modlitw
w intencji zaginionych i pomordowanych w czasie wojny. Cay czas liczy, e jego kum
Bazyli Zauski ukry si w czasie wojennej zawieruchy, tak jak i on, i kiedy wrci.
Przy studni zamiast staruszki dostrzeg mod dziewczyn. Rano wycigaa wiadra
i wlewaa wie wod do balii. Wygldao na to, e jest w trakcie wielkiego prania, bo
na sznurach rozcignitych w sadzie wisiay biae przecierada. Mikoaj zdj czapk na
jej widok, przywita si z szacunkiem, ale kiedy dziewczyna odwrcia si, wprost zatkao
go z wraenia. Poczu si tak, jakby zobaczy ducha zmarej bratowej jej inkarnacj.
Dziewczyna wyczua jego emocje, bo te milczaa. Staa w miejscu z podkasanymi za
okcie rkawami, wpatrujc si ufnie w Mikoaja.
Nina w domu? spyta, bo nic lepszego nie przyszo mu do gowy.
Dziewczyna potwierdzia. Kosmyk, ktry wychyli si spod warkocza oplatajcego jej
gow na wzr korony, zaoya za ucho. Ten gest te pamita u Katarzyny. Nogi si pod
nim ugiy.
Przy kuchni odpara i wrcia do swoich obowizkw.
Mikoaj odetchn z ulg. Zudzenie podobiestwa znikno, kiedy dziewczyna si
odezwaa. Nigdy wczeniej jej nie widzia. Nie mia pojcia, e Nina ma doros crk.
Nigdy nie miaa ma i odkd do niej przyjeda, adnych chopw poza potrzebujcymi
tutaj nie widywa. Ba si uczyni modej krasawicy afront. Liczy, e szeptunka rozwieje
jego wtpliwoci.
Drugi szok przey, kiedy wszed do izby. W chacie Niny nigdy nie byo tak czysto.
Znachorka powicia si cakowicie swojej misji. Bg obdarzy j moc leczenia
i wyganiania biesa. Nie wolno jej byo odmwi nikomu pomocy. Dawniej przed jej chat
stay kolejki chtnych. Nina ju dawno przestaa dba o ycie doczesne, a kiedy jej samej
zdrowie zaczo szwankowa, pogodzia si z faktem, e jej dom jest jak jaskinia. ya
niczym zwierz. W tej samej izbie jada, spaa i odczyniaa rytuay. Teraz Mikoaj
spostrzeg, e pozbyto si nawet nieprzyjemnego zapachu, jaki cechuje ten starodawny typ
izby oddzielonej od obory jedynie cian z drewnianych belek.
Sawa Hospodu rzek na powitanie.
Na wieki wiekw pado gdzie z gbi pierzyn pod oknem. Mikoaj tam wanie si
skierowa. Nina zacza si gramoli, ale Mikoaj powstrzyma j gestem.
 Lecie, matko. Przejedaem. Wsio dobre.
Ile to ju lat z gorzak skoczylicie, Kolik?
Bdzie z osiem. Sorok toczek, jak kazalicie. Co roku ponawiam. Mak jeszcze mam,
zioa te. Dzikuj wam.
Nie dzikujcie. To nie ja. To wiara. Hospodi miujet.
Ale krowa mi si bije. Ze oczy rzuciy urok. I za Kasi i Bazyla pomodlilibycie si.
Pooy na stole kilka banknotw.
Nina pokrcia gow. Przesuna pienidze od siebie.
Za duo.
Bierzcie upiera si Mikoaj. Dobra z was kobieta. I crce co kupcie w miecie.
Nina nie zdya zaprotestowa, e nie ma crki. Do pomieszczenia wesza Dunia.
Skonia si gociowi i ruszya do ssiedniej izby.
Poznajecie? Nina wskazaa zamknite drzwi.
Mikoaj mrukn co niezrozumiale.
To wasza siostrzenica. Kasi i Bazyla crka. Nina pokiwaa gow i napawaa si
chwil widokiem zaskoczenia na twarzy przybysza. Bg do mnie j sprowadzi. Olga
z domu j wygnaa. Boi si wrci.
Mikoaj zacisn donie w pici.
Nie nerwuj si tak uspokoia go znachorka i podsuna mu pod do zatuszczony
obrazek na drewnie. Kiedy musia by na nim wizerunek jakiego witego. Dzi od
pocierania ludzkimi domi zostaa tylko zocona rama od obrazu. Czuje ciepo?
Mikoaj przymkn powieki. Skin gow.
Idzie.
Wci mocna twoja wiara pochwalia go Nina. Wemiesz t dziewczyn
i zawieziesz do miasta. Jak najdalej od nich i od tego miejsca, skrwawionego przez jej
przodki. Tutaj jej by nie moe. Nie wolno jej tu wraca, bo si zmarnuje. I adnej decyzji
nie wolno jej tu podj. Ona musi i w wiat. Takie jej przeznaczenie.
Mikoaj natychmiast otworzy oczy.
Parzy. Prbowa zabra rk z obrazka.
Nina zamiaa si zowieszczo.
To ona szepna, zniajc gos, i wskazaa na zamknite drzwi ssiedniej izby,
w ktrej znikna Dunia. Ma moc. Moda jest, dobra jak jej matka. Bdzie suy
ludziom. Wszystkiego j nauczyam. Crki Bg nie da, ale na stare lata j sprowadzi.
Bogosawi.
 Czy ona Mikoaj si zawaha. Czy ona wie, kto ja jestem?
Dowie si odpara Nina, jakby chodzio o drobiazg. Moe ju zabra prawic.
Bg da wsio, co potrzebne. A to, co niepotrzebne, zapomnie nada. Pamitaj.
Mikoaj zabra do. Wpatrywa si w babk wyczekujco, ale nie spalia lnu jak
zwykle, nie posypaa mu gowy popioem, nie pomodlia si trzynacie razy, bijc przy tym
pokony. Zamiast tego podesza do szafy, wyja z niej parti najlepszej pocieli,
wenianych chust, swj odwitny paszcz, lakierowane buty na nieduym obcasie, chyba
jeszcze z wasnego lubu, i bia bluzk z wielkim konierzem rcznie haftowanym wzorem
richelieu. Na to wszystko pooya zawinitko w gazecie. Jeden rg odgia, by pokaza
Mikoajowi, co znajduje si w rodku. By tam plik pienidzy. Mikoaj zaprotestowa, eby
zostawia sobie chocia kilka banknotw, ale babka pacna go tylko rk, jakby zabijaa
much.
Jedcie ju owiadczya, gramolc si znw pod pierzyn.
 Piotru, chod no, wisusie! krzykna Aniela Bondaruk do czarnowosego chopczyka,
ktry wspi si wanie na parapet i podskakiwa jak pika, by zapa wak, ktra
z niewiadomej przyczyny zabdzia do ich mieszkania zimow por. Bia mienicymi si
tczowo skrzydami o szyb, prbujc za wszelk cen wydosta si z pomieszczenia.
Aniela, ju w futerku z nutrii, zbieraa rzeczy synka. Szkolna torba, drugie niadanie,
szalik. Popiesznie sprztna ze stou talerze po niedojedzonym niadaniu. Kiedy
zobaczya, gdzie wspi si syn, natychmiast rzucia si w tamtym kierunku i zapaa go
w ostatniej chwili, kiedy ju spada na podog. Chopak, bardzo wysoki jak na swj wiek,
omal jej nie przygnit, ale tym razem nie wybi sobie zba, jak stao si ostatnio, kiedy
wlaz na dach szkolnej wygdki.
Kiedy mnie wykoczysz owiadczya, oddychajc ciko.
Na twarz wystpiy jej czerwone plamy. Usiada na tapczanie, wpatrywaa si w syna.
Piotrek za chichota wyranie ubawiony strachem matki. Rozwin do. W rku mia
martw wak. Po mierci jej skrzyda zdaway si purpurowe. Aniela nigdy nie widziaa
takiego egzotycznego owada. Odepchna rk syna ze wstrtem. Nie znosia robactwa.
Zbyt wiele go byo w hajnowskim szpitalu zakanym, gdzie pracowaa jako dyspozytorka
karetki.
Staszek, ty go zaprowad. Aniela zajrzaa do drugiego pokoju, gdzie jej m siedzia
przy biurku.
Obok niego lea stos papierw i rczne liczyda. Nawet nie podnis gowy. Mamrota
tylko pod nosem wyniki oblicze. Dzi miaa ruszy pierwsza metalowa suszarnia do
drewna, zbudowana wedug jego projektu. Delegacja z Warszawy zjechaa do Hajnwki
wczoraj. Bd w tartaku po poudniu. Mia wyjani, jak dziaa prototyp. Jeli centrala
kupi dla innych zakadw, Staszek awansuje na kierownika.
Syszysz? Ja mam go dosy powtrzya Aniela.
Staszek odsun od siebie kartki, odoy piro.
Piotr nie jest ju niemowlciem. Sam trafi do szkoy mrukn i puci oko do syna,
ktry za plecami matki wanie wykrada pudeko zapaek. Wsypa do kieszeni draski, do
rodka za schowa upolowanego owadziego trupa.
Pewnie, e trafi zapewni. Tata ma racj.
Byle nie jak ostatnio narzekaa Aniela. Do parku, na hutawki.
On si wstydzi, e wci go prowadzasz jak malucha.
Wanie. Piotru wierci teraz dziur w rkawiczce. Niech mama si nie boi.
Skoro tak, id. Aniela naburmuszya si i wysza z domu, gono trzaskajc
drzwiami.
Dyur zaczynaa za dwadziecia minut. Jeli si popieszy, zdy jeszcze wypi kaw
z koleankami.
Staszek i Piotr wymienili spojrzenia.
Zbieraj si, Bondaruk. Ojciec wsta zza biurka. Wychodzimy. Ale jak matk
zawiedziesz, bcwale, dupsko ci spuchnie! Pokiwa palcem.
Dziesiciolatek niezbyt przej si grob. Nigdy nie zrobiono mu w tym domu krzywdy.
Ubra si z zaskakujc prdkoci i zanim ojciec si obejrza, by ju za drzwiami.
Zamiast do szkoy, ruszy prosto na cmentarz onierzy radzieckich, gdzie wczoraj umwi
si z kolegami. Poza witami pastwowymi prawie zawsze byo tam pusto. W kieszeni
mia zapaki, kilka papierosw podkradanych od tygodnia ojcu i wak w pudeku po
zapakach, ktr publicznie zamierza pozbawi czerwonych skrzyde i moe, przy okazji,
nastraszy ni kilka dziewczyn z klasy, jeli bdzie mu si chciao zajrze do szkoy.
Przed bram cmentarza staa furmanka wypeniona elastwem. Na kole siedzia
wieniak w uszance. Rozmawia z dziewczyn, ktra na nogach miaa za due walonki. Ju
na pierwszy rzut oka wida byo, e pochodzi ze wsi. Piotrek schowa si za drzewem.
Czeka, a wonica odjedzie. Nie chcia, by wypytywa go, dlaczego nie jest teraz w szkole
i wczy si po miecie.
Kiedy tylko furman odjecha, wspi si na murek cmentarny i skoczy na wieniaczk
od tyu. Odchylia si w ostatnim momencie, z gowy zsuna si jej chusta. Piotrek zdziwi
si, bo bya bardzo moda i dosy adna. Najgorsze, e zamiast si wystraszy, tylko si
rozemiaa.
Widziaam ci wyjania Dunia, lecz zaraz mina jej zrzeda.
Dzieciak niefortunnie upad na kamienie, zawy z blu, a potem rozpaka si w gos.
Prbowaa go podnie, ale nie mg usta na nogach. Nie da si jej dotkn, wic
pooya tumok ze swoimi rzeczami na trawie i zacza nuci biaorusk ballad. Kiedy
udao jej si rozwiza mu buty, znw si szarpn. Dostaa z impetem z nos. Natychmiast
si odsuna. Patrzya gronie. Natychmiast si zdyscyplinowa i zamrucza co w rodzaju
burkliwych przeprosin.
Spokojnie. Nie umierasz zbesztaa go. Mog zobaczy? Czy radzisz sobie sam?
Kostka ju napucha i pczniaa w oczach. Musiaa porzdnie bole. Dunia wspczua
chopakowi, ale nie zamierzaa si nad nim roztkliwia. Ju i tak zy skapyway mu na
doln warg, a donie dray z przejcia. Mia twarz dziecka z reprodukcji Wyspiaskiego,
ktre widywaa za szyb w bibliotece. I teraz ani troch nie przypomina maego demona,
za jakiego z pewnoci stara si uchodzi.
Zamana. Odwaya si znw kucn obok. I dorzucia, udajc gron: Tylko nie
kop.
Piotrek pochyli gow i przytuli si do niej. Nie wiedziaa, jak si zachowa. Nikt
nigdy jej nie przytula. Wreszcie obja go ramionami i ju po chwili sama miaa wilgotne
oczy.
Jedziemy do szpitala szepna agodnie. Bya w tym czuo, przejcie i lk. Wyczu
go, wic dodaa najdelikatniej, jak potrafia: Wiesz, gdzie to jest, prawda?
Piotrek najpierw si przestraszy. Rozpaczliwie krci gow i znw zacz jcze.
Dunia wpatrywaa si w niego wnikliwie i zrozumiaa. To by may twardziel. Potrzebowa
silnej rki i tylko mocnych ludzi szanowa.
Bd mczyzn rzucia. Ale nie moga si powstrzyma i otara mu gila spod nosa
wasn chust. Jestem Dunia powiedziaa. Miaam modsz siostrzyczk, ale zmara.
Ty yjesz i nic ci nie bdzie. Rozumiesz, co to znaczy umrze?
Mama! krzykn rozpaczliwie.
Dzieciak wyranie by rozpieszczony. Musia pochodzi z dobrego domu. Nie
wytrzymaby u Gaww nawet jednego dnia. Poczua irytacj.
Nie drzyj si tak zbesztaa go. Przynajmniej masz matk. Niektrzy takiego
szczcia nie mieli.
Przyoya mu rk do czoa i zacza szepta co w niezrozumiaym jzyku. Piotrek
powoli si uspokaja, a potem opad na jej toboek i zasn. Dunia staa pod cmentarnym
murkiem i wypatrywaa jakiego przechodnia. Ale poza nimi na ulicy nikogo nie byo. Nikt
nie zapuszcza si o tej porze na rogatki miasta. Wahaa si, czy nie pj do kocioa i tam
poprosi o pomoc, ale baa si zostawi chopca samego. Nagle w oddali zobaczya czarn
wog. Nie zastanawiajc si duej, wybiega na drog. Samochd pdzi wprost na ni.
W ostatniej chwili uskoczya na pobocze. Odwrcia si zdyszana. Kilkaset metrw dalej
auto si zatrzymao. Podbiega i zastukaa w przedni szyb. Za kierownic siedzia
czowiek w subowej czapce, a z tyu dwch postawnych mczyzn jeden w swetrze
i kouchu, drugi w szarym garniturze. Przed sob mia plik dokumentw, ktre wypenia na
skrzanym neseserze. Wyglda na miertelnie uraonego, e miaa mu przeszkodzi
w podry.
Dunia si sponia. Zauwaya, e drugi pasaer na tylnym siedzeniu, ten w swetrze,
rwnie uchyli nieznacznie szyb po swojej stronie i nie tylko syszy kade jej sowo, ale
te bacznie si jej przyglda. By postawny, cho brzydki jak noc listopadowa, ale mimo
niedbaego stroju z pewnoci bardzo wany. Dunia pierwszy raz w yciu widziaa tak
pikn limuzyn. Chromowane klamki, wypolerowana karoseria. Czua si oniemielona.
Poprawn polszczyzn zdoaa wyduka tylko kilka sw przeprosin, a potem wskazaa
chopca, ktrego trzeba natychmiast zawie do szpitala.
Jak masz na imi? zainteresowa si mczyzna w swetrze, kiedy kwadrans pniej
siedziaa obok niego na fotelu pasaera. Dygnitarz, bo z ca pewnoci by kim wanym,
przesiad si do przodu, by mogli zabra te Piotrka. Gowa dziecka leaa na jej kolanach,
jego brudne nogi bezczeciy jasny kouch waniaka. Nie mia wicej ni dwadziecia pi
lat, ale Duni i tak wydawa si zbyt dojrzay, by moga zwraca si do niego per ty, cho
Anatol Pires o to prosi, kiedy tylko si przedstawi.
Dunia Zauska. Pochylia gow z wdzikiem.
A ten facio z przodu to Stepan Orzechowski Anatol szepn jej konfidencjonalnie do
ucha i mczyzna wycign w jej kierunku kocist wypielgnowan rk.
Ten czowiek nie pracowa fizycznie. Dunia, caa si rumienic, podaa mu swoj, cho
bardzo si wstydzia, e jej skra z pewnoci wyda mu si zbyt szorstka. Zauway
zarwno jej wypracowane donie, jak i urocze zawstydzenie. Umiechn si, odsaniajc
komplet biaych zbw, i szarmancko zoy na jej doni pocaunek. Natychmiast j
wyrwaa i schowaa do kieszeni.
W ktrym liceum si uczysz?
Dunia podniosa dumnie gow i owiadczya:
W przyszym roku bd zdawaa do liceum medycznego w Bielsku. Na razie szukam
pracy.
Dyrektor Orzechowski odwrci si i zmierzy j od stp do gw.
Nie masz zameldowania? Wiesz, e to nielegalne?
Mieszkam u gospodyni skamaa. Wskazaa chopca. A to mj siostrzeniec.
Anatol si umiechn.
Tak si skada, e mgbym ci pomc. Jestem dyrektorem tutejszego liceum. Ale
musisz zda egzamin. Jeste ze wsi?
Kiwna gow.
A zatem ziemia mwia do nas wyrecytowa po biaorusku z emfaz. Rozumiaa
nas, otaczaa duchem przeszoci naszego ludu i wielk mioci swoich drzew i pl. any
yta faloway za oknami i kosy szeptay na wietrze. Byo nam dobrze w wiosennym
soneczku i w deszczu[5].
Dunia wpatrywaa si w Anatola urzeczona. Nigdy nie syszaa, by kto tak piknie
mwi w tym jzyku. Znaa wersj chachack, ktr posugiwali si jej przyszywana
rodzina i ssiedzi. adne z nich jednak nie wydobyo z biaoruskiej mowy tej melodii,
naturalnego zapiewu tak innego ni rosyjski czy choby ukraiski.
arysa Heniusz. Anatol zarejestrowa jej zachwyt. Ryba chwycia haczyk.
Pierwsza nasza rewolucjonistka. Nigdy nie przyja radzieckiego obywatelstwa.
Wyemigrowaa do Czech, bo to byo jedyne pastwo, ktre okazao pomoc obywatelom
BNR. Tam mieszkaa, tworzya. Po powrocie z agrw postanowia wrci na ojczyste
ziemie i zmara w Zelwie na Biaorusi. Bojowniczka o wolno. Znasz?
Dunia pokrcia gow. Czua si nijaka, brzydka i nikomu niepotrzebna.
 A powinna. Zacznij czyta, ucz si. Nie ma adnej innej wolnoci. Tylko wiedza
doda Anatol.
Co ty jej w gowie mieszasz, Tolik wczy si Orzechowski, rwnie po
biaorusku. Dunia bya zaskoczona. Mylaa, e to stuprocentowy Polak. Tak w kadym
razie wyglda. Zgo si jutro na bram i powoaj si na mnie. Tartak potrzebuje silnych,
modych kobiet do ukadania parkietu na suszarni. Ale to cika praca, a ty chuchro jeste.
Od dziecka pracuj fizycznie powiedziaa hardo. Chc i uczy si, i pracowa.
Mczyni si rozemieli. Wymienili spojrzenia.
Taka kobieta bdzie miaa kopoty mrukn Orzechowski. Skrywaj swoj but,
udawaj pokor. I pamitaj, kiedy jest wojna, tchrze przeywaj, a odwani gin. Tak to
ju jest.
Dunia wpatrywaa si w plecy dygnitarza.
Przecie wojny ju nie ma.
Czasem o wiele waniejsze jest to, czego nie wida zamrucza i wrci do swoich
papierw.
Tymczasem Anatol nie mg powstrzyma lubienego spojrzenia.
Dowd ju masz?
Dunia si wystraszya. Nic nie odpowiedziaa. Pochylia tylko gow i podzikowaa za
dobro serca panw.
Jakich panw zdenerwowa si Orzechowski. Towarzyszy. Biaoruskich
towarzyszy broni, dziauczynka.
Zatrzymali si przed bram szpitala. Anatol chcia wysi, pomc jej. Dopytywa si
ju kolejny raz, gdzie mieszka, by podaa mu swj adres, ale zbya go grzecznym
umiechem. Zarzucia swj tumok na plecy, chopca wzia na rce, jakby niosa wizk
drewna na opa, i dotargaa go na izb przyj. Na jej widok wyskoczy pielgniarz,
przytrzyma j, by nie upada. Zaraz te kto przybieg z noszami. Anatol patrzy za ni, a
znikna w drzwiach, a potem zamrucza do Stepana:
Silna i harda.
To nie Biaorusinka. Nie moe by. Niemka albo Polaczka. Jaki faszystowski bkart.
Widziae jej twarz?
Anatol rozemia si i poklepa przyjaciela po rumianej twarzy.
Dla ciebie kada kobieta to baracho.
Nie to, co dla ciebie. Z kwiatka na kwiatek. A Jagoda w domu pierogi lepi.
I tumaczy mj tekst z Niwy na niemiecki do Allgemeine Zeitung.
Gdybym tak jak twoja spotka, moe te bym si oeni westchn Stepan.
 Pewnie, gdyby miaa dorodne jajca zaartowa Pires, a Stepan zmierzy go
wciekym spojrzeniem i zerkn na kierowc z alem. Bdzie musia go zwolni, szlag.
Ale ju wieczorem, kiedy wchodzi na plebani do zakochanego w nim ksidza,
o incydencie z wieniaczk spod cmentarza onierskiego nie pamita.
Anatol za nie tylko zanotowa nazwisko Duni, ale te wycign z urzdu jej zdjcia,
ktre zoya wraz z dokumentami o dowd osobisty. Wpatrywa si teraz w jej inteligentn
twarz zonicy, ktra miaa czelno zatrzyma subow wog, by ratowa maego
chopca. W jego skrytkach pamici nigdy nic nie gino. Dlatego by w tym miejscu i peni
t wanie funkcj.
Kiedy dotar do pracy, nawet nie wszed do pokoju nauczycielskiego. Zamkn si
w swoim gabinecie i kaza zaprzyjanionym tajniakom suby bezpieczestwa sprawdzi
rodzin dziewczyny do trzeciego pokolenia, a kiedy potwierdzili, e ucieka z domu przed
zampjciem, umiechn si zadowolony, e znw intuicja go nie zawioda. Zna si na
ludziach jak mao kto. Zleci znale i dyskretnie obserwowa ma Biaorusink
i informowa go, z kim si spotyka, kiedy i jak blisko.
Mia ju on i by z niej cakiem zadowolony. Nie zamierza, rzecz jasna, niszczy
swojego ycia. Draki te nie potrzebowa. Posiada cay zastp skorych do zabawy
kochanek kadego sortu. Ale od dawna nie czu takiego podniecenia. Pragn mie teraz
tylko t jedn dziewczyn. Bya le ubrana, niewyrobiona towarzysko, lecz harda i z ca
pewnoci niewinna. To by ten ideowy i waleczny typ, ktry nie odda swojego
najcenniejszego klejnotu byle komu. Prdzej ju zostanie na zawsze sama. By pewien, e
operacj jej uwikania musi dobrze zaplanowa, bo bdzie si opieraa. Swoj drog, na to
wanie liczy. Tego dnia tryska humorem i nawet zgodzi si wyjecha do Berlina, by
zebra dane o wrogim Polsce Ludowej dziaaczu, cho jego zwierzchnicy nie mogli go do
tego przekona od miesica, tak skutecznie si miga.
 Hajnwka, 2014

Dwadziecia trzy metry kwadratowe, nie liczc balkonu typu loggia, rwnie
wypenionego w dziewidziesiciu procentach woluminami, miao by teraz
tymczasowym sztabem Zauskiej.
Kiedy weszy do dusznego pomieszczenia przy Pisudskiego osiemnacie, mieszkania
osiem, Zauska zaryzykowaa pogld, e rodzina komendantki naleaa kiedy do elity
intelektualnej miasteczka. adnej awy pod szkem i foteli z mikkimi oparciami;
podrabianych Matejek, jeleni na rykowisku w towarzystwie prawosawnej Boej Matieri.
Ani jednej durnostojki czy ruskiego zegara z kukuk powleczonego zotolem, bo te nie
byoby gdzie tych ozdb umieci. Wszdzie, w kadym zakamarku tego lokalu, mieszkay
ksiki.
Jak opacana bya ta emerytowana elita, mona byo zgadn ju na pierwszy rzut oka.
Pki wykonano samodzielnie z pyty wirowej. Nikt nie trudzi si ich lakierowaniem.
Proste czenia, stalowe ruby w cianach. Haki i stelae pek z pocitych torw
kolejowych. Dzi za takie wyposaenie hipsterzy z warszawskiego Planu B daliby si
pokroi. Maciek Pawelski, najmodniejszy obecnie konstruktor Refresz Dizajn, ustaliby za
podobne zlecenia sone stawki w jedynej susznej walucie barwy nadziei. Sasza
pomylaa, e mieszkacy tego domu musieli mie w sobie wiele hartu ducha, by
w miasteczku, z ktrego w PRL-u caa Polska cigna meble na wysoki poysk, nie da si
zama i nie wstawi sobie w salonie meblocianki z krysztaami, a jednoczenie wytrwa,
ywic si jedynie wiedz. Nagle zapragna dowiedzie si, kim byli, jakie mieli
marzenia i co trzymao ich tutaj, na skraju lenej guszy.
Lewa strona pomieszczenia suya do spania i przyjmowania goci, ktrych weszoby
tutaj a sztuk dwie plus gospodarze, wic miecia si w ciemnej wnce razem
z miniaturow kuchni. Prawa, trzykrotnie wiksza, penia funkcj pracowni i biblioteki.
Mona byoby narysowa na pododze bia krech, tak bardzo si rniy. Lew,
yciow, naleao si przemieszcza pod cian. Prawa dawaa oddech. Na kadej pce
tej ciany znajdoway si ponumerowane egzemplarze ksiek, cierpliwie zbierajce kurz.
Byo ich tak duo, e kto wyci specjalny stela z drewna na stary Rubin, zreszt
ustawiony ekranem do ciany, by take miejsce wok niego obudowa ksigozbiorem.
Sasza od razu poczua si tu jak w biurze profesora Abramsa w Midzynarodowym
Centrum Bada Psychologii ledczej w Huddersfield. Bezpieczna i dobrze ukryta. Nie bya
jednak w stanie poj, jak w tym mieszkaniu yo pi osb.
Ciocia wyjechaa na lato do uroczyska pod granic wyjania Romanowska
i postawia na stole karton z dokumentami. Ma tam drewnian chat z zejciem nad Bug
i kawaek lasu. Syn jej kupi, eby uciszy sumienie. Mieszka w Nowym Jorku, praktycznie
nie przyjeda. Ciocia nie wrci przed jesieni, a jeli zima bdzie agodna, zostanie do
wiosny.
 Sasza otrzepaa kurz z gitego krzesa przy starowieckim biurku z zielonym filcem na
blacie i odpoczywaa kilka minut bez sowa. W koszyku na parapecie leay woskie
orzechy. Nie odwaya si ich rozupa. Mogy by starsze od niej.
Romanowska w tym czasie opowiadaa o duej iloci wiata, ktre wpada tutaj od
poudnia a do osiemnastej. Otwieraa i zamykaa szafki kuchenne, wystawiaa na blat
wielkoci deski do krojenia puszki po herbacie, kawie, ryu i mce. Brzczay pustk, ale
insektw nie byo. Wczya lodwk i przeoya tam kupione po drodze podstawowe
produkty spoywcze. Potem chwycia najwikszy n i z trudem zacza kroi chleb na
grube pajdy. Wyglda efektownie, ale by okrutnie tpy.
Nie jestem godna powstrzymaa j profilerka.
Spojrzaa na amerykank nieco wikszy kraciasty fotel, ktry miaa zapewne
rozkada wieczorem do spania, bo inaczej nie daoby si przej ze strefy ycia do
biblioteki. Ciekawe, jak jej si to uda jedn rk.
Romanowska usiada, zoya rce w madrzyk.
Ma pani racj.
Sasza. Zauska wycigna zdrow do. Jestem modsza, nie wypada mi, ale tak
bdzie wygodniej pracowa.
Krysia.
Umiechny si do siebie.
Nie bez powodu wyrczyam Baeja. Pewne rzeczy chciaam ci powiedzie poza
komend.
Dotyczce ledztwa czy prywatnie?
Romanowska pokiwaa gow, cokolwiek miao to znaczy.
Twoja sytuacja nie wyglda najlepiej, ale obie wiemy, e to tylko
Hipoteza dokoczya Sasza i sprbowaa wyj papierosy z bocznej kieszeni kurtki.
Nie mam za ze. Chodzi raczej o sposb prowadzenia dochodzenia. Ale to chyba ju nie
do ciebie.
Romanowska si spia.
Ciocia nie pochwala palenia.
Ma racj. Sasza poradzia sobie ju z paczk jedynek i wstaa, by otworzy okno
balkonowe. Poszo zaskakujco atwo. Zaczynaa si przyzwyczaja do ycia jednorkiej.
Bd dmuchaa tutaj. Moesz mwi. Such, w przeciwiestwie do wzroku, mam jak
pies.
Tylko potem bdziemy musiay dobrze wywietrzy.
Do zimy nie zamierzam tu siedzie. Zauska si umiechna. Znikn jak ten dym.
Bez ladu.
Krystyna ju nie protestowaa. Sasza od razu poczua si pewniej. Wpatrywaa si
w ar od papierosa i owiadczya:
Nie wszystko rozumiem. Jeli mam efektywnie pomc, nie moesz przede mn
ukrywa danych.
Nie zamierzam odpara Krystyna, lecz dalej milczaa.
Wic moe teraz? Czy chcesz czeka do kolejnego zabjstwa? Sasza zawiesia gos.
Dlaczego daa mi ten adres?
Romanowska wzruszya ramionami.
Byo mi ci szkoda.
Tylko tyle?
To mao?
Krystyna podesza do pki z ksikami. Wyja Drewno moje hobby, schowaa,
a potem Technologi pyt pilniowych. Zdmuchna z niej kurz. Otworzya. Zaraz zacza
ziewa.
Wiesz, dlaczego tu jestem? Obejrzaa si na Zausk i nie czekajc na odpowied,
dodaa, wymachujc ksik: Mj stryjeczny wujek by inynierem technologii drewna
w tutejszym tartaku i domorosym wynalazc. To on skonstruowa pierwszy profesjonalny
trak. Znajdziesz jego zdjcie w zotej ramie w holu Urzdu Miasta. Stoi przy swojej
maszynie, dumny jak paw. Wtedy, kiedy modszy od niego o dekad Bondaruk by ju
kierownikiem suszarni. Ciocia prowadzia bibliotek w Domu Kultury Lenik. Potem te
klub seniora, organizowaa zimowiska dla dzieci tutejszych robotnikw. Oboje pracowali
czternacie godzin na dob, sze dni w tygodniu. Tyle si dorobili, co widzisz. Nie
naleeli do partii. Wikszo tych ksiek pochodzi z gied, ktre organizowano, eby
wyzby si ksigozbioru. Nikt ich nie kupowa. Ciocia nabywaa je za zotwk lub dwie.
Wtedy oczywicie byy to wysze nominay, ale warto mniej wicej taka.
Sasza bya cierpliwa. Nie przerywaa. Romanowska cigna:
Ktrego roku, byam jeszcze w szkole, mama nie miaa co ze mn zrobi na feriach.
Przywioza mnie do kuzynki. Ojca rednio pamitam. Rozwiedli si, kiedy miaam osiem
lat, i tylko na pocztku nas odwiedza. Zreszt przyjeda tylko po to, eby si kci
o obnienie alimentw. Zawsze przed wyjazdem zabiera mnie i brata do kiosku. Stawaam
przed wystaw i wpatrywaam si w to baracho, ktre w tamtych czasach sprzedawao si
w Ruchu. Kupowa nam, co chcielimy. Breloczek, notes, kolorowy dugopis, latareczka.
Ludzki pan. Ale wtedy bardzo mi na nim zaleao. Do dzi lubi wystawy w kioskach.
Niewane. Machna rk. JahJah poznaam na tym wanie zimowisku. Miaam
jedenacie lat. Przemek by ode mnie o cztery lata starszy. W takim wieku to przepa. Na
pocztku go nie znosiam. Z wzajemnoci. Wszystko to, co dzi mnie w nim tak drani,
denerwowao mnie ju wtedy. Popisywanie si, pytko opinii, brak wejrzenia w ludzkie
motywacje. Zawsze wola artowa, ni prowadzi powany dyskurs. Mao czyta. Prawd
mwic, poza Przegldem Sportowym i biuletynem Policja wcale. Tylko sport
w tiwi, sika, mizoginistyczne dowcipy.
Tak si potoczyo, e przyjedaam tu co rok. Niestraszne mi byo trzynacie godzin
w pocigu, autobusie, bo przecie samochodu nie mielimy, ale sama ju nalegaam, eby
spdza ferie, wakacje w tym sielskim miasteczku. Imponowa mi chopak, ktry wie,
czego chce, bo ju wtedy zamierza by adwokatem. Potem, kiedy nie dosta si na aden
kierunek prawa w Polsce, byskawicznie zmieni swoje marzenia. To te uwaaam za
godne podziwu. Mwi teraz o tym, e bdzie milicjantem lub onierzem. Marzy
o jednostce specjalnej, ale nie byo wtedy GROM-u. Ewentualnie ZOMO, a na to nie by
wystarczajco gupi.
Ja nie wiedziaam o sobie nic. Gwnie si niepokoiam. Wierzyam, e mio mnie
uleczy, i chyba szukaam kopii ojca. Chciaam, by kto przej odpowiedzialno za moje
ycie i mi je zaplanowa. Kiedy miaam osiemnacie lat, zaszam w ci. Pobralimy si
rok po tym, jak urodzi si Baej. Nie chciaam mie lubnych zdj z brzuchem. Potem nie
chciaam nawet lubu. Nie podobao mi si, e mam spdzi ycie na obieraniu kartofli
i jedeniu odkurzaczem po tureckim dywanie, ale rodzina wstydzia si bkarta. Trzeba
byo jako to przykry. Zaplanowali wszystko za mnie, wic tu zostaam. Przeyam
w Hajnwce tyle lat, ale dla nich zawsze bd tylko przyjezdn z Wabrzycha. Miastow
spod nieki, co si sadzi na tutejsz. Nigdy nie bd swoja. Bo musisz wiedzie, e tu
nie ma podziaw na prawosawnych, katolikw czy nawet ydw, muzumanw. S tylko
tutejsi i obcy. Ja jestem obca, bo prochy moich bliskich le w innej ziemi.
Ciekawe mrukna Sasza. Ale jaki to ma zwizek z nasz spraw?
Bondaruk od lat jest znaczc figur w miecie. Obserwuj go ju czterdziesty pity
rok. To duo.
Fakt.
Pamitam wszystkie zwizane z nim historie. Jasne, e wiele z tych opowieci to
plotki, domysy, bo nikt nigdy nie postawi go w stan oskarenia. Nikomu na tym nie
zaleao. Nikt nie odway si walczy z lokalnym potworem. Kade mae miasteczko
takiego posiada. Kady z niego y, chroni go i osania, bo on nas wszystkich karmi. To
sowa mojego poprzedniego szefa, kiedy chciaam robi afer w sprawie arysy, a potem
Marioli. Ale wszyscy wiedz, e to on zabi swoje ony.
Sucham? zapowietrzya si Sasza.
Cho nie byy lubne poprawia si Romanowska. I umiechna si. Dobrze
syszaa. Z tego, co wiem, zginy mu kolejno: arysa nieznany sprawca strzela do niej
na szosie na Biaystok; Mariola ktrego dnia wzia urlop z pracy, wyjechaa i ju nigdy
nie wrcia, a teraz Iwona uprowadzono j w lesie. Cia brak. Dlatego adna z tych
spraw nie miaa finau w sdzie. Co ja mwi! W adnej z nich nie powsta nawet akt
oskarenia. Za kadym razem prowadzono postpowanie, cigano ludzi z Biaegostoku,
miasto huczao od domysw. Byy i lady, jak choby w przypadku arysy, poniewa
Bondaruk take by ranny w tej strzelaninie, szpital psychiatryczny, leczenie i wreszcie
sprawa samochodu.
Czarnego mercedesa z lasu?
Ten samochd pojawia si w kadej ze spraw. Dokadnie w kadej.
Sasza si zamylia. Zamkna drzwi balkonowe, otulia kocem. Podesza do
prowizorycznej kuchenki gazowej i wstawia wod do gotowania. Czajnik pamita chyba
jeszcze wojn. Nigdzie nie byo do niego gwizdka.
Kawa czy herbata? zapytaa i zacza ustawia na stole szklanki z plastikowymi
uchwytami. Otworzya szafk. Odkrcia soiczek z naklejk kawy, potrzsna. By pusty.
Poprawia si: Tylko herbata. Czarna. Cukru te brak.
Romanowska podesza do biurka i zacza wyjmowa dokumenty z kartonu.
Dlatego przywiozam ci nie tylko akta Pietrasikwny, ale wszystko, co od lat
gromadziam u siebie na temat Piotra. Znam go. Kiedy znaam go nawet bliej. JahJah do
tej pory nie moe mi tego wybaczy, cho prawie do niczego nie doszo.
Jak to prawie? achna si Sasza. Albo doszo, albo nie.
Romanowska spowaniaa.
Mwi prawie i tak byo. On ma pewien kopot zawiesia si i machna rk. Ale
to mu nigdy w niczym nie przeszkadzao. To by pies na baby, a one go kochay. Niektre
pewnie kochaj do dzi. Jest w nim pewien, nie wiem, jak to nazwa, smutek? Oczywicie
te charyzma i wraliwo. Te dwie sprzeczne cechy intryguj kobiety. Tak sdz. Mnie
wziy. Byam wtedy spragniona adoracji. Sama widziaa, jaki jest JahJah. Przed
rozwodem latami mnie nie zauwaa. Dopiero teraz si stara, ale klamka ju zapada.
Dobrze mi zreszt samej. W kadym razie nie ma tu krasawicy czterdzieci plus, ktrej
Piotr by nie adorowa. Dzi to dziadek, trudno w to uwierzy, ale zapytaj, kogo chcesz.
Mwi prawd.
Spdziam z nim p lunchu. Wierz zapewnia profilerka. Do puenty.
P roku temu ujawnilimy pierwsz czaszk. Zastp zuchw Lene misie znalaz j
w wygasajcym ognisku na Harcerskiej Grce. Poprzedniego dnia Piotr ogosi zarczyny
z zaginion, siostr ekipy ubra. W miecie huczao. Stary kacap wybra modziutk Bejnar
z Chemicznej kibolk i by przywdczyni kinderskinw. Gdyby zamieni w energi
wcieko odrzuconych przez te wszystkie lata narzeczonych Piotra, rozptaoby si tu
tornado. Oczywicie wszystko pod spodem. Tu niczego nie mwi si otwarcie. Wszystko
od ucha do ucha, po domach. Jak my teraz.
Romanowska pooya przed Sasz projekcj twarzy poszukiwanej. A potem dooya
zdjcie nadpalonej gowy.
To jest kobieta, ktr rozpoznaam?
Ta prostytutka, tak. Czekamy na oficjalne potwierdzenie. Potem, w przeddzie wesela
Piotra, kto przynis kolejn. Niestety, nie wiemy na razie, czyja to gowa, ale kontekst
nasuwa si sam. Sprawdzamy na monitoringu dostawc. S pewne hipotezy. JahJah dziaa
operacyjnie.
Zgubiam si.
Pierwsz specjalnie wrzucono do wygasajcego ogniska, by znalazy j zuchy.
Ekspertyza wykazaa, e byy na niej jednak lady ziemi. Musiaa by zakopana przez lata.
Nie ustalono, jak dugo: siedem czy trzydzieci. Ale bya dobrze zmacerowana. Nawet
ladu tkanki. Czysta ko. Podejrzewalimy najpierw, e to z czasw wojny. W tych lasach
grasoway bandy. Kadego typu: UPA, polska partyzantka antykomunistyczna,
czerwonoarmici, Niemcy. Dokonano na tym terenie wielu mordw. Tutaj koczya
si nieoficjalna granica pastwa. Std wyjeda ostatni transport zwyciskiej Armii
Czerwonej w tysic dziewiset czterdziestym szstym. Do dzi ludzie znajduj na
spacerach po lesie koci, ktre wysyamy do identyfikacji wyjania Romanowska i zaraz
wygrzebaa z kartonu kolejn fotografi. T drug podrzucono w reklamwce w dniu
wesela. Wczeniej te elementy ignorowaam. Brzmi jak teoria spiskowa, ale sdz, e
zabjstwo Pietrasik take moe mie zwizek z Piotrem.
Sasza odchrzkna. Z trudem zachowywaa powag.
Sugerujesz, e w Hajnwce grasuje Sinobrody, ktry zdobywa, a potem kasuje babki
i ukrywa w lesie ich ciaa, by uchodziy za zaginione, czy tak? To wszystko robi
samochodem widmo. Starym mercedesem z podwjnymi wiatami, ktry pojawia si
i znika dokoczya na jednym oddechu profilerka i umiechna si najszerzej, jak
potrafia.
Nie tylko babki.
Woda na herbat si zagotowaa. Para buchaa z czajnika, ale adna z nich si nie
ruszya, by zakrci kurek gazu.
A wic byo wicej zagini? Ile i kto?
Romanowska zgrabnie wymina profilerk. Podesza, zdja wrztek z gazu i nie
trudzc si z zamykaniem kurka, zakrcia przenon butl.
Jak bdziesz co gotowaa, odcinaj dopyw poradzia Saszy. Tak jest bezpieczniej.
Nie zamierzam tutaj niczego gotowa fukna Sasza i powtrzya: Kto jeszcze
zagin?
Romanowska spokojnie przeniosa szklanki na tacy, postawia na stoliku wielkoci
pudeka do butw. Woda si rozlaa, poparzya jej stopy.
 Cholercia, wszystko tu jak w domku dla lalek sykna.
Sasza umiechna si i pomoga komendantce. Braa rk szklanki, nie zwaajc na
wrztek.
Nie parzy ci to?
Mam ciepe donie tylko w dwch sytuacjach. Kiedy mam gorczk i po dobrym
seksie.
Czyli teraz nie masz gorczki mrukna Krystyna i wytara obuwie. To dobrze, bo
musiaabym ci odwie do szpitala.
Sasza upia yk herbaty.
To drugie jest nieaktualne od jakich siedmiu lat.
U mnie Romanowska policzya w mylach chyba jedenastu. Ale nie wicej.
Sasza si zamiaa.
Teraz ju rozumiem, dlaczego mi pomoga. To nie bya lito. Raczej wkurw na
patriarchat. Zobaczya we mnie ofiar, ale i siostr niedoli cielesnego zamroenia.
Myl sobie, co chcesz. Ale jak ci pomogam, od razu poczuam si lepiej przyznaa
Romanowska. Oczywicie nie wiedziaam, e to taka historia.
Taka?
Usiady.
Troch ciszy kaliber ni mj celibat i walka o wadz w maym miasteczku.
Mae czy due Sasza podniosa szklank niczym w toacie na pohybel
feministkom!
Romanowska zmarszczya brew.
Mam tradycyjne pogldy wyjania Sasza. I rozemiaa si. Mianowicie
mczyzna suy do noszenia walizek i podtrzymywania kobiety na duchu. By nie upada.
Co nie znaczy, e dam si upokorzy dla tak zwanej mioci. Wol ju by sama. Tak jak ty.
Zapada cisza. Romanowska zdecydowaa si upi yk herbaty, ale bya jeszcze za
gorca.
Kiedy zaczynaam prac w hajnowskiej komendzie, dostawaam sam papierkow
robot zacza. Zaginicia byy moj dziak. Wtedy nikt tutaj nie gin bez wiedzy SB.
Jak kto gin, to oni tego bardzo chcieli. Siedzib mieli w tym prywatnym przedszkolu,
koo ronda. Adam Gawe by tam szefem przez cae lata. Dzi jest starost caego powiatu.
Pamitam, e tego dnia strasznie lao. Do komendy, caa zmoczona, wesza pikna kobieta
w bordowym ortalionowym paszczu i spodnium z samodziau. Kiedy zdja zagraniczn
chust z jedwabiu, zobaczyam, e wosy ma uczesane w misterny kok. Nigdy wczeniej ani
potem niczego takiego nie widziaam. Jakby miaa na gowie koron z wy. Nie wiem, jak
dugie i grube musiaa mie te wosy, ale to akurat zapamitaam doskonale. Tak jak kolor
czer sadzy. Dokadnie takie, jak Iwona. To bya niejaka Dunia Orzechowska, ona
wczesnego dyrektora tartaku i wszyscy to wiedzieli czowieka Gawa. Piotr by wtedy
w tartaku modym inynierem, ktry wprowadza nowoczesne metody, usprawnia
produkcj. Pupilek partyjniakw, byy szef ZSMP, aktywista, ktry umia zdoby szacunek
starszej kadry, jak i modych. Houbiono go wtedy, ale ludzie mu nie ufali. Wujek mi
powiedzia, e sprawa jest prosta. Skoro z takimi notami po SGGW Bondaruk wrci do
Hajnwki, a mg wzi nakaz pracy w Warszawie czy gdziekolwiek chcia, musia mie
plecy w centrali PZPR lub przysali go z waciw misj.
Szpion?
Kto go tam wie. Ale z ca pewnoci mia zaj miejsce Stepana. Zreszt, nie
mwi, e bez podstaw. Piotr zawsze by ebski. Jego ojciec zacz prac nad maszyn do
suszenia tarcicy, ktra miaa zwiksza produkcj, ale centrala patentu nie kupia.
Urzdzenie okazao si zbyt drogie w produkcji. Piotr ulepszy dosownie dwa elementy.
Podnis wysoko i doda mocy silnikowi. Dzi wszystkie zakady drzewne w Polsce
pracuj na tym koncepcie. Wtedy to by skok jakociowy o piset procent.
Piset? Ju wtedy to mierzyli?
Moe przesadziam. W kadym razie sporo zwikszaa. Romanowska machna
rk. Dunia zgosia zaginicie ma. Mia wyjecha w delegacj i nie wrci.
Rozpoczlimy intensywne dziaania. To bya sprawa priorytetowa. Wszyscy si tym
zajmowali. Ale ju tydzie pniej przestalimy go szuka. Najpierw do starego
komendanta zadzwoni Gawe, wczesny szef SB. Wyda odpowiednie rozkazy. Potem
Orzechowska wycofaa doniesienie. Tym razem si nie pofatygowaa. Zadzwonia do
Starego i mwia z nim mniej ni kwadrans. Wybuchn skandal na skal prawie
oglnokrajow. Dwa dni pniej przyniosa list. Niestety, nie zachowa si
w dokumentach, bo policjanci natychmiast pucili go w obieg. Cae miasteczko miao z niej
acha, jak mwi dzi mj syn. Przez najbliszy rok z niej dworowano. Wtedy te Dunia
zacza si wycofywa ze wiata.
Co w nim byo?
Stepan ujawnia, e jest gejem i odchodzi od ony do katolickiego ksidza. Byo tam
przydugie wyznanie, e nigdy jej nie kocha, a oeni si z litoci i by mie kogo na
staro, kto mu poda szklank wody. Zostawia jej majtek i odoone pienidze na koncie,
by miaa zabezpieczenie materialne i dobrze wychowaa ich synka, ktry by wtedy
w drodze.
Chodzi, jak rozumiem o Jerzego Orzechowskiego, byego Iwony?
Quaka, tak potwierdzia Krystyna. Wszystko to wygldao bardzo wiarygodnie.
Proboszcz ju wczeniej zosta zlinczowany i dosownie wyrzucony z plebanii przez
wiernych. Kuria nie zaprotestowaa. Musieli zna wicej szczegw, ale nikomu nie
zaleao na aferze. Wtedy nie mwio si o tych sprawach. Ludzie zarzucali proboszczowi
nieobyczajne zachowanie, picie alkoholu i malwersacje finansowe. Zanim wyjecha, zabra
pienidze z tacy i kilka tysicy z kupki odoonej na budow cmentarnej kaplicy, na ktr
skadao si p miasteczka. Dwa dni potem znikn Stepan. Po latach, kiedy wszed ju
system komputerowy, prbowaam go namierzy za pomoc PESEL-u. Bez skutku. Nie
natrafiam na aden trop danych brak. Ani ywego, ani umarego. To samo byo z danymi
ksidza. Od tysic dziewiset siedemdziesitego sidmego roku nie ma takiej osoby.
Przypadki chodz po ludziach, ale nie parami.
Sasza zamrugaa dwukrotnie, po jednym dla kadego z zaginionych.
Niech zgadn powiedziaa. Dunia miaa romans z Bondarukiem.
Mdra dziewczynka pochwalia j Romanowska. Bardzo, zreszt, namitny. To
bya jego pierwsza i najwiksza mio. Ludzie mwi, e Iwona Bejnar braa lub w jej
ciuchach, ktre Dunia miaa woy, jak ju rozwiedzie si ze Stepanem. Przez chwil, na
weselu, sdziam nawet, e to bya ona.
Sasza pokrcia gow z niedowierzaniem.
Dunia te znikna?
Skd zaprotestowaa Krystyna. Ale ma nierwno pod kopu. Moe j widziaa.
Wyglda jak czarownica. To nasza lokalna szeptunka. Podobno ma moc.
Wpuszczasz mnie?
Nie miej si odpara Krystyna cakiem powanie. Ona jest dziwna. Sama
zobaczysz. Niektrzy si jej boj.
Z torby Saszy dobieg dwik komrki. Kobieta poderwaa si, wycigna telefon. Na
wywietlaczu zobaczya zdjcie crki w czarnej ramonesce i rowej bluzce z cekinami.
Wszystko w porzdku? odezwaa si Zauska sodkim gosem, zupenie
niepodobnym do tego, ktrym przemawiaa do komendantki.
Romanowska si umiechna. Widziaa teraz blask w oczach profilerki, syszaa jej
perlisty miech. Tak wanie wyglda stskniona matka.
Maa szczebiotaa, wic Romanowska odesza do kuchni, by zapewni im pozr
intymnoci. Rozmowa trwaa dobry kwadrans. Kiedy Sasza odoya suchawk, bya ju
spokojniejsza. Z ulg podniosa do ust kanapk, ktr przed ni w tym czasie postawia
Krystyna. Komendantka usiada i ugryza kawaek swojej. Jady w milczeniu.
W yciu nic nie smakowao mi bardziej jak ten kawaek kiebasy z chlebem
powiedziaa Sasza.
To kiebasa z naszych zakadw. Niejaki Nesteruk pilnuje pono masarni osobicie.
Do tego stopnia, e, cho ma ju ponad osiemdziesit lat, lubi zaszlachtowa winiaka,
eby pokaza, jak naley to robi, by zwierzcia nie krzywdzi wyjania Krystyna.
 Sasza z trudem przekna ks. Odsuna od siebie talerz.
Dorobi si na zomie. Rwnie bliski przyjaciel Bondaruka mruczaa z penymi
ustami Romanowska i dojada te po Saszy. A potem kontynuowaa, jak gdyby nigdy nic:
Jak ju wiesz, synem Duni jest Jurek Orzechowski, lokalny zodziejaszek, zwany Quakiem.
To by nasz gwny podejrzany. By przed Bondarukiem chopakiem Iwony. Mamy powody
przypuszcza, e planowa ucieczk we wsppracy z pann mod.
To dlatego pytaa, czy ona moga zna napastnika? Zaczyna si to skada w rodzinn
opowie. Nieoficjaln, oczywicie.
Romanowska wzruszya ramionami. Sasza zacza odgina palce, liczy. Wreszcie si
umiechna.
Na mj gust bilans jest solidny: jedno ciao, dwie gowy i pi zagini. A wszystko
wok przeszo szedziesicioletniego Don Juana.
Okularnika.
Rzeczywicie. Sasza wyja fotografi od Marzeny Komiskiej. Tak na niego
mwiono nie tylko tutaj. Musia by dumny z tej ksywy, skoro si ni chwali w centrali
partii.
Romanowska podniosa gow. Nie zrozumiaa.
Nie miaaby ochoty przejecha si do Gdaska?
Teraz?
Dzi chc poukada dane. Ale jutro, czemu nie? Pod twoj eskort chyba mog
opuci miasto. Jak ju tak bardzo chcesz, bd dalej gra rol podejrzanej. Zaczyna mnie
to bawi.
Podesza do pki i wylosowaa Mit ludoercy. Ksika bya nowa. Nie moga by
kupiona na giedzie w Leniku. Otworzya na chybi trafi i przeczytaa:
Zje drugiego to posi go w peni, dowiadczy oralnej ekstazy. Zamkna
i zaartowaa: Moe on ich zjada? Dlatego nie ma cia. Zostaj tylko gowy i koci.
Romanowska spojrzaa na ni dziwnie. Pierwszy raz nie zareagowaa na art Zauskiej.
 Gdask, 2014

Silny, promieniujcy bl od biodra skosi Marzen z krzesa. Wyprostowaa szybko

nog, by zwalczy skurcz. Jak zwykle tylko pogorszya spraw. Po chwili nie miaa ju
czucia w stopie. Zsuna si i uoya na pododze bez ruchu. Zacisna zby, z oczu
pocieky zy. Cierpiaa po cichu. Czekaa, bo wszystko mija. Tego uczy ludzi umieralnia,
zwana przez niektrych wizieniem. Dopiero kiedy bl zela, wypucia z rk kanw
z lnianym ptnem i ig nawleczon czerwon mulin. Jan Pawe II umiecha si
diabolicznie z niedokoczonego obrusu. Nie mia jeszcze nosa ani grnej czci twarzy.
Rwnie dobrze mogaby teraz wyszy Batmana. I jeszcze trzy lata temu zrobiaby tak dla
draki, ale dzi nie miaa si nawet na brawurowe odstawienie zupy, cho wiedziaa, e
straniczka woya do niej rodkowy palec, kiedy podawaa jej metalow menak. Jada
wszystko, co si nadawao do przeknicia, choby po to, by mie czym wymiotowa po
kryjomu, co zdarzao si ostatnio kilka razy dziennie. Rwa kulszowa nie dawaa jej
ostatnio nawet dwch dni bez udrki. Wiedziaa, e to defekt krgosupa. Moe co
powaniejszego. Ostatni odcinek ldwiowy zawsze by jej sabym punktem. Waciwie
zrosa si z tym blem. mi nieustannie, jak poczucie winy. Dlatego wolaa nie wiedzie,
co tak naprawd jej jest. Ortopeda przyklepa spraw i niechtnie wystawi jej kwit, by
moga pracowa w szwalni. Nie wiedziaa wtedy, e tak krtko zagrzeje miejsce w pracy.
O rehabilitacji nie miaa marzy. Tylko kurwica j braa, kiedy bl na chwil odpuszcza,
a i tak nocami przewalaa si na ku. Dla takich jak ona nie byo nawet potasu
w tabletkach. Palia wic jednego za drugim, robia sobie kolejny czaj. Nic wicej jej nie
zostao. Gdyby nie dzieci, odkrciaby sobie gow. I zrobi to, ale kiedy ju je zabezpieczy.
Papie mia by gotw na jutro po obiedzie. Wiedziaa, e jeli si spry, da sobie
z obrazkiem rad. Konwj odwiezie go do Zamku. Obrus nacign na blejtram i jej kolejne
krzyykowe dzieo bdzie zdobi wizienn kaplic w centralnym miejscu. To mia by jej
dar z okazji siedemdziesiciolecia istnienia grudzidzkiej wiziennej porodwki. Moe to
dziwne, ale chciaa ju tam wrci. Znaa kade zadrapanie cian znienawidzonej fortecy,
kad niedomyt lamperi. Nie zagrzaa nigdzie miejsca duej ni tam i nigdzie te nie
czua si tak bezpiecznie.
Szczkny drzwi. Kto odsun zapadk. Musia zerka do rodka, cho Marzena nie
moga tego dostrzec. Poderwaa z trudem gow, ale nie miaa si si podnie. Drzwi si
otwary. Komiska wpatrywaa si w nieskazitelne biae poczochy i dziurkowane mskie
obuwie w kolorze cappuccino. Oddziaowa. Nie znosiy si, ale udaway mdlc sodycz.
Kapelan czeka, a ty sobie leysz mrukna straniczka.
Marzena odwrcia gow. Oddychaa z trudem. Zapara si i ostatkiem si uniosa na
doni. Spotkaa zdziwione spojrzenie klawiszki, a w jej gosie pobrzmiewaa troska.
Komiska nie moga uwierzy. Chyba ju cakiem odbio jej z tej niemocy. Przecie ona
nikogo nie obchodzi.
 Dobrze si czujesz?
Straniczka wycigna do niej rk. Marzena jkna z blu. Pokrcia gow. Nie bya
w stanie podnie si na krzeso.
Skocz do rana. Kiedy wracam do domu?
Dom mamy w sercu, dziewczyno. Gdzie przeczytaam. Chyba w jakim kryminale
zamiaa si kobieta. Otrzepaa mundur. Paka przy pasku zadyndaa, kajdanki zagray
delikatnie kilka taktw. Jednak nie. Troska bya zudna. Marzena daa si nabra.
Klawiszka bya przekonana, e winiarka symuluje przed rozpraw, i przestaa ju by
mia. Lekarz poszed. Odebra dzi przedwczesny pord i wyj jeden kabk od wiadra
z garda dilerki. Dostaa tylko trzy lata i myli, e wiat si skoczy. Spnia si.
Moesz przesta.
Marzena nie odpowiedziaa.
Masz gocia, ale jak nie jeste w formie, to go przegoni.
Kto?
Moe nawet mogabym si zgodzi na warunki szczeglne. Jeli oczywicie nie
bdziesz pajacowa w procesie. Ale na mikkie nie licz.
Facet?
Marzena natychmiast si uniosa. Pochylia gow, rozcieraa plecy. Cho raz stres
zadziaa prewencyjnie.
Gromek? Natychmiast pokrcia gow. Nie gadam z kapusiami.
Ogarnij si zamiaa si straniczka. Daj wam jaki kwadrans. Pan Piotr nie ma
zbyt wiele czasu.
Marzena si zastanawiaa. To niemoliwe. Psycholoka nie zdyaby go znale tak
szybko. Innego Piotra nie znaa. Zreszt nikt nie odwiedza jej od lat. W kadym razie nikt,
z czyjej wizyty mogaby si ucieszy. Wstaa z trudem. Usiada, gbokimi haustami
nabierajc powietrza. Kiedy puca si napowietrzyy, odwrcia si i dostrzega oczko
w lewej poczosze straniczki. Szo od pity a po rbek spdnicy. Nikt nie jest doskonay.
Nawet ona matka Makryna.

Na pocztku go nie poznaa. Cakiem posiwia, schud, skapcania. Za duo pi

rozpoznaa od razu po opuchnitych policzkach, wolu na szyi jak u psa pasterskiego
i przekrwionych biakach. W porwnaniu z nim to ona, nawet w swoim pomaraczowym
wdzianku, wygldaa wystrzaowo. Ale chyba nie uywa lusterka, bo drwi z niej
w najlepsze od pierwszego zdania.
Zawsze umiaa o siebie zadba. Twarzowy dresik. I dieta, widz, dobrze rozegrana.
Cho biust nadal niczego sobie. Nie opad?
 Klikny zapadki. Wspomnienia weszy na swoje miejsce. Mylaa teraz tylko o tym, e
wizyta Okularnika na pewno ma zwizek z policjantk. Nie mogo by mowy o przypadku.
Musiaa przyzna w mylach, e Zauska bya jednak dobra. Nie docenia jej.
Jak to zaatwie?
Uda, e nie rozumie pytania. Nie zamierzaa mu pomaga.
Cykor? Krlewna nie jest wystarczajco chroniona?
Odpieprz si.
Podasz mi to nazwisko, zaatwi papug. Dobr papug. Mog to zrobi.
Jakie nazwisko?
Gocia od Jowity.
Wymierzya w niego palec. Pokrci gow.
Bd.
Tak powiem, kiedy mnie spytaj. Wiem, e to ty.
Odchrzkn szczerze obraony.
Marzenko, wiem, e ci zraniem. Ale i ty przeciwko mnie? Mielimy razem wiat
zdobywa. Choby skay sray. Nie damy si ywcem. Pamitasz?
Rozemiaa si ostro.
Bez takich gadek. Jestem ju za dua.
Fakt, mamy z grki mrukn. Pytam jeszcze raz. To w naszym wsplnym interesie.
Nie wierz, e nie martwisz si o swoje cztery litery.
Cae lata nie obchodzio ci, kto, a teraz nagle Urwaa. Jaki masz w tym dil?
Teraz, kiedy nawet mnie przestao to obchodzi?
Ciebie powinno poprawi j. Nazwisko czowieka, ktry mi po ucieczce Jowity
zawin auto i rozbi pod Ciechanowem. Urwane lusterko, zgoszenie do komendy o piracie
drogowym. Znajd go, odkopi i uwiesz na suchej gazi.
Patrzcie go, jaki, kurwa, rycerz zakpia. Dlaczego akurat teraz?
Mam ogie przy dupie wyjani. Musz odeprze atak. Tylko to mnie teraz
interesuje.
Wzruszya ramionami.
Masz moje sowo: to nie ja zapewni ponownie, ju agodniej.
Nie ty co?
Jowita bya mi bliska. Pomagaem jej. Bezinteresownie.
Lepiej by wysza, gdyby posuna j jednostka wojskowa. Moe matka miaaby gdzie
spdza Zaduszki.
 Mnie tam nie byo. Ale tak sobie czasem myl, e to ty moga jej pomc. Tak nagle
zniknlicie z tym chopaczyn. Dziwne, e dopiero teraz przyszo mi to do gowy.
Jasne achna si Marzena. Siedz za zbrodni, to mona mi dorzuci jeszcze
kilka gw. Co za rnica. Zwaszcza e Jowita bya modsza ode mnie, adniejsza.
Przerwaa. Mg pomyle, e zazdroci koleance.
Bya zazdrosna? szczerze si zdumia. O co takiego? O zbiorowy gwat?
Teraz to nie ma znaczenia. Faceci zawsze maj obiektywne powody, eby nie zrobi
tego, czego chce kobieta. Troch pno to pojam, ale przynajmniej si nie udz.
Po raz kolejny, jak przed laty, zdziwi si, e Marzena ledwie skoczya podstawwk.
Czyta gdzie, e w wizieniu zrobia matur. Sownictwo te miaa bardziej wyrafinowane
ni kiedy. Moe sporo czyta? I nie wydawaa si ju tak okrutnie brzydka. Musia to
przyzna.
Nie udaoby si nam powiedzia. To midzy nami to bya tylko zabawa.
Zaufaam ci wyrzucia mu.
Zabrzmiao jak fragment sceny zazdroci. Miaa to gdzie.
Doceniam.
Kim w takim razie dla ciebie byam? szepna Osa i natychmiast poaowaa swoich
sw, kiedy odpar bez zastanowienia:
Nikim.
Zacisna usta. Tak, to jest nowotwr. Bya teraz pewna. Dlatego wci chudnie. Nie
moe spa. Promieniowanie praktycznie nie znika. Ale gniew jest dobry. Zalewa jej
gardo, oczy, znieczuli mrowienie w stopie. Na chwil nie czua blu w krgosupie.
Nikim? upewnia si. Kiedy ja tak ryzykowaam?
Nie dla mnie przecie umiechn si. Dla siebie. Oboje zrobilimy to dla siebie.
Ty wykorzystaa j, a ja ciebie. Przykro mi.
Nie znajdziesz go. Marzena zaplota rce do pozycji zamknitej. Bya wzburzona,
ale za wszelk cen chciaa to ukry. Nie przyzna si. Moe ju nie yje.
Dla niego byoby tak lepiej stwierdzi Piotr. Spraw spieprzy koncertowo. Jak
kady z twoich chopakw. Nie wiem, jak mona nie trafi z takiej odlegoci. Dziwne
tylko, e ci dotd nie przypucowa. A moe tak wanie miao by?
Na twarzy wykwit mu umiech wszechwiedzcego. Marzena poczua si
zaniepokojona.
Nie tak miao by zapewnia. Wtedy byam moda i gupia. Zaleao mi na tobie.
Na moich pienidzach.
Oczywicie te przyznaa.
 Wic mamy wsplny interes, by gocia usadzi. Inaczej wydam im ciebie. Do Jowity
i arysy. Nie pozbierasz si. Ja mam ju z grki.
Skd wiesz, e ja nie planuj tego samego? I wcale nie mam pod grk.
Jestem tego pewien, Marzenko. Bardziej ni pewien.
Spojrzaa na niego z uznaniem. Moga by z nich taka pikna para. Jak Bonnie i Clyde.
Mogli by ich lepsz wersj. Nigdy by ich nie zapali. Gdyby nie zdradzi jej z Jowit, jej
gupi, adniejsz przyjacik. I kto powiedzia, e faceci wol pikne wntrze albo
charakter. Gwno prawda. Opakowanie i komplementy s waniejsze ni zawarto.
Gdyby miaa pienidze i rozum ten co teraz, nigdy by jej tu nie byo. Czua, e znw ma
si, by powalczy. Znw bya nadzieja. Nieoczekiwanie przyby do niej bankomat.
Wystarczyo tylko zdoby kod PIN i woy kart.
I wiem te, e to nieprawda, e nie mona ci pogorszy ycia cign tymczasem
Piotr. Nie zaskoczy jej. To bya jej jedyna saba strona. Masz dzieci. Patryka, Agnieszk
i Roberta, z tego co pamitam.
Puszczaa jednym uchem, a drugim wypuszczaa i ju bya pewna, e wchodzi w ten
ukad. Gra idzie tylko o stawk zadouczynienia. Moe rehabilitacja si uda. Potas,
morfina i mae mieszkanie gdzie na uboczu, jak za trzydzieci lat j wypuszcz, bo
przecie nigdy nie sdzia, e zostanie tu na zawsze. Nie ma czego takiego jak zawsze.
Przyczek. Trzeba tylko postawi stop na twardej ziemi. Tylko to.
Wyj i napisa co na kartce. Zauwaya plamy wtrobowe i zgrubienia reumatyczne.
Z jego uroku fizycznie niewiele ju zostao. Mia tylko ten sam gos i oczy wa. Wci
czujne. Wiedziaa, e nie da si zby.
Papuga i honorarium. Chcesz negocjowa stawk?
Pokrcia gow.
Powiedzmy, trzydzieci. Wiedziaa, e to tylko pierwsza rata. Oboje to wiedzieli.
Ale show must go on. Nie wolno jej byo przeholowa w daniach. Musia nabra
apetytu. Poowa dla mnie, poowa dla dzieci. W drobnych nominaach.
Niech bdzie westchn.
Zamylia si.
To nie jest tajna informacja wyjania. Wiedziae. Wystarczyo si wysili. To by
wsplokator tego archiwisty z IPN-u.
Kudatego z Wiolinowej?
Wochatego sprostowaa.
Oboje si zamieli. Piotr pierwszy spowania.
Tego, co od siedmiu lat nie mia kobiety?
 Tego, co nigdy nie mia kobiety. By tak godny, e skusi si na mnie. Wyobra sobie
potwierdzia Marzena z przeksem. Troch z nim wtedy pojedziam po Polsce.
Skanowalimy materiay, a po robocie dobrze imprezowalimy. Nie by nawet taki
odraajcy. Gdyby nie ty, moe bym bya pani Wiolinow. To od niego miae dokumenty
o tych swoich wojennych historiach.
Czytaa to?
Pokrcia gow.
Byo tego za duo. Zreszt ju nic nie pamitam.
Wiedzia, e kamie, ale uzna, e to tylko jest mu na rk.
Pidziesit, jeli masz kopie dokumentw wozakw.
Zmarszczya brwi. Przybraa min Mony Lizy.
A gdybym miaa oryginay?
Wpatrywa si w ni w napiciu. Nie miaa ochoty duej go zwodzi. I tak czua
satysfakcj, e da si nabra. Zaleao mu, jak jej na przepustce do dzieci.
Miaam tylko kopie twoich donosw. I dossier twojego ojca. Smutna posta. Rzadko
tak ubecja zaatwiaa swoich.
Wstaa, przecigna si.
Ale nie dostaniesz ich. Crka spalia razem z moimi gratami.
Nikt nie wrzuca pienidzy do ognia sykn i ruszy do wyjcia. W drzwiach si
zatrzyma. Czeka, a Marzena zaprzeczy, wykae ch wsppracy. Nic takiego si nie
zdarzyo. Milczaa, wreszcie przygryza warg, wzruszya ramionami. Jeli si jest na
tyle gupim i nie zna obowizujcej waluty, to jednak moliwe doda. Ale w tej sytuacji
do koca ycia zostaje si goodupcem.
Ty wiesz o tym najlepiej odpara, a kiedy w odpowiedzi zobaczya jego plecy,
poczua si nadzwyczaj usatysfakcjonowana.
Tego samego wieczoru nabya w kantynie kart telefoniczn i zadzwonia do syna.
Kazaa mu ukry teczk z dokumentami w dworcowej skrytce i czeka na listonosza. Kas
dla niej mia odda siostrze. Niech odda dugi, zrobi jej porzdn paczk i kupi wnukowi
wyprawk od babci. Tej nocy nie miaa torsji i spaa jak zabita.

Bondaruk po wyjciu z aresztu sta chwil przed bram. My deszcz. Postawi konierz
paszcza. Nasun na twarz wystrzpiony somkowy kapelusz i ruszy przed siebie,
waciwie bez celu. Kiedy kto go szarpn za rami, odruchowo zrobi unik. Kapelusz
spad do kauy. Piotr mia przed oczami czarne motyle.
Nadkomisarz Robert Duchnowski, policja przedstawi si agresor. Przeprosi za
gwatowne powitanie. Spojrza na zegarek i w tym samym momencie rozleg si dwik
starowieckiej nokii. Obaj mczyni signli do swoich kieszeni. Ledwie pana
zapaem. Mam zaszczyt odwie pana do komendy policji w Hajnwce. Szuka tam pana
caa jednostka. Nie odbiera pan telefonu.
Spraw tu miaem odburkn Piotr. Komu to nagle jestem tak niezbdny?
Duch woy w kcik ust zamoknitego papierosa.
Pogadamy w drodze. Mam do pana co najmniej kilka spraw. Jedna z nich ma na imi
Sasza. Reszta mniej mnie interesuje, na ten moment.
Piotr przyjrza si policjantowi.
Nie miaem przyjemnoci odpar najuprzejmiej. Duch z trudem powstrzyma si od
miechu. Zapewniam, e moe si pan czu spokojny o wierno swojej wybranki.
 Hajnwka, 2014

Paranoia alkoholica, zaliczana do uporczywych psychoz urojeniowych. Popularnie

zwana zespoem Otella. Chroniczna, obsesyjna zazdro. Plus oczywicie zwizany z tym
problem z kontrolowaniem agresji. Tak pocztkowo zdiagnozowano Piotra. Magdalena
Prus zamilka na chwil i leniwie zaoya nog na nog. Nie wybraa biaej minisukienki
specjalnie, ale musiaa to zrobi podwiadomie, bo jak tylko ustalia z Krzysztofem
Saczk, e dzi zezna tylko p prawdy, pojechaa do domu si przebra. Biaa bandaowa
suknia ze stjk sama nawina jej si pod rk. Miaa jeszcze metk. Magdalena uznaa, e
to doskonaa okazja na jej debiut w komendzie. Zreszt, jeli przyjdzie jej skama
w trakcie przesuchania, to przynajmniej w aureoli. Majtki woya czerwone. Na wszelki
wypadek.
Starszy policjant z wojewdzkiej, ktry sta przy cianie, musia wicej ni raz widzie
t scen w wykonaniu boskiej Sharon, bo natychmiast si wyprostowa i jego renice
zaczy si ogniskowa wyej ni poziom jej biustu. Natomiast miniak z tutejszej
komendy, wstukujcy jej zeznania do komputera chyba nie widzia nigdy filmu
o najsynniejszej femme fatale lat osiemdziesitych, cho nie nalea jeszcze do pokolenia,
ktre Nagi instynkt zaliczao do kategorii W starym kinie. Czarno-biaych produkcji nie
oglda wcale. Brakowao mu w nich szybkiego montau, wybuchw, spektakularnych
akcji, bohaterowie za gwnie milczeli i zbyt wiele trzeba byo si domyla, na co
modziak nie mia czasu. Poza tym nikt nie wrzuca tych rupieci na Chomika, a skoro ich
tam nie byo, to nie zalicza ich do wspczesnej popkultury. Lekarka wiedziaa, e gdyby
to mody prowadzi przesuchanie, nie miaaby adnych szans na zrobienie zasony dymnej
dla spraw Ciszyni.
Zamkn kobiet w zotej klatce, ledzi kady jej ruch. Obsesyjnie sprawdza pociel,
przeszukiwa bieliniark. Kade awizo od listonosza wydawao mu si listem miosnym.
W nocy nie zezwala nawet na pjcie do toalety. Musiaa sika przy otwartych drzwiach,
ledzi kady jej ruch. Wci mu si wydawao, e w szafie, pod kiem, pod zlewem
w kuchni arysa moe ukrywa kochanka. A raczej cay ich oddzia. Klasyk.
By agresywny?
Prus potwierdzia skinieniem.
Dokumentacja policyjna bya skpa, ale arysa Szafran zachowywaa si jak
klasyczna ofiara przemocy domowej. Zgaszaa jednak incydenty, gwnie atakw
psychicznych. Zero obdukcji, siniakw, ganiania z noem. Potem wycofywaa wnioski
o ciganie, ale przez chwil rwnie bya nasz pacjentk. Pili kiedy razem. Sporo.
Poznali si w biaoruskiej subkulturze. To ona zrobia z niego Biaorusina. Wielk pomoc
by lokalny bimber i rock, jak sama mawiaa. Wynotowaam niektre zdarzenia z historii
jego choroby. S te jej zwierzenia na nagraniach w razie potrzeby su. Nigdy potem
nie odsuchiwaam tych kaset, ale przyznaj, e braam pod uwag, by przypadek zbada
gruntowniej. Wydawao mi si, e wyranie odbiega od normy. Napisaam o tym
wzmiank do The Journal of Clinical Psychiatry. Wzili tekst bez entuzjazmu. Wie pan,
takich Otellw na caym wiecie s miliony. Dlatego dosy szybko straciam
zainteresowanie zawodowe tym przypadkiem.
A prywatne?
Zainteresowanie prywatne? odpowiedziaa pytaniem na pytanie i zmarszczya brwi,
jakby nie dowierzaa, e chce j obrazi. Doman sposzy si, ale nie wycofa pytania.
Dodaa po chwili: Pocztkowo oboje interesowali mnie wycznie zawodowo.
Jak odbiega od normy?
Ona rwnie cierpiaa na ten rodzaj psychozy. Z tym e nie zdylimy jej
zdiagnozowa.
Trafia kosa na kamie? Doman si umiechn.
Mona tak w skrcie powiedzie. Lekarka wzruszya ramionami. Cho to due
uproszczenie. I u kobiet zdarza si to znacznie rzadziej, prawie wcale. Radziabym
poczyta akta. Jeli pan ma na to czas.
Raczej nie. Stara historia interesuje mnie wycznie pomocniczo.
Tak te sdziam.
Policjant da znak funkcjonariuszowi. Mody wsta, spojrza na przesuchiwan kobiet
bez entuzjazmu. Prus przygldaa si im z niepokojem. Nie pado ani jedno sowo, ale
podskrnie czua napicie. Co oznacza ich nieme porozumienie? Poczua, jak zaczyna jej
drga lewe oko. Zupenie tego nie kontrolowaa. Na szczcie miaa na nosie okulary
i liczya, e nikt nie zauway jej zdenerwowania. Nie wiedziaa, ile takie przesuchanie
moe jeszcze potrwa.
Z mlekiem, cukrem czy czarna? przerwa milczenie Doman.
Czarna odpara i odetchna z ulg.
Wskazaa na lece na stole dokumenty. Na samej grze widniaa sygnalityczna
fotografia przedsibiorcy zrobiona tu po zatrzymaniu. Mimo wieku w tamtym czasie Piotr
Bondaruk wci jeszcze mg podoba si kobietom. Wosy miay ju wprawdzie kolor
soli z pieprzem, ale owal twarzy, a raczej wyrana szczka, jakby od niej rzebiarz zacz
prace nad jego wizerunkiem, i przenikliwe oczy czujnego stworzenia zdradzay charyzm
wojownika. Magdalena doskonale pamitaa piorunujcy efekt, kiedy zobaczya go po raz
pierwszy. Zaartowaa, e ma nieruchome spojrzenie salamandry albo jeszcze lepiej
aligatora wynurzajcego si znad tafli wody. Budzi ciarki na plecach, jeli nie groz
u tych wraliwszych. Nie byo w nim nic z melancholijnego uroku romantykw, w ktrych
zwykle kochaj si kobiety. Liczya, e go to rozbawi, rozluni, ale nie drgna mu nawet
powieka. Bondaruk doskonale wiedzia, e jeszcze nie moe pozwoli sobie na luz, bo
lekarka rejestruje kady jego grymas. Nie byo to prawd. Po prostu ju wtedy si w nim
zakochiwaa, cho gdyby jej to kto zarzuci, zaprzeczyaby bez wahania. Dzi zamierzaa
o tym powiedzie policjantowi. Jako jego uwag musi przyku. Czekaa tylko na
odpowiedni moment.
On dokadnie zdawa sobie spraw z wasnej saboci cigna. To budzio nasz
sprzeciw. Wie pan, to jak z naogowcem. Do koca idzie w zaparte, twierdzi, e kontroluje
picie, hazard, zakupy. Otello wic winien zapewnia, e zazdro jest mu obca to, co mu
zarzucamy, to jakie mrzonki, bajania. I tym bardziej do perfekcji, dopki zdoa
doprowadza mechanizmy maskowania. On za wiedzia, e jest chory, i mwi o tym
gono. Nazywa siebie psychopat, aspoecznym gnojem, ktrego trzeba leczy. Twierdzi,
e to chorobliwe uczucie zazdroci jest jak nowotwr. Zjada go. Sam prosi o pomoc.
Przysza kawa. Brzowe kubeczki stany przed lekark i Domanem. Mody wzi sobie
z automatu czekolad i gono siorba. Doman z trudem to znosi. Wreszcie da znak, eby
funkcjonariusz zrobi sobie chwil przerwy. Na razie lekarka plota bzdety. Nie wygldao
na to, eby te informacje miay dokona przeomu w sprawie.
I leczylicie go? Nadkomisarz wrci do wtku, dopiero kiedy mody Frankowski
wyszed.
Z doskonaym skutkiem potwierdzia. Lekami przeciwpsychotycznymi
wyregulowalimy mu samopoczucie. Projekcje znikny ju po miesicu obserwacji. Mog
nawet zaryzykowa stwierdzenie, e czu si u nas bezpieczniej ni w domu. Wszyscy go
bardzo lubili. Pacjenci rwnie. Oczywicie nie bez powodu. Obdarowywa ich
prezentami. To nielegalne, ale nikt nie zapa go nigdy za rk. Wiem z ca pewnoci, e
personel nie bra adnych chaborw, cho takie oferty ze strony Piotra paday. Kuracja
sza zgodnie z zaoeniami, postp zdrowienia by oszaamiajcy. Rzadko si tak zdarza.
Rozumie pan, naszym gwnym zadaniem jest czowiekowi pomc. My nie oceniamy
czynw. Dla nas to pacjent, a nie domniemany sprawca.
Na dodatek dobrze patny.
Umiechna si i poprawia:
Penopatny. Kady dzie kuracji to dodatkowy wpyw na konto. Taka jest prawda.
Ale wtedy zosta skierowany do nas przez prokuratur i wpywy byy z pastwowej kasy,
czyli prawie adne. Mimo to pierwsza mwiam, e on nie jest chory.
Symulowa?
Pocztkowo nie bylimy tego pewni. Wszystkie objawy, take fizyczne, mia
kompletne. To zaburzenie sprawia, e czowiek z jednej strony oskara swoj on
o najstraszniejsze zdrady, obrzuca j wyzwiskami, by po chwili roztkliwia si, rozpywa,
jak bardzo j kocha, jak go zrania. Zna pan to zapewne z filmw.
Nie lubi komedii.
A ja wrcz przeciwnie. Upia yk czarnej lury i skrzywia si, kiedy przeykaa.
 Wspaniaa umiechn si policjant. Swojej jeszcze nie ruszy. Te tak uwaam.
Kiedy dostawao si tutaj porzdn siekier plujk westchna.
Kiedy? zainteresowa si. Bya pani ju tutaj?
Zaprezentowaa klawiatur zbw, przepisowo nie odsaniajc dzise, jak nakazuj
paryskie poradniki urody.
W tej samej sprawie. I wtedy te pierwszy raz jadam zapiekanki z budki na Trzeciego
Maja. Do dzi jestem ich fank. Polecam szczerze, gdyby pan zgodnia.
Poniewa nie reagowa na jej umizgi, cigna temat. Znw bya profesjonalna.
W pewnym momencie zaczam podejrzewa, e to nie byy urojenia. W kadym razie
nie u niego. To bya miaa hipoteza, bo burzya definitywnie jego lini obrony. Rozumie
pan, gdyby okaza si zdrowy, mgby by sdzony za uprowadzenie ony. By w tej
sprawie gwnym podejrzanym. Adwokat przyjecha do mnie do domu, by mnie
przekonywa. Ale pozostaam nieugita. Napisaam w raporcie, e moim zdaniem Piotr nie
cierpi na zesp Otella.
Doman podnis gow.
Co pani ma na myli?
To mae miasto zacza. Doszy nas suchy, e zaginiona nie bya bez winy.
Waciwie mnie doszy. Przyjaniymy si kiedy, w podstawwce, zanim arysa zostaa
wojujc Biaorusink. Potem ona pojechaa do Miska walczy z ukaszenk, a ja po
liceum w Warszawie, studiach i praktykach w szpitalu na Sobieskiego wrciam tutaj, na
stanowisko wicedyrektora. Nie poznaam jej. Sama mi si przypomniaa i przyznaa, e ma
nowego faceta. Sprawa bya prosta. Piotr by o ni zazdrosny, ale mia podstawy. Wtedy
zauwaylimy, e ma w sobie bardzo niski prg lku. Wykorzystywaa to, podjudzaa jego
psychoz. Myl, e nie chciaa odchodzi z jedn reklamwk. Chciaa co z tego zwizku
mie, bo byli razem z pi lat, a nigdy nie zajkn si o lubie. Dla niektrych kobiet, wie
pan, to wany szczeg relacji. Nie sam mioci czowiek yje. W kadym razie czowiek
kobieta.
Doman z trudem znosi ju wczeniej jej sranie wem, jak nazywa przydugie
opowieci wiadkw, pene niepotrzebnych dygresji. Lubi syntetyzowa dane i gdyby nie
bya ekspertem, a zwykym wiadkiem, dawno by j zdyscyplinowa.
Znaczy ten facet ba si? podsumowa. Kogo?
Skina gow. A potem zaprzeczya.
Nie znam bardziej pewnego siebie czowieka. Chodzio o traum z przeszoci. Co,
co rzutowao na jego poziom bezpieczestwa, mwic ogldnie. Ona musiaa zna
szczegy. Szantaowaa go.
Doman a pochyli si do przodu zaciekawiony.
 Wolabym konkretniej.
Nie ba si wiadomie. Ba si, kiedy spa, kiedy si nie kontrolowa, w sytuacjach
ujawniania si Nie Ja.
Droga pani! Doman nie wytrzyma. Czy z takim poziomem Nie Ja mg j zabi?
Czy zrobi to ten drugi? Jak mu tam. Zerkn do starego protokou. Wiesaw Zegado,
wuefista.
Prus odstawia pusty kubeczek. Przewrci si, kilka kropel spado na jej nieskaziteln
sukienk. Sykna.
Ma pan niepene dane sprostowaa. Za pierwszym razem go wypucilimy. Szef
wrcz wygna go do domu. yj, chopie. Ciesz si yciem. Znajd sobie inn kobiet, skoro
ta ci chodzi na boki. Kiedy arysa zagina, trafi do nas po raz drugi i zesp Otella ju
nie wystpowa. By zdrw, cakowicie wyregulowany za pomoc choby Noverilu.
Doman si zamyli.
Ale to dziki zespoowi Otella uszed odpowiedzialnoci prawnej.
Tak, mecenas skutecznie wykorzysta ten drobiazg do oczyszczenia swojego klienta
przed prokuratorem. Do sprawy sdowej nie doszo potwierdzia Prus. Byo to jednak
rok czy dwa po wyjciu Piotra z naszego orodka. Kiedy arysa i Piotr ju si rozstali,
a ona wyprowadzia si do swojego nowego mieszkania w bloku, ktre kupi jej Piotr. Syn
zosta z nim. Sam tego chcia.
Jej syn?
Fionik Szafran. Dopiero po jej zaginiciu Piotr go usynowi i da mu swoje nazwisko.
Inaczej chopak musiaby wrci do Magadanu, do babci, ktrej nie zna, i ojca, ktry
porzuci go, kiedy by malutki.
Siedzieli bez ruchu. Doman powoli ukada dane.
Czyli Bondaruk by u was dwukrotnie. Dlaczego nikt mi nie powiedzia?
Znw jest pan w bdzie zaprzeczya z umiechem. Do trzech razy sztuka.
Pierwszy raz komercyjnie. Na wyrane danie arysy. Za drugim razem jako ofiara i na
polecenie biegego powoanego przez prokuratora, w ramach Narodowego Funduszu
Zdrowia. Mamy pene kompetencje do prowadzenia obserwacji psychiatrycznych na
potrzeby procesw karnych. Omal nie zgin po tym postrzale. Gdyby nie natychmiastowa
pomoc, wykrwawiby si. Za trzecim na wasne yczenie, rwnie komercyjnie kiedy
znikna Mariola, a jak pan wie, wyjechaa w interesach i znaleziono tylko auto Piotra.
Przez tego nieszczsnego mercedesa zreszt ludzie zaczli gada, e j te Piotr
unieszkodliwi, by przej kolejnego syna. Ale nic tego nie potwierdzio. Byy jakie
przesanki wskazujce, e Mariola mieszkaa gdzie w Bytomiu, potem niby widziano j
w Dublinie. Jak kartk pocztow bez podpisu otrzyma jej ojciec Mikoaj Nesteruk.
Pan ma zapewne bardziej rozleg wiedz.
 A gdyby si pani mylia zacz policjant. Gdyby faktycznie cierpia na ten zesp.
Jak czsto si zdarza, e osoba z tymi zaburzeniami zabija swoj kobiet?
Wbrew temu, co uytkuje literatura, raczej rzadko, cho to niewykluczone.
Czy sdzi pani, posiadajc cakowit wiedz na temat stanu psychicznego tego
czowieka, e Piotr Bondaruk dzi, to znaczy obecnie, mgby dokona zbrodni na tle,
powiedzmy, emocjonalnym?
Prus wzruszya ramionami.
Dzi go nie badaam. Wszystko mogo si zmieni. Wpatrywaa si w plamy na
sukience. Zastanawiaa si, ile bdzie kosztowaa pralnia. Zaczynaa aowa, e woya
t kieck. Policjant atwo da si podej. Nawet nie spyta o klinik. Poradziaby sobie
i bez munduru. Podniosa gow. Waciwie kade zabjstwo osoby bliskiej dokonywane
jest na tle emocjonalnym. Nawet jeli prokurator przyjmuje motyw rabunkowy. Ale jeli
chodzi panu o Piotra, jeli pyta pan, czy on uprowadzi te kobiety i na przykad zabi, to nie
sdz.
Skd ta pewno?
Prus si zawahaa.
Gdyby nie chodzio o tak powane oskarenie, o tak spraw i jeszcze te rzeczy
dookoa, jak uprowadzenie pani Bejnar, nie ujawniabym tych danych, ale myl, e
powinnam zama dane sowo.
Doman nie odzywa si, kpico si tylko umiecha.
Po zabjstwie arysy odbyam z nim dug rozmow. Pochylia gow. To nie
byo rejestrowane, ale wynikno z mojej inicjatywy. Byam wtedy zafascynowana jego
przypadkiem. Chciaam o nim pisa, wie pan, nadzwyczajny obiekt do bada.
Mwia pani, e zainteresowanie byo wycznie zawodowe.
Pocztkowo tak. Jak najbardziej. Liczyam na artyku w branowej prasie
potwierdzia. Powiedzia wtedy, e wcale go nie znam, e widz go lepszym, ni on sam
siebie widzi. I e si myl, cho szanuje moj wiedz. Nie wierzyam mu. Sdziam, e to
efekt szoku pourazowego, e wzi win na siebie. Wtedy wyzna mi, e kiedy zrobi co
strasznego.
Zwolni setk osb z tartaku? zadrwi Doman. Bo przecie wiedzia, e prezes nigdy
nie przyzna si do zbrodni.
Magdalena pozostaa powana.
Powiedzia, e swoj pozycj w tym miecie zbudowa na przestpstwie. Zabi kogo,
donosi esbekom, korzysta z ich opieki, a potem opieki ich dzieci, i dlatego przez lata by
bezkarny. Stara si pomaga ludziom, na ile oczywicie by w stanie, bo wczeniej
i pniej robi rzeczy pode. Ale nie udaoby mu si, gdyby by w tym sam. Sam pan wie,
y pan tutaj. To dziaa w obie strony. Ty masz haka na nich, a oni na ciebie.
Nazwiska. Jacy oni?
Kobieta stracia ju pewno Sharon i cay seksapil ulecia z niej w jednej chwili. Teraz
przed Domanem siedziaa niemoda ju, znkana yciem pidziesiciolatka, ubrana
w brudn kus sukienk.
Nie wiedzia, dlaczego i kto zadecydowa, e jego czas si skoczy. A co gorsza,
dlaczego, zamiast w niego, uderzaj w bliskie mu kobiety. Sowem, uwaa, e kto go w te
zabjstwa on, posugujc si pana sownictwem, wrabia.
No i piknie zamia si szczerze Doman. A pani mu uwierzya, ulitowaa si i nie
zgosia tego na policj? Poza tym gadka w szpitalu psychiatrycznym chyba zwykle tak
wyglda. Pacjent moe si pani spowiada do woli. Nie ma to znaczenia, jeli nie znajdzie
si w protokole, a potem nie potwierdzi si tych zezna przed sdem.
Nie rozmawialimy w szpitalu oburzya si Magdalena. A i owszem, zgosiam to
komendantowi. Dwukrotnie. Poprzedniemu i obecnej pani Romanowskiej. Wtedy bya
zwyk policjantk.
W dokumentach nie ma adnej notatki odparowa. Zreszt wiedziabym o tym.
Byem wtedy w tej jednostce.
Pamitam zapewnia. Nie ma, bo mj wczesny m, radca prawny miasta, zadba
o to, by ten detal nie wyszed na jaw, poniewa to zwierzenie Piotra pado w naszym
maeskim ku pod nieobecno Artura. Ba si skandalu. Tego, co ludzie powiedz.
Ale teraz na tyle mnie nienawidzi, e z pewnoci to powtrzy. Nie pracuje ju dla miasta.
Wyhutali go ze stanowiska. Kancelari ma w okrglaku koo Hajnowianki. Najwiksza,
zaraz obok inkubatora biznesu i sklepu z piami.
Czyli pani miaa romans z pacjentem? sprecyzowa wci ubawiony policjant.
Zmierzy j spojrzeniem handlarza rogacizn. Z tym dziadkiem?
Rwno siedem miesicy potwierdzia lekarka z godnoci. I chciaam zauway,
e, w przeciwiestwie do arysy i Marioli, nadal yj.
A one nie? natychmiast zareagowa Doman.
Magdalena Prus zacisna usta. Wiedziaa ju, e cakowicie pooya to przesuchanie.
PIOTR
(1977)
 pisz? Piotr przykry doni jej drobn pier. Sutek wci hardo trzyma wart.
Tak zamruczaa Dunia i odwrcia si plecami. Zaskrzypiay spryny. Poczu
krgo jej pupy na swoim onie.
Wyjed ze mn szepn, obejmujc j w talii. Brzuch miaa zaokrglony, ale czu
wyranie kade z jej eber. Caa bya sprysta jak podwrkowa kotka. Nie spodziewa
si, e moe go pociga tak chuda kobieta. Pewnie przez t cienk ko wygldaa na
modsz ni swoje trzydzieci siedem lat.
Milczaa. By gotw si jednak zaoy, e otworzya oczy i wyda usta w grymasie
niedowierzania. Za oknem zmierzchao. Oboje wpatrywali si w ogoocony z lici
orzechowiec, ktrego konarami szarpa wiatr. Piotr pomyla, e s teraz tym drzewem.
Zespoleni w jeden silny pie, lecz jedyne, co mog, to podporzdkowa si mocy wichury.
Trwa i czeka, a ta przeminie. Ale Piotr mia dosy chowania si. Czu, e siy zaczynaj
go opuszcza. Wynis z domu prost zasad, e moe osign wszystko, czego pragnie,
byle dziaa z rozmysem i zawczasu przygotowa si na konsekwencje. Nie by typem
hazardzisty. To dla Duni zosta duej, ni powinien, w tym smutnym miecie, ktre uroso
wok niewielkiego tartaku i nadal hodowano w nim hasu: Kto nie pracuje, ten nie je.
Praca oznaczaa tylko fizyczn ork. Intelektualici byli tutaj w gbokim powaaniu.
Zawsze to robotnik bdzie w Hajnwce panem, mawiaa jego matka, kiedy oddawaa mu
ostatnie pienidze za sprzedan ojcowizn na korepetycje z francuskiego.
I Piotr wyjecha. By na ostatnim roku SGGW Szkoy Gwnej Wyrzucania Gwna,
jak j nazywali studenci. Ale nauka Piotrowi nie wystarczaa. Zapisa si do ZMS-u, zacz
sta w Gazecie Wspczesnej, organie prasowym PZPR, ktrego winieta gosia:
Proletariusze wszystkich krajw, czcie si. Na wakacje wraca do domu. W tym roku
byy pechowe. Drugiego dnia po przyjedzie skrci kostk i trafi do szpitala. Z t nog
zawsze mia kopoty. Zama j jako dziecko i le si zrosa. Ale z powodu tej nogi znw
spotka Duni.
Kiedy ucieka z domu w wieku osiemnastu lat, mieszkaa u nich ktem. Opiekowaa si
nim, czytaa bajki. Bya mu blisza ni siostra, ktrej nigdy nie mia. Wtedy w szpitalu
zobaczy j na nowo. Z miejsca si zakocha. Wanie min padziernik, a on nadal nie
potrafi std wyjecha. Kierownikowi dziau regionu kama najpierw, e zbiera materia
o tartaku. Potem, e matka mu si rozchorowaa, co byo zgodne z prawd. Nie moga
znie, e syn marnuje sobie ycie dla jakiej biaoruskiej wywoki. Bo tak naprawd
w Hajnwce trzymaa Piotra tylko sprysta kibi kochanki, jej czue donie i troskliwe
spojrzenie dojrzaej kobiety. Innego powodu nie byo. Wreszcie jego miejsce na stau zaj
kto inny. Piotr nie mia ju do czego wraca. Gdyby nie Dunia, siedziaby w redakcji
i relacjonowa regionalne plenum KC. Mia wiele innych propozycji, choby to p etatu
w ministerstwie, ale wydawao mu si, e bez kochanki nie potrafi istnie. Zosta, cho
Dunia prosia go, by myla wycznie o sobie. Jeli ty bdziesz szczliwy, dasz rad
obdzieli tym szczciem innych. Ja ju dostaam swoje. Nigdy ci tych kilku chwil nie
zapomn.
Nie sucha jej. Wiedzia, e go kocha, cho nie mwia mu tego nawet w momentach
uniesienia. Czu, e s dla siebie stworzeni. Fizycznie, mentalnie. Bez puda czyta w jej
mylach. Baa si tego. Nikogo dotd nie dopucia tak blisko. A kiedy rzuci na szal
swoj karier i mio do niej wygraa, spakaa si. Nigdy wczeniej nie widzia jej tak
cierpicej. To mu wystarczyo za koronny dowd.
Tu zjadaj innych. Dziwada nie s mile widziane. Gupi jeste, idiota! Rzucia si
na niego z piciami.
Potem kochali si gwatownie. Jakby Dunia chciaa by ukarana za jego przetrcone
ycie.
To samo usysza od matki.
Tutaj nie ma dla ciebie perspektyw. To miasto robotnikw, nie intelektualistw.
P roku szuka pracy w miasteczku. Ale tutaj gazet poza broszur tartaczn nie
wydawano. A do robienia samorzdowego biuletynu mieli w urzdzie kilku aparatczykw.
Nie mia wystarczajcych plecw, a raczej by posiadaczem wilczego biletu. Kady zna tu
jego ojca Staszka Gaczyskiego zdrajc. Nic nie pomogo, e rodzice przyjli nazwisko
Bondaruk, panieskie matki. Ludzie wci pamitali. Gdyby Stanisaw y, si wygnaby
Piotra z miasta. Nie po to go ksztaci, by chopak teraz przechodzi przez to samo co on.
Takiej haby zmy si nie da, powiedzia na ou mierci. Zmar w mczarniach.
Matka obrazia si na syna miertelnie, wic wyprowadzi si do hotelu robotniczego.
Myla, e wystarczy mu do ycia ciepo oczu Duni. Pienidze od matki szybko si
skoczyy. Chodzi godny i czeka, a kochanka przyniesie mu w koszyku obiad. Nie moga
przychodzi codziennie. Musiaa dba o pozory. Widywali si dwa, czasem trzy razy
w tygodniu, kiedy miaa nocny dyur. Ale nie potrafi jej zostawi. Mia dwadziecia
osiem lat, a wci ba si by mczyzn. Nie chcia walczy, bi si o wiat. Nie mia
charakteru wojownika, ale te nie nadawa si na dziennikarza, ktrego prowadz po
sznurku partyjni zwierzchnicy. Co innego, gdyby mg napisa prawd. Nie mg. By
agodny, liczny. Mg pozwoli sobie na niesforne zachowanie, chopice psikusy.
Kobiety zawsze go rozpieszczay. Ale dlatego wanie Dunia, cho bya mu przychylna
czekaa na takiego mczyzn cae trzydzieci sze lat nie chciaa dla niego ryzykowa
swojego ustabilizowanego ycia. Tyle razy uciekaa, e wiedziaa, jak smakuje tuaczka.
Mio nie wystarczy, by zaczyna na nowo mwia.
Rozczapierzya palce, wsun w nie swoj do. Trwali w ucisku, a zesztywniaa.
Zna j na tyle dobrze, e wiedzia, co za chwil Dunia zrobi. Zerwie si, zacznie ubiera.
Dyur w szpitalu zaczynaa o dziewitej. Mieli jeszcze czas. Zegar dopiero co wybi
siedem uderze. Ale ju wysuna si z jego obj, przekrcia twarz do poegnania.
Podkulia kolana, wtulia w zagbienie jego klatki piersiowej. Przesuwaa nosem,
wdychajc jego wo, jak szukajcy tropu pies.
Lubi to miejsce szepna. Bd je zawsze pamitaa.
Zaczniemy od nowa powtrzy. Tylko ty i ja.
Jestem dla ciebie za stara.
Tylko osiem lat. Dla mnie to nie ma znaczenia.
Ale ma dla ludzi. Dla mnie. Odsuna si i udaa rozbawienie. Tak naprawd bya
przeraliwie smutna. Wierzya w to, co mwi. I miaa racj. Ju widz min twojej
matki. Nie dosy, e matka, stara, to jeszcze ruska. To przecie Biaorusy wykoczyy
twojego ojca. Syn Judasza. Tego nigdy nie odkleisz. Nawet jeliby si zbuntowa
przeciwko niej, do koca ycia bdzie mi wypominaa, e zmarnowaam ci ycie. A twj
ojciec mnie przygarn, jak rodzina si mnie wypara. Tak mu si odpacam. mija
wyhodowana na wasnej piersi.
Nie potrzebujemy nikogo. Pogadzi j po przetykanych srebrnymi nitkami wosach.
Siwie zacza ju przed trzydziestk, ale nie chciaa ich farbowa. Dlatego nosia
kolorowe chusty. Prawie nikt nie widzia jej bez nakrycia gowy. Pojedziemy, gdzie nikt
nas nie zna.
On nie da mi rozwodu. W cerkwi nie ma takiej opcji. Co Bg zczy
Przecie go nie kochasz.
Nie kocham potwierdzia. Ale to mj m. I nie mogabym zostawi Irmy. Ona ma
tylko mnie.
Jak chcesz, to go wyeliminuj zamia si. Zrobi to dla ciebie. Bo ci kocham.
Bd ju cicho, idioto! Zatkaa mu usta doni. A potem odwrcia gow do okna.
Drzewa nie byo ju wida. Szklana tafla odbijaa teraz ich twarze jak lustro. Odezwaa
si: Cho to pewnie byby najlepszy pomys. Gdyby on nigdy nie istnia.
Wstaa. Pochylia si, wypia pup w ksztat gruszki. Podniosa z podogi znoszony
biustonosz. Gumki byy wypracowane, dlatego ramiczka wci spaday. Odwrcia si, by
pomg jej zapi haftki. Zawsze mia z tym kopot. Rozpinanie szo mu o wiele lepiej.
I tym razem zachichotaa jak nastolatka. Kiedy szukaa majtek, stana bokiem i pogadzia
si po brzuchu. Wydao mu si, e troch jednak przytya. Biust te zdawa si peniejszy.
Nie mia nic przeciwko temu. Wielbi kady fragment jej ciaa. Zapewniaa, e z nim jest
podobnie. Dobrali si w ku jak w korcu maku, artowaa, a potem zawsze si rumienia.
Przyjemno w ku to przecie grzech. Jestemy potpieni, pakaa.
Przyglda si teraz biaym trjktom na jej ciele. Opalali si tego roku zaledwie kilka
razy. Mimo i na play, na gliniankach pod mostem, nie byo nikogo, nie zdja bielizny.
Nie rozumia, czego si wstydzia. Na jej ciele nie byo nawet rozstpu. Niejedna
nastolatka mogaby jej zazdroci figury.
Rowe reformy odnalaza na stoliku. Rozprostowaa je, woya. Z trudem nacigna
pas do poczoch.
Zbieg si w praniu powiedziaa, kiedy przyglda si, jak walczy z gumowan
tkanin. Wreszcie zasonia liczny ppek. Wcigna przez gow star halk
nieokrelonego koloru. Kiedy bya nienobiaa. Dzi pocerowana koronka ledwie
trzymaa biust, zacenia pod pachami byy widoczne nawet z daleka. Za ostatnie
pienidze kupi jej ju kilka sztuk bielizny, ale nosia je tylko w wita. Nigdy do pracy.
Przy porodach czowiek brudzi si krwi i wydzielinami, tumaczya. Nie da si tego
dopra. Reszta jej odziey leaa rwno zoona na krzele. Zawsze skadaa ubranie
w kostk. Subowe buty ortopedyczne pod krzesem. Weniane poczochy gadko zwisay
z oparcia. ko zaskrzypiao, kiedy usiada na brzegu, by je wcign.
Zosta jeszcze chwil. Masz czas. Dotkn jej plecw, przesun delikatnie
paznokciami od szyi do dekoltu. Wygia si pod wpywem pieszczoty. Zastyga na chwil,
kiedy gadzi patek jej ucha, ale zaraz wstaa i zacza wiza pod szyj bluzk w grochy.
To si nie uda. Pokrcia gow. Skrzywia si.
Zapia plisowan spdnic, zasznurowaa ciasno buty, ktre zawsze nosia w szpitalu.
Stana szeroko na nogach. Bya silna, dzielna i wyniosa. Niejeden daby si nabra. Ale
Piotr wiedzia, e to tylko maska. Tak naprawd bya mikka jak plastelina. Jak pszczeli
kit, ktrym tutejsi ludzie naprawiali szczeliny w oknach. Twardniaa z kadym woonym
fragmentem garderoby. Bezpowrotnie tracia t mikko, ktr pokazaa tylko jemu. By
dumny, e mia szans oglda j nag. Fizycznie i emocjonalnie.
Piotru, po co ci to? Jeste mody, pikny. Id w wiat, zdobywaj go. Ja musz tu by.
Nie mam innego wyjcia. Tutaj mam prac, dom. Tu jest moje miejsce. Tu umr. Irma
chodzi do szkoy. Miaabym j zostawi?
Wemiemy j.
Nie pojedzie.
Nie musimy bra lubu powiedzia. Mnie to niepotrzebne. Ty te ju jeden miaa.
A co ty moesz mi zaoferowa? rzucia mu wyzwanie. Mwisz, ebym zburzya
swoje ycie. Co dajesz mi w zamian?
Piotr usiad. Poprawi poduszk, wyj papierosa. Poda jej, bo lubia czasem raz czy
dwa pocign dymka, ale tym razem kategorycznie odmwia.
Znajd prac.
Jak? Umiechna si kpico. Nie nadajesz si do pracy fizycznej.
Uda, e napina muskuy. By chudy, delikatne donie mia poranione od rbania drewna.
Zatrudni si ostatnio w tartaku na akord, ale wytrzyma tylko sze dniwek.
 Co si zdarzy owiadczya zowieszczo. Bya ju rozdraniona. Czesaa wosy,
szarpic je gwatownie. Kocwki zbiy si w kotun. Podniosa go i przyjrzaa mu si,
jakby czytaa z zaplece wkien. Co zego. Jeli ju si nie dzieje.
Daj spokj! Machn rk. Czasem miaa wizje. Opowiadaa mu swoje sny.
Widziaa rzeczy, ktre si potem speniay. Wiedzia, e ludzie przychodzili pyta j
o rne sprawy. Modlia si o nich. Piotr by wobec jej zdolnoci sceptyczny. Nie wierzy
w zabobony. Ani w szeptunki, jak nazywali j niektrzy. Nie chcia te o tym sucha.
Wola j z krwi i koci. Pikn. Jego Dunia nie bya czarownic. Jeli chcesz, wyjad
pierwszy. Znajd nam dom. W duych miastach jest teraz wiele moliwoci. cign ciebie
i Irm.
Ona nie zostawi tatusia.
Nie pytaa jej.
Ona ci nie lubi.
Chwycia noyczki i odcia spltany kosmyk. Potem wzia zapaki i spalia wosy,
mruczc co pod nosem. W pomieszczeniu czu byo teraz spalenizn.
Skd wiesz?
Wie o nas. Wszyscy wiedz. On te.
Piotr zdziwi si, co bardzo rozbawio Duni.
Nie martw si uspokoia go. To go nie obchodzi. Nie dotkn mnie, odkd
przyjechaam do miasta. I raczej nie grozi mi to ju do mierci. Przynajmniej jest wobec
mnie szczery.
Tego akurat nigdy nie zrozumiem. Jak mona pozosta przy tobie obojtnym?
Przycign j do siebie i pocaowa.
Wypltaa si z jego ramion, zamiaa.
Ma ju crk. Po to mnie wzi, ebym mu j wychowaa.
Piotr zmarszczy czoo. Nie rozumia.
Za to ty mu si podobasz.
Zbok jaki? fukn.
Ciesz si. Tylko dlatego nas toleruje.
Toleruje?
Bawi go ta sytuacja. Pyta wczoraj o ciebie. O to, jaki jeste. Nic nie powiedziaam,
ale wodzi za tob oczami jak pies za suk. Nie mw, e nie zauwaye.
Jako nie.
To si przyjrzyj. Na twoim miejscu nie odwracaabym si do Stepana plecami.
 Rzuci w ni poduszk.
Jeste pikny. Znw dotkna splotu sonecznego. Wsuna palce w krcone wosy
na piersi, przecigna w d. Natychmiast mia wzwd. Odchylia kodr, stwierdzia fakt
i umiechna si. Z nikim nie byo mi tak dobrze. Nie to, ebym z wieloma prbowaa.
Dlaczego nie moemy dalej y, jak dotd?
Chc, eby bya tylko moja.
Nie moesz mnie sobie kupi oburzya si. Nigdy nie bd tylko twoja. Nie chodzi
o ciebie. Nigdy nie bd naleaa do nikogo. Musz by wolna. Czy nam teraz le?
Nie chc si spotyka raz na tydzie. Chc mc trzyma ci za rk na ulicy.
Chyba pod rk. Jestemy w Hajnwce.
y razem. Zasypia przy tobie, budzi si.
Daj ju spokj.
Nie chc udawa, e si nie znamy, kiedy rozmawiasz z ludmi z mojej pracy.
Ostatni romantyk westchna. Bo wszyscy dawno wyginli.
Jestem w stanie nas utrzyma.
Zobaczymy. Zawahaa si. Pochylia gow. Musimy pomwi o tym na spokojnie.
Czyli amiesz si? Jest szansa, e ze mn uciekniesz?
Rano, jak skocz dyur, przynios ci niadanie powiedziaa, nie patrzc mu w oczy.
Wtedy wrcimy do tej rozmowy. Powiniene o czym wiedzie.
Nic nie jest wane zapali si. Irma nie moe ci powstrzymywa. Zasugujesz na
szczcie.
To nie jest takie proste odpara, ale rozpromienia si. Moe faktycznie bylibymy
dobr rodzin?
Na korytarzu rozlegy si kroki. Dunia zerkna na Piotra. Wzruszy ramionami.
Pewnie lokator spod sto sidemki. Nie pojecha do rodziny. Lubi sobie posucha.
A ty nie jeste zbyt cicha, skarbie.
Zdawia miech i pooya sobie palec na ustach. Piotr te umilk. Kroki byy coraz
wyraniejsze.
Nie szepna. Idzie do ciebie. Drzwi s zamknite?
Skin gow.
To ja si zbieram, ukochany.
Lubi, kiedy si tak do niego zwracaa. Pocaowaa Piotra w czoo, posmarowaa usta
wazelin. Narzucia na plecy palto, zawizaa pod brod satynow chustk. Nagle zasuwka
zacza si obraca. Kto mia klucz. Drzwi otwary si w momencie, kiedy Dunia zaoya
na rami wiklinowy koszyk. Brzkny puste soiki po wiktuaach. Przed nimi sta starszy
mczyzna.
Dobry wieczar przywita si po biaorusku Stepan. Rozcign usta w chytrym
umiechu. Zbdzia, ono?
Dunia obdarzya go krtkim spojrzeniem i bez sowa wysza z pomieszczenia. Kiedy
mijaa ma w drzwiach, chwyci j za rami. Sykna z blu.
Dzwonili ze szpitala, e jeste potrzebna. Chyba pord poladkowy.
Zaraz id odpara bez cienia niepokoju. Tylko Irm wyprawi do szkoy.
Irma jest ju prawie dorosa. Da sobie rad przerwa jej. Nie ma ju czasu. To
Jagoda Pires rodzi. Spraw si. Obiecaem Anatolowi, e pomoesz.
Nie jestem lekarzem.
Po prostu bd przy tym zby j. Mj kierowca ci zawiezie.
Jak najciszej zamkna za sob drzwi. Milczeli, a ucichy jej kroki. Stepan przystawi
krzeso do metalowej polwki Piotra. Wpatrywa si w jego zmierzwion czarn czupryn
i wosy na klacie. Piotr odrzuci kodr, wsta. Stepan obliza wargi, woy do ust fajk.
Nie odwrci gowy. Przeciwnie, raczej pochania nagiego chopaka wzrokiem. Kiedy
Piotr podszed do krzesa, na ktrym siedzia Stepan, mczyzna podnis si karnie, by
modzian mg wzi swoje spodnie, ale przy okazji oceni jego genitalia. Piotr zapa to
spojrzenie. Przypomnia sobie artobliwe ostrzeenie Duni i zirytowa si, ale nie chcia
dawa homoseksualicie satysfakcji. Strzykn lin z pogard i bez popiechu wcign
slipy, a potem spodnie. W trakcie tej operacji mierzyli si wzrokiem. Kiedy Piotr, nadal na
wp goy, wyj z kieszeni papierosy, Stepan poderwa si i poda chopakowi ogie.
Sucham. Piotr wydmucha dym prosto w twarz rywala.
Sam nie wiedzia, co zdenerwowao go bardziej. To, e Stepan nakry go z Duni, czy
to, e mia klucz do pokoju w hotelu robotniczym, w ktrym Piotr mieszka. A moe to
trzecie, ktrego dotd wcale nie bra pod uwag, lecz od dzi zamierza, widzc, jak
Orzechowski bezczelnie si na niego gapi.
Bd o ni walczy. Ona pana ju nie chce doda wyzywajcym tonem.
Stepan si rozemia.
Nie rb scen, chopcze. Z kieszeni wyj katalog ze zdjciami aut. Bya tam czajka
z chromowanymi klamkami i klasyczna woga z bocznymi uchylnymi szybami, ostatni hit.
Zobacz, jaki wz sobie zamwiem. Pierwszy taki automobil w Hajnwce. Wanie
mianowali mnie na dyrektora tartaku. Trzymaj si mnie, a daleko zajdziesz.
Piotr zmarszczy brwi.
O co panu chodzi?
Stepan wsta. Podszed do radio-toczki, przekrci gak. Zatrzeszczao, a potem byo
rozleg si piew Tercetu Kolejowego. Siostry Michalak: Danuta, Jadwiga i Wanda,
pieway o gbokiej studzience.
Jest interes do zrobienia powiedzia Stepan dobitnie. Umiesz pisa, tak?
Napiszesz co do gazety. Ja zaatwi, eby opublikowali. To ustawi ci na zawsze, ale ja
bior dziecko.
Jakie dziecko?
Wasze. Twarz Stepana pozostaa nieruchoma. Oczy si zwziy. Nie powiedziaa
ci?
Piotr czeka. Krew odpyna mu z twarzy. Zakoysa si na pitach.
Dunia jest w czwartym miesicu. Moesz j chdoy, jak dugo ona ci zechce. Ale
dziecko bior ja. Wchodzisz?
Stepan wyjrza przez okno. Przed tartakiem sta tum robotnikw. Byo dawno po fajrancie,
a ludzie na dziedzicu wci si zbierali. Pojawiy si te kobiety z dziemi. Donosiy
ywno mom, ktrzy siedzieli w kartonowych pudach i dyskutowali przy arzcych si
przenonych piecach. Sczepiono wszystkie parowozy i platformy, ktre zabarykadoway
cay tor i zagrodziy drog do skadnicy z narzdziami pracy. Nad jedn z najwikszych
maszyn powiewa proporzec z trupi gow. Z tyu dostrzeg transparenty: Strajk
okupacyjny 2. dzie.
Jeden z jego ludzi Wacaw Mariaski wyszed przed tum i krzykn:
Co za kaway robicie? Tyle mamy wywzki, idcie do pracy. Dyrektor wyrzuci
wszystkich na bruk, kto nie posucha.
Protestujcy odpowiedzieli mu gonym gwizdem. Stanli w zwartym pkolu. Po
chwili poleciay jajka i kilka petard. Mariaski zaraz schowa si do budynku.
Stepan zasoni okno, bo jedno z jajek trafio w jego szyb. Pykn z fajki. Podszed do
czarnego telefonu stojcego na biurku, zamwi midzymiastow. Po chwili odezwaa si
Warszawa.
Chc zwikszenia podstawowej akordowej pacy o trzydzieci procent. daj te
deputatu opaowego. Dwa metry drzewa miesicznie. Przestrzegania bezpieczestwa pracy
i liczenia si z ich skargami zaraportowa.
Potem sucha. Powtarza:
Tak, tak. Zgadzam si z towarzyszem naczelnikiem. Tak. Mam swoje sposoby. Jeli
milicja bdzie uzbrojona, to tylko zaogni spraw. Kiedy opublikuj? Zrozumiaem.
Odoy suchawk. Po chwili telefon zadzwoni ponownie.
Dyurka, towarzyszu dyrektorze. Inynier Bondaruk do pana.
Wpuci. Niech pomwi z robotnikami. A potem niech przyjedzie do mnie. Tak, bd
czeka w domu.
Odoy suchawk. Wyjrza przez okno. Patrzy, jak Piotr Bondaruk wchodzi na stos
skrzynek i krzyczy do ludzi. Nie chcieli go pocztkowo sucha, ale kiedy dosta do rki
mikrofon, zaczli przekazywa swoje roszczenia.
Chcemy pracy i chleba!
To szpicel pado z tumu.
Cicho, dajcie mu powiedzie. Niech Polska dowie si o naszej krzywdzie.
Wtedy ju Stepan by pewien, e obra dobr taktyk. Podjecha radiowz. Wysiedli
umundurowani funkcjonariusze, zabezpieczyli tylne wyjcie. Dyrektor w eskorcie dotar
szczliwie do domu. Dunia koczya odpytywa Irm z lekcji. Pocaowa crk w czoo
i zakomunikowa onie:
Musz wyjecha do Warszawy.
 Skina gow.
Jakbym dugo nie wraca, nic nie rb. Bd bezpieczny. Trzeba poczeka, a sprawa
si uspokoi. Strajk do jutra musi si zakoczy, bo przenios nas na drugi koniec Polski.
Jeli nie Zamilk.
Co mam mwi, jeli nie wrcisz?
Nic nie wiesz odpar. I tak niech zostanie.
Noc, kiedy Stepan popija wieczornego drinka, ona i crka ju spay, rozlego si
pukanie do drzwi. Dyrektor woy marynark na wygniecion koszul. W drzwiach sta
Bondaruk. Przekaza mu kilka kartek. Stepan wzi je, przelecia linijki wzrokiem.
Umiechn si z aprobat. Zaprosi chopaka do rodka, ale ten pokrci gow. Stepan
zdj z wieszaka palto, zamkn drzwi mieszkania. Przed wejciem staa nowiutka
limuzyna. Kierowca otworzy drzwi pryncypaowi. Obaj mczyni wsiedli do samochodu.
Podjechali pod budynek poczty, obudzili kierownika. Mczyzna w piamie nada telefaks
do redakcji Gazety Wspczesnej. Kiedy skoczy, Stepan pooy mu na blacie kupon na
bezpatny odbir drewna. Pocztowiec zgi si w pokonie.
Dobra robota, chopcze! Dyrektor poklepa Piotra. Masz prawo jazdy?
Tylko na motocykl. Piotr pokrci gow. Nigdy nie jedziem takim wozem.
To o wiele atwiejsze ni zernicie kobiety zamia si Stepan. Wane tylko, by
trzyma si drogi. Nie zbacza z obranego kursu. Nu, dawaj, moodziec. Od tej chwili
wiat ley u twych stp.
Kierowca zabra swoj czapk, ruszy do domu. Piotr zasiad za kkiem.
Czeka ci, chopcze, wycieczka do Warszawy. Ale najpierw narada.
Skrcili w len gusz.
Wcz dugie wiata. Patrz, jaki cymes. Partia daa.
Czarna chata wyonia si z ciemnoci, jakby wiata samochodu uruchamiay fatamorgan.
Piotr ostronie podjecha pod same schody. Drewniane, czarne od sadzy bale. Futryny
okien, niegdy bielone na biao przed kadym witem. Dzi odrapane, zamiast niektrych
szyb pyta pilniowa. Z dachu spyway kaskady zbutwiaej somy. Poszycie zdecydowanie
wymagao naprawy.
Zga silnik poleci Stepan.
Wygramoli si z samochodu. Zakuta w weniany paszcz, bo na otwartej przestrzeni
okrutnie wiao. Piotr siedzia jeszcze chwil za kierownic. Zastanawia si, gdzie si
znajduj. P godziny temu wyjechali z miasta, kluczyli po wskich drogach. Stepan kilka
razy gubi azymut. Piotr musia wykrca na lenych cieynach. Kiedy wreszcie dotarli do
odkrytego po horyzont pola, nie wierzy, e s na miejscu. Moe w wietle dnia znajdzie
drog, bo teraz za nic nie przypomniaby sobie, jak wrci. Wiedzia jednak, e nie
odjechali daleko. Gdyby co mu si stao, spraw bdzie prowadzia hajnowska komenda.
Przekrci kluczyk w stacyjce. Sycha byo tylko pogwizdujcy wiatr i chrzkanie
wi, ktre musiay dzieli starodawny budynek z ludmi, bo adnego chlewu wok Piotr
nie dostrzeg. Zacign rczny hamulec, poszuka w kieszeni papierosw, ale paczka bya
pusta. Zgi papierek, wcisn go w boczne drzwi auta. Po chwili jednak zabra mie
i ukry w zwinitej doni. Intuicyjnie czu, e nie wolno mu zostawia w tym wozie adnych
swoich ladw.
W baganiku jest wdkarska skrzynka. We j, chopcze pado kolejne polecenie.
I siatk z zagrych.
Kiedy Piotr pochyla si, by wytaszczy zapas wdki i ywnoci, ktry starczyby dla
garnizonu onierzy, usysza wiszczcy szept. Wychyli si znad baganika. Przed chat
sta jeszcze jeden mczyzna. Niski, korpulentny i, jak si okazao, kiedy zdj kaszkiet,
przedwczenie ysiejcy. Rozmawia pgosem ze Stepanem, a potem chwyci go pod
rk. Musieli by zaprzyjanieni. Piotr gono zatrzasn klap, zamkn j na klucz,
a potem ruszy do drzwi.
A on tu czego? rzuci na widok Piotra wikariusz i zrobi min cierpitnika.
Wpatrywa si w przystojne lico Stepana, a potem pikn twarz modzika. Z trudem
ukrywa zazdro.
Piotr odwrci si, zerkn na auto. Zna tego ksidza. Kilka dni temu wierni wygnali go
z plebanii. Stepan musia go tu ulokowa, eby nie doszo do linczu.
Poczekam w wozie zaproponowa, ale Stepan chwyci go za rami i przycign do
siebie.
Zdaniem Piotra ruch by zbyt intymny. Wyrwa rami, nastroszy si.
On idzie z nami objani ksidzu Orzechowski, a potem doda: Bd miy,
wierczek. I pamitaj, zo piknoci szkodzi.
 Obaj doskonale si bawili. Piotr za szed jak na cicie i myla, dlaczego nie wzi
choby scyzoryka.
Znaem twojego ojca powiedzia mu w drodze Jerzy wierczewski, a jego bezrzse
oczy zwziy si do zalanych tuszczem kresek. Spowiadaem go, zanim poczepisia.
Klucze! Stepan wycign rk. I nie nud ju.
Piotr wzruszy ramionami. Obie rce mia zajte pakunkami. wiee wdliny pachniay
obdnie. Piotr poczu ciskanie w doku. Wczeniej zarzeka si, e nie wemie od
Stepana jamuny, ale teraz si ama. lina napyna mu do ust. Od dawna nie jad do
syta.
Stepan da ksidzu znak. Ten wyj z kieszeni kurtki Piotra kluczyki do wozu. Do nich
przyczepiony by jeden starodawny klucz. Otworzy nim skrzypice drzwi. Pomidzy
nogami Piotra przelecia dorodny szczur. Chopak wzdrygn si, omal nie przewrci
o pieniek z wbit we siekier.
Delikatny paniczyk zamia si Jerzy gono. Od razu wida, e miastowy.
Stepan zaraz zapali lamp naftow, ale dawaa niewiele wiata. Wystarczya jednak,
by dotrze do stou, na ktrym odwrcone nogami do gry wisiay krzesa. Piotr si
zdziwi. Byy identyczne jak w gabinecie dyrektora tartaku. Prosto z hali produkcyjnej. Po
obu stronach chaty stay te nowiutkie tapczany. Pociel wisiaa w kokonach z folii, niczym
monstrualne poczwarki motyli.
Dawaj u paciel! rozkaza ksidzu Stepan.
Piotr sta szeroko na nogach. Przyglda si widowisku.
A co my tu robimy? spyta. A potem sprecyzowa: Co ja tu robi?
Stepan podnis gow. Odbi flaszk. Upi yk z gwinta.
Mamy umow. Dobijemy targu, pjdziesz swoj drog.
Swoj cz ju wykonaem. Co z zapat?
Czyby?
Stepan pooy na stole zadrukowan w poowie kartk. Wezwa ksidza.
Pisz, wierczek. Protok zwerbowania informatora. Suba Bezpieczestwa, oddzia
w Hajnwce. Ja niej podpisany Piotr Bondaruk, syn Stanisawa Bondaruka i Aliny z domu
Bondaruk.
Ksidz zaoy okulary, polini kopiowy owek. Wykaligrafowa sowa Stepana.
Kiedy ten przerwa, przyjrza si Piotrowi.
Jaki wpisa pseudonim? Taka liczna buka! Wycign do, by pogadzi twarz
Bondaruka. Ale Stepan j strci.
Bez macanek. Najpierw praca, potem przyjemnoci.
 Piotr cofn si dwa kroki.
Nie bd donosi.
Stepan ugryz kawaek kiebasy. Da znak wikariuszowi. Ten zdj okulary, odsun
papiery. Wyj bochenek chleba, przyoy do piersi i ukroi grub pajd dla siebie
i dyrektora tartaku. Odoy n. Rkoje z koci soniowej bya solidna, rcznie skrcona
rubami. Metal w miejscu ostrzenia by cienki i wyrobiony w pksiyc.
Nie to nie odpar z penymi ustami Stepan.
Urwa nog od kurczaka, zagbi w nim zby. Odwin z gazety salceson we flaku,
ksidz odkroi sobie solidny kawa.
Jedli w milczeniu. Piotr patrzy na to jak zahipnotyzowany. Nie wierzy, e tak atwo mu
odpuszcz.
To zjedz co, zanim pjdziesz mrukn Stepan agodnie. Droga daleka. mok,
zgubisz si. Nie lepiej zaczeka do rana? Jest przecie gdzie spa. Wskaza dwa ka.
Piotr usiad. Da sobie nala do metalowego kubka, ktry Stepan wyj z wdkarskiej
skrzynki. Kiedy yka, zorientowa si, e to czysty spirytus. Pali w gardo i szybko uderza
do gowy. Zjad kilka ksw kiebasy, zagryz chlebem. Wypi jeszcze kilka kolejek i czu,
e gowa mu opada. Sysza, jak si z niego mieli, e ma sab gow, ale byo mu ju
wszystko jedno. Urwa mu si film, jakby kto nagle wyczy wiato.
Obudzi go smrd i kwik, a potem poczu rozdzierajcy bl w odbycie. Rce mia
przywizane do barierki, gow wepchnito mu do gnoju. Przeraone winiaki skupiy si
przy cianie, kwiczay rozpaczliwie. Gwno wdzierao si mu do nosa, oczu i ust. Chopak
dusi si z braku tlenu. Nagle kto szarpn go za wosy. Podnis do gry twarz. Przed
sob mia obwise mskie genitalia. Ksidz Jerzy dotyka si, patrzc, jak Stepan wykonuje
posuwiste ruchy, a Piotr nie by w stanie si uwolni. Wreszcie Stepan skoczy. Piotr nie
zmieni pozycji. Wci wisia bezwadnie na balustradzie, nagi od pasa w d. Nie by
w stanie powiedzie sowa, walczy.
Cii Jerzy pogadzi go po zbrukanej gnojem twarzy. To twj pierwszy raz,
licznoci?
Piotr zdoa wyrwa gow. Chcia splun, okaza swoj pogard dla oprawcw, ale
wtedy midzy poladkami poczu co gorcego. Krzykn i zemdla.
Teraz sprbuj j wychdoy mrukn Stepan, zapinajc spodnie. Jest twoja.
Potem obj Jerzego i ruszyli do chaupy. Jerzy obmy kochanka z brudu. Pooyli si na
jednym z tapczanw. Jerzy zacz si asi, ale Stepan wygna go na drugie ko,
wymawiajc si zmczeniem.
Jestem zazdrosny rzek wikariusz.
I susznie. Stepan przykry si kodr a po czubek nosa. Nie miaem jeszcze takiej
lali. Jutro powtrka. I tak dopty, dopki nie poskromi zonika. Czuj, e si zakochaem.
Jerzy spojrza na kochanka z wyrzutem. Stepan wzruszy ramionami.
Chyba.
witao, kiedy Piotr ockn si w kauy krwi. Jdra mia spuchnite. Odcity czonek lea
obok. Wzi go do rki i way w doni, jakby to byo obce ciao. Potem zawin go
w kawaek gazy do przelewania mleka. Pomyla, e kiedy, poza winiami, musiaa by
tutaj krowa. Dowlk si do przedsionka chaty, chwyci siekier i wszed do izby, gdzie
spali jego kaci. Uderza bez ostrzeenia. Raz za razem. Ba si, e za chwil straci reszt
si. Stepan zgin od drugiego ciosu. Dobrze naostrzy swoj siekier. Lea z rozrban
czaszk, kiedy Jerzy zacz ucieka. Piotr dopad go na werandzie. Wikariusz wci
jeszcze y. Charcza, wywraca biakami oczu, ale Piotr nie zdoa go dobi. Zabrako mu
si. Doczoga si do izby, skuli i z siekier pod poduszk uciek w sen. Wiedzia, e ju
si nie obudzi. al mu byo, e kiedy ich znajd, wezm go za pedaa, ich kochanka. Matka
tego nie zniesie, nigdy mu nie wybaczy. Dunia bdzie wiedziaa, ale nikomu nie powie.
Fragmenty tych myli, flesze pojawiay si w jego gowie i zaraz znikay. W pewnym
momencie usysza warkot silnika, zdawao mu si, e kto przyby mu na pomoc. Chcia
wsta, ucieka nowiutk czajk Stepana, ale nie by w stanie poruszy nawet palcem.
winie dawno ju nie spay. adna nie wydaa nawet jednego dwiku. Spaceroway po
chlewie, czekajc na wypenienie koryt.
 Hajnwka, 2014

Gobelin ze stadem jeleni na rykowisku od lat nie cieszy si takim zainteresowaniem jak
teraz, kiedy Sasza potraktowaa go szpilkami krawieckimi i przytwierdzia do seri zdj
modych kobiet zaginionych lub zamordowanych.
Od lewej, z gszczu lasu, umiechay si: arysa, Mariola, Iwona i Danka. Niele
prezentoway si na tle wyidealizowanej puszczy. Wszak to tutaj lad po nich zagin.
Niej Sasza umiecia zdjcie Bondaruka, jego biae auto, ktrego fotografi znalaza
w aktach, oraz karteczki z imionami jego synw. Uznaa, e musi ich bra pod uwag jako
potencjalnych podejrzanych. Wszak to najbardziej im nie na rk by ten lub. W dolnej
linii umiecia nazwiska osb, ktre byy zwizane ze spraw, ale nie zdecydowaa jeszcze
o stopniu ich podejrzenia. Kola wyglda absurdalnie, ale musiaa wyobrazi sobie t
siatk ludzkich yciorysw, jakby patrzya na spraw z lotu ptaka.
Kiedy skoczya terapi zajciow, jak nazywaa etap wizualizacji, niezwykle wany
we wstpnej fazie profilowania, przeniosa wszelkie dane na due kartki, w ktre
wyposaya j Krystyna. Cao przypominaa drzewo genealogiczne i byo w tym wiele
podobiestw. Postaci czyy blisze lub dalsze zwizki, co Zauska oznaczaa wektorami
oraz lini cig (przyjaciele) lub przerywan (wrogowie). Tak jak podejrzewaa, nie byo
w miasteczku praktycznie osb, ktre byy dla siebie cakowicie obce lub nie miay ze
sob adnej relacji. Teoretycznie to uatwiao jej zadanie, poniewa na takiej siatce
szybciej moga znale motywacje dziaa sprawcw, ale te utrudniao analiz, bo
wiadomo, e ludzie znajcy si nawzajem matacz, skrywaj prawd lub manipuluj
ledczymi, choby z grzecznoci lub obawy, by ssiad si nie obrazi, i naley wnikliwiej
czyta ich wyjanienia. Tym jednak zamierzaa zaj si pniej.
Najpierw, na najbardziej dokadnej mapie miasteczka i okolic, oznaczya miejsca
kluczowe: zagini kobiet, odnalezienia czaszek, adresy zamieszkania i pracy kolejnych
bohaterw dramatu, a nastpnie kolorowymi pisakami obrysowaa ich strefy buforowe,
czyli miejsca dla nich bezpieczne. Wzia przy tym pod uwag trakcje linii elektrycznych,
wiadukty, tory kolejowe i rzek Len, zwan przez miejscowych mierdziuszk, poniewa
w czasach prosperity miasta fabryka chemiczna spuszczaa do niej cieki. W tamtych
czasach nie byo miaka, ktry by si w niej chcia wykpa.
Bardzo szybko wyszo jej, e sprawa Danki wyranie odstaje od pozostaych
cakowitym brakiem pocze z miejscowymi poza pracownikami kurortu Ciszynia i nawet
w pierwszym odruchu zamierzaa zdj fotografi pensjonariuszki z gobelinu, ale
ostatecznie si powstrzymaa. Zamiast tego przesuna j nieco dalej, tu obok listu
goczego za ukaszem Polakiem, ktry dzi rano opublikowano w mediach. Wiedziaa, e
kade z zagini bdzie musiaa przeanalizowa osobno, ale na ten moment nie moga
wykluczy, e zabjstwo Danki czy si jednak z Okularnikiem, jak tutejsi mwili na
prezesa tartaku.
 Dokumenty spraw podzielia wedug klucza ofiar i pogrupowaa w stosach na
uprztnitym biurku. Przeczytaa kady z protokow i pocztkowo robia notatki
elektronicznie, w specjalnym programie do profilowania. Z czasem jednak uznaa, e
materiau jest za duo. Z braku specjalnych samoprzylepnych fiszek, ktrych uywaa
w takich przypadkach, pocia kartki do drukowania na cztery i na nich zapisywaa
najwaniejsze dane wiktymologiczne. Ofiara to ksika, ktr naley umie czyta. A cho
na pierwszy rzut oka zaginione kobiety rniy si dosownie wszystkim, wniosek nasuwa
si sam. Zaginy, zanim skoczyy trzydzieci lat. W sprawie przewija si ten sam
samochd. Byy zwizane emocjonalnie z Piotrem Bondarukiem i miay t sam grup krwi
0Rh. Take zamordowana pensjonariuszka kliniki Danka, co Zauska wyczytaa
w dokumentach i co dzi rano potwierdzia u komendantki. Miao to znaczenie, odkd
w samochodzie, ktrym sprawca goni Iwon Bejnar, zabezpieczono lodwk
z odwirowanym osoczem krwi tej grupy.
Nie ma ciaa, nie ma zbrodni. Zaginicia to najniewdziczniejsza praca i wymaga
przesuchania ponownie wielu wiadkw. Do tego sprawy s stare. Nie wiadomo, na ile
uda si wygenerowa nowe dane ponad to, co Zauska ma ju u siebie na biurku. Dlatego
te profilerka zdecydowaa, e zacznie analiz od sprawy, ktra wprawdzie wydaje si
najbardziej odlega od Okularnika, lecz w ktrej jest ciao, poniewa bdzie jej
najprociej wykona ten profil. Postanowia nie sugerowa si tym, co ju wie, ale
stworzy zupenie nowe hipotezy. Z niecierpliwoci czekaa na analiz medyka sdowego,
ktry obieca jeszcze dzi zakoczy sekcj zwok Pietrasikwny.
Danka bya przykryta kodr razem z gow. Materia wygadzono, nadajc mu pozr
porzdku. Zdaniem Saszy sprawca wrcz obsesyjnie zadba o misterium mierci zmarej.
Kodra speniaa tutaj funkcj caunu. Kiedy j odsonito, oczom ledczych ukazaa si
makabryczna scena, wrcz filmowa. Kobieta bya skrpowana plastikowymi zaciskami,
szyj miaa okrcon kablem do adowarki telefonicznej prostej nokii z cienkim
wejciem, swego czasu najpopularniejszego modelu rozdawanego przez sieci komrkowe
za zotwk przy zakupie abonamentu. Sasz od razu to zastanowio. Eugenia Rczka
zapewniaa, e ani ona, ani Polak telefonu nie mieli. To oczywicie nic nie znaczyo.
Sprawca mg ukra najpopularniejsz adowark lub choby za kilka zotych kupi j
w komisie tylko po to, by uy jej do celw przestpczych. Odciskw palcw nie dao si
zidentyfikowa.
Kobieta bya upozowana w pozycji embrionalnej, ale nie obnaona. Znw sprawca
zadba, by mimo pierwszego wraenia makabreski nie uraono jej godnoci. Sukienka bya
zapita a pod sam szyj, majtki nietknite. Mimo i leaa pod kodr, spdnica nobliwie
osaniaa jej poow ud. Sprawca musia zada sobie trud, by uporzdkowa jej ubranie.
Jakby egna si z ni, pomylaa Sasza. Jakby j zna lub by z ni w bliskim zwizku
emocjonalnym. Podobnie byo z wosami. Zapleciono je w warkocz. Moliwe, e
uczesano. Usta miaa nawilone pomadk ochronn, ktr znaleziono za szafk nocn,
i ledczy liczyli, e zabezpieczone na opakowaniu linie papilarne dadz si
zidentyfikowa.
Najpierw Sasza sdzia, e te wszystkie dziaania maj na celu prezentacj, popis, jaki
przed laty serwowa ledczym Czerwony Pajk, ale po co w takim razie przykrywa
dziewczyn kodr? Dlaczego zamyka pokj, mieszkanie? Dlaczego nie zabra swoich
rzeczy? Bya w jego dziaaniach niespjno. Dlaczego wreszcie dokona tej zbrodni
w mieszkaniu Rczki? Nie pozostawi jej na widoku publicznym, jak poprzednich ofiar.
Normalnie odpowied zdawaaby si oczywista: nie chcia, by j znaleziono, zanim on sam
ukryje si w bezpiecznym miejscu. Czy w Hajnwce jest jakiekolwiek miejsce, gdzie da
si bezkarnie zaszy? Z pewnoci takie moliwoci daj okoliczne wioski, lasy,
opuszczone leniczwki. Tam jednak nie ma internetu, a sprawca tego typu, dziaajcy dla
poklasku, ledzi dziaania organw cigania. Musi by na oriencie, by kontrolowa ich
ruchy. Nie zmieniby tak drastycznie zasad gry tylko dlatego, e wybra na rewir dziaania
mae miasteczko. Sasza cakiem powanie braa pod uwag hipotez o naladowcy.
Rczka otworzya drzwi do pokoju Polaka wasnym kluczem. Nie byo ladw
wamania. Dopiero nastpnego dnia zauwaya pierwsz much. Ofiara leaa
w mieszkaniu nie duej ni dwadziecia cztery godziny, a wic do zbrodni doszo
w trakcie jej nieobecnoci. Jeli zbrodni dokona lokator (a wskazywaby na to choby
fakt, e mia wasny klucz), sprawca mia duo czasu, by si spakowa i wyjecha
niezauwaony. Zostawi jednak identyfikujce go rzeczy osobiste: sprzt fotograficzny oraz
obraz, ktry Sasza wzia ze sob, wychodzc. Nie powiedziaa o tym ledczym. Pod
pretekstem wykonania telefonu wyprowadzia Rczk do innego pokoju i ukrya malunek
pod kurtk. Bya to jej podobizna wykonana farb olejn. Nie zniosaby, gdyby ledczy
znaleli to na miejscu zbrodni.
Wyja teraz niewielki blejtram 2025 centymetrw i przyjrzaa mu si z uwag. Obraz
wyranie j idealizowa i dawa jej odpowied na najwaniejsze pytania. Poczua si tak,
jakby kto zdj jej ciar z plecw. Zdya pj do azienki po kawaek papieru
toaletowego, wydmucha nos, kiedy zadwiczaa jej komrka. Na wywietlaczu widziaa
nazwisko Romanowskiej.
Kobieta zostaa skrpowana ju po mierci pado po drugiej stronie linii.
Przyczyna mierci to uduszenie. Prawdopodobnie poduszka. Na klatce piersiowej s
wybroczyny sugerujce, e usiad na niej okrakiem. Medyk okreli to jednym zdaniem:
szybka, humanitarna mier. Dopiero pniej kto zacisn ofierze kabel na szyi, upozowa
j. Nie byo to zadzierzgnicie, jak pocztkowo si wydawao. Na szyi s tylko drobne
otarcia. Nie ma klasycznej prgi. Zaciski te zaoono pomiertnie. Dlatego tylko lewa
cz twarzy zsiniaa. Anatomopatolog twierdzi, e zabjca pooy dziewczyn na boku
i krew spyna na jedn stron. Po co cay ten teatr?
Jed do Ciszyni rzucia szybko Sasza. Oddychaa ciko. Przed oczami miaa posta
malarza w kangurce. Spojrzaa na obraz i odstawia go ze wstrtem. Sprawd, czy nie
miaa jakiego adoratora. Kogo, kto si w niej podkochiwa. Tej zbrodni dokona kto
bliski ofierze. Moe brat tej maej? Chc by przy jego przesuchaniu.
Na razie wolaabym, eby pozostaa incognito. Poradzimy sobie.
Skoro tak zdecydowaa westchna Sasza, cho nie podobao si jej, e zostaa
bezpardonowo wyeliminowana. Zanim Romanowska si rozczya, dodaa: Moesz
wej do pokoju Jacka Pietrasika i zabezpieczy farby, materiay malarskie, odzie,
w ktrych ostatnio pracowa? Moesz zaatwi nakaz? Sprawdcie te, czy ma telefon
komrkowy i jaki. Czy nie poycza od kogo adowarki. Moe swoj zgubi? Albo komu
zgina, ukradli mu.
To najpopularniejszy model zamruczaa Romanowska. Zreszt on ma alibi.
W komendzie wci jeszcze jest ta lekarka.
Prus? Sasza wrzucia na gonomwicy i zacza jedn rk wciga sztyblety.
Nie pytaj jej o nic, o niczym nie informuj. Zaraz bd.
Tak jak powiedziaam, nie chcemy, eby oficjalnie wystpowaa w tej sprawie
zacza komendantka, ale Sasza nie suchaa.
Wybiega ju z mieszkania. Przed wyjciem chwycia jedynie obraz i schowaa go pod
amerykank. Udao si go wsun jednym ruchem. Obejrzaa si. Nie by widoczny.
 Biaystok, 2014

Nic mu nie mw. Nie rozmawiaj z nim. Po prostu to tutaj wsu.

Jarosaw Sokoowski, zwany Wochatym, usysza szept, a potem marszowe, cikie
kroki oddaliy si korytarzem, pod jego drzwi za zatuptay drobne obcasy. Drobiy
w miejscu, jakby osoba si wahaa: podchodzia do drzwi i oddalaa si. Tak kilkakrotnie.
Jarosaw z trudem hamowa irytacj. Czeka, a kobieta zapuka, sysza wrcz jej ciki
oddech, ale na dugo zapada cisza. Prawie skoczy ju pisa nowe ogoszenie o prac
w Wydziale Udostpniana i Archiwizacji Dokumentw w Delegaturze IPN w Biaymstoku,
kiedy wreszcie szpilki zdobyy si na odwag. Usysza delikatne stuknicie, a potem
kaszel grulika.
Pani Panasiuk rzuci, nie podnoszc gowy znad klawiatury. Wpisa w obowizki
nowego pracownika: Digitalizacja zasobu archiwalnego. Teraz nie. Wstawiam
ogoszenie do sieci.
Ale za ile, panie Jarku? odezwaa si zza drzwi Ariel.
Przeprowadzanie skontrum zasobu archiwalnego.
Jutro. Wyj gar M&M-sw i wrzuci sobie do ust. I doda do siebie, znacznie ju
ciszej: A najlepiej wcale, syrenko.
Wykonywanie zada z zakresu reprografii.
Jest list do pana cigna Ariel Panasiuk, skutecznie udajc pen sodyczy. To
podsun pode drzwiami. Marian wzi otworzy, ale nie zaglda. Pomyli si, bo
subowy adres nadali. Na szefa przyszo.
Jarosaw podnis gow. Ogoszenie byo prawie gotowe. Zostao tylko wklei
formuk i rozesa do wszystkich jednostek w Polsce. Mg by z siebie dumny.
Wykonywanie innych zada zleconych przez przeoonych.
Pod drzwiami wystawa rg niebieskiej koperty z infantylnym nadrukiem. Zdziwi si.
Tak papeteri kupuj tylko dziewczynki do lat siedmiu. Jarosaw nie mia dzieci, ony
rwnie nie posiada i by z tego powodu bardzo zadowolony, bo nie ponosi dodatkowych
kosztw, jak jego koledzy, a sta kochank, oczywicie penopatn, mia ostatnio
z dziesi lat temu, jak nie lepiej. Matka do niego nie pisaa, bo i po co, skoro co tydzie
jedzi do rodzinnych Siedlec, by j odwiedzi. Wraca od niej z torb pen soikw ze
smaon ryb, kotletami czy pyzami z misem. By zaopatrzony w te pysznoci na kady
roboczy dzie i sobot. Zwykle resztki zjada ostatniego wieczoru przed wyjazdem, bo
szkoda mu byo wyrzuci, a zreszt matka obsesyjnie liczya mu kady pojemnik prniowy
i soik typu wek, bezcenne w dzisiejszych czasach, jak choby na kiebas zalewan
smalcem. Ojciec Sokoowskiego nigdy w yciu nie napisaby niczego, co nie byoby
pismem do urzdu. I z pewnoci nie uyby papeterii z kalkomani Krlowej niegu, tylko
szarej ekologicznej za sze groszy od sztuki. Od koyski uczy syna gospodarowania
gotwk.
Kady bogacz to sknerus mawia. Dlatego ma dzi to, co ma.
I dlatego pewnie dzi Jarosaw szczyci si brakiem kredytw. By natomiast
posiadaczem w banku licznych lokat terminowych. Niektre kwoty zamrozi na pidziesit
lat, poniewa stopa zwrotu wynosia na nich nawet dwadziecia dwa procent. Nawet raz
nie pomyla, po co zbiera t kas i komu j przekae po mierci. Lubi mie kupk na
wsiakij suczaj. Raz dziennie dzwoni do biura maklerskiego i pyta o swoje inwestycje,
jakby martwi si o zdrowie najbliszych.
Teraz wychyli si na krzele, a zaskrzypiao. Stukot szpilek definitywnie ucich. Ariel
Panasiuk zapewne popiesznie zbiega z miejsca zdarzenia. Jarkowi zdawao si
wprawdzie, e syszy w oddali jej chichot, ale j zignorowa. Wiedzia przecie, e im
dalej od jego gabinetu, tym dziewczyna bya odwaniejsza.
Podnis kopert, otworzy szeroko drzwi. Rozejrza si na prawo i lewo, a potem znw
na prawo, jakby zamierza przej przez przejcie dla pieszych na ruchliwej ulicy.
W korytarzu byo cakiem pusto. Nic dziwnego, zerkn na subowy elektroniczny zegar na
cianie, dochodzia szesnasta. Ludzie dawno ju opucili swoje boksy. Co najwyej kilkoro
stoi jeszcze przed wejciem i plotkuje przy strzemiennym fajku do wp do pitej, a
zabierze ich subowy bus i rozwiezie do domw.
Noem do papieru rozci pieczoowicie kopert. Wewntrz bya fotografia z polaroidu.
Przedstawiaa jego samego bez ubrania, sprzed wielu lat. Na jego ciele wida byo solidne
owosienie, kiedy jeszcze nie mia funduszy na laserow depilacj. Obok na rozgrzebanym
ku leaa nieadna kobieta, ktrej najwikszym walorem fizycznym by solidny biust. Od
razu rozpozna Os. Takich kobiet si nie zapomina. Zwaszcza kiedy znikaj bez ladu
z twoim subowym laptopem, a potem widzisz je w telewizji, prowadzone przez konwj
i oskarone o zbrodni. Ale Wochaty nie zachowa zych wspomnie. Marzena komputer
odesaa. Niczego w nim nie brakowao. Tylko kilka pornosw mu nagraa, pewnie dla
draki, zoza.
Na kopercie nie byo nadawcy, jednak doskonale pamita jej charakter pisma.
Podobnie jak numer sprawy, ktry zapisano na odwrocie. Bya to sygnatura akt Romualda
Burego Rajsa, umorzonej rok temu sprawy pogromu wsi prawosawnych na Podlasiu.
Czterdzieci kilka tomw od lat leao w archiwum i, poza lokalnymi dziennikarzami
z Biaostocczyzny, nikt si nimi nie interesowa.
Sokoowski na mikkich nogach wrci do biurka, odsun od siebie kolorowe draetki.
Wcisn przycisk wylij. Nie przeczyta ogoszenia ponownie, co zwyk by czyni przed
publikacj. Nie zwrci nawet uwagi, e nie wklei standardowej formuki o zgodzie na
przetwarzanie danych osobowych zwizanych z procesem rekrutacji. W gowie mia
mtlik. Zastanawia si, kiedy Marzena si odezwie i ktre dokumenty s jej teraz
potrzebne. Nie spodziewa si, e bdzie askawa wyjani mu, po co jej te materiay. Nie
ba si. Czu nawet sentyment, a moe i rado, e wysza na wolno i bdzie mia okazj
znw j zobaczy. Potem za uwiadomi sobie, e skoro list by otwarty, to obejrzeli go
wszyscy w firmie. Nie wstydzi si ju swojego nadmiernego owosienia, jak kiedy. Sam
mia si ze swojej ksywy, ktra, mimo skutecznej depilacji, z nim zostaa. Wydorola.
Obawia si jednak, eby nie rozpoznano kobiety. I nie powizano go z procesem Marzeny
oraz tajemniczym zaginiciem jej koleanki Jowity. Na to nie mg sobie teraz pozwoli.
Nie na tym etapie kariery.
Natychmiast sprawdzi, kto mia dzi dyur na poczcie, i kiedy to ustali, dopisa
stanowiska Mariana i Ariel Panasiukw jako wakaty od lipca. Pienidze moe nie byy
due, ale posada pewna, pastwowa. Zawsze znajdzie si jaki mody historyk, ktry
poasi si na tak robot za dwa i p tysica zotych. Sam tak zaczyna w tej firmie i przy
dobrych wiatrach zamierza dotrwa do emerytury.
 Hajnwka, 2014

Damian wystawi gow zza osony ze citych gazi wierku. Przed sob mia polan.
Stref najtrudniejsz do przejcia. Na pustej przestrzeni nie byo ani jednego drzewa.
Myla szybko. Ryzykowa wejcie na puszczaskie bagna i pozosta niezauwaony czy
rusza na przeaj i da si zestrzeli? By bez kaloszy. Przeadowa karabin. W kieszeni
mia jeszcze gar plastikowych naboi. Od zimy strzela tylko szkoleniowo. Jeszcze nigdy
nie musia celowa do wroga.
Usysza szelest. Obejrza si, czy nikt nie prbuje go zaj od tyu, ale to musiao by
tylko mae zwierz. Zajc, moe sarna. Przemkno midzy drzewami i znikno
w ciemnoci. Jego dwaj kamraci dawno pozostali w tyle. Szacowa, e nie mieli szans
doj a tutaj w tak krtkim czasie. Na treningach zawsze by lepszy w podchodach, ale
w walce wrcz przegrywa jeden z pierwszych. By z komanda najmodszy i najsabszy.
Kiedy si zgosi do ekipy, dowdca wymia go i odmwi przyjcia do czasu, a skoczy
szesnacie lat, by zdoa dwiga kaacha.
Damian nie da si zniechci. I nawet nie zamierza czeka przeszo rok, by go przyjli
do oddziau. Spyta, czy jeli pokona go w walce, przyjm go do grupy. Dowdcy
spodobaa si jego buta. Nie liczy, e modemu uda si wygra, ale warunkowo si
zgodzi. Lubi wyzwania. Wtedy Damian poszed do najstarszego ubra i poprosi, by on
lub jeden z jego modszych braci trenowa go za pienidze. Nie wiedzia, co to
kieszonkowe, bo jego matka zawsze twierdzia, e by zarobi, wystarczy zakasa rkawy.
Od dziecka ciko pracowaa w lesie i czasem aowa, e nie odziedziczy w genach jej
tyzny fizycznej. By jak skr zdj z ojca warszawiaka drobny, cherubinowaty.
Spokojnie mgby si przebiera za dziewczyn, ale Napoleon te nie zaimponowa
nikomu wzrostem. Manna z nieba nie przyleci, gobki same nie wpadaj do gbki,
powtarza sobie zdart fraz matki, kiedy dwa razy w tygodniu wstawa o czwartej nad
ranem, by przed szko nurkowa ze specjalnym odkurzaczem do oczyszczania chlorowanej
wody w basenie ubrwki.
Pocztkowo mia chroniczny katar. Nabawi si te egzemy na nogach, ktra
niepokojco szybko rozprzestrzenia si na niemal cae ciao, ale skrztnie to ukrywa
przed kolegami. Nawet w najwikszy upa nosi dugie spodnie. onierz wszak nie nosi
spodenek, nie poci si, najwikszy bl znosi jak ugryzienie komara. Prawdziwy twardziel
nie miewa alergii. Tylko Damian wiedzia, jak gsta od brudu bya woda w basenie i ile
byo w niej cierwa pod koniec tygodnia, a gupi bogacze i tak pacili krocie, by z drinkami
w doniach odpoczywa w hotelowym basen & spa jedynego piciogwiazdkowego hotelu
w tym rejonie. Damian nigdy w yciu nie zapaci za takie luksusy. A ju w miejskim
aquaparku jego noga nie postanie na pewno. Wiedzia dobrze, ile wydzielin ludzie
zostawiaj w jacuzzi z czystego lenistwa. Po kadym kursie z odkurzaczem pojemnik by
peen.
 Kady zarobiony grosz odkada na haracz dla ubra. Kiedy zebra uzgodnion kwot,
od razu wstawili go na ring. Dosta stare rkawice, o wiele za due i zdecydowanie za
cikie dla czternastolatka, wic owija donie bandaem, eby si nie zsuway. Po jakim
czasie matka znalaza mu jego rozmiar w sklepie z uywan odzie na Wierobieja. Byy
wciekle zielone, starte od uderze i poklejone, ale pasoway na jego dziewczce donie
jak ula. Martwia si wprawdzie, e Damian codziennie wraca do domu z obit twarz,
ale wiedziaa, e sprawdzian mskoci jest dla chopaka w tym wieku najwaniejszy.
Ojciec byby z ciebie dumny powtarzaa. Sam kiedy niele boksowa.
Damian wierzy, e gdyby jego stary nie uleg wypadkowi w tartaku, za co rodzice nie
dostali nawet zamanego grosza odszkodowania, bo byy jeszcze czasy Polski Ludowej, to
on pokazywaby mu dzi tajniki walki wrcz. Sparaliowany od pasa w d Damian senior
zdoa tylko honorowo powiesi si na drgu do wieszania bielizny i kilkumiesicznemu
synowi na cze jego pamici zostao imi i medal z napisem PRL, ktry ojciec dosta
kiedy, jako jeden z trzydziestu przodownikw pracy na czterdziestolecie istnienia
Hajnowskiego Przedsibiorstwa Przemysu Drzewnego, dzi twierdzy starego Bondaruka
szumnie zwanej New Forest Hajnwka. Dlatego dzi chopak szczerze nienawidzi
komunistw. To oni zabili mu ojca.
Szybko nauczy si osania i zadawa ciosy. W szopie za domem, na tej samej belce,
gdzie wyzion ducha jego sparaliowany rodzic, chopak powiesi worek z piachem
i wali w niego bez opamitania. Waciwie nie zdejmowa tam z nadgarstkw, dopki nie
zbutwiay. Pojedynek z dowdc przegra, ale porzdnie zmczy przeciwnika. Damianowi
dwukrotnie udao si wykorzysta si dowdcy i pooy go na deski (niestety bez
nokautu) oraz jednym celnym ciosem przeci mu uk brwiowy, a po zawodach musiaa
przyjecha ze szpitala zaprzyjaniona pielgniarka, by zaoy mu szwy. Od tamtej pory
nikt nie wtpi, e Damian nadaje si zarwno do partyzantki, jak i do ustawianych bjek
po meczach Jagiellonii, na ktre mody by gsto zapraszany, cho nie mia na to zbytniej
ochoty, bo szybko odkry, e ducha patriotyzmu nie ma tam wcale, krluje czysta przemoc.
Komando za milczao. Dawn decyzj dowdcy i jego sowo o wygranej w pojedynku
jako karcie przetargowej uznajc za ostateczno. Damian ju si z tym pogodzi, e nie
doczy do oddziau zbrojnego, a ktrego dnia dowdca podjecha pod jego dom
tarpanem, ktry w tym rejonie skutecznie zastpowa nowoczesnym partyzantom ZU-232,
zatrbi i bez sowa otworzy drzwi pasaera. Potem mwili, e aden z modziakw nie
dostpi dotd zaszczytu jazdy z samym szefem na nocn wart.
Dzi Damian ju wiedzia, e jego mocnym atutem jest nie sia, lecz zwinno. By
w stanie zmczy przeciwnika nawet dwa razy ciszego od siebie. ubr mia si, e jest
jak natrtna mucha. Nie do zapania. Na dodatek pod kopu nie ma tak nasrane jak
wikszo bokserw w klubie, cho wszystkim si wydaje, e s o niebo lepsi od Rambo.
Usysza kroki. Kto pad i czoga si teraz po lewej stronie ciany lasu. Damian
przywar do drzewa, poprawi oson. Waha si. Wci nie mg dokona wyboru. Im
duej myla, tym bardziej ba si skrewi. Kilka brzozowych witek wypado mu zza
paska. Cho byo ze dwadziecia stopni ciepa i pot spywa mu wzdu krgosupa,
nasun na twarz maskujc kominiark, postawi konierz, by z daleka ciao nie zawiecio
midzy drzewami. Im duej si zastanawia, tym mniej mia szans na ucieczk. Odwrotu
trzeba dokonywa zdecydowanie, koatao mu si w gowie, ale nie by w stanie podj
decyzji. Stara wojskowa kurtka ojca, ktr matka przeszya na szwach, eby si nie
rozpada, wisiaa na nim, wic cign j mocniej harcerskim pasem i ruszy na przeaj, ku
polanie. Strza pad z przodu. Przed pierwszym i drugim uchyli si w ostatniej chwili.
Zanim sam wymierzy i zacz strzela, ju byby martwy. Plastikowe kulki bolay, znaczc
kurtk ojca fluorescencyjnymi kleksami.
Robisz, nie bj si. Boisz si, nie rb zamia si Leszek Krajnw, szef wrogiej
partyzantki, ktry wyrs mu zza plecw. Po czym wzi go w niewol.
Nie zamienili w drodze nawet sowa. Katecheta z litoci, by jeszcze bardziej nie
zdoowa modego. Damian ze wstydu. Na podsumowanie bdzie czas przy ognisku.
Szykowa si na ostr reprymend dowdcy komanda.
Kiedy byli ju w bazie, Damian obserwowa, jak ludzie Krajnowa prowadz
pozostaych jecw. Jego dwaj kamraci: Tadek i Arkadiusz nie doszli nawet do drugiej
strefy. Na ich nowiutkim kompletnym kamuflau widoczne byy wielkie fluorescencyjne
placki symbolizujce krew identyczne on sam mia na kurtce. Pocieszajce byo tylko to,
e Damian dosta zaledwie dwie kule, ubrania tamtych przypominay mitowe elusie.
W przeciwiestwie do niego niezbyt si przejmowali klsk. Wycignli ju kanapki,
termosy i usiedli na pniu, by si posili po akcji. Wtedy z gszczu wychyli si jego wasny
dowdca. Mackiewicz zdj iglast oson z czapki i poklepa chopaka po plecach.
Prawie zdobye ich baz, chopaku.
Prawie si nie liczy, kapitanie.
Krajnw z Mackiewiczem wymienili spojrzenia.
Najbardziej zajady. Krajnw pokiwa gow w kierunku Damiana. Miae racj.
To bdzie twj najlepszy partyzant.
onierz poprawi go bezczelnie modziak.
Nie by zadowolony z czasu przyszego pochway, gdy uwaa si ju teraz za
najlepszego, ale nie odway si wyrazi tego gono.
Racja, onierzu. Mackiewicz wskaza znaki na jego kurtce. Tyle e dziaae sam.
Nie wsppracowae z reszt. Dlatego ci pojmali. Zamiast wykorzysta ich na zwiad,
oson, chciae by bohaterem. Ale to nie amerykaski film.
Damian a otworzy usta ze zdziwienia. Zrozumia, e to najgorsze, co mg usysze.
Najchtniej zapadby si pod ziemi. Partyzanci to bracia krwi. Jak muszkieterowie. Jeden
za wszystkich, wszyscy za jednego. Mackiewicz rzuci chopakowi zapaki. Chrust lea ju
przygotowany przez jecw, ktrzy czekali na nich od przeszo godziny. Damian bez
trudu roznieci ogie pierwsz zapak. Kiedy dowdcy zasiedli, yknli z manierki,
dzielc si alkoholem z penoletnimi czonkami komanda, zaczli mwi. Tak to prawie
zawsze wygldao. I cho ta cz bya dla niektrych wyjtkowo nudna, on osobicie lubi
ten moment najbardziej. Wok cisza, ciemno. wiat nalea do nich i sprowadza si do
tego jednego miejsca na ziemi, gdzie mczyni rozprawiali o honorze, ojczynie i walce.
Damian by zbyt mody, by drani go patos tych spotka. Przeciwnie, czu dum, e jest
czci tak elitarnej jednostki, o ktrej istnieniu wiedziao w miecie tak niewiele osb.
Dzi na akcji byo ich zaledwie siedmiu plus dwaj dowdcy. Bo ci ostatni kaprynie
wybierali sobie onierzy.
Dwch czonkw komanda, jak choby Konrad Lewandowski, w ogle nie wzio
w niej udziau. Przyszli na spotkanie na gazie lub ostro skacowani. Dowdca by surowy,
chtnie wyznacza kary. Nie bez powodu przebiera si za Rajsa i z radoci te zapoyczy
jego pseudonim Bury. Za kar wygna ochlajtusw po chrust, co zwyczajowo robiy
dziewczyny. Dzi Damian nie dostrzeg adnej z nich. To go nawet ucieszyo. le si czu
w ich towarzystwie. Mia wraenie, e wci si na niego gapi. Nie chcia wiedzie, co
sobie mylay. Pewnie e jest chucherkowaty i za mody na udzia w tajnym zwizku
zbrojnym. Bo to, co robili, nie miao przecie nic wsplnego ze strzelaniem dla modziey,
ktre organizoway stowarzyszenia historyczne i w ktrych mogli uczestniczy wszyscy,
take cywile, przy okazji wit niepodlegociowych. Komando istniao i trenowao
cakiem na powanie. Artur Bury Mackiewicz ju dawno zapowiada, e czeka ich
wkrtce prawdziwa potyczka. Musz by przygotowani.
Zwycizcy robi to, czego innym si nie chce wyjania. Ojczyzna was potrzebuje.
Nigdy nie wiecie, kiedy wezwie was do siebie.
Teraz przekaza Damianowi manierk z alkoholem. Chopak spojrza na ni i pokrci
gow. Poda j dalej. Dowdca umiechn si zadowolony. Wierzy w tego onierza. By
taki sam przed laty. Tak w kadym razie siebie wspomina.
Polska w obecnej sytuacji musi by przygotowana na wojn partyzanck zacz
wreszcie Bury Mackiewicz. Wszyscy zebrani wiedzieli, e opowie si przeduy.
Niestety, nie byo ju nic do jedzenia. Nie mieli nawet kiebasek do pieczenia na ogniu. Ani
kartofli. Zawsze, kiedy o tym mwi, wywouje to umieszek, poczucie anachronicznoci.
Wie si to ze stereotypem, jaki nars wok partyzantki, gwnie przez idealizacj
w kinematografii. Te wszystkie filmy wojenne o pancernych, starych esbekach, to mity!
Trzeba stereotypy anulowa, definitywnie niszczy. Niech partyzantka nie kojarzy si ju
wam, onierze, z kilkudziesicioosobowymi oddziaami, ktre wawo maszeruj lenymi
drogami, gono przy tym piewajc czy paradujc po wioskach. Nowoczesna partyzantka
to mae mobilne grupy, do piciu osb. Szybko przemieszczajce si, dobrze zamaskowane,
znajce teren jak wasn kiesze. Czasem te minioddziay cz si w wiksze grupy, ale
potem znowu si rozpraszaj, by nastpnie znikn w kryjwkach bd domostwach
pobliskich miejscowoci. Mona powiedzie, e partyzant bez trudu zmienia mundur na
cywilne ubranie, karabin wymienia na pug. I odwrotnie. Nie bdc przy tym ujawniony.
W tym momencie rozleg si miech. Do ogniska podeszy dwie licealistki. Postawiy
przed modymi partyzantami garnek termiczny. Kiedy otworzyy wieko, uczestnikw
dobieg zapach porzdnej grochwki na wiskiej sperce. Krajnw serdecznie przywita
si z ubran na czarno Asi, ktr Damian zna z widzenia z biaorusa. Bya wzorow
uczennic i crk Pietruczuka, jednego z miejskich notabli, obecnie najzamoniejszego
w Hajnwce dewelopera. Po czym zamia si i wskazujc zarumienione od pochwa
dziewczyny, rzek:
Zapomniae, Artur, o rzeczy najwaniejszej. Partyzanci maj wsparcie lokalnej
ludnoci. To mieszkacy dostarczaj onierzom walczcym w lasach informacje, ciep
odzie. A ich ony patriotki poywn straw.
Obok garnka z grochwk, na trawie, wyldoway teraz zwinite w kka kiebaski
grillowe od Nesteruka, na co wskazywao logo opakowania. Mackiewicz zaraz posa
ktrego z zabitych po kije do nabijania serdelkw. Stay w bazie przygotowane na t
okoliczno od ostatniej odprawy. Okazao si, e byo ich dokadnie tyle, ilu dzisiejszych
ucztujcych. Dziewczta dostay te najadniejsze i najbardziej stabilne.
Tylko taka partyzantka ma szans na wygran! Mackiewicz klepn si po udach
i wycign swoj manierk do wypenienia porcj zupy. Powiem wam, chopacy, e
pokazalicie ju ducha bojowego na strzelankach. Wiem ju, e jestecie ostrzy i twardzi,
ale to, co mnie osobicie najbardziej imponuje, to nasza baza, ktr zbudowalicie.
Zatoczy ramieniem okrg. Bo to, co najwaniejsze w naszej walce, to nie da si zabi.
Nam nie chodzi o to, eby i na pewn mier. Pamitajcie o osonach, a jeli trzeba
ucieczce. Taktyczny odwrt to nie dyshonor. Walczysz, by wygra. Czy to komunici, geje,
czy ateici, nie ma to znaczenia. Jak, to te wasza bajka. Cel uwica rodki. Historia zna
wiele odmian patriotyzmu. Ofiary musz by. Ale, Damian, drzewo jest tak sobie oson
zwrci si do siedzcego obok chopaka. Ten obla si rumiecem, cho pewnie nikt tego
nie zauway. Wszyscy mieli ju policzki rozgrzane od paleniska. Powiedziabym, e
drzewo to raczej kiepska osona. Przypominam, e nie przygotowujemy was do walki
otwartej, gdzie drzewa mog si przyda, lecz partyzanckiej, z ukrycia. Atakujemy tam,
gdzie przeciwnik si nie spodziewa. Nasz atut to zaskoczenie. Nasza sia strategiczne
odcinanie kolejnych organw wroga. Jestemy jak wirus, ktry, cho maleki i przez wielu
niezauwaany, jest w stanie pokona tygrysa. Bdzie go zjada powoli. Niszczy kolejne
czci jego organizmu, zamknie jego oczy, zatka uszy, a bestia nie bdzie miaa wyjcia
i zemrze. Taka jest nasza rola. W otwartej walce z tygrysem nie miaby szans.
Rozleg si miech jednej z dziewczt. Kilku chopcw jej zawtrowao. Mackiewicz
zbeszta ich spojrzeniem. Nie podobao mu si, e w takcie jego wywodu onierze
oddawali si flirtom. Tylko Asia nie odezwaa si nawet sowem. Siedziaa spita,
wyprostowana. Suchaa uwanie. Wiedzia od Leszka, e chciaaby doczy do komanda.
Dobrze strzelaa. Jak dotd dziewczt nie przyjmowali, ale kto wie? Krajnw mwi te,
e jest dobra w sabotau. Ju wkrtce Mackiewicz sam mia si o tym przekona. Brzmiao
to enigmatycznie, ale obieca, e rozway propozycj. To dlatego dzi Krajnw zaprosi j
na patriotyczn pogadank. By dowdca si jej przyjrza. Kiedy Pietruczukwna napotkaa
jego wzrok, natychmiast odwrcia gow. Uzna, e jest rozsdna i nieufna, co byo duym
plusem w tak modym wieku. Liczy, e ich nie wsypie przy najbliszej okazji do babskich
plotek.
Ta wiedza, Tadek, bdzie ci potrzebna ju lada dzie. Komunici mog uderzy
w kadej chwili. Musisz by gotw, jeli naprawd kochasz swoj ojczyzn. Kochasz?
Dziewczyna, ktra wczeniej zachichotaa, znw z trudem zachowaa powag, ale
natychmiast pod pretekstem zimna zasonia twarz kurtk. Asia szturchna j w bok. Potem
daa znak Leszkowi. Skin jej gow, patrzc na garnek z zup. Wtedy Asia wstaa i nie
poegnawszy si z nikim wicej, odesza. Mackiewicz pomyla, e jest opanowana,
powana i nie ma w niej ani krzty irytujcej sodyczy, jaka cechowaa dziewczta w tym
wieku. Przy dobrym wyszkoleniu mogaby si przyda w walce. W kocu Inka te
zaczynaa od gotowania strawy, opatrywania ran, a z karabinem radzia sobie nie gorzej ni
Gazka. Przy aresztowaniu nie wydaa nikogo. Daaby si pokroi za swj oddzia. Gdyby
nie ona, Buremu nie udaoby si zbiec z terenw wrogo nastawionych do polskiego wojska
Kresw.
Druga panienka nie nadawaa si do walki. Tylko wprowadzaa zamt i rozpraszaa jego
ludzi. Za bardzo przypominaa Arturowi jego by on. Bury Mackiewicz nie chcia
wiedzie, jak si licealistka nazywa, cho przedstawiaa si z ca pewnoci. Ale
markietanki te byy wojakom potrzebne. Jak wiat wiatem, natury nie oszukasz. Teraz
pomachaa jeszcze modym partyzantom, wyranie chtna do zawarcia bliszej znajomoci,
ale poniewa nikt si nie kwapi czyni tego na oczach dowdcy, doczya biegiem do
Asi. Po chwili obie znikny w gszczu. Damian ostatni odwrci za nimi gow.
Nasuchiwa, czy faktycznie odeszy. Zastanawia si, czego tak naprawd szukay. Czy
dowdcy ich nie testuj? A moe to szpiony? Nigdy nie bywao w tym gronie kobiet. By
te bardzo ciekaw, kto odniesie im ten garnek. Bo z ca pewnoci nie on. Co to, to nie.
Polska to nie dziewczyna, ktr moesz porzuci i wrci do niej, kiedy przyjdzie ci
ochota. Kiedy zada krwi wroga, pjdziesz jej broni czy stchrzysz? Gotw jeste
powici jej ycie? Bdziesz dumny, gdy przyjdzie ci za ni zgin?
Wszyscy, wcznie z Damianem pokiwali gowami. Pytania nie wymagay odpowiedzi.
Dyskusja na ten temat oznaczaaby wyczenie z grupy, choby nawet kto si z tez nie
zgadza. Wojsko to nie klub dyskusyjny, usysza kiedy Damian, kiedy zada filozoficzne
pytanie o konieczno zadawania mierci cywilowi w ramach wyszej koniecznoci.
 Ale jeli ojczyzna pogrzebie ci w tej ziemi i utuli do wiecznego snu, zrobi to lepiej
ni jakakolwiek kochanka. Dowdca wskaza podoe, na ktrym siedzieli. Zostaniesz
z ni na zawsze, na wieki. Jak kady, kto poleg o ni w walce. Ojczyzna to ziemia.
Ojcowizna. Winnicie z oddanym jej sercem i na spotkanie wszystkim tym, dla ktrych
sama nazwa naszej ziemi jest wyzwaniem.
Zapada cisza. Tadek wskaza na czternastolatka.
To kacap mrukn. Kogo ty kochasz, Damian?
Polsk odpar bez wahania najmodszy z komanda. Jak i ty.
Twoi dziadkowie Biaorusy sprzedali nas ruskom. Kolaborowali z Niemcami, jak
byo trzeba. Liczyli, e odzyskaj swoje ziemie. Fig z makiem dostali. I od niemiaszkw,
i od czerwonoarmiejcw, a teraz udaj Polakw. Kacapy rzdz w tym miecie. Id do
nich. Co tu niby robisz?
Mackiewicz podnis rk. Tadek natychmiast umilk.
Pochodzenie rzecz drugorzdna. Religia te. Moja matka jest prawosawna. Czyli,
wedle twojej nomenklatury, kacapka.
Zapada nieprzyjemna cisza. Tadek pochyli gow. Ba si odezwa.
Lechu to katolik cign tymczasem Artur. Z dziada pradziada. Polak,
z rodowodem szlacheckim. A jednak przyjanimy si. I miar naszej przyjani s nasi
wsplni wrogowie.
Jego wrg to mj wrg zapewni Krajnw. Amen.
Jego przyjaciel jest moim sojusznikiem. Tworzymy jedno komando. W oddziaach
Burego, upaszki i Mota byli zarwno katolicy, prawosawni, jak i ydzi. Liczy si to, co
ty czujesz, a raczej, kim si czujesz. To, z czym walczymy dzi i z kim niedugo przyjdzie
nam stoczy potyczk, to postkomunici, ateici i geje. Wszyscy ci, ktrzy ulegli medialnej
manipulacji i destrukcji wychowania szkolnego, nie zasuguj na miano prawdziwego
Polaka. Kobieta za winna by dam, jak nakazuje postrzega j rycerski kodeks. Damie
nie wypada miesza si do mskich gier. Nie powinna nosi spodni. Ju w Biblii o tym
pisano. Zreszt to Hiob mawia, e ycie mczyzny jest bojowaniem. O kobietach nie
wspomina ani sowa.
Krajnw podnis rk, by przerwa koledze.
Musz odebra crk od jej matki. Poklepa Mackiewicza po ramieniu. Wskaza na
w poowie oprniony garnek z grochwk. Odniesiesz sanitariuszkom?
Damian z Tadkiem zanios zdecydowa dowdca. Z Bogiem.
Zebrani odprowadzali katechet wzrokiem.
Czowieka zniszczyli stkn dowdca. Taki porzdny chop. Historyk
z doktoratem, wierzcy, a musia dowiadczy rozwodu. I przyszo mu y tutaj, w tym
zawszonym kraju, tak gboko zdemoralizowanym, gdzie egzystencja modych ludzi
ogranicza si do spraw materialnych. Nie moe wyjecha, bo przecie ma crk. eby cho
mia syna, wychowaby go na wojownika. Porzdnego czowieka.
Nikt nie mia si odezwa.
Ale przynajmniej gejem nie zosta zamia si Tadek.
Wida byo, e nie bez powodu podrzuci Mackiewiczowi ten temat. Dowdca
natychmiast si zaperzy.
Pedalstwo to powana choroba, ktra toczy dzi cae bataliony modych Polakw,
gwnie w miastach. Co gorsza, mi przychodzi do kociow, obnosi si ze swoj
dewiacj! Gwatownie przerwa.
Nikt nie wiedzia, w jakim kierunku pjdzie teraz wykad. Ktry nie mg powstrzyma
si od ziewania. Po chwili ju reszta zasaniaa usta.
Ale wy jestecie inni wznowi monolog dowdca. Zorientowa si wida, e troch
si zagalopowa. Jestecie pierwszym pokoleniem wolnym od kompleksw, fobii
komunizmu, obcie dowiadcze wojennych. Macie siln motywacj i wielk ambicj.
Poklepa Damiana po plecach. Ten w odpowiedzi dola sobie do manierki kolejn
porcj zupy, zanim cakiem wystyga.
To dla was, dla takich jak wy, Lechu si powica. W was jeszcze moe wierzy. Bo
wy, chopcy, moecie wszystko zmieni. Jestecie nowymi Kolumbami, dla ktrych
narodowa godno, wielko wasnego narodu, szacunek dla powicenia i bohaterstwa
poprzednich pokole, honor i duma przemawiaj z coraz wikszym urokiem i ksztatuj
wyobrani. Suba wojskowa wam w tym dopomoe. Ja ju nie wierz w militarystyczne
harcerstwo, cho na pocztek nie zaszkodzi. Paramilitarne jednostki, takie jak nasza, niech
bd waszym domem, bo wkrtce to nam przyjdzie broni tego terytorium przed
napastnikiem. Nie dajcie sobie wmwi kiedykolwiek, e jestecie faszystami. Polska dla
Polakw to pikne motto. Polak to wojownik. Kady, kto walczy, zwycia. Bo wojownika
mona pokona, ale to on decyduje, czy si podda.
Panie dowdco, to znaczy, e bdzie wojna? zapyta drcym gosem Tadek.
Nigdy si nie skoczya, synek. Mackiewicz umiechn si dobrotliwie. To nard
zgodzi si na okupacj komunistw i postkomunistw, a potem da si zwie obietnicom
imperialnej Unii, ktra zatkaa nam usta towarami, modyfikowan ywnoci i mrzonk
o bogactwie. Jak to z tym jest, sami widzicie we wasnych domach.
Pokiwali gowami.
Moi rodzice ju drugi rok nie maj roboty. Gdyby nie renta babci i dorywcze prace na
wycinkach w lesie, zdechlibymy z godu mrukn ktry.
Sam widzisz rzuci Mackiewicz. Dlatego, jeli jeste Polakiem, staniesz do walki.
Dam wam znak, e operacja Polska si zacza, zanim bd o tym wiedzieli cywile. Ju
dzi powstaj pierwsze gminne oddziay obywatelskiej obrony terytorialnej. To
organizacje proobronne. Niepodlegajce administracji lokalnej, parafiom, jak do niedawna
lobbowali niektrzy. Tutaj, na wschodzie Polski, to si nie sprawdzi, bo parafie katolickie
i prawosawne nie pokrywaj si ze sob. Jeli bdziecie gotowi, doczycie do tych
oddziaw. Mamy znaczc przewag nad organami cigania, poniewa w przeciwiestwie
do tradycyjnych jednostek policji, wojska czy stray granicznej znamy teren, ludno
zamieszkujc okolic i wywiad, czyli to, czego nigdy nie dowie si urzdnik pastwowy.
Wspczesny partyzant moe wydoby od cywila tajne dane, poniewa w razie ataku,
konfliktu czy kataklizmu ten cywil bdzie wiedzia, e moe liczy na nasz pomoc.
Dlaczego nie bralimy udzia w poszukiwaniu Iwony Bejnar? odway si zapyta
Damian.
A kto ci powiedzia, e powinnimy jej szuka?
Odpowiedziao mu szczere zdziwienie na twarzach chopcw, wic kontynuowa:
To przecie nasi ludzie uratowali j z rk biaoruskiej sitwy. Ukrylimy j
i uruchomilimy nasze jednostki gminne, by zamarkowa porwanie. Czekamy, a wina
spadnie na dziada baszmakw, i tak na jednym ogniu upieczemy dwie pieczenie. Sprytne?
Pewnie, ale wyznam wam, e dziaamy nie tylko w tej sprawie. Do komendanta Krajnowa
spywaj wci nowe informacje. Mog na razie wycznie zdradzi, e uprowadzenie
czystej krwi Polki to zborny element wojny polsko-biaoruskiej, ktra toczy si na waszych
oczach. Sami wiecie, jak si zacza pierwsza wojna wiatowa. Co zdarzyo si
w Sarajewie. Teraz musicie by szczeglnie czujni. Wszystko moe si wydarzy.
Ile mamy czasu?
Miesic, dwa tygodnie. Moe mniej.
A bro? W gosie Tadka sycha byo podniecenie. Czy bdziemy strzela
z prawdziwej broni?
Mackiewicz milcza dusz chwil, zanim rzek:
Niestety, krew moe by przelana. Bdziemy mieli szkolenie. Teraz niedobry moment.
Policja wszy po lasach. Na razie czas na zwiad, obserwacj. Pamitajcie, e na
przypadkowy kontakt na dziewidziesit dziewi procent najlepsze jest zerwanie
kontaktu. Czyli, mona powiedzie, ucieczka, ale ze wzajemnym osanianiem si. Nie
zgrywajcie macho, nie wystawiajcie si na niebezpieczestwo. Odwag trzeba mie, ale
rozsdek przede wszystkim. I bez zwykego kamuflau. Nie mog was zdemaskowa.
Ognisko przygaso. Modzi partyzanci pozbierali swoje rzeczy. Dowdca wyznaczy
dwch ludzi, by zasypali je piaskiem, sam za ruszy przez las do wozu, ktry zaparkowa
przy cmentarzu prawosawnym na drodze wylotowej z Hajnwki do Biaowiey. Mia
przed sob p godziny szybkim marszem.
 W aucie obmy si poow butelki wody mineralnej, spakowa sprzt i odzie
wojskow do skrzanej torby. Woy peen garnitur i zapali silnik. Kiedy wjeda do
miasta, widzia wdrujcego samotnie Damiana, ale tylko wymienili spojrzenia. Nie
musieli si afiszowa swoj relacj. Bury nie mg si powstrzyma i pozdrowi chopca
uniesion rk. Damian podnis swoj. Z daleka mogo si wydawa, e hajluje, ale obaj
wiedzieli, e znaczy to co zupenie innego.
Kiedy Bury wszed do kancelarii, ze zdziwieniem spostrzeg, e kto na niego czeka.
Sekretarka wybiega mu na spotkanie i teatralnym szeptem sykna, e dzwonia,
prbowaa go ostrzec, ale nie odbiera telefonu. Podkomisarz Frankowski nie da si nijak
wyrzuci. Tyle moga zrobi, e udao si jej go wygna z gabinetu adwokata.
Cakiem niepotrzebnie zbeszta j Artur Mackiewicz.
Przywita si z JahJah jak ze starym kumplem, ktrym przecie kiedy dla policjanta
by.
Jakie wieci? zagai Przemysaw.
Jak wiesz, od kilku dni reprezentuj interes synw Bondaruka i mog ju dzi
powiedzie, e list odczytany w przeddzie wesela, jak rwnie testament nosz znamiona
faszerstwa owiadczy Artur, po czym rozsiad si na obrotowym krzele.
Za plecami mia kolorow ar rozmiarw siedzcego owczarka prezent od byego
prezydenta, kiedy adwokat mia jeszcze biuro w Urzdzie Miejskim. To do papugi podszed
teraz JahJah, kiedy sekretarka wkroczya z gorcymi napojami.
Kto zrobi tak szybko ekspertyz?
Taki jeden grafolog z Biaegostoku. Mj kumpel. Ma waciwe piecztki.
Jakie dokadnie znamiona?
Sfaszowany podpis.
JahJah nacisn guzik pod skrzydem kolorowego ptaka.
Ty mi kosy nie przypominaj, bo ja mam teraz karabin zagadaa ara.
JahJah si zamia. Odsun od siebie filiank z espresso. Usiad.
A wic to bya szopka noworoczna? Bondaruk z nas zaartowa?
Na to wyglda najspokojniej w wiecie odpar Artur Mackiewicz. A co u ciebie?
Z czym przychodzisz?
Dwa pytania. Poniekd na ten sam temat. Wolabym odpowied szczer, zanim
przejdziemy do oficjalnego przesuchania.
Jestem do dyspozycji napi si adwokat. Jak zawsze dla bliskich.
Czy twoja ona miaa romans z Bondarukiem?
Nic mi o tym nie wiadomo pado w odpowiedzi. Najlepiej j o to zapyta, nie
sdzisz?
Nie sdzisz chyba, e nie pytaem. JahJah umiechn si pgbkiem. W takim
razie drugi strza.
Oby celniejszy.
Czy najstarszy pan mody wiata osobicie wyeliminowa kogo w latach
siedemdziesitych, a esbecja to przykrya?
A skd, do licha, mam wiedzie, czowieku? zamia si Mackiewicz. To ty
siedzisz w tej dziace.
Ty wiesz wszystko.
Wszystko to wie tylko pan Bg.
Jeste dowdc Gminnej Struktury Obywatelskiej Obrony Terytorialnej. Nielegalnej
organizacji paramilitarnej. Mog ci oskary o swastyki, podeganie do konfliktw
narodowociowych, nielegalne posiadanie broni, groby karalne, hajlowanie. Zgarn
twoich ludzi do aresztu, pozbawi prawa wykonywania zawodu na zawsze.
Sprbuj. Artur przyj pozycj zamknit.
Czyli nie zaprzeczasz? A mylaem, e to tylko bajki, ktre Krajnw opowiada
w polaku dzieciakom na lekcjach religii.
Pooy na biurku nakaz przeszukania kancelarii i mieszkania Mackiewicza. A take
zgod na wejcie AT w razie stawiania oporu podejrzanego przy zatrzymaniu. By
podpisany in blanco. Mackiewicz zblad.
Nazwisko. Jeli mamy do czynienia z latami siedemdziesitymi, sprawa si
przedawnia. Jak wiesz, nie bdzie z tego dochodzenia. Mj telefon znasz.
JahJah wyszed. Po drodze grzecznie podzikowa sekretarce za kaw.
Ten ekspres musia wymyli jaki imperialistyczny geniusz doda.

Profil psychologiczny nieznanego sprawcy

Autor: Sasza Zauska
Dowd: operacyjny
Kryptonim: Okularnik
Dotyczy spraw sygn: Ds. 560/14, Ds. 2478/00, VIIIK 54/00, IIIK 345/01,
a take pomocniczo Ds. 1342/77

Niniejszy dokument ma charakter operacyjny i nie jest typowym profilem,

poniewa nie dotyczy jednego przestpstwa, lecz kilku pozornie niepowizanych
ze sob spraw i nie zawiera typowych cech psychologicznych nieznanego
sprawcy, lecz obejmuje wycznie dane wyselekcjonowane ze spraw zagini
kobiet, w ktrych jedynym cznikiem wydaje si waciciel zabezpieczonego
samochodu marki Mercedes (klasa E, model W210), o numerze rejestracyjnym
BHA 3456 (koloru czarnego lub biaego). Dodatkowo do sprawy zostaje wczona
sprawa niezwizana z autem Ds. 1342/77, ze wzgldu na osob podejrzanego,
a take okoliczno wskazujc na cenne rdo informacji. Sprawy zostay
dobrane pod ktem bliskiej zayoci zaginionych (poza Ds. 1342/77)
z podejrzanym. Auto znajduje si na policyjnym parkingu w Biaymstoku. Zostao
zbadane pod ktem kryminologicznym (dane w aktach).
Okolicznoci popenienia przestpstwa
Ds. 560/14
Ofiara Iwona Bondaruk, z domu Bejnar, crka Boeny i Dawida, obywatelka
Polski, narodowoci polskiej, zostaa zuchwale uprowadzona w dniu 13 maja 2014
roku, okoo godz. 22:20, z okolic Teremisek koo Biaowiey (ostatni raz widziano
j yw w amfiteatrze Jagielloskie). Sprawcw uprowadzenia byo dwch. Jeden
z nich pci mskiej by zamaskowany (kominiarka + przebranie weselne strj
regionalny) i uzbrojony. Drugi o nieustalonej pci i wygldzie (moliwe, e kobieta).
Posugiwali si samochodem marki Mercedes (klasa E, model W210), o numerze
rejestracyjnym BHA 3456, koloru czarnego. Poszkodowana bya
najprawdopodobniej ledzona od granic amfiteatru Jagielloskie, pieszo
przedostaa si do bocznej lenej drogi w Teremiskach, gdzie sprawcy j
zaatakowali i cigali po lesie. Pocig zosta udaremniony przez Sasz Zausk,
znajdujc si w samochodzie marki Fiat Uno, nalecym do Laury Zauskiej,
o numerze rejestracyjnym GDA 5439. Mimo powzitych dziaa odparcia ataku
porywaczy, prby perswazji oraz walki wrcz, a take oddania strzau
ostrzegawczego z broni Beretta 950, nie udao si odbi kobiety z rk porywaczy.
Sasza Zauska zostaa poturbowana, przywizana do drzewa, pozbawiona odziey
i pozostawiona w lesie. Mimo podjtych czynnoci przeszukania puszczy oraz
okolic branki nie odnaleziono. Nie zabezpieczono take jej ciaa. Iwona Bondaruk
dzieci nie posiadaa. Status sprawy w prokuraturze na biegu.
Ds. 2478/00
Ofiara arysa Szafran, crka Ludmiy i Aleksego Kozowskich, obywatelka
Biaorusi, narodowoci biaoruskiej, w marcu 2000 roku zostaa uprowadzona
w trakcie wyjazdu subowego samochodem marki Mercedes (klasa E, model
W210) o numerze rejestracyjnym BHA 3456, koloru biaego. Wedug zezna
partnera zaginionej Piotra Bondaruka zostaa zastrzelona z broni palnej
nieustalonego typu, lecz jej ciaa nigdy nie odnaleziono. W strzelaninie
poszkodowany zosta rwnie Piotr Bondaruk, syn Aliny i Stanisawa Bondarukw
(nazwisko rodowe ojca Gaczyski). Mczyzna zosta reanimowany i udzielono
mu pomocy. By brany pod uwag jako podejrzany. Przebywa na obserwacji
psychiatrycznej w szpitalu na oddziale dla psychicznie i nerwowo chorych od 1999
do 2001 (obecnie szpital ma status prywatnej kliniki Ciszynia). Zaginiony
samochd zosta ujawniony podczas kontroli drogowej. Kierowca posugujcy si
dokumentem prawa jazdy na nazwisko Jarosaw Sokoowski nie potrafi wyjani
sposobu wejcia w posiadanie wozu. Towarzyszca mu kobieta legitymujca si
dokumentem na nazwisko Marzena Komiska pokazaa dokument uyczenia oraz
dokumenty wydane na nazwisko Piotra Bondaruka. Auto zabezpieczono i po
dwuletnim przechowywaniu na policyjnym parkingu (koszty pokry skarb pastwa)
zwrcono wacicielowi. Piotr Bondaruk usynowi syna Szafran (Fiodor Bondaruk).
Status sprawy w prokuraturze umorzona.
VIIIK 54/00
W dniu 3 marca 2000 roku ofiara Monika Zakrzewska, ps. Jowita, zostaa
wywabiona z domu rodzinnego w Ciechanowcu przez Marzen Komisk, ktra
przyjechaa samochodem marki Mercedes (klasa E, model W210) o numerze
rejestracyjnym BHA 3456, koloru biaego. Matka zgosia zaginicie crki tydzie
pniej. Do dnia dzisiejszego ciaa kobiety nie znaleziono. Marzena Komiska,
ktra odsiaduje wyrok do innej sprawy (zabjstwo warszawskiego maturzysty),
zostaa take skazana za uprowadzenie i pobicie Zakrzewskiej. Ze wzgldu na
charakter sprawy (obie kobiety byy prostytutkami) rodzina nie naganiaa sprawy.
Piotr Bondaruk usynowi dziecko Zakrzewskiej (Tomasz Bondaruk). Status sprawy
wyrok prawomocny wydany przez Sd Rejonowy w Putusku, sprawca Marzena
Komiska.
IIIK 345/01
W dniu 4 kwietnia 2001 roku patrol policji w Broku (trasa HajnwkaBiaystok)
zatrzyma kobiet poruszajc si samochodem marki Mercedes (klasa E, model
W210), o numerze rejestracyjnym BHA 3456, koloru czarnego. Mariola Nesteruk
bya pod wpywem alkoholu. Badanie krwi wykazao 1,2 promila alkoholu. Nie
posiadaa dokumentw auta. Jechaa nierozwanie, powodujc zagroenie na
drodze. Jej zachowanie zgosi jeden z kierowcw przez CB-radio, kiedy omal nie
spowodowaa wypadku. Samochd ze stuczonym lusterkiem zewntrznym od
strony kierowcy odholowano na policyjny parking, skd po zawiadomieniu odebra
go po dwch dniach jego waciciel Piotr Bondaruk. Mariola Nesteruk spdzia noc
w policyjnej izbie zatrzyma. Nie stawia si na adn z rozpraw. Wyrok za jazd
po alkoholu wydano zaocznie. Grzywn uregulowaa przekazem pocztowym. Bya
w bliskiej zayoci z Piotrem Bondarukiem. Jej syn Jan, zwany Wasylem, zosta
przysposobiony przez wyej wzmiankowanego miesic przed jej wyjazdem.
Mariola Nesteruk obecnie nie figuruje w adnym rejestrze wyszukiwanie przez
PESEL i NIP. Nie figuruje w bazie zaginionych Itaki ani adnej innej bazie policyjnej.
Ds. 1342/77
W dniu 26 sierpnia 1977

Sasza przeczytaa wszystko raz jeszcze, po czym zmia kartk i wrzucia j do kosza.
Siedziaa jeszcze przez kilka godzin, by tylko nabazgra owkiem numer rejestracyjny
samochodu Piotra. Nie wymylia nic sensownego, wic wysza na balkon i zapalia
papierosa. Kiedy tak staa, usyszaa dwik przychodzcego esemesa. Wiadomo
zawieraa informacj, e wysano jej ememes, ale nie moe by dostarczony. Zmarszczya
brwi i nacisna kasuj. A potem przyszo jej do gowy, e ta notatka moga zawiera kod
od Dziadka. Numeru, z ktrego j wysano, nie miaa na licie kontaktw. Wybraa go, ale
usyszaa, e nie ma takiego numeru. Natychmiast si rozczya. Wiadomo kto mg
wysa z bramki internetowej. Nie miaa tu nikogo, by jej to szybko sprawdzi. Zreszt
teraz nie chciaa zaprzta sobie tym gowy.
Koczya ju pali, kiedy komrka znw si oywia. Tym razem klikna szybciej,
pena najgorszych przeczu. Informacja brzmiaa: Zadzwo. Bez podpisu. Numer mg
by ten sam. Mg by, bo przecie tamtego nie zapamitaa. Wpatrywaa si w zielon
suchawk i zastanawiaa, czy powinna wykona polecenie. A potem nagle j olnio.
Odpisaa: Czego chcesz? M.. Po chwili przysza kolejna wiadomo: Porozmawia.
Czua, jak nogi si pod ni uginaj. Rce jej dray. Nie bya w stanie utrzyma telefonu,
kiedy zawibrowa ponownie: Chciabym j zobaczy. ..
 Warszawa, 2014

Odlew gowy Bolesawa Krzywoustego sta na szafie obok kilku innych zmarych, tyle
e nikomu nieznanych ludzi. Podinspektor Dariusz Zajdel zala rozpuszczaln kaw
wrztkiem, wyj dwa pczki i usiad przed komputerem.
Czaszka, ktr dzi rano dosta do ekspertyzy, bya sfotografowana w trzech
paszczyznach. Wrzuci zdjcia w swj autorski program, oznaczy strzakami odlego
midzy oczami, zmierzy dugo uchwy i pat koci czoowej. Pracowa przez kilka
godzin do momentu, a wszystkie pomiary si zgadzay, czaszka za pokryta bya niemal
cakowicie siatk wektorw i markerw. Wtedy rozpocz koronkow robot nakadania
maych elementw fotografii, ktre zbiera przez cae lata. W bazie mia tysice ludzkich
nosw, oczu, fragmentw policzkw, ukw brwiowych, patkw uszu i wykroju warg.
Zdaniem antropologa, z ktrym ekspert pracowa od lat, to mczyzna. Typ Sowianina,
skonny do otyoci. Oczy zielone, szare lub niebieskie. Prawdopodobnie zgin od ciosu
ostrym narzdziem typu siekiera, tasak. Czaszka bya rozupana w dwch miejscach. Zanim
zaszo soce, z miniaturowych puzzli Zajdel uoy ludzki wizerunek. Chwilowo bez
owosienia. Fryzur ekspert dobiera zawsze na samym kocu. Miaa zbyt wielk si
sugestii.
Postanowi zrobi sobie przerw. Poszed na obiad do policyjnego bufetu. Zadzwoni
do ony i uprzedzi, e za chwil koczy, a potem wrci na swoje stanowisko pracy.
Dla relaksu wrzuci zdjcie stworzonej przez siebie rekonstrukcji do wyszukiwarki
Centrum Poszukiwa Ludzi Zaginionych ITAKA, ktre cile wsppracowao z polsk
policj. Wyskoczyy mu tysice podobnych twarzy.
Sprawdzi w dokumentach, e mczyzna zagin na przeomie lat siedemdziesitych
i osiemdziesitych. Z analizy antropologicznej wynikao, e mia skonno do ysienia.
Czaszka przysza z Podlasia. Zrobi mu dla artu poyczk i wsy na Was, jakie wtedy
nosi kady szanujcy si robotnik. Wci jednak nie by zadowolony z efektu. Facet
wyglda jak przebieraniec. Za pomoc Photoshopa ogoli mu z twarzy zarost, przyklei
tresk Poomskiego w kolorze wiskiego blondu i zamieni turecki sweter na weseln
marynark z szerokimi klapami. Znacznie lepiej. Ale czego brakowao.
W tej pracy liczya si wiedza kryminalistyczna, ale i zdolnoci plastyczne. Zajdel mia
je wybitne. Gdyby nie sta w komendzie, jeszcze w czasie studiw plastycznych, byby
teraz zapewne rzebiarzem przymierajcym godem, a nie cenionym ekspertem
antroposkopii w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji. W caym kraju nie
mia sobie rwnych w rekonstrukcji wygldu przyyciowego czowieka na podstawie koci
czaszki, progresji i regresji wiekowej oraz wszelkich metod rysunkowych. To on
zrekonstruowa na podstawie szcztkw koci znalezionych pod posadzk toruskiej
katedry gow Mikoaja Kopernika, co przynioso mu saw, propozycje udziau
w programach telewizyjnych, a nawet wywiady dla National Geographic i Discovery
Channell. Zajdla mczya ta popularno. Znosi j, pki byo takie polecenie z gry,
a potem owiadczy szefom, e ceduje obowizki udzielania informacji na rzecznika
Komendy Gwnej Policji. Wola siedzie w swoim pokoiku na trzecim pitrze, ktrego
okna wychodziy na Belwedersk, i duba w cudzych oczach, wargach i nosach. Skleja
z kawakw cudz histori. By w tym niezrwnanym mistrzem, a poniewa nie wychowa
dotd godnego nastpcy, pracy mia na najblisz piciolatk. Jego pozycja za nie bdzie
zagroona prawdopodobnie do mierci. Owszem, podsyano mu kandydatw, lecz albo
szybko si mczyli, bo robota wymagaa umiowania szczegu, albo te zbytnio folgowali
swoim artystycznym zapdom i rekonstrukcje nie miay walorw identyfikacyjnych. Nie
byy podobne do nikogo z yjcych. Mwi im o pokorze, suebnej roli eksperta
antroposkopii, ale nie suchali lub kiwali gowami i jak najszybciej przenosili si na
stanowiska atwiejsze, choby do portretw pamiciowych.
Niektrzy nazywali mylnie jego zdolnoci szstym zmysem, bo nikt tak jak Zajdel nie
potrafi na podstawie koci czaszki tak doskonale odda duszy zmarej osoby na
zrekonstruowanym wizerunku. On sam sprowadza ten sekret do jednego sowa:
wyobrania.
Nie wystarczy zastosowa perfekcyjnie techniki, jeli osoba na jego stanowisku nie
czuje, nie zna, wreszcie nie lubi ludzi. Zawsze kiedy tworzy tak rekonstrukcj, ktra
przecie za chwil trafi do mediw, wszelkich baz osb zaginionych, czu
odpowiedzialno i nie by w stanie powstrzyma si przed pomyleniem choby przez
chwil, kim ta osoba mogaby by. Co robia? Jakie miaa marzenia, pasje, wady? Czsto
nie dowiadywa si tego nigdy. Prac zlecay mu rne komendy. I, o ile day
potraktowania sprawy priorytetowo, o tyle o efektach rozwizanego ledztwa zapominay
ju powiadomi. Co dla Zajdla byo czynnoci najwaniejsz. Tworzy osobist baz
porwnawcz, gdy chcia by w swoim zawodzie coraz lepszy. Teraz po raz kolejny
obiecano mu, e jeli sprawa zostanie wykryta, otrzyma akta zwrotne. Liczy, e Sasza
Zauska, ktra poprosia go o t przysug, dotrzyma sowa. Normalnie komendy czekay
w kolejce miesicami, nawet rok. Zajdel nie pracowa szybko, ale za to sumiennie. I nigdy
nie pokazywa nikomu pproduktu.
Kiedy zamierza wychodzi, zadzwonia gdaszczanka.
Za tydzie mrukn zamiast powitania.
Przywioz ci Alicj w Krainie Czarw po koreasku, jeli nieco przypieszysz
zancia.
Wiedziaa o saboci jego maonki. Do kolekcji brakowao jej ju naprawd niewielu
jzykw.
Ju ma zamia si.
Skd?
 Profiler z Katowic jej zaatwi. By tam na szkoleniu.
Sasza nie wiedziaa, co odpowiedzie.
A po biaorusku ma?
Chyba nie. Nie sdziem, e istnieje.
Jak nie wydali, to zaatwi, eby wydali jeden egzemplarz specjalnie dla ciebie.
Znaczy si dla Amelii. Masz ju co?
Co nieco.
I nie pokaesz?
Spojrza na faceta-delfina.
Musz si z tym przespa.
Pali mi si koo czterech liter poinformowaa agodnie. Mam pewien trop.
Pojawi si dzisiaj. Facet, ktry jest podejrzany, od lat unika odpowiedzialnoci. Wszystko
jest tu zakrcone jak soik z demem. Zmowa milczenia. Wiesz, jak w latach
pidziesitych. Ta sprawa weselnikw z autobusu. Nikt nie puszcza pary z ust. Gdybymy
mieli chocia jednego trupa, choby starego, mona by byo wzi klienta na doek. atwo
si kamie przy herbatce, ale w kazamatach najtwardsi grale czuj wilgo pod
powiekami.
W sumie musz ju wychodzi mrukn. Obiecaem Amelce, e wyjdzie na wino
z koleankami.
Powiedz jej, e bdzie miaa po biaorusku. Wybaczy ci spnienie.
Wtpi mrukn, ale nacisn przycisk wylij.
Ale jeszcze nikomu nie pokazuj zastrzeg.
Oczywicie obiecaa.
Zamykajc drzwi, umiecha si z dezaprobat. Byo pewne, e jutro, jeli nie jeszcze
dzi, delfina zobaczy poowa tamtejszej komendy. Postanowi, e dopracuje wizerunek
w cigu tygodnia i dopiero wtedy wystawi rachunek.
Bardzo si zdziwi, kiedy, gdy ju przebi si przez popoudniowe korki do domu pod
Warszaw, ona poinformowaa go, e dzwonili z kurii biskupiej z prob o pilny kontakt.
To ksidz? zdziwi si Zajdel.
Pono od lat osiemdziesitych przebywa na Dominikanie i by nawet jednym
z podejrzanych w aferze pedofilskiej, ale jako jedyny nie zosta odwoany. Nie chc
kolejnego skandalu.
Jego czaszka ley w kartonowym pudeku u mnie na szafie rozemia si Zajdel. To
chyba cudowne zmartwychwstanie.
Pewnie padasz z ng. Ju grzej kolacj. Amelia wzruszya ramionami i zrobia
min sodkiej dziewczynki.
Natychmiast przypomnia sobie, dlaczego j polubi. Wydaa mu si w szkole
najbardziej urocz dziewczyn wiata i jak dotd, cho byli razem ponad dwadziecia lat,
aden damski umiech jej nie zagrozi. A co lepsze, ich crka bya jej ma kopi. A ba
si, co zrobi, kiedy zaczn si pojawia pod ich drzwiami absztyfikanci.
A jak miae dla mnie niespodziank? dodaa.
Zajdel natychmiast si zachmurzy i wyj z teczki telefon. Wybra numer Saszy. Zajte.
Zdj buty, powiesi paszcz. Telefon zadzwoni ponownie.
To twj szef. Amelia podaa mu telefon. Nie zrozumiaam, ale kurii chyba nie
pasuje, e ten czowiek nie yje. Masz natychmiast wysa raport. daj sprostowania.
Zajdel pokrci gow. Najpierw chcia rozmwi si z Zausk.
Nikomu nie pokazywaam mrukna niewyranie. Co akurat przeykaa. Dalszej
czci wywodu nie zrozumia poza tytuem w Krainie Czarw. Sama jeszcze nie
widziaam.
Ksia do mnie dzwoni.
Ja tam si nie spowiadam.
I nasi z gry doda.
Natychmiast spowaniaa.
Otwieram gmail. Nic nie mam.
Usiad. ona zacza nakrywa do stou. Przekn lin. Jego ulubione mielone.
Poznaby ten zapach nawet w piekle.
Mam pado po drugiej stronie. Otwiera si. Nie znam gocia. O, kurwa!
Na stole przed policjantem sta ju parujcy talerz z pomidorow z ryem. Zacz je.
Teraz on mwi z penymi ustami.
Co jest? To masz czy nie?
Twj dysk zosta zniszczony odczytaa Zauska. Mam czysty komputer. Nie mam
adnych danych. Chyba mi system pad. Wszystko, co miaam, wanie wyparowao
panikowaa.
Dasz to naszym technikom. Odtworz ci najspokojniej w wiecie zapewni Zajdel.
Ale Alicja chopcom z IT nie wystarczy. Oni nie poznaj si na prawdziwej sztuce. Niele
mnie wkopaa.
Darek, to nie ja! Mam zaman rk, zniszczone auto. Jestem prawie podejrzana. Co
najmniej w dwch sprawach. Waciwie to nie jestem pewna, czy nie bdziesz mia przeze
mnie kopotw.
Teraz mi to mwisz? Typowe w pracy z babami jkn.
 Odoy yk. Amelia popiesznie podaa mu drugie.
Zaraz mam takswk.
Zajdel zerkn na on, potem na kotlet, a wreszcie na wszystkie trzy, jednoczenie
dzwonice, telefony.
Wiesz co, dziewczyno, ogarnij si, a ja zjem w spokoju rzek do Saszy. Odezwij
si, jeli telefonu ci nie wycz. I nie mona by prawie podejrzanym. To tak jak z robot.
Ona jest zrobiona albo nie.
Rzuci suchawk. Amelia tym razem przyniosa stacjonarny.
Nasz kapelan szepna. Z trudem maskowaa niepokj. Moe ja nie pojad.
Odwoaam taks. Co si dzieje, Daru?
Niech si wszyscy ode mnie odpierdol! Zajdel unis si i zaraz zawstydzi, bo
prawie nigdy nie zwraca si tak wulgarnie do ony. Przeprosi, zastanowi si chwil
i, cho nienawidzi je zimnych mielonych, a jeszcze bardziej sprawia Amelii
przykroci, zdecydowa, e musi wrci do komendy. Nawet nie zerkn na pic ju
creczk. Pierwszy raz od jej urodzenia.
Logowa si kolejno do Krajowego Systemu Informacji Policji, Centralnej Bazy
Pojazdw i Kierowcw, centralnego rejestru skazanych, bazy zaginionych, poszukiwanych
listem goczym, sprawcw pedofilii i przestpstw seksualnych, a na koniec rcznie
przeszuka archiwum uaskawionych przez prezydenta. Nic, zero. Cakowite pudo. Wtedy
go olnio. Facet zosta rozpoznany bez trudu. Niczym zwyky cywil zacz wic wrzuca
do sieci hasa: ksidz, PRL, Dominikana, Hajnwka, SB, zaginicie. Kiedy by ju u kresu
si, na stronie 127 Googlea wyskoczy mu reporta Izy Michalewicz. Opublikowany
w 2005 roku w Duym Formacie o dziwnych przypadkach awansu ksiy
wsppracownikw SB. Zajdel pomyla, e po raz kolejny czwarta wadza, czyli media,
nokautowaa wykonawcz. Wikariusz Jerzy Botromiuk z Hajnwki, TW wierk, zagin
w 1977 roku, po tym jak parafianie wygnali go z plebanii za nieobyczajne zachowanie
wobec wiernych pci mskiej. Row teczk zaoono mu ju w latach
siedemdziesitych, dekad wczeniej, zanim Kiszczak nakaza Milicji Obywatelskiej
rozpocz akcj Hiacynt. W tamtym czasie biaostocka kuria umya rce od sprawy, wic
buczuczni mieszkacy miasteczka wzili j w swoje rce. Ale jak si okazao, ksidz
i tym razem zrobi ich na szaro. Znikn wraz z pienidzmi na budow kaplicy na lokalnym
cmentarzu. Spraw mimo to wyciszono, a jego nazwisko wypyno ponownie w latach
dziewidziesitych. Tym razem nie krad, nie obnaa si i dyskretniej werbowa sobie
kochankw. Szybko te awansowa, a moe po prostu kocielne wadze wolay si go
pozby z kraju, bo gwnie wyjeda na misje. Zawsze do ciepych krajw.
Zajdel czyta i coraz bardziej barania. Artyku okraszono tylko jedn fotografi.
Trzydziestoletni Botromiuk stoi na postumencie przed urzdem miejskim na tle
radzieckiego czogu, najwyraniej wczesnego symbolu miasteczka. Potrzeba wielkiej
wyobrani, by w tym stroju waciaku i gumofilcach domyli si jego profesji. Ekspert
antroposkopii powikszy zdjcie do maksymalnych rozmiarw i nie mia adnych
wtpliwoci, e wykonywa dzi rekonstrukcj twarzy tego czowieka. Ju wiedzia, co mu
wtedy nie grao. Powinien zaoy mczynie okulary. wierk nosi w tamtym czasie
okrge starowieckie oprawki, niczym Korczak, ale w yciu z pewnoci kierowa si
innymi zasadami. W yciu, bo przecie od dawna nie y. Jego szcztki z rozupan czaszk
wci leay w kartonowym pudeku w biurze Zajdla. Ekspert szybko skopiowa to, co
znalaz w gazecie, i przesa w prywatnej wiadomoci profilerce. Nie mia pojcia, kto
wypoyczy osobowo Botromiuka, by na chrzecijastwo nawraca bezbonikw
w Afryce, ale byo oczywiste, e w tej sytuacji nikt go przez lata nie szuka. Dla
wszystkich, take dla kurii i by moe take dla innych jednostek administracji
pastwowej, wygodniejszy by wierk ywy, a nie martwy.
 Hajnwka, 2014

Jak to nie miaa programu antywirusowego? zdezorientowany JahJah krci gow,

ogldajc obudow pancernego macpro Saszy.
Kobieta tylko wzruszya ramionami.
Nie po to zapaciam za ten sprzt trzy tysice funtw, eby kupowa sobie programy
antyszpiegujce fukna. Usiada na jedynym wolnym miejscu w pomieszczeniu, czyli
dziecinnym stoeczku z Reksiem, ktry znalaza w azience. JahJah udawa, e dubie
w sprzcie. Klika, otwiera kolejne ikonki, ale zaraz si zorientowaa, e pierwszy raz
siedzi przed monitorem macintosha. Westchna tylko ciko i rozejrzaa si po
pomieszczeniu. Ale jeli chodzi o spraw, prawie nic w nim nie notowaam uspokoia
JahJah i wyja notes, wskazaa plik kartek porozwieszanych w rnych miejscach
lokalu. Tylko e w tym komputerze byo cae moje archiwum. Zawodowy dorobek
mojego ycia. Praca doktorska Ukrya twarz w doniach.
Taa mrukn JahJah. Nawet przyjazny ten interfejs. A dysk zewntrzny?
Sasza podniosa gow. Pokazaa czarny kawaek plastiku z kabelkiem.
Te zniszczony. Sam zobacz. Jak tylko podczyam go do komputera. Dopiero to
wzbudzio moje wtpliwoci. Kto wpuci mi szpiega i zabra wszystko. Prewencyjnie.
Tak dziaa tylko wywiad. Nie daruj im tego. Zgosz to i znajd drania zaperzya si.
Znam kogo zacz JahJah, ale zaraz przerwa, bo rozlego si pukanie do drzwi.
Sasza posza otworzy. W drzwiach staa Romanowska z Domanem.
Nie zmiecicie si prbowaa artowa Zauska. Chyba e kto usidzie na
zlewie.
Za nimi dostrzega te Baeja, syna Frankowskiego, ale gdy zobaczy, ile osb jest ju
w rodku mieszkania, ruszy z powrotem do radiowozu.
To moe ja odpar Doman. Musia pochyli gow, eby nie uderzy si w futryn,
kiedy przemieszcza si do salonu. Jestem najlejszy.
Ju zajem to miejsce! krzykn JahJah z czci biurowej.
O szlag gwizdn Doman, kiedy Saszy udao si zamkn drzwi.
Nieza biblioteka, co? Zauska si umiechna.
Co tam biblioteka. To mieszkanie Hannibala.
Ma pan wreszcie dowd mojej winy mrukna Sasza i rozejrzaa si.
Jeleni prawie nie byo ju wida spod mapy z kluczowych zdj i nieduych fiszek
oznaczonych rnymi kolorami. Okna balkonowe zasaniaa mapa przymocowana na
zasonie. Akta, pogrupowane w stosy, tworzyy szlaki. Byy pootwierane w okrelonych
miejscach i uoone chronologicznie, jak w archiwum. Sasza bya te w bibliotece
i skopiowaa troch artykuw oraz dokumentw. Kopie posklejaa w zwoje, by w tak
maej przestrzeni mie je pod rk.
Normalna profilerska robota zamiaa si. Wycigna wydruk rekonstrukcji
wykonanej przez Zajdla. DNA si zgodzio?
Romanowska pokrcia gow.
Za wczenie. Zrobia profil?
Ktry?
Policjanci zerknli po sobie.
Te sprawy naley rozdzieli orzeka Sasza. Wskazaa na zdjcie modziutkiej Danki.
Moim zdaniem ta zbrodnia nie naley do historii Okularnika. To zbrodnia rodzinna.
Sprawca chcia j uwolni. Profil nie jest tu potrzebny. Wystarczy dobre przesuchanie.
Jej brat milczy powiedziaa Romanowska. Zapad w stupor. Nie odpowiada na
pytania, nie moemy go przesucha. Moe zgrywa wariata, a moe po prostu nim jest. Ale
odciski na szmince si zgodziy. Mia kontakt z Polakiem, zna jego histori. Jak si
okazuje, wszyscy z terapii j znali. Co sdzisz, Doman?
Ale zatrzymalicie go do wyjanienia? odezwaa si Sasza. ebymy nie mieli
dwch do szukania.
Doman uciszy j gestem doni.
Nie wtrcaj si. Poprosiem ju Meyera o pomoc. Obieca przyjecha, jak tylko si
wyrwie. W sprawie pensjonariuszki przygotuje profil. Nadkomisarz podkreli ostatnie
sowo. Jego zdanie jest odmienne. Uwaa, e na tym etapie te sprawy naley czy.
A Pietrasik niech sprbuje sforsowa twierdz Ciszyni. ycz powodzenia. Prus go
znajdzie i upiecze jego klejnoty na ruszcie.
JahJah zarechota.
Sasza podesza do gobelinu. Wskazaa rzd kobiet Bondaruka.
Pierwsza zaginiona zostaa zaatakowana w obecnoci podejrzanego. Odnis
obraenia, grone dla ycia. Gdyby nie przypadkowy wiadek, nie przeyby napaci.
Moliwe, e mieli w tej strzelaninie zgin oboje.
Lub tak wanie miaa pomyle po zdarzeniu policja wtrci JahJah.
Sasza przyznaa mu racj, ale zaraz dodaa:
Lub kiler nie mia dowiadczenia, zawaha si, przestraszy, e zostawi wiadka.
I skrewi.
Potem wycelowaa w Mariol Nesteruk.
Druga ofiara wyjechaa samochodem podejrzanego. Bondaruk jest wprawdzie ostatni
osob, ktra widziaa kobiet yw. Ale tak zaoono w trakcie dochodzenia. Nie ma
jednak na to wiadkw. To tylko hipoteza.
Poparta przez jej ojca.
Ojca jednak nie przesuchano.
Osobicie odebraem od niego wyjanienia zapewni JahJah.
Nie ma tego w aktach zauwaya Zauska. Nesteruka naleao bra pod uwag.
Wtedy, bo dzi sabo to widz.
To czowiek o nieposzlakowanej opinii zaoponowaa Romanowska. Przyjaciel
prezesa.
I to on uratowa go ze strzelaniny. Jak to si stao, e akurat by w pobliu? Na
odludziu? zapytaa Sasza.
Zaginicie zgoszono po przepisowych czterdziestu omiu godzinach. Na cay ten czas
Nesteruk ma alibi rzek JahJah.
Bondaruk zreszt te. Tutaj wszyscy s kryci. Nasuwa si podejrzenie rka rk
myje. Moe kto zadba o to, by to wszystko wygldao na porwanie? przerwaa mu
profilerka. I zaraz dodaa: Nie chc wieszczy, ale pracowalicie tutaj. Kto prowadzi
ledztwo? Czy mia interes, by sprzyja Okularnikowi?
Stary komendant odpowiedziaa Romanowska. Wtpi. By tu szefem cae lata.
Wic dobrze si znali zarwno z ojcem dziewczyny, jak i jej facetem. Gdybym chciaa
wyeliminowa drug kobiet, tak wanie bym zrobia. Zadbaa o alibi. By nikt mnie nie
podejrzewa owiadczya Sasza.
Zapada cisza.
Sugerujesz, e ojciec Marioli moe mie z tym co wsplnego? Romanowska
zaatakowaa Zausk.
Nic nie sugeruj. Stwierdzam fakt, e poza Okularnikiem w dokumentach przewija si
nazwisko rzenika, ktry po postrzale nagle zakada potny zakad wdliniarski.
W pokoju zapada cisza. Sasza kontynuowaa:
Trzecia sama wesza po schodach amfiteatru do lasu. W tym czasie Bondaruk by
widziany przez bodaj setk ludzi. Kiedy nieznani sprawcy gonili po lesie ofiar, on
poszukiwa jej wraz z policj i innymi subami. Nie mona wykluczy w adnym z tych
przypadkw zlecenia, ale z ca pewnoci nie dokona adnej z tych zbrodni jeli
w ogle mwimy o zabjstwach samodzielnie. Jeli za da zlecenie, to kilerzy
wyjtkowo spektakularnie kasowali te damy. Jeli o mnie chodzi, zbyt popisowo. Tylko
Mariola druga kobieta Piotra zostaa klasycznie usunita z pola widzenia. Tak wanie
li mowie rozprawiaj si z niewiernymi maonkami. Bo kada z nich bya niewierna.
Zapada cisza.
 Co sugerujesz? zainteresowa si Doman.
Bondaruk wie, kto na niego poluje.
A nie mwiem? wczy si JahJah. Trzeba go porzdnie przetrzepa. By do tego
doj, nie musiaem robi takiej jaskini mocy.
Wie te ten, kto podrzuci gowy cigna niewzruszona Sasza. I teraz to jego
powinnimy znale, jeli chcemy uratowa Iwon Bejnar, poniewa sdz, e ona wci
yje.
Mistrzostwo dedukcji zakpi Doman. Niestety, nie udao si jeszcze ustali
personaliw czarnej apy. Ten balkon si otwiera? Zapalibym.
Sasza odpia spinacze, zwina map. Doman otworzy drzwi balkonowe. Zauska
natychmiast do niego doczya.
A ja sdz, e to bardzo proste powiedziaa. Bondaruk sam je podrzuci. Chce by
zapany. Tylko w ten sposb moe wyj z ukadu z twarz.
Teraz odwrcia si do JahJahy.
Twoja kolej.
JahJah streci swoj wizyt u mecenasa Mackiewicza. Nikogo w tym pokoju nie
zdziwio, e dziaa w organizacji paramilitarnej. Jednak dla wszystkich byo zaskoczeniem,
e ujawni nazwisko osoby, ktr podobno przed laty zgadzi Bondaruk.
Stepan Orzechowski, zaginiony maonek Duni Orzechowskiej obwieci JahJah.
Naczelny gej w miasteczku i jeden z pierwszych dyrektorw tartaku. By na stanowisku
najkrcej. Jego funkcj pynnie przej nasz Okularnik. Piastowa j a do dnia
dzisiejszego. Stepan, owszem, uciek z ksidzem, lecz w zawiaty. Pani maonka
o wszystkim musiaa wiedzie, cho niekoniecznie braa w tym udzia. Obaj panowie
wsppracowali z SB, podobnie jak Bondaruk. Moliwe, e to bya wewntrzna czystka.
Sasza zerkna na zegarek.
Moim zdaniem mamy do czynienia ze zwart grup trzymajc wadz, a nie z jedn
osob, ktra dokonuje na tym terenie mordw. Porwanie Iwony byo rodzajem prztyczka
w nos niesubordynowanemu tajniakowi, by pamita, e ze zwizku z agentem nie
wychodzi si nigdy. Chyba e nogami do przodu. A on wida zapomnia, e ma gb za
daleko od potrawy. Czasy si zmieniy. Mamy kapitalizm, ale na stanowiskach s ci sami
ludzie co kiedy. Sprawdziam.
Rzucia na st kilka archiwalnych gazet.
Stare dzieje. Z balkonu dobieg ich gony miech Domana. Tego ju raczej nie
udowodnimy. Skoro taka z ciebie lady Sherlock, to niby dlaczego tylko te trzy kobiety
uprowadzono? Mia ich przecie wicej.
Romanowska odchrzkna znaczco. Sasza za przyznaa nadkomisarzowi racj.
 Celna uwaga. I wanie tutaj jest clou sprawy. Oczywicie najprociej byoby uzna,
e miay pecha. Trafiy w moment, kiedy facet akurat stawia si grupie, swoim dawnym
mocodawcom. Nie wiem, jak ich nazwa. Rada Sprawiedliwych? Moim zdaniem to jednak
nie tak. Tu chodzi o co osobistego. O co, co powoduje i usprawiedliwia t zmow
milczenia. Im wszystkim zaleao, by go najpierw w pierepaki pakowa, a potem to
czyci.
Jeszcze troch, a zaczniesz mwi po naszemu wtrci z przeksem JahJah.
Sasza nie daa si jednak zbi z pantayku.
Kto tu jest najwaniejszy? Kto rozdaje karty? zapytaa, ale poniewa odpowiedziay
jej wtpice spojrzenia, dodaa: Kto by u sterw za komuny, a teraz awansowa? Moe
wcale nie mie ju pogldw lewicowych. Moe to polski nacjonalista? Tacy ludzie
szybko api koniunktur. Nie maj pogldw. Dla nich liczy si wycznie obowizujca
waluta.
O co ci dokadnie chodzi, bo si zgubiem? Doman zgasi papierosa w doniczce,
peta schowa do kieszeni.
Szuka trzeba w starszym pokoleniu. Jeli zechc mwi. Zauska zwrcia si do
komendantki: Mwia, e na lub panna moda przysza zamaskowana, a podczas
skadania ycze podesza do niej kobieta, ktra zoya na jej czole pocaunek, jakby j
akceptowaa, bogosawia. Kto to by? Moim zdaniem, moecie si mia, ale ja w to
wierz jestemy wiadkami jakiego rytuau, a raczej jego fragmentw. Na razie
niezrozumiaych, lecz wanych dla tej spoecznoci. Dla ich historii, dziedzictwa.
aosne. Doman gono zatrzasn drzwi balkonowe. Omit spojrzeniem pokj.
Sasza odruchowo uczynia to samo. Faktycznie, wyglda jak cela wariata. Poniosa ci
wyobrania, moja panno. Jeli to wszystko, co masz nam do zaoferowania z dziedziny
profilowania, moesz zbiera manatki. Nie bd robi ci wbrew, by jutro z samego rana
opucia to przeklte miasteczko. Wracaj wry gdzie indziej.
Niekoniecznie powstrzymaa go gestem Romanowska. Pamitam, e kiedy Piotr
powiedzia mi, e wie, jak to si skoczy.
Sasza pokiwaa gow.
Mnie mwi to samo szepna. I to dwukrotnie.
JahJah podnis wcieky wzrok na by on. Jakby bolao go kade jej sowo.
Komendantka jednak nie przerywaa.
Spytaam: Jak? Odpar: A jak kocz ze psy stworzone do walki? mierci,
zaryzykowaam. On zamia si i rzek, e to byoby zbyt proste. Jeli zabijesz psa, nie
mgby ci dalej suy. Znalezienie nowego, rwnie zajadego to wiele zachodu,
treningw. Nieopacalne. Musisz wic przywiza go do siebie i na zmian kara go oraz
nagradza. Z czasem kar jest wicej, a nagrody coraz mniejsze. Na koniec brak kar staje si
nagrod i pies sam pragnie ju zdechn, ale zwierzta nie popeniaj samobjstw, wic
tak zwierz yje, z dnia na dzie. Problem pojawia si wtedy, kiedy pies zbuntuje si,
zaatakuje pana i ucieknie. Co wtedy?, zapytaam. Wtedy pan szaleje z wciekoci
i zaczyna polowanie. Tropi psa dotd, a go zniszczy. Jeli pies by naprawd dobrze
wyszkolony, przed mierci zada oprawcy jeszcze wiele ciosw. Bdzie szczliwy, jeli
zgin razem, bo pies ma to do siebie, e zawsze kocha swojego pana. Ale nie jest grony
ten pies, co szczeka, lecz ten, co warczy.
Niby czego ma to dowodzi? JahJah ruszy do drzwi. Odwrci si tylko, by
usysze odpowied.
Tego, e jak najszybciej trzeba przesucha jego przyjaci ze stolika VIP w Carskiej.
Romanowska wzruszya ramionami i umiechna si do Saszy. To jest nasza Rada
Sprawiedliwych.
Sasza podbiega do JahJahy.
A co z tym czowiekiem od komputera? Mwie, e masz kogo.
Skin gow i wykrci numer do syna.
Baej, daj kontakt do tego magika. Tak, esemesem. Tylko uprzed, e bez
konsekwencji. Co tam mu zaoferujemy. Niech przekae siostrze.
Po chwili otrzymali esemes.
To taki haker. Nie wiem, na ile zdoa pomc. Jest zasadniczo dziwny.
Ci zajmujcy si IT yj troch w wirtualnym wiecie.
JahJah obrzuci jeszcze raz spojrzeniem pokj Saszy.
Nie tylko oni.
Po chwili znw zostay same.
Boj si o Piotra szepna Krystyna. Nie szkoda mi go, bynajmniej, ale czuj, e
to, co mwia, ma sens. Ma, kurwa, gboki sens i chopcy wiedz o tym. Wskazaa na
drzwi. Dlatego nie chc w to wchodzi bez potrzeby. Wszyscy, ktrzy siedzieli wtedy
przy tym stole w Carskiej, to starzy komunici, a obecny starosta powiatu by szefem
jednostki SB do koca jej istnienia. Tu si nic nie zmienio od tamtej pory. Gra idzie teraz
o fors, ktrej kiedy nie byo.
Forsa to wadza.
A wadza to jeszcze wicej forsy. Kko si zamyka.
Obie wiedziay, e wchodz na grzski grunt. Teraz ju nie chodzio o proste zabjstwo.
adna nie miaa ochoty nazywa jednak rzeczy po imieniu.
Pojedmy do niego teraz zaproponowaa Sasza. Do Bondaruka. Pogada.
Krystyna pochylia gow.
 Nie mog szepna. Mam go chroni i nie niepokoi. Dopki nie mam podstaw,
nie wolno mi go ciga po komendach.
Kto ci kaza?
Moja wadza.
Wadza to forsa westchna Sasza. Kto?
Nie mog ci powiedzie.
Sasza wzia si pod boki.
Jak to nie moesz?
Ty wyjedziesz, a ja tu zostan. Tu yj mj syn, m.
Byy m.
lub w cerkwi bierze si do grobowej deski i chobym tego nie akceptowaa, dla tych
ludzi zawsze bd tylko on JahJahy.
Sasza si poddaa.
Jak chcesz.
Ale mog dyskretnie wybada kogo trzeba.
Nie zaszkodzioby.
Musz mie podstaw. Pretekst, dlaczego w tym grzebi. Trzeba znale ciao ksidza
i tego drugiego Orzechowskiego. Wtedy nie bd mogli zaprzeczy.
Moecie cign georadar?
Jeli bd przesanki zapewnia komendantka. Saszy przez moment zdawao si, e
kobieta ucieka wzrokiem. Bd zwoki, bdzie sprawa.
Moesz mi pomc? Sasza znw rozpia na spinaczach map miasteczka.
Nienawidz profilowania geograficznego, ale tutaj nie ma innego wyjcia. Tylko e za
choler nie orientuj si w tym terenie.
Romanowska zbliaa si do poznaczonej pachty papieru jak do jea.
Moe najpierw komputer? Zawioz ci do niego, a jak wrcisz, przyjad i ci pomog.
Sasza przyznaa jej racj. Wstukaa podany przez Baeja numer. Zdoaa si
przedstawi, osoba po drugiej stronie linii podaa jej aktualny adres, po czym si
rozczya. Zauska podyktowaa go komendantce.
To adres cmentarza wojskowego w Bielsku Podlaskim. Romanowska zmarszczya
czoo. Jakie trzydzieci kilometrw std.
Ten magik z IT teraz tam jest.
Mieszkacy maych miasteczek po zmroku boj si potworw. Ukrywaj si przed nimi
w swoich domach, ku przestrodze wczajc kolorowy telewizor. Potwr, jak wiadomo,
dry na widok bkitnych ekranw, widocznych z daleka przez okna. Na powierzchni
wynurzaj si tylko kamikadze zmuszeni ryzykowa ycie przez sprawy niecierpice
zwoki lub te miakowie niepragncy niczego wicej jak spotkania bestii. Moliwa jest
te trzecia opcja, cho w Hajnwce niepraktykowana. Kto nie ma telewizora. Sasza bya
prawdopodobnie jedyn osob w miecie, ktra naleaa do wszystkich trzech kategorii.
Umarli czy jak? Wychylia gow za okno. Wypatrywaa choby jednej ywej duszy
na ulicy, potem w parku i pod budynkiem kina Lenik, z ktrego zrobiono supermarket.
Jutro zmartwychwstan. Romanowska si umiechna. Ciesz si spokojem, cisz,
zanim wrcisz do domu. U was pewnie cigle myn, korki.
Kiedy si tu przyjeda na kilka dni, mona si nabra przyznaa Sasza. Ale po
jakim czasie zaczynasz dostrzega, e ta sielanka nie jest prawdziwa. Niby wszyscy s
mili, uprzejmi, grzeczni. Ba, znaj si nawzajem, ale w gruncie rzeczy ta uprzejmo jest
zudna. Za ni kryj si ch inwigilacji i niezdrowe zainteresowanie, co dzieje si za
cian. Waciwie to one odgradzaj od siebie ludzi. Wol ju otwart anonimowo,
obco ssiedzk, jak mawiaj socjologowie. Brak przymusu, e musz by dla kogo mia,
skoro on jest podym okrutnikiem, a moe nawet moim zajadym wrogiem, jest mi
zdecydowanie bardziej na rk.
Nie wierzysz w dobro stosunkw ssiedzkich?
Prbowaam przesucha prawie wszystkich ssiadw Bondaruka, pomwi z t ca
Duni. Staraam si rozpyta o jej syna. Nikt nawet nie przypucowa si, e zna jego
pseudo. Na haso Quaku nabierali wody w usta. O braciach zaginionej panny modej
dowiedziaam si tyle, e to porzdne chopy. Mog ci puci nagranie, chcesz?
Nie czekajc na odpowied Romanowskiej, odtworzya nagranie z komrki.
Zna pan zaginion?
To porzdna dziewczyna bya. Bardzo porzdna.
A jej bracia, ojciec? Jakie mieli z ni relacje?
Bardzo porzdne chopy. Ona te porzdna. To i relacje dobre mieli.
Moe nie podobao im si, e Iwona wychodzi za Biaorusina? Na dodatek duo
starszego od niej.
Tego nie wiem, pani kochana. Bondaruk te porzdny chop. Prac ludziom da. Sam
pracowaem, jak jeszcze sia bya.
Przecie pan mody czowiek. Wicej ni czterdzieci lat pan nie ma. Zgadam?
Co pani? Trzydzieci trzy dopiero. Ale rent em dosta. Na krgosup. Ten lekarz, co
mi wystawia zawiadczenie, da nie chcia, ale jeden z braci ubrw z nim pogada
i wreszcie da.
Porzdny chop westchna Sasza.
No przecie mwiem, pani kochana. Dopiero co mwiem.
Sasza nacisna przycisk stop. Nastroszya brwi, udajc zakapiora z rent zaatwion
przez ubra, i zacza naladowa jego gos.
Wiesz co, Krysiu, z ciebie te porzdna baba. Bardzo porzdna.
Znw mwia normalnie:
Takie mam sukcesy w analizie wiktymologicznej. Sprawa pozostaych mniej wicej
podobnie.
Romanowska zmienia bieg i zerkna na profilerk.
Nie wiem, czego si spodziewaa. Jestemy na wschodzie. Teraz to Polska, ale
i skraj pastwa. O granice zawsze spierali si politycy, ale cierpiaa na tym tutejsza
ludno. Mwi o miejscowych, powiedzmy, Poleszukach, mieszkacach Kresw, Polesia.
Niektrzy nazywaj ten teren ma Biaorusi. Zawsze bliej nam byo do Rosji ni ziem
zachodnich. Do dzi wida te historyczne wpywy. W mentalnoci, kulturze, obrzdach
religijnych, ale i w sposobie ubierania si, ywienia. ycia w ogle. Ludzie przez lata
zawieruch dziejowych nauczyli si tutaj gono milcze. Zdaj si otwarci. Zaraz zaprosz
ci do domu, nakarmi, pozwol spa w swoim ku. Moe nawet otworz przed tob
serce, jeli poczuj, e dobry czaawiek. Porzdny znaczy si. Ale nawet wtedy niechtnie
otworz przed tob dusz. Obcy przybywali tutaj zawsze z interesem. By broni granic, po
cenny budulec, jakim kiedy byo drewno. Prawie zawsze chcieli zabra im ich ziemi.
Czasem oczywicie zostawali, enili si z tutejszymi kobietami, mieli z nimi dzieci.
Sowem zrastali si z kresowiakami i tutaj byli chowani. Na tych cmentarzach.
Miny rogatki miasteczka i kilka maych wiosek. Stopniowo zabudowa ludzkich
ubywao, a wreszcie nie byo ich wcale. Po obu stronach drogi a po horyzont rozcigay
si zielone poacie trawy. Po prawej stronie symetri obrazu zaburzao rozoyste drzewo,
niemal kompletnie pozbawione lici. Sasza natychmiast przykleia si do okna. Toskaskie
cyprysy mogy si schowa przy tym widoku, cho piar miay znacznie lepszy ni podlaskie
pola pod Hajnwk, o ktrych nikt na wiecie nie sysza.
Ozimina. Krystyna wskazaa nieprawdopodobnie soczyst traw, ktra cigna si
paskim pasem wok, gdzie okiem sign. Nawet o tej porze czarowaa intensywnym
kolorem nadziei. A wie, tam daleko, wida dachy tylko kilku chat, nazywa si Morze.
Ju chyba wiesz dlaczego?
Mrugna do Saszy znaczco. I znw si wychylia. Wskazaa rk.
Tam gdzie stoi to drzewo, bya kiedy wie. Znikna z powierzchni ziemi zaraz po
wojnie. Przed pierwsz wojn by tam folwark braci Zauskich. Wie te si tak nazywaa.
 Dlatego mnie w szpitalu pytaa, czy nie mam tu rodziny?
Nie znam nikogo std, kto nosiby to nazwisko. Nikogo, kto by jeszcze y. Ale pono
wtedy wymordowano wszystkich ze wsi i okolic. Nie zdziwiabym si, gdyby ci, ktrzy
przeyli, zmienili nazwisko, choby na opata. Takie byy czasy.
Dlaczego spalono t wie?
Spalili j polscy onierze, poniewa bya zamieszkana przez ludno prawosawn.
W tamtych czasach identyfikowano to z narodowoci biaorusk. Bury, dowdca kompanii
i dzi bohater narodowy, jeden z onierzy wykltych, nienawidzi kacapw. Kiedy uciek
z oddziaem po nieudanym napadzie na transport Armii Czerwonej w Hajnwce, pali po
kolei wszystkie biaoruskie wsie. Obarcza win tych ludzi, e donieli ubecji i wojsku
o planach polskiej partyzantki. Tam dalej, w lasku, jest miejsce strace. W ziemiance, tu
obok wsi Puchay, znaleziono koci kilkudziesiciu furmanw, najpierw uprowadzonych
i zmuszonych do transportu wojska, a potem brutalnie zamordowanych. Leay tam przez
ponad pidziesit lat! Miejscowi chodzili si tam modli. Pop wici dwa razy do roku
ich groby, ale nikt nie pisn ani sowa wadzom do dziewidziesitego pitego roku. Do
dzi zidentyfikowano tylko trzynacie nazwisk. Ludzie mwili, e wozacy nie mieli
dokumentw. Dopiero kilka lat temu ekshumowano ich i przeniesiono na wojskowy
cmentarz w Bielsku. Ten sam, na ktrym zaraz bdziemy.
Sasza si zamylia.
Raczej nie mam tutaj korzeni odezwaa si po chwili. Ojciec pochodzi
z Trjmiasta, a mama z okolic Lublina, a raczej Gobia.
Zdziwiaby si, skd pochodz tutejsi ludzie. S mieszkacy ziem zachodnich,
wilniacy, Ukraicy i sporo Francuzw, Niemcw, w wikszoci pochodzenia ydowskiego.
Dzi ta krew si zmieszaa i wszyscy s swoi.
Bo maj tu swoich zmarych?
Dokadnie.
A Bondaruk? Kim byli jego przodkowie. Biaorusini? Przecie nie byo takiego kraju.
Romanowska zastanowia si chwil.
Ludzie mwi, e jego ojciec by Polakiem. Chodzi do kocioa, podobnie jak matka
Piotra, cho jej babka bya prawosawna. Niezbyt dobrze pamitam, ale Staszek by
jednym z ocalaych z pogromu. Przey, podobnie jak Dunia Orzechowska i stary Nesteruk.
Ci s z ca pewnoci prawosawni. Czsto widywaam ich w cerkwi. Reszta nie wiem.
Trudno dzi dociec. Nazwiska przybierano, zmieniano, przeksztacano. Wielu wybierao
mniejsze zo, wstpowali do partii, godzili si na warunki, jakie wtedy oferowano, by mie
prac, dosta mieszkanie zakadowe. Po prostu przey.
Jakim cudem Bondaruk sta si Biaorusinem i czy to ma znaczenie dla tutejszych,
skoro wszyscy i tak gnied si w jednym kotle kulturowym?
 Ogromne. Nawet nie zdajesz sobie sprawy, jak wiele jest w tym antagonizmw.
Obserwujemy tutaj prawdziwy terror polskich narodowcw. By powany problem
z kinderskinami. Walcz o swoje, jakby jutro miaa wybuchn wojna polsko-ruska.
Widziaam swastyki na murach i napisy cyrylic Reza Lachw.
Dojechay do ronda. Na tablicach drogowych znajdoway si dwujzyczne napisy.
Cz z nich bya zamalowana.
Gmina Orla pierwsza wprowadzia nazwy biaoruskie. Polscy nacjonalici regularnie
je niszcz. Kadego roku w rocznic pogromu wsi prawosawnych do Wlki
Wygonowskiej, Za czy Kleszczel przyjedaj dziennikarze, by rozmawia na temat
dawnych wydarze. W tym roku media ubiegli kibole. Zjawili si u starych ludzi z kijami
w rkach i spacerowali po wsi. Nic wicej. Kiedy nastpnego dnia przyjechay telewizje,
aden z pamitajcych pogrom nie chcia udzieli gosu do reportau.
Ostrzeenie?
Raczej sygna, by siedzieli cicho. Modemu socjologowi udao si na przykad dopa
pamitnik crki jednego z zamordowanych. Prosta kobieta, wic nie byo tam nic
z pierwszej rki. Moe poza infantylnym zapisem wspomnie jedenastolatki. Zawarto
trafia do IPN, kiedy toczyo si postpowanie. Ale byy tam pono nazwiska yjcych
ssiadw, ktrzy wsppracowali z partyzantami, a potem take z Milicj Obywatelsk
i UB. Bya taka hipoteza, e cay pogrom odby si za przyzwoleniem wadz. Biaorusini
nie chcieli opuszcza tych ziem, wic komunici znaleli sposb, by rkami nacjonalisty
ich wyeliminowa.
Po co?
Przej ich domy, ziemi. A po co prowadzi si wojny? Ale to nie byoby
najstraszniejsze cigna Krystyna. Nie udaoby si Buremu odej z tych terenw,
spali kilkunastu wsi i mordowa przez ponad tydzie cywili bez wsparcia lokalnej
spoecznoci. Zgino wtedy prawie piset osb. Dwiecie przeyo, ale tak si bali
o siebie i swoich bliskich, e do tysic dziewiset dziewidziesitego pitego roku nie
wydali miejsca pochwku zamordowanych wozakw. Kobieta, ktra przekazaa pamitnik
socjologowi, wyjechaa std na drugi koniec Polski. Na jej drzwiach kto pono przybi
martwego koguta. To nasze lokalne Jedwabne. Nikomu nie jest na rk, by to
rozgrzebywa. Ludzie wci si boj.
Dotary do bram cmentarza. Sasza wyja torb z komputerem.
I z tob? zapytaa z trosk Romanowska.
Nie za bardzo wiem dokd.
Komendantka wskazaa budk grabarza.
Tam pali si wiato. Poczekam na wczonym. Zapia kurtk pod szyj.
Ochodzio si.
 Sasza ruszya szybkim truchtem. Dotara do drzwi nieduego betonowego klocka.
Otworzyy si ze skrzypieniem. W drzwiach sta szczupy mczyzna w stroju kolarskim,
o pocigej twarzy i w kraciastym kaszkiecie na gowie z przypink Fred Perry. Zdj
czapk na widok kobiety. Wycign do. Zauwaya, e dwa najmniejsze palce ma
znieksztacone i bezwadne po poparzeniu.
Pracuj w Hajnwce trzy razy w tygodniu. Sprawdz, co uda si odzyska,
i zadzwoni obieca. Widzc jej dziwienie, doda z przeksem: Jestem tutaj tylko na
gocinnych wystpach. Pilnuj grobu. Biaorusy oddaj cze swoim pomordowanym.
Tylko czeka, a pojawi si narodowcy.
Ile to bdzie kosztowao? wydusia Sasza.
Baej mnie prosi, wic z nim si rozmwi. Mczyzna machn rk i umiechn
si figlarnie.
Zachowywa si swobodnie, z wystudiowan niedbaoci. Waciwie nie pozostawia
moliwoci dyskusji. On nie rozmawia, lecz monologowa. Owiadcza, wygasza
kwestie i nie oczekiwa niczego poza podporzdkowaniem si. Sasza poczua si pewniej.
Haker wida zna si na rzeczy. Bia od niego paraliujca pewno siebie.
Nie gwarantuj, e odzyskam dane zastrzeg. Jakie hasa, moe zabezpieczenia?
Pokrcia gow.
Bd dzwoni. To moe chwil potrwa.
Nie mam wyjcia westchna. Bardzo mi zaley zwaszcza na folderze doct.
I zdjciach dziecka. To bdzie Caro. Moe jeszcze profil. Mam tam subowe
dokumenty, niektre w jedynym egzemplarzu elektronicznym. Reszt mam na backupach
albo nie maj znaczenia.
Boli? Wskaza na jej rk.
Raczej swdzi odpara, ale zaraz si sposzya. Jego sytuacja bya znacznie gorsza,
nieodwoalna. Ona kiedy znw bdzie sprawna. Niezbyt wygodne jest ycie
jednorkiego. Poza tym ludzie w kko si o to pytaj.
Wiem co o tym. Pomacha swoim kikutem.
Chciaa zapyta, jak to sobie zrobi, ale ju zacz zamyka drzwi przybudwki.
Pono gdzie tutaj jest zbiorowa mogia osb pomordowanych przez oddzia
Romualda Rajsa Burego.
Zmierzy j czujnym spojrzeniem.
Zaprowadz pani.
Niech pan nie robi sobie kopotu.
Chtnie si przejd.
 Ruszyli. Jeli mieszkacy maych miasteczek bali si potworw na ulicach, to
z pewnoci nie czuli przed nimi strachu na lokalnych cmentarzach. W oddali Sasza
dostrzega grup ludzi. Obsiedli grb pomordowanych, jakby to bya parapetwka. Mieli
kilka wizanek kwiatw. Na marmurowej pycie palio si par zniczy. Kiedy tylko Sasza
z nieznajomym podeszli do grupy, kto poda jej wdrujc z rk do rk butelk. To by
din. Wyranie czua zapach jaowca.
Kinga Kosiek postawia przed klientem parujc pizz diablo i zanim zanurzy w niej zby,
ruszya do ssiedniego stolika. Ktem oka dostrzega poplamione farb rce mczyzny.
Mgby je umy przed jedzeniem, pomylaa. Wyja bloczek do zamwie, zamara
w oczekiwaniu. Studenci ocenia ich na pierwszy rzut oka. On dugo liczy elastwo
wysypane z obu kieszeni na kupk, niemal cakowicie ignorujc kelnerk. Kinga widziaa,
e wicej byo tam tych ni metalu cikiego, a papieru prawie wcale, to i troch mu si
zeszo, zanim zebra ilo pozwalajc pozosta przy stole. Ona, pewnie by zachowa
twarz, z namaszczeniem czytaa kart. Kelnerka zastanawiaa si, czy dziewczyna zna
polski alfabet, bo nawet siedmiolatek w tym czasie zdoaby si nauczy ich skromnego
menu na pami. Sze rodzajw pizzy, trzy pasty do wyboru plus trunki, gwnie browar.
Pizzeria Siciliana stawiaa na jako sprawdzonych da, a nie na ich rnorodno.
Sekretem za nie byo wcale ciasto, lecz receptura sosu pomidorowego, ktr waciciel
przywiz z saksw w Italii.
Wrci trzy lata temu z workiem oregano i postanowieniem, e nigdy ju nie stanie na
zmywaku. Rodzinny biznes zacz od wysiedlenia ssiadw do blokw na pobliskie
osiedle Mazury. Z pomoc kumpli z dawnej kapeli miejce si Lwy wyremontowa
robotniczy czworak po rodzicach. W centralnej cianie wybi dziur i poprowadzi tamtdy
schody wprost ulic, a na werandzie ustawi drewniane awy z wielkimi jak donice
popielniczkami. I cho trattoria bardziej bya puszczask chat ni wosk kafejk (szotw
espresso tu nie podawano, bo nikt ich nie zamawia), zacz przyjmowa goci, ktrzy
gromadnie przychodzili na pierwsz prawdziw pizz w Hajnwce. Bartek O wiedzia
dobrze, gdzie ustawi swj piec. To, i w miecie nie byo konkurencyjnej pizzerii, nie
znaczyo, e moe szale z repertuarem. Rentowno mia ju po trzech miesicach
dziaalnoci. A kiedy rozkrci interes, cign z Woch swojego kumpla, wprawdzie
obywatela Hiszpanii, lecz po kdzieli Wocha, i teraz to on sta u Polaka na zmywaku oraz
przy garach, ku uciesze polskich i biaoruskich aktywistw. Czasem tylko szef pozwala
kucharzowi usi za syntezatorem i tskni publicznie za ojczyzn swojej matki w tonacji
paskudnego italo disco. Dzi kucharz nie mia melodyjnego nastroju, bo co kwadrans
sprawdza wyniki Primera Divisin.
Wreszcie studenci zamwili specjalno zakadu najtasz sicilian na grubym
z dodatkow szynk na sp i zestaw dyskotekowy dla kadego, czyli porter wzmocniony
setk odkowej, ktr poprosili od razu wla do kufli. Jeli wzi pod uwag wysoko
kupki moniakw, nie zabawi tu dugo, pocieszya si Kinga. Kiedy tylko zamkna bloczek
i zapalia im na stole wiec, znw przywarli do siebie i zaczli si dotyka.
Wytara rce o miniaturowy fartuszek. Przekazaa zamwienie do kuchni i sprawdzia
czas. Do koca zmiany zostay jej tylko dwie godziny. Ale dzi wyjtkowo jej si duyo.
Od kilku dni trattoria wiecia pustkami. Cho teraz, w porwnaniu z wczoraj
i przedwczoraj, by tu dziki tum a trzy stoliki zajte. Ten czwarty, przy drzwiach,
zaanektowa Robert O, brat waciciela zakadu i lokalny hipster spoecznik, ktry
popoudniami dorabia u brata jako kurier. Zawiz dzi tylko dwa zamwienia do
komendy i Ciszyni, ale wyglda na wyjtkowo zadowolonego z braku ruchu w interesie.
Mg robi to, co lubi najbardziej, a wic pogra si w lekturze. Kryminaw O
czyta prawie tyle, ile najsynniejszy policyjny bloger Leszek Komiski z Kryminalnej
Piy, i Kinga zauwaya, e podczas dzisiejszej zmiany skoczy ju Martwe popoudnie,
a zacz Gniew. W kolejce czeka Betonowy paac, ktry przyszed dzi z Allegro, ale to
cega, wic zaniesie j pewnie do domu nienapoczt. Co jaki czas odkada ksik
i wrzuca posty na stron stowarzyszenia #wspierajkultur.pl, ktr zaoy rok temu
i prowadzi ku rozpaczy brata, bo zamiast spodziewanych korzyci Bartek musia dopaca
do interesu i sponsorowa zwariowane pomysy Ocia.
Robert nagrywa spotkania z pisarzami lub muzykami gbokiego offu (rzecz jasna
niedochodowe, wrzuca je do sieci na YouTube for free), imprezy kulturalne w Sicilianie
(przychodzia garstka psychofanw i brat musia stawia im piwo, bo kultura wymaga
mecenasa) oraz zajadle promowa czytelnictwo na wszelki moliwy sposb (ogromny
plakat wykonany z rybich oci Biblioteka. Lubi to! zasania cennik nad barem). Kiedy
przyjeday polskie pseudosawy kryminalnej prozy (nikt poza Ociem w Hajnwce ich
nie zna), Robert goci ich po krlewsku i wydawa ciko zarobione u brata miesiczne
honorarium na brzczce reklamwki pene napojw wyskokowych. Brat nie pamita, by
jemu O postawi choby raz mae piwo.
Koczymy dzi wczeniej. Robert podnis gow znad ksiki. Nie pyta,
informowa. Pogadzi brod Fidela, zmruy czarne jak sadza oczy. Asymetryczna ulizana
grzywka opada mu na czoo. Brwi mia wydepilowane, bo tak mia w ostatnim czasie
fantazj. ona dzi wraca z delegacji. Wzibym jej krewet XXL. Powiesz Angelowi?
Kinga wzruszya ramionami.
Szef nic nie mwi.
Dzwonia, jak jest? Wskaza pust sal.
Wsta, zdj subowy polar. Powiesi go na haku przy drzwiach do kuchni. Pod spodem
mia swj cywilny strj: nobliwy kardigan w serek (bkitny jak niebo nad Solin, zwyk
artowa) i obnione w kroku spodnie w kwiaty (marzenie kadego jednoroca). Obuwie
musia chyba zamawia w sieci, bo takich kajakw ani wyczesanego fasonu adidasw nie
dao si kupi nigdzie w tym miecie. Wprawdzie jego ulubiony pisarz Micha Witkowski,
odkd zosta najsynniejszym polskim faszionist Miss G., wzgardziby nimi, bo
kosztoway poniej piciuset zotych, ale z pewnoci zachwyciby si nimi mody
Arkadius, kiedy jeszcze mieszka w Parczewie, i z pewnoci aowaby, e nie dorwa
takich w latach osiemdziesitych, by straszy nimi moherowe babcie.
Powiedz, e wiata szkoda pali. Zgodzi si.
Umiechnli si do siebie. Oboje wiedzieli, e starszy O to kutwa pierwszej wody.
Zreszt zamkn dzi wczeniej nie byo takim gupim pomysem. Mao prawdopodobne,
e do dwudziestej drugiej kto jeszcze tu dotrze. Knajpa miecia si na osiedlu Grne,
w pobliu Ciszyni. Od lasu dzieli ich rzut kamieniem. A odkd zagina Iwona Bejnar
i ujawniono zwoki Danuty Pietrasik w mieszkaniu emerytowanej nauczycielki, ktrej
lokator by poszukiwany prawdziwym listem goczym, plotka o grasujcym w miecie
wampirze przegonia wszystkich nietubylcw. Mwiono najpierw, e zwyrodnialec atakuje
mode dziewczyny i te w wieku balzakowskim oraz starsze mog spa spokojnie. Potem
wie rozrosa si do atakw na mczyzn, kobiety, a nawet noworodki. Niektre mode
matki nie wychodziy ju na spacery i tylko balkonoway swoje pociechy po uprzednim
sprawdzeniu, czy zasuwa w drzwiach jest sprawna. Ojcowie nie pozwalali crkom
opuszcza lokali mieszkalnych po zmroku, a ju z ca pewnoci zapuszcza si na opotki
miasta. Jeli istniaa taka konieczno, wszyscy chodzili z obstaw. Inne matki i babki
zwaszcza te, ktre naoglday si Uwagi zwolniy swoje mode dziedziczki ze szkoy
i trzymay w domu pod pretekstem choroby, cho nie byo dowodw, ani e to seryjny, ani
w ogle, e grasuje.
Kinga si nie baa. Od roku trenowaa karate, widywaa czasem w dojo komendantk
i ju dwukrotnie podpytywaa Romanowsk o nowiny ze ledztwa. Cho policjantka nie
chciaa zbyt wiele ujawni, twierdzia, e ledczy maj wszystko pod kontrol i nie ma
powodu do paniki. Poza tym Kinga wiedziaa przecie, e Iwona jest cakowicie
bezpieczna i wkrtce z Quakiem wyjad za granic. Wyrzuty sumienia jej nie nkay.
Wierzya, e wszystko, co zrobia, to tylko dobry uczynek, poniewa w yciu nie liczy si
nic poza mioci, a Iwona Piotra nie kochaa i on o tym dobrze wiedzia, ju od pocztku
znajomoci. Ale kiedy odkryto ciao tej wariatki, jak natychmiast okrelono w miasteczku
ofiar Czerwonego Pajka, i ju kady zna smutn histori modej matkobjczyni, Kinga
w pierwszym odruchu miaa ochot wszystko Romanowskiej wyzna. Zwaszcza kiedy
lokalne media opublikoway zdjcie poszukiwanego mczyzny. Na pierwszy rzut oka nie
wyglda gronie, a ona sama musiaa przyzna z pewnym takim przeraeniem, e gdyby
przyszed do Siciliany, daaby si namwi na randk i nie wygonia z ka.
Tego dnia jednak, kiedy Kinga zamierzaa dokona coming outu, policjantka nie przysza
na trening. Dziewczyna zadzwonia na dyurk, ale funkcjonariusz okaza si tak
nieprzyjemny, e zrezygnowaa z postanowienia. Potem nie miaa ju kiedy wyrwa si do
dojo. Gdyby dzi wysza wczeniej, przewietrzyaby kimono. Moe te nie musiaaby
niczego zgasza, bo kadego dnia Quaku obiecywa, e ktrego wieczoru, kiedy Kinga
wrci z pracy, Iwony ju nie bdzie, a wraz z ni znikn wszelkie lady potencjalnej winy
ukrywania porwanej. Ustalili, e nie bd jej informowa o niczym, by w razie wpadki nie
bya oskarona o wspudzia. I tak wiele dla nich zaryzykowaa.
Kinga wymkna si teraz na zaplecze i sprawdzia, czy kucharz jest przy piecu. Zgodnie
z jej przypuszczeniem by na zewntrz i opa kolejnego browara. Poziom jego napicia
mona byo zmierzy liczb puszek zgniecionych w harmonijki, ktre leay obok
przepenionego od wczoraj mietnika, ale na to Angelo nie zwraca uwagi, bo Barcelona
wanie remisowaa z Atletico Madryt i bya bliska poegnania si z pierwszym miejscem
w lidze.
Kinga popiesznie wstukaa numer do Quaka. Nie odebra, ale nie przeja si. Ustalili,
e jeli po trzech sygnaach nie uzyska poczenia, odoy suchawk i zaczeka przy
stacjonarnym w gabinecie Ocia. Wzia kluczyk z wieszaka, ruszya do pomieszczenia.
Przesiedziaa tam dobry kwadrans, co rusz zerkajc, czy nikt w sali jej nie potrzebuje, ale
sytuacja si nie zmieniaa. Facet od diablo zostawi pienidze na talerzyku. Wiedziaa, e,
jak zwykle, z sutym napiwkiem. O czyta i surfowa. Studenci zjedli pizz do ostatniego
osmalonego brzegu, obalili portery i prawie rnli si na stole. Gdyby teraz wesza, nawet
by jej nie zauwayli.
Zaryzykowaa i zadzwonia jeszcze dwa razy. Tym razem z telefonu biurowego
i poczekaa duej, a do dwiku automatycznej sekretarki, cho Quaku ostrzega j, e
wtedy w billingach jej numer wywietli si jako osoba mu znana. I moe si ni
zainteresowa policja. Postanowia, e bdzie struga idiotk: jaki artowni zamwi
pizz, a potem jej nie odebra. Ale nadal nic, cisza. Niepokj powoli ewoluowa w strach.
Zasadniczo nie kontaktowaa si z Quakiem. To raczej on do niej dzwoni. Zawsze jednak
kiedy Kinga chciaa z nim rozmawia, odbiera. Teraz pierwszy raz pomylaa, e
kochankowie mogli zosta zapani.
Rzucia suchawk, jakby to by arzcy si wgiel, i wybiega z gabinetu. Po czym,
niewiele mylc, powiesia fartuszek na haku, skasowaa naleno od studentw. Grajc
oburzenie, zwymylaa ich za niemoralne zachowanie, cho w peni ich rozumiaa, bo
mio ma swoje prawa. Zerkna na trzeciego gocia przy stoliku, a poniewa dotd nie
wybra nic z karty, owiadczya, e zamykaj. Wyszed jak niepyszny, obrzucajc j
ordynarnymi inwektywami.
O podnis gow. Nasuchiwa chwil, po czym bez sowa zacz si pakowa.
Pokaza jej uniesiony kciuk.
Zawiadom Angela. Rzucia mu klucze. Zamknij.
Chwycia torb i dopiero na werandzie zorientowaa si, e jest tylko w bluzce na
ramiczkach. Cofna si za prg, ale nie wesza do rodka. Znaa wszystkie przesdy
wiata. Jeden z nich mwi, e jeli zawrcisz, to, co zamierzaa, nie uda si, a w wersji
katastroficznej spotka ci nieszczcie. Mona oczywicie odegna urok, siedzc
dziesi minut po powrocie na krzele w miejscu, z ktrego si wyszo, ale nie miaa na to
czasu. Zdecydowaa, e katan zabierze jutro. Nie wemie te roweru. Nie by
przytwierdzony do ogrodzenia, ale raczej nikt nie poasi si na tego strucla.
Ruszya skrtem. Po nasypie wzdu starych torw kolejki Bielsk PodlaskiHajnwka,
od lat zaronitych traw i chaszczami. Potem dziurawym wiaduktem nad mierdziuszk,
skd wida byo panoram osiedla Mazury i chat jej przodkw. Kadka od lat bya
uytkowana wycznie przez wykolejecw, jak nazywaa ich jej witej pamici matka.
Tutejsza modzie szkolna zabawiaa si wdrwkami po jej szczerbatych przsach, a na
samym rodku dzieciaki paliy ogniska, piy, pay i biesiadoway do rana. To by te
doskonay punkt widokowy, poniewa z kadej strony wida byo nadchodzcych ludzi
i jeli policja chciaaby zrobi nalot, zdyliby wrzuci towar do rzeki lub go inaczej
zutylizowa.
Tym razem byy tam tylko dwie osoby, a samo ognisko tak symboliczne, e dostrzega je
dopiero przed wejciem na przso. Pon jeden solidny kawa drzewa. Wygldao na
oparcie antycznego krzesa, ktre wanie zostao wrzucone i nie zdyo si porzdnie
zaj. Zawahaa si, bo od zawsze przeraay j dziurawe schody. Tutaj za, po torach,
wdrowaa wiele razy, zwykle z braku czasu. Wiedziaa, e wystarczy nie patrze w d.
Betonowe podkady s szerokie nie na jedn, ale na trzy jej stopy. Rowerem do domu miaa
ponad p godziny. Skrtem kilka minut. Zaraz za wiaduktem zbiegaa po nasypie i przez
k, sza do swojego domu, do tylnej bramki. Byo ciemno, ale musiaa zaryzykowa.
ap j, Tadek! Zdrowa loszka krzykn ktry, kiedy ich mijaa.
Wsta gwatownie. Kinga zachwiaa si, omal nie spada. Nie zabiaby si na miejscu,
ale z pewnoci poamaa. Jeli wpadaby do wody, prdzej skrciaby sobie kark, ni
utona w mierdziuszce, cho pywaczk rwnie nie bya najlepsz. Prawd mwic,
pywaa tylko abk. A nie liczya, eby ci dwaj rzucili si jej na ratunek. Chopak, ktry j
zaczepi, musia by ju dobrze podpity i wyranie nudzi si z koleg, bo na si szuka
atrakcji. Jakiejkolwiek. Znaa ten typ. Ubrany jak partyzant. Kurtk mia jeszcze
pobrudzon fluorescencyjn substancj od paintballu lub ASG. Aktywista z ktrej
zawodwki. Pewnie szykuje si do wojny, jak wikszo tutejszych frustratw, nalecych
do bojwek spoecznych oddziaw obronnych. Trudno byo dociec Polak czy
Biaorusin. Mwi po polsku, ale to naprawd nic nie znaczyo. Wolaa si nie odzywa.
Jeli dowie si, e jest Biaorusink, moe pogorszy spraw. Pochylia tylko gow, eby
jej nie poznali. Teraz aowaa, e nie wzia kurtki. W bluzce na ramiczkach i cienkiej
spdnicy do p uda czua si prawie naga.
To Kinia z Siciliany stan w jej obronie starszy z biesiadnikw. Zdziwia si, bo
dla odmiany ona widziaa go po raz pierwszy w yciu. Odwrci si do kumpla. Robisz
si na Pajka, czy jak?
Tadek wyda z siebie chrapliwy szczek, ktry mia by zapewnie miechem, po czym
sign do plecaka po kolejne piwo. Razem z puszk wyturlaa si i spada w d baka
niebieskiego spreju. Wychyli si w ciemno i przekl. Rzeka poniosa puszk z farb.
Piwo zatono od razu.
Pay lukaj, mao ci przygd? zbeszta Tadka kolega. Pu pani. Wida, e si
pieszy. Narzeczony pewnie czeka.
Agresor natychmiast si przesun i wychyli nad przso, jakby korpus mia z gumy. Za
jego przykadem poszed ostatni dentelmen. Wida to byo ich ostatnie piwo. Przetrzsali
plecak. By pusty. Kinga odetchna z ulg. Ruszya przed siebie. Przypieszya.
Dziki mrukna, mijajc tego, ktry si za ni wstawi.
Kiedy zesza z wiaduktu, nogi natychmiast ugrzzy jej w podmokym terenie. Kilka razy
omal nie zgubia japonki. Zdja buty i sza dalej boso. Byo zimno, mokro i nieprzyjemnie.
Jak zawsze tutaj wiosn.
Widziaa ju tyln bram wejciow do swojego domu. Za nim rozciga si rzd
blokw. Osiedle byo rozwietlone, widziaa jadce samochody. Od razu poczua si
bezpieczniej.
Syszaa, jak mczyni na wiadukcie kc si, ktry z nich ma i wyowi puszk
z piwem z rzeki, ale ju si nimi nie przejmowaa.
Id si odla, pacynko usyszaa, kiedy co zapluskao.
Stana. Pluskanie si wzmogo. Odwrcia si. W oddali dostrzega ciemn sylwetk.
Mczyzna wynurzy si znad rzeki. Bieg w jej stron. Natychmiast przypieszya. Do
drzwi miaa kilkaset metrw. Upada, kiedy j schwyci za rk, pocign. Nie miaa siy
si przeciwstawi. Na nic lata treningw. Zapada w stupor. Wiedziaa, jaki powinna
zastosowa chwyt. Tyle razy wiczya pady na macie, ale teraz daa si zaskoczy jak byle
gska. Krzykna krtko, zanim zatka jej usta i przycisn kolanem do ziemi. Poczua
zapach terpentyny, a potem jeszcze raz wydaa z siebie rozdzierajcy ryk, kiedy wbi w jej
rami zby, zacisn, rozrywajc tkank, i nie zwaajc na krew, prbowa odgry
kawaek ciaa. Wia si, walczya, opieraa. Zablokowa j kolanem i zatka usta, nos, jak
profesjonalnie obezwadnia si bojowe psy. Poddusza, a zaczo jej wirowa w gowie.
Tracia wzrok, wreszcie nie moga oddycha. Pomylaa, e to niemoliwe, absurdalne.
Przecie to czowiek. Nie pore jej ywcem. Umilka, prbujc znie bl. Ze strachu nie
bya w stanie wyda z siebie gosu. Tylko cicho kwilia. Kiedy podnis jej gow za
wosy, tak by nie moga dostrzec jego twarzy, widziaa, jak dwaj partyzanci uciekaj
z wiaduktu w kierunku, z ktrego ona przysza do Siciliany. Wok, na kach, poza ni
i oprawc nie byo ju nikogo. Jej dom znajdowa si w samym centrum miasta, skutecznie
oddzielony od osiedla k, rzek i ogromnym sadem z kadej ze stron. Najlepsza kryjwka
w okolicy zapewniaa o tym Iwon i miaa racj. Miaa pewno, e nikt jej nie usyszy
ani nie pomoe. Wtedy wyprowadzia pierwszy cios kata tsuki no.
Sasza obudzia si z suchoci w gardle i trampkiem w ustach. Pod powiekami miaa
piasek. Gowa jej pkaa. Nie bya w stanie przyj pozycji innej ni horyzontalna.
Poudniowe soce, ktre wdzierao si do mieszkania, powodowao bl. Nacigna
kodr na gow, ukrya si w ciemnoci i gorczkowo mylaa. Czua wyranie fetor
nieprzetrawionego alkoholu, ktry uwalnia si przez skr wraz z jej potem. Z ca
pewnoci nie wzia kpieli przed snem. Poza majtkami nie miaa na sobie ubrania. Upia
si. Film jej si urwa. Bya zrozpaczona. Nie pamitaa, jak wrcia z Bielska, co si
stao na cmentarzu i jak znalaza si w mieszkaniu na Pisudskiego. Wszystkie te objawy
doskonale znaa. Sdzia, e nie doyje ju takiego poranka. Co gorsza, mimo upokorzenia,
wstydu i zoci na to, co zrobia, miaa ochot na klina. Wiedziaa, e mae piwo albo
jeszcze lepiej yk dinu z kropl cytryny natychmiast postawiyby j na nogi. Wiedziaa, e
jeli teraz wstanie, ubierze si i wyjdzie z mieszkania, pierwsze kroki skieruje do
monopolowego. Najbliszy jest naprzeciwko komendy. Zacisna powieki, prbowaa
zasn, przespa pokus, ale im bardziej si staraa, tym bardziej chciaa si napi.
Wreszcie wychylia gow spod kodry, rozejrzaa si, czy jest sama, jakby si baa, e
kto j zobaczy. Nikogo poza ni nie byo w tej norze. Dokumenty te znikny. Wszdzie za
to walay si jej fiszki. Zrozumiaa, e policjanci moe Romanowska musieli to zabra,
kiedy ona upijaa si z obcymi ludmi na cmentarzu. Znw bya na dnie wasnego pieka.
Poczua sony smak w ustach. Podesza do lustra. Warg miaa rozcit, na nogach za,
dekolcie i brzuchu niezliczone drobne mikrourazy. Jakby bya caa pogryziona przez
pluskwy. Przypomniaa sobie, e co takiego widziaa ju na rkach zmarej Danki.
Dziewczyna miaa racj. To nie bolao. Swdziao jednak niemiosiernie. Zaraz rozdrapaa
rank pod obojczykiem. Wzdu jej blizny spywaa teraz struka krwi. Wygldao to
upiornie. Nie bya w stanie sobie przypomnie, jak do tego doszo.
Wymacaa torb lec obok ka, wydobya komrk. wiateko wskazujce
przychodzce wiadomoci mrugao niepokojco. Siedemnacie nieodebranych. Sze
wiadomoci. Crka, Duch, Romanowska, pozostaych numerw nie znaa. Klikna
i odczytaa najpierw esemesy. Karolina z babci wracaj pojutrze o pnocy. Laura
prosia, by Sasza wyjechaa po nie na lotnisko. Sasza z trudem przekna lin. Opara si
na poduszce, ale zaraz miaa mdoci. Pooya si na boku, cakowicie na pasko, by
nie podchodzia do garda. Sprawdzone metody pijaka. Moga je opatentowa. Laura
obiecaa wnuczce, e jak wrc do Polski, pojad do schroniska i wezm psa. Przyda si
na dziace. Bdzie gania krety. Jaki nieduy. I nie wochaty pisaa. Prosia, by Sasza
jak najszybciej zadzwonia, bo maa tskni. Sasza prawie si rozpakaa. Najchtniej od
razu wykrciaby numer, ale wstydzia si w takim stanie rozmawia z dzieckiem. Duch
zawrci do Gdaska. Auto ma w warsztacie, a crka zdaje dzi test z angielskiego. Musi
tego dopilnowa, bo moda bdzie miaa poprawk. Pisa jej te o zabawnym dziadku,
ktrego wsadzi w pocig. Sasza nie do koca zrozumiaa, o co chodzi. Z Warszawy jest
wiele pocze do Hajnwki, na przykad Redbus jedzi bezporednio dwa razy dziennie
za jedyne 67 zotych. Doda te, e jest w kontakcie z tutejszymi ludmi. Romanowska
zaopiekuje si tob jak wasn crk. Obiecaa mi. Musiao go jednak gry sumienie, bo
zaproponowa, e sprawdzi redbusy.
Poczua si dziwnie, jakby kto da jej w twarz. Opuszczona, samotna, wcieka. Gdyby
moga, napisaaby sobie teraz pisakiem na T-shircie: Kobieta, ktra nienawidzi
mczyzn. A wic znw mrzonka. Co ona sobie wyobraaa? Nie moe na niego liczy.
Nie moe na nikogo liczy. Znw takie mskie gadanie, dla efektu. Fuck off, mrukna
i skasowaa wiadomoci od Ducha, a chwil potem wykasowaa te jego numer ze
skrzynki. Wal si! Od razu poczua si lepiej. Nieuzasadniona wcieko, atak, szybkie
efektywne dziaanie. Ju, teraz, choby si walio. Potem chwilowa ulga i ju jest efekt:
wyrzuty sumienia, wstyd, ucieczka. W tej kolejnoci. Chwycia si za gow. Dobrze znaa
te zachowania. Przystpia do naprawiania szkd. Natychmiast zacza szuka starych
wiadomoci, by odzyska numer Ducha. Za pno. Jej komrka nie przechowywaa danych
w koszu. Usuna gocia bezpowrotnie. Wspaniale!
Zerwaa si, ruszya pod prysznic ladem porozrzucanych ubra. Koszula bya rozdarta.
Podniosa j i obejrzaa. Musiaa walczy z gipsem. Widocznie po alkoholu nie bya
w stanie zdj bluzki. W korytarzu mina lustro i staraa si tam nie zaglda, by nie
myle o nieduych rankach, ktrych przyczyny nie znaa, ale w azience jedna ciana
skadaa si ze zwierciada, wic nie moga tego unikn. Nie miaa a tak przekrwionych
oczu jak zwykle, nie bya nawet mocniej napuchnita. Z ulg stwierdzia, e trzyma si
prosto. Chuchna, zasaniajc doni usta. Nie czua ju smrodu alkoholu. Co jest? Bya
trzewa jak niemowl.
Z tego ualania si nad sob wyrwa j dwik przychodzcej wiadomoci.
Romanowska pisaa lakonicznie: Gdzie jeste? Odprawa za godzin. Dobrze si wczoraj
spisaa.
To j ostatecznie zmobilizowao. Odkrcia kurki, wanna zacza napenia si wod.
Umya zby, uczesaa si. Odkd nie moga uywa dwch rk, chodzia wci
z rozpuszczon burz lokw. Teraz zaoya bawenian opask, wygldaa w niej jak
perfekcyjna pani domu, ktr nigdy nie bya i raczej ju nie bdzie. Kiedy wchodzia do
wanny, starajc si nie myle o swojej amnezji, zrozumiaa, e dowiadczya wanie
mentalnego kaca. Rozemiaa si. Nie byo tak le. Musi tylko sprbowa przypomnie
sobie, co takiego zrobia. Spisaa si. W czym? Nic nie przychodzio jej do gowy.
W nagrod zadecydowaa, e porozmawia z crk. Karolina a zapiszczaa, syszc
w komrce jej gos oraz obietnic, e pojad do schroniska i wezm na dziak babci psa.
Dopki nie bdzie mieszka z nimi, Sasza moga si na to zgodzi. Zanim wysza,
poskadaa rzeczy i uporzdkowaa mieszkanie, ktre zamierzaa opuci jeszcze tego
samego dnia, znalaza w stercie mieci wydruk z badania krwi. Grupa 0Rh, wynik
obecnoci wirusa HIV negatywny. W miejscu nazwiska pacjenta widniaa wczorajsza
data. Nie miaa pojcia, skd si to tutaj wzio. Schowaa papier do kieszeni, dokoczya
pakowanie.
Musiaa usi na walizce, by si zamkna. Jakby te wszystkie rzeczy w podry
rozmnaay si wraz z nabytymi dowiadczeniami i chciay z ni jecha do domu. Chwil
pniej bya ju gotowa. Pochylia si, zerkna pod amerykank, ktrej od
zakwaterowania ani razu nie skadaa. Obrazu nie byo. Podesza do drzwi wyjciowych.
Klucz by na zewntrz, w drzwiach. Wyja go, wysza na balkon, zapalia. Wrcia
i jeszcze raz przejrzaa papiery, ktre zostay. Tylko jej odrczne notatki. Nie do
odszyfrowania dla osb trzecich. Kartony wci stay pod kuchennym blatem. Wszystkie
puste. Wtedy, cho na dworze szykowa si upa, poczua lodowaty dreszcz. Usyszaa
dwik przychodzcej wiadomoci.
Dzi o dwudziestej moe pani odebra komputer. Odzyskaem tylko te dane, o ktre
pani prosia. Reszta to robota na miesic, dwa. Jestem w pracy. Klinika Ciszynia, wejcie
dla pracownikw, boczne. Prosz nie wchodzi gwnym. Kuba.
Szybko wesza do historii rozmw i przejrzaa pozostae wiadomoci.
Romanowska dwie godziny temu napisaa: Zapakuj akta. Puszcz do ciebie Baeja,
pomoe ci je przywie.
Rzucia si, przejrzaa kady kt w mieszkaniu. Przewertowaa kad ksik, ktra bya
na wierzchu. Zero. Akta znikny. Ten, kto wszed tutaj pod jej nieobecno, zabra
dosownie wszystko. Usiada i rozpakaa si. Moga zrobi tylko jedno. To, co umiaa
najlepiej uciec. Spieprzy jak najdalej od tego miejsca, wrci do domu. Zawalia na
caej linii. Ju na niczym jej nie zaleao. Wzia swoj walizk, zamkna drzwi na klucz
i zapytaa pierwszego napotkanego przechodnia o numer do korporacji takswkarskiej.
Czowiek spojrza na ni, jakby bya wci pijana.
Postj jest pod cerkwi.
Nie miaa czasu na tak dugie spacery. Ruszya szybkim krokiem w przeciwnym kierunku
ni powinna, by by jak najdalej od mieszkania ciotki Romanowskiej. Po jakim czasie
zadzwonia do informatyka. Miga si, ale w kocu zgodzi, by przyjechaa w tej chwili.
Wpuci j bocznym wejciem. Wyglda zupenie inaczej. Nie rozpoznaaby go
w uniformie ekipy sprztajcej, za sterami wielkiej maszyny. Walizk pozwoli jej
zostawi w magazynie ze rodkami czystoci, rzdem mopw, ubra roboczych wiszcych
na wieszakach i kilku innych urzdze z logo firmy sprztajcej. Pod oknem stay te opaty,
piy, metalowe, ostro zakoczone prty. Sprzt typowy dla skadzikw w tego typu
instytucjach. Nietypowe byy tylko te dwie lodwki podczone do prdu. Identyczne jak ta
przenona z samochodu Bondaruka.
Moja siostra nie moe pani zobaczy powiedzia konfidencjonalnym szeptem.
Podniosa gow, poprawia kosmyk wosw, ktry opad jej na twarz. I nagle sobie
przypomniaa. To by on. Widziaa go pierwszego dnia, kiedy tutaj przysza spotka si
z dyrektorem. Wtedy kiedy Prus nie chciaa da jej adresu ukasza. Zauway bysk w jej
oku, wic udaa, e nie rozumie, o co mu chodzi. By jednak zbyt bystry, by da si nabra.
Zapraszam do mojego krlestwa.
Otworzy szerzej drzwi. Wskaza jej komputer stojcy na biurku. Obok sta jego sprzt
wraz z kamer monitoringu caego terenu Ciszyni. Kolejne pomieszczenia przeskakiway
rytmicznie. Ludzie spacerowali, samochd wjecha do garau. Sasza dostrzega Magdalen
Prus idc korytarzem i nachylajc si do pacjenta na wzku. Jak zwykle miaa wysokie
obcasy i dopasowan spdnic.
Miaaby co przeciwko temu, e znw tu jestem?
Sama pani wie najlepiej umiechn si i przerzuci kilka uj. Kiedy dotar do
pokoju, w ktrym siedzia bez ruchu mody mczyzna, wskaza: To by pokj
Czerwonego Pajka. Jeli on w ogle kiedykolwiek istnia.
Nie istnia odpara Sasza. To urban legend. Nie byo takiej sprawy. Wymylono
j, eby odwrci uwag od spraw, ktre nie zostay rozwizane. Ani wtedy, ani nigdy.
Napad na bank Pod Orami, sprawa Bohdana Piaseckiego czy Psychopata Ciemnoci.
Oraz rozgrywek politycznych. Za komuny nie byo morderstw, a jeli nawet, to wadza
wykrywaa je w stu procentach.
Ale sprawa Staniaka znalaza si w bibliotece FBI. To jedyny polski seryjny, ktry
zosta uwieczniony na tej niechlubnej licie. Nawet wampir z Zagbia na to nie zasuy.
Widz, e pan si przygotowa zauwaya. Marchwickiego nie uwzgldniono, bo
to nie by nasz najciekawszy przypadek. Przybito mu wiele zbrodni, ktrych nie popeni.
Co innego Staniak. Byo to tak dobrze spreparowane, e media w to uwierzyy. Potem
mwiono, e akta zostay zniszczone.
Te materiay byy tajne? Otworzy komputer Saszy, zalogowa si.
Ju nie, skoro pan je zna.
Rozluni si.
Jest pani bardzo nieostrona, jak na by agentk CB.
Sasza zacisna wargi.
Duo pan o mnie wie.
Nie odpowiedzia. Zamrugao jego CB-radio. Usyszeli trzaski i wezwanie:
Jeden-trzynacie-osiem-jeden.
Wsta, wzi kart, wyprowadzi swoj maszyn czyszczc. Sasza zauwaya, e
w wskich oknach s kraty, a cae pomieszczenie jest metalowe, jak d podwodna lub
puszka dla sardynek. Drzwi w gbi byy uchylone, wewntrz kubik w caoci by
wyoony bia terakot, a po wysokie lamperie pod sufitem, jak na sali operacyjnej.
Mczyzna wyszed, pooy palec na ustach. Skina mu gow.
Niech pani niczego nie rusza. Zaraz wracam doda i zatrzasn drzwi, a nastpnie
wpisa kod.
Klikno, zapada cisza.
Sasza wstaa i natychmiast ruszya do pomieszczenia, do ktrego sprztacz zabroni jej
wchodzi. Na metalowym stole sekcyjnym lea wenflon i pojemnik osocza grupy 0Rh.
Sasza dotkna go. Krew wydaa jej si ciepa. Cofna si do monitora. Widziaa, jak
mczyzna prowadzi swoj maszyn, zatrzymuje si na korytarzu na widok lekarki i kieruje
rk w stron kamery, jakby j wskazywa. Sasza a odskoczya. Siedziaa jeszcze chwil,
czekaa, ale nikt po ni nie przychodzi. Wtedy postanowia si rozejrze. Komputer
mczyzny by zablokowany hasem. Wpisaa bez zastanowienia szereg cyfr, ktre podano
przez krtkofalwk. Nie pasowao. Wtedy na tablicy z szeregiem podpisw kontroli
czystoci sal dostrzega zdjcie uczennicy z czasw PRL-u. Granatowy mundurek z tarcz,
dwa warkocze. Bez trudu rozpoznaa Magdalen Prus. Z satysfakcj musiaa przyzna, e
w wieku siedemnastu lat nic nie zapowiadao niepospolitej urody lekarki. Odpia magnes,
schowaa zdjcie do kieszeni. Ruszya na dalszy zwiad.
Przerzucia pobienie ubrania robocze. W rkawie jednego z fartuchw tkwi biaoruski
strj pana modego. Z kieszeni zakrwawionych spodni wystawaa czarna znoszona
kominiarka.
ARYSA
(1995)
 Ju tam nie wrc owiadczya arysa Szafran i wygrzebaa ze schowka nagranie
finaowego koncertu ubiegorocznej Basowiszczy. Z gonika polecia Ja rock-muzykant
Mroi, potem Plac Franciszka i Kali imperia zniknie Ulisa. Kiedy biaoruskie przeboje si
skoczyy, a eter wypenia Pidama Porno, a potem Acid Drinkers i Proletaryat,
dwudziestoszeciolatka cierpliwie przewina do pocztku, by mogli ponownie sucha
biaoruskiego rocka. Na Polityce R.F. Brahi tama wkrcia si w odtwarzacz. arysa
przekla szpetnie. Wyja j i zacza zwija na palcu. Kopii tego nagrania nigdzie ju nie
mona byo zdoby.
Teraz bdzie trzeszcze jak ojciec Fionika na rozprawie o alimenty mrukna
chrapliwym altem, a potem zamiaa si jak wiedma i widzc oburzon min Piotra,
dodaa po biaorusku: Chyba e z pepesz i zestawem dodatkowych naboi, eby rozwali
towarzysza ukaszenk w pizdu. Imi wszak zobowizuje[6]! Pulemiot Szpagina byby dla
mnie najlepszym prezentem urodzinowym, skarbie.
Bya od Bondaruka modsza o dwadziecia lat i odkd si poznali, a wczoraj mino
dokadnie siedem miesicy, nie mg si przyzwyczai, e najwulgarniejsze sowa
wychodz z jej misternie wykrojonych ust tak atwo.
Jak oni mogli go wybra na prezydenta zadziwia si po raz kolejny i zrobia
dzibek, by chwilowo zagodzi swj wizerunek. Hospodi, pomiuj!
Nie pojechaa gosowa zauway ze stoickim spokojem. Te si do jego pobiedy
przyczynia.
Na Biaorusi nie ma wolnych wyborw oburzya si, jak przystao na studentk
anglistyki Miskiego Pastwowego Uniwersytetu Lingwistycznego, cho nie miaa nawet
absolutorium, bo w poowie trzeciego roku usunli j z listy za dziaalno opozycyjn.
Tam nie istnieje sowo freedom. A independent nie ma nawet w sownikach do
angielskiego. Zamiast niego jest zastpnik: indoctrination lub jeszcze lepiej schooling.
Oczywicie w kwadratowym nawiasie, jako odsyacz. Chcesz, poka ci. Wziam ze sob
jeden egzemplarz. Published Misk 1994. wieonka. Chc zawie go do Europy
Zachodniej, jeli kiedykolwiek tam dotr. Nic lepiej nie ukazuje tego, co si w tak zwanej
ojczynie dzieje. Tam zwycia, i bdzie zwycia, biay niedwied, czyli Moskwa.
Dziadka ukaszenka to figurant. A zwykli ludzie si po prostu boj. Czogw, onierzy,
tajniakw i ndzy. Cho to wszystko i tak ich spotka. Wczeniej czy pniej. To, e nie
gosuj na opozycj, to nic. Nawet nie mwi w swoim jzyku. Naszym jzyku poprawia
si. Zreszt czuj, e to tutaj bdzie teraz mj dom. Tu mog wywalczy wicej. Tu y
baka mego baki. I ja bym ya, gdyby nie wojna. Dlatego tu bd yy i tu umr moje
dzieci. Chcesz, spodzimy dzi jedno.
Spojrzaa na niego tsknie. Kiedy nie kla, nie pia alkoholu i nie palia tych
mierdzcych parliamentw, zdawaa si anioem. Piotr zna j ju jednak jak zy szelg.
Skrzywi si.
 Taka z ciebie Polka, jak ze mnie Biaorusin.
Pochylia si i cmokna go z policzek, a potem pooya mu smuk rk na udzie.
Moe jestemy kundle, ale nie obcy. Jestemy tutejsi i to musi wystarczy. Wskazaa
brzozowy krzy przy drodze. Tam, na polanie Pod Paczc Wierzb, ley Janka, baka
mojego baki. Nigdy go nie odwiedzaam. Nawet gdymy tu mieszkali. A nawet jeli tak,
nic nie pamitam. Kiedy wyjedalimy, miaam mniej lat ni dzisiaj Fionik.
Wyjechali z patriotyzmu.
Sryzmu odpyskna. Mama zakazywali, bo udawaa Polk. Tata chcia do kraju,
a tak naprawd dosta prac na uczelni. Tutaj nie mia szans na karier naukow. Na co tu
komu znawca biaoruskiej literatury. Dzi si to zmieni. Znajd ziemi, w ktrej le
prochy moich przodkw, i w niej zostan.
Oby nieprdko. Odwrci twarz w jej stron.
Chcia doda, e jest dziecinna. I e chciaby mie w sobie znw ten ar, czysto
i wiar, ktre ona jeszcze miaa. Zachwycao go to. Dlatego stara si j chroni, nawet
przed ni sam. Ale te zazdroci. Dlatego, cho wydawao mu si to po prostu gupie,
uzna, e nie bdzie jej tego zabiera. Niech jak najduej zostanie dzieckiem. Naiwnym,
moe wrcz infantylnym, ale czystym, penym idei. Umiechn si z czuoci. Uznaa to za
zacht. Przesuna rk wyej, zatrzymaa i zacisna, a poczu jej paznokcie w okolicy
jder.
Jeli nie chcesz i do ka bez lubu, mog za ciebie wyj zaproponowaa.
Piotr si spi. Przeoy jej rk na siedzenie i przerzuci bieg.
Ale z ciebie witoszek.
Bd dam zbeszta j, cho wiedzia, e si nie przejmie. Zapatrzya si tylko
w dal.
Polacy ubili dziadka, bo by Biaorusem. Prawosawnym. To wtedy wystarczao. Ot,
wojna.
Ponownie pogrzebaa w schowku i znalaza przegrywank R.F. Brahi. Pisna z uciechy
jak niesforny dzieciak, ktry znalaz w puszce na kasz zapomnian paczk kukuek. Bez
wahania woya kaset do magnetofonu. W milczeniu czekali, a zabrzmi podkrcony
elektronik bas Marka Mundka Sidoruka. arysa podrygiwaa rytmicznie. Teraz
asymetryczna grzywa jasnych, nietknitych farb wosw zasaniaa praw cz jej
twarzy.
Wajna! atakowa Jurek Osiennik zwany Siek, wokalista Brahi.
arysa w tym czasie woya czerwony beret, zawizaa apaszk pod szyj. W zielonym
trenczu swojej matki i nigdy niepastowanych czenkach na niewielkim supku wygldaa,
jakby urwaa si z filmu o francuskim ruchu oporu. Cnotliwy wizerunek nie zdradzaby jej
bojowego charakteru, gdyby nie wydte pogardliwie wargi i wcieko w oku, kiedy
mwia o swojej ojczynie. Teraz kiwaa gow w rytm muzyki. Co jaki czas
wykrzykiwaa razem z Siek: Wajna!
Piotr przyglda si jej kolczykom z herbem Pogoni, ktre zrobia sobie z kapsli od
piwa, a potem pocigna zotolem. Wiedzia, e mieszkacy miasteczka maj j za
ekscentryczk, ale to wanie mu si w niej podobao. Podobnie jak to, e nie przejmowaa
si drobiazgami. Tym, e nie ma pracy, pienidzy, dobytku. Nie wia gniazda jak kada
porzdna kobieta. Nie gromadzia ubra, butw, torebek. Co najwyej ksiki, ale po
przeczytaniu oddawaa je dalej, by zaraa innych swoj potrzeb walki i nieustannym
deniem do prawdy.
Do macierzystwa te nie przywizywaa wikszej wagi. Miaa szczcie, Fionik by
dobrym dzieckiem. Waciwie sam si chowa. By najgrzeczniejszym chopcem
w przedszkolu. Moe tak ju jest, e to idzie na krzy. Im bardziej zwariowany rodzic,
tym porzdniejsze dziecko. Odkd zacza prac w fundacji Dialog wspierajcej
uchodcw z krajw byego bloku wschodniego i zaatwia sobie oraz synowi legalne
papiery, nie powicaa maemu zbyt wiele czasu. A dzieciak, jak to dzieciak, nie mia do
niej pretensji. Kocha j tak, jaka bya. Dobrze si asymilowa w nowej ojczynie, cho
przecie nie mia pojcia, co to w ogle znaczy. By lubiany. I mwi ju po polsku
znacznie lepiej ni matka, ktra zainfekowana duchem rewolucji zdawaa si y wycznie
ide. Za wszelk cen staraa si obudzi biaoruski nard z niedwiedziego snu czy te,
jak mawiaa, z zimowej piczki, ktra jej zdaniem musi si zakoczy. I bya w tym
buncie bardziej wiarygodna ni jakikolwiek opozycyjny polityk w Misku.
Dawno ju jej wieszczono, e bdzie jak jej imienniczka arysa Heniusz politykiem
emigracyjnym. Bo poetk nigdy, dla dobra wszystkich nacji. Prbowaa pisa, ale tak
nieudolnie, e sam Sokrat Janowicz poprosi, by zaja si tym, co robi najlepiej
pomaganiem emigrantom, wsparciem, organizowaniem pomocy humanitarnej. Pochlebi jej
ten komplement, ktry przecie by zakamuflowan nagan. Ale Piotr wiedzia, e jest asa
na komplementy, i czasem sobie myla, e to nie pragnienie niepodlegoci j napdza,
lecz zwyka prno. Ch bycia postrzegan. Przez kogokolwiek. Nie miaa takiej szansy
w szarej spoecznoci na Biaorusi, gdzie takim kolorowym ptakom jak ona po prostu
ucinano skrzyda. Tylko dlatego, e chciay lata.
Skr tu rozkazaa.
Piotr nie od razu wykona polecenie, cho nie by zaskoczony. Jeszcze rano twierdzia,
e pieszy si na pocig. Jeli dzi w nocy miaa dojecha do Miska, musieliby zdy na
dworzec w Biaymstoku przed siedemnast. A tymczasem arysa zamiast si pakowa,
guzdraa si; przegldaa papiery, przekadaa szmaty, przebieraa si, dara zdjcia,
szukaa wycinkw z gazet. Wygldao na to, e nie zamierza dotrze na peron na czas.
Wreszcie wyniosa walizk, ale bya tak lekka, jakby wioza do kraju wiee powietrze
i gar ziemi zamiast dobytku. Flaszka i cukierki dla jej rodzicw, ktre Piotr przez ni
przekaza przyszym teciom, grzechotay w rodku, jakby poza nimi nie znajdowao si
wewntrz nic wicej.
Zostawia Piotrowi penomocnictwa fundacji i kopi dokumentw swoich oraz syna, co
robia zawsze, choby przed krtkim wyjazdem. Na wypadek gdyby miaa nagle,
nieoczekiwanie znikn, zosta uprowadzona przez tajniakw. Ta obsesja w miar upywu
czasu bya coraz silniejsza. Piotr pocztkowo martwi si jej wiar w spisek, ale
zwyczajnie przywyk. Prawie kady obywatel byego kraju sowieckiego cierpia na ten
syndrom. Potem, przy porannej kawie, tulia Fionika, jakby miaa umrze, nigdy ju nie
wrci. Piotr nawet nie podejrzewa, e jest zdolna do takiej czuostkowoci. Susznie
wietrzy podstp. Ale zabra pust walizk, zapakowa j do auta. Patrzya z politowaniem
na starego poloneza, w ktrym ju na rogatkach miasta zagotowaa si chodnica. Piotr
musia zakasa rkawy, otworzy mask i usun usterk. Kiedy czekali, a chodnica
przestygnie, mrukna w swoim stylu, e facet z jego pozycj, sam-pan-prezes-ojciec-
dyrektor, jak go przezywaa, gdyby by ruski, dawno ju sprawiby sobie mercedesa.
Nie skomentowa, cho umiechn si pod wsem. Od miesica czeka na najnowszego
okularnika klasy E, nastpc kultowego benza. Kiedy diler pokaza mu ten model na
zdjciach, od razu zapragn go mie. Ju si cieszy na widok jej miny, kiedy zobaczy te
podwjne wiata i obe linie karoserii.
Skrcasz czy nie? rzucia niby od niechcenia, ale tak stanowczo, e przyhamowa.
Bo jak nie, to wysiadam w biegu.
Co ty wyprawiasz? Natychmiast zatrzyma wz.
Oboje polecieli do przodu. Opony buksoway w piachu.
U zrujnawanaj chacie ja czakaju na ciabie zamruczaa przymilnie, a zaraz potem
krzykna razem z charyzmatycznym wokalist RF Brahi: Wajna! Bo cho ziamla
prytuliab nas, to i lahczej byoby pamira. Bo jak y u takim paonie. I naohu nie y,
a isnawa. Bez pieramohi. Wajna!
Piotr wcisn przycisk. Kaseta wypada z odtwarzacza.
Jak to, nie wracasz na Biaoru?
Jako od roku nikt za nami nie tskni. Wyja parliamenty.
Zarzuci j pytaniami.
A co z Fionikiem? Gdzie bdzie si uczy? M ci nie bdzie szuka? A pastwo?
Mylisz, e nie upomni si o swojego obywatela?
Wtpi. Wykrzesaa ogie, zacigna si. Zapaki wrzucia do skrytki. Ju o to
zadbaam.
Wysiada i trzasna drzwiami. Patrzy za ni, jak odchodzi. Star torebk trzymaa
w rku, a potem machaa ni w rytm krokw, jakby to miao jej doda animuszu. Siedzia
jeszcze chwil, cho wiedzia, e si nie zatrzyma. Zaparkowa pod lasem. Sprawdzi, czy
zamkn wszystkie szyby, i poszed jej ladem. Czekaa wsuchana w piew ptakw.
Wiedziaa, e przyjdzie. Zawsze przychodzi.
Czego szukamy w tym lesie?
Rzenika zamiaa si kpico. Piotr wida schlebi jej swoim szczerym
zdziwieniem, bo cigna: Wiesz, e tu w okolicy mieszka pomocnik Johna Demianiuka
lub raczej Iwana Gronego, oprawcy z Treblinki i Sobiboru? Moja znajoma z fundacji, Ula
Raczkowska, opowiadaa, e zna kobiet, ktra si z nim zwizaa, a nawet miaa z nim
dziecko. Crk dokadnie.
Z Iwanem Gronym?
Z Marczukiem, pyszczku. Mwi chyba wyranie sprostowaa poirytowana. Tamta
nie wiedziaa, kto zacz, a przyszed do niej pewien lokalny badacz. Krzysztof Weremiuk
si nazywa. Zgbia facet rne wojenne sprawy z tego terenu. Taki domorosy socjolog,
a z zawodu germanista. Nauczyciel w szkole, znaczy si. Od niemieckiego. I powiedzia
kobiecinie, e Jan Marczuk to najprawdopodobniej Iwan Marczenko. Oskarony
o ludobjstwo, najpierw w Izraelu, a potem w Niemczech.
Piotr zamar. Nie odezwa si. arysa wyja kolejnego papierosa i zacza grzeba
w torebce. I to przewidzia. Wyj jej zapaki ze schowka. Odpowiedziaa mu wdzicznym
umiechem. Czekaa, a poda jej ogie. Zapaka trzasna o drask. Zdmuchna j
przypadkiem. Piotr natychmiast wyj kolejn. arysa poprawia beret i ruszya z mozoem
wzdu cieki, zanurzajc obcasy w piaszczystej glebie. Najwyraniej jej zaleao. Nie
bya typem kobiety, ktra lubi survival. Wolaa dyskusje przy stole, najlepiej przy wdce
i do rana. aenie po lasach musiao si jej opaci w postaci wiedzy. Tego zawsze bya
godna. W gruncie rzeczy Piotr by ciekaw, czego szukaj, a przede wszystkim czego ona
jeszcze nie wie. Bo wygldao na to, e jakie ledztwo w tej sprawie zrobia.
Ludzie opowiadali, e jak Marczuk wrci po wojnie, by taki gruby, e ledwo
przeszed przez drzwi cigna. Do tego stopnia uty, e kaza sobie zawizywa
sznurowada w butach. Sam powiedz, kto wraca po wojnie dobrze odywiony i tak si
zachowywa?
Niby jak?
Ty nic nie wiesz! Chwali wszystko, co niemieckie. Ze znajomymi wita si
okrzykiem: Heil Hitler! Nieraz z tego powodu milicjanci mu obili tyek, ale to nic nie
dawao. ydw oczywicie nienawidzi. Podobno jeden czowiek, ktry z nim wdk
czasem popija, mwi, e Marczuk marzy, aby znw, chocia raz, zanurzy rce w ludzkiej
krwi. Wtedy ludzie zaczli szepta, e Marczuk by stranikiem w niemieckim obozie.
To jaka bzdura.
Wcale nie zaoponowaa. Weremiuk sprawdzi, e Iwan Marczenko, pomocnik
Demianiuka przy komorze gazowej w Treblince, nigdy nie zosta odnaleziony. Ta zbieno
imienia i nazwiska, zachowanie Marczuka wydao mu si zastanawiajce. Tumaczy mi, e
oddziay pomocnicze esesmanw pacyfikujce warszawskie getto czy wachmani z obozw
koncentracyjnych rekrutowali si ze spoecznoci ukraiskiej, ale niewykluczone, e mg
si trafi jaki Biaorusin z Podlasia czy na przykad Rosjanin. Germanista prbowa
bada narodowo Marczuka i odnale ludzi, ktrzy go znali i mogliby co powiedzie
o jego wojennej przeszoci.
Nawet jeli tak byo, wiele si po tej historii nie powinien by spodziewa mrukn
sceptycznie Piotr. Czas zrobi swoje, a dowody na pewno zostay zniszczone.
A jednak znalaz w Urzdzie Stanu Cywilnego akt zawarcia maestwa z Olg
Woosiuk. Dotar te do ksidza z Dubicz Cerkiewnych, ktry tego lubu udziela i chrzci
ich crk. Mwi si, e okolice Bielska Podlaskiego zamieszkuj nie Biaorusini, lecz
Ukraicy. Wskazywaby na to dialekt, ktrym si posuguj, kultura, obyczaje, ktre
przetrway do dzi. Co innego z podhajnowskimi wioskami.
No i co? Co nas obchodzi jaki Ukrainiec? Choby i rzenik z Treblinki. Albo jaki
pomocnik rzenika. Mao ich byo w czasie wojny?
arysa machna rk. Doszli do skromnego domu ogrodzonego szczerbatym potem.
Najpewniej przedwojennym. Okna chaty byy powybijane, strzecha kryta som zapada
si. Na kominie jednak bocian uwi sobie gniazdo. Obecnie byo puste.
Bardzo moliwe, e w czasie wojny Marczukowi wystarczaa wiadomo, e nie jest
katolikiem. Poza tym przed okupacj mieszka w Polsce, potem zosta obywatelem Zwizku
Radzieckiego, jak moja rodzina, a nastpnie Trzeciej Rzeszy. To mocno komplikuje spraw
narodowoci. Olga Woosiuk ju nie yje. Ale Weremiuk znalaz jej crk. O pierwszym
mu swojej matki powiedziaa jedno: pijak. y z nimi krtko. Matka pogonia go i wysza
za innego. Ojczym j pokocha i wychowa. Rzenik, cho ojciec biologiczny, dla niej nie
istnieje.
No i susznie zapewni Piotr. A co z Treblink? Potwierdzia, e by tym
stranikiem, czy nie?
Prawie go nie pamita. Znikn w czterdziestym trzecim, zostawi je bez rodkw do
ycia i pojawi si po wojnie. Zamieszka tutaj. Wskazaa walc si chaup. Pono
opowiada ludziom, e pracowa w hitlerowskim obozie, ale jak byo naprawd, to nikt nie
wie na pewno. W tysic dziewiset osiemdziesitym szstym roku chcia rozmawia
z Olg, ale nie wpucia go za prg. By pijany.
Przyjechaa tu, eby mi to opowiedzie? Piotr nie dowierza. Dlatego nie
jedziemy na dworzec?
Szybko chcesz si mnie pozby mrukna. Ale tak atwo si mnie nie pozbdziesz.
Otworzya bramk, wesza na posesj. Bya po pas zaronita jeynami. Piotr prbowa
powstrzyma kobiet, eby nie podara sobie paszcza, ale po przejciu warstwy obronnej
zorientowa si, e dalej chaszcze wykarczowano w niewielk ciek.
Marczuk zmar miesic temu w podbiaostockim szpitalu rzucia arysa, teraz
znacznie ciszej.
I dziki Bogu szepn Piotr. Ju adnego yda ani Polaka nie ukatrupi.
Nigdy si nie przyzna. Kobieta si odwrcia. Nie odpowiedzia na adne pytanie
o Treblink, esesmanw, Demianiuka. By twardy do koca. Ale opowiedzia i zostawi
co panu Krzysztofowi. Co, co powinno ci zainteresowa, poniewa dotyczy twojego
pochodzenia, historii twojej rodziny oraz tego, kim ty jeste. Jak pami przodkw
niesiesz w genach. Myl, e powiniene o tym wiedzie, wielki mi panie-prezesie-ojcze-
dyrektorze.
Piotr szarpn j gwatownie.
Zwariowaa?
Czekaj, zaraz przyjdzie. Nie rb scen.
Moga mnie uprzedzi. piewasz mi ca drog rockowe kawaki, a dopiero teraz
Przerwa, bo przed chat wyszed mczyzna w jego wieku o twarzy liska. Chuderlawy,
w koszuli bez konierzyka, zapinanej po chopsku na trzy guziki, dalej rozkloszowanej
i puszczonej luno na spodnie. W pasie mia przewizany wojskowy sweter z pagonami.
Na nosie okulary, a w rku samodziaow torb, z ktrej wystawaa butelka mleka.
Piotr Bondaruk? Otrzepa spodnie z trocin i mrwek. Musia siedzie na zbutwiaym
pieku, kiedy na nich czeka. Prawdopodobnie te sysza cz rozmowy. Wycign
mikk do na powitanie. A moe powinienem raczej mwi do pana Piotrze
Stanisawowiczu Gaczyski? Nie zastanawiao pana, dlaczego Aniela, a tym bardziej
ojciec Staszek, i potem, rzecz jasna, pan nosilicie panieskie nazwisko przyszywanej
ciotki z Kresw Anastazji Bondy? Mona powiedzie, obcej wam osoby. Bondaruk jest
ukraisk wariacj na temat tego nazwiska. Niczym wicej ni pseudonim, ksywa,
uywajc nomenklatury wiziennej, -uk za tylko identyfikacj etniczn.
Piotr pozosta powany, cho arysa umiechaa si z triumfem, a lisek zwietrzy ju
wida gruby plik gotwki, bo a pokrania z zadowolenia. Bondaruk myla szybko: ile
zada, w jakiej walucie i jak dugo bdzie go szantaowa. Do mierci? A potem zerkn
na arys i przeleciao mu przez gow, e ta gupia g pewnie myli, e chodzi o ide.
Jest pan tutaj sam? zapyta Piotr najuprzejmiej, jak tylko zdoa w tej sytuacji.
Samiuteki jak palec. Weremiuk kiwn gow. Ale jeli nie wrc, kolega
komendant z Bielska wie, gdzie mnie szuka. I z kim byem umwiony.
Piotr ktem oka dostrzeg tejcy umiech na twarzy Szafranwny.
Pan pokae ten skarb zada Piotr.
 Weremiuk pogrzeba w torbie, wyj kolorow reklamwk, a z niej zawinitko
w czarnej szmacie, ktra kiedy musiaa by wyszywan makatk z pobonym cytatem.
Wida byo teraz tylko litery cyrylicy. Germanista odpakowa. Ich oczom ukaza si plik
starych dokumentw.
Przed mierci Marczuk prosi mnie o jedno. By to trafio do wiadomoci publicznej.
Nienawidzi Polakw. A dokadniej katolikw.
To tak jak pan? Piotr si umiechn. Rozejrza si. Wyazi.
arysa krzykna. Piotr uciszy j gestem.
No ju! krzykn goniej.
Podnis rce. Odpowiedziaa mu cisza. Lisek Weremiuk nadal si umiecha.
Spokojnie, Bondaruk powiedzia. Jestem po twojej stronie, jeli ty jeste po
naszej. I tak ma pozosta.
Piotr wycign rk po dokumenty. Weremiuk natychmiast je zawin i schowa szmat
do torby. Wskaza kobiet.
Chcesz wiedzie, gdzie spoczywa twj dziadek?
Kobieta skina gow.
I ja tego chc, jak niczego na wiecie zapewni lisek, a potem zwrci si do Piotra:
Kacapie, czas ujawni miejsce strace wozakw. Do ju milczenia.
Piotr usiad na pieku. Spojrza na arys i Krzysztofa. Westchn ciko. A potem
pokrci gow zrezygnowany.
Przecie ludzie wiedz mrukn. Nie odkrywa pan adnej tajemnicy.
Lisek zmarkotnia.
Jak to wiedz? Kto wie?
Wszyscy wiedz. Nikomu nie zaley na ujawnianiu tego grobu. Po co si pan
mieszasz? Pan nietutejszy?
Germanista nie odpowiedzia. To jednak wystarczyo Bondarukowi.
To twj obowizek, Lachu zapali si. Ciy na tobie odpowiedzialno. Przez
lata udajesz owc w wilczej skrze. Podwiadomie spacasz dug za grzechy ojca.
On ma racj wtrcia si arysa. Ciebie posuchaj. Spoeczno, wadze. Kto
musi zacz mwi.
Piotr jej nie sucha.
Jest pan Don Kichotem albo zwykym gupcem. Nard nie chce wiedzie. Ani polski,
ani biaoruski. Wracaj pan w swoje strony. Gdzie mieszkasz? lsk czy Warszawa? A moe
Maopolska? Tam wiele rodzin wyjechao. S dzi czystej krwi Polakami.
 Ale germanista ju nie sucha.
To pan tak uwaa zaperzy si. Ludzie chc wiedzie. Trwaj prace nad
utworzeniem specjalnego instytutu. Tam znajd si wszystkie materiay, kompletne
archiwum zbrodni przeciwko narodowi polskiemu. Caa nasza pami: chlubna
i wstydliwa. Pokolenia bd wiedzie i kady bdzie mg do nich zajrze.
Co za bzdury! Piotr machn rk. Co byo, mino. Niech si pan rozejrzy. Forsa
ma dla ludzi znaczenie. Nie potrzebuj dowodw krzywdy ani rozjtrzania ran. Niech pan
si przejdzie po tutejszych wioskach. Ostatni yjcy milcz, a ich dzieci nic nie wiedz.
I dlatego s bezpieczni. A pana oficjele bd mnie broni do ostatka. Bo to ja ich
wszystkich umieciem na tych stanowiskach.
Kogo? zdziwi si Weremiuk.
Starost, burmistrza, komendanta policji, dyrektora liceum biaoruskiego, nawet
dyrektora domu kultury. Biznesmenw nie zlicz. Dostali mienie pozakadowe, niektrym
poyczyem pienidze. Do dzi spacaj te dugi. I aden nie bdzie mia interesu ksa
rki, ktra ich wykarmia.
Do czasu mrukn Weremiuk. Wszystko do czasu.
Urzdnicy te rusz na ciebie z bagnetem. Tylko poka im, co masz na wdce. yka ci
si urwie i pjdziesz pod wod. Za gruba ryba.
Piotr powoli wycign rk po dokumenty. Tym razem otrzyma zawinitko.
Odpakowa i zacz czyta nazwiska. Byo ich siedem.
To nie wszystkie powiedzia. Wozakw byo pidziesiciu. Ludzie z Pucha panu
nie powiedzieli? Trzyma pan w rku wycznie kart przetargow Rady.
Jakiej znw Rady? arysa si odwrcia. Pierwsza odwaya si spyta, cho
Weremiuk take z trudem ukrywa konfuzj. Czy to znaczy, e wszyscy wodarze miasta s
potomkami pomordowanych?
Ci, ktrzy zachowali milczenie i zostali tutaj. Ci, ktrzy odcili si, ktrym to nie
pasowao, wyjechali albo nie yj.
Nie yj?
I tak bywao przyzna Piotr. Potrzyma dokumenty wozakw w rku, a potem odda
je Weremiukowi. By wyranie zawiedziony. Forsa, mwiem ju. Ludzie maj do
biedy. Kapitalizm da im moliwo wzbogacenia si, a dobre auto, chata z centralnym
ogrzewaniem i staa praca rekompensuj im niedostatki moralne. Nikogo nie obchodz
jakie nacjonalizmy. Rnice narodowociowe modzi maj w dupie. Ekumenizm,
tolerancja. Wystarczy poczyta slogany wyborcze.
Nie ma czego takiego jak rada sprawiedliwych walczy jeszcze Weremiuk. To nie
western.
 Piotr umiechn si.
A kto rzdzi w tym regionie? Kim jest starosta? Burmistrz? Kto go tam usadzi? Jeste
pewien, kacapie, e komendant z Bielska nie zastawi ju puapki na ciebie? Trzymasz
w rku adunek wybuchowy, a nie znasz si na pirotechnice. Masz dzieci, on, dalszych
krewnych. Nie al ci ich? Bury te nie by morderc. Wykonywa tylko rozkazy.
Z tym si nie zgodz.
Piotr unis donie w gecie poddania si.
To sprawa dyskusyjna. Nie ma zwizku.
Ale ma! krzykn Weremiuk. Kluczowy.
Waha si chwil, czy toczy dalej dyskusj, ale w kocu tylko schowa pakunek do
torby.
Ja nie chc pienidzy, lecz prawdy. Skoni si arysie i Piotrowi. Doprowadz
do ujawnienia tej mogiy. Jeszcze si zobaczymy.
Nie sdz mrukn Piotr i krzykn: Niech pan uwaa na siebie. Dobrze radz.
Zostali sami. Piotr ukry twarz w doniach.
Ot, i majesz swaju wajnu. Zadowolona?
Tydzie pniej arysa wpada do biura prezesa New Forest Hajnwka zapakana
i czerwona z wciekoci. Piotr siedzia za biurkiem otoczony nagrodami, jakie zakad
zdoby w PRL-u, a potem w raczkujcym kapitalizmie. Statuetki i dyplomy nie wzbudzay
jednak takiego respektu jak gowa ubra naturalnej wielkoci, w ktr teraz wpatrywa si
gruby, ysy facet. Zajmowa chybotliwe krzeso naprzeciwko biurka prezesa. Po obu
stronach siedziska zwisay jego potne polady. Wyglda jak na dziecinnym krzeseku
w przedszkolu, tyle e to nie by mapi gaj, a on nie chodzi ju do starszakw.
Mog na swko? rzucia arysa nieuprzejmie. Kolorowa sukienka zawirowaa,
odsaniajc podwizki. Natychmiast j spacyfikowaa. To pilne.
Pan Wodzimierz streszcza mi wanie tajniki kreatywnej ksigowoci, duszko
odpar najspokojniej na wiecie Piotr. Przyklei do twarzy sympatyczny umiech,
przeznaczony na comiesiczne wizyty w szkoach i urzdach, kiedy to bawi si
w mecenasa kultury i dobroczyc sierocicw. Zarobimy na tym krocie, a pan
Wodzimierz pobierze solidn prowizj. Troch nam na tym zaley. P godziny, nie
wicej. Czy tak? zwrci si do zapasionego ksigowego, a ten skwapliwie pokiwa
gow i zaraz zmierzy kobiet akomym spojrzeniem znad okularw.
Musz z tob pomwi w tym momencie! arysa si upara.
Ton jej gosu rozbawi Piotra. Wyobraa sobie, e zaraz tupnie nog jak rozkapryszona
dzierlatka.
Inaczej bd mwia przy tym wieprzu.
Ksigowy a si zapowietrzy.
Panie Wodzimierzu zwrci si Piotr do pracownika. Prosz zej do stowki,
poywi si na koszt firmy. Wezw pana przez sekretark. Kobiety, pan rozumie, kochaj
robi sceny. Prosz wybaczy mojej narzeczonej. To cudzoziemka. Gorca krew, ze
wschodu, szybko si burzy. Pozwol sobie oszczdzi panu tych atrakcji.
Mczyzna zacz popiesznie zbiera dokumenty, ale wypaday mu z rk ze
zdenerwowania. By wyranie wzburzony. Jednak respekt i relacja subowa, w jakiej si
znajdowa, nie pozwalay mu na odcicie si za t potwarz.
Pan wybaczy poprosi Piotr raz jeszcze i gestem nakaza pozostawi wszystkie
dokumenty w tym stanie, w jakim byy do niedawna. Wkrtce bdziemy mogli
kontynuowa.
Kiedy drzwi trzasny, Piotr wskaza arysie skrzane siedzisko, ale zaja krzeso
wygrzane przez ksigowego, by by bliej jego twarzy.
On nie yje wysyczaa. Ce mu zrobi?
Komu? szczerze zadziwi si Piotr.
Weremiuk. Dzi w szkole dzieci dostay informacj, e bd mieli nowego
nauczyciela. Na razie wychowawstwo przej Anatol Pires, pierwszy dyrektor liceja.
Pono od razu zwolni uczniw do domu.
Ausgezeichnet mrukn Piotr i zamyli si. To pewnie bachory si ciesz.
Pogrzeb ma by pojutrze. Najpierw sekcja, ale na miecie ju huczy, e sam
poczepisia. Pono dosta wypowiedzenie dyscyplinarne, a tydzie temu zwolnili
z chemicznej jego on. Zostali bez rodkw do ycia. Od miesica nikt nie chcia go
zatrudni. Nawet na ciecia w tartaku. Wiesz co o tym?
Piotr upi yk zimnej herbaty. Kiedy odstawia szklank na spodek, rozla kilka kropel na
dokumenty ksigowego. Wytar je rkawem.
I?
Sam nie poczepisia! Wymierzya w Piotra wskazujcy palec. I ty za tym stoisz.
Odwrci twarz do okna.
Gupia.
Tak, byam gupia. Byam gupia, e ci zaufaam. Wstaa. Wracam do kraju.
Zmarszczy brwi, potar zaczerwienione powieki.
Jak sobie chcesz.
Zatrzymaa si. Zmruya oczy, zgarbia si, przyja pozycj boksersk. Musia
przyzna, e wygldaa bardziej ni pontnie.
Nie zatrzymujesz mnie?
Niczego ci nie obiecywaem.
Wanie. Do godnych bajek ci byam potrzebna. Do przyjemnoci.
Nie narzekaa odparowa, ale nie suchaa.
A teraz, kiedy nie mam dokd pj znw zacza zaciga. Nie znosi, kiedy go
braa na lito. Wyranie sycha byo w jej gosie wschodni zapiew. Przecie tam, na
Biaorusi, jestem spalona.
Prawie pakaa. Z trudem si hamowaa.
Ciebie tam nikt nie chce, ary szepn z politowaniem. Podszed i przycign j
do siebie, uywajc efektu zaskoczenia i siy. Prbowaa go odepchn, ale trzyma j
mocno, jak w kleszczach. Jego donie wbijay si w jej wte ramiona. Wiedzia, e bdzie
miaa siniaki. atwo si pojawiay na jej alabastrowej skrze. Przemawia prawie czule,
cho tre wypowiedzi temu przeczya: Nikt ci, duszko, nie szuka. Ani nie potrzebuje.
Ty nikomu nie jeste ju wygodna. Ani tam, a teraz tutaj. Gdziekolwiek pjdziesz, szukasz
guza. Sama woasz burz i dziwisz si, e zaczyna grzmie. A to tylko zwyky piorun. Na
razie bardzo daleko od ciebie. Mwiem ci, nie mieszaj si. Zostaw, niech inni kopi si
z koniem. Fundacja to mrzonka, oboje to wiemy. Jeli odejdziesz, zginiesz. A chopcu dom
trzeba zapewni. To takie dobre dziecko, ten Fionik.
Przestaa si opiera. Kiedy tylko poczu, jak wiotczeje, poddaje mu si, poluzowa
chwyt.
Kim ty w ogle jeste?
Synem zdrajcy i szpicla zbrodniarzy wojennych potwierdzi. Morderc, jeli tak ci
bdzie atwiej y, te. Wielokrotnym. Tego chciaa?
Z jej oczu natychmiast popyny zy. Nie uwierzya mu. Zdziwi si.
Pokochaam ci za odwag. Pooyam na szali swoje ycie, honor, dobre imi. A ty
mnie odrzucasz. Nawet mnie porzdnie nie zerne. Nie podobam ci si czy jak?
Odwrci si.
Nie mieszaj seksualnoci z mioci, bo to s dwa odrbne tematy.
Co ty mwisz?
Z wikszoci ludzi, ktrych kochaem i kocham, nie miaem relacji seksualnej,
i odwrotnie. Seks nie zawsze wie si z mioci. Powiedziabym, e dzieje si to
niezwykle rzadko.
A wic jednak mnie kochasz?
Zawaha si.
Lubi ci odpar po chwili. Ufam, opiekuj si, troszcz jak o on. To mao?
Znw zacza si wi. Nie takiej odpowiedzi oczekiwaa.
Doprowadz do odkrycia tej mogiy zapewnia gniewnie.
Weremiuk te tak gada. Skrcili go o gow.
Mnie uda si to ujawni zaperzya si arysa i poprosia: Gdyby mi tylko troch
pomg. Odrobin. Jedna z mieszkanek tych wsi, bodaje Zaleszany, prowadzia sekretne
zapiski na podstawie rozmw z wujem i ojcem. Weremiuk je mia. Teraz pewnie poszy
z dymem. Ale znajd j i zmusz do mwienia.
Przesta! Zatka jej usta doni. Tym razem si wyrwaa.
Skoro tak, sama to zrobi. Nie powstrzymasz mnie.
Machn tylko rk.
Mieszczanka si nudzi. Zajmij si porzdn, cik robot. Przejdzie ci ochota na
wojowanie. Nie zajaby si eksportem naszych mebli na rynki zachodnie? Nikt tutaj tak
dobrze nie zna angielskiego. Co ty na to, moja pikna, moda i wyksztacona kochaneczko?
Zadaa mu cios bez ostrzeenia. Otwarta do zatrzymaa si na jego uchwie. Chwyci
to miejsce, roztar. Ona za bya przeraona tym, co wanie zrobia.
Rozumiem, e propozycja przyjta szepn.
 Pod warunkiem e pomoesz ujawni prawd. Dla ojczyzny, dla pamici narodowej.
Robisz to dla siebie rzuci wzgardliwie. Potrzebujesz si na kim zemci. Za
nieudane ycie, utracon modo. Bo tak. Nie moesz na mu, bo paparuch zrobi dziecko
i si go wypar, a teraz jest za daleko i nic go nie obchodzi twoja wcieklizna, wic
szukasz odwetu na wrogach wydumanej ojczyzny. Ale to twoja osobista wajna. Wajna,
w ktrej bdziesz miaa pobiedu.
Wyprowadzam si przerwaa mu. Byle tylko si uciszy. Krzyczaa: Nie chcesz ze
mn y, to nie. Nie bd ebraa o mio.
To dziaa w obie strony. Radzibym si zastanowi.
Jedziemy zarzdzia. Chc odda cze pomordowanym.
Umiechn si i pokrci gow z niedowierzaniem.
Nic nie rozumiesz. Lepiej nie wiedzie. Moesz sysze, podejrzewa, skada
poszlaki do kupy, ale nie wolno ci zobaczy. Tak jak z yeti. To, czego oczy nie widz, sercu
nie al. Ta wiedza kosztuje i obcia. Dalej chcesz si bawi dynamitem? Tego chytrusa
kosztowao to ycie.
Mwie, e nie masz z tym nic wsplnego.
Bo nie mam. Czowieczek zadar z besti, a nie mia ora, by si jej przeciwstawi,
kiedy zadaa krwi. Nawet ja nie wchodz do labiryntu. Dopki Minotaur jest w twierdzy,
wszyscy s bezpieczni.
Wszyscy?
Pokolenie naszych ojcw pragnie zapomnie, doy w spokoju swoich dni. My si
boimy. Naszych dzieci to nie interesuje. Moe nasze wnuki odczuj potrzeb rekonstrukcji
tosamoci narodowej. Bd wtedy dziadkiem i bdzie mi ju wszystko jedno. Wtedy
przyjdzie czas na ujawnianie danych, pomst i wybaczanie. Dzielenie grub kresk, marsze
i transparenty. Kiedy winni pomr, a niewinni dokonaj bezkrwawej pomsty, speni si
twoje marzenie. wiat znw bdzie oczyszczony. Teraz nie. Taka jest kolej rzeczy.
Co ty mwisz?
Mwi, e jeli zaczniesz kopa, staniesz z besti twarz w twarz. Sama. Saba. Bez
sojusznikw. Bez kryszy. Ja nie wystarcz, by ci ochroni. Nie dlatego, e nie chc, bo
bd prbowa. Moesz na mnie liczy. Dlatego poka ci to miejsce. Jeli chcesz, jeste
zdecydowana, chodmy. Nie musisz psu krwi mieszkacom tych wiosek. Naraa ich
i siebie.
Patrzya na niego z mioci i oddaniem, a potem rzucia mu si w objcia.
A jeli co mi si stanie, zaopiekujesz si Fionikiem.
Do koca moich dni. Pogaska j po gowie. Oddam za niego ycie, jeli bdzie
trzeba. Wos mu z gowy nie spadnie. Chleba, kiebasy i miodu mu nie zbraknie. To ci mog
obieca. Wajna go nie dotknie. On nie bdzie chcia pamita.
Ale ja chc! Rozpakaa si. Chc pochowa dziadka.
Jance Szafranowi ju wszystko jedno. Wzi j za rk. Zacznij dla mnie
pracowa.
Skina gow na zgod. Ucieszy si. Wiedzia, e bdzie wojowaa dla niego. Razem
wygraj niejedn bitw. W susznej sprawie, ktra nigdy si dewaluuje: majtek.
Masz te dokumenty? zapytaa niemiao. Chc zobaczy, czy on tam jest. Czy ley
w tym grobie koo Pucha Starych.
Piotr si zaspi. Wiedzia ju, e jej nie ocali. T dziewczyn cigno w kopoty,
odkd si urodzia. Zawsze wybieraa le. Nawet jeli miaa dziesi drg, sza t
najbardziej krt. Chcia jej powiedzie: Uciekaj. Znajd sobie kogo. Zapomnij o mnie,
ale rzek co zupenie innego:
Niestety nie. To jedyna zagadka, ktra mnie teraz interesuje. Ten, kto ma skarb Maej
Biaorusi, rozdaje dzi karty w miecie. Dabym poow majtku za t wiedz. Ale
wkrtce prawda wyjdzie na jaw. Dowiemy si tego, jak tylko poleje si krew.
 Hajnwka, 2014

Krew polaa si z nosa Romanowskiej, kiedy pochylia si, by podnie i wstawi do

samochodu ostatni karton, wyniesiony w nocy z mieszkania, w ktrym stacjonowaa
profilerka. Komendantka wiedziaa, e to z przemczenia. Zawsze potrzebowaa wicej
snu ni przecitny czowiek dziewiciu, czasem dziesiciu godzin. Uwaaa take, e trzy
s, a wic sen, seks i spokj ducha, s gwarancj zachowania pikna i skuteczniej
powstrzymuj proces starzenia ni najdrosze zabiegi kosmetyczne. Teraz, odkd
w miasteczku zaczy dzia si te wszystkie rzeczy, sypiaa maksymalnie cztery godziny.
Dzi te nie wygldao na to, e bdzie moga odpocz duej. Szykowaa si raczej
pracowita nocka. Doman wyjecha na rogatki miasta i holowa ju Huberta Meyera,
psychologa z Katowic, ktry bdzi po kresowych drogach od ponad dwch godzin.
Bya dzi rano w piwnicy na Pisudskiego i zabraa dokumentacj wszystkich spraw do
baganika. Dopiero wtedy zauwaya, e Baej omykowo zabra z domu ciotki jaki
obraz. Musia zawieruszy si ze szpargaami. Krystyna miaa go ju wrzuci na tylne
siedzenie i od razu odwie do mieszkania, zanim wejd technicy, ale z ciekawoci
odwrcia blejtram i zbaraniaa.
Obraz przedstawia Zausk. To bya profilerka sprzed piciu, moe dziesiciu lat.
Krystyna nie miaa jednak wtpliwoci. W dolnym rogu dostrzega monogram u
i dedykacj: Dla Mileny, na 29. Drcymi domi pooya wizerunek profilerki na
masce i zastanowia si, czy faktycznie susznie bronia przed wszystkimi tej kobiety. Fakt,
e odkd pojawia si w miecie, zbieraa same punkty karne. ledczy brali pod uwag, e
jej celem nie byo wcale rozwikanie sprawy, lecz jej utrudnianie. Wiedz kryminalistyczn
miaa, dopucili j do czci materiaw. I trzeba przyzna, e udawao jej si to
znakomicie. Takiego kogla-mogla Romanowska nie widziaa nawet u Finchera.
Do wczoraj Zauska miaa jeszcze jednego sojusznika j. Nie dalej jak na dzisiejszej
odprawie przekonywaa, e kobieta jest po prostu nieudolna. Ale teraz Krystyna poczua
dreszcz niepokoju, ktry powoli zamienia si w paraliujcy strach. Przemkno jej przez
gow, e profilerka nie zjawia si w tym miecie przypadkowo, zbyt wiele poszlak na to
wskazywao. Nie byo te pewnoci, e jej opowiastki o nienawici do ukasza Polaka nie
s wycznie zason dymn, a tak naprawd kobieta wci jest w nim zakochana. Nie
zrobia waciwie nic, by go odnale, cho znaa go lepiej ni ktokolwiek z tego rejonu.
Ale jeli faktycznie Sasza przyjechaa, by uwolni Polaka i pomc mu w ucieczce, wszyscy
za to bekn.
Co gorsza, Romanowska wyrazia zgod, by da obcej kobiecie akta. Liczya, e jest
tylko niesubordynowana, e to klasyczny detektyw buntownik, ale wida si mylia. Jej
porczyciel Robert Duchnowski nie dojecha. Nie dotrzyma te sowa i nie przywiz
Bondaruka z Gdaska. Nikt ze ledczych do tej pory nie ma pojcia, w jakim celu Piotr si
tam uda. Pluli sobie w brod, e od razu nie zatrzymali go do odwoania. Przynajmniej
w papierach byoby czysto. Ale przecie nawet prokuratorka stwierdzia, e nie maj
adnych podstaw.
Prezes New Forest Hajnwka milczy o tym jak gaz. Dzi rano sam zgosi si na
komend. Odmwi zoenia zezna, cho potwierdzi, e osobicie dostarczy obie czaszki
w miejsca, z ktrych zabezpieczya je policja. Po co? Nie ujawni. Skd Zauska o tym
wiedziaa? Czy rozmawiali? Nie zaprzeczy. Ale to przecie ona pierwsza wysnua tak
hipotez. Bondaruk nie powiedzia wicej nawet sowa. Wzi adwokata i grzecznie
poprosi, by go zaobrczkowa. Tylko ze wzgldu na jego pozycj, a waciwie telefon od
starosty Adama Gawa, wyznaczono kaucj i wyszed z komendy pod eskort JahJahy.
Obieca by do dyspozycji na kade wezwanie ledczych. Pono nie stawi si dzi
w pracy. Zabarykadowa w domu. Telefonw nie odbiera. Jego gosposia zapewnia, e pan
Piotr nigdzie nie pojedzie, gdy nie goli si, pije i chodzi w piamie. Kontakt waciwie
ma z nim wycznie JahJah. O co tu, do jasnej ciasnej, chodzi?
Romanowska zdecydowaa, e nie moe ju duej chroni gdaszczanki. Dlatego te
poprosia, by technicy zbadali jej lokal. Teraz musiaa ju uwaa na kady trop, a kobiet
jak najszybciej odsun od dochodzenia, zanim bdzie za pno i przyjdzie jej zapaci za
naiwno swoim niepewnym stanowiskiem. Zamierzaa pokaza Domanowi malunek
i wsplnie si naradzi, co dalej. Gdyby zasza taka potrzeba, miaa w biurku do
dokumentw, by kobiet zatrzyma na doku i zrzuci na ni win za bdy w dochodzeniu.
Na pocztek wystarczy nielegalne posiadanie broni. Komendantka nie zamierzaa ju duej
zwleka. Odkurzya wypenione kwity i aowaa tylko, e oddaa Zauskiej berett. To
bya najgupsza rzecz, jak zrobia. Bez dwch zda. A i bez tego miaa wystarczajco
swoich kopotw.
Usiada za kierownic i wczya Radio Racyja. Dawali jakie folklorystyczne
przypiewki, a zaraz potem rockowe ballady w jzyku bakw JahJahy. Pewnie trwa
koncert ycze. W przerwie ukasz Stepaniuk zapowiedzia swj autorski program,
ktrego gociem bdzie dokumentalista Jerzy Kalina, autor filmu Siewca, o Doroteuszu
Fioniku, ktry we wsi Studziwody zaoy Muzeum Maej Ojczyzny. Romanowska bardzo
lubia audycje spoeczno-kulturalne Stepaniuka, ale o aktywistach biaoruskich ani
folklorze czy wyszoci wiary prawosawnej nad katolick nie miaa siy teraz sucha.
Przez ostatnie lata maestwa nieustannie kcili si o to z JahJah. Zarzuca jej rasizm,
gdy mwia, e biaoruska cepelia czyni szkod tej kulturze. Nie tylko babcie w strojach
ludowych i popw powinni Biaorusini pokazywa w Biesacie, jedynej niepodlegej
telewizji tego narodu, lecz mwi o zwykych, normalnych sprawach. To tak jak
z mniejszoci seksualn. Geje uczestniczcy w paradzie z rowymi pirkami w tyku
przynosili wstyd take zdeklarowanym homoseksualistom, ktrzy nie epatowali swoj
seksualnoci i nie wychodzili z transparentami. yli jak inni, nie afiszujc si, z kim
dziel oe, bo to sprawa prywatna. Do JahJahy ten argument nie trafia. Strzeli focha,
a potem obrazi si na ni miertelnie za porwnanie sytuacji jego narodu do gejw. Kiedy
na dodatek zarzucia mu, e ma gdzie ciemiony przez Polakw biaoruski nard i jego
martyrologiczne opowieci o pokrzywie, liciach i zorzach nad kami, zaproponowa
separacj. Potem byo tylko gorzej. Na rozprawy rozwodowe si nie stawia, wic dolaa
oliwy do ognia. Kiedy ktrego dnia spotkali si w pracy, nie moga si powstrzyma od
komentarza:
Rzyga mi si chce, kiedy w nasz zwizek mieszasz nacjonalizmy i znw cofasz si do
dziewitnastego wieku, zamiast spojrze na swoj narodowo z perspektywy kosmopolity.
Wtedy wreszcie przyszed do sdu i zgodzi si na rozwd za porozumieniem stron,
cho kiedy wychodzili, wyzna jej, e wci j kocha. Odpara, e mio wszystko
wybacza, i posza, bo czua, e si rozpacze. Potem rozmawiali ju tylko subowo, ale
i wtedy JahJah wyciga sprawy narodowociowe.
Nie ma czego takiego jak czysta krew przekonywaa byego ma. Gdyby sign
do korzeni ktregokolwiek z twoich przodkw, okazaoby si, e pynie w twoich yach
krew wielu nacji. Jestemy wielokulturowi.
I zaraz dodawaa, e gdyby Biaorusini na Biaorusi chcieli, mieliby demokracj. Wida
Biaorusini w Polsce chc by witsi od papiea, a raczej Jezusa. Kiedy wic teraz
w radiu usyszaa charakterystyczny dwik akordeonu, a chr Reczaka zacz zawodzi
o rzeczce, ktra nigdy nie wyjdzie za m, ze zoci zmienia kana. Za bardzo jej to
przypominao indoktrynacj z czasw maestwa.
Radio Zet podawao wanie newsa o poszukiwaniu listem goczym ukasza Polaka,
przezwanego ju przez media copycatem Czerwonego Pajka. Potem wrzucono
minireporta i relacj na ywo z miasteczka, ktre upodoba sobie ludojad. Dotarli nawet
do szpitala, gdzie leaa nieprzytomna po ataku Kinga Kosiek, kelnerka z pizzerii Siciliana.
Wszyscy liczyli, e dziewczyna przebudzi si ze piczki pooperacyjnej, rozpozna
przeladowc i zoy zeznania. Pod szpitalem koczowa sztab dziennikarzy
z oglnopolskich mediw, ktre z braku lepszej sensacji straszyy Polakw grasujcym na
Podlasiu kanibalem. Podstaw do tej hipotezy by atak na mod kelnerk. Sprawca
dosownie wgryz si kobiecie w rami. ledczy mieli jego DNA, lad ugryzienia oraz
wiele innych ladw, ktre z pewnoci pozwol go zidentyfikowa. Na razie jednak, cho
na nogi postawiono wszystkie policyjne, wojskowe i ochotnicze suby, bezskutecznie.
Doek peen by podejrzanych, bo miejscowi donosili jeden na drugiego, ale aden
z zatrzymanych nie pasowa ksztatem uzbienia.
Romanowska obawiaa si, e w tym galimatiasie uda si zbrodniarzowi zbiec z rejonu.
Z pewnoci nie by to jednak ukasz Polak. Wyeliminowali go ju na samym pocztku.
Nie powiedzieli tego jeszcze dziennikarzom, bo wyszoby na jaw, e hajnowska policja
nierozwizanych spraw ma ju cay worek, a aktu oskarenia adnego. I jak zwykle im
mniej ujawniali danych, tym ludzie wicej sobie dopowiadali. Plotka urosa do
niebotycznych rozmiarw. Mwiono, e ludojad chcia pore Biaorusink ywcem.
Pojawiy si spekulacje dotyczce konfliktw narodowociowych. Przypomniano swastyki
na murach i awantur o Romualda Rajsa Burego, jednego z onierzy niezomnych.
Romanowska wiedziaa, e ludzie prbowali tak oswoi swj strach. Bya take pewna, e
to bdzie eskalowao do czasu, a zapi zwyrodnialca. Sama ju nie wiedziaa, ilu
przestpcw tak naprawd szukaj. Czy to jest jeden zboczeniec, czy moe zorganizowany
oddzia?
Kinga Kosiek cieszya si doskona opini, bya lubiana. Praktycznie nie miaa
wrogw. Dlatego bardzo powanie rozwaano motyw ideologiczny. Bya w Bractwie
Prawosawnym. Braa udzia w obrzdach przed weselem Bondaruka. Naleaa do
Zwizku Biaorusinw Polskich, a jako studentka dziaaa aktywnie na rzecz biaoruskich
narodowcw. Widziano j z poszukiwan Iwon Bejnar, zanim ta zostaa uprowadzona,
i wygldao na to, e dziewczta s w dobrej komitywie. ledczy nie mogli wykluczy, e
wiedziaa co o uprowadzeniu panny modej i dlatego zostaa zaatakowana. Polskich
nacjonalistw przewietlili ju na wylot, ale byo jasne z gry, e jeden drugiemu da alibi.
Tak te si stao. Swj kry swego i ledczy nie byli w stanie przebi si przez mur
milczenia. Tutaj te niewiele mogli zdziaa.
Tymczasem miejscowi powtarzali bzdury o tym, e od lat w Hajnwce giny mode
kobiety. Dziennikarz z radia natychmiast wysnu prosty wniosek, e potwr
najprawdopodobniej je poera i dlatego nie odnaleziono cia. W tle tej podkrconej
relacji puszczono muzyk z horroru. Romanowska ju widziaa min rzecznika prasowego
biaostockiej komendy, ktry przej dla ich dobra kontakty z mediami. Jak wida, nie
radzi sobie lepiej ni ich Irena Kuptel, ktra przynajmniej znaa tutejsze media
i wiedziaa, co i komu mona ujawni. Tymczasem Polacy z innych rejonw kraju wprost
oszaleli na punkcie podlaskiego Lectera. Na Fejsbuku kryy acuszki wsparcia dla
Czerwonego Pajka, ktrego yciorys wykopano natychmiast jak spod ziemi. Prace
ukasza za, byego kochanka Zauskiej, osigay w galeriach zawrotne kwoty.
A przystojnego podejrzanego poszukiwa cay darling.pl.
Romanowska miaa ju wyczy radio, ale zawahaa si, bo dziennikarz, nie potrafic
powstrzyma si od miechu, odczyta limeryk, ktry od wczoraj kry w sieci.

By raz pewien ludojad z Hajnwki,

Ktry stale poda wawki.
Gdy podano mu trupa,
Westchn tylko: Znw dupa
pamitajcie, e wol je nwki!.

Siedemdziesit tysicy lajkw! wykrzykn redaktor, koczc relacj spod

hajnowskiego szpitala. I tak oto puszczaskie miasteczko doczekao si chway i sawy.
 Romanowska z niesmakiem wyczya radio i zaparkowaa pod komend.
Na schodkach wejciowych do budynku czekaa na ni Sasza. W rku miaa swj
oblepiony dziecinnymi naklejkami laptop i plik kartek, ktre wrczya komendantce zamiast
powitania. Krystyna z trudem wykrzesaa z siebie odrobin zainteresowania.
Odprawa bya rano. Spnia si osiem godzin mrukna i obejrzaa si, czy na
tylnym siedzeniu auta nie zostawia adnej z rzeczy, ktre Sasza mogaby rozpozna.
Liczya, e kobieta jeszcze nie wie, e wyeliminowali j z dochodzenia.
Musiaam odzyska dane. Wskazaa na laptop. Wasz czowiek si spisa.
Przeczytaj teraz.
Romanowska nie bya askawa speni proby profilerki. Wzia jednak dokument
i wcisna go pod pach, a potem bez sowa podesza do dyurki, przyoya do bramki
kart magnetyczn i wesza do luzy. Sasza sza krok w krok za ni. Kiedy bramka
zatrzasna si tu przed stopami profilerki, spojrzaa z wyrzutem na dyurnego. Zarwno
on, jak i Romanowska nie spojrzeli Zauskiej w oczy.
Prosz tylko, by zerkna powtrzya Zauska. Siedziaam nad tym cay dzisiejszy
dzie.
Nie omieszkam w wolnej chwili obiecaa niezbyt wiarygodnie Romanowska
i popiesznie znikna za szklanymi drzwiami komendy.
Sasza posmutniaa. Bya ju pewna, e jej opinia nie zostanie wzita pod uwag
w ledztwie. Wysza przed budynek i przymknwszy oczy, wystawia twarz do soca, by
cho na chwil oderwa si od sprawy. Usyszaa pisk opon, a potem z terenowego
samochodu wysiad leciwy mczyzna w okularach. Obszed auto, wyj z niego skrzan
teczk i kartonowy rulon przewizany gumk recepturk. Ruszy do dyurki. Sasza przez
chwil si zastanawiaa, czy to jest wanie ten synny Meyer, ale nie wyglda na
policjanta. W pobliu nie byo te Domana. Jak na dziennikarza mczyzna mia zbyt
inteligentne spojrzenie. Poza tym brakowao mu tej niezdrowej pewnoci siebie, jaka
cechuje ludzi mediw.
Zdya wypali papierosa, kiedy facet odbi si od oficera dyurnego, jak wczeniej
ona sama, i stan obok niej u szczytu schodkw. Min mia zbola. Na jego twarzy
widziaa zawd. Nie mylia si przynajmniej poowicznie profilera by wpucili. Zrobio
jej si go al. Oboje znajdowali si chyba w podobnej sytuacji. Spojrzeli na siebie
i jednoczenie odwrcili gow. Spodobao jej si, e jest nieufny. Z ca pewnoci nie
by wic take reporterem. Gdyby by, zaraz staraby si co z niej wycign. By te
obcy, czua to podskrnie. Nie musiaa patrze na tablice rejestracyjne wozu. Nie mieszka
tu ani std nie pochodzi.
Pan z Warszawy?
To auto ony. Rzuci okiem na jej gips. Braa pani udzia w demonstracji?
 Nie wiem, o ktr pan pyta. Ostatnio duo si tu dzieje. Ale gdyby pan zamierza
wraca do stolicy, chtnie bym si zabraa. Mj samochd jest uszkodzony.
Wskazaa na niebieskie uno zapiecztowane na pobliskim parkingu. W tym momencie
z komendy wybieg kilkuosobowy oddzia funkcjonariuszy w mundurach bojowych.
Wsiedli do suki policyjnej. Odjechali na sygnale. Zaraz po nich wyszo jeszcze kilku
policjantw w cywilu, ktrych Sasza znaa z widzenia. Wyranie si pieszyli. Wrd nich
by syn Romanowskiej. Min Sasz bez sowa i wsiad do nieoznakowanego radiowozu.
Poza nim Sasza nie dostrzega funkcyjnych. Prawdopodobnie naradzali si. Moe Meyer
by ju w jednostce.
Tymczasem okularnik zorientowa si, e Sasza nie naley do policyjnej paczki.
Najwyraniej straci zainteresowanie jej osob. Znw przebywa w swoim wiecie. Wtedy
j olnio. To naukowiec. Przemkno jej, czy nie zadzwoni do profesora Abramsa.
Mam tu jeszcze kilka spraw do zaatwienia.
Poegna si i szybkim truchtem skierowa na parking. W jego wykonaniu by to
popiech anemika. Zanim wsiad, umieci rulon na tylnym siedzeniu, zdj marynark,
wywin j na lewo i pieczoowicie rozwiesi na wieszaku za siedzeniem, policyjne auta
znikny ju z zasigu wzroku. Okularnik wpatrywa si w pust ulic zdezorientowany.
Nie wie pani, gdzie jest tutejsza wiea cinie? krzykn do Saszy, bo poza ni na
Armii Krajowej nie byo ywego ducha.
Poka panu. Bez ceregieli zaja miejsce pasaera. Zajo jej to p minuty, wic
przybysz nie zdy zaprotestowa. Sasza umocia si i umiechna, e przynajmniej
wydostanie si z tej dziury. I tak nie miaa tutaj nic wicej do roboty. Skoro nie chc jej
pomocy, niech sami rozwi t spraw. Czym si pan zajmuje? spytaa, kiedy z wolna
rusza na wstecznym.
Poniewa wyglda na zszokowanego, a moe raczej obawia si, e zostanie
uprowadzony przez niezrwnowaon kobiet, wycigna do i przedstawia si.
Odetchn z ulg, kiedy usysza, e Zauska jest policyjnym ekspertem. Fakt, troch mu
skamaa. Jedno kamstwo w t czy tamt nie zmieniao to jej sytuacji. W odpowiedzi
poda jedn z wizytwek, ktre trzyma w nigdy nieuywanej popielniczce samochodowej.
Jego nazwisko profesor Anton Czubajs niewiele jej powiedziao. Profesor
najwyraniej czu si uraony.
Jestem psychoterapeut wyjani. Najlepszym na Podlasiu.
O! zdoaa wydusi co na ksztat respektu. Nie wyszo najlepiej. Postanowia
zaartowa, ale tylko bardziej pogorszya spraw. O ktrej wraca pan do kraju? Mam ju
dosy tych wycieczek za Bug.
Moe po poudniu? wymiga si od odpowiedzi. A moe troch tu zabawi.
Co pana tu sprowadza?
 Jestem najlepszym psychoterapeut na Podlasiu, gdy jedynym. Jedynym tutaj
propagatorem psychoanalizy Lacana. Zamia si chrapliwie i Sasza natychmiast
poaowaa, e wsiada z nim do auta. Nie bya teraz pewna, kto by bardziej
niezrwnowaony: ona czy pan Freud. Zwaszcza kiedy doda: Opracowaem autorsk
metod graficznego zapisu przekazw transgeneracyjnych w rodzinie, zwan potocznie
genogramem. To co podobnego do drzewa genealogicznego. Ilustruje zwizki i relacje
midzy krewnymi, ale skupia si na wizji ycia rodzinnego, jak dana osoba otrzymaa od
swojej rodziny, wskazujc prawdopodobne przyczyny jej aktualnej sytuacji yciowej.
Dosy przydatne narzdzie w psychoterapii. Zwaszcza w mojej autorskiej wersji,
wykazujcej, e historia to psychoanaliza i odwrotnie.
I kogo pan terapeutyzowa w ten sposb?
Pani wybaczy, nie mog ujawnia nazwisk pacjentw zapewni, ale zaraz doda
mrugajc okiem, a moe tylko powieka mu lataa: W wikszoci to osoby publiczne.
Tutaj wszystko jest publiczne, rozumiem przytakna Sasza, co bardzo rozbawio
profesora, wic podaa pierwsze nazwisko, ktre przyszo jej do gowy: Piotr Bondaruk?
Czubajs natychmiast spowania.
Wrcz przeciwnie. Jego partnerka. Trafia do mnie po rozstaniu z mem.
Wszystkie, poza jedn partnerk Bondaruka, nie yj zaryzykowaa. A wic chodzi
o Duni Orzechowsk?
W oczach profesora dostrzega szacunek. Kiedy mwi, zniy gos do szeptu. Sasza
widziaa w jego oczach czyste szalestwo, jakie cechuje geniusza lub zdiagnozowanego
wariata.
Musz natychmiast pomwi z kim z policji. Posiadam informacje, ktre pomog
rozwika zagadk zbrodni, o ktre podejrzewany jest prezes tartaku.
Bondaruk jest tylko w gronie podejrzanych. Nie postawiono mu zarzutw.
Pani prowadzi to dochodzenie?
ledztwo poprawia go. Ju nie. Przed chwil zakoczyam moj misj i mog
wraca do domu.
Z pewnoci jest obarczone bdem. Nie miaa pani wszystkich danych.
Czyby?
Czy wiedziaa pani, e Bondaruk ma tylko jednego biologicznego syna? To Jerzy
Orzechowski, narzeczony Iwony Bejnar, ktr w jego imieniu polubi Bondaruk?
Sasza z trudem ukrya zadziwienie. To rzucao cakiem nowe wiato na spraw
uprowadzenia Iwony, a take dawao motyw matce Orzechowskiego.
A wic nie zarejestrowa Czubajs. Powinna bya pani dotrze do tej informacji.
Z tego co wiem, nie jest tajna.
 Tutejsi niezbyt ufaj obcym.
Wiem co o tym. Okularnik pokiwa gow. Dlatego radzibym pomwi z panem
Piotrem. Mnie nie wpuci do domu, ale kobiety lubi. A pani jest kobiet.
Co pan nie powie.
A poza tym musz sprostowa. Genogram zamwia u mnie nie pani Orzechowska,
lecz pani Prus. Tutejsza psychiatra. Koleanka po fachu. Jestem od lat jej superwizorem.
Ona te bya zwizana z prezesem?
Wrcz przeciwnie odpar. Mam podstawy przypuszcza, e kamaa. Staram si
o odebranie jej prawa wykonywania zawodu.
Dlaczego? zdziwia si Sasza. Nie bya jednak w stanie ukry w gosie satysfakcji.
Jest powanie zaburzona. Sama powinna si leczy.
Co jej dolega?
Pani wybaczy, tajemnica lekarska.
Podjechali ju pod wie cinie. Zdjto rusztowanie i oczom tumu gapiw ukazao si
graffiti z wizerunkiem onierzy niezomnych. Drog urzdnikom miejskim zagrodzia grupa
mczyzn z transparentami Polska dla Polakw.
Marianna Mackiewicz zdja garnek z pyty kuchennej, zanim zupa si zagotowaa.
Wyjrzaa na korytarz i pokrcia potpiajco gow na powyrzucane z szaf przedmioty. Na
samym rodku pitrzy si stos butw, nigdy nienoszonych garniturw i paszczy, a take
ksiki, pyty z muzyk i filmami. W kartonach, pod cian, staa niewypakowana przez lata
stara porcelana, bibeloty i cenna w czasach PRL-u kolekcja czechosowackich krysztaw.
Piotr Bondaruk w bamboszach, spodniach od piamy i w wywiechtanym polarze sta na
drabinie i dorzuca na stos kolejne przedmioty. Przed godzin owiadczy Mariannie, eby
wybraa sobie co z tego dobytku, bo w przeciwnym razie, jeszcze tego wieczoru, wszystko
trafi do pojemnika PCK lub na miejski mietnik, poniewa w razie jego mierci on nie
chce, by ktrykolwiek z jego spadkobiercw uywa po nim choby aluminiowej yki.
Gospodyni od lat ze stoickim spokojem znosia zarwno jego mani, jak i depresj, wic
teraz tylko skina gow na znak, e zrozumiaa polecenie, a poniewa gospodarz domaga
si potwierdzenia werbalnego, zapewnia, e wemie wszystko, a co jej si nie przyda,
rozda znajomym i rodzinie. Z pewnoci miejski oddzia hospicjum zabierze mskie
ubrania i buty.
adna z tych rzeczy nie pjdzie na zmarnowanie dodaa grobowym gosem.
Piotr upi yk ziek ze szklanki, ktr mu podaa, a potem zapali kolejnego papierosa,
uprzednio uamawszy filtr. Szarlotka wci staa nienaruszona na spodku. Od wizyty na
komendzie praktycznie nic nie jad. Marianna mimo to nakrywaa do stou o ustalonych
porach. Potem zabieraa nietknite jedzenie i ju nawet nie odwaaa si komentowa, do
czego godwka moe doprowadzi czowieka w jego wieku. I tak by jej nie posucha.
Nalewaa wanie gorc zup do wazy, kiedy usyszaa dzwonek do drzwi. Miaa
polecenie nie wpuszcza nikogo poza policjantem, ktry wizytowa dom prezesa minimum
trzy razy dziennie. Nie wiedziaa, po co przychodzi, bo zachowywa si tak, jakby
wchodzi do siebie, a nie na wizytacj podejrzanego czy bardziej chodzi mu
o pilnowanie prezesa, czy te raczej martwi si, by Bondaruk nie targn si na swoje
ycie. Nie zwyka podsuchiwa, ale te nie musiaa. Drzwi do gabinetu gospodarza
zawsze byy otwarte na ocie, Frankowski i Bondaruk za prawie nigdy nie rozmawiali.
Uwaaa to za co najmniej dziwne.
Prezes nie odzywa si praktycznie do nikogo. Do niej te burkn tylko czasem jakie
p zdania. Policjant nawet nie udawa, e liczy na konwersacj. Jak tylko wpada, zaraz
siada przy kuchennym stole. Jad, co mu Marianna podsuna, a byy to najlepsze specjay,
wic w sumie cieszya si, e JahJah przychodzi, bo nie moga znie, kiedy dobre
jedzenie si marnowao.
Przemysawa Frankowskiego pamitaa jeszcze jako pryszczatego podrostka. W tamtym
czasie nic nie zapowiadao jego kariery w organach cigania. Mia problem z nadwag
i dzieciaki przezyway go grubasem, pasztetow, a bywao, e i debilem, bo nie by
agresywny i na wszelkie ataki reagowa stoickim spokojem lub pogardliw obojtnoci
 na zmian. Jego matka wci przychodzia do dyrektora z awantur i wrcz zachcaa
syna, by waln agresora workiem z butami, ale Przemysaw tylko leniwie si przeciga.
Moe by od rwienikw mdrzejszy, dojrzalszy, a moe po prostu nie umia si bi.
Czasem Marianna widziaa w nim Budd, ktry z agodnym umiechem przyglda si
innym, jak zapluwaj si swoim jadem. Nikt nie by w stanie zmusi Przemka do ciosu. By
zen. Midzy innymi dlatego, za kar, nauczycielka posadzia go w jednej awce z jej
synem Arturem, ktry w tamtym czasie by najwikszym przeladowc JahJahy.
Ksywki Przemek dorobi si duo pniej, kiedy ju zakopali z Arturem topr wojenny
i zaczli wsplnie odwiedza siownie, a potem z kilkoma kumplami zaoyli zesp
reggae. Obaj wtedy ju nosili dredy, wyszukiwali na ciuchach kolorowe szmaty, ktre sama
im przerabiaa. Podejrzewaa, e popalali trawk, cho wtedy niewiele mwio si
o narkotykach i ten zapach kojarzya nawet przyjemnie. Ich przyja kwita przez cae
liceum. Potem wesp prbowali si dosta na prawo, ale udao si tylko Arturowi.
Rodzice Frankowskiego nie mieli wystarczajcej kwoty, by posmarowa wykadowcom,
jak uczynia to Marianna. To wtedy przysza na sub do prezesa. Bondaruk poyczy jej
wysok na tamte czasy kwot, a potem pomg dosta si buczucznemu Arturowi na
aplikacj adwokack. Wtedy te Marianna daa w cerkwi na molebe i obiecaa Bogu, e
bdzie prezesowi wierna, choby do koca ycia. Byle Artur osign wicej ni ona i jej
zmary m, jeden z wielu konserwatorw w tartaku.
Syn nigdy si o apwkach nie dowiedzia, cho sprawa bya tajemnic poliszynela
w miecie i prawdopodobnie do dzi w swoim narcyzmie jest przekonany, e zda egzamin
za pierwszym razem bez wsparcia. JahJah jeszcze trzykrotnie prbowa swoich si na kilku
uczelniach, w tym filii UW w Biaymstoku, ktr uwaa za najnisz poprzeczk. Za
kadym razem bez skutku. Dzi z pewnoci skoczyby jedn z prywatnych uczelni, bo od
osiemnastego ycia pracowa i sam si utrzymywa, wic zdoaby udwign take czesne
za drogie studia, ale czasy byy inne. Wreszcie wstpi do milicji. Marianna wiedziaa, e
do dzi ma kompleks wobec kumpla z awki i to z jego powodu praktycznie nie maj ze
sob kontaktu. Artur czasem mwi o Przemku. Idealizowa ich spotkanie, wspomina
wsplne melane, ale to niczego w ich relacji nie zmieniao. Przemek le znosi, kiedy
inni wygrywali zamiast niego. Marianna w pewnym sensie go rozumiaa i podziwiaa.
Mogaby rzuci sub u Bondaruka, do czego ju wiele razy namawia j syn obecnie
szanowany w miecie adwokat ale si upara.
Jak ja odejd, kto si nim zajmie? tumaczya Arturowi, ktry nie rozumia jej
decyzji. Wstydzi si jej posady sucej, ale z oczywistych wzgldw nie zmieniaa
zdania. Pan Bondaruk jest na tym wiecie sam jak palec. Kiedy bdzie umiera, nikt nie
poda mu szklanki wody. Jego wyrodni synkowie tylko czekaj na sched. Nic innego ich
nie obchodzi. Najchtniej utopiliby go w yce wody.
Wtedy te syn wyzna jej, e s jego klientami. Artur szykowa prawniczy popis
i zamierza podway wiarygodno Bondaruka, choby mia z niego zrobi klasycznego
wariata. Zamara i kazaa mu jeszcze przemyle decyzj. Odmwi. Przez nastpny tydzie
gotowaa ulubione potrawy Bondaruka: gobki, babk ziemniaczan i suflet. Nie miaa
miaoci spojrze mu w twarz. Wreszcie sam si zaniepokoi, e Marianna sabo wyglda.
Powiedziaa mu prawd. Zamia si tylko i da jej wolne. Pojechaa do syna z awantur.
Kto, kto cae ycie buduje imperium, musi mie wrogw odpyskn jej syn i jak
zwykle szydzi z jej dobrego serca.
Nie bra pod uwag faktu, e jego matka tak naprawd bya rwnie samotna jak prezes.
Od rozwodu z Magd Prus Artur y swoim yciem, pawi si w luksusach, a Marianna po
mierci ma nie mylaa o nowym zwizku. Opieka nad Piotrem dawaa jej poczucie
bezpieczestwa, skutecznie wypeniaa spor porcj wolnego czasu. W jakim stopniu zyli
si, cho nie zwierzali si sobie ani przez cae lata nie doszo midzy nimi do bliszej
zayoci ni relacja pracodawcapracownik, cho Marianna, kiedy zacza sub
u Bondaruka, bya nadal atrakcyjn kobiet.
Gdyby, zamiast pienidzy, twj prezes kocha w yciu chocia jedn osob, nie
spdzaby ycia w samotnoci na dwustu metrach kwadratowych plus niewykoczona gra
domu kpi tymczasem Artur. Zapamitaj, e sukces osigaj tylko ludzie
zdeterminowani, ciekawi wiata i niewraliwi. Zdolnoci intelektualne, urok osobisty to
tylko elegancka ozdoba. Nie bez kozery mwi si o przeszkodach, jakie trzeba pokona, by
wspi si na sam szczyt. Zdecydowanie atwiej jest to robi, wspinajc si po cudzych
plecach. A jeszcze atwiej, jeli ten kto sdzi, e co z tego ma. To kawa kutego na cztery
apy skurwiela. Tyle o tym.
Marianna nie chciaa tego sucha. Nigdy, przez wszystkie lata nie dowiadczya ze
strony Piotra niczego zego. Zawsze zachowywa si wobec niej fair. Jeli w nielicznych
przypadkach prosia go o pomoc, wsparcie czy rekomendacj w sprawie znajomych,
dalszych krewnych, zawsze moga na niego liczy. Z tego te powodu ludzie mieli j za
wpywow, cho bya tylko prost kobiet ze wsi. Piotr za by po prostu skuteczny. Mia
sie swoich kontaktw na szczytach lokalnej wadzy i nigdy nie da od niej rewanu.
Tumaczya sobie, e jest w gruncie rzeczy dobrym, eleganckim czowiekiem, i nigdy nie
uwierzya w to, co o nim mwiono. Morderca, onobjca, kat, pijak i zodziej? Ona go
takim nie znaa. Zracjonalizowaa wszystkie oskarenia i stawaa w jego obronie. Nawet
jeli sprawi, e wszystkie kobiety, ktre przewiny si przez ten dom, w tajemniczych
okolicznociach znikny z jego powodu, zdaniem Marianny, zasuyy sobie na swj los.
W porwnaniu z nim Zawisz Czarnym to one byy dla niej zawsze intruzami w willi na
Pisudskiego.
Spojrzaa przez judasz i zmarszczya czoo. Pod drzwiami nie sta tym razem policjant:
zobaczya Duni Orzechowsk. Od dawna szeptunka ju nie odwiedzaa prezesa. Mao
tego, Marianna cae lata nie widziaa szalonej Duni, jak o niej mwiono, w miecie. Za jej
plecami staa, jak alibi, niemowa Aa, po jej wizycie zawsze trzeba byo przewietrzy
dom.
Marianna si zawahaa. Dzwonek zadwicza ponownie. Potem rozlego si
niecierpliwe pukanie do drzwi. Bondaruk zszed z drabiny i ruszy w gb mieszkania,
jakby oguch. Wanie wyciga star skajow waliz i z namaszczeniem grzeba
w jakich papierach. Skoro prezes nie zareagowa, Marianna take wrcia do swojej
pracy w kuchni. Udawaa, jak zwykle, e jej nie ma. Nie syszy, nie widzi. Tak miaa
robot.
Za pi minut podam do stou! krzykna, kiedy dzwonek zamilk na duej i bya
pewna, e intruzi poszli w choler. A poniewa prezes nie by askaw odpowiedzie,
ruszya do jego pokoju i dodaa: To bya pana kuma z Duni Orzechowsk.
Bondaruk zerwa si i natychmiast przykry wieko walizki. Zdziwia si. Nigdy niczego
przed ni nie ukrywa. Wyglda, jakby znalaz wreszcie to, czego szuka, zrzucajc
dobytek z pek na podog, i wyranie nie chcia, by dowiedziaa si, co znajduje si
w rodku. Wiele razy odkurzaa bibliotek i tysice razy przestawiaa t waliz tam
i z powrotem. Raz czy dwa zagldaa do niej, bo nie zawsze bya zamknita, ale poza
ruskimi gazetami i kolekcj Razem z lat siedemdziesitych nie byo tam nic cennego.
Niech pani je wpuci i poda trzy nakrycia zadysponowa.
Bya pewna, e chce si jej pozby. Skina gow, wycofaa si na wstecznym
z pomieszczenia i ruszya popiesznie do drzwi. Kiedy je otworzya, kobiety byy ju przy
furtce. Aa odwrcia si i patrzya na Mariann wyczekujco. Dunia te si nie odezwaa.
Gapia si na gospodyni wrogo, jak sroka w ko. Nie lubiy si. To byo jasne jak soce.
Ale Marianna umiaa by dyplomatk. Od lat bya na subie i wiedziaa, gdzie jest jej
miejsce.
Pan Bondaruk zaprasza panie do stoowego mrukna i schowaa si do mieszkania,
zostawiajc szeroko otwarte drzwi wejciowe.
Kiedy ponownie wysza z kuchni, ju z waz, pokrojonym chlebem wasnego wypieku
i trzema nakryciami, staruchy czekay grzecznie w przedsionku na zdobionych fotelach. Po
Bondaruku nie byo nawet ladu. Drzwi do biblioteki zamknito. Z wntrza dochodzi tylko
rumor kolejnych gratw zrzucanych na podog. Marianna pomylaa, e bdzie musiaa
zamwi ciarwk, by to wszystko przewie. Liczya, e Piotr poszed si przebra.
Nigdy nie pokazywa si gociom w takim stanie zaniedbania.
Prezes kaza nakry dla pa. Wskazaa miejsca przy stole i zaprosia kobiety do
salonu.
Dunia zasiada u szczytu. Aa pozostaa przy drzwiach. Nadal nieruchoma i milczca
jak sfinks. Marianna z trudem znosia jej fetor. Nie rozumiaa, dlaczego kobieta nie bierze
kpieli, ani te dlaczego Piotr tak j houbi. W sumie nie chciaa zna detali ich zayoci.
Wiele ju w tym domu widziaa. Zbyt wiele.
My tylko na chwil owiadczya Dunia. I dzikuj, ale jestemy po obiedzie.
Marianna mimo to ustawia talerze. Z szuflady kredensu wyja srebrne sztuce.
Uoya.
Moe wobec tego herbaty, kawy?
Dunia wyja z kieszeni woreczek z materiau. Podaa gosposi.
Prosz zagotowa w rondelku, a potem zestawi na pi minut. Moe pani przela
przez sitko. Reszt mieszanki prosz zachowa. To herbatka dla kobiet w naszym wieku.
Uspokaja, agodzi damskie dolegliwoci, wzmacnia wosy.
Dzikuj. Marianna skina gow, cho bya oburzona. Wygldaa znacznie
modziej od tych wiedm. Bardzo mi mio.
Dunia nie odpowiedziaa. Umiechna si sabo, zoya rce w madrzyk i zamara
w oczekiwaniu. W drzwiach pojawi si Piotr. Nadal by w poplamionej piamie. Tak
samo rozczochrany jak wczeniej. Da znak Duni, wic wstaa i ruszya za nim do
biblioteki. Marianna mina si z nimi w korytarzu. Widziaa, jak Piotr wchodzi i wskazuje
walizk, ktra zawieraa teraz nie zszywk Razem, lecz dokumenty w szarych teczkach
z odrcznymi napisami.
A ja poprosz kaw odezwaa si Aa. Gos miaa zachrypnity, drcy. Z cukrem
i mlekiem, jeli aska.
Zszokowana Marianna omal nie wypucia z rk pokrywki od wazy. Odkd mieszkaa
w tym miecie, nigdy nie syszaa z ust Ay ani jednego sowa. Wszyscy mieli j za
niemow. Ludzie bez oporw opowiadali przy niej plotki, nabijali si z niej, bo niektrzy
sdzili, e skoro jest niema, to i gucha. Byli rzec jasna w bdzie. Marianna nie miaa
pewnoci, czy sama, cho raz, tak si nie zachowaa. Poczua pierwotny wstyd.
Zarumienia si po czubki uszu jak dzierlatka.
Czy to jaki problem? upewnia si mierdziucha.
aden. Marianna szybko odwrcia si na picie i znikna w drzwiach kuchni.
 Po co mi to pokazujesz?
Dunia odwrcia si do drzwi biblioteki. Byy zamknite. Od lat nie byli w takiej
sytuacji. Ona i on. Sami. Bez przyzwoitki. Oboje czuli si nieswojo. Ale nie z powodu
dawnej relacji.
Tu nie s ju bezpieczne.
Ja tego nie wezm oznajmia Dunia. Rce jej dray. Piotr szybko podstawi jej
krzeso. Musiaa przyj na piechot, bo znoszone buty miaa ubocone. Ledwie staa ze
zmczenia. Zaja miejsce i dodaa: Za dua odpowiedzialno.
Posaem po ciebie auto.
Przyjechao potwierdzia. JahJah wlk si za nami p drogi, wreszcie
zrezygnowa. Nie znosz go. Wiesz dlaczego.
Pojecha po Mikoaja?
Dunia wzruszya ramionami.
Kola nie przyjedzie. Jestemy ju za starzy na bojwk, Piecia. Znajd kogo
modego, komu chce si jeszcze walczy.
Twj syn si odnalaz?
Pokrcia gow. Widzia, e usta jej zadray. Twarz staa. Staraa si jednak to
ukry. Chciaa wida wierzy, e wszystko bdzie w porzdku.
A Iwona? zapyta z dreniem w gosie.
Brak wiadomoci to dobra wiadomo.
Wiesz, e robi to dla nas. Dla niego.
Milczaa przez kilka sekund. Wreszcie nabraa powietrza i rzeka:
Nigdy nic od ciebie nie chciaam.
To by bd. Mj i twj. Jak wiesz, bardzo tego wszystkiego auj.
Nie odpowiedziaa, tylko machna rk.
Piotr te usiad. Patrzyli na siebie dwoje staruszkw, ktrzy przegrali swoje ycie.
Nie byo ju dla nich nadziei. On pierwszy odwrci gow. Nigdy nie widziaa go
pokonanego. Dzi nie przypomina nawet w najmniejszym stopniu tego chojraka, ktrego
kiedy kochaa. Teraz tylko budzi wspczucie. Podniosa rk i pooya mu do na
ramieniu. Chwyci j. Bya zimna jak do trupa. Wzdrygna si i zaraz zabraa rk.
Susznie odczyta jej odczucia. Brzydzia si go. W oczach zagraa mu iskierka zoci, ale
przemilcza pokus. Kiedy, dawno temu, nie mg si pogodzi z tym, e jego ukochana
czuje do niego wycznie wstrt. Dunia tumaczya wtedy pokrtnie, e nadal bardzo go
kocha, ale jego dotyk, nawet bycie w niedalekiej odlegoci, wzbudzay w niej torsje.
Wiedzia, e nigdy mu nie wybaczya. A take, e ju nie odzyska jej zaufania. Dlatego
pozwoli jej znikn ze swojego ycia. Nie bez wyrzecze i walki. Ale tylko on jeden
wiedzia, dlaczego tak naprawd ucieka w mistycyzm, odkleia si od rzeczywistoci
w wiat szeptw.
Oddaj to policji. Znachorka wskazaa teraz zawarto walizki i odsuna si na
bezpieczn odlego. Oddychaa ciko, jak ryba wyrzucona na brzeg. Im bya dalej od
Piotra, tym czua si spokojniejsza.
Oni to zniszcz. Pokrci gow. Zadbaj, eby nie ujrzao wiata dziennego.
Wiesz, co tu jest?
Rozsun zamek walizy. Poderwaa si, by go powstrzyma.
Nie chc tego widzie. Nie chc nic wiedzie!
Jak zwykle.
Spal to.
Nie! Teraz on podnis gos. Jeli to zginie, jestem pierwszy do odstrzau.
I tak jeste. Nie masz ju wiele czasu.
Pochyli gow. Miaa racj.
Wszystko mogo pj inaczej.
Jest jak jest. Wstaa. Czy to wszystko, po co mnie wezwae? Ten pakunek
z makulatur? Kogo to dzi obchodzi?
Pokiwa gow zaamany.
Tu jest moje ycie. Nasze. Twojego syna. I nastpnych pokole. Oni maj prawo zna
prawd.
Prawd achna si i nagle zacietrzewia. Czyj? Twoj czy politykierw?
Mylaam, e chcesz pokaza testament. e go uwzgldnie i chocia po mierci twj syn
odzyska honor.
Ju mnie pochowaa zirytowa si.
Sama siebie pochowaam. Dawno temu. Nie boj si. I tobie te zalecam: pojednaj si
z Bogiem. Nie znasz dnia ani godziny. Nie masz ju dwudziestu lat.
Czyli nie chcesz skarbu? zamia si gorzko i mimo jej protestw otworzy wieko.
Wyj jedn z teczek. Na okadce widnia napis Gazka. Pod spodem byo takich
wicej. Tutaj jest fortuna.
Zdobyta nieuczciwie i brudna od ludzkiej krwi.
Jak kade wielkie pienidze.
Ani ja, ani mj syn nie bdziemy zajmowali si szantaem. Dziwi si, e trzymasz te
papiery w domu, i nie sdz, by interesoway policj ani kogokolwiek. Powiedz lepiej
prawd. Poka im grb Stepana. Przyznaj si. Moe wtedy poczujesz si lepiej.
 Patrzy na ni, jakby wysyaa go do sanatorium na Marsa.
Dlaczego ty tego nie zrobisz? Umiechn si.
Dla mnie to nie ma ju znaczenia.
Wic ja mam to wzi na siebie?
Piotr zastyg w oczekiwaniu. Nie odezwaa si wicej nawet sowem. Zamkn walizk.
Wsun j z powrotem pod krzeso. Widziaa na jego twarzy rozczarowanie. Chcia, by go
uwolnia, usprawiedliwia, zdja z jego barkw choby cz winy. Ale wiedzia, e to
marzenie citej gowy. Mierzy si z tym tyle lat. Nie potrafi sam sobie wybaczy i nikt
nigdy nie bdzie w stanie da mu rozgrzeszenia. Czego waciwie oczekiwa? Nie, Dunia
nie zamierzaa nic robi. Powicia ju zbyt wiele. Wiedziaa i milczaa. Gdyby jednak
zdecydowa si wyzna prawd, bya gotowa mu pomc. Nie wtpi w to, ale z jakiego
powodu nie mia si si przyzna. By bowiem w tej szkatule tajemnic jeszcze jeden sekret,
ktrego nigdy nawet jej, kobiecie swojego ycia nie zdradzi. adne przez lata nie
poruszao tego tematu. Bo adne nie miao pewnoci, jak drugie zareaguje. I co bdzie
potem, kiedy prawda zostanie wypowiedziana na gos.
Irma zacza teraz Dunia. Ona yje.
Piotr podnis gow. Pokrci ni, jakby nie wierzy w to, co syszy.
Nie powiniene si za to wini dodaa popiesznie.
Na jego twarzy bya teraz ulga. A za chwil oczy zeszkliy si. Nie zdoaa dokoczy.
Oboje pakali.
Pomoglimy j z Kol uratowa.
Podszed i mimo jej oporu przytuli. Pozostaa sztywna, zacisna wzgardliwie usta.
Zniosa jego dotyk tylko na krtk chwil. Zaraz wyswobodzia si z jego obj.
Ma inne nazwisko. Mieszka tutaj. Wiem, e ma si dobrze.
Spojrza na ni proszco.
Nie powiem ci, jak si teraz nazywa. Pokrcia gow. Nie musisz tego wiedzie.
Ale nie obwiniaj si. Ocalilimy j. Dlatego zrb z tym, co chcesz. Nie ma co wyjmowa
starych trupw z szafy. Nikt nie potrzebuje przeszoci. Nikogo, poza tob, ona nie dogoni.
Usiad, ukry twarz w doniach. Kiedy ponownie spojrza na Duni, widziaa jego
niemiay umiech.
A co ty by zrobia? Gdyby bya na moim miejscu.
Dunia wzruszya ramionami, wygadzia spdnic. Zawizaa ponownie chustk pod
brod. Widzia siwe wosy, ktre wymykaj si spod kwiecistego jedwabiu. Byy
przetuszczone, cienkie. Ledwie kilka kosmykw. Przez moment mia dj vu. Przypomnia
sobie, jak kiedy zdejmowaa tak chust i zaplataa je przy nim w gruby na pi warkocz,
okrcaa go wok gowy.
 Coraz wicej takich spraw si teraz odkopuje, bada. Potara zaczerwienione
powieki poznaczone siateczk drobnych zmarszczek. Skr miaa woskow, cienk jak
pogity pergamin. Kiedy bya alabastrowa. Modzi zrozumiej. Ronie potrzeba
tosamoci narodowej. Poczytaj pras, posuchaj, co mwi w telewizji. Modzi id na
ulic. Z transparentami. My takiej moliwoci nie mielimy. Naprawd, mamy ju inne
czasy.
Nawet nie zdajesz sobie sprawy, jak bardzo si mylisz zamia si gwatownie,
a potem nagle spowania. I kto mi uwierzy? Kto uwierzy Okularnikowi, onobjcy
i spekulantowi?
Wic pogadaj z nim zareagowaa zbyt ywioowo. Przecie ty wiesz, kto ci to
zrobi. Znasz go. Masz na niego p wagonu kwitw!
Mj oficer to pestka. Problem ley w czerwonych, ktrzy teraz tutaj rzdz. Jak si
zorientuj, e mam na nich dokumenty, dopiero si zacznie. Otworz puszk Pandory. Rzuc
si na mnie. Pogr ciebie, Mikoaja. Wiem, jak to si skoczy. Zamilk.
Oboje wiedzieli, co chcia powiedzie.
Wic zniszcz to jak najszybciej upieraa si. Dla wasnego dobra. Kogo si da,
spacisz, a reszta zapomni. Ludzie szybko zapominaj.
Tutejsi nie.
Biaorusini pamitaj w cichoci. Wstaa i zmusia si, by ostatni raz do niego
podej. Poklepaa go po plecach jak psa. Zosta z Bogiem, Piecia.
Romanowska rozwina plik z nagwkiem profilu nieznanego sprawcy, ktry daa jej
Sasza, i ze zdziwieniem stwierdzia, e tylko pierwsze strony s zapisane. Reszta kartek
bya pusta. Przewertowaa je jeszcze raz, obejrzaa dokadnie pod wiato i rzucia ze
zoci na biurko. Wtedy, na odwrocie trzeciej strony, dostrzega napis: BHA 3456. By
zanotowany owkiem, waciwie ledwie widoczny. Chocia za chwil mieli narad
z Meyerem przygotowujcym dla nich specjaln opini, ktr dla odmiany mieli prawo
wczy do akt sprawy, natychmiast wykrcia numer Zauskiej.
Szarady sobie urzdzasz? sykna. Numer rejestracyjny mercedesa Bondaruka. To
jaki art?
Tylko tak mogam ci zmusi do rozmowy odpara ze spokojem Sasza.
W tle Romanowska syszaa jazgot protestujcych i syreny policyjne. Zastanawiaa si,
jak rozegra t rozmow. W sumie bya to dla niej szansa, by wyj z tego bagna z twarz.
Profilerka sama prosia si o dyscyplinark, a postpowanie karne miaa ju waciwie
w kieszeni. Wystarczy, e wyjm zgromadzone na ni dokumenty: o broni, kradziey
dowodw z miejsca zdarzenia, podejrzanym pojawianiu si zawsze jako pierwsza na
miejscu zdarze. O jedzie bez dokumentw nie wspominajc. Po tym, co tutaj wywina,
i jeli komendantka zdecyduje si donie jej nieformalnym szefom, Zauska nigdy ju nie
wrci do policji. Ba, nie dostanie posady ciecia w supermarkecie. Definitywnie moe te
zapomnie o komercyjnych zleceniach profilerskich. Takie plotki szybko si rozchodz
i nigdy nie da si ich zdementowa w stu procentach. Moe tylko jakie liche biuro
detektywistyczne z prowincji zdecydowaoby si j zatrudni. Ale tylko takie, ktre daje
prac szumowinom wyeliminowanym z gwnego obiegu organw ledczych za
malwersacje, korupcj czy chodzenie na boki w ciemn stron mocy. Romanowska bya
jednak pewna, e Zauska na co takiego nigdy by si nie zdecydowaa. Tym sposobem
byskawicznie pozbd si jej z kraju. Zhabiona profilerka wyjedzie z podkulonym
ogonem, zajmie si badaniami naukowymi i nigdy ju nikomu nie pinie ani sowa. Tak
przecie byo ze spraw Polaka. Ucieka i milczaa, a spraw skutecznie zakamuflowano.
Zajrzaam do tych papierw, bo chciaam skonfrontowa ci z Meyerem skamaa
i wyrzucia seri, ju nie ukrywajc wciekoci. Mylaam, e dasz mi szans, by
uratowa resztk twojej godnoci. Bo wreszcie, kurwa, czy ty tego nie widzisz, wci
jestem po twojej stronie. Ale teraz nie zostawiasz mi wyboru. Raport przeka
prokuraturze jeszcze dzi. Oddaj bro do depozytu. Natychmiast. Nie masz na ni kwitw.
Nic z tego odburkna Sasza i zwrcia si do kogo, kto sta pewnie obok.
Romanowska syszaa ich rozmow, mimo przytumionej suchawki: To tutejsza pani
komendant. Szuka jej pan, zdaje si, profesorze. Troch jest nerwowa.
Romanowska zmarszczya brwi. Zastanawiaa si, z kim rozmawia Zauska. Na moment
zaniepokoia si, e to kto z funkcyjnych. Czyby gdaszczanka pozyskaa sojusznika
w postaci prokuratorki? Ale ju po chwili jej obawy zostay rozwiane.
 Pan profesor Anton Czubajs poszukiwa ci dzi w biurze zacza nazbyt oficjalnie
Sasza. Ma ciekawe hipotezy na temat tego, co si u was dzieje. Jeli nie jeste
zainteresowana, nie bdzie naciska, bo mamy tutaj duo chtnych suchaczy. Gwnie
dziennikarzy. Oszalej z zachwytu, jak tylko tego wysuchaj. Szkoda byoby dowiadywa
si z mediw.
Kto? Romanowska nadal nie rozumiaa. Kim jest ten profesor? O co chodzi?
W suchawce sycha byo miech Zauskiej i jakiego mczyzny. I ich przekomarzania:
Nie menopauza. To ma ju dawno za sob. To porzdna baba. Nie raz ratowaa mnie
z opresji.
Historia to psychoanaliza. Psychoanaliza to historia Sasza powtrzya Krystynie
czyje sowa, ale zaraz urwaa. A profil zaczam pisa, ale jest do bani, bo nie miaam
wystarczajcych danych. Nie daa mi wszystkiego. Prawd mwic, daa mi lewe
papiery. A ju z ca pewnoci wybrakowane. Nawet numery kart w aktach si nie
zgadzay. Szkoda, e doszam do tego dopiero dzi.
Romanowska a zapowietrzya si z wciekoci.
Czego niby nie dostaa?
W dokumentach nie byo ani jednego protokou przesucha Bondaruka. Do adnej ze
spraw. Nie powiedziaa te, e Stepan, zaginiony w siedemdziesitym sidmym m
Orzechowskiej, by regularnym esbekiem, ktry mia za zadanie zwerbowanie na tajnych
wsppracownikw opozycjonistw zwizkowych w tartaku, w tym gwnie Polakw.
A Bondaruk by Polakiem i by modym inynierem po studiach, ktry dorabia w Gazecie
Wspczesnej jako aparatczyk i nie przyjecha tutaj wcale z nakazem pracy, lecz za
kobiet. A co ciekawe, zosta usunity ze stanowiska reportera i dosta nakaz przeniesienia
na lsk. A tu nagle, tu przed zaginiciem Stepana, zatrudniono go jako
przewodniczcego zwizkw zawodowych, potem kaowca, a kiedy dyrektor si ulotni,
mody skonstruowa maszyn rewolucjonizujc suszenie drewna i zacz spektakularnie
awansowa. W cigu niespena roku zaj miejsce Orzechowskiego.
Romanowska zatrzymaa w ustach pytanie, skd Sasza to wie. Nie byo tego
z pewnoci w kartonach, ktre jej daa. Nie byo tego nigdzie. Chyba e jaki plotkarz jej
donis. Ale kto? Nikt, z kim Sasza miaa kontakt, nie byby tak gupi, by podrzuca jej tego
typu tropy.
Jaki to ma zwizek z nasz spraw? udaa obojtno.
Kluczowy odpara Zauska. Historia promieniuje na motywacje psychologiczne
ludzi kolejnych pokole. To tak, jakby zakopa w ziemi materiay radioaktywne. Nie wida
ich, coraz mniej ludzi pamita, ale one wci tam s. Ziemia jest skaona.
Co ty chrzanisz?
Sasza nie daa sobie przerwa.
 Mona powiedzie, e te wszystkie sprawy s pokosiem tej pierwszej. Zaginicia,
a raczej wyeliminowania z gry, Stepana. Jak to si wtedy odbywao, wiemy na przykadzie
choby sprawy ksidza Popieuszki: mieli czowieka postraszy, ale jakiemu troglodycie
pi si omskna i uderzy o jeden cios za mocno. Potem si wystraszyli, ukryli zwoki
w baganiku. Niekoniecznie musiaa to by dobrze przeprowadzona operacja czy wrcz
popisowa egzekucja, co z kolei zapisano w papierach. Zaginicie Stepana, esbeka
i dygnitarza, ktry jest jawnym gejem i prowadza si z lokalnym klech, jest tutaj kluczem,
i to na nim radziabym si skupi. Jestemy odcinici w podglebiu i ono determinuje, jak
dziaamy, jak mylimy. To, co si dzieje u was, kade z zagini dotyczce Bondaruka, bo
spraw Danki naley wyczy do oddzielnego rozpatrzenia, ma zwizek z jego
dziaalnoci na rzecz Polski Ludowej. Profesor Czubajs sprawdzi, e Bondaruk nie by
pracownikiem esbecji, ale nie mona wykluczy, e by TW. Wszystko wskazuje na to, e
by, i to jednym z lepszych. Nie mona wykluczy, e w dalszym cigu jest obserwowany
przez swojego agenta. Takie zwizki nie znikaj przez lata. Tylko si je dyskretnie
podtrzymuje. Ale dyskrecja to specjalno mieszkacw tego miasteczka, jak ju si
zorientowaam. Nikt pary nie puci. Ty te, cho z pewnoci wiesz wicej, ni mi
zdradzia.
Nie rozpdzaj si prbowaa j zdyscyplinowa Romanowska. Masz co poza
teoriami jakiego historyka? Co, co moe zawiadczy, e jest to wicej ni absurdalna
hipoteza?
Mogabym mie, ale nie chcesz mi pomc powiedziaa bardzo spokojnie Sasza.
Dziwi si, e nie przekopalicie ogrdka, dziaki czy jego prywatnego lasu pod tym
ktem. Moe w obejciu prezesa znajdziemy trupa, a moe po prostu kwity, jakie facet
posiada i jakich uywa na przykad do szantau czy jako tarczy ochronnej.
Mylisz si przerwaa jej Krystyna. Przekopalimy p puszczy, kad jego rabatk.
Zero koci. adnych dokumentw. W kadym razie tego typu.
Tu nie trzeba profilera zauwaya Sasza. Tylko uczciwego ledczego, ktry
porzdnie przycinie Bondaruka i zmusi go do zezna. Sprawa jest prosta jak drut. Moim
zdaniem on nie skasowa adnej z tych kobiet. To one zostay mu skasowane, jak synowie
Kukliskiego. To jednak oznacza, e dziaalno Rady Sprawiedliwych, o ktrej
wspominaa artem, jest jak najbardziej aktualna. Jeli tego nie wyczycisz, bdziesz za
chwil miaa ustawk kibolsk z biaoruskimi narodowcami, ktrzy rozpieprz to miasto
w drobny mak. Na twoim miejscu zamwiabym z Biaegostoku georadar.
Dziki za rad zamiaa si Romanowska. Powtrz te brednie zwierzchnikom.
Tego chcesz?
Nie wiem, czy adresuj swoje sowa do odpowiedniej osoby owiadczya Sasza
bardzo powanie, jakby jednoczenie nagrywaa t rozmow. Romanowska natychmiast to
wyczua i zdecydowaa si uwaa odtd na kade sowo. Moe nie docenia gdaszczanki.
Pozwolia jej jednak mwi. Chciaa wiedzie, do czego jeszcze profilerka si dokopaa.
Nie wiem take, czy, tak jak reszcie, nie zaley ci najbardziej, by te sprawy wyciszy. Ale
jeli naprawd jeste po jasnej stronie mocy, zawie mnie do prezesa i go przesuchajmy.
Razem. By nie byo wtpliwoci co do moich kompetencji i motywacji.
On nic nie powie. Romanowska odchrzkna. Mylisz, e nie prbowalimy? Za
kogo mnie masz?
Ja mam swoje sposoby.
Ju wielu, twardszych od ciebie, ponioso w tej kwestii fiasko.
Teraz sytuacja si zmienia stwierdzia Sasza. On wie, e jest na niego wyrok.
I wie, e nie ucieknie.
Skd ta pewno?
Z billingw Boeny Bejnar. Kobieta nie dalej jak wczoraj rozmawiaa z Quakiem.
Jego komrka logowaa si w Hajnwce. Nie w Meksyku czy Arizonie, gdzie zapewnie
chciaaby go widzie. Dlaczego nie zatrzymacie brygady ubra? Dlaczego nie zapenicie
doka podejrzanymi? Dlaczego nic nie robicie?
Nie mam takich danych. A wic nie mam podstaw powiedziaa Romanowska i zaraz
dodaa, by zapewni sobie podkadk w razie potencjalnego nagrania: Jestemy tylko
komend powiatow. Zadzwo do Domana, moe on ci uwierzy.
Sasza rozemiaa si nieprzyjemnie.
Nie odbiera moich telefonw. Ale zaczam dziaa na wasn rk. I musz tutaj
podzikowa za pomoc twojemu synowi. Twj czowiek od odzyskiwania danych, ten cay
Jakub z Ciszyni, pracowa kiedy w Plusie. Sprawdzi to jednym klikniciem. Oczywicie
nielegalnie, bez pozwolenia prokuratury, wic nie moemy tego wykorzysta, ale takie
dziaania operacyjne si robi, by potem zadziaa proceduralnie. Przy okazji dowiedziaam
si, e materiay z kompa zhakowa mi wasz czowiek. IP wskazuje na adres komendy. Co
ty na to?
Romanowska a si zapowietrzya.
Zaraz mam odpraw wykpia si od odpowiedzi.
Jeli naprawd jeste po mojej stronie, przesu j zasugerowaa Sasza. Albo niech
Meyer jedzie z nami. Skoro taki jest dobry, powinien wiedzie, e zebranie danych
wiktymologicznych to podstawa. Dziwi si, e to zaniedba. Bo jeli posikuje si tymi
samymi kwitami, nie na wiele si zda jego ekspertyza. Choby profiler by geniuszem,
z gwna bicza nie ukrcisz, jak mawia mj nieoceniony szef przed laty. Tak propos,
znalazam przebranie porywacza Iwony Bejnar. Kominiarka i strj weselny byy w rkawie
fartucha ukasza Polaka. Mam to w baganiku. Zabezpieczone prawidowo. Chciaam ci
o tym powiedzie, a nawet przekaza, ale nie wpucia mnie do komendy.
 Dlaczego nie wezwaa technikw? Zwariowaa? zbesztaa Sasz Krystyna.
Bo JahJah o tym wiedzia podkrelia Zauska. I podobno pobrali ju prbki.
Nic o tym nie syszaam.
To pogadaj z mem, bo wasze wersje nawzajem si znosz zauwaya Sasza
i dodaa chrapliwie: Jeli nadal bdziesz mnie uywaa jako zasony dymnej, narobi
wam smrodu na grze i zapewniam, e ten twj stoeczek moesz ju uwaa za gorcy.
Grozisz mi?
Prosz tylko o wsparcie mrukna przymilnie Sasza. Nie odpuszcz tej sprawy.
Bd pewna. Zbyt daleko zaszam, by teraz zawraca.
Romanowska zobaczya drugie poczenie na linii.
Zaraz si odezw. Przeczya Domana.
Ugryziona si przebudzia usyszaa. Podaa miejsce ukrycia poszukiwanej, Iwony
Bejnar. Puciem ekip do starego domu Kokw, to chata na obrzeach osiedla Mazury. Ta
z sadem w samym rodku osiedla.
Mylaam, e jest opuszczona.
Wszyscy tak mylelimy. Genialna kryjwka w stylu najciemniej pod latarni
przyzna Doman. I mamy j.
yw?
W stu procentach zapewni. Nawet zadrapania. Maa od ubrw koczya robi
mus jabkowy, kiedy weszo AT. Zawiadom rzecznika. Ludojad przygoni nam tylko
ciekawskich turystw. Burmistrz moe zacz wydawa ulotki z wierszykami. Powiedz
Frankowskiemu, niech odpala szampana.
Bierz j na warsztat, zuchu polecia Romanowska. A wariatk przybijemy jej bratu
wariatowi i wszystko bdzie znw na czysto. I to bdzie akurat prawda. adowarka pasuje,
zdjcie crki ryej trafilimy na jego kwadracie, teraz dobrze by byo, eby by komplet
uzbienia. Niech Saczko zadba o stosowne kwity. Przydadz si.
Ju to zrobiem zapewni Doman. Bya spakowana, jakby zamierzaa wyjecha.
W portfelu miaa pi dych w setkach. Dokadnie tyle, ile Bondaruk wyznaczy za jej
czarny eb. Powiem szczerze, e mierdzi mi to na kilometr, bo bya bardziej przeraona
tym, e jej si mus spali, ni nami. Aha, i wci pyta, gdzie Quaku. Wyglda, e kocha si
gdzie upynni. Teraz technicy sprztaj teren. Dam zna, jak bdzie co ciekawego. Na
pewno nie chcesz przy tym by? Nie ciekawi ci, dlaczego moda wysmykna si
Sinobrodemu?
Bardzo, ale mam problem z ry gdaszczank.
Daj mi spokj. Skoro nie ma trupa, sprawa nieaktualna. Niech ruda zjeda do domu.
Nawet sysze o niej nie chc.
 Chcesz zapewnia go twardo Romanowska i zatrzymaa si na chwil dla efektu.
Zadziaao, bo zaczeka bez gadania na cig dalszy. Zauska odgrzebuje stare sprawy.
Wycigna zaginicie Orzechowskiego. Znalaza jakiego nawiedzonego eksperta, ktry
ma parcie na szko. Gadaj o esbekach i Czerwonej Hajnwce. Skumaa si
z narodowcami, czy jak? Moe maj dokumenty z IPN? Za choler nie wiem. Wyglda to
powanie.
Za ciency s. Gawe ich zutylizuje. Czego burmistrz nie moe, to zaatwi starosta.
Czuj, e ruda narobi kopotw. To zreszt wida jej specjalno mrukna
Romanowska. Jest obca. Nie zna zasad. Nie doceniam jej.
Rb, jak uwaasz zby j Doman. Byle w papierach byo czysto.
Bdzie westchna. Jak zwykle.
Bior Bejnar z Hubertem. Daj chopakom zielone na zatrzymanie jej mateczki i reszty
ubrw. Czekaem na ten dzie od lat. Mam dzi swj wasny sylwester.
wituj zapamitale. Zrb popis dla pismakw.
To bdzie spektakularne zatrzymanie. Pozwol im nawet cyka foty we wntrzach.
Niech i oni maj Dzie Dziecka.
I nie daj sobie odebra mietany. Nie odsyaj ich do rzecznika.
Za stary kocur ze mnie.
Rozczya si, wydaa polecenia i ruszya do radiowozu. Po namyle woya do
kieszeni subowego glocka.
Za pi minut pod tartakiem zadzwonia do Zauskiej.
Ju czekam pod domem prezesa pado w odpowiedzi. Popiesz si. Jakie
groupies si tu krc. Wiek szedziesit plus. Jedna z nich to ta znachorka z Grnego.
Jaki lover, taki target Romanowska wysilia si na art, ale zamiast do domu
Bondaruka skrcia do osiedla czerwonych wi, jedynego jak dotd w miecie
deweloperskiego osiedla z klinkierowej cegy, gdzie mieszkali prawie wszyscy oficjele,
w tym obecny i byli burmistrzowie, urzdnicy miejscy oraz, od niedawna, take ona sama.
Zastukaa do ssiada. Otworzya jej crka starosty.
Witaj, Gosiu. Jest ojciec?
Bez ceregieli wpakowaa si do mieszkania i nie zwaajc na to, i kobieta daje jej
sygnay, e wanie upia niemowl, zapytaa podniesionym gosem, by starosta mg j
wyranie usysze:
Mam spraw niecierpic zwoki. Okularnik wyszed z kosza i syczy.
Adam Gawe wyszed w kapciach.
Nie jestem w humorze, Krysiu. Ziewn, jakby zbudzia go z poobiedniej drzemki.
 Wnuka mi obudzisz. Kolki ma. Godzin go lulaem.
Bd potrzebowaa dofinansowania zakomunikowaa bez ogrdek. Gdaszczanka
wszy u Piotra. Jest w takim stanie, e moe pkn.
Starosta zmarszczy czoo i stwierdzi, e zegar si zatrzyma. Podszed, zacz go
rcznie nakrca. Nie pieszy si z odpowiedzi, wic dodaa:
Wyda nas.
Ile?
Ona nic nie wemie. To na powikszenie mojego metrau. Niech bdzie trzydzieci.
Polskich zotych oczywicie. Nie euro, bez obaw.
Skoro ona nieprzemakalna, kogo na ni napucisz?
Zaatwi to formalnie. Wzruszya ramionami i umiechna si, przypominajc sobie
obraz, ktry Baej omykowo wrzuci do dokumentacji. Teraz z ca pewnoci przyda si
jako poszlaka, take i w tej drugiej sprawie Danki z Ciszyni. Zanim Zauska zdoa si
oczyci z oszczerstw, jeli w ogle, bdzie ju za pno. Nikt nie wemie pod uwag jej
zezna. Wiarygodno wiadka to podstawa, a gdaszczanka sama zadbaa o to, by wyda
si wszystkim podejrzana. No i jeszcze nielegalne posiadanie broni. Nie ucieknie. Maj jej
auto w depozycie. Mam na ni wystarczajco duo materiau. Nie pozbiera si.
Wspaniale pochwali j. Z czym masz problem?
Nie mam adnego Romanowska rozpromienia si, e zaakceptowa jej honorarium.
Tylko moje stanowisko jest wci p.o. Zanim podejm stosowne dziaania i zawiadomi
prokuratur, wolaabym mie pewno, e nie zamienisz mnie na JahJah. I chc lokat
dugoterminow, a nie ryzykowny fundusz. Rozumiemy si?
Stawiasz mnie w trudnym pooeniu. Wiesz, e obiecaem mu to krzeso.
Czowiek sukcesu dokonuje wycznie susznych wyborw owiadczya twardo.
A nie chciaaby do rady? Wkrtce wybory. Posiedzisz troch na obradach, ponudzisz
si, a potem wystawimy twoj kandydatur na burmistrza. Popr ci i tutaj mog ci
zagwarantowa obligacje Skarbu Pastwa.
Romanowska zaniemwia z wraenia. Starosta zamkn szybk. Zegar znw chodzi
bez zastrzee.
Nie mylaam o tym.
Poprzecinasz wstgi, odpoczniesz sobie zachci j. A i narodowcy si uciesz
z pierwszej szefowej Polki. Mogaby wystartowa z PiS-u. Masz co przeciwko
zbluzganiu kilku Biaorusinw? Musisz by wyrazista. Wiesz, jak pies bojowy.
Wszystko mi jedno.
Prawidowa odpowied. Poklepa j po plecach. Nadajesz si do polityki. Przy
okazji zamkniemy usta antykomunistycznemu podziemiu.
Zadzwonia jej komrka. Przeprosia starost na chwil i przesza do korytarza. Na
wywietlaczu pojawio si nazwisko Zauskiej.
Zacznij sama zarzdzia. I dodaa szeptem: Co mnie zatrzymao.
Jeste pewna? Sasza nie dowierzaa. Przed chwil wyszy od niego te dwie
kobiety i do lokalu wszed JahJah. Wolaabym, z oczywistych wzgldw, pomwi
z Bondarukiem w formacie jedenjeden. Czy to moliwe?
Jak najbardziej, jeli uda ci si przekona nadkomisarza zapewnia komendantka
niezwykle uprzejmie. Moesz powoa si na wspprac z nami. Masz moj zgod. Jeli
co z niego wycigniesz, daj mi zna natychmiast. Tymczasem puszczam ludzi na ponowne
przeszukanie lokalu i terenu tartaku skamaa.
Na to wanie liczyam! Sasza rozpyna si w podzikowaniach.
Romanowska schowaa telefon do torebki.
Jakie przeszukanie tartaku? Starosta wyrs zza jej plecw.
Taki art. Umiechna si przymilnie. Wiesz, jednak si zastanowiam. Frank
skoczy, inflacja. Kryzys wci daje si we znaki. Nowa oferta obarczona jest wikszym
ryzykiem. Sowem stwa. I pitka grk na dziaania operacyjne. Przed kampani
wyborcz powinnam jako wyglda. A w spa Ciszynia nie daj rabatw. To co,
Giewont, jak bdzie?
Odpowiedziao jej grone spojrzenie.
Oficer prowadzcy: GIEWONT widniao na jednej z teczek na szczycie. Sasza
otworzya teczk esbeka i zaraz j zamkna. Cho nigdzie nie byo nazwiska obecnego
starosty Adama Gawa wiedziaa ju, e to wieloletni szef hajnowskiej Suby
Bezpieczestwa. Piastowa to stanowisko latami, a do zlikwidowania jednostki
i przebudowy budynku na przedszkole. Krtko potem zosta starost. Nie moga si
doczeka, a przeczyta cao dokumentacji, ale najpierw chciaa wysucha spowiedzi
Bondaruka vel TW Stach do koca.
Moe co mocniejszego? zaoferowa Piotr, gdy zauway, e Sasza kolejny raz
ziewa.
Tylko rzd pustych filianek po kawie na tacy, talerzyk z okruchami po szarlotce
i niedojedzony precel wskazyway, ile czasu spdzili na rozmowie. adne z nich nie
patrzyo na zegarek, ale zanim Bondaruk skoczy, zastaa ich noc. Piotr zabroni Mariannie
wchodzi do gabinetu, gdzie od kilku godzin rozmawia z profilerk, i zarzdzi, by
dostarczya im tylko termos wrztku, herbat w saszetkach oraz soik neski. Nie dalej jak
trzy filianki temu zawoa j ponownie i kaza i do domu. Wezwa take
zaopatrzeniowca z tartaku i kaza zabra wszystkie rzeczy, ktrych zdecydowa si pozby.
Od tamtej chwili dzwonek do drzwi domu Bondaruka milcza. Ani Romanowska, ani
JahJah, ani aden z technikw, ktrych miaa przysa komendantka, nie dotarli do
czworaka Piotra. Na razie Sasza o tym jednak nie mylaa. Relacja prezesa tartaku bya
zbyt wstrzsajca, by jakiekolwiek nowe odkrycie mogo je przymi.
yczy sobie pani? ponowi zaproszenie. Na widok zocistej butelki odkowej
gorzkiej Sasza tylko pokrcia gow, wic Piotr nie bawi si ju w nalewanie do
literatki, co czyni do tej pory, kiedy profilerka pia kaw.
Upi z gwinta solidny yk.
I tak to byo, wysoki sdzie mrukn z przepraszajcym umiechem. Nie wiem, kto
po mnie posprzta. Ocknem si w szpitalu, przytamowany do cewki, wenflonw
i z obandaowan gow. Straciem ponad trzy litry krwi. Nie wiem, po jak choler mnie
ratowano. Nikt mnie nie przesuchiwa. Nigdy nie byem w tej sprawie na komendzie.
Potem miasteczkiem wstrzsna plotka o zaginiciu dwch pederastw. Tak si na nich
wtedy mwio. Obaj byli osobami publicznymi, wic w Hajnwce a si zagotowao.
Z czasem sprawa przyscha, a rok pniej byem ju dyrektorem HPPD.
Sprawa wprawdzie si ju przedawnia, ale dobrze by byo to ujawni wtrcia
Sasza. Przekna lin i mimowolnie spojrzaa na krocze Piotra. Zastanawiaa si, jak to
moliwe, e potem spodzi jeszcze trzech synw, ale na razie nie pytaa. Rodzina
potrzebuje grobu bliskich.
Jedyna rodzina, jak Stepan mia, to ona rzuci Piotr z przeksem. A ona nie chce
pamita nawet jego imienia. Przez t afer, jak sfingowaa esbecja, zostaa naznaczona.
Zreszt on faktycznie by homoseksualist. Dunia wiedziaa o tym, wychodzc za niego. Na
tym polega ukad. Nie musieli preparowa dokumentw. Teraz Dunia yje tak, jak pani
widziaa. Wedug mnie doskonale sobie poradzia. Jej, jako jedynej, jest wszystko jedno,
e mog to ujawni. Dzi z ni rozmawiaem.
Widziaam, jak wychodzia.
Skin gow.
Tylko ona nie chciaa paci za milczenie, wic staraem si j chroni, jak umiaem.
Obiecaem na przykad, e zabezpiecz Jurka, jej syna zawaha si i mojego. Jedynego
prawowitego dziedzica. Pocztkowo bya przeciwna, by go wprowadza w ten ukad.
Chciaa tylko zmian w testamencie. Ale to nie wyszo. Podjem prb przed weselem
z Iwon. Dzi wiem, e pozostali synowie zrobi wszystko, by podway kady dokument,
ktry ich wydziedzicza. To dzieci przysposobione wyjani, pochylajc gow. Nie
miaem wyjcia, takie dostaem polecenie. Inaczej chopcw te by unieszkodliwiono. Nie
maj co narzeka. Jak umr, bd najbogatszymi ludmi w miecie. Wiem, e szczerz si
na mj majtek. Zadbaem o nich tylko ze wzgldu na pami ich matek. Tak poza tym nigdy
nie mielimy dobrych relacji. Wie pani, pies z psem zawsze si pogryzie. A mody wygra
ze starym. Taka kolej rzeczy. Nie wini ich. Oni nic nie wiedz. Tak sdz.
Dlaczego Orzechowska nie chciaa o tym ze mn rozmawia?
A pani by mwia? To opowieci z mchu i paproci. A Dunia to ju starowinka.
Przeya wojn, komunizm, raczkujcy kapitalizm. Nie najlepiej odnajduje si
w dzisiejszym wiecie. Nie rozumie, e to wci jest ywe. Przeszo jest nie tylko
wspomnieniem.
Przeszo rzutuje na to, co jest dzi i co bdzie dodaa Sasza.
Piotr si umiechn.
Mwiem ju, e mdra z pani kobieta?
Kilka razy.
Bardzo mnie to cieszy stwierdzi i doda: Dunia chce tylko spokoju. Jak ja.
Pan ze mn rozmawia.
Piotr wskaza na walizk z dokumentami.
Tu jest wszystko. Odpowiedzi, wtpliwoci. Nadzieje i rozwizania.
Sasza pobienie przegldaa ju dokumentacj, dziki ktrej Piotr przez lata by kryty.
Teczki zawieray jedynie pseudonimy tajnych wsppracownikw, ale z ich lektury daoby
si atwo poskada peen obraz. Jak na doni wida byo, kto kim jest dzi w miecie
i z jakiego powodu piastuje to stanowisko. Piotr wszystko dokadnie Saszy wyjani.
Niektrzy, jak starosta, wikszo starej daty policjantw lokalnej, ale i wojewdzkiej
komendy, przedsibiorcy, jak szef kablwki czy Mikoaj Nesteruk, waciciel zakadw
masarskich, dawniej wielki przyjaciel Piotra, ktry pierwszy go zdradzi, byli jeszcze
atwiejsi do wyledzenia. Poza dochodami oficjalnymi dostawali emerytur z MSW. Byli
legalnie zatrudnieni na esbeckich etatach. Dzi penili w miecie funkcje decyzyjne.
Hajnwk wci zarzdzali dawni komunici. Tutaj nie byo adnej lustracji, grubej kreski.
Ludzie pynnie zmienili yciorys i dbali jedynie, by to co stare, wstydliwe nie wychodzio
na jaw. Kto wiedzia, ten wiedzia. Reszta nic nie rozumiaa i nie musiaa rozumie. Dzi
liczya si w miecie tylko kasa.
A z tym prowincjonalni wodarze mieli kopot. Miasteczko nie byo ju mekk
dorobkiewiczw. Nie byo drewna, zwierzyny ownej. Hajnwka stopniowo podupadaa.
I tym bardziej wszystkim zaleao, by podtrzyma cepeliowy mit tolerancji dla innoci oraz
przyja prawosawnych i katolikw. Jak byo naprawd, Sasza ju wiedziaa.
Nacjonalizmy wci yy.
Mode pokolenie domagao si okrelenia czystoci krwi. Podpierao si przodkami
czy to z polskiej, czy wschodniej strony. Miao potrzeb segregacji, samookrelenia. Ale
nie uda si modym niczego zrozumie, jeli nie sign gbiej, zaledwie p wieku wstecz.
Sasza wiedziaa, e starzy nie s w stanie duej trzyma takiej bomby pod stoem. Lont
podpalono dawno temu. Eksplozja bya blisko.
Mog to zabra? upewnia si Zauska. Tak po prostu?
Jeli nie bdzie pani miaa tych dokumentw, nikt pani nie uwierzy.
Potrzebuj jeszcze miejsca ukrycia zwok Stepana i ksidza. Musz mie ciaa, by
wszcz procedury ekshumacyjne i ostatecznie wyczyci spraw.
Piotr przyjrza si denku butelki. Flaszka bya pusta ju od kwadransa. Sasza miaa
nadziej, e Piotr nie otworzy kolejnej. Nie wiedziaa, ile jeszcze wytrzyma
w towarzystwie pijaka. Milczaa, czekaa.
Piotr tymczasem myla: Ile ju miejsc pochwkw pokazywaem? Ilu kobietom? adna
z nich nie przeya. Ale nie powiedzia tego gdaszczance. Nie chcia, by si przestraszya,
zrezygnowaa. Potrzebowa jej. Nie pochodzia std. Bya jego jedyn nadziej. Na co?
Nie wiedzia. Mia do kamstw. Czasem odnosi wraenie, e wanie to w yciu robi
najlepiej mataczy, ukrywa, manipulowa danymi, kamuflowa si i ucieka. Ale teraz
by szczery. Przed mierci chcia tylko si wyspowiada, zrzuci ten ciar i i do grobu
wolny. Jak, gdzie i kiedy go dopadn, byo mu wszystko jedno. Kto to zrobi, te nie miao
znaczenia. Chcia tylko, by ruda ujawnia cay szlam, w jakim przyszo mu y przez lata.
Zawioz pani obieca i od razu poczu si lepiej. Upi ostatni yk kawy. Termos by
pusty.
Sasza rozejrzaa si po pomieszczeniu. Do witu byo jeszcze daleko.
Teraz?
Choby i teraz.
Wsta. Wzi kluczyki ze stou.
 Jestem sprawc zbrodni tylko na esbeku i ksidzu. Zabiem ich w zemcie za to, co mi
zrobili. Za gwat. Nie bya to zbrodnia polityczna. adna idea mi nie przywiecaa. Nikt mi
nie zapaci. Nie auj. Nienawidziem gadw. Miejsc ukrycia cia arysy, Jowity ani
Marioli nie znam. Cho nie jestem take pewien, czy s martwe.
Czaszk Jowity zidentyfikowano wesza mu w sowo. Reszty szcztkw nie
odnalelimy.
Nigdy nie wierzyem, e je ocal, cho tak mi obiecywano. Oni nie zostawiaj
niewygodnych wiadkw. To byby ksikowy bd. Zginy, ebym siedzia cicho.
I siedziaem. W zamian dostaem tartak. Ale to nie jest tak, e je sprzedaem.
W dziewidziesitym dziewitym miaem podzieli ich los. Nie wiem, dlaczego stao si
inaczej. Czasem tak sobie myl, e to zemsta historii za ojca. Wie pani, e mj ojciec by
zdrajc? To on wyda konspiratorw Zachodniej Biaorusi Buremu. Pseudonim Stach
nadaem sobie sam, by pamita, skd si wziem.
Brzmi to wszystko dosy fantastycznie.
Jest pani jeszcze moda. Ale wiem, e wkrtce wypeni pani luki danymi. Wskaza
na teczki lece na stole. Pami ludzka musi zna histori, by decydowa o przyszoci.
To nie jest zgodne z interesem tutejszych, ale mam to oglnie w dupie.
Jednej rzeczy nie rozumiem przerwaa mu Sasza. Po co uprowadzono Iwon? I kto
to zrobi?
Mwiem ju, e to by ukad, na ktry wszyscy poszli zniecierpliwi si Piotr.
Jurka jak zwykle popeni gupstwo i trafi do wizienia. Zaatwiem mu lejszy wyrok, ale
nie chciaem si afiszowa. Mogem narazi chopaka na nieprzyjemnoci, gdyby wyszo,
e to moja krew. Do tej pory udawao si nam to z Duni ukrywa. Informacja o kolejnym
spadkobiercy byskawicznie doszaby do Fionika, Tomika i Wasyla. Pomylaem, e trzeba
chopca zabezpieczy. To jedyne, co mogem mu zostawi: pienidze. Nie braem udziau
w jego wychowaniu. Nie widziaem, jak dorasta. Prawd mwic, wtedy nie byem tym
samym czowiekiem co dzi. Baem si, e wykorzystaj to przeciwko mnie. I mylaem
tylko o sobie. Kiedy tylko nadarzya si okazja, zaprzyjaniem si z jego dziewczyn.
Wiem, e to dziwne, ale chciaem pozna wasnego syna. Innej moliwoci nie byo. Dunia
nie pozwalaa si do nich zbliy. Iwona natomiast duo o Jurku opowiadaa. Jest w jakim
stopniu podobny do mnie. Pewnie te ustatkuje si dopiero koo czterdziestki.
Na razie znikn. Wie pan, gdzie jest?
Piotr wzruszy ramionami. Na jego twarzy nie byo niepokoju. Musia mie pewno, e
na tej linii wszystko idzie zgodnie z jego planem.
Z Iwon odpar. Zabezpieczyem ich na jaki czas finansowo, eby, gdy przyjdzie
pora, mogli wyjecha. S bezpieczni. Licz, e mimo tego wszystkiego spdzaj mio czas.
Czyli gdzie?
 Tego nie wiem przyzna. Aa znalaza jak zaufan osob. Pomoga we
wszystkim. To mj anio str. Znaj si z Duni, odkd pamitam, i trzymaj si razem.
Kiedy Dunia dowiedziaa si, co zrobiem Stepanowi, zacza mn gardzi. Brzydzia si
mnie fizycznie. Nie moe znie mojej obecnoci, dotyku. Nie moglimy by razem, cho
nic bardziej ludzi nie wie ni wsplna zbrodnia. Aa wiedziaa o nas, pomagaa nam si
ukrywa. Nie jest jednak wprowadzona w te polityczne historie. Niektre kobiety wol
swj wiat haftu, piewu i zwykego ycia. Ona taka wanie jest. Ufam jej bardziej ni
komukolwiek na wiecie.
To jak to w kocu byo z tym uprowadzeniem? powtrzya Sasza. Nie daa si
zwie dygresjami. To nie pan by wtedy w lesie. To by kto mody, silny. I bya z nim
kobieta.
Piotr machn rk.
Wszystko wymkno mi si spod kontroli, kiedy zrobiem pierwsze gupstwo. Ten list
w wigili wesela by niepotrzebny. Upiem si, czuem si le. Chciaem natychmiast
ujawni prawd wyjani. Pocztkowo baem si modych wprowadza w szczegy
planu, wic udawaem absztyfikanta. Dobrze si przy tym bawiem, przyznaj. Mode lico
ma si rozgrzania zastanej krwi. Szczegy planu znay tylko matki: Dunia i Boena.
Wiedziaem, e, mimo wszystko, Duni mog ufa. Boena dostaa za milczenie pienidze.
Do tej pory nie zna szczegw. Potem wtajemniczylimy jeszcze Quaka. Iwona
pocztkowo si wzbraniaa. Bya Jerzemu wierna. Naprawd kocha tego gupka. Tym
bardziej chciaem ich ustawi na przyszo. Przypomniao mi si, e tylko jedna kobieta
w yciu bya mi tak bliska, i ujo mnie to.
Dunia?
Potwierdzi.
Zmienia si. Kiedy bya inna: dzielna, waleczna, nieustraszona. Ja te mogem by
inny. Dzi sam w to nie wierz, ale gdyby czasy byy inne zawaha si. Sasza baa si, e
odpynie w opowieci, dywagacje typowe dla ludzi w jego wieku, ale si pomylia, bo
zaraz uci: Cho wtpi. Ludzie s ci sami. W tych czy innych realiach daem si
zastraszy, weszli mi na ambicj. Byem gwnie prny.
Co z tym uprowadzeniem?
Zaplanowalimy, e uyjemy ich broni Piotr wrci do wtku gwnego. Skoro oni
unieszkodliwiali moje kobiety, postanowiem, e ja zamarkuj to samo. Wiedziaem, e
gram ostro. I miaem racj. Wszyscy zgupieli. Wysali swoich ludzi, pokrzyowali nam
plany. Wyjli z mojego garau jedyny dowd, ktry wiadczy przeciwko mnie. Wz.
Jacy wszyscy?
Umiechn si. Wyj pierwsz z brzegu teczk. Rzuci Saszy na kolana. Odczytaa na
okadce: Giewont/Gazka.
 Adam Gawe, starosta.
Potem sign po kolejn. Tym razem maszynowy napis gosi: Nil.
Przemysaw Frankowski.
JahJah? Mia wtedy osiemnacie lat. Nie powie mi pan, e werbowano na TW
kilkunastoletnich chopcw.
Mia osiemnacie lat i nie dosta si na prawo. By ze wsi, z marn moliwoci
awansu, jeli nie zapisze si do partii, nie zacznie wsppracowa. Poszed do wojska.
Tam go chwycili. By sfrustrowany i ambitny. Dosta polecenie uwiedzenia Romanowskiej,
crki inyniera z politechniki. Przyjedaa tutaj do wujostwa. Znali si niemal od dziecka.
Rozkocha j w sobie jednak, dopiero kiedy dosta zadanie operacyjne. Inwigilowa wuja
Romanowskiej i rodowisko nielicznych intelektualistw. Nie wiem, czy pani wie, ale jej
ojciec i wuj byli na tych terenach jednymi z waniejszych opozycjonistw. Kolportowali
bibu w najtrudniejszych czasach, kiedy Solidarno na dobre zbieraa niwo
w Gdasku i Warszawie. A zawodowo siedzieli w zbrojeniwce. W samym tartaku miaem
pitnacie procent swoich ludzi. Nikt, kto chcia awansowa, nie mg odmwi
przynalenoci do partii. Wic ludzie zapisywali si do PZPR, a potajemnie chodzili do
cerkwi czy kocioa. Pozwalaem na to. Pannom z dziemi zaatwiaem obek, byle
dostarczay cennych informacji. Polacy te byli w szeregach. Nie tylko Biaorusini. I co
gorsza, prawie wszyscy wierzyli w suszno decyzji. Tumaczyli sobie, e takie czasy.
Stolica bya zawsze daleko. A Solidarno jak za granic. Za to Moskwa blisko, na
wycignicie rki. Wie pani, e kiedy Biaystok mia by odczony od Polski? Komunici
mieli na tych terenach zawsze twardy grunt pod nogami i szerokie plecy. Stepan by po
moskiewskich szkoleniach. To by najgorszy typ stalinowskiego szczura. Ze wiec takich
szuka. A jednak sta si niewygodny. Jak to si mwio: nie szed z duchem postpu. Dzi
sdz, e wykorzystali mnie, aby go zlikwidowa.
Mwi pan, e to bya zbrodnia w afekcie.
Przez lata tak uwaaem zapewni. Ale te trudno zaprzeczy, e byo im to na
rk. Tak samo w czterdziestym szstym wadze komunistyczne wykorzystay nienawi
oddziaw NZW i rkami Burego zaatwili wymordowanie niewygodnych Biaorusw.
Myli pani, e dlaczego nie puszczono za nim oddziau pocigowego i pozwolono pali
wsie przez tydzie, mordowa kobiety w ciy, dzieci? Prawosawni nie chcieli
wyjeda. Nie chcieli zostawi tej ziemi. Dzi w tych wsiach mieszkaj Polacy. Nikt
biaoruskich rodzin nie pamita. Kiedy pani pojedzie do Zaleszan, Za, do Wlki
Wygonowskiej, powiedz po polsku, bo nikt ju poza osobami zwizanymi z ruchem
biaoruskim nie mwi w tym jzyku, nawet w kraju ukaszenki, e ludno wyjechaa do
Zwizku Radzieckiego, a ziemia leaa odogiem. Zajli si ni nowi ludzie teraz
wszyscy to zdeklarowani Polacy. Ta czystka w peni si udaa. Dzisiejsi
trzydziestolatkowie nie maj wiadomoci, e ich korzenie s biaoruskie. A jeli nawet, to
nie chodzi o ojczyzn, ale o rozrywk. Ot, czasem przyj na festyn, popiewa piosenki
o ruczaju czy skorzysta z nauki w prestiowym, zamonym liceju, ktry gwarantuje
modym udzia w ligowych rozgrywkach siatkwki czy powikszon liczb godzin
angielskiego i niemieckiego.
Nie mog si zgodzi zaprotestowaa Sasza. Pamiciologia to dzi najmodniejszy
temat. Tak si dzieje w kwestii ydw, Niemcw, Rosjan. Tak samo bdzie
i z Biaorusinami. Pradziadkowie si bali, dziadkowie starali si zapomnie, rodzice
wypierali. Dopiero czwarte pokolenie gniewnych dzieciakw z gimnazjum lub szk
rednich chce kopa w ziemi. Odkrywa stare groby i odsania koci zmarych. Rozlicza
winnych i niewinnych, naznacza tchrzostwo pradziadkw. Std Narodowa Hajnwka
i Maa Biaoru. Dwa bieguny zajadle walczce o swoj tosamo. Tak naprawd
pragnce tego samego: prawdy. To nie ulega kwestii.
Piotr tylko si zamia.
To zwyka maskarada! Modzie nie wybiera biaoruskiego liceja z sentymentu, lecz
z wyrachowania. Oni wiedz, e po tej szkole bd mieli wicej punktw, kiedy zechc
pj na studia. Oczywicie na prestiow, polsk ju uczelni. Tak jest wygodniej. Nie
wykluczam, e dwjka dzieciakw, ktre uprowadziy Iwon, to czonkowie Narodowej
Hajnwki. Zostaa podburzona przez moich sprytnych kompanw, stare wygi, do
nacjonalistycznej nagonki na kacapa, by odbi polsk brank. To stay mechanizm.
Wykorzysta nacjonalizmy do zaatwienia swoich spraw, dla ktrych motywacj jest tylko
pienidz. Forsa. Hajs, jak mwi modzi. Niech pani nie da si zwie martyrologii
ojczynianej. Tak samo byo i po Burym. Wsie stay puste. Dobytek ludzi stopniowo
rozgrabiono, chaty niszczay. Majtki wadza podzielia, zasiedlia potulnymi
i z dobrym yciorysem, polskich Biaorusinw za ju nie ma. Tak jak nie ma wsi
Zauskie.
Sasza podniosa gow.
Romanowska pokazywaa mi t miejscowo z drogi. Zostao tam tylko pole. Kawa
ziemi niczyjej.
Wie pani, e wrd zamordowanych furmanw byo dwch braci Zauskich? Bazyl
i Janka. Moe to pani rodzina?
Nie sdz ucia.
Przejrzaa pozostae pseudonimy tajnych wsppracownikw.
Gazka, Nil, Rekin, Mot. Brakuje tylko upaszki. To przecie ksywy onierzy
wykltych.
Pewnie uwaali, e to zabawne. Szutka wyjani Piotr. Wszystkie dossier, ktre
trzyma pani w rku, to jednoczenie walczcy o niepodlego Biaorusini. Ju w latach
siedemdziesitych chcieli odzyska swoj ziemi.
 Pan jest Polakiem.
Nie wiem, kim jestem. Piotr wzruszy ramionami. Bazgra co na kartce wydartej
z kalendarza. Zdawa si mie cakowicie podzieln uwag. Byem Polakiem, byem
i Biaorusinem. Kto tutaj wie, kim jest? Nie ma czego takiego jak czysta krew. To tylko
teoria. Zwaszcza na tych terenach. Tym bardziej miesz mnie ci aktywici. Z obu stron.
A wic Iwona yje? Sasza wesza mu w sowo. Odpakowaa now paczk R1, foli
pooya na spodeczek. Nic jej nie dolega?
Quaku si ni opiekuje. Czekaj na faszywe papiery, a potem wyjad. Pomagam im.
Potem, jak wszystko si uspokoi, moe do nich pojad. Nigdy nie byem w Irlandii, a za
dobrych czasw byem prawie wszdzie. Oczywicie subowo.
Kto zaatwia im te lewe papiery? Pana oficer prowadzcy?
Piotr wskaza dokumenty.
Chudy. Przeczyta pani, domyli si, kim jest. Szkoda strzpi jzyka.
Sasza wstaa.
Zadzwoni po wsparcie. Policja musi by przy ogldzinach.
Skoro tak trzeba skin gow. Zwin zapiski w niedu kulk i schowa do kieszeni
wraz z foli od papierosw Saszy, jakby zaciera lady. Termos, filianki i talerzyki
ustawi na tacy i odnis do kuchni. Po chwili stolik by pusty. Nic nie wskazywao, e
odbya si tutaj nocna debata. Ale poka tylko pani. Potem moecie sobie robi
ekshumacje. Beze mnie.
Wykrcia numer, ale Romanowska kilkakrotnie odrzucaa poczenie. To samo
z JahJah i Domanem. Kiedy dostaa informacj od komendantki, e nie moe rozmawia,
gdy jest w trakcie czynnoci, zdecydowaa si zawiadomi j esemesem. Napisaa, e
jedzie na miejsce zbrodni. Poprosia o pilny kontakt. Nie otrzymaa odpowiedzi, ale nie
zdziwio jej to. Powinna bya si tego spodziewa.
Jedmy zarzdzia. Niech pan wezwie jakiego kierowc.
Nie ma mowy odpar. Nikomu nie mog tutaj ju ufa poza pani.
Aa stpaa ostronie, niemal bezszelestnie. Od kilku dni nie spada nawet kropla deszczu.
Soce za prayo niemiosiernie, jakby nastao ju upalne lato. Cho od rzeki cigno
wilgoci, ka wyscha na wir i noc, w wietle ksiyca, przypominaa ciernisko. T
drog kobieta sza dopiero trzeci raz, ale jeszcze nigdy si tak nie baa. ywopot skrywa
wejcie i nie bya pewna, ile zajmie jej znalezienie bramy. Miaa latark. Nie zapalaa
wiata wycznie z obawy, e zostanie zdemaskowana. Kiedy dotara do domu Kokw,
jej obawy okazay si gupstwem. Ju z daleka dostrzega wejcie otulone czerwono-
biaymi tamami policyjnymi. Pochylia si pod kawakiem folii i pewnie nacisna
klamk. Tak jak si spodziewaa, drzwi byy zamknite i zaplombowane. Woya klucz do
zamka i z trudem przedostaa si na dziedziniec.
Teraz moga ju sobie powieci. Wiedziaa, e ywopot jest szczelny. Posapujc ze
zmczenia, ruszya wprost do studni. Chwycia wiadro, odkrcia stary acuch. Haas, jaki
robia zardzewiaa korba, podnis jej wosy na karku. Przypieszya. Wreszcie wiadro
uderzyo o dno. Usyszaa plusk, a potem uderzenie metalu o metal. Przymkna oczy
i skupia si na zadaniu. Musiaa wyowi to, co znajdowao si na dole. Nabieraa
i wycigaa kolejne wiadra wody. Za kadym razem wylewaa j do stojcej obok balii.
Bya spocona, zmczona. Rce jej zgrabiay. Miaa ochot usi i odpocz, ale
wiedziaa, e tego nie wolno jej zrobi. Sapic i linic si, ponowia owy. Tym razem
skutecznie. Kiedy ostatkiem si wycigaa na wp puste wiadro, na jego dnie zobaczya
nieduy pakunek. Zanurzya rk w wodzie, wyja porzdnie ofoliowany przedmiot. By
nieduy i ciki. Skostniaymi palcami zacza rozsupywa tam, ale szybko si
zorientowaa, e bez noa lub noyczek nie rozpakuje znaleziska. Po ksztacie poznaa
jednak, e ma to, po co przysza. Na wp rozdarta folia ujawniaa rkoje starego
rewolweru typu buldog. By skorodowany. Luf mia obcit zaraz przy magazynku.
Moe pomc? usyszaa za plecami mski gos.
Odwrcia si gwatownie. Mokra paczka omal nie wypada jej z rk.
Las noc jest tylko czerni. Korony drzew skutecznie osaniay ich od wiatru. Nie sycha
by nic prcz ciszy i typowych puszczaskich pohukiwa sowy bd stpania
przemykajcej w oddali zwierzyny. Piotr zaparkowa przy wycince drzewa, dalej musieli
doj na piechot. Uzbrojeni w latarki i map, na ktrej Sasza oznaczaa drog dojazdow,
by nastpnego dnia przywie tutaj ledczych, dotarli do zagajnika zwanego Pod Paczc
Wierzb. Ju z oddali Zauska dostrzega brzozowy krzy. Biela na tle ciemnoci. Piotr
podszed i podnis kawaek drewienka. Wyj z kieszeni motek. Przybi prawosawn
poprzeczk.
Ludzie myl, e to miejsce strace. Przychodz si tu modli. Poniekd maj racj
rzek. Tyle e ten, kto tutaj spoczywa, nie zasuguje na modlitw. Ale to moja opinia i ja
j podzielam.
Sasza marza. Zbyt lekko ubraa si na t pogod. W dzie doskwiera upa, ale noce
byy jeszcze chodne. Szczkajc zbami, wyja telefon i zrobia zdjcie domniemanego
grobu. Pozostawaa jednak wci sceptyczna.
Chce mi pan powiedzie, e to tutaj?
Piotr skin gow i wskaza chat w oddali.
To si stao tam.
Gospodarstwo byo otoczone starym zbutwiaym potem. Z daleka wygldao na
opuszczone.
Teraz mieszka tam Dunia doda.
Ona wiedziaa od pocztku?
Raczej tak odpar wymijajco. Myl, e w kocu jej powiedzieli, bo kiedy ja
wyznaem prawd, nie chciaa mnie wysucha. Wane dla nich byo, eby nie domagaa
si poszukiwa i czua wspwinna. Strach przed wspodpowiedzialnoci zapewnia
zmow milczenia. Tak, myl, e wiedziaa. Moe j pani sama spyta.
Ju mwiam, jak na mnie reaguje przypomniaa Sasza. Milczeniem.
Wtedy, po tym wszystkim, odwrcia si ode mnie. Po prostu zacza mnie unika. Nie
pozwolia nawet zobaczy syna. Jakbym nie by go godzien.
Piotr podszed do solidnego dbu. Bez trudu zdrapa z kory wierzchni warstw mchu,
a wreszcie ich oczom ukaza si nieduy prawosawny krzy.
Nie wiem, kto go wyry. Taki sam by w miejscu odkrycia zbiorowej mogiy
furmanw. Kto przychodzi i regularnie go poprawia. Nie ja. I nie Dunia powiedzia
Piotr. Kto inny natomiast regularnie wyrywa ten krzy i wrzuca go do rowu. Jakby dawa
znak, e nie ma na tych terenach miejsca dla ruskich. Rozumie pani, dla niektrych to
synonim: prawosawny rwna si ruski, a Biaorus to jeszcze gorzej, bo komunista.
Ludzie lubi upraszcza rzeczywisto zauwaya Sasza. Dziki temu si w niej
nie gubi. Std ostatnio tyle marszw narodowcw. Caa Polska boryka si z tym
problemem. Nacjonalici, zwaszcza ci najbardziej radykalni, wrcz faszyci, wyroli na
kontrze do poprzedniego systemu. Obecny ustrj na to zezwala. Kady ma prawo
manifestowa swoje pogldy. Byle nie robi krzywdy innym. Ale na to jest ju osobny
paragraf.
Moliwe przyzna Piotr z przeksem. Ciaa tych dwch skurwieli le na
gbokoci szeciu metrw, moe wicej. Gdybym dzi mia wybr, wyjechabym wtedy za
granic. Podpisa lojalk i wypieprzy do Francji, Anglii czy choby Australii. Jak najdalej
std, od mojej ojcowizny. Moe one by yy. Miay pecha, e spotkay mnie. Ale nie da si
cofn czasu.
Sasza powiecia i przyjrzaa si glebie. Bya czarna, pozbawiona trawy. Jeden
z modniakw by wykorzeniony. Lea obok, jak wyrwany w ogrdku chwast.
Wyglda na zoran. Podniosa pytajco gow. Kto grzeba w tej ziemi.
Osobicie przekopaem ten d dwa miesice temu. Wyjem jedn gow
i przekazaem policji wyjani. Dlatego jestem pewien, e reszta szcztkw nadal
znajduje si w tym miejscu. Nigdzie indziej.
Sasza si skrzywia. Poczua wstrt do starego, a po chwili strach, e znajduje si
z brutalnym morderc w rodku guszy cakiem sama. Jak miaa pewno, e powiedzia
jej prawd? Gdyby j zaatakowa, nie miaaby adnych szans. Bondaruk nie by
zniedoniaym starcem. Wci ylasty, gibki i na tyle silny, by bez trudu j obezwadni,
zatuc i zakopa pod tym krzyem. Komu przyszoby do gowy szuka jej ciaa w starym
powojennym grobie, za jaki uchodzio to miejsce? Rka w gipsie nie poprawiaa sytuacji.
Niech si pani nie boi zamia si, jakby czyta w jej mylach. Tam s tylko koci.
Tylko tyle zostanie z nas po mierci. Jeli mam by szczery, nie wierz w duchy. Ale
czasem, kiedy tu przychodz, te obrazy wracaj.
Przyoy donie do nosa, zacign si i wzdrygn.
Znw go czuj powiedzia. Nie pamitam szczegw. Nie potrafi odtworzy
przebiegu zdarze. Jak to detalicznie przebiegao. Rozumie pani: co, po czym i gdzie.
Afekt fizjologiczny mrukna Sasza i zdiagnozowaa: Chwilowa utrata
przytomnoci i wyparcie w samoobronie, by mc dalej y. Cakiem popularna reakcja.
Skin twierdzco gow.
Nawet mi si to nie ni. Ale nigdy nie zapomn tego metalicznego zapachu krwi. I jej
sonego smaku w ustach. A potem zapach szpitala. I ta cewka.
Po co pan wykopa t czaszk? natychmiast zmienia temat.
Piotr si zawaha. Nie odpowiedzia od razu. Odezwa si chrapliwie dopiero po
duszej chwili.
 Chc, by pani ujawnia to miejsce. Moe pani powiedzie, e wydedukowaa to jak
swoj metod. Profilowanie geograficzne? Jasnowidzenie? Przeciek? Cokolwiek przyjdzie
pani do gowy. Tylko niech pani nie miesza do tego Duni. Ani mnie doda.
Jak to? zbiesia si Sasza.
Sdzi pani, e grb esbeka wykopaem sam? W latach siedemdziesitych?
Sasza wpatrywaa si w niego w oczekiwaniu.
Mwi pan, e kto posprzta. Nie mino p godziny, a zmienia pan zeznania.
Zmruy oczy, zdenerwowa si, ale uspokoi j gestem.
Chat posprztano, a zwoki na siedem lat zamurowano w jednym z garay starego
szpitala zakanego. To tam pracowaa wtedy Dunia i moja matka rwnie. Kiedy
wybudowano nowy szpital, a ten teren sprzedano, musiaem przemieci ciaa, eby
robotnicy ich nie znaleli. D na sze metrw pomogli mi wykopa ludzie z pobliskiej
wsi. Zwizkowcy z tartaku, ktrych houbiem. Wikszo ju nie yje, ale maj dzieci.
Byem dla nich jak batiuszka. Nawet lepiej. Dorobili si. Moe nawet ojcowie nie ujawnili
im, skd we mnie tyle dobroci. Kto posprzta miejsce zbrodni, tego nie wiem. Pewnie
wysali jakich posugaczy z esbecji, moe milicji. Ale nowy grb kopaem tymi rkami.
Kady, kto mi pomaga, wiedzia, kto tutaj ley i kto odebra mu ycie. Mieli mnie za
bohatera, ktry zgadzi besti. Tak wanie wygldaj tajemnice w prowincjonalnych
miasteczkach. Kady wie, ale nikt nie powie.
A moe to byli ci, ktrych akta da mi pan dzi jako esbekw, komunistw? Chce pan
zrzuci na nich odpowiedzialno?
Piotr umiechn si chytrze.
Moe to byli jedni i ci sami ludzie.
Wic dlaczego dziaa pan na ich niekorzy? Dlaczego chce pan mnie obciy t
wiedz?
Piotr zawaha si, a potem wyj zza pazuchy zawinitko.
To dokumenty zamordowanych wozakw, ktrych prochy do dziewidziesitego
pitego roku spoczyway w ziemiankach koo Pucha Starych, gdzie Rajs z oddziaem
dokonali na nich egzekucji. Pidziesit lat czekay na ekshumacj. Przez pidziesit lat
nikomu nie byo na rk, by zawiadomi wadze, cho komuna upada ju
w osiemdziesitym dziewitym. Wrd wozakw s bracia Zauscy.
Ju pan mwi.
Duni nazwisko rodowe to Zauska.
Sasza rozemiaa si jak z dobrego artu.
Wie pan, ile osb w Polsce nosi takie nazwisko? A ilu na wiecie, na emigracji?
 A ilu z nich zdrabnia swoje kosmopolityczne imi Aleksandra na Sasza?
Kobieta machna rk.
Bzdura.
Moe i tak. Niech pani spyta ojca, kim bya jego babka i skd pochodzia. To moe
rozwia wtpliwoci. Moe faktycznie si myl. Ale jak na pani patrz, jest w pani
urodzie co wschodniego. I ta zajado, ten wschodni zakapior. Nasza krew.
Biaorusini to raczej niezbyt wojowniczy nard. Nie zrobili nawet jednego powstania.
Bo przez wieki ich ziemi rozbierali na zmian Polacy, Rosjanie i Niemcy. Ale to si
zmienia. Mwiem pani o Maej Biaorusi i Ruchu Autonomii Podlasia. Jeli powie im
pani, e ma pani tutejsze korzenie, bd inaczej piewa. Pomni pani moje sowa.
Mam kama?
Jeli wozacy to pani przodkowie, to znaczy, e jest pani tutejsza. A tutejszym jest si
nie dlatego, e jest si ydem, Polakiem czy Niemcem, lecz dlatego, e prochy przodkw
le w tej ziemi. Sama pani mwia, e nie ma czystej krwi. Dotd bya pani obca. Nikt
nie chcia z pani szczerze rozmawia. Obcych karmi si sonin, poi wdk, nocuje we
wasnym ku i opowiada zawe historie o tym, jak ciemiono ten nard. Ze swoim,
tutejszym mwi si o tym, jak byo naprawd. Bo tutejsi wiedz, e zachowa pani
milczenie. To tylko prosty fortel, propozycja, by wydobya pani na wiato dzienne to,
czego nie ujawni nikt z tutejszych ledczych. Wanie z tego powodu.
W tym momencie zobaczyli wiato od szosy. Kto jecha autem. Piotr chwyci Sasz za
rk, zasoni usta i si ukry j wrd drzew. Nie bya w stanie wyda adnego dwiku.
Kiedy wiata si oddaliy, a Bondaruk j puci, wcieka natychmiast wyskoczya na
drog z krzykiem i zacza macha rkami. Zacza rozpaczliwie dzwoni do
Romanowskiej.
To nie bya policja mrukn Piotr.
A kto?
Powinna pani pomwi z Duni upiera si Bondaruk.
Ju wytrzewia i wyglda na starszego, ni by. Dotarli do wozu, otworzy drzwi.
Lepiej bdzie, jeli odwioz pani do hotelu powiedzia. Mnie ju pewnie
szukaj. Musz si meldowa, a opuciem areszt domowy. O pozory tutaj trzeba dba, bo
one s najwaniejsze.
Ruszyli.
Nurtuje mnie jeszcze jedno odezwaa si Sasza po chwili. Kto fizycznie dokona
zbrodni na pana kobietach? Musiao to pana drczy przez lata. Zakadajc, e oczywicie
mwi pan prawd i take ich grobu nie ma w tej guszy.
Pani mi nie wierzy? upewni si Piotr. Po tym wszystkim, co pani powiedziaem?
 Sasza nie potwierdzia ani nie zaprzeczya. To nie by moment, by stawa po
ktrejkolwiek ze stron. Czua si zbyt skoowana.
Kto to zrobi? powtrzya twardo. Lub kogo pan podejrzewa?
Ludzie mwili, e Stepan mia crk z pierwszego maestwa. Mieszkaa w szkole
z internatem. Rzadko przyjedaa do domu.
To Stepan nie by gejem?
W tamtym czasie gejw nie byo przerwa jej Piotr cakiem powanie. To bya
dewiacja, choroba psychiczna, ktr naleao leczy. Kady gej jak najszybciej znajdowa
sobie maonk. Mwiem, e Stepana zrzucili z helikoptera po szkoleniach w Moskwie.
Nikt do koca nie zna jego yciorysu. Mwiono, e pochodzi std, ale kto to moe
wiedzie na pewno. Zreszt to by klasyczny stalinowski aparatczyk. Drobnica, aden
wielki komunista, ktry zasugiwaby na rozmow z Torask. W dniu, kiedy Stepan zgin,
Irma miaa siedemnacie lat. Nigdy jej nie widziaem. Spotykaem si z Duni raczej
potajemnie, a ona z rzadka wspominaa o pasierbicy. Nie byy w dobrych stosunkach, ale
jej matkowaa.
Niech zgadn Sasza pokrcia gow. Dziewczyna znikna bez ladu po tym, jak
zarba pan Stepana i ksidza?
Dunia twierdzi, e to Irma mnie uratowaa potwierdzi Piotr. Dziki niej si nie
wykrwawiem. Jak przez mg przypominam sobie, zanim straciem przytomno, czarne
lakierki z kokard w kauy krwi, bo dziki pozycji ojca moga mie dobre ciuchy, ale nie
wiem, czy tego nie wymyliem. Giewont sugerowa, e dziewczyn skasowano, ale ja
myl, e po prostu wzili j na wsppracownika. Wywieli, szkolili, dali jej nowe
personalia, yciorys. Umieli zaatwia takie sprawy. Pytaa pani, czy kogo podejrzewam.
Tak. Sdz, e to bya zemsta osobista. Odwet za zabjstwo ojca i odebranie mu czci. Na
ni jedyn nie mam dokumentw, bo o jej istnieniu nie wiedziaem do dzi. Dunia mi
powiedziaa, e dziewczyna yje.
A moe to kamstwo i Irma gdzie tutaj ley. W jakiej ziemiance albo rowie
wykopanym przez siedmiu wspaniaych zakpia Sasza. I to dlatego pan tak cierpi. Bo
Stepana panu nie szkoda, ale niewinnej siedemnastolatki ju tak.
Moe przyzna Piotr. Ale w takim wypadku nie mam pomysu, kto mgby mnie tak
nienawidzi, by zabija moje kobiety, gromadzi na mnie teczk. Przekupiem wszystkich.
Nie chodzio o pienidze.
Nie wierz, e nie zna pan jej nazwiska. Sasza przechylia gow, kiedy zatrzymali
si pod motelem ubr.
Teraz wieciy si tylko dwie litery neonu. Tutaj zaczynaa swoj podr i jake
naiwnie sdzia, e caa sprawa zajmie jej nie wicej ni kilka godzin. Dzi mija prawie
tydzie, a koca jej wyprawy nie byo wida.
 Niestety, jest tak dobrze ukryta, e nie doszedem, kim moe by dzisiaj odpar.
Miaaby dzi dokadnie pidziesit cztery lata.
Sasza wysiada, wzia pod pach pakunek z dokumentami i odwrcia si do Piotra.
Niech pan uwaa na siebie.
Pani tym bardziej powiedzia. I koniecznie prosz zrobi kserokopie. W Ciszyni
jest samoobsugowa kopiarka. Niech pani nie wypuszcza tego z rk. Dobrze radz.
Niech si pan nie boi. Wiem, co robi.
Ja ju niczego si nie boj. Wyj zza pazuchy zawinitko. Wydoby z niego dwa
stare dokumenty. A to dowody braci Zauskich. Niech pani pokae to matce, ojcu,
krewnym. Moe ich rozpoznaj. Jeli nie, niech pani to przekae do IPN-u.
A reszta? Sasza wskazaa piterek, w ktrym Piotr trzyma dokumenty pozostaych
furmanw.
Po mojej mierci zostan przekazane ich prawowitym spadkobiercom. Zrobi z tym,
co uznaj za stosowne. Jestem std, musz dba o zasady. Jeli bd chcieli milcze
o zbrodniach antykomunistycznego podziemia, musz na to pozwoli. Ruszy z impetem
z parkingu.
JOWITA
(1999)
 Woyem kocioowy dres i moj odblaskow kurtk adidasa. Nikt nie ma takiej na
miecie. Dobrze odywiony kafar przerwa, kiedy kto zapuka do drzwi apartamentu.
Marzena wrzucia papierosa do pustej butelki po piwie i poderwaa si z kanapy
krokiem tanecznym, jakby bya somian wdow. Wszed Piotr. Kafar na widok faceta
w garniturze wsta, podpar si pod boki, eksponujc walory barw, jakby zamierza
rozoy skrzyda.
Luzuj, Igor. Swj rzeka Marzena pojednawczym tonem, jakby uspokajaa psa.
Wyjrzaa na korytarz, zamkna drzwi.
Gra misa wykona polecenie i odkroi sobie du porcj pasztetu, ktry uoy na
miniaturowej pitce od chleba, a potem wsun w caoci w otwr gbowy. Przeuwa
powoli, nie spuszczajc wzroku z gocia.
Jest Nikolai? zapyta Piotr.
Postawi pod cian zniszczon torb do tenisa. Delikatnie, jakby zawieraa szko. Nie
uywano jej zapewne w celach sportowych, bo caa bya zachlapana klejem i trocinami.
Kiedy puci rczki, wierzchni materia natychmiast wkls. Bya w poowie pusta.
Ochroniarz natychmiast zawiesi na niej wzrok.
Zakupy wyjani Bondaruk i powtrzy pytanie. Szef na zagrodzie?
Marzena pokrcia gow, a potem ten sam ruch powtrzya biodrami. Jej blond tapir na
gowie la Madonna z Like a virgin by polakierowany w sta konstrukcj i przetrwa,
w jakiejkolwiek pozycji znajdowaaby si kobieta. Wizerunek w tym zawodzie to
podstawa, fakt. Jej by klasyczny jak na bran, w jakiej robia, cho na owe czasy dawno
ju niemodny. Miaa wida talent do wikszego oszpecania si, bo urod nie grzeszya
raczej od urodzenia. Nikomu to wida jednak nie przeszkadzao. Uwaga klienta skupiaa
si wycznie na wylewajcym si zza bluzki potnym biucie.
Wyszed po mocz dla klientw odpara radonie, zezujc jednoczenie na Igora.
Nakada sobie teraz na pajd chleba smalec z cebul. Poar to i dopiero wtedy
anemicznie skin gow.
Wskazaa gociowi wolne miejsce na kanapie. Igor przesun si, by Piotr przypadkiem
nie usiad zbyt blisko.
Z godzin temu dodaa. Co musiao go zatrzyma. Moe zamwili zmroon?
Lodwka si u nas spierdolia. Jowita wstawia przedwczoraj gorce grzanki. W cigu
godziny termostat poszed si jeba. Teraz zarabia na now zamiaa si nieprzyjemnie.
Honorarium wzia potrjne, z gry. Sama stryjenka chciaa.
Piotr rozejrza si po przestronnym mieszkaniu. Cztery pomieszczenia promienicie
odchodzce od salonu. Niewiele byo tutaj sprztw. Poza stolikiem z palet, kanap
i dwoma tekstylnymi fotelami z jego zakadu tylko biae ciany. Rzd czystych okien.
Rolety zacignite. Wzorzysty dywanik w zielono-row zebr. W kadym z pokoi drzwi
z antywamaniowymi zamkami. Nalepek gwarancyjnych jeszcze nie zdjto. Monterzy
skoczyli dopiero przed weekendem. Piotr sam pilotowa ich prac. Wiadomo byo, e
dziewczyny krady, co popado. Fors, ciuchy, kosmetyki, nawet poczochy sobie
podbieray. A w razie przypau adna si nie przypucuje, choby zapano j na gorcym.
Ale nie przed nimi Nikolai zabezpiecza si gerd. Zna bran nie od dzi. Klient, ktry
tutaj trafi a bya to najlepsza, bo jedyna profesjonalna agenturka w miecie, adne tam
ssiedzkie cichodajki za flaszk czy pto kiebasy chcia cakowitego zaufania. Nic nie
mogo mu zagin. Nikt go nie mg zobaczy. Dziewczyny byy raz w tygodniu atestowane
przez ordynatora szpitala. Zdrowe, czyste i, przynajmniej teoretycznie, nienapane. Ale
wanie dlatego, e tyle w nie zainwestowa, kiedy nie pracoway, Nikolai zamyka je na
klucz.
Osiedle Manhattan oddawano do uytku dopiero za kilka miesicy, cho niektrzy
lokatorzy, dziki stosownym znajomociom, ju zaczli wi swoje nowe gniazdka. Nikolai
ze swoj agenturk by jednym z pierwszych lokatorw, ktrzy dostali klucze. Wczeniej
mieli siedzib tylko w Biaowiey. Na parapetwk zjechaa si caa wierchuszka policji,
lokalny dziennikarz, szef kablwki i wysi rang urzdnicy. Pouywali gratis, w kadym
tego sowa znaczeniu. Nikolai udostpni swoj trzdk i zaprezentowa lokum. Wdk
ufundowa jeden z hotelarzy. Saatk jarzynow i koduny do barszczu dziewczyny zrobiy
same. Piotr te tu by i oficjalnie skorzysta. Wtedy wanie Marzena dotrzymaa mu
towarzystwa. Obejrzeli w jej celi Mroczne miasto. W odziey, jak starzy przyjaciele.
Nawet nie spytaa, co mu dolega. Nie chciaa usysze, e szef tartaku woli na przykad
chopcw. Nikolai tego dziau usug na razie nie przewidywa. Cho Piotr nie musia,
zapaci jej dwie stwy grk. I nie musiaa z tej promocji oddawa poowy alfonsowi.
Tak zawarli milczce przymierze.
Jowita, jej przyjacika, miaa wtedy najwiksze branie. Po imprezie bya tak
spracowana, e przez kilka nastpnych dni odpoczywaa wycznie na wznak. Nikolai
dogadza jej rosokiem i ballantineem w krysztaach oraz przyzna laur koproducentki
imprezy. Kiedy dosza ju do siebie, pozwoli na kilka dni pojecha do dzieciaka. Klucz do
jej kajuty skwapliwie jednak zabra. Wiedzia, e tylko wtedy wrci. Po dokumenty
i zalegy hajs.
Poza ni byy jeszcze trzy Ukrainki. Nie miay wiz, wic i nigdzie si nie wybieray.
Wojae do stolicy bez papierw i znajomoci jzyka, w porwnaniu z luksusem roli call
girl w maej miecinie, gdzie wszyscy ci rozumiej, bo w domach mwi chachackim
ruskim, byy zbyt ryzykowne. A zreszt Nikolai by ich krajanem. Czuy si tu lepiej ni
w domu, gdyby kiedykolwiek go miay. Lokalne dziewczyny dochodziy w cigu dnia, od
dziesitej do szesnastej, kiedy ich dzieci byy w szkole lub przedszkolu, a profesjonalistki
odsypiay nocn ork.
Wikszo pokoi zamknito dzi na gucho. Tylko jedne drzwi pozostay uchylone.
Wida byo umocowany do framugi materia wyguszajcy. Piotr spojrza na Marzen, lecz
zamiast odpowiedzi wyja z kieszeni klucz, przekrcia dwukrotnie. Gbka wyguszajca
znikna jak wyrzut sumienia.
Teoretycznie mam wacht, ale ludzi jakby wywiao. Moe to rodek tygodnia, pogoda,
przypadek. A moe i nie skamaa i uniosa podbrdek, wskazujc drzwi naprzeciwko.
Piotr domyli si, e lokal wizytuje dzi ktra szycha z parapetwki. Lokal wieci
pustkami, bo kto zamwi exclusive. Prezes nie zapyta, kto jest w rodku, bo w obecnoci
ochroniarza Marzena i tak by nie odpowiedziaa szczerze. Igor, cho mzg pracowa mu
w zwolnionym tempie, by z natury raczej nerwowy. Jedynie ekonomicznie racjonowa
energi. Teraz wida wczy tryb czuwania, ale gdyby doszo do bjki, z miejsca
zmieniby si w amstafa. Kobieta na si staraa si rozluni atmosfer. Zwrcia si do
kolegi z chytrym umieszkiem:
Kr bek dalej. Bond swj. Mrugna do Bondaruka albo tak mu si tylko zdawao.
Marzena Komiska miaa klasycznego zeza i co byo cakiem urocze zupenie si tym
nie przejmowaa.
Kafar nie od razu zareagowa. By przetworzy informacje, jego sterowany sterydami,
przestarzay komputerek potrzebowa wida wicej czasu ni mzg reszty populacji.
Goln ostatni yk piwa, rozsun zamek w bluzie, ale pustej butelki nie odstawi. Piotr
domyli si, e w razie draki zamierza jednym uderzeniem rozbi j o lichy stolik i zrobi
z niej tulipan. Podszed do swojej torby i wyj trzy powki czystej, a potem dooy
jeszcze ptora bimbru w plastiku po mineralnej Oaza.
Kafar bez sowa odbi denko pierwszej butelki z brzegu, a potem pynnie wrci do
przerwanego wtku. Nagle zamieni si w niezego gadu. Jak si okazao, zaszy si tu po
ekscesach w stolicy. Chopak z Brdna, syn szlifierza, wychowywa si z Marzen pod tym
samym blokiem. Bya od niego starsza, wic raczej to ona go wychowywaa, ale teraz
traktowa j protekcjonalnie, niczym swoj modsz siostr, co najwyraniej obojgu bardzo
odpowiadao. Naprawd byo mu na imi Juliusz, ale w tych rejonach Igor brzmiao
wiarygodniej. I zdecydowanie lepiej do niego pasowao.
A ten podstarzay lambrozo w obcisym T-shircie mwi, e chcieliby co powcha
cign Igor swoje warszawskie wspominki. To ja mu gadam, eby skaka po flaszk.
Wymiana spojrze, bo moe to wystawka. Pay ju od wczoraj za mn a. Przypa by ju,
jak zgarnem sushi temu maolatowi w pedalskich okularkach, a potem wziem
reklamwk omy w puszkach zodziejom z Piaseczna. I jeszcze ta czarna winia z row
grzywk, co niby miaa by z Krakowa. Legitymacj ratownika pokazywaa w KFC
i wpisaa sobie na niej dugopisem, e jest rocznik osiemdziesity. Ja widz przecie, e
ma trzydziech i jest tylko stuningowana. Komrk jej zawinem i dzwoni pod ostatni,
a tutaj wcza si zajezdnia autobusowa. Numer boczny mi facet podaje, eby mu fona na
ptli odda. Kas obiecywa. Kilka stw, bo mu niby tak zaley. ona kupia na
walentynki-srynki. Jad wic na Okcie, bo w kieszeni pustki, a tam chmara psw. Okazuje
si, e czarna dziaa na psiarni. No mwi wam, bomba na bombie. Pij dziesity dzie,
bez przerwy. A ten lambrozo na to, e tu tylko wyborowa za siedem dych, a on nie ma kasy.
To ja mu na to: jak jest po prawdzie? Nie masz kasy, a wcha co chcesz? Pomrucza,
pomrucza co z tymi trzema od korpo. A jeden mia taki dziwny sweter, jak dla dziecka.
Robiony na drutach, rowy albo czerwony i jakie takie wesoe znaczki na przedzie. A nie
wyglda na cwela, co wziby starego ciucha z pisikej, bo tacy jak on w ten wanie
sposb chc si wyrnia. I brod Jezusa jeszcze. Parwa, jak nic. To patrz na ruska pod
cian, a potem on na mnie. Wstaj. Bior flach ze stou i jadziem z tej gorzelni. Na
schodach ochraniacze nas haltuj. Tak wiecie, za dres i wygld. Wic ja mu mwi, e co
wy, chopaki, mylicie, e my tu narkotykami handlujemy? Walcie si, razem z tym pedziem
od Dizasa. I poszlimy. Ale na schodach, nie tknem go, cho miaem ch, ten pederasta
goni nas z mord, lin mi pluje na mask i jadzie, e, kurna, to bya jego flacha. e on
ludzi sprosi, bajer puszcza co o przyjani polsko-ruskiej, wic pokazaem mu plecy,
daj rur po dwa stopnie w d, a ten nagle mnie wyprzedza i sam wali si na ryo.
Zarechotaem, bo jak wsta, to nos mia uwiniony. Jucha mu posza, zadrapanie niedue,
ale nos i tak jak haczyk, taki sam jak mj. Zba na przedzie ju od wczoraj nie miaem, bo
wyjem z Tesco p kilo woowiny, takiej dobrej za czterdzieci zotych kilo i emy
poarli na surowo. To wtedy mi si stao, e jedynka pka. Wic daem mu chusteczki, co
to je trzymam dla potrzeb dam, z ktrymi si bujam po robocie, uczciwymi, nie adne
winie z dworca, i mwi: we si, czowieku, napij herbatki. I poszlimy na pigalak. Tam
obszczaem toitoia, bo byem tak napruty, e mylaem, e jest zamknity. Ten ruski waln
klocka z drugiej strony, dla symetrii krajobrazu. Na filmie w komrce to nawet mam.
Nagraem, dla beki. Pay zaraz podjedaj, a rusek si zapluwa, e pi stw paci nie
bdzie, chyba e mu obcign we dwch tu za rogiem. To oni wyjmuj z baganika gostka,
chuderlaka za wszarz trzymaj i si pytaj, czy ci dwaj, znaczy si, o nas chodzi, byli na
tym napadzie, a on kiwa t jap, e tak, bylimy obaj. To si zakurwiem, zapierdoliem
lew gazi, bo zawsze miaem mocniejsz, i paa pada, Chudy pada, ysy pada, Duy
pada, a rusek mnie cignie. Kurwy si wkurwiaj, bo przez nas nic nie zarobi. Nie miaem
serca dym robi im na zakadzie, wic ruszyem w bram i dwa dni pniej byem ju tutaj.
Tak na emigracji u Nikolaia nudz si ju jedenacie miesicy. Ale co tam, napijmy si.
Osa, polej.
Marzena rozlaa po lufie. Pia rwno z mczyznami. Igor nie przestawa gada, a przy
trzeciej czy moe pitej kolejce Piotr zapyta ponownie:
Moe by zadzwonia gdzie trzeba? Co dugo szefa nie ma.
Igor zamia si pociesznie, ale zaraz spowania. Wyj swoj wielk komr i wstuka
numer lew rk. Makut, dlatego nokaut mu szed bez puda akurat z lewej. Nie odzywa
si, sucha. Potem chwyci jedn pen butelk, schowa w rkawie bluzy i ruszy do
drzwi.
Tamci maj jeszcze p godziny. Wskaza cel Jowity. Jak przekrocz deadline,
pac podwjnie. Dziesi procent dla ciebie, jeli zdoasz ich wypierdoli. Znamy si ze
stokrotk. Bo jak tak dalej pjdzie, na rehabilitacj trzeba j bdzie posa, a Nikolai temu
niechtny. Cho teraz wyranie niedysponowany. Sabo to widz.
Marzena wstaa.
Co z nim jest?
Nico, upierdoli si i ley w zaspie. Pogotowie go zgarno. Jaka pigua odebraa.
Musz jecha. Dopilnujesz wszystkiego?
Nie czeka, a potwierdzi. Trzasny drzwi. Piotr i Marzena dugo siedzieli
w milczeniu.
Makowca? zapytaa wreszcie. Kupny, ale jeszcze wiey.
Piotr odmwi. Kiedy zapada cisza, usyszeli stumiony rechot i przeklestwa. A potem
walenie do drzwi i dwik otwieranej zasuwy. Wychyli si mczyzna w wieku Piotra,
skin mu na powitanie czerwon z wysiku nalan wsat gb. Bondaruk nienawidzi
starosty, szefa esbecji a do czasu zlikwidowania urzdu, ale rwnie nieznacznie si
skoni, jakby znajdowali si w paacu, a nie prowincjonalnym burdelu.
Osa, co z t wd? wrzasn Gawe na Marzen.
Kobieta bez sowa podaa mu flaszk Piotra.
Ciepa. Skrzywi si i natychmiast schowa w pomieszczeniu.
Macie p godziny. Nikolai mwi zacza Marzena, ale poza Piotrem nikt jej nie
usysza.
Kto z nim tam jest?
Wzruszya ramionami. Upia yk z kieliszka. Zagryza ogrkiem i chlebem umoczonym
w resztce domowego pasztetu, ktrego ponad kilo trawio si w tej chwili w odku Igora.
Ilu?
Pokazaa cztery palce. Podnis gow.
I ona jedna?
Marzena potwierdzia. Piotr poderwa si do drzwi. Przyoy ucho, ale nic nie byo
sycha.
Ile to trwa? zapyta szczerze zaniepokojony.
Ju nie takie akcje widziaam. Powiedz lepiej, czego chcesz, bo nie ciupciania.
Piotr opar okcie na kolanach, wyj zza pazuchy ceratowy notes.
Par lat temu kto skasowa Weremiuka, nauczyciela niemieckiego z drugiego liceum.
Wymieni to na kwity, ktre mia ze sob. Wskaza na notatnik.
Nie moja brana.
 Nie interesuje mnie on sam ani te przyczyna jego mierci, ale to, co mu zgino
w dniu odejcia do Krainy Wiecznych oww. Zawiesi na niej wzrok.
By ci co winien?
Piotr nie odpowiedzia. Podszed jeszcze raz do drzwi celi Jowity.
Tam trzeba wej. To skurwysyn, ona tego nie przeyje. Znam go.
Nie bd taki rycerz.
Piotr usiad. Ale by coraz bardziej zdenerwowany.
Takie tam poke kwity. Umiechn si.
Poke kwity? To cenna rzecz? Cenniejsza ni to, co tu masz?
Wcale zapewni. Ale ja jestem ju stary. To i rzeczy stare lubi.
Co na tego esbeka? Polityczne?
Zanim Piotr zdy odpowiedzie, Marzena podesza do jego torby i j otworzya.
Wewntrz, obok kilku pt kiebasy, lea plik nowiutkich banknotw w banderolach.
Musiay by wyjte prosto z banku.
Obrobie PKO?
Powiedz swojemu facetowi, e wymieni to za grk papieru germanisty i dokadam
ceratowy koonotatnik.
Jestem tylko prost dziewczyn. Wzruszya ramionami. Zamkna zamek torby
i usiada na swoim miejscu. A potem umiechna si do Piotra figlarnie. Poza tym lej
na Nikolaia. Ale moe ty na niego lecisz?
Nie jestem homoseksualist zapewni Piotr i natychmiast pochyli gow.
Uniosa rk w gecie przeprosin. Przestraszya si, e przeholowaa.
Powiem mu obiecaa. Ale on nic nie wskra. Nietutejszy.
To zrobi zawodowiec. Piotr wskaza drzwi, za ktrymi wci bya Jowita i nie
wiadomo ilu mczyzn. Moe on zleci skasowanie Weremiuka? Ale rk nie pobrudzi.
Nikolai si dowie, kto i dla kogo, jeli chce mie mieszkanie w zatoce czerwonych wi
na wasno. Obiecaem mu, ale mog je da komu innemu.
Po chuja mnie w to mieszasz?
Nie odpowiedzia. Marzena woya bluz od dresu, zasuna zamek. Zmarszczya
czoo.
A to ciekawe. Dwa tygodnie temu by tutaj taki jeden te w sprawie germanisty, co go
uwiesili powiedziaa, zapalajc papierosa. Gadali z Nikolaiem, troch syszaam.
Moe dzi szefunio nie zasn w zaspie przypadkowo. I mam nadziej, e Igor wrci, bo
jak nie, to musz szuka innej roboty.
 Piotr chwyci j za rk. Pogadzi.
Dwie dychy rzek. Jeli informacja jest pewna.
Wyrwaa rk, odwrcia si do okna.
Gdybym moga wyjecha, wyrwa si std. Spojrzaa na niego przymilnie. Dwie
dychy mnie nie urzdzaj.
Sugerujesz, e sama zaatwisz spraw?
Nikolai bra w tym udzia. Wzi dzia. Nie puci pary. A ten koleka nie by std. Ze
stolycy, jak powiedziaby Igor.
Piotr chwyci j za ramiona. By zdeterminowany.
To dokumenty zamordowanych po wojnie furmanw. IPN chodzi ju przy tym.
apy przy sobie! Wyrwaa mu si.
ledztwo moe zrujnowa karier polityczn wielu tutejszym kutafonom. Do tej pory
mylaem, e nie istniej.
Skrzywia si. Bya znudzona.
Nie chc wiedzie, co to jest. Mam gdzie polityczne historie, jak rwnie opowieci
z czasw krla wieczka. Chc tylko swoj kas. Dowiem si, gdzie i kto to ma. Reszt ty
si zajmiesz i zwerbujesz sobie jakiego Arsena Lupina do wyjcia tego z chaty waciwej
osoby. Ja dobra jestem tylko w dziesionach i robieniu laski. Ale tym nie jeste
zainteresowany, jak mniemam.
Rwnie auj. Umiechn si.
Twarz jej si nagle wypogodzia. Zerkna na zegarek, wyja klucz. Podesza do szafy
w cianie i wyczya kamer, ktra cay czas nagrywaa, co dziao si w pokoju Jowity.
Przewina do przodu i najpierw ze zdziwienia zasonia usta. Potem wykrzywia je
w grymas zoci. Zamkna szaf i spojrzaa na Piotra.
Pomoesz? spytaa, starajc si zachowa spokj. Musz wyjeba tych zbokw,
bo jak nie zrobi tego teraz, masowo bd gwaci dziewczyny i przeciga mityngi
w rze. Daam im nawet dwadziecia minut grk.
Nie mog rwna si z Igorem. Piotr si zgarbi.
Dasz rad, dziadku umiechna si. Nie takie numery robio si ze szwagrem.
Stanli pod drzwiami. Drzwi otworzyli na trzy. Najpierw zobaczyli tyek Adama Gawa
i chude nogi starosty. Modziutki naczelny lokalnej gazety Wadim Troc spa na ku obok
w penym rynsztunku. Tylko rozporek dinsw mia rozsunity. Pod spodem nie mia
slipw. Wida byo jego mikre, zwiotczae klejnoty. Prbowa go budzi Przemysaw
JahJah Frankowski, ale by tak pijany, e z wraenia kopn rzd pustych butelek i tylko
narobi haasu. Troc zakry si kodr.
 Jowita leaa na ku na wznak. Posiniaczona, z rozbitym nosem i zapuchnitym okiem.
Miaa zwizane donie, wygldaa na nieprzytomn. Komendant policji Tomasz
Terlikowski sta nad ni ze skrzanym pasem. Rozchestana koszula bya zapocona pod
pachami i na plecach jak po monstrualnym wysiku.
Co to za wjazd? Jeszcze nie skoczyem odezwa si zapalczywie. Kas
zainkasowalicie. Robot ma dziwka wykona. W trakcie wycygania mi z portfela jeszcze
stw za brutal.
Czas si skoczy. Marzena podbiega do przyjaciki.
Jowita otworzya jedno oko i prbowaa co szepta, ale gos brzmia tak cicho
i niewyranie, e Osa nic nie zrozumiaa. Musiaa w trakcie straci przytomno i leaa
tak od duszego czasu, jak porbany na kaway pie drzewa. Kiedy Marzena poruszya jej
ciaem, poczua odr wydzielin i krwi. Jowita wprost przelewaa si jej przez rce.
Ona schodzi! krzykna Marzena. Oczy jej si zaszkliy, a potem zawoaa:
Skurwysyny!
Tak jej dobrze zrobie, Terliku, e si posraa z wraenia zamia si Gawe.
Klepn Terlikowskiego, ktry zdy si ju w poowie ubra. Zabieramy si, chopcy,
a Nikolai zapaci za z obsug klienta. Moe zwija manele. Nie chcemy brudnych kurew
w naszym miecie.
Piotr sta w drzwiach i przyglda si temu w milczeniu, dlatego oprawcy pocztkowo
nie zwrcili na niego uwagi. Kiedy jednak Terlikowski go mija, chwyci policjanta za
gardo i przycisn do ciany. Terlikowski momentalnie poczerwienia, a zaraz potem
zsinia, gaki mu wyszy z orbit, charcza chrapliwie z braku dostpu powietrza. Gawe
rzuci si Bondarukowi na plecy, prbowa odcign od komendanta. Piotr puci Terlika
i zaatakowa Gawa. Chwyci stojcy z brzegu elektroniczny budzik i uderzy nim w gow
starosty, ale ten tylko si otrzsn, jakby ugryz go giez. Bondaruk dopad pust butelk,
rozbi j o st i przejecha wyszczerbionym szkem po szyi starosty. Cios by niecelny,
a zadana rana pytka, bo cho krew pocztkowo sikna jak z fontanny, to zaraz ustaa.
Pogrzao ci?! Gawe wyrwa si wreszcie. Odsun si pod okno i urwa kawaek
zasony, by zatamowa krwotok. To tylko kurwa. Opacona z nawizk.
Przemysaw JahJah Frankowski wyczoga si z pokoju na czworakach. Ciuchy zawin
w kul. Kiedy mija Piotra, ten kopn go w poladek, a mczyzna przeturla si do
salonu, znaczc posadzk szlaczkiem moczu. Troc wyszed o wasnych siach, bez maego
zadrapania. Przyklei si do ciany, czmychn niczym tajemniczy Don Pedro z Krainy
Deszczowcw i zaraz go nie byo. Piotr nawet go nie dotkn. Nagle ju ubrany
Terlikowski zaszed Bondaruka od tyu i rozbi mu na gowie wielki dzban, ktry sta
w pokoju Jowity. Piotr upad. Zapada ciemno.
 Jowita leaa na sofie. Miaa zamknite oczy, mamrotaa. Dunia Orzechowska zakadaa
jej szwy na twarzy. Podaa jej silne rodki przeciwblowe i opatrzya pozostae rany.
Musicie zawie j do szpitala. Spojrzaa na Piotra, ktry siedzia z workiem
zamroonego szpinaku na gowie. Ten za zerkn na Marzen.
Nikolai znajdzie nas i zabije powiedziaa Komiska. Palia jednego od drugiego,
a pety rzucaa na podog. Najpierw zabije mnie, potem Jowit, a na koniec zniszczy
ciebie.
Ja si z nimi dogadam stkn. Nie panikuj.
Marzena ukrya twarz w doniach. Myla, e si rozpacze, ale ona wybuchna
miechem.
Moe ty tak. Ale ja nie mam ju gowy. A mam, debilu, tylko jedn.
Dunia podniosa gow. Podaa Piotrowi zaparzone zika.
Aj, gorce jkn.
Wypij, zanim wystygnie.
Siorba po yczku.
Syszysz, co mwiam? powtrzya Dunia. Ta dziewczyna musi by operowana.
Praktycznie pocili j tam, na dole.
Zapada cisza.
Umrze, jeli nic nie zrobisz. Wezwij chocia pogotowie.
Marzena zerwaa si i ruszya do swojego pokoju. Wrzucaa rzeczy na chybi trafi, a po
chwili wysza z niewielk walizk.
Ja spierdalam owiadczya i momentalnie znalaza si przy drzwiach.
A twoja przyjacika? wydusia zszokowana Dunia.
W tej brany nie ma przyjani, prosz pani! Osa dygna. Bawcie si dobrze ze
sztywniakiem. Lepiej, eby was tu nie zastali, jak maa zejdzie. Bo jeszcze przybij wam t
spraw.
Dunia zagryza warg. Podesza do Piotra i wpatrywaa si w niego w milczeniu.
Nic nie zrobisz?
Wsta z trudem. Sign do kieszeni i wyj z niej kluczyki do wozu.
Zaparkowaem na Kolejkach, przy Armii Krajowej. Koo sklepu z nabiaem.
Marzena staa skonsternowana.
Nie mam prawa jazdy.
Piotr zwrci si do Duni.
Niech Kola przyjedzie. Moe wemie kogo zaufanego, silnego. Sami jej nie
wyniesiemy. A ty zadzwo do Bielska. Moe ordynator przyjmie ich w domu.
Dunia woya paszcz. Odwrcia si.
Mwcie do niej. Drugi raz jej nie odzyskamy.
Marzena potrzsna kluczykami, westchna ciko i postawia swoj walizk obok
torby Piotra.
Ile mamy czasu? zapyta Duni.
Godzin wytrzyma.
Musimy zdy.
Jowita bawia si z synkiem, kiedy jej matka wesza do pokoju z min jak chmura gradowa.
Kto do ciebie owiadczya. Twierdzi, e jestecie koleankami, ale to chyba
jaka pomyka. Wyglda jak ladacznica.
Jowita ucaowaa synka w czoo, zawizaa na gowie bandank, a potem wysza do
przedsionka. Mino zaledwie p roku, a Marzena bardzo si zmienia. Monika z daleka
wyczuwaa zapach wieej gotwki. Dawna koleanka w spdnicy krtszej ni Britney
Spears w Baby one more time staa oparta o biaego okularnika, a z gonikw,
rozkrconych na peen regulator, leciay dyskotekowe hity.
Wycz, bo ssiedzi si zbiegn poprosia Jowita.
Podesza do przyjaciki i ucaowaa j w policzek. Zanim Marzena cokolwiek
powiedziaa, dziewczyna dodaa:
Mama znalaza mi prac w mleczarni. Zostaj.
Doisz krowy? Marzena si skrzywia.
Lepsze to ni puszczanie si. Jowita wskazaa swj garbaty nos. Do tej pory nie
wylizaam ran.
Marzena obesza auto dookoa, zastukaa w przedni szyb. Zza kierownicy wysiad
mody, wyjtkowo nieatrakcyjny mczyzna. Okulary, plaskata twarz. Na dodatek wszdzie
mia wosy. Jowita widziaa w zoo pikniejsze goryle.
Poznajcie si. Wochaty Jowita.
Monika sprostowaa Jowita.
Jarek przedstawi si mczyzna.
Ucisnli sobie donie i umiechnli si do siebie z sympati. Marzena cmokaa
znaczco. Jowita zaprosia goci do rodka, ale zgodnie odmwili. Poczua si dotknita.
Obejrzaa si.
Dom nie robi najlepszego wraenia. W obejciu mierdziao gnojem. W oddali sycha
byo pochrzkiwanie wi. W drzwiach domostwa sta jej synek.
Z miny dziecka odczytaa, e may boi si, e mama znw wyjedzie i zostawi go
z surow babci. Wiedziaa, e jeli padnie o tym cho jedno sowo, chopiec wybuchnie
paczem. By delikatny, pochliwy, jak pies ze schroniska, ktrego porzucano niezliczone
razy. Podesza, wzia chopca na rce, cho mia ju prawie sze lat, a ona wci bya
jeszcze bardzo saba.
To mj syn, Tomek przedstawia go dorosym. A to ciocia Marzena i wujek Jarek.
Ciocia te ma dzieci, wiesz? Trjk.
Osa natychmiast zacza gaworzy z chopcem. Jarosaw sta sztywno, jakby pokn kij
od mioty. Jowita pomylaa, e mu si bardzo pieszy. Nie wyglda na chopaka Marzeny.
Raczej intelektualist, moe urzdnika. Osa nie gustowaa w takich. Pewnie jej nowy
sponsor.
Jest tu jaka kawiarnia? zapyta Jarek po chwili.
Nie chc zostawia maego odpara Jowita wymijajco i pogadzia chopca po
pszenicznej gwce. Wtuli si w ramiona matki, jakby szuka schronienia przed deszczem.
Tu, na wiosce, mamy tylko pijalni piwa, ale wolaabym, eby Tomeczek nigdy tam nie
trafi. Sama te tam nie chodz. Ju nie. Trzeba by byo jecha do miasta.
To jedmy zapalia si Marzena. Moe i may pojechaby z nami. Lubisz frytki,
mody? Kady prawdziwy facet lubi. Ju ja si na tym znam, co, Wochaty?
Mczyzna skrzywi si, kiedy tak go nazwaa, ale potulnie siada ju za kkiem.
No nie wiem. Jowita zniya gos do szeptu. Gos miaa jednak zdecydowany.
Mnie tu dobrze, Marzena. Nudno, ciko, ale spokojnie. Nie gniewaj si, ale nie pojad
z wami.
Odwrcia si, ruszya z powrotem do domu. Marzena chwycia j za rami, a
zabolao. Chopiec zacz paka. Osa natychmiast pucia koleank. Jowita przypieszya
kroku.
Jest interes do ubicia! krzykna za ni Marzena. Bez ciebie nie dam rady.
Jowita zacisna usta. Zatrzymaa si. Odwrcia.
Nie. I nie przyjedaj wicej.
Marzena przetrzsna torebk. Wyja kaset wideo. Jowita zmarszczya brwi. Nie
rozumiaa.
Oni musz zapaci rzucia Marzena agodniej.
Daj spokj! Jowita machna rk. Dla mnie ju nie istniej. Kto bdzie zajmowa
si t spraw? Sama wiesz, kim byli. I kim ja tam byam. Nie ma szans.
Ale ja nie mwi o ledztwie.
Jowita pokrcia gow. Baa si.
Nie! Chwycia Marzen za rk. Prosz, nie rb tego. Nie mieszaj mnie do tego
tych spraw.
Jeli ty nie chcesz zarobi, sama wydr im z garde t kapust. Ale wtedy nie
dostaniesz ani grosza. Wskazaa stary dom rodzicw Jowity. Nos si naprawi.
Operacja teraz kosztuje grosze. Jeste moda, znw bdziesz adna. Masz jeszcze szans
spotka kogo nowego.
Takiego jak Wochaty?
Facet nie musi by pikny. Wystarczy, e ja jestem. Marzena zoya usta w ciup
i wybucha zaraliwym rechotem. Jowita nie moga si powstrzyma i doczya do
koleanki. Osa zawsze potrafia j rozbawi. Zreszt jest dla mnie dobry. I ma mae
potrzeby. Standardowe. A ja znam jego instrukcj obsugi chichotaa.
Jak chcesz rzucia Jowita, ale teraz ju si wahaa. Marzena dotkna wida jej
sabego punktu. adna kobieta nie chce by sama.
Nie bj si judzia dalej Marzena. Wszystkim si zajm. Zgarniemy szmalec od
wszystkich czterech. Kady zabuli. I, jak dobrze pjdzie, bd buli do koca ycia. Piotr
nam pomoe.
Tak powiedzia? zapytaa Jowita z nadziej.
Marzena si rozemiaa.
Jeszcze o tym nie wie. Ale dowie si. Pogadam z nim przy okazji. Wzek musz mu
zwrci. Alimenty dostajesz?
Jowita pochylia gow. To Marzenie wystarczyo za odpowied.
Wci siedzi na saksach?
Krcenie gow. Bojaliwe zerkanie na synka, czy sucha. Wreszcie odpowied, niemal
bezgona:
Mj brat widzia go naprutego z jak lafirynd. Chcia go pobi, ale uciek takswk.
Najwyraniej jednak dobrze si bawi. Nigdy nie dostan od niego ani grosika.
Jego te zaatwimy obiecaa Marzena i otoczya ramionami Jowit i chopca.
A potem krzykna do Wochatego przymilnie: Jaru, we pod jak poduszk, coby
dziecko mona byo przypi.
Wezm go na kolana zgodzia si Jowita.
Kiedy siedzieli ju w samochodzie, Jowita si rozejrzaa. Na jasnej tapicerce
dostrzega ciemniejsze lady. Dotkna ich jak zablinionych ran, bo wiedziaa, e to jej
wasna krew, a potem spojrzaa w lusterko wsteczne. W tym samym momencie spojrza tam
te Jarosaw. Jowita natychmiast odwrcia wzrok. Ju nigdy nie bd wygldaa tak adnie
jak kiedy, pomylaa. Nic ju nie bdzie takie samo.
Dobrze wygldasz trajkotaa tymczasem Marzena. Jak na te warunki, oczywicie.
Ale zapomniaabym, Nikolai i Igor ci pozdrawiaj. Nie maj alu. Otworzyli teraz zakad
w Narewce. Bielska komenda jest im przychylniejsza.
Co to s warunki? spyta nagle chopiec.
To co, co ustalasz z mam, kiedy chcesz now zabawk. Marzena odwrcia si
i wyjania dobrotliwie chopcu, jak dobra ciocia. Mama mwi, e ci kupi superwz
straacki albo ekstraklocki, ale musisz co za to zrobi. Jeli tego nie robisz, nie kupuje.
Mama nigdy mi nic nie kupuje.
Jowita omal si nie rozpakaa.
Bo nie ma kasy rezolutnie odpara Marzena. To si wkrtce zmieni, synu. Kasa to
podstawa szczcia. Zapamitaj sobie.
Po czym wrzucia do magnetofonu kaset Madonny. Leciaa akurat Material Girl.
 Hajnwka, 2014

We wtorki Rosoniowa na kolacj jada niadanie, by w rod targow ju o trzeciej

nad ranem by na giedzie warzywnej w Bielsku Podlaskim. Przywozia na swoje stoisko
TO-MI-TO na hajnowskim Rubel Placu wycznie wiee produkty, po ktre ju od szstej
ustawiay si w kolejce zaradne gospodynie i zaopatrzeniowcy lokali gastronomicznych.
W transporcie, przeadunku i ustawieniu towaru na pkach pomaga jej syn Mirosaw.
A odkd wnuk Rosoniowej poszed do obka, do pracy w rodzinnym interesie doczya
te synowa Andelika.
Dzi, tak jak zwykle, taszczyli z dostawczego vana worki z ziemniakami, turlali beczki
z kiszon kapust, przenosili skrzynki z aromatycznymi pomidorami, wypolerowanymi
bakaanami i obran ze zbdnych upin cebul. Rosoniowa z mem miaa kiedy
szklarni, ale teraz uprawiaa tam tylko zioa, ktre w estetycznych doniczkach
sprzedawaa o zotwk taniej ni w Kauflandzie. Do TO-MI-TO, z pomidorem w logo
i bdem w nazwie marki, przychodzia niemal caa Hajnwka.
Rosoniowa dbaa obsesyjnie, by ekspedientka nie wcisna nikomu zgniej marchewki
czy zepsutego ogrka. Sama wybieraa towar, ktry przywozia z giedy, osobicie go
ukadaa i staa za lad w godzinach popoudniowych, a do zamknicia. Mona byo u niej
zoy zamwienie na najdziwniejsze pody rolne, jak choby proso, karm dla kur czy
odywki dla wi, bo w maym miasteczku nikogo nie dziwio, e po obejciu czworaka
osonitego ywopotem, przy jednej z gwnych ulic miasteczka, chodziy dwie
ekologiczne kurki czy pochrumkiwaa niedua maciora. Wasne jaja byy tasze i zdrowsze,
a pienidzy tutejszym wiecznie brakowao.
Na gr zarzdzia teraz szefowa TO-MI-TO, kiedy syn wskaza pojemnik
bankietowych pomidorw. Byo to zamwienie dla jednego ze staych klientw. Mae
pomidorki ciko schodziy w sprzeday detalicznej.
Na d! krzykna, widzc, e Andelika stara si wcisn woszczyzn na drug
pk. Nie rozumiaa, jak mona by tak flegmatycznym. Gdyby dziewucha nie naleaa do
rodziny, nigdy w yciu by jej nie zatrudnia.
Do lodwki polecia umieci kartony z mlekiem, osekowe maso i pyszny ser
z mleczarni OSM Hajnwka, bo poza warzywami ostatnio rozwijaa te ga nabiaow.
Ruch w interesie by od lat jak si patrzy, a Rosoniowa nawet nie odczua kryzysu,
o jakim mwili politycy ze szklanego okienka. Do wszystkiego, co miaa, dosza prac
cikich, zgrubiaych od dwigania ciarw, wasnych rk. Tylko ten sklepik, a raczej jego
dzieraw od waciciela budynku na placu targowym zaatwia za son apwk. Ale to
byo przed laty, kiedy jeszcze Rubel Plac by prawdziwym placem boju posiadaczy rubla,
bo przez blisko granicy na handel przyjedali tutaj obywatele rosyjskojzyczni ze
wszystkich bodaj byych republik radzieckich. Dlatego te w domu Rosoniw nie
brakowao rosyjskiego zota, ujgurskich rcznie toczonych noy, biaoruskich garnkw
w stylu gniotsia, nie omiotsia, litewskich lekw, azerbejdaskiego fajansu i durnostojek
ze wiatekami, ukraiskich zegarkw czy kilimw z dalekiej Gruzji. Rosoniowa miaa
dryg do biznesu. Dobrze wiedziaa, co rzucili na Rubel Plac, i tylko czekaa, a ruscy jak
ich wszystkich eufemistycznie nazywano bd wyjeda, a potem podchodzia do tych,
ktrzy mieli najlepszy towar, i oferowaa kwot hurtow za wszystko. Za jaki czas
puszczaa te rzeczy dalej w obieg, tyle e ju za potrojon cen.
Od lat nie byo ju prawdziwych ruskich, podobnie jak tej hossy lat osiemdziesitych,
kiedy to mona byo na Rubel Placu ubra si, naje, zaopatrzy w katiusz i odjecha
kradzionym wozem. Dzi szczki wypenione byy jak na kadym bazarze chiskim
badziewiem. Tylko nazwa pozostaa. Ale lokalni mieszkacy, czy to z sentymentu, czy te ze
zudnej oszczdnoci, wci gromadzili si tu tumnie bladym witem kadej rody, by
wyjecha z bazaru obadowani jak Bozia kazali w dniu targowym.
rody byy te jedynym dniem, kiedy za lad TO-MI-TO sta komplet rodzinny
Rosoniw, poniewa kolejka po warzywa sigaa a do zakrtu, gdzie czya si z inn
kolejk po miso Nesteruka.
Teraz kobieta ogarna sklep spojrzeniem i uznaa, e wszystko jest na swoim miejscu.
Mog zaczyna handel. Zamaszystym gestem odwrcia rcznie zapisan kartk Czynne
i przekrcia klucz w zamku. Do rodka natychmiast wlaa si zgraja lokalnych kumoszek.
Ustawiy si grzecznie, porwnujc najnowsze przepisy w Naj i Pani Domu, a jedna
z nich perorowaa nad wyszoci swojego makowego ciasta nad makowcem z Ewa
gotuje. Rosoniowa rozwaaa towar precyzyjnie, praktycznie bez sowa. Nie szczdzia
jednak umiechu, gdy syszaa komplementy na temat jej warzywniaka.
P kilo kapusty kiszonej zadaa ktra z klientek.
Rosoniowa miaa akurat brudne rce od adowania ziemniakw do plastikowych
woreczkw, bo bya zdania, e czyste, tak zwane myte ziemniaki z supermarketu s trujce,
i zawsze sprzedawaa ludziom dobry ziemnior z piachem. Czasem te dowaaa wicej, na
poczet odrzutw obierki, i bya pewna, e ta sama gospodyni wrci do niej ju za tydzie.
Tak te si dziao.
Miru krzykna do syna, ktry jak posuszny piesek za chwil pojawi si u jej stp.
Otwrz kapust. Pani prosi p kilo. Daj jej ze wieej beczki. To nasza staa klientka
podkrelia goniej.
Miru sprawnie podway wieko, poszuka yki cedzakowej i zamiesza w kapucie.
Chwyci pojemniczek i ju mia adowa, kiedy usysza, jak staa klientka syczy:
Tylko bez wody, prosz. I niech pani Rosoniowa mi zaway. Jej ufam, a pana
pierwsze widz.
W kolejce powsta szmer. Mirosaw nad si jak niepyszny, ale Rosoniowa nie
skomentowaa przytyku. Porozumiaa si oczami z synem, wrczya mu torb z kartoflami.
Po czym, w przepisowym foliowym czepku na gowie, by aden wos nie trafi si klientce
do opakowania, cho nie staa przecie przy kuchni, a prowadzia warzywniak, natychmiast
podesza do lady z przyklejonym uprzejmym umiechem. Rozpoznaa zoz bez puda.
Niemoda ju, dobrze odywiona posugaczka Adama Gawa. Wydawao jej si wida, e
jest lepsza od innych, bo szoruje kible po starocie i gotuje jego licznej dziatwie straw.
Bigosik bdzie, co? zagaia wacicielka TO-MI-TO.
Kto z tyu te poczu smaka na bigos i ju zgosi ch odwaenia mu ze dwch kilo.
Rosoniowa umya rce, woya te rkawice i zabraa si do pracy. Mieszaa w beczce,
rozprawiajc przy tym, jak ciko teraz dosta dobry kapuciany towar. Ekologiczny,
podkrelaa, a wreszcie naadowaa klientce duo wicej, ni ta zamierzaa kupi.
Kobiecie, ktra chciaa dwa kilo, sprzedaa jeszcze twarg i trzy cukinie oraz kilogram
tej papryki, bo zdrowsza, a potem dopada wiaderka po kiszonych ogrkach, ktre
w ubiegym tygodniu umya i zamierzaa zostawi dla siebie, bo byo takie adne,
i wspaniaomylnie zaproponowaa klientce jako pojemnik zastpczy.
Wybraa kiszonk najpierw z gry, ale soku byo zbyt wiele, wic zagbia szeroki
cedzak gbiej. Wtedy poczua opr. Przycisna, potrzsna fachowo, by woda wycieka
z kapusty, wyja j na gr, po czym zaadowaa do wiaderka. Ju zamierzaa odwiesi
cedzak, kiedy co j tkno. Pomylaa, e j oszukali i wrzucili ceg do beczki. Pochylia
si nad baniakiem i zamara.
Na powierzchni piknej, wieutkiej kiszonki pywaa ludzka gowa. Siwe wosy
rozpuszczone w kwasie z kapusty, niczym macki meduzy, przydaway nabrzmiaej twarzy
trupa wygld makabrycznej groteski.
Rosoniowa nie krzykna, nie zemdlaa. Odoya cedzak i bez sowa ruszya do swojej
torebki, wykrcia numer 112, a potem daa znak klientkom, e zakupy skoczone. Kiedy
odwrcia kartk na Nieczynne i czekali na policj, mylaa o stratach. Nie chodzio
tylko o t beczk, ale dorobek caego jej ycia. Obawiaa si, e jeli to si wyda, a wyda
si z pewnoci, nikt nigdy nie kupi ju u niej nawet suszu na kompot. TO-MI-TO za, od
jej imienia Tosia, syna Mirosawa i jej zmarego ma Tolika, bdzie miejscem,
w ktrym ju na zawsze, przynajmniej dla lokalsw, w kiszonej kapucie pywaj zwoki.
Doman skoczy wanie udziela wywiadu, kiedy do pokoju wbieg zziajany Baej. Na
widok atrakcyjnej dziennikarki z oglnopolskiego radia, ktra wanie skadaa sprzt,
skoni si i strzeli buraka, a potem wyprosi nadkomisarza na korytarz.
Dziennikarka zostaa w pomieszczeniu i pilnie nasuchiwaa, ale mimo wyostrzonej
uwagi nie udao jej si usysze nic wicej ni Rubel Plac.
Kiedy Doman wrci, zapytaa go, czy co si stao. Skama, e zupenie nic, ale nagle
zaczo mu si bardzo pieszy. A przecie dosownie przed chwil przystojny gliniarz
sam wprasza si na jej lunch.
Moe innym razem, pani Marto umiechn si teraz dyplomatycznie.
Dziennikarka dygna wdzicznie i ruszya do drzwi. Nie miaa wicej ni dwadziecia
pi lat. Jak tylko wysza, kazaa kierowcy wie si na lokalny bazar. Za chwil te
zobaczya tam nadkomisarza ponownie.
Teren ogrodzono ju od wjazdu na parking. Tum blokowa przejcie z kadej strony.
Zarwno od budynku Muzeum Biaoruskiego, ulicy, jak i pawilonw handlowych od 3
Maja. Dziennikarze natychmiast zrobili sobie sztab w Lenym Dworku. Tamy policyjne,
ktre zwykle umieszcza si na miejscu zbrodni, wyranie wskazyway, e na Rubel Placu
doszo do tragedii. Ludzie znw mwili o ludojadzie i ludzkich szcztkach w jednym
z lokali. Hipotezy urastay do wizji podlaskiego kanibala, ktry morduje teraz masowo.
W ciasnym szpalerze, pod opiek ochotniczych patroli, stali drobni i wiksi sprzedawcy.
Policja zaskakujco szybko zapanowaa nad watah handlujcych. Musieli opuci teren
placu, lecz nie pozwolono im si oddala. Skwapliwie wykonali polecenie, bo wikszo
na Rubel Placu zostawia cay swj towar.
Kieszonkowcy wykorzystywali zamieszanie i ju po chwili policjanci mieli kilka
nowych zgosze o zrabowanych portfelach. A w Hajnwce gotwka wci bya w modzie.
aden tutejszy chop nie wybiera si za prg bez kilku setek na luzie. Jak przed chwil
oznajmiono, wszyscy, ktrzy tego dnia byli na Rubel Placu, mieli zosta rutynowo
przesuchani.
Romanowsk, ktra wanie dotara z Domanem na miejsce, natychmiast zapaa
migrena. Wanie szukaa w schowku tabletek, kiedy zatrzeszczao z krtkofalwki:
Do wszystkich patroli. Powtarzam. Do wszystkich patroli. Poszukiwany listem
goczym ukasz Polak by widziany na przystanku PKS. Udaje si w kierunku kocioa.
Bez odbioru.
Jeli facet jest gociem, a nie frajerem, i naprawd kocha kobiet, zbuduje jej garderob,
a nie bdzie gldzi, e buty i torebki wysypuj jej si z szafy tego zdania bya Magdalena
Prus, odkd skoczya trzydzieci osiem lat. Problem w tym, e w tej miecinie, gdzie
ostatecznie zmuszona bya osi lekarka, byli sami frajerzy, bo nielicznych goci wyjy
zawczasu panny, ktre t prawd pojy tu przed matur. Dalej uczy si ju nie musiay.
Magdalena w oglniaku bya na to za gupia. Siedziaa w ksikach, zamiast uczy si
przez obserwacj ewentualnie empiryzm. Za pierwszym razem zadowolia si
prowizorycznym wieszakiem z Ikei i pod dyktando wyrzucaa zbdne ciuchy do
pojemnikw PCK. Drugi m z obiecanego pomieszczenia na jej ciuchy zrobi dodatkow
azienk, wic trzeciego, kiedy tylko raz skrzywi si na jej propozycj zakupu w ramach
prezentu urodzinowego kolejnej pary horrendalnie drogiego obuwia, pognaa w diaby.
Tym sposobem zmuszona bya powzi postanowienie, e garderob zbuduje sobie sama.
Zamwia pana Miecia, jak go pieszczotliwie nazwaa na czas remontu jej sypialni
w zatoce czerwonych wi, i zaledwie trzy miesice pniej miaa ju zamknity pokj
z mnstwem pek, peczek, wieszakw i wieszaczkw, gdzie nie tylko miecio si jej
piset sukienek, trzysta sweterkw w serek, dwiecie cygaretek i okoo tysica innych
damskich zaklinaczy czasu. Zmieci si te pan Miecio, ktry okaza si Markiem, a poza
zotymi rczkami dysponowa te twardym kutasem. Czasem sobie artowali, e tylko
fizyczny moe da takiej kobiecie jak ona kompleksowy dowd mioci.
Magdalena zapalia teraz wiato w pomieszczeniu wikszym ni jej salon i z dum
przyjrzaa si dorobkowi swojego ycia. Wikszoci sukienek od Karen Millen czy Teda
Bakera nigdy nie woya, bo te w Hajnwce bale, rauty i bankiety odbyway si raczej
sporadycznie. Co najwyej wesela, na ktre od lat Magdaleny ju nie zapraszano. Syszaa,
e w aglomeracjach panuje obecnie moda na huczne celebrowanie rozwodw, ale tutaj nikt
si nie rozstawa, a jeli ju, to po cichutku, z rumiecem wstydu na policzkach, lub para,
drc koty, ya w niezgodzie do koca swych dni. Ksia trzymali mieszkacw miasta
krtko i nie byo rnicy, czy to polska, czy ruska wrona, jak nazywaa prawosawnych
i katolickich duchownych pikna Magdalena.
Marek mia oczywicie swoj lubn Jadzi. Uziemi j w domu z sidemk dzieci,
wic na luzie i koniecznie ostro wyperfumowany mg hula po wsiach i miastach,
gdzie stawia bogatym lekarkom garderoby, ale adna z nich, poza Magd, nie dopucia go
do swojego oa.
Spotykali si raz na tydzie. W najgorszym razie dwa razy w miesicu, jeli Jadzia
dociya musia zalegymi obowizkami. Nie kontaktowali si w midzyczasie, cho
o witach, walentynkach i wszelkich okolicznociowych uroczystociach Marek pamita
lepiej ni ktrykolwiek eks Magdaleny. W sumie byo im po prostu dobrze. A im byli
starsi, tym lepiej. Bo znali si jak dwa yse konie. Magdalena nie musiaa oglda Marka
w zapoconych slipach, bo zawsze przybywa czysty i wyfiokowany. Pod jej nowoczesnymi
fotelami nie walay si nigdy jego mierdzce skarpetki. Nie mia chandry, robota go nie
wkurzaa. Byskawicznie poj, e dostpi zaszczytu rnicia kobiety luksusowej, wic
zawsze pod pach mia dobre wino, perfum, na ktr musia rabota p miesica, albo
fragment odziey w rozmiarze 36. Nigdy nie wybiera prezentu sam. Magdalena wysyaa
mu link mejlem lub prowadzia do sklepu i wskazywaa palcem. On kupowa, przynosi,
majc pewno stuprocentowej satysfakcji kochanki. Ona take miaa gwarancj, e
wszystko bdzie tak, jak sobie zaplanowaa, i musiaa przyzna, e Marek nigdy jeszcze jej
nie zawid, a potrzeby seksualne miaa spore. Cenia bowiem najwysz jako w kadej
sferze ycia.
Dzi by dzie ich cynowych godw, wic dugo staa przed zwierciadem
i zastanawiaa si, ktr sukni wybra. Przez te dziesi wsplnych lat doskonale
wiedziaa, co lubi, lecz nigdy nie folgowaa jego potrzebom, wycznie swoim.
W przeciwnym razie musiaaby zaopatrzy si w tandetny strj pielgniarki z plastikowym
czepkiem lub bawarskie spodenki i ple warkocze, bo Marek w gruncie rzeczy by
przany, a erefenowskie pornosy mgby oglda codziennie, cho tak naprawd bardziej
go bawiy, ni podniecay. Tylko skoki narciarskie i pika nona byy w stanie pochon go
bez reszty. Ale jeli w dniu mistrzostw Magdalena wyznaczaa randk, by gotw si
powici, cho wiedzia, e kochanka nie pozwoli mu nawet sprawdzi wynikw.
Tak nisko nie upadam mawiaa. I zaraz dodawaa, e bardzo jego ofiar docenia,
czemu dawaa dowd w sypialni.
Lubia to, e pozwala jej robi, co tylko zechce. Kiedy wic miaa ochot na sweter
w romby, nosia go a do sceny finaowej. Innym razem wkadaa eleganck garsonk lub
futro na nagie ciao, choby na zewntrz by upa. Lubia to jego niepewne spojrzenie
i niedowierzanie, z kategorii: ja chyba ni, maa lub tak sobie myl, e nie jestem
ciebie godzien, albo artujesz, tak?. Ale tak naprawd oboje grali. On mia nad ni
cakowit wadz, a ona mu si poddawaa. W gruncie rzeczy bya antyfeministk, cho
w miecie nikt by w to nie uwierzy.
Dzi miaa ochot by Audrey Hepburn, wic wlizgna si w grzeczn sukienk
floral rozszerzan w talii, uczesaa wosy w staromodny kok, co trenowaa wielokrotnie
przed lustrem po maratonie z Mad Men na TVP Kultura, a potem znalaza fikun bielizn
i szykowne poczochy, jedyny ukon w stron preferencji partnera.
Rozleg si dzwonek. Nie musiaa patrze na zegarek, by wiedzie, e Marek jak zwykle
jest przed czasem. I cho prawie pogodzia si z tym, e jej weekendowy kochanek nie
nauczy si, e eleganccy ludzie si spniaj, zakla pod nosem, bo zacigna jedwabn
tkanin poczoch, kiedy przypinaa je do pasa La Perli. Dzwonek wybrzmia jeszcze dwa
razy, ale si nie popieszya. Wybieraa teraz obuwie, a to wszak rama do obrazu. Dopiero
kiedy znalaza antyczne czenka z wowej skry na niewielkim supku i wsuna w nie
stopy, moga otworzy drzwi i powita gocia.
Kamera bya wyczona. Od kilku ju lat nie opacaa abonamentu firmy ochroniarskiej,
wic wcisna guzik i bez pytania otworzya bram. Potem dzwonek rozleg si jeszcze raz.
Wiedziaa, e Marek min rabatki i stoi teraz pod jej segmentem. Postanowia wyj mu
naprzeciw. Ksiyc dzi by prawie w peni. Miaa ochot na pocaunek pod goym
niebem. Oblizaa wargi i zmarkotniaa. Zapomniaa spryska si perfumami. Chciaa
zawrci, ale wtedy nie osignie stosownego efektu zaskoczenia. Trudno, zdecydowaa,
wymknie si cichaczem po Chanel 5, kiedy Marek zajmie si korkocigiem do wina.
Uchylia drzwi szerokim gestem i zmruya zalotnie powieki. Umiech natychmiast
rozpyn si na rzecz grymasu zdziwienia. Przed ni sta ukasz Polak.
By wymity, nieogolony i mierdzia towotem. Jedno rami mia podrapane, a pod
okiem nieduy siniec. Magdalena jednak natychmiast wyczua mskie hormony. Ju za
czasw pobytu w Ciszyni miaa na niego oko, cho w ogle si ni nie interesowa.
Mog? Da krok do przodu, a potem nie tumaczc si, ale te bez arogancji wdar
si do jej piknego mieszkania.
Staa w drzwiach skonfundowana i nadal wpatrywaa si w rabat. Co zrobi, jeli za
chwil pojawi si Marek, mylaa gorczkowo. Natychmiast zatrzasna drzwi. Moe po
prostu go nie wpuci? Poczua al, e bdzie cay miesic w plecy. No i poczochy si
zmarnuj.
Wychodzisz? zapyta tymczasem zdydany blondyn, ale poniewa nie
odpowiedziaa, poczu si w obowizku podtrzyma rozmow. Ukrywaem si w starych
budynkach szpitala zakanego. Szczury mnie pogryzy, kiedy spaem wyjani. Pokaza
rami.
Idiota mrukna i posza po apteczk. Wrcia ze star walizk, rozoya j
i znalaza potrzebne medykamenty. Potem podniosa gow i spytaa czujnie:
Kto ci widzia?
Zabraa si do obmywania rany. Nie staraa si by delikatna. Sycza przy kadym
dotkniciu gazy.
Dzi chciaem si zgosi.
Brawo mrukna.
Nie wsypabym was.
Ju to widz. Tak samo, jak milczae przez cay okres terapii. Wiem o tobie i twoim
yciu wszystko, chopcze. Zreszt ta kobieta ci szuka.
Mnie szuka? zdziwi si i rozejrza. Sasza tu jest?
Magdalena owijaa mu wanie rami bandaem.
Jest w miecie i bardzo pragna si z tob widzie. Odradzaam jej, ale si upara.
Ma teraz zaman rk i powane kopoty.
Zerwa si z kanapy.
 Dlaczego nie mwia?
A niby jak? Telefonu nie odbierasz.
Baem si, e mnie podsuchuj szepn. Mam kopoty.
O tym wie chyba caa Polska zamiaa si i wczya telewizor.
W wiadomociach TVN24 pokazywano relacj z miniszczytu afrykaskiego w Paryu.
Nigeryjscy islamici z ugrupowania Boko Haram s zagroeniem dla caej Afryki
Zachodniej i rodkowej midzy innymi ze wzgldu na udowodnione powizania z Al-
Kaid mwi zaaferowany dziennikarz. Po tym, jak uprowadzili w poowie kwietnia
ponad dwiecie uczennic liceum, pastwa ssiadujce z Nigeri s gotowe na jak to uj
prezydent Czadu Idriss Dby totaln wojn z Boko Haram.
Wyciszya gos odbiornika. Oboje patrzyli na migajce obrazki: paczcych ludzi,
przeraone dziewczynki, marsze protestacyjne, buczucznych terrorystw.
No c, spade z czowki. Wzruszya ramionami. Do wczoraj bye wszdzie.
Dziwi si, e ci jeszcze nie pojmali.
Nie uciekaem przyzna si. Nic nie wiedziaem.
To typowe dla ciebie.
Masz co do jedzenia? Wskaza niemal gotow do podania wykwitn kolacj, ktra
czekaa na marmurowej wyspie w kuchni, i pogadzi si po brzuchu.
Wzniosa oczy do nieba, ale ruszya do kuchni i otworzya lodwk. Wyja chleb,
maso, kiebas i mleko. Rzuci si na to, jakby nie mia nic w ustach od ucieczki. Nie
chciaa pyta, co wie, co zrobi, a czego nie. Nie potrzebowaa takiego obcienia.
Zastanawiaa si, ile to mu jeszcze zajmie i jak go elegancko wyprosi. Wreszcie
zapakowaa mu wszystko do reklamwki, wprost wyrwaa z rki mleko, zakrcia
i dorzucia ki winogron z uczty dla kochanka.
We i zmiataj powiedziaa. Tylko szybko. Chyba nie sdzisz, e dam ci jak kas.
Zbarania.
Dokd mam pj?
Zadzwo do mamusi poradzia.
Tam na pewno na mnie czekaj.
Zacza si ju denerwowa.
Czego ode mnie oczekujesz?
Powiedz im, e to nie ja.
Jeli to nie ty, sami do tego dojd. Komenda jest pi minut std. Po choler uciekae
jak tchrz?
 Pochyli gow. Wrzuci niedojedzon kanapk do siatki.
Zabierz mnie do kliniki i ukryj poprosi.
Chyba artujesz?
W twojej odmadzalni doda i wpatrywa si w ni z nadziej.
Zamara. Zdawao si, e nawet nie mruga.
Nie wiem, o czym mwisz.
Umiechn si.
Daj spokj! Machn rk. Byem tam wiele razy.
Wyjd! krzykna.
Zmarszczy brwi, wreszcie zrozumia.
Albo zabierzesz mnie tam, gdzie s lodwki z krwi, albo id na komend i powiem
im o tym miejscu rzek stanowczo. A potem ju agodniej: Przeczekam, a kiedy sprawa
przycichnie, znikn. Nikt si nie dowie.
Bd ci miaa na karku przez lata mrukna. Ale ju kilku szantaystw byo.
Zamilka. ukasz podnis gow.
Byo, czyli e ju ich nie ma? upewni si. To co wy tam robicie?
Nie twoja sprawa. Zajmij si lepiej swoj rud, bo jest w kopotach.
Nie sucha.
Eksperymenty medyczne? Handel narzdami? strzela, ale po jej zadowolonej minie
wiedzia, e puduje. Wreszcie sprbowa po raz ostatni. Handlujecie mod krwi. Ten
lek na alzheimera dziaa, prawda? Widziaem wydruki na twoim biurku.
Zbliy si do niej. Przyjrza jej delikatnej skrze bez ladu fluidu. Praktycznie nie miaa
zmarszczek. A potem pochwyci j za rami i zacign do lustra.
Ile masz lat, krlowo? wychrypia. Masz mnie za idiot? Wiem od dawna, e
chodzi o fors. Du.
Puszczaj! Prbowaa si bezskutecznie uwolni.
Domofon zadzwoni i oboje si przestraszyli. Magdalena skorzystaa z okazji i wyrwaa
mu si. Podniosa suchawk, ale zdy zatka jej usta. Nachyli si i wyszepta:
Zajad ci, jeli co piniesz.
Do garderoby polecia, z trudem zachowujc zimn krew.
Zjem i zdrzemn si obieca. Nic nie widz, nie sysz. Baw si dobrze.
Wepchna go do pomieszczenia i przekrcia klucz, ktry schowaa do szuflady
z nowiutkimi noami do misa. Jeden, najwikszy, wyja i pooya na blacie. Tak na
wszelki wypadek. Oddychaa ciko. Domofon za uparcie obwieszcza przybycie
kochanka. Dzikowaa teraz Bogu, e kto zbudowa dla niej solidn garderob. Z tej
puapki nie byo wyjcia.
Otrzepaa sukienk, poprawia szmink na ustach i zdecydowaa si na replay. Ksiyc,
pocaunek pod goym niebem, kolacja, a potem faktycznie pojad do odmadzalni. ukasz
Polak przekona si, jakie eksperymenty tam robi. Tyle e bdzie to ostatnia informacja,
ktr otrzyma od kogokolwiek.
Piknie wygldasz, Gazko, cho gronie zarzuci bajer Marek i wycign
misternie opakowany przedmiot zamwion setk perfum Chanel 5. Nie adna woda
perfumowana czy toaletowa. Czysty ekstrakt, na ktry Marek musia tyra nie na jednej,
lecz kilku budowach. Umiechna si, bo mia stuprocentow racj. Chyba pierwszy raz
odkd si znali. Otworzya, spryskaa si, mruc w ekstazie oczy. Wszystko, jak zwykle,
miaa pod kontrol.
Ty nie musisz si mnie ba zapewnia.
Dlaczego ci nie wierz? szepn, po czym j pocaowa.
Otworzya oczy, przyjrzaa si niebu. Jak na zo ksiyc ukry si ju za chmurami.
Zaczo my. Mimo to Magdalena uznaa, e wcale nie musz si tak pieszy.
Wolaabym usysze w dzisiejsz rocznic co miego.
Kocham ci odpar przewidywalnie. I wyj z kieszeni puzderko. Wewntrz byy
okrutnie brzydkie rosyjskie kolczyki ze zbyt duymi jak na naturalne granatami. Marek sam
musia je wybiera. Granaty s prawdziwe. Matka kupia kiedy na Rubel Palcu. Za
dobrych czasw. Czerwone rosyjskie zoto zachwala.
No dobrze. Rzucia mu si w objcia. Z jakiego powodu to j rozczulio. Moe
wpyw na jej dobre samopoczucie mia te fakt, co planowaa po nocy z Markiem. Niemal
czua ju w ustach sonawy smak krwi. Te myl czasem o tobie ciepo zamruczaa.
Stropi si. Nie tego oczekiwa.
artowaam szybko dodaa. Ostatecznie miaa dzi ochot na tani romantyzm. Te
ci kocham. W kocu zbudowae paac dla moich skarbw.
Tego dnia odwrcili kolejno. Najpierw seks, potem kolacja i wino. Kiedy szli do
ka, dyskretnie ukrya n pod rcznikiem. Ale pooya tak, by w razie potrzeby mc go
schwyci dokadnie za rczk. Ostrze byo specjalnie oszlifowane, by jednym ciciem,
praktycznie bez wysiku, naci tkank w kilku miejscach i spuci z wci ttnicego
yciem ciaa cenn krew. Nie dalej jak wczoraj jej kolekcja profesjonalnych sztyletw
wrcia od zaufanego tokarza. Cho na co dzie Magdalena uywaa do kpieli truche
krliczych, nie miaaby nic przeciw, by cho raz zanurzy si w ludzkiej. Potrzebowaa
jednak silnej, mskiej rki do przytrzymania ofiary. Poza tym nigdy jeszcze nie spuszczaa
krwi w domu, z przytomnego czowieka i bez asysty anestezjologa. Zawsze musi by ten
pierwszy raz.
Sasza tym razem nie dostaa apartamentu nowoecw, tylko zwyky jednoosobowy pokj
bez gowy ubra. Za to z widokiem na mietniki, co uznaa za bardzo dobr wrb. Nie
pieszya si i zamwia sonin z cebul, ktr ostatnio tak zachwala jej na niadanie
recepcjonista. Nie bya tak smaczna jak w Lenym Dworku czy Starwce, popisowych
lokalach miejskich, a ju z pewnoci nie umywaa si do ywnoci, ktr serwowano
w restauracji biaowieskiego hotelu ubrwka, ale zjada niadanie z apetytem, popia
bia herbat i poniewa bya jedynym gociem hotelowym, ktry zwalnia pokj po
dwunastej, pozwolia sobie ju w trakcie posiku troch poczyta akta.
Zabrzmiaa melodyjka z Pingwinw z Madagaskaru, wic w podskokach ruszya do
torby, poniewa ten dwik oznacza poczenie z Karolin.
Mama? usyszaa w telefonie najsodszy gos na wiecie. Pamitasz, co dzi jest?
Zamara.
Wujek Karol ma urodziny. Babcia mwi, e na pewno zapomniaa.
Sasza si umiechna. Nie byo sensu dzwoni do brata przed trzynast. Pewnie
dopiero przekrca si na drugi bok.
Jeszcze do wujka nie dzwoniam, ale zrobi to. Pamitam. A ty zoya mu yczenia?
Nawet zapiewaymy z babci Sto lat. Tskni ju za tob dziewczynka zakoczya
ciszej, amicym si gosem.
Saszy natychmiast zakrcia si za w oku. Po raz kolejny dzikowaa Bogu, e ma
dziecko. Tylko maa pozwalaa jej zachowa dystans do tego wszystkiego. Czua znw, e
wszystko to, co tutaj przeywa, nie jest wane, jest wrcz miakie i nic j nie obchodzi.
Liczya si tylko ona jej creczka. Czas wraca do domu.
Wujek bdzie samochodem? zapytaa Karolin. O ktrej ldujecie? Daj mi,
prosz, babci. A potem jeszcze pogadamy.
Teraz do suchawki podesza Laura.
Gdzie ty si podziewasz? Karol nie moe ci od kilku dni zapa zacza od
reprymendy, a potem tylko si rozkrcaa.
Sasza umiechna si pobaliwie. Brat wcale do niej nie dzwoni, cho zapewne tak
wanie wersj przedstawi matce. Ale nie bya w stanie gniewa si na Laur. Dobrze
mie matk generaa. Wszystkich, ca rodzin, trzymaa w garci. Znaczyo to, e jest
w formie. Czuje si dobrze, wszystko jest w porzdku. Cho teraz w gowie Saszy
zawiecia si lampka alarmowa.
Mamo zacza nazbyt mio. Skd pochodz nasi dziadkowie? Twoi i ojca?
O co ci chodzi? Laura natychmiast staa si podejrzliwa. Mwiam ci o Gobiu
pod Zamociem. Kresy.
A czy moliwe jest, eby babcia przeprowadzia si lub, sama nie wiem, zostaa tam
przesiedlona po wojnie z Biaostocczyzny? Sasza czua, e si zapltaa.
Nie oznajmia Laura. Mielimy tam majtek. Folwarczek si kiedy mwio. To
bya siedziba rodziny od pokole. Co si stao, e nagle zacza si interesowa moj
przeszoci? Nigdy nie chciaa zerkn na nasze drzewo genealogiczne.
A mama taty?
Pomorze. O co ci dokadnie chodzi, crko?
Jestem w pracy Sasza postanowia chwilowo zby matk. Pracuj nad pewn
spraw. Nie mog poda szczegw. Trafiam tutaj na trop braci Zauskich. Bazyla i Janki,
przepraszam, Jana. Tutaj oni tak zdrabniaj.
Jana? zastanowia si Laura. Tato mia dziadka ciotecznego. Niemcy zabili go
w czasie wojny. Czog do niego strzeli.
W ktrym roku?
Pod koniec wojny. Nie znam szczegw.
Mam ich dokumenty. Rozpoznaaby, albo moe jaka ciotka, kuzynka?
Laura bya ju lekko zniecierpliwiona.
Mam w domu cay album wujostwa i troch fotografii. Jak wrcimy, poka ci. Wiesz,
ile kosztuje roaming w tym kraju? A Karolina ju mi wyrywa suchawk.
No to cze zdya odpowiedzie Sasza i zaraz ponownie usyszaa dziecko.
Szczebiotay jeszcze chwil, zapewniajc si o wielkiej mioci i tsknocie. Wreszcie
Sasza bya zmuszona przerwa.
Jutro si widzimy, kochanie. Babcia nie ma tyle pienidzy, eby duej rozmawia.
A czy gwiazdy na niebie to anioy zmarych, ktre nad nami czuwaj? Tutaj s inne
gwiazdy ni u nas.
Sasza zagryza warg.
Myl, e tak odpara. Mona powiedzie, e kada gwiazda to anio.
Wybraam sobie jedn i umwiam si z ni, e to bdzie mj tata.
Sasza zacza kompulsywnie zgniata chusteczk.
Bo skoro on nie yje, to opiekuje si nami. Widzi z gry wszystko bardzo wyranie.
eby nic nam si nie stao.
Z ca pewnoci wydukaa Sasza. Bg opiekuje si nami.
Razem z tat i dziadkiem?
Dziadek byby z ciebie dumny.
Urodziam si w Dniu Dziadka. To pewnie na jego miejsce przyszam na wiat, co?
Jeste cudowna. Mdra, dzielna i kocham ci.
 A mylisz, e jak bd duo do tej gwiazdy mwia, to tata mi odpowie?
Nie sdz. Sasza poczua, e duej tego nie zniesie. Nie godzio si tak okamywa
dziecka. Gwiazdy i anioy nie mwi. One po prostu s. Stoj na stray.
Bardzo za nim tskni, wiesz?
Sasza milczaa. Nie wiedziaa, co odpowiedzie.
Teraz ja jestem twoj mam i tat. Wszystko bdzie dobrze. Powiedz babci, e Karol
was odbierze. Mj samochd si zepsu.
To pa! Lowik! krzykna dziewczynka. Musz lecie, bo basen otworzyli. Babcia
zgodzia si dzi nie i na pla. I pywam na kku, wiesz? Cakiem sama. Juhu!
Zuch! Sasza odetchna z ulg. W suchawce usyszaa chrobotanie, jakby kto rzuci
aparat, a potem go podnis.
Jak to si zepsu? Dopiero, co robia przegld.
Mamo, mam zaman rk. Niech Karol was odbierze. I przenocuj Karolin. Mam
nadziej do zobaczenia pojutrze. Przyjad prosto do ciebie.
Odpowiedziaa jej cisza. Sasza odsuna telefon od ucha i zobaczya, e poczenie
zostao przerwane. Nie bya pewna, od jak dawna mwi do siebie. Wykrcia ponownie
numer, ale wczya si skrzynka. Po chwili znw sprbowaa. Bez skutku. Pooya telefon
drc rk na stole, wygaszacz blad, a wreszcie zaczerni si. Za chwil jednak oy.
Muzyka z Pingwinw rozlega si ponownie.
Zgoda. Jak zwykle wszystko na mojej gowie. Jak to zamaa rk? utyskiwaa
Laura.
Jeste wspaniaa, mamo.
Wiem odpara ju cieplej matka Saszy. Przypomniaam sobie, co byo z tym Janem.
Sasza zrozumiaa, e Laura nie chciaa opowiada przy wnuczce.
Zgin zaraz po wojnie. Mia niespena dwadziecia lat. Jako zim, bo babcia Zosia
mwia, e bandy chodziy po lasach i byo tyle trupw, e nie dao si opaty wbi
w ziemi. Taka bya zmarznita. Sasza zamara. A dlaczego ci to interesuje?
Nie przejmuj si tym zbya matk, starajc si zachowa normalny ton gosu.
Pomwimy o tym na spokojnie. Nie przez telefon.
Rozumiem, e bya u lekarza i dbasz o siebie. Bdziesz musiaa chodzi na
rehabilitacj. Wiesz o tym? W twoim wieku zamanie to ju nie to samo, co kiedy bya
nastolatk.
Dobrze, mamo. Dbam. Wracajcie szczliwie.
Pomodlimy si za ciebie. I Laura, jak zwykle nie czekajc na odpowied, odoya
suchawk.
 Sasza wyja z pliku dokumenty braci Zauskich. Wpatrywaa si w nieznanych jej
mczyzn. Szukaa podobiestw w ich rysach twarzy do kogo z jej rodziny, ale nic nie
przychodzio jej do gowy.
Potem przeszukaa list wiadomoci tekstowych i znalaza t, ktrej szukaa.
Chciabym j zobaczy. .
Wybraa ten numer, przyoya suchawk drc rk do ucha, ale nikt nie odebra.
Z ulg zakoczya poczenie. Potem zoya dokumenty. Udaa si do recepcji, by
uregulowa rachunek. Recepcjonista tylko machn rk.
Pan prezes ju zapaci.
Po czym przesun w jej kierunku pakunek owizany wstk z logo hotelu.
wieutka na drugie niadanko. Mrugn do niej z szelmowskim umiechem. Sasza
nie zrozumiaa, wic wyjani: Soninka od Nesteruka. Palce liza, mwiem! Prezent od
firmy.
Sasza podzikowaa i skierowaa do wyjcia. Po chwili jednak obrzucia wzrokiem hol.
Poza nimi dwojgiem nikogo w budynku nie dostrzega.
Nie ma, widz, ruchu zacza. Nie podrzuciby mnie pan do Ciszyni? Pan prezes
z pewnoci byby wdziczny.
Recepcjonista zmarkotnia na moment, ale zaraz wyj spod lady kluczyki i zdj
subow marynark. Pod spodem mia T-shirt z wizerunkiem onierzy wykltych
i napisem: Chwaa Bohaterom!. Zaprowadzi j do terenowego tarpana z plandek, ktry
nie by wcale zamknity. Odgruzowa miejsce pasaera z pojemnikw po poywieniu
i bynajmniej nie bya to lokalna sonina, lecz stary, dobry KFC, ktrego logotypu Sasza nie
widziaa, odkd zawitaa na skraj puszczy. Przesypa puszki po energizerach i papierowe
kubki po kawie ze stacji benzynowych, po czym zamaszystym gestem zaprosi j do rodka.
Moe to nie pickup ZU-dwadziecia trzy-dwa, tylko poczciwy tarpan zamia si.
Ale te mona zamontowa karabin i pru zapalajcymi pociskami po somianych dachach
wiosek, cigle lojalnych wobec rzdu.
Pan taki wanie ma plan? Sasza wskazaa jego T-shirt. Pru po wioskach?
Tak tylko zaartowaem. Wyranie si speszy. Ale w razie konfliktu elastwa
mamy pod dostatkiem.
My?
Narodowa Hajnwka odpar z dum. Polecam wej na nasz stron na fejsie.
Zdawao mi si, e jest pan w dobrym ukadzie z prezesem zacza. Jak to si ma
do pana, raczej odmiennych, pogldw?
Praca jak praca. A prezes dziaa na oba fronty. To pani o tym nie wie? To on
sfinansowa ostatnie szkolenie narodowcw. Wypas podkreli. Miaa wraenie, e
gdyby by kotem, oblizaby si a po lewe ucho.
A to? Wskazaa na tatua na lewym ramieniu recepcjonisty, ktry odsania si za
kadym razem, kiedy ten zmienia biegi. Przedstawia falang, tak zwan Rk z mieczem.
Takie tam. Zasoni si pochliwie. Bdy modoci.
Sasza teraz bliej przyjrzaa si modziecowi. Wosy mia ostrzyone na zero. By
uminiony, cho oglnie raczej typ drobnej koci. Za uchem mia jeszcze jeden znaczek.
Dopiero teraz go dostrzega.
To te? Wskazaa liczb 88.
Nie odpowiedzia, ale chwil potem zatrzyma wz, cho do Ciszyni zostao jeszcze
kilkaset metrw.
Chyba lepiej bdzie, jak nie bd si z pani afiszowa.
Dzikuj panu stokrotnie zdobya si na uprzejmo i nie spuszczajc z niego
wzroku, czekaa, a wycofa i zawrci na drodze.
Nastpnie wyja telefon i zanotowaa w pamici numer rejestracyjny samochodu.
Doskonale wiedziaa, jakie znaczenie ma falanga dla narodowcw, a zwaszcza NOP-u.
Podobnie jak liczba 88. H to sma litera alfabetu. Cao skryptu bya wic dla niej
rwnie przejrzysta. Heil Hitler.
Panika w rodowisku narodowcw w Hajnwce. Jaki czas temu zawiadomilimy
prokuratur, e strona Narodowa Hajnwka publikuje zdjcia osb noszcych emblematy
z zakazan symbolik faszystowsk. Modzi ludzie nosili naszywki z gestapowskim
symbolem Totenkopf, biorc udzia w marszu imienia Burego, czowieka, ktry
dokonywa mordw na tle narodowociowym, zabija wrogw narodu, nawet niemowlta.
W Hajnwce yj ludzie, ktrych bliskich zamordowa Bury i jego oddzia.
O ile w warunkach bojowych onierze armii podziemnej przypinali sobie znaczki
Totenkopf na znak zabicia wroga, oznaczajc je literami WO (mier Wrogom
Ojczyzny), o tyle nic nie usprawiedliwia noszenia symboliki nazistowskiej przez
modych, zagubionych ludzi w 2014 roku, w czasie pokoju. Proponuj nastpnym razem
przypi sobie na rajdzie swastyki na rkawkach.
Policja wykonuje swoje obowizki i przesuchuje nieroztropnych ludzi, ktrzy
wmwili dzieciakom, e noszenie gestapowskich oznacze jest fajne. I podnioso si
wielkie larum.
Nazwano mnie przy okazji z trybuny sejmowej lewicowym dziaaczem. Drodzy
panowie narodowcy, ani nie jestem dziaaczem, ani nie utosamiam si w peni z lewic,
ale wiem, e noszenie faszystowskiej symboliki i epatowanie na portalu Narodowa
Hajnwka wpisami typu: Bury powinien wybi wszystkich Biaorusinw. Szkoda, e nie
wymordowa reszty baszmakw s absolutnym zem. I zrobi wszystko, by
odpowiedzialni za to ludzie ponieli konsekwencje.
W Hajnwce zgodnie yli przez lata Polacy i Biaorusini, do czasu, gdy grupa
polskich pseudopatriotw zacza miesza i nawoywa do wani na tle
narodowociowym. I adne interpelacje poselskie nie zmieni tego, e to, co robicie, to
jest zo w czystej postaci. Biaorusini maj takie samo prawo mieszka na tej ziemi jak
Polacy.

Asia zoya gazet w kostk, by ojciec nie przegapi tego tekstu, i szybkim,
zdecydowanym ruchem pooya j na stole. Dokadnie w momencie, kiedy matka
zamierzaa postawi przed nim obiad. Pietruczuk podnis wzrok znad okularw. Spojrza
na crk potpiajco.
Id na pikiet owiadczya Asia i odwrcia si na picie. Po chwili zobaczy, jak
zdejmuje z wieszaka skrzan ramonesk i zakada na szyj bandan.
Wracaj! krzykn, ale go nie posuchaa. Matka natychmiast wycofaa si z talerzami
do kuchni. Ojciec wydosta si zza stou i ruszy w kapciach do drzwi. Licealistka zbiegaa
ju po schodach. Asiu!!!
Nawet nie zwolnia. Dopiero kiedy bya ju na dole klatki schodowej i siowaa si
z blokad do roweru, krzykna:
 Ludzie si zbroj! Nie zamierzam bezczynnie patrze, jak komunici tuszuj te sprawy!
Kto naopowiada ci tych gupot? achn si ojciec.
Gupot? Przeczytaj te bzdety, a mnie zrozumiesz. Pytasz kto? Ty mi opowiadae. Bg,
honor, ojczyzna. To s twoje sowa. Szkoda, e wycznie sowa.
Pietruczuk si podda.
Creczko, porozmawiajmy.
Nie ma ju czasu na rozmowy, tato. Wkrtce bdzie wojna. Zobaczysz.
Wtedy z przeraeniem stwierdzi, e to nie z rowerem siowaa si w wzkarni.
Wytargaa teraz z kta wielki transparent i zarzucia go sobie na plecy, jak rycerz pochw
z mieczem. Po chwili do klatki wbiego dwch podrostkw. Byli w bluzach z kapuz od
Prosto i lunych spodniach Buldog. Z daleka wziby ich za hiphopowcw.
Niech si pan nic nie martwi! Jeden z nich wychyli si i radonie pomacha ojcu
dziewczyny. Bdzie miaa dobr opiek. Wos jej z gowy nie spadnie.
Pietruczuk rozpozna dzieciaka od Krajnowa, jednego z frontmenw zbrojnego
komanda, i teraz ju mia pewno, e Asi grozi niebezpieczestwo. Jeli faktycznie
pjdzie z narodowcami na Urzd Miasta, kopoty bdzie miaa caa rodzina. Odwrci si
do maonki i napotka jej wrogie spojrzenie. Wymierzya w niego wskazujcy palec.
Podjudzae j, to teraz masz sykna.
Ubieraj si! Rzuci jej trencz, ktry kobieta popiesznie narzucia na starowieck
podomk. Wybiega w kapciach.
Jeli ty jej nie przemwisz do rozumu, zabior j stamtd si zacietrzewi si, kiedy
wsiadali do auta. A potem przeo przez kolano i pasem wybij jej z gowy wojenk.
Namiot do ujawniania ladw daktyloskopijnych parami kleju cyjanoakrylowego by ju
rozstawiony od godziny. Wok niego kryli mundurowi i sztab technikw
z wojewdzkiej. Przed targowiskiem zaparkoway same wypolerowane wozy. Wikszo
rejestracji wskazywaa na jednostki MSW.
Doman przej jeden z pustych butikw i urzdzono tam tymczasowe centrum
dowodzenia. Dostarczono plastikowe krzeseka i Domaski, niczym przed sdem
polowym, skada wanie raport z dotychczasowych dziaa prokuratorowi i swojemu
bezporedniemu zwierzchnikowi. Co jaki czas sycha byo krzyki bd wrogie pomruki.
Romanowska z trudem trzymaa si na nogach. Migrena nasilia si, oko jej latao.
Wiedziaa, e wkrtce bdzie miaa torsje. Wszystko przez to, e tak mao ostatnio sypiaa.
Mimo to nie odwaya si poprosi nawet o godzin wolnego i pojecha do domu przespa
bl gowy. Witaa si z kolejnymi zwierzchnikami, ktrzy w wikszoci pierwszy raz
odwiedzali ich rejon. Staraa si robi jak najlepsze wraenie. Mwiono, e sam
komendant wojewdzki jedzie na wizytacj miejsca zbrodni. To dla niej by albo nie by
i naprawd si baa, co z tego wszystkiego wyniknie.
Bazar wieci ju pustkami. Tamy policyjne przesunito a do samej ulicy, by nie
przedosta si na miejsce zdarzenia aden cywil. Ludzi z kamerami byo wicej ni
w trakcie wyborw prezydenckich Kwaniewskiego, kiedy przyjeda tu zdobywa
elektorat.
Policjanci z komendy w Hajnwce dostali rozkaz przej czarn robot. Musieli
przesucha okoo setki potencjalnych wiadkw, w tym ukrywajcych si turystw zza
wschodniej granicy, ktry nie mieli pozwolenia na handel. Ich towar zarekwirowano
i skrupulatnie sprawdzano, czy nie ma tam substancji nielegalnych, broni, rzeczy
kradzionych. Czekaa ich mrwcza praca i to na najbliszy tydzie. Wiadomo byo, e nie
da si sprawdzi wszystkich bywalcw Rubel Placu. Szukanie zabjcy Bondaruka
zapowiadao si jak szukanie igy w stogu siana.
Romanowska zakazaa swoim ludziom spa, cho oficjalnie zmieniali si co osiem
godzin. Obiecaa odda im nadgodziny z nawizk, gwarantowaa premie, mwia nawet
o paczkach na wita. Nikt nie zaprotestowa. Kady rozumia wag sytuacji. Do tego
wci dzwonili do niej burmistrz, starosta i lokalni biznesmeni. Bali si, jak sprawa
zabjstwa Bondaruka wpynie na ich interesy. Kady chcia si jako zabezpieczy.
Rozumiaa ich, ale na ten moment, jak nigdy, nie puszczaa pary z ust.
Wie o ludzkiej gowie znalezionej w kapucie rozniosa si po miecie lotem ptaka.
Natychmiast te miejscowi wiedzieli ju, e naleaa do prezesa tartaku. Udao si jedynie
utrzyma w tajemnicy, co technicy odkryli, kiedy wywalili kapust z beczki i wyowili
zmacerowan sokiem kiszonki twarzoczaszk. W usta Bondaruka zabjca woy licik,
ktry szczelnie zalaminowa. Karteczka bya biaa, a na niej nakrelono odrcznie kilka
sw po biaorusku. Komendantka bya przekonana, e jeli to zostanie ujawnione, wzbudzi
sensacj na skal krajow. Wo ycio kastrapataje. Choczam, kab nas kachali. Ale
czamu? Hetaha nichto nie wiedaje. Musieli szybko rozwiza spraw, bo jak ostrzeg j
wcieky burmistrz na urzdach posypi si gowy. Nie moga do tego dopuci. Ukad,
ktry by dla niej obecnie tak korzystny, za chwil moe run. A ju zacza si cieszy, e
odejdzie z policji na ciep posadk do ratusza.
Min j medyk sdowy. Czekali z ogldzinami tylko na niego. Prokurator Anita
Krawczyk, dzi w dinsach i welurowej marynarce, przywitaa si z anatomopatologiem
i daa znak Romanowskiej, by przypilnowaa wejcia. Krystyna z ulg ustawia si przy
tamie i nawet si nie przeja, e potraktowano j jak stjkowego. Bezceremonialnie
zawoaa syna, rozmawiajcego wanie z kolejn klientk TO-MI-TO, ktra widziaa
pono kogo podejrzanego. Krystyna rzucia tylko okiem na kobiet i ju wiedziaa, e to
klasyczny dochodzeniowy bk.
Nie ruszaj si std polecia synowi. A do wiadka: Zapraszam na komend.
Dyurny pani pokieruje.
A ja?
Podszed Anatol Pires. Na smyczy prowadzi starego amstafa bez kagaca. W komplecie
wygldali jak bohaterowie Amores perros Alejandra Gonzaleza Irritu.
Dzie dobry, dyrektorze przywitaa si grzecznie i prbowaa zby lokalnego
wariata. Jeli byby pan askaw, rwnie prosiabym o zgoszenie si do kolegw na
dyurce. Chyba e to sprawa niecierpica zwoki.
Raczej tak podchwyci Anatol. I dalej ju mwi tylko po swojemu. Cho
pewnie pani nie interesuje, co stary dziadyga ma do powiedzenia.
Nie teraz, panie Pires. Bez takich szpilek. Pan widzi, co si dzieje.
Pires nachyli si do Romanowskiej. Markotny pies nie ruszy si na krok. Apatycznie
przyglda si oglnemu rozgardiaszowi.
On gryzie? Wskazaa z obaw kiedy te, a dzi posiwiae zwierz.
To ona poprawi j mczyzna. Tylko zych ludzi.
Co to za informacja? westchna Romanowska.
Taka tam. Pires machn rk. Chcia wida, by go prosia.
Romanowska wzniosa oczy do nieba.
Mwi pan? Bo si troch piesz na czynnoci skamaa.
W dniu wesela synowie Bondaruka zlecili mi jego skasowanie rzek.
Romanowska wpatrywaa si w mczyzn, jakby nie rozumiaa po biaorusku.
No, kas mi dawali za ojcobjstwo. Wszyscy trzej si zoyli. Jebani bracia
Karamazow.
 Mona wiedzie ile?
Pojcia nie mam, bo zlecenia nie przyjem.
Romanowska pobaliwie poklepaa starca po plecach.
Sprawdzimy ten trop. S pierwsi na licie podejrzanych. Dziki panu.
To nie wszystko. Chwyci j za mundur zgrabia doni. Wiem, kto wzi
zlecenie.
Romanowska milczaa. Staruszek te zapad si w sobie. Oboje myleli swoje. Ona, e
to jednak wariat. On za by pewien, e komendantka mu nie wierzy. Umiecha si tylko
pobaliwie, a potem zacz gwizda jak wojenn piosenk. Nie bya w stanie
przypomnie sobie, co to za hymn.
Zamieniam si w such ponaglia go, bo nadjeda ju radiowz z pracownikami
hurtowni ogrodowej.
cignito wszystkie sze osb majcych styczno z beczk, w ktrej jechaa kapusta.
Od kadej z nich mieli pobra odciski palcw, podobnie jak od pracownikw
warzywniaka i pobliskich sklepw, by wyeliminowa ewentualne lady lepe.
Nie powiem pani tutaj. Odwrci si i zacz odchodzi.
Halo, panie Pires! zawoaa za nim i podbiega. Nie czas na fochy.
Trzy opcje mam odpowiedzia od razu. Bardzo mu si pieszyo, by jego donos trafi
pod waciwy adres. Rzenik Nesteruk to raz. Smutny, ojciec modej od ubrw, jako
numer drugi bym obstawia. A trzeci to ta dziewczyna z gipsem.
Zauska? Komendantka z trudem zachowaa powag.
Nie wiem, jak si zwie odburkn. Ta ruda, co si tu od jakiego czasu krci.
Dlaczego pan tak sdzi?
Widziaem ich wczoraj w nocy, w lesie. Koo spalonej chaty. Gdzie kiedy bya
winiarnia, a teraz szeptunka przyjmuje. Gadali koo bezimiennej mogiy Pod Paczc
Wierzb.
Znaczy brzoz?
Tam faktycznie jest zagajnik brzozowy, ale miejsce nazywa si Pod Paczc Wierzb.
Od razu wida, e pani nie std. Bardzo dugo gadali.
Std, nie std. Dlaczego w takim razie przychodzi pan z tym do mnie, a nie zoy
oficjalnego zgoszenia?
Rozpromieni si.
Ja w papierach figurowa nie bd. Ale chc, by pani wiedziaa. Ona nie jest obca.
Kto?
 Mwi pani, e ona tutejsza. Pewnie zemci si za Stacha przyjechaa.
Po czym nachyli si i szepn:
Moe to crka Stepana. Kto j tam wie. Nie ten pies jest straszny, co szczeka, ale ten,
co warczy.
Dziki. Romanowska ockna si z zamylenia i wycigna do mczyzny do, by
mg j ucisn.
Ale ten stan natychmiast na baczno i cmokn j z namaszczeniem w przegub.
Jakby co, wie pani, gdzie szuka starego wariata. Puci do niej oko i odszed,
koyszc si na boki. Milczcy pies powlk si za nim. Dopiero wtedy Romanowska
zauwaya, e wcale nie by uwizany. Smycz Pires cign po chodniku. Mimo tego pies
szed mu rwno przy nodze.
Romanowska wpatrywaa si w nich, a zniknli po drugiej stronie ulicy. Staa jeszcze
dusz chwil w miejscu i niczego ju nie rozumiaa.
Czego chcia? JahJah podszed j od tyu.
Mwi, e zna morderc Piotra odpara.
Pewnie to ja albo ty. Moe kto z urzdu? Lubi facet zamota, nie powiem.
Romanowska si nie rozemiaa. Bya cakowicie powana.
Suchaj, jak to si stao, e gdaszczanka tu przyjechaa? Skd j wzie?
JahJah zatoczy okrg.
Nie ja, tylko patrol drogowy, i std. Dokadnie z tego miejsca. Wczya si po
okolicy bez dokumentw.
Czy mamy pewno, kim ona waciwie jest? Krystyna odwrcia si do JahJahy.
Co sugerujesz?
Czy potwierdzilimy jej dokumenty?
JahJah pochyli gow. Zamrucza co niezrozumiale.
A jeli podaa si za t profilerk? Udawaa j? Krystyna zarzucia byego ma
pytaniami. To, e wydrukowaa sobie czyj prac doktorsk, zdobya dokumenty,
w kko dzwonia do jakiego policjanta
Ktry zreszt nigdy nie dojecha.
Nigdy. Komendantka pokiwaa gow. Jak mamy pewno, kim jest ta kobieta?
Zdjcia Saszy Zauskiej, cho wiemy, e taka osoba istnieje i pracuje naukowo
w Huddersfield, nie ma nigdzie w sieci. Ani na stronie komendy w Gdasku.
JahJah wyj wykaaczk. Woy sobie do ust.
Rzucie palenie?
 Na razie na dwie godziny mrukn. Miso mam midzy zbami.
Milczeli.
Mylisz, e to oszustka? Mistyfikatorka?
Romanowska wzruszya ramionami.
Od niej si ta heca zacza. Kiedy ta baba tu przyjechaa zawiesia gos zaczy
si jaja.
To kto to jest? myla gono JahJah. A potem nagle go olnio. Zerkn z ukosa na
Romanowsk. Mylisz, e wrcia? Akurat teraz? Po tylu latach? Cho to moliwe.
O lubie Bondaruka bbniy wszystkie media. Moe doczytaa si o tym w internecie albo
na TVP Polonia. Ale troch niepodobna do Stepana.
A ty akurat pamitasz, jak wygldaa jej matka fukna komendantka.
Po czym rozejrzaa si, czy nikt ich nie podsuchuje.
Zbajeruj prokuratork. Teraz na wszystko si zgodzi powiedziaa. I wylij do tego
magika od antroposkopii zdjcie siedemnastoletniej Irmy. Co nam szkodzi sprawdzi.
JahJah natychmiast wyj paczk papierosw.
To by si nawet zgadzao rzek. Jeli faktycznie to Irma, miaa motyw uci
chujowi eb i moga zadziaa w pozostaych sprawach.
C to byaby za pikna puenta! Krystyna rozpromienia si i ruszya w kierunku
miejsca zdarzenia. Nagle uwiadomia sobie, e bl gowy ustpi. Cakiem o nim
zapomniaa.
A ty dokd?
Te chc zobaczy to widowisko odpara. I zmienia ton na subowy. Czekaj tu.
Do ciebie nikt nie podejdzie. Nie odway si. A mnie w kko wiry zaczepiaj.
To id, id. Nuda. Nawietlaj. Medyk dyktuje ogldziny, a technicy przewalaj
kapust.
Poza gow adnych ludzkich szcztkw?
Potwierdzi i uzna, e musi si jej zwierzy:
Przez najblisze pi lat nie tkn bigosu. Dobrze ci radz, jeli nie chcesz mie tego
samego, nie id. To ju nie nasza sprawa. Niech ci z wojewdzkiej si gimnastykuj.
A regresj zaatwi na cito.
Romanowska ju go nie suchaa. Nie byo jej moe kwadrans, po czym wybiega
i chyba tylko cudem zdya zwymiotowa nie na siebie czy kogo stojcego obok, lecz
pod pot.
Masakra. Zerkna na JahJah. Patrzy na ni ze wspczuciem. Trudno w to
uwierzy, e Okularnik naprawd nie yje.
 JahJah nie zdy odpowiedzie, bo po chwili zaroio si od innych funkcjonariuszy. Na
ich czele sza prokuratorka.
Gow odcito pomiertnie powiedziaa Anita. Lekarz mwi, e zrobiono to
fachowo. Kto, kto zna si na rozbirce misa. Moe by masarzem, pracowa w zakadzie
wdliniarskim. Zawzicie mi grup podejrzanych? Znacie tutejszych.
Iwona, znaczy panna moda, ktr wczoraj odzyskalimy, bya zatrudniona u Nesteruka
zasugerowa Doman.
Jak poowa tego miasteczka dodaa prokuratorka. To na niewiele si zda, ale
miaa motyw. Przesuchajcie j. I dokadnie raz jeszcze zbadajcie miejsce, gdzie si
ukrywaa. Gdybymy mieli narzdzie zbrodni, byoby znacznie atwiej. No i szukamy
korpusu. Georadar bdzie po poudniu. Ustalcie inne miejsca, w ktrych mona ukry
zwoki.
Wok jest puszcza. Miejsca a nadto.
A profilerka? Jak jest potrzebna, to jej nie ma.
JahJah i Krystyna spojrzeli po sobie. Nie musieli ustala wersji.
Doman ma kumpla tym razem wyjanienie wzi na siebie JahJah. Widziaem, e
si tam krci. To ten synny lzak.
Georadar nie bdzie mg pracowa tutaj wiecznie uprzedzia ich Krawczyk.
Potrzebny jest te do innych czynnoci. Bierzcie si do pracy.
Tak jest, szefowo! JahJah zasalutowa artobliwie.
Romanowska za dodaa:
mier, odcicie gowy, licik, wrzucenie do beczki, zamknicie jej. Po co tyle
zachodu? Trudne logistycznie. Jedna osoba czy kilka, jak sdzicie?
Wicej ni jedna odpar JahJah. Inaczej szybko do tego kogo dojdziemy.
Anita Krawczyk nastroszya si i poklepaa JahJah po muskuach.
I tak do tego dojdziemy, stary. Tego nie unikniesz. S zreszt odciski i caa masa
ladw. Jestem godna. Wpadn tylko na szybkie pierogi, okej?
Gowa psa w czerwono-biaej obroy, z medalikiem biaoruskiej Pogoni, wpada przez
okno na biurko burmistrza. Odbia si od subowego komputera, poturlaa a pod drzwi
sekretariatu, a potem wtoczya pod szaf z pucharami lokalnych siatkarzy i tam si
zakleszczya. Znalaza j dopiero sprztaczka, kiedy zaatakowaa mopem pokj wodarza
miasta. W tym momencie nikomu nawet na myl nie przyszo, e to brawurowa akcja
Narodowej Hajnwki. Psi eb bowiem nie zostawi brunatnych smug, cho taki wstpnie
by plan, by zamanifestowa przekaz: nieczysta krew. Asia Pietruczuk odmwia jednak
trzymania w rkach ciepego psiego trucha, wic gow precyzyjnie zafoliowano.
Asystentki akurat nie byo. Wysza jeszcze przed przerw obiadow do Manhattanu na
umwiony manikiur. A poniewa nie mia jej kto zastpi, take i to biurko byo puste.
Bezskutecznie modzi narodowcy czekali, przyklejeni do ciany budynku, na okrzyki
przeraenia. Burmistrz tego dnia nie wrci ju do biura. Zadzwoni, e na najbliszy
tydzie bierze wolne i wyjeda na dziak. A teraz by akurat w drodze na targowisko,
gdzie jak trbiy ju od rana oglnopolskie radia ujawniono kolejn ofiar ludojada
z Podlasia.
Asia odpia karabiczyk, zwinnie zesza po cianie na drzewo, a z niego zeskoczya
wprost w ramiona Zaspy, lidera Narodowej Hajnwki i jednego z partyzantw zbrojnego
komanda, dzi jednak w stroju hiphopowca, a nie kamuflau wojaka. Zarumienia si,
poniewa rosy modzian dla zachowania rwnowagi przytrzyma j w swoich potnych
barach nieco duej ni trzeba. A kiedy wreszcie postawi j na ziemi, zaraz dopada j
reszta grupy, by pogratulowa jej odwagi. Asia bya teraz ju czerwona jak piwonia.
Jakby ojciec dowiedzia si, e wspiam si tak wysoko, toby w to nie uwierzy
szepna do siebie, na co inni zareagowali gremialnym miechem.
Kto podstawi jej pod nos telefon i puci nagrany film.
Wygldasz jak kobieta-kot z podziwem mrukn Zaspa i zabra si do rozwijania
transparentu.
Zamierzali sta przed wejciem do urzdu dotd, a pojawi si oficjele, ale o tej
godzinie budynek wyglda na opuszczony. Zaczli skandowa: Precz z komun
i Chwaa bohaterom, ale poza kilkoma urzdniczkami, ktre natychmiast przykleiy si
do okien, i bardziej zaciekawionym ni przestraszonym stranikiem, ktry akurat wyszed
przed ruchome drzwi zapali, nie zgromadzili adnej publicznoci.
Nagle z alejki parkowej wyjecha radiowz. Narodowcy spojrzeli po sobie. Byo ich
zaledwie kilkunastu. Tylko tylu udao si skrzykn w tak krtkim czasie przez fejsa. Zaspa
widzia po twarzach, e dzieciaki, bo wikszo chodzia jeszcze do gimnazjum i tylko
kilku byo ju licealistami, maj ostrego cykora. Da im znak, e musz by twardzi,
i potwierdzi, e nie ma mowy o odwrocie. Zostaj. Wtedy na parking urzdu wjecha stary
tarpan. Wysiad z niego Leszek Krajnw z asystentem, recepcjonist z motelu ubr,
i ruszyli wprost do swojego komanda. Artur Mackiewicz zosta w wozie i nie spuszcza
z kolegw wzroku.
Co to za szopka? hukn na jednego z modzikw Krajnw.
Czyta pan artyku tego dziennikarzyny? Oskaraj pana o faszyzm. A nas obraaj.
Krajnw machn tylko rk. Rozpromieni si.
Nareszcie zaczli si z nami liczy. Nie ma powodu do zoci. Porwnanie do Burego
to dla mnie komplement. A dla ciebie?
Mody bkn co w odpowiedzi. Sposzy si. W kocu przyzna katechecie racj.
Krajnw pogaska go po gowie jak niesfornego syna. Po czym wyj z jego drcej doni
transparent. Obejrza.
Kapitalny.
Asia malowaa.
Poznaj styl.
Zanim radiowz podjecha, Krajnw zdy pacht zwin i umiechn si do
funkcjonariusza, ktry wychyla si wanie z okna samochodu.
Co to za zgromadzenie? rzuci policjant. Nie ma zgody na manifestacj.
Jakie zgromadzenie, Romciu? Leszek uda zdziwienie. Jestemy po tajnych
kompletach z historii. Salk nam zabraa gmina, to musimy tuc si po parkach. Za to
Biaorusini maj nawet sale kinowe na swoje filmy dokumentalne. I to wszystko za nasze,
podatnikw, pienidze.
Nic mnie nie obchodz wasze rozgrywki, Lechu. Rozej si poleci agodnie
funkcjonariusz. I skierowa palec w Krajnowa, wyranie si wygupiajc. Widz ci,
stary. I bd ci obserwowa.
A potem wysiad i podszed do modziey. Nachyli si do Krajnowa.
Daj spokj, chopie. Wiesz, e musiabym was spisa. Nie rb tego dzisiaj mnie
i sobie. P wojewdzkiej mamy na karku.
Dobra, ju dobra! Lechu przybi z nim pitk.
Z auta wysiad Mackiewicz. Podszed do Krajnowa i stan w szeregu.
Te bym si chtnie poduczy owiadczy.
Policjant si zamia. Ruszy wolno wzdu chodnika. Jego partner nie zwraca na
zamieszanie uwagi. Jak pilny ucze notowa co w kajecie.
Jest i dowdca komanda policjant rzuci z przeksem do Artura i sykn, udajc
nienawi zjedaj, kacapie.
Dzieciaki z tyu wybuchny miechem.
Policjant, Leszek i Artur przybili pitki. Kiedy radiowz odjeda, Krajnw krzykn:
 Spokojnej suby. Jak zwykle.
A do dzieciakw:
Przekadamy akcj. Dzi Bondaruk skrad nam show.
W tym momencie zza winkla wypad ojciec Asi. Matka biega za nim truchcikiem, co
proszcym gosem perorowaa. Pietruczuk jednak wcale jej nie sucha. Podszed, szarpn
crk za rkaw, a kiedy si opieraa, uderzy j z otwartej doni w twarz. W jej obronie
stan Zaspa, ktry lewym prostym powali Pietruczuka. Sycha byo uderzenie czaszki
o beton i z ust ojca Asi buchna krew. Matka opada na kolana i zacza lamentowa.
Krajnw i Mackiewicz dali dzieciakom znak do ucieczki, zapakowali transparenty do
baganika wozu i wezwali pogotowie.
Tej samej nocy spon tarpan Mackiewicza. Krajnw zosta zawieszony
w obowizkach w szkole. Asia trafia do aresztu, poniewa bya ju penoletnia, ale nie
spdzia w policyjnym doku wicej ni cztery godziny: mecenas Mackiewicz wybaga
u sdziego zamian aresztu na dozr za porczeniem majtkowym. Mimo to miesic pniej
zostaa skrelona z listy uczniw biaoruskiego liceum. Do sieci byskawicznie przeciek
film z jej udziaem, jak polska nacjonalistka wrzuca do urzdu miejskiego psi gow.
Przez nastpne kilka lat ludzie bd opowiadali sobie te zdarzenia jako pocztek wojny
Polakw i Biaorusinw, cho wszyscy wiedzieli, e to bya najmniej udana akcja
narodowcw. Waciwie spalia na panewce.
 Musimy pogada. Sasza dopada Domana przed wejciem do komendy. By zmczony,
prawie sania si na nogach. Byam chyba ostatni osob, ktra rozmawiaa
z Bondarukiem.
Zatrzyma si.
Nie powinno mnie to ju dziwi mrukn. I doda: Wiesz, e ci szukaj?
Kto?
Nie odpowiedzia. Przepuci j w drzwiach, a potem da znak dyurnemu, e
wprowadza j na teren komendy na wasn odpowiedzialno.
Sajgon! Poczochra si po gowie. Rozcign powiek. Biaka byy przekrwione.
Czu byo od niego potem. Postawi przed ni puszk z col i rozpar si wygodnie na
krzele.
No i co tym razem?
Pokaza mi wczoraj mogi Stepana i ksidza. Nie wiem, czy powinnam mu wierzy,
ale opowiedzia ca histori. Musia zgin midzy drug a szst.
Jeste patologiem?
Przed drug odwiz mnie do motelu. Prawd mwic, by ostro napruty. Bazar
otwieraj o szstej. A kto wrzuci gow do beczki, zanim przyjechaa na Rubel Plac.
Prasa o tym bbni. Mam internet w telefonie.
Doman milcza.
Nie chcesz tam pojecha? zdziwia si. Myl, e dlatego zgin, e zacz sypa.
Doman przesun papiery na biurku Romanowskiej. Uporzdkowa je.
Mogem tu by szefem jeszcze kilka lat temu westchn. Jak si ciesz, e jestem
tylko przejazdem. Zaraz mi si gowa odkrci.
Drzwi si otworzyy. Sasza nie zdya nic odpowiedzie.
Tu jest. Wesza Romanowska z prokurator Krawczyk. Za nimi sta JahJah. Mam
nadziej, e masz dobrego adwokata.
Jest pani aresztowana pod zarzutem dokonania zabjstwa na Piotrze Bondaruku,
Danucie Pietrasik oraz e wsplnie i w porozumieniu dokonaa pani uprowadzenia z okolic
Biaowiey Iwony Bondaruk, z domu Bejnar.
Bardzo mieszne achna si Sasza.
Nie wzia sw JahJahy powanie. Policjant zatrzyma si skonfundowany.
Zaku j? Odwrci si do prokuratorki. Ma ten gips.
Anita pokrcia gow.
Saszo prokuratorka zwrcia si do Zauskiej jak do dziecka mamy twoje odciski,
wiadka zbrodni. No i acuszek poszlak w kilku innych sprawach. Ju wczeniej ci
obserwowalimy. Pjd ci na rk, jeli podasz miejsce pobytu wsplnika. Informacja,
gdzie ukrya korpus, te by nie zaszkodzia mamia j obietnicami.
Jakiego wsplnika? zdenerwowaa si profilerka. O co wam chodzi? Siedz tu od
tygodnia i wam pomagam. Powariowalicie? Nikogo nie zabiam, a paru zasuyo.
Iwona ci poznaa. Jest te wiadek, ktry widzia, jak wczoraj kopaa Pod Paczc
Wierzb.
Nie kopaam, co najwyej sprawdzaam. Ziemia wydaa mi si naruszona. Bondaruk
pokaza mi miejsce ukrycia cia tej starej sprawy z siedemdziesitego sidmego. Stepan
i ksidz. Wycigna z torby plik dokumentw. Byy to teczki, ktre wczorajszej nocy
przekaza jej Bondaruk. A waciwie ich kopie, bo oryginay, zgodnie z jego zaleceniem
skserowaa w Ciszyni i wysaa z piecztk szpitala kurierem do Roberta Duchnowskiego.
Na wszelki wypadek. Dzwoniam do JahJahy, Romanowskiej. Nikt nie by askaw
przyjecha, a teraz urzdzacie szopk. Nie przyjmuj adnych przeprosin! egnam.
Odwrcia si, ale JahJah chwyci j i zatrzyma w miejscu.
Anita usiada. JahJah si usadzi naprzeciwko Zausk. Prokuratorka wzia donie
skoowanej Saszy w swoje. Zachowywaa si tak, jakby z trudem przychodzio jej
przekazywanie takich wiadomoci, ale Zauska wiedziaa, e to wystudiowana poza.
Przed chwil sprawdzilimy to miejsce, ktrego wsprzdne podaa
wyartykuowaa wyranie i powoli. Georadar na co wreszcie si przyda. Nie ma tam
adnych szcztkw sprzed trzydziestu lat. By za to wiey korpus. Ostatecznie DNA
potwierdzi tosamo, ale gosposia poznaa prezesa po spodniach od piamy.
Sasza zamrugaa trzykrotnie. Przypomniaa sobie, jak Piotr pocign j w krzaki
i ostrzega, by nikomu nie pokazywaa dokumentw. Przytulia je teraz do piersi i zamilka.
Nie zamierzaa ich im oddawa. Teraz nie.
Nie powiem nic wicej bez adwokata rzeka.
Prezesa pochowano z honorami na cmentarzu prawosawnym, cho Dunia Orzechowska
wysza ze swojej nory i pofatygowaa si do burmistrza z prob, by zoy ciao
Bondaruka w rodzinnym, katolickim grobie. Na pogrzeb przyszo wicej osb ni na
wesele, chocia wiadomo byo, e stypa bdzie skromna. adnych poncych winiakw,
wdki czy chrw ludowych. Pop odczyta kilka patetycznych wspomnie. Burmistrz
odznaczy spoecznika medalem i obieca, e na najbliszej sesji rada miasta bdzie
obradowaa nad nazwaniem jednej z ulic na cze prezesa tartaku. Synowie Piotra przez
ca ceremoni nie wyszli z przedsionka cerkwi i stali tam jak trzy zgodne kruki.
aden nie chwyci za trumn, kiedy niesiono zwoki ojca do grobu. Odmwili wydania
choby zotwki na poczstunek dla ludu. Zaprosili tylko kilkanacie osb do Lenego
Dworku, gdzie od ebka policzono im w promocyjnej cenie. Za kwiaty, ceremoni
i posug popa zapacia polubiona przed tygodniem moda maonka. Z tych samych
pienidzy, ktre Piotr zostawi jej i Quakowi na now drog ycia. Po opaceniu
rachunkw Iwonie zostao zaledwie kilka tysicy zotych. Nie wystarczyo nawet na
honorarium dla adwokata, by wycign z aresztu braci ubrw, ktrych zatrzymano pod
zarzutem sfingowania uprowadzenia siostry. Iwona spieniya za mocno zanion kwot
piercionek od Piotra i lubn obrczk. Mackiewicz wzi plik zgniecionych banknotw
i askawiec zgodzi si nie dolicza VAT-u.
Trumna bya przez ca ceremoni zamknita. Nikt nie zamwi balsamowania zwok.
Ale te nikt nie mia potrzeby oglda rozkawakowanego ciaa Piotra. Do dou, w ktry
spuszczono na linach najtasz trumn z laminatu, kolejno podchodzili mieszkacy
i zawodzc niczym zawodowe paczki, wrzucali po garci ziemi. Niektrzy rzucali te
krzyyki, ikony i kolorowe wstki. Zwykli ludzie szczerze rozpaczali po prezesie. Jego
bliscy wsppracownicy natomiast, zaufani wsplnicy i byli kompani w biznesie czekali
tylko, a ten cyrk si skoczy.
Mikoaj Nesteruk nie wszed nawet do kaplicy. Sta przy bramie cmentarnej
i obserwowa przebieg wydarze z daleka. Dunia po ceremonii podesza do niego,
pochylia gow. Przytuli j jak dziecko. Zdawao si, e jeszcze bardziej wychuda
i zmalaa. To do nich podchodzili ludzie i skadali im kondolencje.
Iwona w tumie mieszkacw dostrzega swojego ojca. Zdziwia si, bo Dawid by
trzewy i pierwszy raz widziaa go w penym garniturze. Patrzc na niego, prawie
popakaa si z alu. Tak bardzo przypomina jej zaginionego bez ladu Quaka.
Kiedy chowali jej ma, staa przybita i pozbawiona zudze. Synowie Piotra przy
pomocy mecenasa Mackiewicza skutecznie wstrzymali procedur spadkow. Ona za nie
miaa ju na prawnika i z trudem mylaa o przyszoci. Znw zatrudnia si jako kelnerka
w Lenym Dworku. Waciciel ze wzgldu na stare czasy zgodzi si, by nie usugiwaa
VIP-om na stypie, i miaa zacz od przyszego wtorku.
W testamencie Piotr w razie swojej gwatownej mierci przekazywa majtek
stowarzyszeniu historycznemu im. Danuty Inki Siedzikwny, lecz dysponentem tego mia
by jedyny biologiczny syn Bondaruka Jerzy Orzechowski. Dokument trafi najpierw do
grafologa, a potem zajli si nim prawnicy i sd. Niestety, Quaku nie zgosi si do
notariusza w dniu odczytania dokumentu. Wszyscy wiedzieli, e choby Tomikowi,
Wasylowi i Fionikowi udao si podway testament, minie kilka lat, a sprawa si
wyjani. Tymczasem to oni rozgrabiali mienie ruchome ojczyma. Jedzili jego
samochodami, zajli jego biuro, deklarowali kontrahentom, e bd prowadzili jego
biznes. Oskaryli o kradzie rzeczy wieo polubion maonk i donieli do prokuratury,
poniewa, kiedy weszli do mieszkania, w szafach zastali kompletne pustki. Dopiero
Marianna przebagaa syna, by wycofa wniosek i cho raz zachowa si uczciwie. Iwonie
z tego maestwa zosta tylko ogromny piekarnik, telewizor plazmowy i kawaek ziemi,
ktr Piotr jeszcze przed weselem darowa jej braciom. Bejnarowie nie mieli jednak za co
budowa na tym spachetku wymarzonego domu. Wci gniedzili si na Chemicznej.
Pochylia gow, kiedy podesza do niej Dunia. Jak zwykle okutana w swoje achmany.
Tylko o ton ciemniejsze. Wzia Iwon za rk i wcisna jej jaki drobiazg. Iwona
rozwina do i zobaczya prawosawny krzyyk. Aluminiowy, bez adnej wartoci.
Z napisem na odwrocie: Spasi i sochrani.
Kiedy do grobu Piotra podchodzi jej ojciec, tum si rozstpi. Iwona przygldaa mu
si z obaw. Dawid zabra gar ziemi ze wieo wykopanej mogiy i schowa piach do
kieszeni marynarki. Potem wrzuci do dou zawinitko w starej biaoruskiej makatce
i ceratowy notes. Zaraz potem grabarze zasypali trumn. Ludzie zaczli ukada kwiaty
i nim mina godzina, cmentarz opustosza.
Przez cae tygodnie grb Okularnika jania odbitym wiatem a do ulicy. Zwykli
ludzie, wdziczni Bondarukowi za prac, pomoc i wsparcie, przychodzili ze wiecami
i zostawali duej, by modli si o spokj duszy dobroczycy miasta.
Salka bya maa i ciasna. W jej centralnym miejscu znajdowa si st. Po obu szczytach
umieszczono dwa starowieckie taborety bez oparcia. W pomieszczeniu panowa zaduch
i czu byo zastay dym. Klasyczne pomieszczenie z lustrem weneckim do wykonywania
konfrontacji.
Sasz wprowadzono pierwsz. Miaa na sobie podkoszulek w paski i dinsy. Zdawaa
si chudsza ni w rzeczywistoci. Usiada na chwiejnym stoku, wbia wzrok w szyb.
Wiedziaa, e teraz wszyscy j obserwuj. Ile razy bya po drugiej stronie? Po tej nigdy.
Byo jej zimno, ale nie miaa si czym przykry. Skrzan kurtk jej zabrali. Miaa zamki,
kilka nitw, odpinany pasek. Spodnie zsuway si jej a na biodra. Wci je podcigaa, co
bardzo j enowao. W depozycie zostay te okulary, telefon, portfel i pienidze. Bya
w sprawie gwn podejrzan. Ju nie operacyjnie. Procesowo. I, co gorsza, nie miaa
pojcia, co na ni maj. Wiedziaa tylko, e Piotr nie yje, maj jego ciao, a ona jest
doskonaym kozem ofiarnym. Ciko na ten status zapracowaa.
Drzwi skrzypny i do pomieszczenia wszed przystojny brunet. Krzaczaste brwi czyy
si niemal w jedn kresk. By wysoki, kocisty. Typ faceta, na ktrego widok kobiety
natychmiast wcigaj brzuch i wypinaj biust. Suchaj kadego jego sowa, choby
wygasza kwestie arogancko, na granicy chamstwa. Kiedy jednak tylko si umiechnie,
natychmiast chc wyj za niego za m. Oczy mia stalowe, spojrzenie widrujce. Zdj
czarny, nazbyt elegancki na t okazj paszcz i rzuci go niedbale na podog. Pod spodem
mia bkitne lewisy i czarny T-shirt. Nie musia si przedstawia, by Sasza zorientowaa
si, kim jest.
Meyer pado zza drugiej strony stou. Szkoda, e poznajemy si w takich
okolicznociach.
Jeli chodzi o mnie, wrcz przeciwnie. Ju od dawna byam ciekawa, na ile jest pan
dobry w te klocki.
Hubert umiechn si kpico.
Wchodzi mi pani na ambicj?
Nic innego mi nie zostao.
Klasyczna reakcja zmylnego podejrzanego. Atak.
Dostaam zarzut. Co na mnie macie?
Ja jestem tylko przejazdem.
To tak samo jak i ja.
Naprawd chce pani w to dalej gra?
Nie wiem odpara i zamilka.
Nie ma pani adwokata, nie przyznaje si, ale zgodzia si pani na rozmow ze mn.
Dlaczego?
 Bo jest pan obcy i jest pan profilerem. Nie ufam nikomu, kto mieszka tutaj, ma tutaj
rodzin bd choby by tu duej ni przejazdem. To jedna sitwa sykna i zaraz dodaa:
Oczywicie zdaj sobie spraw, jak idiotycznie to brzmi.
Znw si umiechn.
A wic jest pani niewinna.
Nie odpowiedziaa. Nie podniosa gowy.
Jak to moliwe, e bya pani pierwsza na miejscu uprowadzenia panny modej,
odkrya pani zwoki Danuty Pietrasik, ostatnia widziaa ywego Bondaruka i na dodatek
jest pani w relacji z poszukiwanym listem goczym ukaszem Polakiem? Moe mi to pani
wyjani?
Sprawa jest prosta. Jestem lepsza od nich rzucia szybko, ale zaraz przerwaa.
Czeka na cig dalszy. Nawet nie mrugn okiem. By niezy. Musiaa to przyzna.
A moe po prostu zaleao mi, by te sprawy rzeczywicie rozwika dokoczya.
A im nie?
Wrcz przeciwnie.
Dlaczego?
Westchna ciko.
Dugo by opowiada. Dokopaam si do dna i prosz, by przekazano panu dokumenty,
ktre otrzymaam od Bondaruka kilka godzin przed jego mierci. Dopiero kiedy pan to
przeczyta, moemy wrci do rozmowy.
Wstaa, zamierzaa wyj. Meyer wid za ni wzrokiem. Nacisna klamk, ale
natrafia na opr. Byli zamknici. Dopki Meyer nie da im znaku, nie wypuszcz jej.
Bdzie tu siedziaa, a pknie. Na to licz. Przekla pod nosem, wrcia i zaja z gracj
swoje miejsce.
Zapomniaam, e wystpuj tu w innej roli umiechna si. A jeli chodzi o moje
odciski palcw, to zostawiam w domu prezesa foli po papierosach. List, z tego co wiem,
napisa sam Bondaruk, czy nie?
Meyer nie zaprzeczy ani nie potwierdzi, wic kontynuowaa:
Myl, e tylko kto, kto doskonale zna nasz prac, moe bez trudu spreparowa taki
dowd. Dzwoniam feralnego wieczoru zarwno do prowadzcego dochodzenie, jak i do
komendantki p.o. oraz jej byego ma. adne nie odebrao. Nikt te nie pojawi si we
wskazanym miejscu zdarzenia. Tylko oni wiedzieli, gdzie spotkaam si z Piotrem.
I doskonale wiedzieli te, kto tam jest pochowany. Moe to pan sprawdzi w billingach
u mojego operatora.
Rzuca pani oskarenie na tutejsze organy cigania? Sabe.
 Skoro tak Sasza nabraa powietrza niech mnie pan owieci, jaki miaabym motyw.
Profiler najpierw pyta dlaczego, jak, a dopiero na koniec stawia hipotez kto.
Meyer wsta.
Prosz chwil zaczeka.
Nigdzie si nie wybieram mrukna i poprawia wosy. aowaa, e nie ma gumki,
by je zwiza. Nie znosia wyglda jak rusaka.
Minut pniej by z powrotem.
O jakich dokumentach pani mwi? zapyta, gdy usiad ponownie.
Sasza zacza si mia.
To byy tylko kopie. Oryginay przekazaam zaufanej osobie. Policjantowi z Gdaska.
Skoro si nie odezwa, to znaczy, e jeszcze mu ich nie przekazano.
Meyer nachyli si nad stoem, a potem szepn chrapliwie:
Wolabym jednak, by wyjania mi pani rzecz najwaniejsz. Streszczono mi, dlaczego
si tu pani pojawia, ale nie rozumiem, dlaczego pani nie wyjechaa. Po co miesza si
w cudze ledztwa? Na choler dawa ama sobie koci?
Sasza zamylia si. Kiedy si odezwaa, odpala wanie papierosa i podawa jej
paczk, by si poczstowaa. Z niechci wyja czerwonego marlboro. Wiedziaa, e
zaraz zacznie j bole gardo.
Ba si pan kiedy?
Skin gow.
O siebie czy o kogo bliskiego?
Rnie bywao.
To wie pan, e strach ma swj kres, a kiedy przekroczy si t granic, staje si
wycznie napdem.
Tak dziaaj psychopaci. Musz dosta wiksz dawk adrenaliny.
Zgadza si potwierdzia z uznaniem. Jak silnik w samolocie. Rozpd uniesie
elaznego ptaka w przestworza. Doprowadzi go do celu, cho to wydawao si
niemoliwe.
Jeli, rzecz jasna, ma si skrzyda.
Ja mam. Moja crka ma osiem lat.
Meyer przyjrza si jej, strzepn popi na podog.
Czego pani tu szukaa?
Mylaam, e chc wyzwania, pojedynku z ukaszem, ale tak naprawd chciaam
wybaczenia. Chciaam go znale i powiedzie przepraszam. Omal przeze mnie nie zgin.
Ale im bliej byam jego, tym bardziej wikaam si w t spraw.
Moe trzeba byo nie kama.
Mleko si ju rozlao mrukna.
Meyer wsta, zastuka do drzwi. Otworzyli mu, kto poda dwie butelki mineralnej.
Sasza zauwaya, e dyskretnie skin gow. Wymieni z osob po drugiej stronie
umwiony znak. Kiedy usiad, znw zamkna si w sobie.
Czy jeli pani wypuszcz, wyjedzie pani, czy nadal bdzie pani szukaa odkupienia?
Podniosa gow.
Tylko o to chodzi? Opuszcz to miejsce choby na piechot.
Po czym po kolei opowiedziaa mu, jak sprawa Okularnika wyglda jej oczami. I kto,
jej zdaniem, jak odgrywa rol w cigu minionych lat. Rozmawiali kilka godzin. Pod
koniec Meyera interesowa gwnie Doman. Czy on take bierze w tym udzia? Kiedy
skoczyli, Meyer wsta, podnis paszcz. Otrzepa go niedbale z kurzu, woy.
Wypucie j, zanim skompromitujecie si przed ca Polsk powiedzia
Domaskiemu. Sprawa Danuty Pietrasik jest ju pewna, motyw emocjonalny, zabjca
nieudolnie naladowa Czerwonego Pajka. Wszystko masz w ekspertyzie. Stomatologia
potwierdzia zgodno uzbienia. Sprawd tylko, czy nie symuluje choroby psychicznej, ale
wtpi. I wyszed bez poegnania.
JAKUB
(2000)
Program si skoczy i telewizor niey, kiedy Kuba si obudzi. Wsta, podrapa si po
jdrach i w samych bokserkach poszed do wnki kuchennej, eby skleci sobie co do
jedzenia. Picie skoczyo si ju przed pnoc. Jak si okazao, z jego zapasw zostay
tylko patki owsiane i dem. Nie chciao mu si gotowa owsianki, bo ju wczoraj
przetrwa dzie na opikach owsa jedzonych na sucho. Tym bardziej e pod chlebakiem
dostrzeg skitrany zapas mis wsplokatora. Kiedy kroi i na stojco pochania karkwk
domowej roboty, ktrej cae pocie, tydzie w tydzie, jego wsplokator przywozi od
matki, usysza kroki. Obliza n. Czeka. Kto schodzi do piwnicy. Popiesznie schowa
niedojedzone miso i chleb. Strzepn okruchy na podog.
To po setce? Do pomieszczenia zajrza Andrzej, waciciel tej nory.
Kuba odetchn z ulg. Andrzej ukrywa picie przed on. Pod byle pretekstem urywa
si spod jej czujnego oka, by kilka razy dziennie zrobi cho yk szuwaksu, ktry sobie
ukrci na czarn godzin. By to spirytus zmieszany z wod. W proporcjach p na p.
Wyj szklanki. Druga bya niedomyta, wic t poda Andrzejowi. Stary ochlaptus nawet
nie zwrci uwagi na brud. Golnli bez sowa.
To jeszcze po jednym?
Skoro nalegasz zgodzi si Kuba.
Rozlali. Tym razem Andrzej zapyta z autentycznym zainteresowaniem:
Co taki klawy chop jak ty robi tu u mnie?
Kuba wczy czujno. Zasada bya prosta. Nie pytaj, nie odpowiadasz. Wszyscy s
zadowoleni. Spalaka wida jednak wierzbi jzyk. Kuba ju nie raz zapa grubego na
przygldaniu si mu. Nie byo w tym podtekstu seksualnego, raczej niezaspokojona
ciekawo, ktra wprost zgniataa Andrzeja od rodka. Inni zaraz si zwierzaj,
opowiadaj mu p ycia. Pewnie znajc ludzkie historie szczurw, ktrych ukrywa pod
swoim lokalem, czuje si bezpieczniej. Nie z nim takie numery.
Urlopuj si. Umiechn si jednym ze swoich siedemdziesiciu grymasw
sodziaka, na ktre wyrywa panny. W skali uroczoci jeden na dziesi sam daby sobie
teraz siedem. Na wicej ten knur nie zasugiwa.
No to na zdrowie. Andrzej pola jeszcze po pidziesitce, a potem ponownie ukry
butelk w skadziku i sapic, wspi si do gry.
Kuba waln si na ko. Wyj spod materaca zmaltretowanego Playboya. Zna go
ju na pami. Przymkn oczy i pooy sobie magazyn z otwart rozkadwk ukraiskiej
playmate na twarzy. Natychmiast go zrzuci. Gazeta mierdziaa stchlizn. Kutas, zamiast
stan, skurczy si. Jakub przykry si kocem w brudnej poszewce, bo przecie w tej norze
nie byo pralki i wszystko musia czyci rcznie, wic robi to wycznie od wielkiego
dzwonu. Sprbowa zasn.
Peday w klitce obok chyba ju spay, bo byo sycha kady szelest. Wsta, podszed do
komputera wsplokatora. Pochyli si i wczy stacj dyskw, a potem pstrykn monitor.
Obraz dugo si nie pojawia. Wreszcie zaadowa si, ale zada hasa. Kuba strzela
trzykrotnie: Wochaty, dat urodzenia tego dziwaka, bo przecie ju pierwszego dnia
opowiedzia mu swoje ycie, czym Kuba nie zrewanowa mu si do dzi, a na koniec
wpisa kod pocztowy oraz nazw miasta, z ktrej Sokoowski pochodzi: Siedlce. Bez
skutku. Co gorsza, komputer zagrozi, e kolejna prba poskutkuje zablokowaniem systemu.
Natychmiast powycza sprzty i wrci do swojej czci pomieszczenia. Wzi Mdro
psychopatw po angielsku i sprbowa czyta. Nie mino kilka minut, a zacz ziewa.
nio mu si, e znajduje si na dworcu PKS w swojej rodzinnej miejscowoci
i planuje wyjazd do Japonii. Niestety, kobieta w kasie nie chce sprzeda mu biletu.
Szarpn j za wszarz i wycign z kantorka, a potem zabra kasetk z utargiem. Wskoczy
do pierwszego odjedajcego autobusu i szybko przepakowa wszystko do plecaka.
Gupia pinda, pomyla. Jak mona trzyma kasetk na wierzchu, na dodatek z woonym
do niej kluczem. Byo mu bogo i radonie, kiedy czu ciar plecaka wypenionego
banknotami. Nawet pobrzkujcy bilon go cieszy. Brzcza tak cudownie, jakby to mae
dzieci miay si na widok grzechotki. Potem by ju w basenie, cho nie mia pojcia, jak
si tam znalaz. Zamiast rolin i ryb wszdzie pyway banknoty. Otworzy plecak
i dopeni go fors a po zamykane na rzepy wieczko. Z trudem zasun suwak, spakowa
pienidze do kieszeni, a przy okazji jedn czy dwie setki zjad. Zdziwi si. Smakoway jak
papier. Ale przyjemnie byo je gry, marnowa, jeli wiedziao si, e kiedy wypynie na
powierzchni, bdzie mg mie na wszystkich wyjebane. Zdecydowa si wypyn
i zdoby wicej pojemnikw na pienidze. Wtedy si o co zaczepi. Szarpa si, walczy.
Plecak pk i forsa wymykaa mu si z rk. Nie by w stanie zapa wszystkich banknotw.
Zachysn si i ton. Spada w d. Niej i niej.
Kuba usysza szept.
Otworzy jedno oko, cho nie musia. Wochaty tak intensywnie si poci, e czu go
byo, jak tylko wszed. To on go szarpa. Zniszczy mu tak pikny sen.
Taki miaem zajebisty sen zamrucza Kuba. Czego chcesz, lewusie?
Gdzie moja karkwka?
Wal si powiedzia. Andrzej przyszed, poczstowaem. Id do tego pasibrzucha
na skarg. Moe ci zwrci w szuwaksie.
Wtedy usysza chichot. Otworzy drugie oko. W drzwiach staa zezowata cycatka. Na
gowie miaa dziki tapir. Natychmiast zamkn oczy. ni mi si koszmar, kurwa ma.
Zostaw go zamruczaa chrapliwie. Jedmy w miasto na kebaba.
Kuba nawet si nie podnis.
Moe co mu jest? rozleg si inny gos. Delikatniejszy i wyranie damski.
Kuba myla szybko. Co w lesie zdecho? Ten archiwista nie ma nawet jednej
dziewczyny. A dzi syszy dwa lachocigi. Przekrci si i uoy tak, by mc dyskretnie
obserwowa je spod kodry.
Andrzej znw go upi narzeka Jarosaw. Kiedy od tego olepnie. Wiesz, ile to
ma procent?
Jedziemy zarzdzia zezowata.
Nastpio przegrupowanie stp, a Kuba poza par topornych trepw Wochatego
dostrzeg znoszone teniswki. Wyej za smuke damskie pciny. Moe i zezowata, ale nogi
ma nawet nieze, pomyla i unis si na okciu, odsaniajc nagi tors. Ku jego zdziwieniu,
take zardzewiay od nieuywania kutas jak na zawoanie si oywi.
Cze rozpromieni si Kuba do cycatej-zezowatej. Odkry, e kiedy patrzy poniej
poziomu jej brody, jest cakiem znona.
Cze, liczny odpar zez.
Wacicielka teniswek nie odpowiedziaa. Sponia si jak nastolatka. Miaa agodn
twarz sierotki Marysi i tak te bya ubrana. To mu si bardzo podobao. Wyskoczy z wyra,
liczc na efekt pierwszego looku jego zgrabnych ydek. Nie byo kobiety, ktra by si nimi
nie zachwycaa. Uywajc ywiarskiej nomenklatury, dawa sobie 6.0.
Marek przedstawi si, udajc zawstydzonego, i od niechcenia zacz wciga na
swj zgrabny tyek znoszone dinsy. Nie zwraca uwagi na to, e Jarosaw krci gow na
jego oszustwo w sprawie personaliw. Dooy do pieca: Jak i gdzie ten patafian
Wochacz znalaz takie skarbusie?
Teraz obie zachichotay.
Ty, czowieku, gdzie moje arcie? nudzi znw Jarosaw. Tutaj by jeszcze kawa
misa.
Co ci po misie, jak masz tu dwie damy. Kuba natychmiast przyj ton gosu
swojego zmarego ojca i bez opamitania beszta wsplokatora. A teraz jecha matk,
bardzo zreszt skutecznie. Mogaby by z niego dumna. I do tej nory je przywloke? Do
restauracji je we, czowieku. Za grosz wstydu nie masz. O kulturze ju nie wspomn. Goy
poza tym jestem. Mzg te wosami ci zars! Jak Boga kocham!
Psa znalelimy po drodze odezwaa si ta w teniswkach. Chcielimy go
nakarmi.
Kuba nic nie odpowiedzia. To on od kilku dni jedzie na patkach i szuwaksie Andrzeja,
a Wochaty karkw doywia bezdomne psy? Umiechn si do licznotki. Jeli byaby
chtna na upu-cupu, moe jej t sabo do bezdomnych zwierzt wybaczy. Sam wszak
jest jednym z nich. Nie pogniewaby si wcale, gdyby si nim zaopiekowaa.
Ja si przedstawiem, a ty, moda damo, jak masz na imi?
Wycigna delikatn do. Na przedramieniu miaa opatrunek, ale na serdecznym palcu
nie dostrzeg obrczki.
Monika.
Wszyscy mwi na ni Jowita wtrcia Marzena.
Wcale nie zaprotestowaa Jowita.
Oba adne. Kuba wybra dla niej umiech sto siedem. Dziesi na dziesi.
Oczywicie trafiony zatopiony. Dla mnie moesz by i Mona Liz.
Wcign obcis koszulk kolarsk, bo wiedzia, e tak jego minie prezentuj si
znacznie lepiej ni bez niej. Stopy wsun w nowiutkie najki, a na gow wcisn zachan
bejsbolwk.
To dokd idziemy?
My? zdziwi si Jarosaw. Ja to spa id. Rano lec do roboty na sm.
Nudziarz westchn Kuba i zrobi min zawiedzionego. I po co ja si ubieraem.
To zabawmy si tutaj zarzdzia Marzena i wyja papierosa.
Tu nie wolno zaoponowa Jarosaw. Andrzej nie pozwala.
Bawi si czy pali tytoniu? Osa ypna na Wochatego.
Kuba natychmiast poda zezowatej ogie. Odpowiedziaa mu umiechem i po raz
kolejny stwierdzi, e co w sobie ma. A przy kolejnym rzucie okiem uzna nawet, e nie
jest taka straszna. Jak bogata, a tak wygldaa, to mgby si przyzwyczai do jej szpetoty.
To wy ustalcie, co robimy, a ja poczekam w aucie. Jowita odwrcia si na picie.
May moe si obudzi i bdzie paka. Sprawdz te, co z psem.
Mina przystojniaka natychmiast zrzeda. Taka moda, a ju ma bachora. Obrczki nie
miaa, wic pewnie samotna panna z przychwkiem. Nie mia ochoty nikogo niaczy. Sam
chcia by niaczony.
A ty masz prawko, liczny?
Zezowata drania go teraz nieco bardziej, ale skin gow.
Kady porzdny facet ma prawo jazdy odpar. Chyba e jedzisz ciarwk, to
nie pomog.
Chod. Wskazaa schody. Zapalimy, pogadamy. Masz moe jutro wolny dzionek?
Nie bardzo skama. Ale zawsze jestem gotw pomc kobiecie. Zaley w czym.
I za ile, co? Marzena go przejrzaa. Znam si na ludziach.
Jarosaw prbowa protestowa, ale Marzena pocaowaa go na poegnanie w usta
i ruszya na gr. Kuba powlk si za ni.
Elo, lewusie. Pomacha koledze. Aha, komp ci siada. Prbowaem co z tym
zrobi, ale zapomniae poda mi hasa.
 Tylko unik zdoa go ocali od ciosu starym trepem. Marzen bardzo to rozbawio.
Kto mieszka w takiej norze? stkaa, wspinajc si.
Tylko szczury, zawadiacy i faceci, ktrzy nienawidz kobiet. Wskaza na lokal obok.
A potem pokaza gestem mikk do, majc ilustrowa homoseksualistw.
Zabawny jeste. Marzena odwrcia si i nachylia tak niefortunnie, e poczu jej
obfity biust na swoim policzku. Z trudem zachowa spokj, ale si nie odsuna. Szepna
tylko konfidencjonalnie: Spodobae si Zakrzewskiej. Ona teraz nie ma nikogo. Ale jak
co jej zrobisz, utn ci kutasa i zjem.
Robi si, szefowo. Jest dla mnie zbyt cenny, bym chcia ryzykowa.
Wyszli na zewntrz. Kuba bardzo chtnie poczstowa si czarnym perfumowanym
papierosem Marzeny.
Sprawa jest taka rzeka bez ogrdek. Wczeniej jednak obejrzaa si, czy Jowita nie
syszy. Kto zrobi mojej kumpeli du krzywd. Na szczcie mam to na tamie. Ten kto
musi zapaci, a potem, by moe, trzeba bdzie kogo sprztn.
Kuba zmierzy j rozbawionym spojrzeniem.
Dok?
Tak odpara bardzo powanie i wycigna do do poegnania. Mio byo pozna.
Ciao.
Kuba szybkim, gwatownym gestem schwyci j za wosy. Sykna z blu, sprytnie si
wyswobodzia. W rku zostaa mu tylko kpka spalonego utleniaczem blondu.
To ambitnie powiedzia. Za ile?
Nie ja pac, ale nie bdziesz mieszka ju w tej norze. Zapewniam.
No to w drog. Nacisn klamk biaego jak karetka mercedesa.
A twoje rzeczy? Nie spakujesz si?
Kuba szczerze si zdziwi.
Wszystko co najcenniejsze nosz tutaj. Poklepa si po rozporku.
Kompletny wariat.
To ty jeste wirnita. Nawet mnie nie znasz.
Z daleka rozpoznam dobrego cyngla.
Kuba poczu si mile poechtany. Obj j ramieniem.
Lubisz wariatw, co?
Zachichotaa i podaa mu kluczyki do wozu.
Stary ju, ale wci na chodzie. Umoci si na siedzeniu kierowcy.
Ju na pierwszych wiatach zatrzyma ich patrol. Kto zadzwoni, e samochd
o numerze rejestracyjnym BHA 3456 piratuje na drodze. Wtedy dopiero Kuba dowiedzia
si, e auto naley do Piotra Bondaruka z Hajnwki.
Mam tam siork mrukn. Pracuje tam w jakim szpitalu.
Jowita spaa z tyu, przytulajc ramionami synka. Marzena, jak zwykle czujna, spojrzaa
na niego pierwszy raz podejrzliwie.
To nie wystawka zapewni. Przypadek.
Przypadkw nie ma. Nazwisko.
Magda Prus, po mu Mackiewicz. Znasz?
Pokrcia gow, a potem si zamylia. Kuba wyczu, e przeszukuje w mylach twarze.
Daby sobie rk uci, e skojarzya nazwisko lekarki. To nie byo due miasto.
Wbijamy do niej zdecydowaa Marzena. Zadzwo, eby siostrunia szykowaa
cieplutkie eczka. Dwie godzinki i bd gocie. Co do arcia te by nie zaszkodzio.
May nie jad nic ciepego, odkd ruszylimy.
Ona jest raczej drtwa zacz si wykrca Kuba. I zasadniczo mnie nie cierpi.
Jest starsza ode mnie o jakie dwadziecia lat.
No co ty?
Przysposobili j. Ja dopiero na stare lata im si przytrafiem. W czepku. Poklepa
si po gowie.
Lucky Luke.
Jak skurwysyn.
Magda zbaraniaa, kiedy przez judasz zobaczya swojego wyrodnego brata. Zawsze kiedy
si pojawia, cign za sob kopoty. Nigdy nie dzwoni bezinteresownie. Jeli
pofatygowa si a tutaj, znaczyo, e bdzie go miaa na karku, a nie wcinie mu
odpowiedniej kwoty. Znikanie to te bya specjalno Jakuba. Wczy si po wiecie,
wci zmienia miejsca zamieszkania. Dla urzdu skarbowego, ZUS-w i licznych
wierzycieli by praktycznie nie do wykrycia. Do perfekcji opanowa system zacierania za
sob ladw. Wiedziaa, gdzie jest, tylko od niego, jeli mia doek i potrzebowa kasy,
albo od sdw, prokuratur i firm windykacyjnych, ktre na jej adres domowy przesyay
wezwania do stawiennictwa i uregulowania wiszcych nad Kub zalegoci. Ju tyle razy
prosia, by brat nie miesza jej do swoich machlojek, ale te za kadym razem mu
pomagaa. Byli rodzin, nie miaa serca zostawi go bez wsparcia.
Artur ju spa, wic narzucia szlafrok i na palcach wysza na klatk schodow. Dopiero
wtedy zorientowaa si, e Kuba tym razem nie przyby sam. Co gorsza, obie kobiety znaa
z widzenia. Ta odwaniejsza ju na pierwszy rzut oka wygldaa na lekkich obyczajw.
Druga, ze picym dzieckiem na rku, bya nawet sympatyczna i gdyby nad ni
popracowa, moe byliby z niej jeszcze ludzie. Skoro jednak wczy si z regularn
dziwk i jej bratem wariatem, nie ma za grosz instynktu samozachowawczego.
Nie mam jak was przenocowa. Moge chocia zadzwoni zbesztaa go.
Telefon mi wcio skama.
Sprzedae albo zgubie.
Moe tak byo, sister. Pochyli pokornie gow. Ale dokd mamy pj? Jest noc.
To nie wioska. Hotele s czynne ca dob.
Madzia, dziecko nic nie jado. Kuba zrobi min sodziaka. Miaem panie
zostawi na pastw losu?
Id, ty uliku westchna ciko Prus. Bo jeszcze dam si nabra.
Zaatwimy tylko jedn spraw i jutro si zmywamy. A i Hipokrates bdzie z ciebie
dumny, e pomoga bliniemu.
Nie wytrzymam z tob. Zawsze si w co wpakujesz.
To ostatni raz powtrzy zdart kwesti. Oboje znali j na pami, podobnie jak ton,
ktrym Kuba j wypowiada. Doda wic, by zabrzmiao powaniej: Sowo.
Czekajcie.
Siostra odwrcia si i schowaa w mieszkaniu.
Stali na pustej klatce i wygupiali si. Kuba opowiada dowcipy, Osa rechotaa,
a Jowita wpatrywaa si w modego przystojniaka coraz bardziej rozanielona.
Wreszcie Magda wynurzya si z mieszkania z pkiem kluczy w rku. Daa im znak, by
poszli za ni. Wsiada do swojego wozu, ale poniewa Artur rzadko pozwala jej
prowadzi, jechaa nadzwyczaj wolno, z zachowaniem wszelkich rodkw ostronoci.
Tymczasem Kuba wci zajeda jej drog, popisujc si umiejtnociami kierowcy.
Kiedy dojechali wreszcie do starego szpitala zakanego, wprowadzia ich do nieuywanej
salki, gdzie przy cianach stao dziesi zdezelowanych ek. Z magazynku wyniosa im
kilka kocw i zabronia zapala wiata.
Jutro znajdziemy co innego zwrcia si do niej milsza blondynka. Dzikuj
w imieniu Tomeczka.
Magdalena nie skomentowaa. Brat twierdzi, e jutro wyjad, co ju wtedy wydao si
jej wierutn bzdur. Czua niepokj. Wiedziaa, e Kuba pakuje si znw w jakie tarapaty,
ale jedynym wyjciem byo nie zadawa dalszych pyta. Tylko wtedy moga umy rce od
sprawy.
Dziecko, ktre ze sob przywieli, spao jak zabite. Pewnie si zdziwi, e nagle
znalazo si w nowym miejscu, ale moe byo przyzwyczajone do takiego ycia. Magda
spojrzaa na chopca i spytaa:
To twoje?
Na twarzy Jowity pojawiy si duma i troska. Matka pogadzia maego po plecach.
Magdalena odetchna z ulg. Przynajmniej nie miaa do czynienia z kidnaperkami.
Nie ma sprawy powiedziaa. Odpoczywajcie. Tylko nie narbcie baaganu.
My? zaoponowa Kuba. W yciu!
Dokadnie o ciebie mi chodzi! podkrelia Magda gronie, a potem wyprosia brata
na korytarz. Co ci tu sprowadza, mody?
Interesy. Umiechn si.
Od kiedy nie pracujesz w telefonii?
Hohoho!
To z czego yjesz?
Tu co wpadnie, tam co mrukn. Jak zwykle. Ale skoczyem z hakerk
i podsuchami. Bez obaw.
Szukaj ci. Policja u mnie bya. Kradzione buty skadowae mi w piwnicy. Wiesz,
ile miaam przez ciebie nieprzyjemnoci? Moge chocia powiedzie. Daabym ci klucz
do garau w klinice.
Sorry, siostra. Nie by to dla mnie dobry czas.
Magda jak zwykle zapaa si na min numer czternacie: jestem biednym misiem.
Tym razem nie narb mi kopotw. Swoje ycie marnuj, jeli chcesz, ale nie licz, e
bd ci znw wycigaa z wizienia. Nie jestem twoj matk.
Jasne jak soce. Nie wybieram si znw na urlop. Jeden mi wystarczy.
 Startuj tutaj na stanowisko dyrektora, w najgorszym razie wice. Rozumiesz?
Co mam nie rozumie? Jak zwykle kobieta sukcesu.
A te laski to kto?
Koleanki.
Ta z zezem to prostytutka. Rozpoznaam j. Ta druga te?
Nic mnie z nimi nie czy! Uderzy si w pier. To tylko biznes. Zreszt jestem tu
incognito. I jakby moga, mw do mnie Marek.
Magda zrezygnowaa z dalszego przesuchania.
Rb, co uwaasz, tylko mnie do tego nie mieszaj.
Kuba pooy jej do na ramieniu. Dokadnie tak, jak czyni to ojciec, by okaza
dzieciom wsparcie.
Zawsze moesz na mnie liczy.
Przytulia si do niego.
Po prostu si o ciebie martwi.
Pamitaj podkreli. Chc tylko, eby wiedziaa.
Wiem.
Magda miaa ju zy w oczach. Kuba mia ochot rycze ze miechu, ale trzyma twardo
min numer dwadziecia dwa: jestem jak Zawisza. Zawisza Czarny. Twj brother.
Zawsze dziaaa. Teraz te. Magda signa do kieszeni i wcisna mu do rki kilka
banknotw.
Jak may si obudzi, kupcie mu mleko.
Tak, mamo. Puci do niej oko.
Poegnaj ode mnie swoje damy. Poklepaa go po policzku i odesza rwnym
krokiem, bez ogldania si za siebie.
Marzena wstaa pierwsza, obudzia pozostaych. Jowita jak zwykle dugo si przecigaa.
Baraszkowali z Tomkiem w pieleszach, jakby byo co najmniej Boe Narodzenie i tylko
czekali, by zajrze pod choink, rozpakowa prezenty. A przecie mieli mnstwo pracy
i tylko kilka dni na przygotowania.
Marek! Ponownie potrzsna za rami picego twardo mczyzn. Kiedy mia
zamknite oczy i nie papla tych gupot, wyglda jak cherubin. Wydatne usta, prosty nos,
wyranie zaznaczona uchwa. By zdecydowanie w jej typie. Lubia brutali o chopicych
twarzach, z ciemn przeszoci. Bya na niego troch za, bo syszaa, jak w nocy
prbowa si dobiera do jej koleanki, zupenie ignorujc j Os. Nie chodzio nawet
o zazdro, bo gdyby wpakowa si jej dzi w nocy do ka, wykopaaby go z pewnoci.
Ale jutro, kto wie, moe by skorzystaa. Dzi miaa na myli raczej zwyky komfort.
Wszyscy potrzebowali odespa trudy podry. Czy sdzi, e jest gucha? Dopiero kiedy
rzucia w niego poduszk, zostawi Jowit w spokoju. Teraz otworzy jedno oko i od razu
wyczytaa z jego twarzy, e mia mokre sny. Dlaczego jej to nie zdziwio?
Nic nie mw. Powstrzymaa go gestem.
Jeste za?
Jestem dobra odburkna. Niech Jowita z dzieciakiem si ogarniaj, a my musimy
odby jedno spotkanie.
Sama nie moesz?
Patrzcie, jaki zarobiony! Przekrzywia gow i zamiaa si. Do roboty ci
wziam, a nie na turnus do Ciechocinka. Musz mie fundusz rwnie na twoj usug.
Idziemy po kas.
Motywacja zadziaaa. Zrzuci kodr, przetar oczy. Na widok dzieciaka i Jowity troch
si speszy i natychmiast wcign na nagi tors kolarski podkoszulek. Kiedy wyszed na
korytarz, Marzena staa ju przed budynkiem i liczya monety.
Kopsnij jakie drobne.
Wycign podszewk z kieszeni i pokaza w niej dziur.
Nieuleczalny biedak. Od razu ci rozszyfrowaam utyskiwaa.
Podesza do auta, dugo grzebaa w schowku. Znalaza jednak gar moniakw i kart
magnetyczn do telefonu.
Eureka! rozpromienia si. Jestemy uratowani.
Budka bya przy ulicy. Kuba nie rozumia, dlaczego ma sta w oddali i pilnowa jej,
gdy ona trajkotaa do suchawki.
Obserwuj, czy nikt nie idzie, a jakby co, zagadasz go. Nikt nie moe mnie rozpozna.
Ale o co chodzi? jkn. Jestem godny.
Zbliya si do niego i zadara gow.
 Nie bd ci niaczya, jasne? Masz by twardzielem. Jak nie, spierdalaj.
Podnis rce.
Dobrze, ju dobrze skapitulowa. Ale skoro ja zaatwiem nocleg, ty zorganizuj
aro. Tylko adnych wegetariaskich wymysw. Mam ochot na miso.
Jak wszystko pjdzie zgodnie z planem, jeszcze dzi mamy umwion bibk. I to nie
u byle kogo.
Znw podesza do telefonu. Rozmawiaa dotd, a skoczya si gotwka. Zapisywaa
sobie co na kartce, cmokaa, miaa si, a na koniec rzucia suchawk i jak onierz
pomaszerowaa do auta.
Zaatwione. Jedziemy do banku.
A twoja kumpela? Nie moe tu zosta.
Nic jej nie bdzie. Umocia si na tylnym siedzeniu pasaera, jak w takswce.
Polecia: Co si gapisz? Ruszaj.
Przed bankiem znw sta jak cwel, liczc supki przy drodze i latarnie pod urzdem
miejskim. Nawet nie mg zapali, bo Marzena zabraa ze sob papierosy. Wydzielia mu
tylko dwa, wic zaraz je spali i sucha, jak burczy mu w brzuchu. Daby teraz wszystko za
ten kawaek karkwki, ktry nieopatrznie zostawi Wochatemu.
Marzeny nie byo prawie godzin. W kocu wysza rumiana z zadowolenia, z szar
kopert pod pach, i mao zezowaa. Nakupili na bazarze tyle arcia, alkoholu i jakich
babskich fataaszkw, e brakowao mu rk, by to dwiga. Odetchn dopiero, kiedy
wrzuci wszystko do baganika i urwa kawaek chaki, a potem popi butelk mleka.
Obejrza si. Marzena znw laza do telefonu. Tym razem mg co nieco usysze i musia
przyzna, e pierwszy raz mu zaimponowaa. Rozmawiaa z tym kim, jakby graa w filmie
i kto ebski napisa jej kwestie.
O czwartej. W tym samym miejscu co zwykle. Wrzu do pojemnika na mieci, pod
bankiem. Szara koperta. Mam komplecik ze sob. Oczywicie w domu siedzi kopia
i zniszcz j dopiero po uregulowaniu rachunku, wic nie pajacuj. Tylko si nie spnij, bo
usuga zdroeje. Czekam dwadziecia minut, a potem jad na komend. Tak, on te zapaci.
Jedn czwart. Moesz sprawdzi, dopiero z nim gadaam. Mamy wszak demokracj.
Odoya suchawk i odwrcia si gwatownie. Kuba musia mie gupi min, bo
zacza go przedrzenia. A potem nagle co sobie przypomniaa i znw wrcia do budki.
Nie targowa si powiedziaa.
Potem dugo suchaa, kiwaa gow i prbowaa si wci, ale osoba po drugiej
stronie jej na to nie pozwalaa.
Karta mi si koczy udao jej si wreszcie wtrci. Nie martw si, mam
waciwego czowieka. Z dowiadczeniem. Ale jeli ty zawalisz, skoczysz dokadnie tak
samo. Tak zwana relacja wzajemnoci.
Zamiaa si chrapliwie.
Nie mam wicej kopii tego filmu, bez obaw.
Karta si wida skoczya, bo rzucia suchawk. Wygrzebaa z kieszeni kilka monet
i wrzucaa je teraz do telefonu.
Jest kopot, skarbie zaszczebiotaa. Kuba nadstawi uszu. By pewien, e teraz
rozmawia z inn osob.
On postawi warunek. To bdzie kosztowao ci jednak troch wicej.
Odsuna suchawk od ucha.
Sama to zaatwi. Wiem, gdzie mieszka. Tylko si nie drzyj i zacznij lepiej gromadzi
fors na podwyk, bo bdzie mi si naleaa.
Kuba zacz wreszcie rozumie, e jest maym trybikiem w jej wielkim planie. Bya
konkretna. Spokojnie mogaby prowadzi biznes. Dlaczego znajdowaa si na tym samym
poziomie drabiny spoecznej co on, nie wiedzia i nie chcia wiedzie. Ale poj wreszcie,
e bez niego jej plan si nie powiedzie. Mia j w garci.
Ju wiesz, ile moesz mi odpali? zapyta na razie grzecznie. Nie obawia si, e mu
nie zapaci, ale skoro ma by murzynem od czarnej roboty, chcia wynegocjowa jak
najlepsze warunki.
Poczstowaa go papierosem, opara si o wz.
Jedziemy w goci. Pochylia gow. Wszystko si skomplikowao. Kto nas
uprzedzi i mog by kopoty.
Co mnie to! Kuba by coraz bardziej poirytowany. Jestem prostym chopakiem.
Powiesz, za ile, kiedy i co mam zrobi bdzie zrobione. Byle mi si opacao.
Trzydzieci pado w odpowiedzi. Pasi?
Pokiwa gow.
Ale trzeba bdzie trafi dwa ptaszki, a nie jednego.
Spoko. Jeden czy dwa. Byle plan by dobry udawa luzaka, cho za choler nie
wiedzia, jak zabija si ludzi. Wczu si ju w swoj rol. Wizja natychmiastowej wypaty
trzydziestu kawakw bardzo poprawia mu nastrj. I tak nigdzie nie figurowa. Pielgrzym,
tuacz, wolny wdrowiec. Zrobi, co do niego naley, myla, i spyli za morze.
No i wolabym mie jaki sprzt. Tak goymi rkami ciko westchn teatralnie.
Marzena wycigna kopert, rozchylia. Kuba zajrza. W rodku by stary rewolwer
z luf przycit tu za magazynkiem.
Jak si sprawisz, sponsor dooy premi. Odpal ci dziesitk. Te wolaabym mie
to z gowy.
Rzucia peta na chodnik, wsiada do samochodu.
Czas start i Jowicie ani sowa. Musi by dziewczyna bezpieczna.
Jasne, cesarzowo.
Gospodyni Bondaruka dostaa wychodne, jak tylko Jowita, Marzena i Jakub pojawili si
w drzwiach domu prezesa. Kuba obserwowa, z jak czuoci Jowita wita si ze starszym,
wci do rzeczy mczyzn. Kuba na odlego czu skarbiec, ktry ten facet posiada.
Rozglda si po jego chacie, oszacowa sprzt audio i wideo, a potem zobaczy barek,
w ktrym mieniy si wielobarwne zagraniczne flaszki.
Wystawiaj, chopie, wszystko na st. Dzi witujemy zachci Kub Piotr. Co
u was, dziewczyny?
Poukadao si jako zacza Jowita i przykleia si do Piotra, jakby chowaa si
pod jego skrzydami przed wiatem. Jej synek dosta w prezencie wielk kopark, ktr
gospodarz wytaszczy z magazynku.
Praktycznie nowa zapewni. Syn mojej byej ma cay pokj zabawek.
Byej zagwizdaa Marzena. Akurat. Schodzicie si z arys i rozstajecie. Ju nie
raz to syszaam.
Teraz ju na powanie zapewni Piotr i puci do niej oko. arysa ma dobrego
mczyzn. Jest zakochana w Wieku. Ale nadal pracujemy razem. Przyjanimy si. A ja?
yj tu jako powolutku. Tylko wci samiutki jak palec.
Gdyby Jowita bya psem, strzygaby teraz uszami. Suchaa kadego sowa, ale udawaa,
e mao j to obchodzi. Ukadaa na talerzach jedzenie, ktre jako gociniec przynieli
Marzena z Kub. Zaparzya herbat, rozstawia kieliszki. Zdya nawet pj do toalety
i troch si podmalowa. Znw wydawaa si samej sobie adna.
A gdzie szampan? Kupiam przecie oburzya si Marzena. Trzy flachy w pazotku.
Nie bd wystawia tego szajsu na st, jak tu diny, yskacze i inne wiktuay
najwyszej jakoci obruszy si Kuba.
Ale Marzena nie suchaa go i natychmiast posaa Jowit po igristoje.
Co to za feta, jak nie ma szampana i kawioru! Kawioru nie dostaam, ale bya makrela.
Rozwina wdzon ryb z gazety i zacza j obiera palcami. Kuba nie mg na to
patrze, ale Piotr si mia i zaraz do niej doczy.
Ej, zrbmy sobie zdjcie poprosia Jowita. Tak rzadko si spotykamy.
Mam nowego polaroida. W szufladzie pod telewizorem Bondaruk poinstruowa
Kub i ju zagarn obie kobiety do siebie.
Kuba wrci cay w skowronkach. Pierwszy raz widzia taki sprzt.
Zajebiaszczy aparat, szefie. Nie trzeba oddawa do wywoania. Mistrzostwo.
We sobie zamia si Piotr. Tylko nam kilka zdj dzisiaj zrobisz.
Kuba ustawia trjk przyjaci tak pieczoowicie, jakby fotografowa ich na okadk
gazety. Narzeka, e jeli si nie przesun, bdzie wida jedynie t makrel i ruski
szampan. Ale oni mieli si tylko i przytulali do siebie. Za nic nie chcieli si przesiada.
Kuba zrobi po kilka odbitek dla kadego, a potem szybko schowa aparat, eby papieru
fotograficznego starczyo mu na jak najduej. Spdzili u Bondaruka miy wieczr. Kiedy
si rozstawali, Jowita pakaa.
Kiedy wyjedacie? zapyta Piotr.
Jutro rano pado w odpowiedzi. Zaraz po niadaniu.
Dawajcie znak, jak si wam ukada. A jeli czego wam trzeba, mwcie. Pomog.
Wspaniale! Podchmielona Marzena machna rk lekcewaco. Tylko jeden taki
z pracy nas wyrzuci. Ja roboty nie mam od tamtego razu, a i kurwi si w warszawce nie
ma gdzie bez haraczu. Trzeba by byo si rejestrowa, odpala komu dzia. A latka lec,
konkurencja przednia. I mao ktra w biznesie ma zeza zamiaa si gorzko. Wskazaa
Jowit. J to z pocaowaniem rczki by wzili, ale ona woli krowy doi.
Jowita pierwszy raz spojrzaa na Marzen z nienawici. Zawstydzia si. Ukrya
zniszczone donie za plecami.
Nie chc ju tak y zadeklarowaa.
Piotr wycign z kieszeni kluczyki auta, ktre Marzena przyjechaa mu dzi zwrci.
Bierz. Wcisn je w donie Jowity. Na dobry pocztek. Biznes jaki otwrz. Teraz
nawet tutaj, na prowincji, kady swoj firm zakada.
Ale ja nie umiem prowadzi auta!
Kolega ci nauczy. Wskaza Jakuba. Mnie ono w sumie niepotrzebne. Do tartaku
mam pi minut piechot. Subowym mnie wszdzie wo.
Jowita pokrcia gow. Oddaa klucze.
Kwity przepiszemy. Nie bj si nalega Piotr. Jeli chcesz, zaatwi sprawy
w cigu tygodnia.
Nie mogabym. To zbyt zobowizujcy prezent.
Piotr patrzy na Jowit skonsternowany. Marzena rozemiaa si.
Durna. Daj, a ona nie bierze.
Jowita wycigna ramiona i przytulia si do Piotra. Szepna mu co na ucho, na co on
rozpromieni si i pokiwa twierdzco gow.
Moecie u mnie mieszka, jeli chcecie. Jasne, e caa czwrka.
Ot, i lubow! Marzena spluna na urok. Nie rb sobie nadziei, duszko. On ma inn
i choby pka, nic tego nie zmieni.
W tym momencie na taras wbieg uradowany Tomek. Odkry wanie, e koparka wieci
i wydaje dwiki. Ale na widok matki wtulonej w Piotra natychmiast wykrzywi usteczka
i szykowa si do paczu.
Piotr pogaska Jowit po gowie, wypuci z obj i mrugn zadziornie do chopca.
 Mama jest twoja, bez obaw.
A potem wskaza Jakuba, ktry nie by w stanie ukry zazdroci, i wyda mu polecenie:
Opiekuj si ni.
Zacz pada deszcz z kulkami gradu. Kuba wygadzi derk i pooy si na brzuchu.
Odwrci czapk daszkiem do tyu. Rce mu zgrabiay, ale nie woy rkawiczek. Nie
chcia ryzykowa, e palec omsknie mu si z cyngla i chybi.
Szosa bya pusta. Marzena mwia, e obiekt wyjedzie z garau punktualnie o trzeciej
trzydzieci. Do wylotwki na Biaystok taki wz zawinie w mniej ni kwadrans. Kuba
zerkn na zegarek. Dochodzia czwarta. Jeli wszystko si opni, zastanie go tutaj wit.
Drugiej tak sprzyjajcej okazji nie bdzie.
Nagle na horyzoncie zobaczy biaego okularnika. Rozpozna go bez puda. Sam nim
przecie do niedawna jedzi. Pierwszy strza odda w opon. Niecelny, ale ju drugie
trafienie zamienio koo we flak. Kierowca z trudem utrzyma panowanie nad samochodem.
Wz przejecha na lewy pas i omal nie stoczy si do rowu. Niestety, obiekt znajdowa si
teraz poza wzrokiem strzelca. Wycelowa w gow kobiety, a kiedy osuna si,
odsaniajc twarz Bondaruka, naciska spust raz za razem. W aucie trwao zamieszanie.
Okna zaparoway niemal natychmiast. Kuba niewiele widzia. Ostatnie naboje wbi
praktycznie na pa, bo pistolet zapali si i poparzy mu do. Kiedy skoczy, zwin
majdan i zeskoczy z dachu. Dopiero wtedy przestraszy si, e skiepci akcj. Drzwi od
strony kierowcy byy otwarte. Bondaruk uciek w pole.
W kilku oknach rozbysy ju wiata. Za chwil policja zarzdzi obaw. Sprawdz
kady przejedajcy wz, zajrz pod kady kamie. Szczcie, e na tym pustkowiu nie
mieszkao zbyt wielu ludzi. Zanim ktokolwiek si tu ruszy, minie troch czasu. Kuba
wiedzia, e ma go niewiele. Cho plan by zupenie inny, bo zgin mieli oboje, wsiad za
kko i odjecha do najbliszej przecinki. W lesie przerzuci martw arys do baganika,
zaoy dojazdwk, po czym zawrci po Marzen i Jowit.
Komiska byskawicznie zgarna swoje rzeczy i bez pytania wsiada do wozu, ale
Jowita zacza lamentowa. Kule w drzwiach mwiy jej wszystko. Rzucia si na
Marzen z piciami, grozia policj. Kuba nie mg tego znie, zdawao mu si, e trwa
to wieczno. Wci myla tylko o tym, e facet przey i za chwil pod drzwiami domu
Bondaruka pojawi si policja. Jednym ciosem zwali z ng drobn blondynk. Wsplnie
zapakowali dziewczyn do auta i zaczli ucieka, cho wtedy jeszcze nikt ich nie goni.
Zatrzymali si na postj dopiero w pogaskim miejscu mocy, w okolicy miejscowoci
Zbucz. Jowita odzyskaa ju przytomno. Wstaa, lekko si zataczajc. Musiaa mie
wstrznienie mzgu, bo mwia nieskadnie. Bya apatyczna i w stuporze. Kiedy jednak
zorientowaa si, e zapomnieli o jej synku, znw zacza histeryzowa. Teraz nikt ju nie
musia mwi Kubie, co powinien zrobi. Pochowali je razem. arys i Jowit. Miejsce
przywalili kamieniem, ktry wyglda tak, jakby lea tu od wiekw, ale nie by wcale taki
ciki.
Zarobili na tym tylko poow planowanej kwoty, bo adne nie odwayo si wraca pod
umwiony mietnik. Byskawicznie wic doszo midzy nimi do konfliktu. Chwilowo
zaagodzi go karton alkoholu, ktry zabrali ze sob z barku Bondaruka.
Kiedy nastpnego dnia Kuba wsta ze strasznym kacem, zorientowa si, e jest w wozie
sam. Komiska znikna z pienidzmi i jego nowiutkim aparatem. Zostawia zdjcia
i kaset wideo, ktrej uywaa do szantau. Pewnie o nich zapomniaa, zbierajc si
w popiechu z kryjwki.
Jakub odwiz samochd na parking, a pod lotnisko Chopina. Wrzuci bilet parkingowy
na najblisze trzy dni, bo na wicej nie byo go sta, a potem zaszy si w norze
z Wochatym i dalej tankowa szuwaks z Andrzejem.
Pilnie jednak ledzi doniesienia prasowe. Wiedzia, e Bondaruk przey i zosta
umieszczony w szpitalu psychiatrycznym na obserwacji pod zarzutem zabjstwa konkubiny.
Bardzo go to ubawio.
Marzeny wicej nie widzia. Ale jak tylko obejrza nagranie brutalnego gwatu na
Jowicie, wrci do miasteczka. Zatrudni si w szpitalu u siostry, ktra oczywicie zdobya
stoek wicedyrektora, i jedzi maszyn do czyszczenia podg. Systematycznie zbiera
dane na temat kadego z uczestnikw gwatu, ale przez dugi czas nic z tym nie robi.
Bondaruk by na obserwacji w Ciszyni, zanim Jakub zacz tam pracowa, ale potem
wielokrotnie odwiedza Krzysztofa Saczk. Nigdy nie da po sobie pozna, e pamita
Kub. Mczyzna myla o tym wiele razy. W kocu doszed do wniosku, e by dla prezesa
kim nieistotnym, co tym bardziej podjudzio jego nienawi.
 Gdask, 2014

Robert Duchnowski odwiz dzieci do ony i z przeraeniem myla o caym tygodniu

wolnego. Waligra wezwa go do siebie wczoraj po poudniu i wysa na obowizkowy
urlop. Rozliczali komend z nieoddanych ludziom nadgodzin i szef musia wykaza si
statystykami.
Grzyby, ryby. Nie wraca do poniedziaku rozkaza.
Duch zmarkotnia. Nie bardzo wiedzia, co ma pocz z tak iloci wolnego czasu.
Sasza nawalia na caej linii. Nie przysza na egzamin, nie odpowiadaa na jego esemesy.
Dzwoni ju si ba. Zakada, e si obrazia, kiedy nie rzuci wszystkiego i po ni nie
przyjecha. Przedstawi jej prawd obiektywn. Samochd mu pad. A dokadniej w od
pompy paliwowej sparcia i duchowz po prostu zdech mu na rodku ronda. Nic
spektakularnego. Potem wcigna go robota. Kilka dni w jego zakadzie to trzy ycia
przecitnego urzdnika. Ale co mia jej tumaczy? Sama tak pracowaa. Martwi si ju
nawet troch, bo mino kilka dni, a ona nie dawaa znaku ycia.
Wszed do mieszkania i rudy kocur otar mu si o nogi, wic z kieszeni wycign
paczk preparowanych wtrbek, ktre sierciuch wprost uwielbia. Jak tylko poczu
zapach smakoyku, rozpocz swj koci taniec. Duch zzu buty, rozsiad si w fotelu.
Podsun sobie ma puf i udawa Amerykanina jak jaki pieprzony starzec, a potem
sign po najwikszego przyjaciela mczyzny, czyli pilota do telewizora, ktry mia
oczywicie ustawiony na startowy program Eurosport. Leciaa akurat powtrka transmisji
meczu towarzyskiego PolskaNiemcy.
Czy polskich pikarzy sponsoruje producent lekw nasercowych? zwrci si do
Ducha, ale ten tylko odwrci si do niego wyleniaym zadem.
Byo za wczenie na mecz ligowy piki nonej, skokw narciarskich w maju nie
powtarzali, snookera nie cierpia, wic zacz przerzuca kanay. Wszdzie jakie opery
mydlane, reality oszoomy i durne reklamy, ktre, mia wraenie, zna ju na pami.
Wreszcie trafi na kana informacyjny. Polityka go brzydzia, kredytu we frankach nie mia,
wic poszed po piwo do lodwki.
No i kto ma dzi najbardziej zy dzie? zapyta kocura, ale nigdzie go nie byo, wic
sam sobie odpowiedzia i sam do siebie zarechota: Grnik z kredytem we franku.
Otworzy puszk, upi solidny yk i stwierdzi, e to niegupie tak spdza wczasy. Tylko
bdzie musia podjecha do supermarketu i kupi zgrzewk piwa oraz skrzynk wtrbek
dla rudego Ducha. Tak jak mona byo si spodziewa, dwik otwieranej lodwki
natychmiast zanci zdrajc. Od razu wykaza zainteresowanie. Kiedy tylko Robert klasn
drzwiami najwaniejszego mebla w domu, kot by ju na stole i udawa, e lie sobie ap.
Teraz to przylaze, a arty ci moje nie bawi. Czego chce? zapyta rozbawiony,
korzystajc z chwili skupienia rudej istoty. Jak jest arcie, to nawet sekundy nie mog
poby sam, bo wszdzie za mn azisz. A konwersacja, byskotliwe dialogi? Ju nie
pamitasz, jak na ubiegoroczn Wielkanoc przywizalimy sobie na balkonie skarpetki do
sznura? Klamerki trafi szlag, razem ze lubn, wic wyjcia nie byo. Pomys uwaaem za
przedni. Efektywny, prosty. Duch zuch. Tylko e w nocy przyszed mrz i moglimy je
zdj dopiero w maju.
Kot ypn tylko lewym okiem w cian, co znaczyo, e gapi si wprost na Roberta
i sucha z uwag.
Z kobietami tak wanie jest jak z t lodwk, chopie perorowa wic dalej Duch
do Ducha. Narobi czowiekowi smaku, a potem chlast: zamknite. Czemu si nie odzywa,
zoza?
Nala kotu mleka.
No przecie wiesz, o kim mwi. Taka sama ruda i wredna jak ty. Ja to mam gust.
Wypi ju prawie cae piwo, wic zawczasu zabezpieczy kolejne i cign przez
gow dinsow koszul. Wosy sterczay mu na wszystkie strony, wic je poprawi,
a raczej pogorszy. By na siebie nie patrze, zawiesi koszul na lustrze.
Przez najbliszy tydzie nie bd musia si oglda. A ty jako moj urod zniesiesz.
Bdziemy chodzi po wtroby noc owiadczy konfidencjonalnym szeptem i zaraz
pomyla, e dugo tak nie wytrzyma. Gada do siebie jak jaki wariat. Przecie ten
wyleniaus i tak nic nie rozumie.
Nazwano mnie przy okazji z trybuny sejmowej lewicowym dziaaczem grzmia teraz
z telewizora jaki lokalny polityk.
Duch wrci do pokoju, by wyciszy. Dwik wiadomoci musia by przesterowany.
Usiad i zapad si w bogo solidnej zawartoci chmielu i sodu we krwi. Jednym uchem
wpuszcza telewizyjne gadki, drugim mu wylatyway.
Drodzy panowie narodowcy, ani nie jestem dziaaczem, ani nie utosamiam si
w peni z lewic, ale wiem, e noszenie faszystowskiej symboliki i epatowanie na portalu
Narodowa Hajnwka wpisami typu: Bury powinien wybi wszystkich Biaorusinw.
Szkoda, e nie wymordowa reszty baszmakw s absolutnym zem.
Duch przymkn oczy. Ju prawie nie sucha modego niedziaacza. Czu, e go to niele
usypia. Gowa praktycznie sama opadaa.
W Hajnwce zgodnie yli przez lata Polacy i Biaorusini. Do czasu, a grupa polskich
pseudopatriotw zacza miesza i nawoywa do wani na tle narodowociowym. I adne
interpelacje poselskie nie zmieni tego, e to, co robicie, jest zem w czystej postaci.
Biaorusini maj takie samo prawo mieszka na tej ziemi jak Polacy.
Teraz gos zabraa dziennikarka. Graa stand up przed urzdem miejskim, gdzie
ujawniono dzi psi gow w biaoruskiej obroy. C to miao znaczy, nie bya askawa
wyjani, bo zaraz poleciay przebitki. Kobieta przypomniaa, e to ciche miasteczko na
skraju Puszczy Biaowieskiej od kilku dni jest sawne na cay kraj z powodu plotki
o grasujcym w tamtejszych lasach kanibalu.
Do wczoraj te pogoski byy przez prokuratur i policj dementowane mwia
dziennikarka. Ale dzi rano w beczce z kiszon kapust na najwikszym miejskim
targowisku znaleziono wieo odcit gow jednego z najbogatszych ludzi w miecie.
Reszty ciaa dotd nie znaleziono.
Duch otworzy oczy.
Zjad go ten zwyrodnialec! Napotkany przez dziennikark przechodzie wygraa
pici. Tak jak te kobiety, co ich czaszki znajduj teraz ledczy w lasach. Same gowy,
adnych zwok. To jak to inaczej wytumaczy? Zear je!
Wczeniej caa Polska kpia ze ledczych z Podlasia dodaa dziennikarka i odczytaa
wierszyk:

By raz pewien ludojad z Hajnwki,

Ktry stale poda wawki.
Gdy podano mu trupa,
Westchn tylko: Znw dupa
pamitajcie, e wol je nwki!.

Ale teraz nikomu w Hajnwce nie jest do miechu.

Boimy si! Jaka matka zasaniajc twarz crki, uciekaa przed kamer, jakby j
gonili.
Dobre! Duch klepn si po udzie, ale zaraz umiech zastyg mu na twarzy, bo
pokazano zdjcie ofiary starszego eleganckiego mczyzny, ju z wygldu dyrektora.
Pozna go. Rozmawiali nie dalej jak trzy dni temu. Mia odwie Piotra Bondaruka do
miasteczka, ale mu si nie chciao. Skorzysta z pretekstu naprawy auta. Poza tym jedna
z crek miaa test z angielskiego i nie chcia jej zostawia z szalonym dziadkiem.
Odmawiam komentarza. Pokazano przebitk wchodzcej do sdu prokuratorki
w trampkach. Duch musia przyzna, e bya cakiem do rzeczy.
A potem ekran wypenia znw twarz reporterki.
Jak na razie policja nie wyklucza porachunkw przestpczych ani te motywu na tle
narodowociowym. Piotr Bondaruk to lokalny VIP i biznesmen. Mecenas biaoruskiej
kultury, patron lokalnego klubu sportowego i dziaacz na rzecz mniejszoci narodowych,
ktra na tamtym terenie przewaa Polakw.
Jak mniejszo moe przewaa Polakw? achn si Duch. Polskiego si naucz,
dziewczyno. Jak ty matur zdaa?
 I nagle zamilk, bo uwiadomi sobie, e teraz, dla odmiany, gada z telewizorem. Ju
mia zamiar przeczy, kiedy rozleg si gos lektora z offu:
Z nieoficjalnych rde wiemy, e jedn z podejrzanych jest Aleksandra Z., bya
policjantka, profilerka na co dzie mieszkajca w Wielkiej Brytanii, ktra dzi rano zostaa
zatrzymana do wyjanienia. Do Hajnwki przyjecha te synny kryminolog Hubert Meyer,
by koleank po fachu przesucha i pomc ledczym rozwika zagadk tajemniczych
zagini i zbrodni. Co wyniknie z tego pojedynku? Czy maa Hajnwka to nasze polskie
Twin Peaks?
Niech pani si std wynosi i nie robi z naszego miasta jakiego okropnego miejsca!
krzykna do dziennikarki jedna z radnych Anna Borowik, po czym zatrzasna drzwi.
Dalej puszczono muzyk z najsynniejszego serialu Lyncha, a zaraz potem
poinformowano, e Karolina Leszcz wydaa wanie now pyt. Twarz opalonej modelki
wypenia cay ekran. Duch nie mg znie jej zawodzenia, wic nacisn mute
i siedzia chwil bez ruchu. Puszk zgnit w doni jednym ruchem, a potem wybra numer
Zauskiej. Wczya si sekretarka. Potem zadzwoni do Romanowskiej, z ktr ju
wczeniej rozmawia i przed ktr dla odmiany tumaczy si obowizkami zawodowymi.
Te nie podniosa suchawki. Znalaz numer do dyurnego komendy powiatowej i poprosi
o poczenie z komendantem.
Jest na czynnociach usysza. Prosz kontaktowa si z rzecznikiem.
Nie jestem jakim pieprzonym reporterem! hukn Duch, ale zaraz si powstrzyma.
Nadkomisarz Robert Duchnowski, Komenda Wojewdzka Policji w Gdasku, wydzia
kryminalny. Prosz o natychmiastowy kontakt z kim funkcyjnym z jednostki.
Poda numer swojej komrki i rozczy si. aowa, e nie poartowa sobie z ich
ludojada, ale zaraz mu przeszo, bo telefon zadzwoni niemal natychmiast. Ucieszy si, e
jest taki skuteczny.
Prowincjonalnych bubkw trzeba traktowa z buta wyjani rudemu Duchowi
i poczeka, a komrka zadzwoni co najmniej trzy razy. Inaczej nie bd mieli respektu.
Odebra. Niestety, to bya tylko Zosia, sekretarka Waligry.
Jeli chcesz mnie wezwa do roboty: no way zgrywa waniaka. Jak mnie kto raz
wyrzuci, sam musi poprosi. Niech Wali zadzwoni, to moe co zadziaamy.
Zamiaa si i zniya gos do szeptu.
Co do ciebie przyszo. Dua paczka, a raczej wiele listw z jakiego szpitala. Na
kadej napisane Do rk wasnych, wic nie otwieraam.
Po mi na biurku.
Tylko kobieta si zawahaa ogldae telewizj?
Nie skama. Jak mam urlop, Zosieko, to si niczego nie dowiaduj. Tylko szum
si od tego w gowie robi. A co?
Ludzie mwi znw szeptaa e ta aresztowana, wiesz, w tym miasteczku, gdzie a
pojecha ten synny prowajder.
Profiler.
Wanie! e to nasza Sasza zachichotaa. A mi si zrymowao.
Nic nie wiem kama dalej i czu, e uszy zaczynaj go piec.
Bo chodzi o to, e te kwity to Zauska ci przysaa. Tylko e z naklejk szpitala
psychiatrycznego Ciszynia. Moe j tam zamknli? A szef ju je widzia i jak wrci
z obiadu, to na pewno kae mi otworzy. Znasz go. Nie wytrzyma.
Duch a si zapowietrzy, ale by dobry w zgrywaniu luzera.
Dobra, mam duo wolnego czasu, przejd si. Wezm kota na spacer. Niech si chop
rozerwie, bo od jakiego czasu ostro pracuje, eby go na kisiel przerobi.
Ubra si, woy obuwie, wzi Ducha pod pach i, nie bez protestw, zaoy mu
obro. Bya cakiem nowa. Jedno z dzieci dao mu kiedy ten sprzt na Gwiazdk.
Nadszed czas premiery. Dasz rad pocieszy przestraszonego zwierzaka. Damy
rad. Albo i nie.
Zamkn drzwi i dalej gada do siebie. A ssiad, otwierajcy drzwi obok, si obejrza.
Robert pomyla, e jeszcze kilka lat poyje w samotnoci i wejdzie mu to monologowanie
w krew, ale nie mg si powstrzyma i rzuci do kota:
Jak mylisz, w co ta cholera znowu si wpakowaa?
 Hajnwka, 2014

Sasza wysza z komendy, odebraa swoje rzeczy: walizk i dokumenty wozu, ktry
wci sta na parkingu policyjnym, i ruszya przed siebie. Przystanek PKS by niedaleko
i nawet miaa ochot si przej. Nie chciaa spdzi w tym miecie ani godziny duej.
Bya tak pogrona w mylach, e nie zauwaya, i od jakiego czasu towarzyszy jej
samochd. Zwyky granatowy passat. Nie mia koguta taxi, ale wszystkie drzwi byy
oklejone logotypem Przewz osb. Za kierownic siedzia facet w czapce z daszkiem.
Okno mia otwarte, wystawa z niego zimny okie.
Pan jest wolny? zapytaa. W sumie gupio, bo w aucie nie byo pasaerw,
a kierowca jakby sam si napatoczy.
Nachylia si, wosy opady jej na twarz. Na chwil zamigotay jej mroczki przed
oczami. Bya ju bardzo zmczona.
Ile bdzie kosztowa kurs do Biaegostoku? zapytaa.
Sto pidziesit zotych. Moe dwiecie, ale jako si dogadamy odpar takswkarz.
Sasza nawet si nie zastanawiaa. Walizk pooya na tylnym siedzeniu i powiedziaa:
Poprosz na dworzec kolejowy.
Robi si.
Przymkna oczy i zatopia si w rozwaaniach. W gowie koatao si mnstwo
najrniejszych myli. Ostatni byo to, skd wemie gotwk, by zapaci za kurs. To
zajmowao j najmniej. Liczya, e w drodze co wymyli. Moe znajdzie jaki bank
i wypac jej na dowd? Nie zamierzaa zosta w Hajnwce ani minuty duej. Powoli
stres odpuszcza i czua si tylko saba. Bya w takim stanie, e najchtniej popakaaby
sobie z alu nad swoim losem, ale wstydzia si przy obcym facecie. Postanowia wzi
si w gar i zrobi to, dopiero kiedy bdzie ju w pocigu do Gdaska. Liczya, e jeli
trafi dobre poczenie do Warszawy, noc spdzi ju w domu. Rozmarzya si: pjdzie nad
morze, boso przejdzie pla, zapali papierosa na Monciaku i pogapi si w horyzont. Ten
widok zawsze koi jej smutki. Tak naprawd to tylko tego brakowao jej w Anglii.
Wyja telefon i wczya go. Miaa kilka nieodebranych pocze, w tym jedno od
Ducha. Sprzed zaledwie dwch godzin. Umiechna si. Chyba cigna go mylami.
Kiedy siedziaa na doku, cakiem sama, przemylaa to wszystko. Zgania si za t
chorobliw waleczno i postanowia zacz dziaa inaczej. Musi zmieni modus
operandi, bo doprowadzi do jakiej katastrofy. To samo dotyczyo jej ycia osobistego. Nie
miaa ochoty by ju amazonk. Czas przyszy odcit pier i pozwoli sobie na bycie
kobiet. Bd agodna, delikatna, niezaradna i mia jak ulepek, zdecydowaa.
Teraz z ulg wybraa numer Roberta i wiedziaa ju, co mu powie: Wracam. Chodmy
na kolacj. I tak zapewne brzmiaaby ta kwestia, gdyby Duch odebra. Sprbowaa kilka
razy, ale wci byo zajte. Po chwili dostaa wiadomo, e numer jest znw dostpny.
Zadzwonia, ale odrzuci poczenie ju po pierwszym dzwonku.
Rozzoszczona wrzucia komrk do torby. Na razie nie byo szans na ulepek. Zaoya
na powrt kolczug, nada si.
Byli jak uraw i czapla. To si nigdy nie uda. Opara gow o zagwek i przymkna
oczy. Wtedy poczua widrujce spojrzenie kierowcy. Podniosa nieznacznie powiek
i utwierdzia si w przekonaniu. Zerka na ni, a raczej nie spuszcza jej z oka, zamiast
patrze na drog. Wyprostowaa si, pochylia do przodu. Spotkaa go wciekym
spojrzeniem w lusterku wstecznym. Podnis gow i umiechn si. Rzucia okiem na
do w rkawiczce, ktr przerzuca biegi. Koniuszki dwch palcw byy puste.
Natychmiast, mimo czapki, rozpoznaa go. Nie bya pewna, czy zapa ten jej chwilowy
przebysk wiadomoci, ale zaraz rozejrzaa si po okolicy i zorientowaa si, e wcale nie
jad tras na Biaystok. Bya tutaj na tyle dugo, by pozna topografi miasta. Wrcz
przeciwnie, jechali w stron puszczy. Chwycia klamk, ale okaza si szybszy. Nacisn
przycisk centralnego zamka. Wszystkie drzwi si zablokoway.
Co jest grane? odezwaa si grobowym gosem.
Nie spuszczajc wzroku z lusterka, chwycia za telefon i na lepo napisaa esemes:
Ratuj mnie. Potrzebuj pomocy. Prosz wysaa. A za chwil zobaczya parking
szpitala Ciszynia. Nazw placwki te wysaa Duchowi esemesem. Minli orodek
i wjechali od tyu. Przypomniaa sobie, e z tej samej strony wyjedao to czarne auto,
ktre omal jej nie staranowao, kiedy pojawia si tu po raz pierwszy przed tygodniem.
Kto prosi, bym pani dostarczy pado w odpowiedzi.
Jakub zdj czapk i odwrci si do niej. Mia teraz ogolon na yso gow, a na
samym rodku star blizn. Poczua ciarki na plecach. A potem przyjrzaa si jego doniom.
Pami wrcia momentalnie. To on zaatakowa j wtedy w lesie. To on porwa Iwon
Bejnar. I to w jego stroju roboczym, a nie ukasza Polaka, znalaza przebranie.
To uprowadzenie powiedziaa.
Najdyskretniej jak zdoaa zacza rozpina walizk. Beretta bya niestety zapakowana
w foli na dowody, razem z resztk nabojw, wic kiedy tylko j wycigna, Jakub to
usysza.
Jeli rozmowa przebiegnie zgodnie z oczekiwaniami, odwioz pani na dworzec do
Biaegostoku zapewni. I zaraz doda bez cienia umiechu: Moje sowo drosze od
pienidzy.
Sprawnie zaparkowa. Dokadnie pod tym wejciem, gdzie kiedy zostawiaa walizk.
Miaa wraenie, e ta sytuacja powtarza si ju kolejny raz. Jak w Dniu wistaka. Tyle e
za kadym razem, kiedy pojawiaa si w tej klinice, byo coraz gorzej. Miaa ju dosy.
Nie wysid owiadczya z uporem. Jeli ten wielki kto chce ze mn mwi,
niech tu przyjdzie.
Wolabym nie prowadzi pani si. Naprawd.
Zadzwoni jej telefon. Skorzystaa z okazji i wycigna woreczek foliowy z broni,
ukrya go w spodniach. Zanim zdya odebra, Duch ju si rozczy.
Nawet podejrzany ma prawo do jednego telefonu owiadczya.
Skin gow i wysiad z auta. Obserwowa jednak kady jej ruch.
Jak si masz, licznotko? Tym razem Duch odebra po pierwszym dzwonku.
Milczaa. Patrzya na mczyzn w bejsbolwce i zaczynaa wreszcie rozumie. Ale
groza sytuacji, w jakiej si teraz znalaza, kompletnie j sparaliowaa.
Halo, Sasza zaniepokoi si Duch. Jeste?
Przyjed szepna. Wszystko ci wyjani. Siedz po uszy w bagnie. Przyjed,
zabierz mnie std.
I stao si. Poryczaa si.
Gdzie jeste? Co si dzieje? Mw do mnie.
Nie mog. Za duo by tumaczy. Porwali mnie. Ciszynia szepna. Nie wiem, co
bdzie i czy bd moga rozmawia. Boj si.
Jakub zastuka w szyb.
Chodmy.
Boj si kaa Sasza. Jakby co mi si stao, powiedz mojej crce
Gos jej si zama. Kwestia z filmw na ywo brzmiaa wybitnie tandetnie.
Kocham j. A ciebie lubi nawet wydukaa.
Duch milcza. Wiedziaa, e rozumie. Cho brzmiao to tak, jakby postradaa zmysy.
Nie zwariowaam zapewnia ju w miar normalnym gosem. Nie jestem pijana.
On na mnie patrzy. Nie mog mwi dalej.
Nie wyczaj telefonu! krzycza Duch. Wycisz go, schowaj do majtek. A jeli
mog ci go zabra, wrzu gdzie, do jakiego kosza, kta. Tak ci namierz. Nic si nie bj.
Dasz rad. Co si tam, do kurwy ndzy, dzieje?
Drzwi si otworzyy. Sasza natychmiast si rozczya. Mczyzna wycign rk po jej
telefon. Pokrcia gow. Wyczya go i pokazaa mu, e wywietlacz jest martwy.
Wzruszy ramionami i czeka, a wysidzie.
Nic si pani nie stanie zapewni z szerokim umiechem.
Te tak sdz skamaa.
Zaprowadzi j do recepcji, ktra teraz bya pusta. Nachyli si, wzi klucz i otworzy
jeden z licznych pokoi, gdzie schowa jej walizk.
 Telefon, bro, gaz. Wycign ponownie rk.
Czybym udawaa si do wizienia? sprbowaa artowa.
Mamy tu niebezpiecznych pacjentw. Sama pani wie, e to dla pani dobra.
Rozejrzaa si. Staraa si go zagada i potajemnie wczy komrk. Udao si.
Chyba biznes wam nie najlepiej idzie, bo raczej nikogo tu nie ma.
S na kolacji. Stowka jest w innym skrzydle.
Po duszym namyle oddaa mu telefon. Wiedziaa, e jeli odmwi, zrewiduje j
i znajdzie pistolet. Za bardzo si baa, by si go pozbywa. Dawa jej, choby iluzoryczne,
ale jednak poczucie bezpieczestwa. Na szczcie Jakub nawet nie spojrza i wrzuci
komrk do jej walizki. Zasun do koca zamek. Zauwaya, e jest niezwykle precyzyjny.
Dziaa jak robot. Albo jak rutyniarz, ktry robi to ju dziesitki razy.
Ruszyli dugim korytarzem do miejsca, do ktrego i ona dotara za pierwszym razem.
Tablica informacyjna, paprotka, ciana. Jakub zdj tablic. Pod spodem by nowoczesny
panel z cyferblatem. Wpisa kod tak szybko, e nie zdoaa go odkry. Zapamitaa tylko
odgos klawiszy, tworzcy kilka taktw znanej piosenki. Nie wydostanie si std bez tej
wiedzy. A take nikt z zewntrz tu nie wejdzie. Teraz wszystko byo w jej rkach. Miaa
tylko wiedz psychologiczn i twarde dane, ktre zdobya, a czua, e za chwil poukada
je w kompletny obrazek. No i miaa pistolet.
Ta druga, tajna cz Ciszyni bya o wiele bardziej zaniedbana. ciany nie byy nawet
otynkowane. Rury wystaway z sufitu, odpadaa z nich izolacja. Kostka, ktr szli,
przypominaa przedwojenny klinkier. Bya wyszczerbiona i w wielu miejscach
przewitywaa goa ziemia. Na myl przychodziy jej jedynie zamkowe lochy lub te
wntrznoci starych fabryk. Sasza bya przekonana, e inspektorzy sanepidu nigdy nie mieli
okazji si tu dosta.
Za zakrtem sytuacja bya zgoa odmienna. Korytarz lni czystoci i tutaj te Sasza
dostrzega maszyny czyszczce narzdzie pracy Jakuba. Wzdu korytarza, ktry mia
ksztat pokrgu, promienicie odchodziy solidne metalowe drzwi. Podejrzewaa, e
mona do tego skrzyda przej take w inny sposb, na przykad przez czyje biuro, sal
operacyjn czy gabinet zabiegowy. Jakub prowadzi j t drog, by nie zdradza prostego
wyjcia ewakuacyjnego.
Nagle zgaso wiato. Sasza wzdrygna si i odsuna od przewodnika na bezpieczn
odlego. aowaa, e od razu nie wyja pistoletu z folii. Teraz nie zdy. Ale po chwili
wietlwka zabzyczaa i korytarz znw rozbysn zielonkawym blaskiem.
To nasze efekty specjalnie zaartowa Jakub, ale Sasza nie bya askawa nawet
wykrzywi ust.
Dotarli do starej windy towarowej, ktra jechaa wycznie w d. Jakub kluczem
otworzy zabezpieczajc j krat i nacisn dwigni. Bya tylko jedna kondygnacja. Za to
jechali bardzo dugo. Sznury, na ktrych zawieszony by dwig, skrzypiay tak
rozpaczliwie, jak wstajce z trumien kociotrupy w horrorach z lat pidziesitych.
Jestemy. Z trudem rozcign metalowe szczki, a kiedy oboje wysiedli, zamkn
krat na kdk. Jak sama pani widzi, telefon na nic by si tu pani nie przyda. Nie ma
zasigu.
Mogam si tego spodziewa powiedziaa z przeksem. Prowadzi mnie pan do
kazamatw. A wyjcia std ju nie ma. Czy tak?
Niewiele si pani myli odpar ku jej zdziwieniu. Nie kady std wychodzi. Ale
niektrzy pac, aby si tu znale. I to sono. Nie jestem jednak upowaniony do
wyjaniania tych spraw. Siostra robi to znacznie lepiej.
Wyobraam sobie mrukna Sasza.
Szli jeszcze tylko kilka metrw i nagle si zatrzymali. Jakub otworzy drzwi, oczom
Saszy za ukazaa si ogromna, od podogi po sufit wyoona bia terakot sala
operacyjna. Wyposaona jak najlepsze kliniki na Zachodzie. Na samym jej rodku,
odwrcona plecami do drzwi, czekaa Magdalena Prus. Przypominaa Krlow niegu
witajc Gerd w swoim lodowcu.
Wiem, e nie zaczymy dobrze tej znajomoci, ale to si moe zmieni
owiadczya lekarka.
Dostpiam, widz, wielkiego zaszczytu. Zauska rozejrzaa si. Nie wiem, czym
zasuyam na poznanie takiej tajemnicy. Za to si umiera?
Tym razem Magdalena wykazaa si poczuciem humoru. Skonia si z umiechem,
ironi uznajc za komplement. Zatoczya rk okrg.
Witam w mojej odmadzalni.
W czym? zamiaa si Sasza.
Mimo grozy sytuacji nie potrafia zachowa powagi, co jednak bardzo rozzocio
Magd. Sasza natychmiast spowaniaa i przypomniaa sobie, e ostatnio przegraa
rozgrywk z lekark przez to, e bya butna i kpia. Teraz bdzie inaczej. Zamierzaa j
przechytrzy. Chyba e jej si nie uda, ale wtedy wszystkich pozabija. Ta gupia myl
dodaa jej otuchy i jako idiotyczne wydao jej si, e tak si rozkleia przed Duchem. Nie
mog jej przecie tak po prostu ukatrupi. To niemoliwe. Szukaliby jej. Robert
przekopaby tu kady kamie, pocieszaa si. Ale widziaa ju w tym miasteczku tyle, e
prawd mwic, sama w to nie wierzya.
Przepraszam. Sasza zoya rce jak do modlitwy. Ju nie bd si wygupia.
Obiecuj.
Magdalena bya zbita z tropu. Takiej Saszy nie znaa. Natychmiast zwietrzya podstp.
Gdyby bya pani askawa wyjani, gdzie ja jestem i po co mnie tutaj zaproszono
 wyartykuowaa profilerka jak na akademii w szkole.
Tym razem Magdalena chwycia haczyk. Podesza do Zauskiej bardzo blisko,
uszczypna j w policzek, a ta zasyczaa z blu, co wyranie sprawio lekarce
przyjemno, bo umiechna si szeroko.
Jest tu co poprawia. Oj, jest! Podcika tuszczowa praktycznie zerowa.
Sasza staa teraz skonsternowana. Wpatrywaa si w Prus i czekaa na wyjanienia.
Magdalena nagle si odwrcia. Miaa tendencj do zachowa jak z wodewilu, to trzeba
byo jej przyzna. Bya afektowana, jakby na staro wci ogldaa Disneya, tak pewnie
okreliby j profesor Abrams. Klasyczna psychopatka.
Jak pani sdzi, ile mam lat?
Sasza szybko poja, e to draliwy temat.
Osiemnacie? umiechna si krzywo.
Prus natychmiast podesza i ponownie jej dotkna. Ale tym razem nie cisna jej do
blu. Uniosa skr na twarzy i sprawdzaa jej zwiotczenie.
Nie, jednak nie zero. Trzydzieci procent oszacowaa. I zaraz poklepaa Sasz
w miejscu uszczypnicia. Roztara, jak bolce kolano u przedszkolaka. A pani, jak chce,
to umie by sodziakiem. Ale do artw! Czyli ile mi pani tak naprawd daje?
Sasza otaksowaa jej sylwetk. Bya doskonaa. Lekarka musiaa nieustannie trenowa.
Pewnie miaa sta kart do lokalnej siowni albo bya instruktork nordic walking.
Ocenia drobne zmarszczki mimiczne: mieszki i kurze apki. Stwierdzia tylko delikatn
lwi zmarszczk midzy brwiami, a waciwie jej pocztki. Czoo kobieta miaa jednak
gadkie jak nastolatka. Sasza bya prawie pewna, e brak Sokratesa na czole, na ktrego
ona sama cierpiaa od nieustannego marszczenia si w trakcie pracy nad profilami,
Magdalena Prus zawdzicza skutecznoci jadu kiebasianego.
adnej operacji zapewnia Prus. adnej ingerencji chirurga plastycznego. Nawet
botoksu. I oczywicie atawistyczny wstrt do treningw sportowych. To, jak sdz,
podzielam z pani.
Trzydzieci trzy strzelia Sasza, cho tak naprawd daaby lekarce trzydzieci
osiem, a wic tyle samo co sobie. Z t rnic, e Sasza naprawd tyle miaa. Moe ju
nawet trzydzieci dziewi, jeli liczy roczniki, a nie miesice.
Pudo zachichotaa Prus.
Trzydzieci pi?
Podlizusik! Lekarka pokiwaa Zauskiej palcem.
To ju nie wiem poddaa si Sasza. Pani wybaczy, strzelam ostatni raz. Cztery
dychy i p roku.
Prus nada bya przeszczliwa. Czekaa na kolejn licytacj, ale Zauska tylko
rozoya rce.
Rocznik szedziesity pada odpowied. Uwierzy pani?
Sasza nigdy nie bya dobra z rachunkw, wic chwil jej zajo, zanim zdoaa policzy.
Pidziesit cztery? Nie wierz wypalia, a co gorsza jej zdziwienie byo
prawdziwe.
Jestem chodzc reklam mojej metody wyjania Prus i dodaa: Nie widziaa
mnie pani nago. Cycki mam lepsze ni Magdalena Mielcarz.
Bez trudu mog to sobie wyobrazi mrukna Sasza. Szkoda, e ja nie.
Ot i to! Prus si rozpromienia. Moemy to zmieni!
Ale mi tak dobrze. Sasza zareagowaa autentycznym strachem. Nie mog si
doczeka, a bd stara. Po co by wci takim samym? Zmiany w ciele i umyle s pikne
i waciwe.
Ta odpowied nie spodobaa si lekarce. Nachmurzya si.
Pani pogldy nieco komplikuj spraw. I musz pani te wyzna, e jest pani w tym
pogldzie raczej osamotniona. Moimi klientkami s bardzo znane osobistoci. Gwiazdy.
Nie tylko polskie. I nie takie, ktre widuje pani w Barwach szczcia podkrelia.
Niestety, na gwiazdach znam si jak na gramatyce jzyka urdu.
Magdalena wpatrywaa si w Sasz i znw zacza j mami.
Pani wcale nie wyglda tak staro jak niektre czterdziestki rzeka. Nie z takimi
torbami, jak mawia mj braciszek, dawalimy sobie rad rozemocjonowaa si.
Nie mam jeszcze czterdziestki zaoponowaa Sasza.
Tu ci mam. Lekarka si umiechna. Bo po czterdziestce, a ju cztery pi plus
gwarantuj, nastpuj w organizmie kobiecym zmiany nieodwracalne. U mczyzn dzieje
si to znacznie pniej. Maj grubsz skr i lepsz podcik tuszczow. Proces
odwracania jest prostszy i mniej kosztowny. Dlatego te decyzj trzeba podj jak
najwczeniej. Moim zdaniem naley zacz myle o zachowaniu modoci ju
w dwudziestym pitym roku ycia.
Sasza bya ju lekko poirytowana. Nadal nie wiedziaa, o co tu chodzi. Ten wersal lekko
j mczy. Nie wiedziaa, ile jeszcze zniesie.
Czyli jak si pani odmadza? Dieta, brak naogw, duo snu, seksu, ciuchy? Czy moe
jako inaczej?
Krew.
Sasza zbaraniaa.
Moda, czysta krew powtrzya Prus i rozcigna usta w umiechu wampirzycy.
Przynajmniej tak si w tym momencie wydao Saszy. Ja nawet si w niej raz w miesicu
kpi. Oczywicie wiea jest najlepsza, ale zamroona zachowuje te same waciwoci.
Mona j, rzecz jasna, rwnie pi, jak Elbieta Batory, ale prbowaam i zapewniam, e
to nie dziaa. Chyba e kto lubi ten metaliczno-sony smak. Wwczas jednak tylko
i wycznie dla wasnej przyjemnoci. Niektrych pobudza to seksualnie. Tak w kadym
razie mwi. Jestem w stanie w to uwierzy. Wampiryzm seksualny jest mi rwnie bliski.
Jeli chodzi o odmadzanie organizmu, a nie hedonizm, jedyn skuteczn metod jest
cakowita transfuzja. Po prostu wymiana krwi starej na mod. I te nie kompletnej krwi,
a wycznie jej osocza. Oczywicie osocze naley przetacza z zachowaniem zgodnoci
grup ukadu AB zero, wic, jeli ma pani t uniwersaln AB, mogabym pani przetoczy
kad krew. W najgorszej sytuacji s rzecz jasna osoby z grup zero, poniewa musz
dosta transfuzj wycznie z tej grupy. Dlatego w naszej placwce paci si za ni
najwicej.
W samochodzie Bondaruka zabezpieczylimy lodwk z krwi. Bya wasza?
Moja poprawia Sasz lekarka. Osobista. Poniewa tak si skada, e ja wanie
jestem biorc tej najcenniejszej grupy. Na szczcie zdyam z niej skorzysta. Macie
moj wasn, star krew.
Sasza si rozejrzaa.
Dlaczego nie ma tutaj ju zlotu dyskotek? mrukna. Powinni by tutaj wszyscy
ledczy. Takie badanie w dzisiejszym czasie jest norm. Nawet w Polsce.
Magdalena nalaa sobie wody z karafki stojcej na metalowym stoliku.
Tak si skada, e pani komendant rwnie jest nasz klientk.
Biaystok to bada. Nie jest a tak wpywowa.
Magdalena si odwrcia.
Podmienilimy lodwki. Mamy duy zapas krwi kobiet NN.
Sucham?
Niektrzy pacjenci nigdy std nie wychodz wyjania bez emocji. Brat chyba ju
pani mwi?
Sasza nie wiedziaa, jak zareagowa. Prus wzia do rki nieduy sztylet. Dotkna
ostrzem wskazujcego palca. Po chwili na opuszce pojawia si kropelka krwi. Lekarka
woya palec do ust i oblizaa.
Nie zabijam nikogo rzeka. To byoby zbyt proste. Jeli spuszcza si krew
w regularnych odstpach, mona z tym y. Na tym polega krwiodawstwo. Tyle e my
potrzebujemy jej nieco wicej. I nie dajemy za to czekolady, lecz solidny zwitek dolarw.
No i rednia wieku naszych pacjentw nie przekracza dwadziecia pi plus. Taki wymg.
Czy to naprawd bya krew jednej osoby?
Owszem. Inaczej to nie ma sensu. Jak pani sdzi? Nie mogabym przecie pozwoli
sobie na zakaenie. A ju tym bardziej naraa tak moich klientw.
Ale tam byo sze litrw. Ta osoba nie moga przey.
Pani raczy artowa achna si lekarka. Z czasem oczywicie e tak. Kady
kiedy umiera. Czowiek nie moe zbyt dugo y, jeli cigle upuszcza mu si krwi.
Niedotlenienie, niedoywienie, problemy z sercem. Take psychozy. To przewidywane
skutki uboczne. Ale niektrzy ludzie s chciwi. Sono im za krew pac, wic nie
zachowuj higieny pracy.
Higieny pracy?
Mam staych dostawcw. Pac im za krew i milczenie. Chyba pani nie sdzi, e
siedz tu ze szpikulcem i nacinam kolejne, niezbadane wczeniej choby pod ktem wirusa
HIV ofiary, by zdoby krew nielegalnie. To bardzo rozwinity biznes. Nasza odmadzalnia
jest niedua, ale w skali wiatowej ma bardzo dobr mark.
Trudno mi w to wszystko uwierzy.
Moda przysza do nas z Zachodu. Tam moe pani kupi swoje osocze przez internet.
Pewnie, e to metoda dla odwanych lub raczej, i ja wol to okrelenie,
zdeterminowanych. W kadym razie dostp jest znacznie atwiejszy. Tylko e jak ze
wszystkim, u nas krew jest tasza, wic wikszo naszych klientw to wanie ludzie
z zagranicy. Opaca im si przyjecha na zabieg, a przy okazji te wyleczy zby. Rozumie
pani?
Ile transfuzji robi pani miesicznie?
Nie jestem zachanna i lubi dyskrecj. Klienci s wycznie z polecenia i musz mie
pisemn rekomendacj, zrobione wiee badania i ca reszt medyczn. Potem ich
sprawdzamy ponownie u nas. Rozumie pani, wszystko moe si zmieni choby po
przypadkowym kontakcie seksualnym. Tak wic jakie dwadziecia, gra trzydzieci
w roku.
Ile?
W naszych warunkach moglibymy robi i trzysta, ale nie chcemy. Wolimy by
prestiowi.
My?
Jeli si dogadamy, pozna pani kadego z czonkw naszej fundacji z osobna. Jednego
pani poznaa. Ju nie yje.
Sasza skierowaa na lekark zdziwione spojrzenie.
Piotr te korzysta. Niech si pani nie dziwi. By prny. Przerwaa. Ale nie mamy
nic wsplnego z jego mierci. Nawet to nam nie na rk. Nie wiemy, czy nie znajd
umowy.
Jestecie fundacj?
 Oficjalnie zajmujemy si pomoc osobom z zaburzeniami psychicznymi, zaburzeniami
jedzenia i takimi trywialnymi zadaniami. To take robimy, ale mamy na to pienidze
z naszej gwnej dziaalnoci.
Sasza krcia gow z niedowierzaniem.
Ale czy to naprawd dziaa? Czy pani t makabr wymylia i po prostu wmwia
ludziom?
Wypraszam sobie takie impertynencje oburzya si lekarka. Nie jestem oszustk.
Sama pani daa mi trzydzieci par lat. Zapewniam, e majc osiemdziesitk, bd
wygldaa tylko troch gorzej. Zreszt moda krew leczy wiele innych dolegliwoci. Dobra
jest zwaszcza na sprawy sercowe. Prace nad t metod trwaj ju od lat szedziesitych,
cho od wiekw ludzie szukali eliksiru modoci. Z pewnoci syszaa pani o synnym
eksperymencie naukowcw z uniwersytetw Harvarda i Stanforda, ktrzy odkryli czynnik
rnicowania wzrostu jedenacie, tak zwany GDF jedenacie, ktrego stenie we krwi
modych myszy jest znacznie wikszy ni u tych starszych. Sowem odmadza misie
sercowy, a mode serce to lepszy dostp do wartoci odywczych, tlenu. Ostatnio
udowodniono, e tak samo dziaa na minie szkieletowe i mzg. Ale ja to wiem ju od
dawna i to empirycznie.
Raczej nie interesuj si medycyn bkna Sasza.
Ta metoda niedugo bdzie testowana na osobach cierpicych na alzheimera. A za sto
lat takie mae odmadzalnie jak nasza bd na kadym rogu, w kompleksie ze spa
i stomatologiem. I wtedy ja take bd moga wystawi pani certyfikat. Ju dzi jednak
wiadomo, e nawet czowiek w zaawansowanym wieku moe powstrzyma chorob bez
szpikowania si medykamentami. Mwic jzykiem laika, po przetoczeniu modej krwi
choroba si cofa. To prawdziwy cud!
Ale na razie ta, powiedzmy, metoda, nie bya testowana na ludziach? upewnia si
Sasza.
Oczywicie oficjalnie nie podano takiej informacji do mediw, ale w wielu krajach
dziaaj takie placwki jak nasza.
Sasza rozejrzaa si po sali. Nie byo tu ani jednego krzesa, sta tylko metalowy st,
ktry Saszy przypomina raczej sekcyjny.
Ale dosy gadania! Magdalena klasna w donie. Przejdmy do interesw.
C mog dla pani zrobi? Sasza zwina usta w ciup.
Oferuj pani wieczn modo, gwarantuj zdrowie i do koca pani lub mojego ycia,
bo za wsplnikw nie mog rczy, nie wezm od pani za zabiegi ani centa, tfu, grosza.
Inna waluta tu przewaa, jak pani widzi. To szczodra propozycja, jeli wzi pod uwag,
e jeden zabieg kosztuje u nas okoo dziesiciu tysicy dolarw. Oczywicie pena
dyskrecja.
 Jest pani diabem skwitowaa Sasza. Faust natychmiast by w to wszed.
Moe mnie pani nazywa, jak chce. Lekarka si skrzywia. Po prostu nie lubi
niedomknitych spraw. Jeli co robi, staram si to robi dobrze, a nie chaturzy. Dlatego
jestem dzi w tym miejscu, w ktrym jestem. Pani lubi kopoty, a ja krew. Kady ma prawo
do swojego hobby.
Co mam za to zrobi?
Magdalena ponownie si umiechna.
Naprawd drobiazg.
Niech pani nie trzyma mnie w takiej niepewnoci. Czuj, e spada mi poziom GDF
jedenacie.
Nic. Prus wzruszya ramionami. Po prostu pani wyjedzie i zapomni. Wymae
z pamici kade zasyszane tutaj sowo, kade zdarzenie, ktre zdaje si dzi pani dziwne,
niezwyke, niewyjanione. I, na Boga, przestanie pani ju wszy.
Tak zasadniczo mam robot.
Jeli nie pinie pani nawet sowa o tym, co tu pani przeya, Jakub zaprowadzi pani
do przygotowalni. Transfuzj zrobimy jeszcze dzi.
Zaraz, zaraz zdoaa zaoponowa Sasza. Skd mam wiedzie, co mi pani
wstrzyknie!? To jaki absurd.
Zauska zacza si mia.
Nie docenia mnie pani. Ju dawno sprawdzilimy, jak grup krwi pani posiada. Tak
sam jak ja. Co si, nie ukrywam, doskonale skada. Bo mam zapas dla siebie. Bya pani
przecie w naszym miejskim szpitalu. Mam dostp do kart pacjentw. Do wszystkiego mam
tutaj dostp.
Sasza zamara. A potem wybuchna. Miaa ju dosy tej wariatki.
Chce mnie pani teraz pooy pod kroplwk zacza wyliczank. Upi. Czy jak
si to, do cholery, odbywa. Skd mam wiedzie, e si w ogle obudz? To chyba pani
mnie nie docenia. Moe kilka razy w yciu zachowaam si gupio, ale nie jestem idiotk!
Nic takiego nie powiedziaam. Magdalena staraa si uspokoi Zausk. Wrcz
przeciwnie. Wszystko pani wyjaniam. Wanie po to, by czua si pani bezpieczna.
A jeli si nie zgodz?
Magdalena daa znak. Drzwi otworzyy si, wszed Jakub. Musia, niczym cerber, sta
na stray przed sal. Podszed do blaszanej rolety, pocign za regulacj, ktra bardzo
powoli i bezgonie ruszya w gr.
Najpierw Sasza zobaczya tylko stopy w sportowych butach. Przyklejone tam klejc
do krzesa. A potem, kiedy zasona bya ju cakowicie na grze, ca posta. ukasz by
zakneblowany, rce mia zwizane z tyu. Prbowa co krzycze, ale tylko wyczerpa limit
powietrza, bo zaraz zacz si dawi i ucich. Patrzy na ni bagalnie.
Sasza gono przekna lin. Ju nie rozumiaa, dlaczego ten czowiek budzi w niej
kiedy taki strach. Czego si baa przez lata. Co sobie ubzduraa.
Dlaczego mi pani to pokazuje? rzucia. I dodaa amicym si gosem: On nic mnie
ju nie obchodzi. Nawet mi to na rk. Jedyne, na czym by mi zaleao, to tylko to, abym
moga widzie, jak wyzion ducha.
Magdalena czekaa na tak odpowied.
Zaatwione rzeka z umiechem. Spucimy z niego krew niehumanitarnie. A przy
okazji zobaczy pani, jak to si odbywa.
Ekstra rzucia Sasza. Mog ju i?
To bardzo rozmieszyo Prus i znw pokiwaa Saszy palcem. Jakub podszed do
Zauskiej, popchn j w kierunku lekarki. Sasza bya zmuszona podej do Polaka bliej.
Kiedy mina go, jej oczom ukazao si straszliwe urzdzenie przypominajce
redniowieczne narzdzie tortur, tyle e nowoczesne. Bya to szafa z dwojgiem drzwi
z pleksi, obitych od wewntrz chirurgicznymi cienkimi jak lancet szpikulcami, jej wntrze
za wypeniay rozliczne rurki, ktre koczyy si w zamknitym pojemniku, jakby
kolosalnym ekspresie do kawy. Wewntrz znajdowa si stalowy stela, ktry nieodparcie
skojarzy si Saszy z krzyem.
Tutaj wchodzi czowiek zacza bardzo precyzyjnie tumaczy Prus, cho Sasza nie
bya w stanie skupi si na jej sowach. Pozycj pionow dawca utrzymuje dziki
stelaowi. Zasada dokadnie taka sama, jak w przypadku ukrzyowania Chrystusa. Nie jest
on jednak przybity, lecz jedynie umocowany za pomoc tych sylikonowych pasw.
Normalnie zabieg trwa p godziny, przez osiem dni, w trzech seriach. Drzwi codziennie
zamykamy gbiej, szpikulce rzecz jasna coraz gbiej rani jego ciao, ale to w przypadku
normalnego poboru krwi s wycznie mikrourazy, sam pacjent za znajduje si pod
narkoz. Nic nie czuje.
Odwrcia si. Sasza zasonia usta i szukaa teraz miejsca, gdzie mogaby
zwymiotowa. Zrozumiaa ju, e tutaj bya. Ju spuszczano z niej krew. Std te drobne
ranki na ciele, kiedy si przebudzia.
Wszystko w porzdku. To normalna reakcja owiadczya Magdalena i najspokojniej
na wiecie podesza do umywalki. Nalaa do szklanki wody, a po drodze chwycia foliowy
woreczek z dystrybutora na cianie, jakby specjalnie do tego stworzony. Sasza natychmiast
oprnia do niego zawarto odka. Magdalena w odpowiedzi poklepaa j przyjanie
po plecach.
Wiele osb na pocztku terapii ma torsje. U mnie na roku poowa studentw si
wykruszya lub przeniosa choby na stomatologi, poniewa nie mogli znie widoku
krwi. Tak si skada, e ja go bardzo lubi. To kwestia przey.
Sasza podniosa gow. Wypukaa ju usta, napia si wody. Nadal jednak z trudem
staa na nogach. Magdalena zamkna teraz narzdzie tortur i zapytaa:
Mam tylko jedno pytanie. Ideologiczne. Czy pani jest Polk?
Sasza bez wahania skina gow.
Bo widzi pani Prus si zawahaa otrzymaam informacj, e to nie jest takie
stuprocentowo pewne. A jeli pani faktycznie ma korzenie wschodnie, jest tutejsza, nie
miaabym serca przetoczy pani nieczystej krwi.
Sasza spojrzaa na ni i stwierdzia:
Pani jest szalona.
Szalestwo rdem mdroci.
Jestem stuprocentow Polk zapewnia.
A nazwisko? To po mu, pani wybaczy wcibstwo, czy rodowe? dociekaa lekarka,
jakby byy na sympozjum. Sasza z trudem to znosia.
Rodowe odpara. I zaraz dodaa: Wiem, o czym pani mwi. O zamordowanych
chopach w pogromie wsi prawosawnych. Podobno wrd porwanych przez Burego
wozakw byo dwch braci Zauskich. Musz pani zmartwi, pytaam o to matk. Moja
rodzina od pokole mieszka na Pomorzu.
Magdalenie wida to wystarczyo, bo klasna w donie, caa zadowolona.
A to na zacht. Podaa Saszy zmit kopert.
Profilerka bez trudu rozpoznaa pismo ukasza.
Nie wysaa go pani?
Prus umiechna si triumfujco.
Przecie nie chciaa pani tego czyta! Wspaniale, wic moemy robi dil? A potem
zabiera si pani std i sprawa jest zamknita.
Nie Sasza nie potrafia w tym momencie powiedzie nic wicej.
Nie? Magdalena nie dowierzaa. Nie!?
W tym momencie zza plecw Saszy wyrs Jakub i wbi jej w rami ig.
Zabierz j do Quaka zarzdzia Prus. Przy nim szybciej skruszeje.
A potem wskazaa na wijcego si teraz na krzele ukasza.
Zaczynamy za godzin. Id si przygotowa. Za dugo ju tu siedzisz, mj drogi.
Zestresowae si. Z pewnoci odbije si to na krzepliwoci. Nie jeste wprawdzie
mody, ale czasem robimy promocje i wtedy taka starsza krew te si przydaje. Stali
klienci nawet tego nie zauwa. A nawet jeli okae si bezuyteczna, zrobi sobie z ciebie
kpiel.
Jakub tymczasem zacign nieprzytomn Sasz do maej kanciapy, ktra skadaa si
z kilku podobnych szaf jak ta w sali gwnej. Wikszo bya otwarta poza ostatni, przy
cianie.
Kiedy Sasza si ockna, bya podobnie skrpowana jak ukasz. Tyle e miaa jedn
rk woln. T, na ktrej nosia gips. Jakub nie mia wida pojcia, jak j inaczej
obezwadni, wic tylko zabra temblak. Drug rk bolenie przytwierdzi tam
izolacyjn do krzesa ustawionego dokadnie na wprost zajtej szafy do spuszczania krwi.
Podniosa gow i zobaczya jakby Jezusa wiszcego na krzyu. Quaku by nagi,
apatyczny, cay poraniony i spywa krwi. Gdyby sdzi po iloci, ktr mu upuszczono,
sta tutaj wiele godzin. Wzrok mia zamglony, co jaki czas wydawa cichy jk, i wyglda,
jakby za chwil mia skona.
Iwona siedziaa naprzeciwko wyczonego wielkiego telewizora i wpatrywaa si
apatycznie w swoje odbicie. Nie reagowaa na proby matki. Nie dziaay na ni jej groby
ani bagania, by ruszya si i zacza y na nowo. Moda wdowa nic nie mwia, nie
jada, nie spaa. Tylko siedziaa bez ruchu, wpatrzona w cian, na ktrej wisiaa teraz
plazma podarowana jej matce przed weselem przez martwego dzi Bondaruka. Bya
nieczynna, bo wczoraj wyczyli im prd za niezapacone rachunki.
Bracia witowali mier prezesa hucznie, odkd tylko ujawniono jego gow na
targowisku, i wielokrotnie dzwonili, by zoy siostrze najserdeczniejsze yczenia. W ich
mniemaniu nie ulegao wtpliwoci, e to tylko kwestia czasu, a caa rodzina wkrtce
bdzie nieprzyzwoicie bogata. Otwarto kolejny, tym razem najnowszy i z ca pewnoci
oryginalny testament. Okazao si, e Piotr uposay j, jej rodzin i jej przysze dzieci,
z kimkolwiek by je miaa. Synom zostawi dom, samochody i niewielki pakiet udziaw
tartaku. Wikszo udziaw przekaza synowi Duni Orzechowskiej, ale jeli z jakich
powodw nie mgby odebra spadku, take t cz oddawa we wadanie Iwony.
I cho przed godzin w ich slumsie na Chemicznej znw by szwadron policji, by ich
wszystkich aresztowa, zaraz pojawi si mecenas Mackiewicz i wytargowa dla nich
jedynie dozr policyjny. Honorarium zgodzi si przyj za jaki czas. Iwonie nie miecio
si w gowie, jak mona by takim skurwysynem. Tak wic ubry od dzi bawiy si, ile
dusza zapragnie, a wszyscy, ktrzy kiedykolwiek powiedzieli cho jedno ze sowo w ich
stron, dreli, bo teraz naleeli do najbardziej wpywowych rodzin w regionie.
Boena znw podesza do crki i podaa jej obrane ze skrki i pokrojone w semki
jabko.
Zjedz cho kawaek.
Podsuna jej pod nos szklank z oranad. Iwona zawsze j tak lubia, cho matka
utyskiwaa, e pewnie ju zdrowiej byoby ykn wod z plakatwek.
Farbk ci kupiam. Moe si skusisz.
Zero reakcji. Iwona tylko w trzech sprawach wstawaa: kiedy chciaa do toalety, by
podczy telefon do adowarki i gdy syszaa ryk silnika motocykla.
Crciu, pogd si z tym, e on nie przyjedzie przekonywaa j Boena. Chyba e
dowie si, e co dziedziczy, ale nie sdz. Nie wiem, czy to nie bdzie dla niego
dyshonor. Mczyni to potwory.
Iwona ukrya twarz w doniach i chlipaa.
To nie tak, mamo odezwaa si pierwszy raz, odkd wysza z ukrycia. On mnie
kocha. Ja to wiem. Co mu si stao. Czuj to w kociach, dusza mnie boli.
Boena podesza i mocno przytulia crk.
Nie bd naiwna poprosia. Znajdziesz sobie kogo. Teraz bdziesz moga y, jak
chcesz. Sprzedasz im tartak, bdziesz bogata. A jak bdziesz miaa pienidze, mio sama
zapuka do drzwi. Kolejka absztyfikantw ju si ustawia. A kada mio jest pierwsza.
Iwona wyrwaa si z jej obj i wybiega na ulic. Nie zatrzymywaa si, a zabrako
jej si. Wtedy opara donie o uda, z trudem apaa oddech. Bieg skutecznie osuszy jej zy.
Zwolnia i w dalsz drog do domu matki Quaka ruszya szybkim marszem. Nigdy w yciu
nie pokonaa w tak krtkim tempie tak dugiego dystansu.
Kiedy zapukaa do lichej chaty w lesie, Dunia akurat odczyniaa alkoholika. Iwona
usiada wic na progu i wpatrywaa si w jej obrzdy. Znachorka natychmiast przerwaa
modlitw, ktr powtarzaa pod nosem w kko jak mantr, i podesza do niedoszej
synowej. Nasypaa jej na do maku, pomoga zwin palce, by nawet ziarenko si nie
wydostao. Na udzie umiecia zalaminowane zdjcie relikwii Boej Matieri, ktr
osobicie przywioza z Poczajowa.
Trzymaj i mdl si powiedziaa po biaorusku. Tak jak umiesz. Jak ci serce
dyktuje. Po polsku, rusku, angielsku. Byle szczerze.
Iwona wpatrywaa si w koci uoone na zdobnej serwecie i ze zdziwieniem
stwierdzia, e fotografia przyjemnie rozgrzewa jej ciao. Najpierw poczua ciepo tylko na
nodze tam gdzie lea tandetny obrazek, a potem, stopniowo, smutek i bl odpuszczay.
Ona sama staa si lekka, jakby odpywaa w pytki trans. Opara si o framug drzwi,
przymkna oczy i wsuchiwaa si w jednostajn muzyk modlitw Duni. Kiedy si
ockna, leaa pod pierzyn. Obok staa zimna herbata w metalowym koszyczku. Dunia
robia na szydeku beret. Kiedy zauwaya, e dziewczyna ma otwarte oczy, rzeka:
Spaa trzydzieci trzy godziny, crko. Niestety, nie mam telefonu, a twoja mama
pewnie si martwi. Zadzwo do niej.
Iwona wstaa. Czua si rzeka, jak nowa.
Zrobi mi pani tak jak temu panu?
A z czym masz kopot? Szeptunka dotkna jej brody, uniosa j nieznacznie. Iwona
ucieka wzrokiem. Ale tak naprawd. Co ci trapi? U mnie zwierzenia wpadaj do
studni. Inaczej, jeli bdziesz udawaa, Bg ci nie pomoe.
Iwona wtulia si w staruszk i zapakaa:
Jestem w ciy. A on znikn.
Dunia pogaskaa j po gowie i odwrcia si do kuchennego stou. Izba bya
niewielka. Z krzesa moga sign prawie wszdzie. Wyja z kredensu now paczk
cukru i na gazet zacza wysypywa mae kopczyki. Liczya po swojemu, a uznaa, e
wystarczy.
Kochasz tego chopca? Chcesz tego dziecka? upewnia si.
Iwona natychmiast pokiwaa gow. Otara zy.
Sorok toczek wyjania szeptunka. Nad kad modlisz si, odmawiasz Otcze nasz,
Wieruju czy Ie Hieruwimy. Po polsku, jeli po swojemu nie umiesz. Kiedy skoczysz,
oznaczasz w kopczyku palcem. Jak odmwisz wszystkie, zbierz ten cukier i posod nim
herbat.
Potem wydara inn kartk z gazety i nasypaa do niego maku.
To wsyp do wszystkich kieszeni, a jak bdziesz praa odzie, uzupeniaj na nowo. Jak
si skoczy, kup now porcj i powi go w cerkwi albo przyjd z nim do mnie. Ominie
ci strach. Zostanie tylko ten zdrowy, ktry czowieka mobilizuje i chroni przed
niebezpieczestwem. Nie bdzie paniki.
Daa jej te kromk suchego chleba i nalaa do butelki po coca-coli wody z wiadra.
Pomodlia si nad ni, przeegnaa.
Pij codziennie po yku, dwa. Nie wicej. Myl o swoim ukochanym. Chleb rozkrusz
i zjedz na sucho, jak prosfor, czyli wasz opatek. Nie upu nawet drobiny. Jeli zrobisz to
wszystko, Jurka do ciebie wrci.
Zawahaa si. Spojrzaa na wiszc pod haftowan makatk ikon i przeegnaa si.
Iwona odruchowo zrobia to samo.
Jeli jest yw poprawia si Dunia. Wrci do nas.
 Poprosi, wic to zrobiem. Bylimy w kocu przyjacimi.
Romanowska z niedowierzaniem wpatrywaa si w staruszka, ktry sta przy
metalowym stole w gumowym fartuchu, a w trakcie rozmowy nie przestawa kroi misa na
paski i mieli go w termomiksie. Przerywa opowie co jaki czas. Tylko po to, by
wczy urzdzenie i zemle kolejn porcj wieprzowiny. Przebadali kady centymetr
zakadw Nesteruka, ale nie znaleli nic podejrzanego. Na wszelki wypadek miso te
sprawdzili. Ze wzgldu na plotk o grasujcym w okolicy kanibalu to byo pierwsze, co
naleao zbada, by unikn niepotrzebnych wtpliwoci.
Zero ludziny otrzymaa odpowied z laboratorium. Tylko najwyszej jakoci
wieprzowina, woowina i troch jagniciny. Na wszystko s dokumenty.
Mikoaj oderwa si na chwil od pracy i podszed do ciany, do ktrej przybito
drewniane listwy z wieszakami. Jak na wystawie pryy si piy, tasaki, noe i zawodowe
szpikulce. Wyj niepozorne, drobno zbkowane ostrze. Zainstalowa je do elektrycznej
piy. Przypominaa Romanowskiej t, jakiej medycy sdowi uywaj do rozcinania czaszek
w trakcie sekcji zwok.
Hamet pidziesit cztery, model turbo jest najlepsza do cicia koci. Wystarczy j
dobrze konserwowa i dawa do ostrzenia raz w miesicu wyjani Mikoaj i doda,
widzc jej obrzydzenie: mier jest nieunikniona, a Bg nakaza czowiekowi spoywa
miso. Nie godzi si z niego rezygnowa. To ono najczciej suy jako ofiara. I tak byo
w tym przypadku.
Romanowska usyszaa, e kto wszed do pomieszczenia. Mody mczyzna skoni si
na jej widok, ale cho bya w penym umundurowaniu, nie dostrzega w nim nawet cienia
obawy. Poda Mikoajowi walizk, w ktrej musiay by narzdzia, bo kiedy staruszek j
odbiera, a zgi si od ciaru.
Moemy si rozliczy jutro? zapyta Mikoaj i wskaza Romanowsk. Mam gocia.
Oczywicie zgodzi si skwapliwie przybysz. Komendantka dostrzega, e na rku
ma lady po poparzeniu. Ale wolabym dosta zapat do rody. Wyjedam na urlop
i chc pojecha na zakupy.
To jeszcze dzi ureguluj zgodzi si Mikoaj. Prosz poczeka.
Wszed za lad i pochyli si do metalowej szafy pancernej. Otworzy. Wewntrz byy
szare teczki. Romanowska pomylaa, e rzenik ma wicej akt ni jej byy szef
w komisariacie. Wyj z szafy grub kopert, odliczy pienidze i przekaza plik banknotw
modemu. Kiedy inwalida wyszed, starzec wyjani Romanowskiej:
To uzdolniony chopak. Nie jest tokarzem, ale na moje zamwienie wykonuje wietne
ostrza. Nie bierze zbyt wiele, a robi taniej i solidniej ni sprzt z supermarketu.
Romanowska pomylaa, e jak to ma by tanio, to chyba mina si z powoaniem.
Trzeba byo zosta tokarzem, a nie wspina si po szczeblach kariery ledczej. Starosta,
kiedy jej wypaci honorarium, wrczy jej zaledwie jedn trzeci takiego pliku. Chyba e
rzenik paci tokarzowi w biaoruskich rublach.
Nie znam go mrukna na razie.
To jaka rodzina pani doktor Prus cign Nesteruk. Jest ju w klinice od kilku lat.
Jedzi tymi maszynami, konserwuje sprzt. Taka zota rczka do wszystkiego. Wiele razy
namawiaem go, eby otworzy wasny interes, ale chopak wci nie ma odwagi pj na
swoje. Dobry, skromny. I ma dryg do pracy z metalem. A jeszcze na komputerach si zna.
Jak mi pad system zarzdzania, postawi go na nowo. Ja si na tym nie rozumuj. Chyba
si z pani synem przyjani. Widziaem ich razem.
Romanowska wskazaa na cian z arsenaem.
I tym hametem odci pan gow Bondaruka, panie Mikoaju?
Ju przecie powiedziaem, pani Krysiu. Pokrci gow. Drugi raz si widzimy
i znw okolicznoci niezbyt przyjemne. Hametem, ale nie tym. Tamten si zuy. Oddaem
do ostrzenia.
Temu chopcu? Wskazaa drzwi.
Mikoaj si zawaha.
A moe gdzie ley na zakadzie. To pani potrzebne?
To narzdzie zbrodni westchna. Chopcy znajd przy przeszukaniu, jeli bdzie
w hali. A jeli jest gdzie indziej, to prosz powiedzie. Licz na szczero.
Mikoaj nie odpowiedzia. Koczy mielenie. Zostao mu tylko kilka kawakw. Wiadro
z misem byo ju pene.
Pan wie, e musi pan i z nami?
Tylko to skocz i ju idziemy zapewni. Nie po to si zgosiem, eby teraz miga
si od odpowiedzialnoci.
Jest pan pewien, e Piotr nie zostawi listu? dopytywaa si Krystyna. Lub czego,
co mogoby potwierdzi pana wersj? Nie ukrywam, e taka okoliczno dziaaaby jednak
na pana korzy.
Moe i zostawi, ale nie mam pojcia gdzie odpar rezolutnie staruszek. Grzeba
mu po mierci w dobytku nie bd. Jeli co byo, synowie pewnie maj. Albo gosposia.
My, wie pani, nie rozmawialimy przez lata.
Pokcilicie si?
O nie! zaprzeczy gwatownie. Nawet si spotykalimy. Dla obcych wszystko byo
jak si patrzy. Tylko tej nocy wezwa mnie do siebie. Chcia, ebym wzi jakie
dokumenty, ktre przechowywa przez lata. Nie wsiadem do przysanego samochodu.
Baem si, czym chce mnie obciy. Sam mam kup swoich spraw. Odchrzkn.
Potem, w samym rodku nocy, przyjecha i powiedzia, e chce si poegna.
 Poegna?
By z nim ojciec panny modej. Wygldali na zaprzyjanionych
Dawid? zdziwia si Krystyna. Ten pijak?
Teraz pijak, ale kiedy jego oficer. Smutny si zwa i to on go zwerbowa. Ubzdura
sobie, e wylecia z SB przez Piotra. A to nie bya prawda, bo ktliwy by i pi ju wtedy
za wiele. Narazi si zbyt wielu ludziom, chojraczy. Przez lata Smutny gnbi
i nachodzi Piotra. Tak naprawd nie umia si w tej nowej rzeczywistoci odnale.
Kapitalizmu nienawidzi. Chcia, eby znw byo jak dawniej.
Kiedy on by mody i mia niepodzieln wadz?
Dokadnie. Jak go wyrzucili, nie mg Piotrowi zaszkodzi. Bondaruk nie by
w ciemi bity. Mia na niego teczki. Na wszystkich mia. Na mnie, pana starost,
wszystkich z rady. Na pani te cign tym samym tonem Nesteruk. Ja tego nie
pochwalaem. Kiedy zgina arysa, wszystko mi opowiedzia. A starosta z poprzednim
komendantem to zatuszowali, bo bali si, e Piotr wycignie na nich dokumenty.
Ale co powiedzia? przerwaa mu Krystyna. Prosz o szczegy.
Smutny chodzi do agencji Nikolaia, wie panie nad jego dusz, bo dobrotliwy to
by Ukrainiec, cho alfons. Tam pozna Boen Bejnar, matk Iwony. ona wygnaa go
z domu, jak si dowiedziaa, e zdjli go ze suby i bdzie miaa w chacie darmozjada. To
przyjecha do Hajnwki, opowiada bajki o tym, e jest inynierem. To byo kamstwo,
cho studia na politechnice skoczy. Nigdy nie pracowa naprawd. Papiery przekada.
Ludzi obserwowa i przesuchiwa. No, y z tego, e donosi. Ale zadar wida z tym, co
nie trzeba, bo go usunli z Eku. Chcia si tu zaczepi w policji, ale bali si go, bo nie by
swj. Boena si w nim zakochaa, pozwolia pomieszkiwa, tolerowaa jego pijastwo,
bo raz na jaki czas kupowa jej kwiaty. I przylgn do niej, zrobi jej dziecko. Urodzia si
ta maa od ubrw. Ale Boena te z nim nie wytrzymaa. Moe wykrya, e chodzi do
innych kobiet. Zaszy si w jakiej norze. Starosta da mu komunak na Judziance, tam
koo dzisiejszego wizienia. Spikn si z Piresem i tak tankowali razem. Tyle e Dawid,
znaczy si Smutny, mia sabsz gow. Podupad w cigu kilku lat. Najbardziej to
lubowa si w takiej blondynce. Jowita na ni mwili. Znikna zaraz po zabjstwie
arysy. Piotr uwaa, e to robota Smutnego. On umia zaatwia takie sprawy. Wynaj
jakiego modego chopca z Warszawy i sytuacja si powtrzya.
Komendant zadba, by sprawy nie wykry?
Tu byo atwiej. Nesteruk pokrci gow. Nikt dziewczyny nie szuka, a ciao
samo nie wypyno.
A Mariola? Podobno te pracowaa u Bondaruka.
Tu nie pomog. Zamilk na chwil. Tym razem nie by ju tak spokojny. Oddycha
ciko. Wida, e sprawa zaginicia crki wci budzia w nim emocje. Kiedy
dowiedziaem si, e Piotr romansuje mi z Mariolk, wciekem si. Nie mogem tego
znie. A potem znikna. Jak tamte. Pani, to bya rozpacz. Przez grzechy przyjaciela straci
wasn crk. Po co ja go wtedy ratowaem? To przez to nie rozmawiamy.
Dlaczego pan tego nie powiedzia na przesuchaniu? Pamitam, bo to ja spisywaam
zeznania.
Nesteruk wzruszy ramionami.
A bo to ja wiem? Baem si odpar. Tutaj, wie pani, jeszcze w latach
pidziesitych regularnie dostawao si bcki za pochodzenie. Takie miejsce na ziemi.
Ten strach by waniejszy ni znalezienie crki?
Najpierw nie wierzyem, e ona nie yje. Prosiem, eby Piotr pomwi ze
Smutnym. Oferowaem pienidze, zarzekaem si, e bdziemy milczeli. Piotr obieca, e
pomoe. Ale lad po doczce z czasem coraz bardziej si zaciera.
Milczeli dug chwil. Mikoaj odszed od termomixa, umy rce w wiadrze i nastawi
czajnik na herbat. Potem wrci do stou, przy ktrym czekaa Romanowska, i usiad,
ciko sapic.
Dlatego rozumiaem Smutnego, ktry si wciek, jak si dowiedzia, e Bondaruk
bierze sobie teraz jego crk i na dodatek dogada si z jej matk na pienidze.
Rozumiaem i siedziaem cicho. Myl, e to on odbi Iwon w tym lesie. Ale pewnoci nie
mam.
Jak zgin Piotr?
Kiedy Smutny wszed w nocy do mojego domu, mylaem, e czeka mnie ten sam los
co prezesa. Dawid wyj pistolet i kaza si prowadzi do ubojni. Przygotowaem
paralizator, wczyem wiata. To naprawd szybka mier, humanitarna. A potem wrci
ze skrpowanym Piotrem. Pieka prosi, ebym ja to zrobi. Nie chcia gin z rk
Smutnego. Najpierw odmwiem. Nie byem w stanie tego zrobi. Staruszek pochyli
gow. Nie chciaem mie ludzkiego ycia na sumieniu. A ju jego szczeglnie.
Nie sprzeciwia si pan? Nie walczy?
Jestem Biaorusinem owiadczy. My cierpimy w cichoci. Patrzyem na to
i mylaem, e jak nic, bd nastpny podkreli. Wojn przeyem, ruskich, oddzia
Burego, polskie bandy. Dla mnie to si niczym nie rnio. Taka sama egzekucja jak
w czasie wojny i po niej. Dawid kaza wybra pi, wic wziem hameta. Potem zabra
gow Piotra i odjecha. A ja drugi raz ocalaem dziki Polakowi. Teraz ofiar wzi na
siebie Piotr. Pod Puchaami jego ojciec odwrci uwag onierzy Rajsa, kiedy wystruga
krzy na drzewie. Wykorzystaem nieuwag Burego i zbiegem. Dlatego bylimy
z Bondarukiem tak blisko i zawsze go broniem. Jego ojciec by zdrajc, ale mia serce.
Skaza na mier wiele osb, a mnie jednego ocali. Piotr nikogo nie skrzywdzi, poza
tymi, co si im naleao. Zapewniam, cho obaj byli czystej krwi Biaorusinami.
 Romanowska pokiwaa gow. Nie musiaa pyta, czy chodzio o Stepana i wierka.
Dawno to ju wiedzieli.
Co si stao z reszt ciaa Piotra?
Zakopaem je Pod Paczc Wierzb. Tam, pod tym krzyem, ktry przez lata
poprawiaem. To te ju pani chyba wie.
Sam?
Potwierdzi.
Dlaczego pan kamie?
Nikt wicej nie bra w tym udziau zapewni popiesznie.
Pan wie, e Smutny nie potwierdza pana wersji? Zaprzecza dosownie wszystkiemu.
Jestem w stanie to zrozumie. To jedyna linia obrony, jaka mu pozostaa.
Po co miaby zostawia wiadka? Dlaczego pana nie zaatakowa?
By pewien, e go nie wydam. Mia mnie za sojusznika. Milczaem, kiedy zaginli
Stepan, arysa, a nawet moja Mariola. To i teraz bd siedzia cicho. Tak myla. Na
pewno.
Gdzie s zwoki tych kobiet?
Gdzie w puszczy. Ja ich nie zakopywaem.
Ma pan pewno, e nie yj?
Jak to, e wszyscy kiedy zejdziemy z tego padou.
Bdzie pan musia powtrzy wszystko przed prokuratorem.
Romanowska odwrcia si, wezwaa funkcjonariusza. Mikoaj nie protestowa, kiedy
zakadali mu kajdanki i wyprowadzali z budynku.
Stjcie! Z pomieszczenia z napisem Wstp wzbroniony wysza niemoda ju
kobieta. Bya dobrze odywiona, ubrana w niemodn od lat dziewidziesitych sukienk
z baskink, ktra dodawaa jej lat. Ojciec kamie.
Krystyna daa znak funkcjonariuszom, by zaczekali.
Bierze win na siebie, eby mnie chroni.
Mariolciu! zaprotestowa Mikoaj. Id do swojego pokoju.
Mam dosy ycia jak szczur, tato odpara kobieta bardzo spokojnie. Nie mam ju
si duej si ukrywa. Nazywam si Mariola Nesteruk. Od dwa tysice czwartego roku
figuruj w bazie osb zaginionych. Skoro Piotr nie yje, nie bd si musiaa ba, e kto
mnie zobaczy, jak przemykam, by spotka si z synem. ycie na zapleczu rzeni jest gorsze
ni wizienie. Dziki tato, e prbowae.
Krystyna wyja niezbyt dobrej jakoci fotografi ze szkolnego tableau.
 Poznaje pani? To crka Stepana. Zagina, gdy miaa siedemnacie lat. Wie pani co
o tym?
Kobieta przyjrzaa si zdjciu, pokiwaa gow.
Teraz znacznie lepiej wyglda.
Krystyna wezwaa innego funkcjonariusza. Poda jej z plastikowej teczki zdjcie
wykonane metod progresji wiekowej, ktre przed godzin dostali z Centralnego
Laboratorium Kryminalistycznego Policji od Dariusza Zajdla. Osoba na fotografii
w adnym razie nie przypominaa Saszy Zauskiej. Jeli jednak uy odrobiny wyobrani,
mona byo dostrzec podobiestwo do Magdaleny Prus, wicedyrektor Ciszyni.
To ona?
Chyba ten ekspert nie wzi pod uwag, e w midzyczasie mog wynale eliksir
modoci rzucia kliwie Mariola i dodaa: Ale to, co ojciec mwi o Smutnym, jest
w stu procentach prawd. On jedzi okularnikiem. Niech pani sprawdzi, za co odebrali mu
prawo jazdy. I jaki samochd prowadzi.
DAWID
(2014)
Piotr zaparkowa w garau i wjecha wind do mieszkania. Za chwil zacznie wita,
stwierdzi, ale nie zapali wiata. Za szyb na swojej rwno przystrzyonej trawie
dostrzeg psa. By to stary amstaf, ktry jak szczeniak aportowa gumow pik. Dopiero po
chwili do szyby podszed Anatol Pires. Rozpaszczy twarz na oknie i zajrza do wntrza.
Piotr odruchowo odsun si do korytarza. Wtedy zagraa jego komrka. Nie odebra od
razu. Najpierw podszed do barku i nala sobie wdki.
Otwrz pado w suchawce. Id gocie.
Piotr wyj z kredensu siedem grubo rnitych szklanek. Postawi na tacy i wybra
butelk z alkoholem. Kiedy podszed do drzwi, poza Piresem i jego posiwiaym psem
dostrzeg tylko Dawida, ojca Iwony. Smutny rozcign usta w umiechu. Pierwszy
przekroczy prg.
A reszta? zapyta zdziwiony Piotr.
Zostao nas tylko dwch odpar Pires. Giewont uciek, reszta nie yje. Kola nie
przyjedzie, bo zdecydowalimy, e wemie to na siebie.
Piotr przekn lin.
Kogo wybrae na moje miejsce?
Nie tak szybko zamia si Pires. Namieszae, wic poniesiesz ofiar. Ale kilka
spraw trzeba wyjani. Naprawd nie chcesz wiedzie, jak narozrabiae?
Piotr ruszy do kuchni, poda szko.
Zamknijcie drzwi rzek.
Kiedy wrci, dostrzeg Magdalen Prus, Artura Mackiewicza i Leszka Krajnowa.
To przecie Polacy. Wskaza mczyzn.
Potem prg przestpi Mariusz Korcz.
Czas na zmiany, prezesie powiedzia mody socjolog. Umar krl, niech yje krl.
Przed szereg wystpia Aa. Odezwaa si poprawn polszczyzn:
I tak historia zatoczya koo. Pytae, kto zajmie twoje miejsce. Obja ramieniem
Magdalen Prus. Podaa Dawidowi rewolwer buldog, ktry wyjli z Piresem ze studni.
Wci jest sprawny, ale nie bdzie ju nam potrzebny. Rozbierz go i wrzu do rzeki
rozkazaa.
Lekarka si rozejrzaa.
Nie podoba mi si tutaj. Eleganccy ludzie maj gust. A jak ju bdziesz po tamtej
stronie, moesz ojcu przekaza, e go pomciam.
Anatol da psu znak. Amstaf rzuci si na Piotra, ale tylko po to, by go wystraszy
i odwrci uwag od prawdziwego niebezpieczestwa. Potem spraw przej Dawid.
W rku mia noyczki do cicia kurczaka. Tym razem profesjonalne, wieo naostrzone na
tokarce Jakuba. I by trzewy jak niemowl. Piotr nie wyda z siebie nawet gosu,
poniewa ostrze rozorao mu krta, a na wie koszul wytrysn wodospad krwi.
Nie ten pies jest grony, ktry szczeka zwrci si Pires do Magdaleny, upijajc yk
zimnej wdki. Ale ten, ktry warczy. I owiadczy wszystkim, wskazujc na Dawida:
A mj atakuje bez ostrzeenia. W milczeniu. I cisz zostawia.
Po czym nowa Rada Sprawiedliwych tego miasta rozesza si do swoich domw.
Dawid posprzta miejsce zbrodni i zaj si szukaniem dokumentw.
 Hajnwka, 2014

Sasza prbowaa si wyswobodzi, ale tamy trzymay ciasno. Mylaa szybko. Bya
sama. Miaa bro. Beretta wyranie uciskaa j w kieszeni. To dodao jej odwagi. Nagle
usyszaa czyje kroki. Kto si skrada. Po chwili usyszaa charakterystyczne klikanie,
ktre tworzyo znajom melodyjk. Kod wejciowy do wszystkich drzwi musia by
identyczny. Drzwi uchyliy si. Sta w nich ukasz. Wosy mia zmierzwione, ubranie
poszarpane. By miejscami poraniony i brudny. Bez sowa podszed do Saszy i zacz
przecina jej wizy. Kiedy jednym gwatownym ruchem oderwa tam z jej ust, poczua
paraliujcy bl. Natychmiast jednak nabraa haust powietrza.
Biegnij! krzykn ukasz i popchn j do wyjcia.
A on? Wskazaa Quaka.
Nie jestemy w stanie go uratowa. Zaraz si zorientuj, e uciekem. Nie mamy
czasu.
Sasza nie posuchaa. Podbiega do szafy i szarpna za drzwi. Nie chciay ustpi.
Zacza manipulowa przy przyciskach. Wciskaa kolejne, jak popado. Walia w pleksi
gipsem. Bez skutku. Wreszcie odwrcia si do ukasza.
Wpisz kod.
Zawaha si, ale zawrci i wykona polecenie. Rozleg si jednostajny pisk, wiateko
zgaso. Udao si jedynie odczy urzdzenie z sieci. Sasza rozpinaa paski na
przedramionach i stopach Quaka, ale jedn rk szo jej dwa razy wolniej. ukasz pomg
jej i wsplnie wycignli zakrwawionego chopaka z narzdzia tortur. Jcza, kiedy
zdejmowali go ze szpikulcw. Byy wbite w jego ciao do jednej trzeciej. Krew sikaa na
podog z odczonych rurek. Wreszcie Quaku osun si w ramiona ukasza.
Byli mniej wicej tego samego wzrostu i postury, ale Orzechowski zdawa si teraz
dwukrotnie ciszy, przelewa si przez rce. Polak zarzuci go sobie na plecy i ruszy do
korytarza. Przebieg kilka metrw, dotar do sali zabiegowej.
Nie dam rady. Opar si o cian. Ciko dysza. Musimy go zostawi.
Sasza zdrow rk podtrzymywaa chopaka z drugiej strony. Wiedziaa, e ukasz ma
racj.
On jeszcze yje wychrypiaa. Nie doczeka na pomoc. Bdziesz mg z tym y?
ukasz wykrzywi twarz w gecie rozpaczy.
Znajd nas jkn.
To id odpara rozzoszczona. I krzykna z furi: Wanie pozytywnie przeszede
test, czy jeste psychopat! Eksperyment z wagonem na torach. Jeli nie miaby wyjcia
i musiaby popchn tego drugiego gocia pod pocig, aby uratowa siebie, zrobiby to?
 ukasz podda si i posadzi Quaka pod cian.
Wol ju ten dowcip o kobiecie, ktra spotyka przystojniaka wycznie na pogrzebach.
A potem, by go znw zobaczy, morduje wasn siostr.
Rozemiaa si.
Fajnie burkn zniechcony, ale ypn na ni z sympati. Znacznie lepiej bdzie,
jak zginiemy wszyscy.
Daj mi pomyle uciszya go. Trzeba znale jaki wzek, nosze. Cokolwiek.
Musz jako transportowa te ciaa! Przecie ta wampirzyca nie nosi ich na swoich
chudych plecach.
ukasz zerwa si i biega teraz tam i z powrotem, szukajc czego, na czym mogliby
pooy rannego, ale wikszo sal bya zamknita. Wtedy zobaczy wind. Bya
zastawiona kartonami i zamknita na kdk, ale Sasza zaraz do niego doczya i wsplnie
zaczli j odgruzowywa.
To bez sensu przekonywa j ukasz. Nie masz klucza. A ten dwig nie dziaa.
Przecie mieszkaem tu kilka lat. Nikt nim nie jedzi.
Mimo to kobieta nie przestawaa.
Id po niego krzykna, z trudem apic oddech. I we przecierado z ktrego
z ek z zabiegowej. Owi go. Jeszcze wda si zakaenie.
ukasz si waha. Obejrza si. Quaku mia spierzchnite usta, przymknite oczy, co
bekota w malignie.
Daj mu wody! zawoaa Sasza, nie odwracajc si.
Kiedy ukasz wrci z przecieradem i wod w konewce, ktr po prostu pola
rannego, przejcie do windy byo ju odgruzowane, Sasza za staa na rozstawionych
nogach, z broni w rku i celowaa do kdki. Rozlegy si dwa strzay. Oba niecelne.
Dopiero za trzecim razem kdka rozpka si na kawaki. Oboje byli zszokowani hukiem,
jakiego narobia. Echo nioso odgos wystrzau po caej piwnicy. Cisza, jaka potem
zapada, zdawaa si trwa wieczno. Sasza szybciej odzyskaa zimn krew. Otworzya
krat, podesza do przerdzewiaego wcznika. ukasz w tym czasie przywlk
odzyskujcego ju przytomno Quaka. Wsplnie udao im si przesun dwigni do gry.
Winda ruszya.
Wiesz, e pewnie ju tam na nas czekaj? mrukn ukasz.
Pozabijam ich wszystkich sykna w odpowiedzi kobieta. Oczy miaa dzikie, ale
potem si umiechna. Kolejny raz mnie uratowae.
Pochylia gow.
To nie byem ja szepn.
Wiem, widziaam obraz. Sasza wyja z kieszeni list. Przeczytam pniej.
 Zapada cisza.
Przepraszam powiedziaa i zamilka.
On te zamar.
Bardzo chciaem ci zobaczy rzek w kocu. I j. Daa jej na imi Karolina?
Quaku jcza cicho. Pooya mu rk na czole. By rozpalony, wci nieprzytomny.
Pogadamy pniej ucia. Dasz rad?
Skin gow. Wpatrywa si w Sasz. Chcia jeszcze co powiedzie, o tak wiele
zapyta, ale nie mia odwagi. Chwil potem winda si zatrzymaa. Widzieli wyranie, e
korytarz jest pusty.
Za stowk jest boczne wyjcie. Byle nie byo zamknite na klucz. Jeste genialna!
rozpromieni si.
Wiem odpara i te si umiechna. Sama nie wierzya, e udao im si tak atwo.
Czyli recepcja jest po skosie?
Potwierdzi.
Ale trzeba wpisa kod.
Jaki?
Nie mam pojcia.
Jakim mnie otworzye?
Dwa pi zero sze jeden dziewi siedem siedem. To data mierci ojca Magdaleny.
Ale nie wiem, czy dziaa na wszystkie luzy.
Biegnij polecia mu i wyja berett. Bd ci osaniaa, a wyjdziesz bezpiecznie
z budynku.
Ruszy z trudem. Quaku by ju cakiem bezwadny. Sasza poczekaa, a zniknli
w drzwiach, i skierowaa si w przeciwn stron.
A ty? usyszaa za plecami.
ukasz si odwrci. Sta, z trudem walczc z drzwiami i ciaem nieprzytomnego
chopaka.
Musz odzyska swj telefon. Potrzebujemy wsparcia! krzykna. Zatrzymaj
pierwszego lepszego kierowc i jedcie do szpitala. Tam ci znajd.
Zdoaa bezpiecznie dobiec do drzwi magazynku, gdzie Jakub schowa jej rzeczy.
Odwrcia si i ze ciany z kluczami zdja ten odpowiadajcy numerowi na drzwiach.
Schowaa bro do kieszeni i wsuna klucz do zamka. Zdziwia si, bo drzwi nie byy
zamknite. Uchylia nieznacznie skrzydo, wewntrz panowaa ciemno. Gdy tylko
przekroczya prg pomieszczenia, kto zasoni jej twarz gaz nasczon substancj
przypominajc eter. Zdya tylko dostrzec, e napastnik nie mia sprawnych wszystkich
palcw, w drugiej doni trzyma dokumenty braci Zauskich, jej walizka za bya otwarta.
Po chwili osuna si na podog.
wiecio pikne soce, kiedy z autobusu na warszawskich numerach wysypaa si grupa
modych podrnikw. Chopcy mieli plecaki ze stelaami, trapery i zielone parki.
Dziewczta zwizay wosy w niedbae koki na czubku gowy. Poza jedn, t
w somkowym kapeluszu, ktra wyja z kieszeni yorka i pucia go luzem, bez smyczy.
Zaraz obsika pobliskie drzewo, a potem wybieg na ulic. Dziewczyna ruszya za nim,
woajc: Pereka!. Na szczcie ruch na ulicy by niewielki, tubylcy za pobaliwi.
Samochd, pod ktry omal nie wpada Pereka, zatrzyma si i kierowca pomacha
psiakowi, jakby go pozdrawia. Na straganie z pamitkami przy dworcu dziewczta zaraz
kupiy folklorystyczne chusty i owizay sobie nimi biodra. Chopcy w tym czasie zrobili
zaopatrzenie w monopolowym. Potem ruszyli wzdu gwnej ulicy miasteczka,
a przechodnie umiechali si do nich i schodzili im z drogi, kiedy modzi turyci szli
szpalerem w kierunku wylotu na Biaowie.
Jeste pewien, e zapiemy tu stopa? zaniepokoi si najstarszy z uczestnikw. Jako
jedyny mia zarost na twarzy.
P Francji tak zjedziem uspokoi go kolega. Dlaczego tutaj miaoby si nie
uda?
Kiedy mijali zbiegowisko koo lokalnego targowiska, kto krzykn:
Reza Lachw!
A potem kilkunastu modych odzianych w wojskowe ciuchy mczyzn rzucio si do
bitki przeciwko czterem cywilom. Zaraz rozdzielia ich policja i przedstawienie si
skoczyo. Wszystko dziao si na oczach kamer.
Pewnie krc jaki film skomentowaa jedna z turystek. Godna jestem, chodmy
do tej restauracji. Leny Dworek, brzmi wystarczajco lokalnie.
Tak te zrobili i kilka minut pniej siedzieli ju przy stole, czekajc na swoje
zamwienia. Restauracja bya prawie cakiem pusta. Tylko w rogu siedzia dziwny facet
z bojowym psem bez kagaca. By kompletnie pijany i mamrota co o sitwie zarzdzajcej
miastem. Dopki nie zacz pokrzykiwa, kelnerka nie reagowaa. Kiedy jednak
biaoruskie piosenki uniemoliwiay ju konwersacj innym gociom przy stolikach,
podesza do niego i ostrzega, e jeli si nie uciszy, bdzie zmuszona go wyrzuci.
Ten pan nam nie przeszkadza wtrcili si zaraz turyci. Nawet nam si podoba.
Rozochocony Anatol Pires natychmiast wsta i ruszy do ich stolika. Pies powoli
poczapa za nim. Przystawili mu krzeso. Kiedy kelnerka podaa jedzenie, zamwili
gociowi jeszcze jedno piwo. Pires pokrci gow, e tego sikacza nie pije, i zada
stolicznej. Ucztowali tak dobr godzin, a lokal zacz si zapenia. Wystrojeni gocie
wchodzili do pomieszczenia, kelnerka za wprowadzaa ich dalej.
Tam na dole jest raucik wyjani Pires pgosem. I kolejno na ucho dziewczynie
w kapeluszu przedstawia przybyych: burmistrza, pani komendant i pana mecenasa, popa,
starost, dyrektora liceum, waciciela lokalnej telewizji, urzdnikw miejskich. Nie
mino p godziny, a z zamknitej sali dobiegay ju odgosy biesiady.
A pan czym si zajmuje? zapytaa jedna z dziewczt.
Ja? Pires si umiechn. Jestem specjalist od mokrej roboty, cho wszyscy maj
mnie za szpiega.
Wszystkich to bardzo rozbawio. Pires natomiast zmarkotnia.
Wczoraj w puszczy odkopaem dwa ciaa, a zakopaem trzy. Ten nowy grb jest
znacznie lepszy. Starczy w nim miejsca dla jeszcze kilku osb, cho ju nie ma takiej
potrzeby, bo tylko ja zostaem doda, ale wzbudzi tylko jeszcze wiksz salw miechu.
Rozpromieni si, widzc, e nie uwierz, w cokolwiek im powie, wic zacz
opowiada, co dziao si tutaj od dwch tygodni. O czaszkach, porwaniu panny modej,
gowie psa i skandalu z malunkiem na wiey cinie. Suchali go, popijajc piwo, a humory
mieli coraz lepsze. Kiedy mwi o ludojadzie, ktry prawie odgryz jednej z Biaorusinek
poow ramienia, brodacz z Warszawy omal nie udawi si pierogiem.
Dobre bajki opowiadacie, dziadku.
Pewnie Pires pokiwa gow. yj w tej krainie bani ju smy krzyyk.
Wyj papierosa. Kilku modych te miao ochot zapali po obiedzie. Wyszli ze
staruszkiem na taras.
Czytae Amerykaskich bogw? zwrci si do najstarszego z grupy.
Dawno, niewiele pamitam.
Jest tam jedno mdre zdanie. Dla niego jednego warto lektur odwiey: Trzech
ludzi moe zachowa sekret, jeli dwch z nich nie yje podj wtek Pires. Tym razem
jednak nikt si nie zamia. Czuli, e stary tym razem mwi im prawd. Nas byo siedmiu,
jak siedmiu wspaniaych. Od wojny to my trzymalimy tutaj wadz. Ja, Mikoaj i Piotr
bylimy trzej ostatni ze starej gwardii. Od wczoraj jeden z nas na zawsze zostanie w tej
ziemi. Drugi wyjedzie na wieczne wczasy. A ja umiem trzyma jzyk za zbami. Reszta
abdykowaa i wadz przejli modzi. Taka jest kolej rzeczy.
Po czym wsta, przypi smycz do obroy starego psa i bez poegnania wyszed. Bardzo
si zdziwili, e nie przyszed na piechot. wiata postojowe w czarnym mercedesie
z podwjnymi lampami si zawieciy i starzec wsiad za kierownic. Pies umoci si
obok niego, na przednim siedzeniu pasaera. W drzwiach mona byo dostrzec trzy
zapakane antykorozyjnym preparatem dziury. Auto byo poobijane i zaniedbane. Okularnik
idealnie pasowa do swojego waciciela.
Ale dziwado skomentowaa jedna z dziewczt. Dobrze, e ju poszed.
A mnie si tutaj podoba. Spokj, cisza zaoponowaa inna. To by bardzo dobry
pomys, eby tu przyjecha. Ludzie si tu pewnie wszyscy znaj. Nie musz dzwoni do
siebie, eby wpa na kaw. Zawsze chciaam przenie si do maego miasta.
wiato latarni padao na pomaraczow maszyn do czyszczenia podg. Sasza widziaa
napis, ale nie bya w stanie go odczyta. Jej okulary zostay w torbie. Przeklinaa swoj
prno i astygmatyzm. Tym razem oprawca nie zdy jej zakneblowa. Pewnie poszed
naradzi si z siostr. Wiedzia, e Ciszynia jest pusta i nikt jej nie usyszy. Miaa nadziej,
e ukasz zdy wezwa pomoc, zanim j ukrzyuj w odmadzalni pani Prus.
Rozejrzaa si. Wzrok powoli przyzwyczaja si do ciemnoci. Na wieszakach wisia
rzd ubra roboczych. Z jednego z nich wystawaa butelka coli. Sasza powoli, by robi jak
najmniej haasu, zacza huta si na krzele, a udao jej si zsun z siedzenia. Sykna
z blu, kiedy w wyniku gwatownego szarpnicia krzeso przewrcio si, a plastikowy
zacisk wbi si w nadgarstek. Czua, e do zaczyna jej drtwie.
Pooya ostronie oparcie krzesa na podog i przytrzymujc je, by nie wydao odgosu
szurania, kiedy bdzie je za sob cigna, udao jej si doczoga do maszyny czyszczcej.
Naderwan listw dostrzega, jak tylko j tutaj zamkn. Metal byszcza odbitym
wiatem latarni. Nie miaa pewnoci, czy jest wystarczajco ostra, ale w pokoju nie
widziaa nic innego, co mogoby posuy jako n. Kiedy bya ju na wycignicie rki od
urzdzenia i odczytaa wreszcie mark sprztu: Hakomatic B 900, krzeso zwalio si
z hukiem. Wzdrygna si, ale nie usyszaa adnych krokw. Musiaa by na pitrze
cakiem sama. Od tej chwili przestaa przejmowa si haasem. Miaa niewiele czasu.
Dotd walia gipsem w metalow listw obudowy urzdzenia, a pk, odsaniajc
zaman rk. Prawie wcale nie czua blu. Bya tak wcieka i skoncentrowana na
odgosach uderze, ktre zdaway si nie zwielokrotnionym echem po caej klinice, e
udao jej si j zrzuci po zaledwie kilku ciosach. Z trudem pochwycia listw i w jej
najostrzejszym miejscu zacza pociera o plastikowy zacisk. Z nosa jej cieko, z trudem
oddychaa. Gaki oczne pieky, bl od ramienia promieniowa a po kostk lewej nogi, ale
instynkt przetrwania by silniejszy. Czua, e beretta przedara podszewk kieszeni, a teraz
przesuna si i wpada w nogawk dinsw. Uwieraa j w pachwinie brzegiem kolby.
Sasza staraa si nie myle o tym, e bro jest naadowana i odbezpieczona. Pocieraa
z caych si o plastik, a porania sobie palce. Na rkach miaa ju wasn krew i krew
Quaka. Wreszcie zacisk trzyma si ju tylko na kilkumilimetrowej nitce PVC. Ostatnie trzy
potarcia. Puci.
Uwolnia rk. Z ulg odsuna od siebie cikie krzeso. Na oparciu byo peno
brunatnych plam z odciskami jej palcw. Nie zwracaa ju na to uwagi. Podniosa zdrow
rk, pomachaa ni, a potem zacza ciga gips. Szarpaa si z nim, wreszcie
roztrzaskaa o podog, zadajc sobie dodatkowy bl, a zawya. Kiedy obie rce byy ju
wolne, zaja si oswobodzeniem ng. By poszo atwiej, cigna buty. Dzikowaa
Bogu, e woya sztyblety, ktre nie wymagay rozsznurowywania. Przez nogawk spodni
wypada jej pszczka. Sasza chwycia j, sprawdzia magazynek. Miaa jeszcze cztery
naboje. Jeden by zgity, wic od razu wyplua go na podog. Nie chciaa ryzykowa, e
beretta si zablokuje i da szans oprawcy. Jej zostay tylko trzy szanse. A trzy, poprawia
si w mylach. Zacisna pi na pistolecie, przymierzya si, ale zamana rka za bardzo
si trzsa. Bolaa, pucha. Wci jeszcze bya niedokrwiona. Sasza zrozumiaa, e oburcz
nie ma szans odda ani jednego celnego strzau. Odoya bro, przysuna krzeso, by
oprze si na okciu, ale wtedy bya zanadto widoczna. Poddaa si. W oczach miaa zy.
Po chwili znw sprbowaa. Zaciskaa i rozkadaa palce. Czekaa, a odzyska wadz
w jedynej rce. W kocu si podniosa. Na nogach z trudem bya w stanie usta. Usiada na
pododze, odpoczywaa. Zbieraa myli, jeszcze raz obrzucia spojrzeniem suteren.
Pomieszczenie miao nie wicej ni pitnacie metrw kwadratowych. Przyjrzaa si
oknom. Byy wskie, nieuchylne i zakratowane. Nawet zwierz nie daoby rady przecisn
si t drog. Wewntrz te nie byo gdzie si ukry. Z kadego miejsca bdzie widoczna,
gdyby morderca pojawi si nagle w drzwiach. Ale w klinice wci panowaa niepokojca
cisza. Miaa chwil na opracowanie strategii.
Midzy drzewami dostrzega ciemn sylwetk, a raczej nogawki dinsw i wojskowe
kamasze. Czowiek bieg od strony parku, wyranie starajc si pozosta niezauwaony.
Chwil pniej usyszaa melodi. Pocztek jej ulubionej piosenki Jism Tindersticks.
Zamara. To by jej wasny dzwonek telefonu. Sprawca musia zamkn jej torb
w pomieszczeniach obok lub w jednej z pracowniczych szafek, ktre widziaa w korytarzu.
Bya tak blisko, a nie moga si wydosta. Natychmiast wzia si w gar. Musi istnie
jaki sposb.
Potara oczy, zacisna donie. Rka uwolniona z gipsu okrutnie swdziaa. Sasza ulya
sobie, ranic si paznokciami, a potem doczogaa si do drzwi. Tak jak si spodziewaa,
byy zamknite na kart magnetyczn. Nie miay nawet klamki. Szarpaa si z nimi chwil.
Bezskutecznie. Wspia si do tablicy rozdzielczej. Wpisaa kod podany jej przez ukasza,
cho nie bya ju pewna, czy dobrze zapamitaa. Rozleg si dwik przypominajcy
bang. Sprbowaa ponownie. Bez skutku. Opada na kolana. Kod nie dziaa albo zosta
zmieniony. Nie wydostanie si std bez wywaenia futryny. Nie miaa ju tyle si ani
niczego, co mogoby posuy jako taran. Spojrzaa ponownie na pomaraczow maszyn
i sprbowaa j przesun. Okazao si to prostsze, ni podejrzewaa. Sprzt by na
kkach. Ustawia go przodem do drzwi i ukrya si za nim jak za barykad. Potem opara
si plecami o tyln ciank, podkulia nogi i kilkakrotnie trenowaa uniki i atak. Wychylaa
si, markujc strza, a potem wstawaa i liczya, ile sekund zajmie jej dotarcie do drzwi.
Po kilku razach bya ju zlana potem i ciko dyszaa. Postanowia jednak, e jeli sprawca
tu wejdzie, nie bdzie celowaa w koczyny. Zamierzaa ustrzeli go ju za pierwszym
strzaem. Miaa tylko trzy naboje, a ju wiedziaa, e oprawca nie da jej kolejnej szansy
i tym razem unieszkodliwi j bez skrupuw.
Dzwonek jej telefonu rozleg si ponownie. Tym razem pojedynczym pikniciem. Sasza
przekna lin, zamrugaa kilka razy. Kto zostawi jej wiadomo na skrzynce.
Przymkna oczy i czekaa, ale nic si nie dziao. Nie miaa pojcia, jak dugo tu bya ani
ile jeszcze zamierzaj j trzyma. Czua, jak stres powoli odpuszcza i morzy j senno.
Miaa ochot w ni uciec, by nie czu wreszcie tego micego, jednostajnego blu.
Zamana rka wisiaa bezwadnie, spucha jak balon. Tylko jej przeszkadzaa. Staraa si
o tym nie myle, ale nie bya w stanie skupi si na niczym innym. Poderwaa si
i pochwycia jeden z fartuchw wiszcych obok kombinezonw ekipy sprztajcej. Zrobia
sobie z niego prowizoryczny temblak. Zanim skoczya, usyszaa melodyjne klikanie.
Przypomniaa sobie. To bya ludowa piosenka o ruczaju, ktr w kko puszczali tutejsi.
Kto wpisywa kod do luzy.
Natychmiast wskoczya za maszyn. Przyja wywiczon pozycj w ostatnim
momencie, zanim drzwi si otworzyy. Kiedy tylko mczyzna wdar si do rodka, Sasza
wychylia si i oddaa strza. Nie trafia, mczyzna rzuci si w jej kierunku. W panice
strzelia drugi raz. Celowaa w gow oraz klatk piersiow. Bya szybka. Napastnik nie
zdy si odezwa. Zacharcza i upad, uderzajc gow o posadzk.
Nie zastanawiaa si nawet chwili. Poderwaa si i ruszya, utykajc, do wyjcia.
Mijajc ciao, cay czas trzymaa je na muszce. Mczyzna nie poruszy si, ju nie
atakowa. wiato w korytarzu olepio j, jakby kto sypn jej pod powieki piaskiem.
Sasza usyszaa chrypienie.
Odwrcia si. Na pododze, w kauy krwi, lea Robert Duchnowski.
Wiedziaem, e bez okularw nic nie widzisz prbowa artowa. Zabia mnie,
jak tego gocia na strzelnicy. Poniekd.
Sasza opada na kolana, potrzsna nim.
Bdzie dobrze, Duchu! Jedyn zdrow rk prbowaa nieudolnie tamowa krew,
ale to niewiele dawao. Przed oczami stana jej tarcza strzelnicza. Dwie puszczone kule.
W gow i pier napastnika. I zapomniana uska, gupi przesd, ktry wanie si wypeni.
Nie bya w stanie nic powiedzie. Rozpakaa si.
Nie wiczya. Duch wykrzywi usta w grymas, ktry w normalnych okolicznociach
byby zapewne umiechem. Kurwa, jak to boli.
Nie umieraj! Przytulia twarz do jego policzka. Nie rb mi tego.
Tylko tego ka mi szkoda, Saszka. e go nigdy nie byo wychrypia Duch i straci
przytomno.

KONIEC TOMU II
 Posowie
Akcj tej ksiki osadziam w mojej rodzinnej miejscowoci. Hajnwka to kieszonkowe
miasteczko na skraju Puszczy Biaowieskiej zielone, spokojne i bardzo klimatyczne.
Kiedy ujawniam miejsce akcji, wiele osb si krzywio: w takiej dziurze, dlaczego?
Poniewa historia tego miejsca jest niesamowita odpowiadaam i niniejszym
potwierdzam.
Histori tego miejsca mona miao porwnywa do dziejw pierwszych osad Dzikiego
Zachodu w Ameryce Pnocnej. Inna jest jedynie skala. Przed wiekami cigali tam ludzie
z caego wiata poszukujcy nowego yciorysu, szczcia i pienidzy. Zamiast zota bya
zwierzyna, ktr trzebiono bez opamitania, a potem drewno budulec swego czasu
cenniejszy ni byszczcy kruszec. Poniewa ley w bliskoci granicy, w okolicy jest wiele
miejsc, gdzie przelano krew niewinnych, ale o Hajnwce i jej przylegociach mwi si
dzi w mediach bardzo mao.
Jest w tej powieci ukryta take moja rodzinna historia. Od dziecka syszaam o babci,
ktra zgina w czasie wojny. Bya w sidmym miesicu ciy i, jak mi mwiono:
zestrzeli j niemiecki czog. To matka mojej matki. Miaa na imi Katarzyna. Nosz po niej
imi. Moja mama zostaa sierot w wieku szeciu lat. Kiedy teraz, na potrzeby powieci,
ktrej akcj umieciam w Hajnwce, moim rodzinnym miecie, dokumentowaam pewn
powojenn histori, w dokumentach IPN natrafiam na spraw tak zwanego pogromu wsi
prawosawnych dokonanego przez oddzia dowodzony przez jednego z onierzy
wykltych, Romualda Rajsa ps. Bury. Z rk onierzy niezomnych antykomunistycznego
podziemia w tamtym czasie zgina, doznaa ran i poparze przeszo setka osb. Wycznie
cywili, take kobiet i dzieci. Uprowadzono pidziesiciu furmanw, z ktrych trzydziestu,
tylko wyznania prawosawnego, zamordowano w regularnej egzekucji. Ich ciaa
odnaleziono dopiero w 1994 roku. Pomnik ku czci polegych postawiono dopiero w 1997,
po drugiej ekshumacji. Przez prawie p wieku spoeczno milczaa ze strachu, cho
wszyscy o zbiorowej mogile wiedzieli.
To nie by jedyny atak antykomunistycznego podziemia na niewinnych ludzi, ktrzy
zginli dlatego, e nie chcieli sugerowanej przez wadz ludow emigracji, a zbrojne
podziemie pragno Polski dla Polakw. Starsi ludzie zamieszkujcy te tereny mwi
o znacznie wikszej liczbie ofiar kilkuset. Z map w tamtym czasie znikno wiele
biaoruskich wsi. Wielu cia nigdy nie odnaleziono, ludzie za po prostu bali si mwi
o tej tragedii gono. Moja babcia bya jedn z ofiar pogromu. Jej oraz mojej mamie
dedykuj t ksik.
Kiedy czytaam dokumenty w IPN, czuam ciarki na plecach. Kade sowo zawarte
w aktach dotykao mnie osobicie. Czasem mwi, e to nie pisarz wymyla histori, lecz
historia wybiera jego, poniewa tylko ta osoba moe j opowiedzie, i tak wanie byo
w tym przypadku. W moim domu nigdy o sprawach narodowociowych si nie
rozmawiao. Nacjonalizm oraz radykalne pogldy polityczne byy moim rodzicom obce. To
ludzie wiatli, oczytani i wywaeni. Chcieli chroni swoje dzieci przed przeszoci za
pomoc zasony milczenia, gdy zdawao si im to bezpieczniejsze ni rozdzieranie ran
historii. Kiedy szam do biaoruskiego liceum, nie znaam nawet alfabetu, poniewa
w domu rozmawialimy po polsku, a potem awanturowaam si, kiedy w szkole wmawiano
mi, e jestem z pochodzenia Biaorusink. Byam wtedy zbyt moda na zrozumienie
problemu. Nie rozumiaam wagi ZIEMI ani tego, e psychologiczna pami naszych
przodkw, historia, z ktrej wyrolimy, ktra rzutuje na nasze dziedzictwo kulturowe,
spoeczne, a take nasze horyzonty mylowe, zawiera si w nas i jest niczym cie dla ciaa.
Nie da si od niej uciec, a wrcz powinno si j zna, by lepiej rozumie siebie i zapewni
spokj ducha swoim potomkom. By moe z powodu psychologicznego genogramu
przodkw, ktry niewtpliwie mam krwawy (kiedy zaczam zgbia swoje
psychologiczne korzenie, wyszo na jaw wicej wielkich dramatw, ktre byy udziaem
mojego rodu), pisz takie wanie ksiki. Ale to ju temat na oddzieln opowie, ktr
moe kiedy wam przedstawi.
W yach mieszkacw miasta Hajnwki pynie nie tylko krew polska, biaoruska,
ukraiska, litewska czy rosyjska, ale te francuska, niemiecka, ydowska i wielu innych
nacji. Kocio kulturowy ziemi hajnowskiej, w ktrym dominant pozostaje jednak obecnie
ludno biaoruska, daje efekt cakowitej egzotyki, w kadym tego sowa znaczeniu.
Zachcam do odwiedzenia tego miejsca i zgbiania tajemnic tutejszych.
Ale poniewa tu wanie dorastaam, chodziam do szkoy podstawowej i liceum, praca
nad t powieci bya dla mnie w dwjnasb trudna. Musiaam oderwa si od swoich
dziecicych wspomnie, ktre ze swej natury s wyidealizowane, infantylne i nie przystaj
do rzeczywistoci. To przeszkadza w budowaniu fabuy, ktra wymaga trzewego osdu,
a nie onanizmu literackiego czy lukru. Przyjedaam do Hajnwki subowo
nieskoczenie wiele razy, w rnych odstpach czasu, by wreszcie mc spojrze na to
miejsce jak na miejsce akcji, a nie bakauszczyzn (z biaoruskiego ojcowizna, miejsce
pochodzenia przodkw).
Temat pogromu oraz sprawy narodowociowe to kwestie draliwe w tak maym
miasteczku. Ju w trakcie pracy nad powieci miaam okazj dowiadczy jawnej
wrogoci i zakamywania historii lub manipulowania jej kartami. Podkrelam, e jest to
ksika fabularna, powie kryminalna, nie za dokument czy ksika historyczna.
Wszystkie przedstawione w niej zdarzenia, cho inspirowane prawdziwymi, s wytworem
mojej wyobrani. Prawdopodobnie od pocztku istnienia miasteczka czyli od 1951 roku,
od uzyskania przez Hajnwk praw miejskich nie pado tam tyle trupw, ile
w Okularniku. Wszystkich pastwa, ktrych interesuje sam pogrom, zachcam do
przeczytania dokumentw w IPN i porozmawiania z ludmi, ktrzy jeszcze pamitaj te
zdarzenia.
 Nie jest te prawd, e w Hajnwce mieszkaj sami li i podstpni ludzie, ktrzy
zaludniaj karty wszystkich powieci kryminalnych wiata. Nadal chc wierzy, e
prawosawni i katolicy yj tu w zgodzie i szacunku. Norm jest, e zakadaj rodziny
mieszane. Dziki temu wita i obrzdy trwaj tu dwa razy duej. Zreszt tygiel kulturowy,
religijny i koloryt lokalny tylko tam na wschodzie Polski jeszcze si osta, cho
globalizm i komercja triumfujco wkroczyy ju i na ten teren oraz wic triumfy. Moe
trudniej bdzie zapaci za usugi kart, ale panuje tam w dalszym cigu stara, dobra
zasada: Go w dom, Bg w dom.
Nigdzie na wiecie nie jadam lepszej babki ziemniaczanej, wdzonej soniny czy
bogato nadziewanych czosnkiem pielmieni. To doskonae miejsce na wypady weekendowe
i baza dla wycieczek do puszczy. Nigdzie nie ma tak wielu nadzwyczajnych ptakw,
zwierzt, ktre mona obserwowa wprost na wycignicie rki. Prawd jest, e nadal
wychodz tam na szos ubry, jelenie i osie, ale nie biae niedwiedzie! Istniej wci
babki szeptunki. Zabobony i przesdy s wci w obiegu, a ja sama w niektre wierz.
Nie wiem, kto trzyma w miecie wadz i czy Hajnwka jest czerwona. Nie mnie to
ocenia i nie jest to celem niniejszej ksiki. Polityka mnie brzydzi. Chyba e niszczy
ludzki spokj, wkraczajc w wiat emocji, ktry to wycznie interesuje mnie jako autork
powieci. Prawd jest, e plotka w tak maej miejscowoci ma wiksz si raenia ni
portale o celebrytach czy telewizje niadaniowe, bo media s tak odlege od tamtej
rzeczywistoci jak bajki o elaznym wilku. Znajdziecie tu take zapach podupadajcej
mieciny, ndz, slumsy, a take nowoczesnych partyzantw oraz radykalnych
nacjonalistw z obu stron barykady.
Przyroda rekompensuje jednak bardzo wiele mankamentw spoecznych. Nigdzie na
wiecie nie uwiadczysz takiej ciszy i nie zobaczysz tylu odcieni zieleni. Nigdzie ziemia
dosownie i w przenoni nie ma tak wielkiego znaczenia. Ale te nie ma dyskretniejszych
ludzi i co za tym idzie, tak wielu gboko schowanych tajemnic. S sprawy, o ktrych nie
dowiemy si nigdy. To jednake jest prawda, ktra przystaje do kadej maej spoecznoci.
Jestem dumna, e pochodz z Hajnwki. Jestem te pewna, e moje pochodzenie,
bogactwo kulturowe, ktre mam w genach, oraz odwaga, ktr nabywaam
w najwaniejszym dla czowieka czasie dojrzewania zaprocentoway tym, kim jestem
dzi oraz kim bd w przyszoci. W przeciwiestwie do rodzicw nie spuszczam przed
crk zasony milczenia i mwi jej otwarcie, kim jest i skd si wywodzi, co rwnie
Pastwu zalecam. Milczenie nie jest dobre. Kada prawda jest lepsza ni zudny spokj
ducha. Powinnimy wiedzie, skd si wywodzimy i gdzie ley ziemia naszych przodkw.
Dlatego te powicam t ksik rwnie moim krajanom byym, obecnym
i przyszym.
 Podzikowania
Oprowadzali, pomagali schowa fabularne ciaa ofiar oraz spojrze na rodzinne miasto
na nowo: Jauhien Jaczuk i Alicja Gryc, ktra dodatkowo pomoga zgbi rys historyczny
miasteczka, otwierajc przede mn podwoje archiwum miejskiej biblioteki. Tutaj wypada
podzikowa wszystkim paniom z biblioteki, a zwaszcza Ewie Litwiniec. Waciciel
kompleksu wypoczynkowego i restauracji Sioo Budy opowiedzia histori swojego ojca,
ktra ma zwizek z tak zwan spraw Burego. Potem zgbiaam j precyzyjniej w aktach
biaostockiego oddziau Instytutu Pamici Narodowej. Korzystaam te z ksiek,
archiww lokalnej prasy i starych albumw. Nie jestem w stanie wymieni wszystkich
tytuw.
Dzikuj rwnie Sebastianowi Kaczmarkowi z Komendy Gwnej Policji; Dariuszowi
Zajdlowi z Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji; prof. Rafaowi
Pankowskiemu z Collegium Civitas; Karolowi Supryczyskiemu, wadcy i stranikowi
prdu; socjologowi Tomaszowi Sulimie; radnemu Bogusawowi abdzkiemu; Barbarze
Poleszuk; Jackowi Prokopiukowi, dziennikarzowi Gosu Siemiatycz i innych pism
lokalnych; ukaszowi Stepaniukowi z Radia Racyja; Annie Bondaruk, autentycznej
szeptunce ze wsi Rutka; Irenie Kuptel i Adamowi Bondarukowi z Komendy Powiatowej
Policji w Hajnwce; Romanowi Sacharczukowi; Wodzimierzowi Poskrobko,
emerytowanemu dyrektorowi HPPD; Filipowi obodziskiemu, ktry limeryk o ludojadzie
z Hajnwki napisa dla mnie w drodze do Eku (dlatego te szwarccharakter Smutny
pochodzi z tego miasta) i zajo mu to zaledwie chwil; Leszkowi
Komiskiemu i Pawowi Leniewskiemu ze Szkoy Policji w Pile oraz Robertowi
Duchnowskiemu, modszemu inspektorowi w stanie spoczynku i emerytowanemu
ekspertowi kryminalistyki; prokuratorowi Pawowi Kaliszczakowi, czonkowi Rady
Fundacji Prokuratorw i Pracownikw Prokuratury im. Ireny Babiskiej, byemu
pracownikowi naukowemu w Katedrze Kryminalistyki UJ pod kierunkiem prof. Tadeusza
Hanauska; Jackowi Cichowskiemu, reyserowi, dokumentalicie, za puszczaskie
opowieci i wizyt na strzelnicy; Paulinie Wilk za inspirujce rozmowy na temat historii
Polski lat 19561989; wtek Rzenika Iwana Marczenki jest inspirowany tekstem
Arkadiusza Panasiuka opublikowanym w Reporterze.
Dzikuj Robertowi Gromkowi i Elektrykowi z Wbrzena; dyrektorowi i obsudze
hotelu ubrwka za luksusow gocin w trakcie dokumentacji do tej ksiki. Polecam
najserdeczniej jedzenie, ktre serwuje tamtejsza restauracja; Kindze Kosiek i Iwonie
Bejnar, ktre zgodziy si udostpni swoje nazwiska, cho w yciorysie adnej z postaci,
o ktrych przygodach czytacie w ksice, nie uwiadczysz ich losw. To samo tyczy si
pozostaych bohaterw, jeli okazaoby si, e nastpuje zbieno nazwisk
z rzeczywistymi. Wszystkie, podobnie jak historie ludzkie opisane w ksice, s fikcyjne
i nie maj zwizku z prawdziwymi. Wielki caus niech przyjmie Marcin Wroski, pisarz
i zagorzay psychofan Kresw, ktry ostatecznie przekona mnie, e winna jestem
mieszkacom Hajnwki powie.
Wielki ukon do ziemi niech przyjmie Pani Irma Iwaszko, ktra z icie stoickim
spokojem znosi mj antytalent matematyczny, niewybredne arty i przeklestwa niegodne
jej szlachetnych uszu, a na dodatek czyta analitycznie wszystkie moje powieci i zawsze
znajduje miejsca, ktre trzeba przepisa, poprawi. Taki redaktor to skarb. Dzikuj, Pani
Irmo, i licz, e bdzie to dugi i wieloletni zwizek.
Na szczeglne podzikowania zasuguj:
Magorzata Modzian, moja wieloletnia przyjacika i opoka, ktra jak zwykle, przy
kadej ksice pomagaa w logistycznych, technicznych i merytorycznych kwestiach.
A tym razem dostarczya rwnie wiedzy o sposobach uboju gospodarczego oraz
zwizanych z nim obrzdach
oraz
Mariusz Czubaj, ktry obserwowa moj nierwn walk o Okularnika od momentu,
gdy powie bya wycznie moj ide fixe. Pomaga, konsultowa rozliczne plany i dawa
na sobie weryfikowa pomysy oraz motywowa, bym miaa odwag oderwa si od
dziecinnych wspomnie i zbudowa opowie Hajnwki, jakby to nie byo moje rodzinne
miasto, bo pomniki ze spiu zbyt szybko si starzej. By te pierwszym czytelnikiem
i suy rad dowiadczonego kryminalisty. Nie gniewaj si, Mario, e wszystkich rad
nie uwzgldniam.
Mama za opowieci rodzinne i modlitw o skoczenie Okularnika, zanim ta ksika
cakiem mnie wykoczya.
Crka gdy znosi matk, ktra zajmuje si tak dziwn dziaalnoci.
Babcia Jasia Purzycka za nieocenion pomoc i smakoyki, ktrymi mnie dokarmiaa,
kiedy na ostatnim etapie zapisu ju traciam kontakt z rzeczywistoci i oko mi latao.
Brat za tropy z kocioowym dresem, Mdro psychopatw i kolekcj
szowinistycznych tekstw.
Mj wydawca w szczeglnoci panie Magorzata Czarzasty i Magorzata
Burakiewicz, gdy wspieray, cierpliwie czekay i wierzyy w t ksik, zanim jeszcze
powstaa.

Dzikuj

Katarzyna Bonda
[1] Centralniak Dworzec Centralny w Warszawie, nawizanie do sprawy siatki
pedofilw, nigdy niewyjanionej. W materiaach operacyjnych przewijay si
nazwiska znanych osb, take politycy, intelektualici, autorytety moralne.
[2] Ex nihilo nihil fit (ac.) Z niczego nic nie powstaje.
[3] My zostajemy, kto si zatraci
Niezrozumiae odpowiedzi, martwe licie
Wszystko to co byo i to co jeszcze bdzie
Dzisiaj nie istnieje ju dla mnie
Zostaj sam, zreszt jak zawsze
Na tym morzu sztorm nigdy nie cichnie
Trac kochanie, gubi nadziej
I wicej w kolorowe sny nie wierz.
[4] Na Grabarce w Spasa gra Grabarka to najwaniejsze miejsce kultu
prawosawnego w Polsce. 19 sierpnia, w wito Przemienienia Paskiego,
pielgrzymuj tam ptnicy z caego kraju.
[5] . Geniusz, Ptaki bez gniazd, Biaystok 2012, Biaoruskie Towarzystwo
Historyczne, s. 6.
[6] Nawizanie do arysy Geniusz (biaorus. Heniusz).