Professional Documents
Culture Documents
com
PHN 1
CC KIN THC CN LU
A B A B 0
1/nh ngha
A B A B 0
2/Tnh cht
+ A>B B A
+ A>B v B >C A C
+ A>B A+C >B + C
+ A>B v C > D A+C > B + D
+ A>B v C > 0 A.C > B.C
+ A>B v C < 0 A.C < B.C
+ 0 < A < B v 0 < C <D 0 < A.C < B.D
+ A > B > 0 A n > B n n
+ A > B A n > B n vi n l
+ A > B A n > B n vi n chn
+ m > n > 0 v A > 1 A m > A n
+ m > n > 0 v 0 <A < 1 A m < A n
1 1
+A < B v A.B > 0
A B
+ A 2 0 vi A ( du = xy ra khi A = 0 )
+ An 0 vi A ( du = xy ra khi A = 0 )
+ A 0 vi A (du = xy ra khi A = 0 )
+ - A < A= A
+ A B A B ( du = xy ra khi A.B > 0)
+ A B A B ( du = xy ra khi A.B < 0)
1
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
PHN II
CC PHNG PHP CHNG MINH BT NG THC
=
2 a2 b2
a 2 2ab b 2 1
1
= 2a 2 2b 2 a 2 b 2 2ab = a b 0
2
4 4 4 4
2
a b
2 2
ab
Vy . Du bng xy ra khi a=b
2 2
b)Ta xt hiu
2
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
2
a2 b2 c2 a b c 1
= a b b c c a 0 .Vy
2 2 2
3 3 9
2
a2 b2 c2 a b c
3 3
Du bng xy ra khi a = b =c
c)Tng qut
2
a12 a 22 .... a n2 a1 a 2 .... a n
n n
Tm li cc bc chng minh A B theo nh ngha
Bc 1: Ta xt hiu H = A - B
Bc 2:Bin i H=(C+D) 2 hoc H=(C+D) 2 +.+(E+F) 2
Bc 3:Kt lun A B
ng vi mi a, b, c.
a 2 2ab b 2 a 2 2a 1 b 2 2b 1 0
(a b) 2 (a 1) 2 (b 1) 2 0 Bt ng thc cui ng.
Vy a 2 b 2 1 ab a b . Du bng xy ra khi a=b=1
c) a 2 b 2 c 2 d 2 e 2 a b c d e 4 a 2 b 2 c 2 d 2 e 2 4a b c d e
a 2 4ab 4b 2 a 2 4ac 4c 2 a 2 4ad 4d 2 a 2 4ac 4c 2 0
a 2b 2 a 2c 2 a 2d 2 a 2c 2 0
Bt ng thc ng vy ta c iu phi chng minh
V d 2: Chng minh rng: a10 b10 a 2 b 2 a 8 b 8 a 4 b 4
Gii:
a
b10 a 2 b 2 a 8 b 8 a 4 b 4 a 12 a 10 b 2 a 2 b10 b12 a 12 a 8 b 4 a 4 b 8 b12
10
a 8 b 2 a 2 b 2 a 2 b 8 b 2 a 2 0 a2b2(a2-b2)(a6-b6) 0
a2b2(a2-b2)2(a4+ a2b2+b4) 0
Bt ng thccui ng vy ta c iu phi chng minh
x2 y2
V d 3: cho x.y =1 v x y Chng minh 2 2
x y
x2 y2
Gii: 2 2 v :x y nn x- y 0 x2+y2 2 2 ( x-y)
x y
x2+y2- 2 2 x+ 2 2 y 0 x2+y2+2- 2 2 x+ 2 2 y -2 0
x2+y2+( 2 )2- 2 2 x+ 2 2 y -2xy 0 v x.y=1 nn 2.x.y=2
(x-y- 2 )2 0 iu ny lun lun ng . Vy ta c iu phi chng minh
V d 4: Chng minh rng:
a/ P(x,y)= 9 x 2 y 2 y 2 6 xy 2 y 1 0 x, y R
4
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
b/ a 2 b 2 c 2 a b c (gi :bnh phng 2 v)
c/ Cho ba s thc khc khng x, y, z tha mn:
x. y.z 1
1 1 1
x yz
x y z
c) x y 2 4 xy
a b
d) 2
b a
V d 1 Cho a, b ,c l cc s khng m chng minh rng
(a+b)(b+c)(c+a) 8abc
Gii: Dng bt ng thc ph: x y 2 4 xy
5
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
Tac a b 2 4ab ; b c 2 4bc ; c a 2 4ac
a b 2 b c 2 c a 2 64a 2 b 2 c 2 8abc 2 (a+b)(b+c)(c+a) 8abc
Du = xy ra khi a = b = c
Phng php 4: Bt ng thc C sy
Kin thc:
a/ Vi hai s khng m : a, b 0 , ta c: a b 2 ab . Du = xy ra khi a=b
b/ Bt ng thc m rng cho n s khng m :
a1 a 2 ... a n n n a1 a 2 ..a n
n
a1 a 2 ... a n
a1 a 2 ..a n
n
Du = xy ra khi 1 2 ... a n
a a
Ch : ta dng bt ng thc Csi khi cho bin s khng m.
2x 4x 2x 3
V d 1 : Gii phng trnh : x x x x
4 1 2 1 2 4 2
a 2x
Gii : Nu t t =2x th pt tr thnh pt bc 6 theo t nn ta t , a, b 0
b 4 x
a b 1 3
Khi phng trnh c dng : b 1 a 1 a b 2
V tri ca phng trnh:
a b 1
1 1 1 3
b 1 a 1 a b
a b 1 a b 1 a b 1
3
b 1 a 1 a b
1 1 1
a b c 3
b 1 a 1 a b
b 1 a 1 a b 1
1
1
3
b 1 a 1 a b
1 3 3 3
3 a 1 b 1 a b . 3
2 3 a 1 b 1 a b 2
Vy phng trnh tng ng vi :
a 1 b 1 a b a b 1 2x 4x 1 x 0 .
x y z
V d 2 : Cho x, y , z > 0 v x + y + z = 1. Tm GTLN ca P = x 1
y 1 z 1
1 1 1
Gii : P = 3- ( x 1
y 1 z 1 ) = 3 Q. Theo BDT Csi , nu a, b, c > 0 th
6
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
a b c 3 3 abc
1 1 1 1
33
a b c abc
1 1 1
a b c 9
a b c
1 1 1 9
a b c abc
1 1 1 9 9 9 3
Suy ra Q = x 1 y 1 z 1 4 -Q 4 nn P = 3 Q 3- 4 = 4
3 1
Vy max P = 4 .khi x = y = z = 3 .
1 1 1 abc
V d 3: Cho a, b, c >0 . Chng minh rng: 2 2
a bc b ac c ab
2
2abc
Gii: p dng bt ng thc Csi ta c :
2 1 1 1 1
a 2 bc 2a bc
a bc a bc 2 ab ac
2
Tng t :
2 1 1 1 1
b ac b ac 2 bc ab
2
2 1 1 1 1
c ab c ab 2 ac bc
2
2 2 2 abc
2 2 2
a bc b ac c ab 2abc
Du = xy ra khi a = b = c.
a b c
V d 4 : CMR trong tam gic ABC : b c a c a b a b c 3 (*)
Gii : Theo bt ng thc Csi :
a b c abc
33 (1)
bca cab abc (b c a )(c a b)( a b c )
Cng theo bt ng thc Csi :
1
(b c a )(c a b) (b c a c a b) c (2)
2
Vit tip hai BDT tng t (2) ri nhn vi nhau s c
(b c a )(c a b)(a b c) abc
abc
1 (3)
(b c a )(c a b)(a b c)
T (1),(3) suy ra (*). Du = xy ra khi a = b = c hay ABC l u .
V d 5:
0abc a c 2 x y z 2
Cho . Chng minh rng: by cz
x y z
0 x, y , z
a b c 4ac
7
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
ac y
b a c yb ac a c y
b b
x y z
xa ac ( yb ac ) ( zc ac ) a c x a c y (a c) z
a b c
x y z
xa yb zc ac a c x y z
a b c
Theo bt ng thc Cauchy ta c:
2 xa yb zc ac x y z
a c x y z
a b c
x y z
4 xa yb zc ac a c x y z
2 2
a b c
xa yb zc ac
x y z
a c 2
x y z 2 (pcm)
a b c 4ac
a a a
Du = xy ra khi b b .... b
1 2 n
1 2 n
b1 b2 bn
Hay a a .... a (Quy c : nu mu = 0 th t = 0 )
1 2 n
Chng minh:
a a 2 a 2 ... a 2
1 2 n
t
b b1 b2 ... bn
2 2 2
1 2 1
1 1 2 2 ... n n ( 1 22 .... n2 ) ( 12 22 ... n2 ) 1
Suy ra: 2 2
a1b1 a 2 b2 ... a n bn a.b
Li c: a1b1 a 2 b2 ... a n bn a1b1 a 2 b2 ... a n bn
Suy ra: (a1b1 a 2 b2 ... a n bn ) 2 (a12 a 22 ... a n2 )(b12 b22 ... bn2 )
i i i 1,2,..., n a a a
Du= xy ra 1 2 .... n
1 1 .... n n cng du b1 b2 bn
V d 1 :
1
Chng minh rng: x R , ta c: sin 8 x cos 8 x
8
Gii: Ta c: sin 2 x cos 2 x 1, x R
Theo bt ng thc Bunhiacopski, ta c:
8
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
1 sin 2 x.1 cos 2 x.1 sin 4 x cos 4 x 12 12
1
sin 4 x cos 4 x
2
1
sin 4 x cos 4 x
4
2
S dng bt ng thc Bunhiacopski mt ln na:
sin 4 x.1 cos 4 x.1
1 2
4
sin 8 x cos 8 x 12 12
1
4
sin 4 x cos 4 x
1
8
V d 2: Cho tam gic ABC c cc gc A,B,C nhn. Tm GTLN ca:
P 1 tan A. tan B 1 tan B. tan C 1 tan C. tan A
Gii:
* Bt ng thc Bunhiacopski m rng
Cho m b s, mi b s gm n s khng m: ( a i , bi ,..., c i )(i 1,2,...., m)
Th th:
(a1 a 2 ...a m b1b2 ...bm ... c1c 2 ...c m ) 2 (a1m b1m ... c1m )(a 2m b2m ... c 2m )(a mm bmm ... c mm )
Du= xy ra b s (a,b,.,c) sao cho: vi mi i = 1,2,,m th ti sao
cho: a t i ai , b t i bi ,..., c t i ci , Hay a1 : b1 : ... : c1 a 2 : b2 : ... : c 2 a n : bn : ...c n
a12 a 22 ... a n2 3
V d 1: Cho
n Z,n 2
a1 a 2 a
Chng minh rng: .... n 2
2 3 n 1
Gii:
1 1 1
k N *
ta c: k2 1 1 1
k2 k k
4 2 2
1 1 1
k2 1 1
k k
2 2
1 1 1 1 1 1 1 1
1
2 2 ... 2 ...
2 3 n 3 5 5 7 n 1 n 1
2 2 2 2
2 2
1 1 2
3 1 3
2 n
2
Do theo bt ng thc Bunhiacopski:
a1 a 2 a 1 1 1 2
.... n a12 a 22 ... a n2 2 ... 2 3 2 (pcm)
2 3 n 1 2 2
3 n 3
V d 2: Cho 4 s a,b,c,d bt k chng minh rng:
( a c) 2 (b d ) 2 a 2 b 2 c 2 d 2
Gii: Dng bt ng thc Bunhiacopski: Tac ac+bd a 2 b 2 . c 2 d 2
9
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
m a c 2 b d 2 a 2 b 2 2 ac bd c 2 d 2 a 2 b 2 2 a 2 b 2 . c 2 d 2 c 2 d 2
(a c) 2 (b d ) 2 a 2 b 2 c 2 d 2
V d 3: Chng minh rng : a 2 b 2 c 2 ab bc ac
Gii: Dng bt ng thc Bunhiacopski
Cch 1: Xt cp s (1,1,1) v (a,b,c) ta c 12 12 12 (a 2 b 2 c 2 ) 1.a 1.b 1.c 2
3 a 2 b 2 c 2 a 2 b 2 c 2 2 ab bc ac
a 2 b 2 c 2 ab bc ac iu phi chng minh Du bng xy ra khi a=b=c
a1 a 2 .... a n
Du = xy ra khi v ch khi
b1 b2 .... bn
a1 a2 ..... an
b)Nu th
b1 b2 ..... bn
a1 a 2 ... a n b1 b2 .... bn a1b1 a 2 b2 .... a n bn
.
n n n
a1 a 2 .... a n
Du = xy ra khi v ch khi
b1 b2 .... bn
V d 1: Cho ABC c 3 gc nhn ni tip ng trn bn knh R = 1 v
sin A. sin 2a sin B. sin 2 B sin C. sin 2C 2 S
.
sin A sin B sin C 3
S l din tch tan gic. chng minh rng ABC l tam gic u.
Gii: Khng gim tnh tng qut ta gi s 0 A BC . Suy ra:
2
10
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
sin 2 A sin 2 B sin 2C 2 sin( A B ). cos( A B ) sin 2C
2 sin C cos( A B ) cos C 2 sin C cos( A B ) cos( A B )
2 sin C .2 sin A. sin B 4 sin A sin B sin C
( 2 R sin A)(2 R sin B ). sin C a.b. sin C 2 S ( 2)
Thay (2) vo (1) ta c
sin A. sin 2a sin B. sin 2 B sin C. sin 2C 2 S
.
sin A sin B sin C 3
Du = xy ra ABC u.
V d 2(HS t gii):
1 1 1
a/ Cho a,b,c>0 v a+b+c=1 CMR: 9
a b c
b/ Cho x,y,z>0 v x+y+z=1 CMR:x+2y+z 4(1 x)(1 y )(1 z )
c/ Cho a>0 , b>0, c>0
a b c 3
CMR:
bc ca ab 2
1
d)Cho x 0 ,y 0 tha mn 2 x y 1 ;CMR: x+y
5
a3 b3 c3 1
V d 3: Cho a>b>c>0 v a 2 b 2 c 2 1 . Chng minh rng
bc ac ab 2
Gii:
a2 b2 c2
Do a,b,c i xng ,gi s a b c a b c
b c a c a b
p dng BT Tr- b-sp ta c
a b c a2 b2 c2 a b c 1 3 1
a2. b2. c2. . = . =
bc ac ab 3 bc ac ab 3 2 2
a3 b3 c3 1 1
Vy Du bng xy ra khi a=b=c=
bc ac ab 2 3
V d 4: Cho a,b,c,d>0 v abcd =1 .Chng minh rng :
a b c d 2 a b c b c d d c a 10
2 2 2
Gii: Ta c a 2 b 2 2ab
c 2 d 2 2cd
1 1 1
Do abcd =1 nn cd = (dng x )
ab x 2
1
Ta c a 2 b 2 c 2 2(ab cd ) 2(ab ) 4 (1)
ab
Mt khc: a b c b c d d c a = (ab+cd)+(ac+bd)+(bc+ad)
1 1 1
= ab ac bc 2 2 2
ab ac bc
Vy a b c d a b c b c d d c a 10
2 2 2 2
1 3a
3b
3c
3
abc abc abc
p dng BT Bernouli:
5 b c 2a
5 5
3a b c 2a
bc
1
abc
1
abc
(2)
a
Chng minh tng t ta uc:
5 c a 2b
5
3b
a b c
1
abc
(3)
5 a b 2c
5
3c
1
abc
(4)
a b c
Cng (2) (3) (4) v theo v ta c
5 5 5
3a 3b 3c
3 (pcm)
a bc a bc a bc
Ch : ta c bi ton tng qut sau y:
Cho a1 , a 2 ,...a n 0; r 1. Chng minh rng
r
a1r a 2r .... a nr a1 a 2 .... a n
n
n
.
Du = a1 a 2 .... a n .(chng
minh tng t bi trn).
V d 3: Cho 0 x, y, z 1 . Chng minh rng
2 x
2 y 2 z 2 x 2 y 2 z
81
8
.
Gii
t a 2 x , b 2 y , c 2 z 1 a, b, c 2 .
12
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
1 a 2 a 1 a 2 0
2
a 2 3a 2 0 a 3 (1)
a
Chng minh tng t:
2
b 3 (2)
b
2
c 3 (3)
c
Cng (1) (2) (3) v theo v ta c
1 1 1 csi
1 1 1
9 a b c 2 2 a b c 2
a b c a b c
81 1 1 1
(a b c) (pcm)
8 a b c
Ch : Bi ton tng qut dng ny
Cho n s x1 , x 2 ,...., x n a, b , c 1
Ta lun c:
n c 2
c c cb
a
x1 x2 xn
x1
c .... c
x2 xn
c .... c
4c a b
a cd ac d 0
Tac
(a-c)(b-d) > cd
bcd bd c 0
ab-ad-bc+cd >cd ab> ad+bc (iu phi chng minh)
5 1 1 1 1
V d 2: Cho a,b,c>0 tha mn a b c . Chng minh
2 2 2
3 a b c abc
Gii: Ta c :( a+b- c) = a +b +c +2( ab ac bc) 0
2 2 2 2
1 2 2 2
ac+bc-ab ( a +b +c )
2
5 1 1 1 1
ac+bc-ab 1 Chia hai v cho abc > 0 ta c
6 a b c abc
V d 3: Cho 0 < a,b,c,d <1 Chng minh rng (1-a).(1-b) ( 1-c).(1-d) > 1-a-b-c-d
Gii: Ta c (1-a).(1-b) = 1-a-b+ab
Do a>0 , b>0 nn ab>0 (1-a).(1-b) > 1-a-b (1)
Do c <1 nn 1- c >0 ta c (1-a).(1-b) ( 1-c) > 1-a-b-c
(1-a).(1-b) ( 1-c).(1-d) > (1-a-b-c) (1-d) =1-a-b-c-d+ad+bd+cd
(1-a).(1-b) ( 1-c).(1-d) > 1-a-b-c-d (iu phi chng minh)
2003
b/ Cho a;b;c 0 tha mn :a+b+c=1
1 1 1
Chng minh rng: ( 1).( 1).( 1) 8
a b c
a a ad
< < (3)
abcd abc abcd
14
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
Tng t ta c
b b ba
(4)
abcd bcd abcd
c c bc
(5)
abcd cd a abcd
d d d c
(6)
abcd d ab abcd
cng v vi v ca (3); (4); (5); (6) ta c
a b c d
1 2 iu phi chng minh
abc bcd cd a d ab
a c a ab cd c
V d 2 :Cho: < v b,d > 0 .Chng minh rng < 2
b d b b d2 d
a c ab cd ab ab cd cd c
Gii: T < 2 2 2 2
b d b d b b d2 d2 d
a ab cd c
Vy < iu phi chng minh
b b2 d 2 d
a a a a
Khi P = a . a ..... a a
1 2 n 1
2 3 n 1 n 1
15
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
V d 1: Vi mi s t nhin n >1 chng minh rng
1 1 1 1 3
....
2 n 1 n 2 nn 4
1 1 1
Gii: Ta c vi k = 1,2,3,,n-1
n k n n 2n
1 1 1 1 1 n 1
Do : ... ...
n 1 n 2 2n 2n 2 n 2n 2
Gii: Ta c
1
k 2 k
2
2
k k 1
2 k 1 k
Khi cho k chy t 1 n n ta c
1 > 2 2 1
1
2
2 3 2
1
n
2 n 1 n
Cng tng v cc bt ng thc trn ta c 1
1
2
1
3
....
1
n
2 n 1 1
n
1
V d 3: Chng minh rng k k 1
2
2 n Z
1 1 1 1
Gii: Ta c k 2 k k 1 k 1 k
Cho k chy t 2 n n ta c
1 1
2
1
2 2
1 1 1
32 2 3
.................
1 1 1
n 2
n 1 n
1 1 1
2 2 .... 2 1
2 3 n
n
1
Vy k
k 1
2
2
abc a b c . b c a . c a b
V d2 (HS t gii)
1/ Cho a,b,c l chiu di ba cnh ca tam gic
Chng minh rng ab bc ca a 2 b 2 c 2 2(ab bc ca)
2/Cho a,b,c l chiu di ba cnh ca tam gic c chu vi bng 2
Chng minh rng a 2 b 2 c 2 2abc 2
V d 1:
Chng minh rng : c(a c) c(b c) ab , a b 0 v b c
Gii
Trong mt phng Oxy, chn u ( c, b c ) ; v ( a c , c )
Th u b , v a ; u.v c ( a c ) c (b c )
Hn na: u .v u . v . cos( u , v ) u .v c(a c) c (b c ) ab (PCM)
V d 2:
n n
i 1
xi2 y i2
2
Gii:
V hnh y
MN
MK
17 H
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
M
1
x
O x+y=1
x y z . 1 1 1 1 1 1
9 . M x+y+z < 1. Vy 9 (pcm)
x y z x y z
1
V d3: Cho x 0 , y 0 tha mn 2 x y 1 CMR x y
5
Gi : t x u , y v 2u-v =1 v S = x+y = u 2 v 2 v = 2u-1
18
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
thay vo tnh S min
Bi tp t gii
25a 16b c
1) Cho a > 0 , b > 0 , c > 0 CMR: 8
bc ca ab
19
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
a. f 0
x1 x2 0
S
2
x1 x 2
Phng trnh f(x) = 0 c 2 nghim x x f . f 0.
1 2
4 y2 4 y 1 5y2 6 y 3
y 1 1 0
2
Vy f x, y 0 vi mi x, y
V a = y 2 1 0 vy f x, y 0
2
(pcm)
1 1 1 1
V d1: Chng minh rng : 2
2 .... 2 2 n N ; n 1 (1)
1 2 n n
1 1
Gii: Vi n =2 ta c 1 2 (ng). Vy BT (1) ng vi n =2
4 2
Gi s BT (1) ng vi n =k ta phi chng minh BT (1) ng vi n = k+1
1 1 1 1 1
Tht vy khi n =k+1 th (1) 12 22 .... k 2 (k 1) 2 2 k 1
Theo gi thit quy np
20
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
1 1 1 1 1 1 1
2 .... 2 2 2
2
1 2 k (k 1) 2
k k 1 2
k 1
1 1 1 1 1
....
12
(k 1) 2
k 1 k 1 2
k
k 11 1
k (k 2) (k 1) 2 k2+2k<k2+2k+1 iu ny ng .Vy bt
(k 1) 2 k
ng thc (1)c chng minh
n
ab an bn
V d2: Cho n N v a+b> 0. Chng minh rng (1)
2 2
Gii: Ta thy BT (1) ng vi n=1
Gi s BT (1) ng vi n=k ta phi chng minh BT ng vi n=k+1
Tht vy vi n = k+1 ta c
k 1
ab a k 1 b k 1
(1)
2 2
k
ab ab a k 1 b k 1
. (2)
2 2 2
a k b k a b a k 1 ab k a k b b k 1 a k 1 b k 1
V tri (2) .
2 2 4 2
k 1 k 1 k 1 k 1
a b a ab a b b
k k
0 a k b k . a b 0 (3)
2 4
Ta chng minh (3)
(+) Gi s a b v gi thit cho a -b a b
a k b bk
k
a k
b k . a b 0
(+) Gi s a < b v theo gi thit - a<b a b k a k b k a k b k . a b 0
k
Vy BT (3)lun ng ta c (pcm)
V d 3: Cho a 1 ,1 n . Chng minh rng : (1 a) n 1 n.a
Gii
n=1: bt ng thc lun ng
n=k ( k ): gi s bt ng thc ng, tc l: (1 a ) k 1 k .a
n= k+1 . Ta cn chng minh: (1 a) k 1 1 (k 1).a
Ta c: (1 a) k 1 (1 a).(1 a) k (1 a).(1 k .a) 1 (k 1)a k .a 2 1 (k 1)a
Bt ng thc ng vi n= k+1
V y theo nguyn l quy np: (1 a) n 1 n.a , n
1
V d 4: Cho 1 n a1 , a 2 , , a n 0 tho mn a1 a 2 a n . Chng minh
2
1
rng: (1 a1 )(1 a 2 ) (1 a n )
2
1 1
Gii n=1: a1 1 a1 Bi ton ng
2 2
1
n=k ( k ): gi s bt ng thc ng, tc l: (1 a1 )(1 a 2 ) (1 a k )
2
21
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
1
n= k+1 . Ta cn chng minh: (1 a1 )(1 a 2 ) (1 a k 1 )
2
Ta c: (1 a1 )(1 a 2 ) (1 a k 1 ) (1 a 1 )(1 a 2 ) (1 a k 1 )[1 ( a k a k 1 ) a k a k 1 ]
1 1
(1 a1 )(1 a 2 ) (1 a k 1 )[1 ( a k a k 1 )] (V a1 a 2 a k 1 (a k a k 1 ) )
2 2
Bt ng thc ng vi n= k+1
1
Vy theo nguyn l quy np: (1 a1 )(1 a 2 ) (1 a n )
2
V d 5: Cho 1 n , ai , bi R, i 1,2,..., n . Chng minh rng:
(a1b1 a 2 b2 a n bn ) (a a a )(b b bn2 )
2 2
1
2
2
2
n 1
2 2
2
n n 4
Gii: n=2 n n (n 1) n 1
(n 1) 3
n1
22
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
n= k+1:Ta c : k k (k 1) k 1 (k 1) k 1 (k 1) k 1 (k 1) 2 k 2 (k 1) 2 [(k 1) 2 ] k 1 (k 1) 2
(k 2 2k ) k 1 (k 2 2k ) (v ( k 1) 2 k 2 2k 1 k 2 2k )
k k ( k 2) k (k 1) k 1 (k 2) k Bt ng thc ng vi n= k+1
Vy n n (n 1) n 1 , n , n 2
V d 8: Chng minh rng: sin nx n sin x , n , x R
Kin thc:
1) Gi s phi chng minh bt ng thc no ng , ta hy gi s bt ng
thc sai v kt hp vi cc gi thit suy ra iu v l , iu v l c th l iu tri
vi gi thit , c th l iu tri ngc nhau .T suy ra bt ng thc cn chng minh
l ng
2) Gi s ta phi chng minh lun p q
Mun chng minh p q (vi p : gi thit ng, q : kt lun ng) php chng
minh c thc hin nh sau:
Gi s khng c q ( hoc q sai) suy ra iu v l hoc p sai. Vy phi c q
(hay q ng)
Nh vy ph nh lun ta ghp tt c gi thit ca lun vi ph nh kt
lun ca n .
Ta thng dng 5 hnh thc chng minh phn chng sau :
A - Dng mnh phn o : P Q
B Ph nh ri suy tri gi thit
C Ph nh ri suy tri vi iu ng
D Ph nh ri suy ra 2 iu tri ngc nhau
E Ph nh ri suy ra kt lun :
24
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
1. Nu x R th t x = Rcos , 0, ; hoc x = Rsin , ,
2 2
R
2. Nu x R th t x = 0, c ,3
cos 2
x a R cos
3.Nu x a 2 y b 2 R 2 , ( 0) th t , ( 2 )
y b R sin
x aR cos
, ( 2 )
2 2
x y
4. Nu R2 a, b 0 th t
y bR sin
a b
V d 1: Cmr : a 1 b 2
b 1 a2
3 ab 1 b 1 a
2 2
2, a, b 1,1
Gii : a 1, b 1
a cos
t : , 0,
b cos
Khi :
a 1 b 2 b 1 a 2 3 ab 1 b 1 a
2 2
25
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
1 1
a b 1 b a 1 tg 2 tg 2
cos 2 cos 2
tg tg (tg . cos 2 tg . cos 2 )
cos 2 cos 2 cos 2 . cos 2
1 (sin 2 sin 2 ) sin( ) cos in( )
2 cos 2 . cos 2 cos 2 . cos 2
1
ab
cos . cos 2
2
a 2 (a 4b) 2
V d 3: Cho ab 0 .Chng minh rng : 2 2 2 2 22
2 2
a 4b
Gii :
a 2 (a 4b) 2 tg 2 (tg 2) 2
a 2 4b 2 1 tg 2
4(tg 1). cos 2
t: a 2btg , 2 , 22 2 sin 2 2(1 cos 2 )
2(sin 2 cos 2 ) 2
2 2 sin( 2
2
) 2 2 2 2,2 2 2
Phng php 18: S dng khai trin nh thc Newton.
Kin thc:
Cng thc nh thc Newton
n
a b n C nk a n k b k , n N * , a, b R .
k 0
n!
Trong h s C n
k
(0 k n ) .
( n k )! k!
Mt s tnh cht t bit ca khai trin nh thc Newton:
+ Trong khai trin (a + b)n c n + 1 s hng.
+ S m ca a gim dn t n n 0, trong khi s m ca b tng t 0 n n.
Trong mi s hng ca khai trtin nh thc Newton c tng s m ca a v b bng n.
+Cc h s cch u hai u th bng nhau
C nk C nn k .
+ S hng th k + 1 l C nk a n k .b k (0 k n )
V d 1:
Chng minh rng 1 a n 1 na, a 0, n N * (bt ng thc bernoulli)
Gii
n
Ta c: 1 a C n a
n k k
C n0 C n1 a 1 na (pcm)
k 0
V d 2:
Chng minh rng:
n
an bn a b
a) , a, b 0, n N *
2 2
n
an bn cn a b c
b) , a, b, c 0, n N *
3 3
Gii
Theo cng thc khai trin nh thc Newton ta c:
26
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
a b n C n0 a n C n1 a n 1b .... C nn 1 a.b n 1 C nn b n
a b n C n0 b n C n1 b n 1a .... C nn 1b.a n 1 C nn a n
2 a b C n0 ( a n b n ) C n1 (a n 1b b n 1 a ) .... C nn 1 (a.b n 1 b.a n 1 ) C nn (b n a n )
n
a, b 0, i 1,2,..., n 1 :
a n i
b n i a i b i 0 a n b n a n i b i a i b n i
2 a b C ( a n b n ) C n1 (a n b n ) .... C nn 1 (a n b n ) C nn (b n a n )
n 0
n
( a n b n )(C n0 C n1 .... C nn 1 C nn ) 2 n ( a n b n )
n
ab an bn
2 n
abc
b) t d 0
3
Theo cu (a) ta c:
n n
ab cd
2 2
a b c d
n n n n
2 2
4 4
n n
ab cd
2 2 abcd n
(
) dn
2 4
a n b n c n d n 4d n a n b n c n 3d n
n
an bn cn abc
dn
3 3
Phng php 19: S dng tch phn
Hm s: f , g : a, b R lin tc, lc :
b
* Nu f ( x ) 0, x a, b th f ( x)dx 0
a
b b
* Nu f ( x ) g ( x ), x a, b th f ( x ) dx g ( x)dx
a a
b b
* Nu f ( x ) g ( x ), x a, b v x 0 a, b : f ( x0 ) g ( x 0 ) th f ( x ) dx g ( x)dx .
a a
b b
* f ( x ) dx f ( x ) dx .
a a
b
1
m f ( x ) M , x a, b
b a a
* Nu th m f ( x) dx M (m, M l hng s)
V d 1: Cho A, B, C l ba gc ca tam gic.
A B C
Chng minh rng: tg tg tg 3
2 2 2
Gii:
x
t f ( x) tg , x (0, )
2
1 x
f ' ( x ) (1 tg 2 )
2 2
1 x x
f '' ( x) tg (1 tg 2 ) 0, x (0, )
2 2 2
p dng bt ng thc Jensen cho:
27
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
f ( A) f ( B) f (C ) A B C
f
3 3
A B C A BC
tg tg tg 3tg
2 2 2 6
A B C
tg tg tg 3tg
2 2 2 6
A B C
tg tg tg 3
2 2 2
V d 2: Chng minh:
2
dx
10 0 5 2 cos x 6
2
Gii
Trn on 0, 2 ta c:
0 cos 2 x 1
0 2 cos 2 x 2
2 2 cos 2 x 0
3 5 2 cos 2 x 5
1 1 1
5 5 2 cos x 3
2
1
2
dx 1
0 0
5 2 0 5 2 cos 2
x 3 2
2
dx
pcm
10 0 5 2 cos x 6
2
28
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
PHN III : CC BI TP NNG CAO
*Dng nh ngha
a2
1) Cho abc = 1 v a 3 36 . . Chng minh rng b2+c2> ab+bc+ac
3
a2 a2 a2
Gii: Ta xt hiu: b2+c2- ab- bc ac = b2+c2- ab- bc ac
3 4 12
a2 a2 a a 3 36abc
= ( b2+c2- ab ac+ 2bc) + 3bc =( -b- c)2 +
4 12 2 12a
a a 36abc
3
=( -b- c)2 + >0 (v abc=1 v a3 > 36 nn a >0 )
2 12a
2
a
Vy : b2+c2> ab+bc+ac iu phi chng minh
3
2) Chng minh rng
a) x 4 y 4 z 2 1 2 x.( xy 2 x z 1)
b) vi mi s thc a , b, c ta c
a 2 5b 2 4ab 2a 6b 3 0
c) a 2 2b 2 2ab 2a 4b 2 0
Gii:
a) Xt hiu: x 4 y 4 z 2 1 2 x 2 y 2 2 x 2 2 xz 2 x = x 2 y 2 x z 2 x 1 2 = H
2
x y 2
x 2 y 2 x y 2 xy x y 2
2 2
Gii: Ta c (v xy = 1)
x 2
y2 x y
2 4
4. x y 4
2
xy x 2 xy y 2 x ( y x) y( x y)
0 0
1 x .1 xy 1 y .1 xy
2 2
1 x .1 xy 1 y 2 .1 xy
2
29
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
y x 2 xy 1 0
1 x 2 .1 y 2 .1 xy BT cui ny ng do xy > 1 .Vy ta c pcm
* Dng bt ng thc ph
1
1) Cho a , b, c l cc s thc v a + b +c =1 Chng minh rng a 2 b 2 c 2
3
Gii: p dng BT BunhiaCpski cho 3 s (1,1,1) v (a,b,c)
Ta c 1.a 1.b 1.c 2 1 1 1. a 2 b 2 c 2 a b c 2 3. a 2 b 2 c 2
1
a2 b2 c2 (v a+b+c =1 ) (pcm)
3
1 1 1
2) Cho a,b,c l cc s dng . Chng minh rng a b c . 9 (1)
a b c
a a b b c c a b a c b c
Gii: (1) 1 1 1 9 3 9
b c a c a a b a c a c b
x y
p dng BT ph y x 2 Vi x,y > 0. Ta c BT cui cng lun ng
1 1 1
Vy a b c . 9 (pcm)
a b c
2) So snh 31 11 v 17 14
Gii: Ta thy 3111 < 3211 25 255 256
11
1 1 1 1 1 1
b) Ta c: 1 1.2 1.2.3 ... 1.2.3.....n 1 1.2 1.2.3 ..... n 1 .n
1 1 1 1 1 1
< 1 1 .... 2 2 (pcm)
2 2 3 n 1 n n
31
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
PHN IV : NG DNG CA BT NG THC
1/ Dng bt ng thc tm cc tr
Kin thc:
- Nu f(x) A th f(x) c gi tr nh nht l A
- Nu f(x) B th f(x) c gi tr ln nht l B
V d 1 :Tm gi tr nh nht ca :T = |x-1| + |x-2| +|x-3| + |x-4|
Gii: Ta c |x-1| + |x-4| = |x-1| + |4-x| |x-1+4-x| = 3 (1)
V x 2 x 3 x 2 3 x x 2 3 x 1 (2)
Vy T = |x-1| + |x-2| +|x-3| + |x-4| 1+3 = 4
Ta c t (1) Du bng xy ra khi 1 x 4
(2) Du bng xy ra khi 2 x 3
Vy T c gi tr nh nht l 4 khi 2 x 3
V d 2 :
Tm gi tr ln nht ca S = xyz.(x+y).(y+z).(z+x) vi x,y,z > 0 v x+y+z =1
Gii: V x,y,z > 0 ,p dng BT Csi ta c
1 1
x+ y + z 3 3 xyz 3 xyz xyz
3 27
p dng bt ng thc Csi cho x+y ; y+z ; x+z ta c
x y . y z . z x 3 3 x y . y z . x z 2 3 3 x y . y z . z x
1
Du bng xy ra khi x=y=z=
3
8 1 8 8 1
Vy S . . Vy S c gi tr ln nht l khi x=y=z=
27 27 729 729 3
V d 3: Cho xy+yz+zx = 1. Tm gi tr nh nht ca x y z
4 4 4
Vy 4. 3x 2 6 x 19 5 x 2 10 x 14 2 3 5
Du ( = ) xy ra khi x+1 = 0 x = -1
Vy 4 3x 2 6 x 19 5 x 2 10 x 14 4 2 x x 2 khi x = -1
Vy phng trnh c nghim duy nht x = -1
V d 2: Gii phng trnh x 2 x 2 4 y 2 4 y 3
Gii : p dng BT BunhiaCpski ta c :
x 2 x 2 12 12 . x 2 2 x 2 2. 2 2 Du (=) xy ra khi x = 1
1
Mt khc 4 y 2 4 y 3 2 y 1 2 2 Du (=) xy ra khi y = -
2
2
1
Vy x 2 x 2 4 y 2 4 y 3 2 khi x =1 v y =-
2
x 1
Vy nghim ca phng trnh l 1
y 2
x y z 1
V d 3:Gii h phng trnh sau: 4 4 4
x y z xyz
Gii: p dng BT Csi ta c
x4 y 4 y 4 z 4 z 4 x4
x4 y4 z4
2 2 2
x y y z z x
2 2 2 2 2 2
x2 y 2 y 2 z 2 z 2 y 2 z 2 z 2 x2 z 2 y 2 x2
2 2 2
y xz z xy x yz
2 2 2
xyz.( x y z )
1
V x+y+z = 1) Nn x 4 y 4 z 4 xyz Du (=) xy ra khi x = y = z =
3
x y z 1 1
Vy c nghim x = y = z =
x y z xyz
4 4 4
3
xy 4 8 y 2 (1)
V d 4: Gii h phng trnh sau
xy 2 x
2
(2)
33
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
T phng trnh (1) 8 y 2 0 hay y 8
T phng trnh (2) x2 2 x . y 2 2 x
x 2 2 2 x 22 0
( x 2) 2 0
x 2
x 2
Nu x = 2 th y = 2 2
Nu x = - 2 th y = -2 2
x 2 x 2 2
Vy h phng trnh c nghim v
y 2 y 2 2
2 2
2 2
y y
1 z 1 0
2
x 3
2 2
y
x 2 0
x 1
y
1 0 y 2
2 z 1
z 1 0
x 1
Cc s x,y,z phi tm l y 2
z 1
1 1 1
V d 2: Tm nghim nguyn dng ca phng trnh x y z 2
Gii: Khng mt tnh tng qut ta gi s x y z
34
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
1 1 1 3
Ta c 2 x y z z 2 z 3
1 1
M z nguyn dng vy z = 1. Thay z = 1 vo phng trnh ta c x y 1
1 1 1
Theo gi s x y nn 1 = x y y y 2 m y nguyn dng
Nn y = 1 hoc y = 2
Vi y = 1 khng thch hp
Vi y = 2 ta c x = 2
Vy (2 ,2,1) l mt nghim ca phng trnh
Hon v cc s trn ta c cc nghim ca phng trnh l (2,2,1);(2,1,2); (1,2,2)
V d 3:Tm cc cp s nguyn tho mn phng trnh x x y (*)
Gii:
(*) Vi x < 0 , y < 0 th phng trnh khng c ngha
(*) Vi x > 0 , y > 0
Ta c x x y x x y 2
x y2 x 0
t x k (k nguyn dng v x nguyn dng )
Ta c k .(k 1) y 2
Nhng k 2 k k 1 k 1 k y k 1
2
35
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
a2 b2
HD : p dng bt ng thc Csi cho , v xt trng hp du = xy
b 1 a 1
ra .
3 8 x 2 12 x 4
Bi 9 : Tm GTLN v GTNN ca y = (1 2 x 2 ) 2
1
HD: t x= tg , ,
2 2 2
15 25
Bi 10: Cho 36x 2 16 y 2 9. Cmr : y 2x 5
4 4
1
x 2 cos
HD: t : 3
y sin
4
x
Bi 11: Cmr : (1 2 1 x 2 ), x 1,1
1 1 x2
2
HD : t x = sin 2 , 4 , 4
Bi 12: Cho a, b 0, c 1 . Chng minh rng: a 2 b 2 c 2 1 a 2 b b 2 c c 2 a
Bi 13: Cho ABC c a, b, c l di cc cnh. Chng minh rng:
a b( a b) b 2 c (b c) c 2 a(c a ) 0
2
n
an bn a b
Bi 14: Cho n ,1 n, a, b 0 . Chng minh rng
2 2
n
n , 2 n . 1
Bi 15: Chng minh rng: 2 1 3
n
1 tg 3 x
Bi 16: C tn ti x R sao cho: 3?
3 tgx
Bi 17: Cho ABC c din tch bng 4 (n v din tch). Trn cc cnh BC, CA,
AB ly ln lc cc im A, B, C. Chng minh rng: Trong tt c cc tam gic ABC,
ABC, ABC c t nht 1 din tch nh hn hay bng 1(n v din tch)
36
Su tm v tuyn chn
19 Phng php chng minh Bt ng thc_ Nguyn c Hn www.VNMATH.com
37
Su tm v tuyn chn