CSI 016 Koliina proizvedenoga komunalnoga otpada

Kljuna poruka
/ Koliina proizvedenog komunalnog otpada po stanovniku u Republici Hrvatskoj
je u porastu, a oekuje se daljnji znaajniji porast s obzirom na gospodarski
razvoj, naroito u turizmu, te uslijed poveanja potronje. Udio stanovnitva
obuhvaen organiziranim skupljanjem otpada u znaajnom je porastu. Meutim,
odlaganje komunalnog otpada na odlagalita jo uvijek je glavna opcija pri
zbrinjavanju komunalnog otpada.

Graf 1. Koliina prizvedenog komunalnog otpada, 1995, 2000, 2004.

1.600.000
Koliina proizvedenog KO (t)

1.400.000 1.310.643
1.172.534
1.200.000
978.542
1.000.000
800.000
600.000
400.000
200.000
0
1995 2000 2004

Izvor: IPZ Uniprojekt MCF d.o.o.

Graf 2. Skupljeni i odloeni komunalni otpad, po stanovniku, 1990. 2004.

300

250

200
kg/st/god

150

100

50

0
1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Izvor: IPZ Uniprojekt MCF d.o.o.

1
Rezultati i ocjena stanja

Vanost indikatora za praenje promjena u okoliu.

Komunalni otpad predstavlja znaajan problem u Republici Hrvatskoj budui da se
gospodarenje komunalnim otpadom jo uvijek najveim djelom svodi na odlaganje
otpada na brojnim odlagalitima, od kojih mnoga ne zadovoljavaju propisane
standarde. Komunalni otpad odgovornost je velikog broja opina/gradova, od kojih je
najvei dio premalen i financijski preslab da bi implementirao dogovarajui sustav
gospodarenja otpadom, te nedovoljno simuliran na suradnju i koordinaciju na razini
jedinica lokalne i podrune samouprave.
Koliine proizvedenog komunalnog otpada potrebno je to tonije odrediti kako bi se
izbjegle potekoe pri planiranju sustava gospodaranja otpadom na svim razinama.

Zakonodavni okvir
Nacionalnom strategijom zatite okolia i Nacionalnim planom djelovanja za okoli
utvrene su ope mjere u podruju gospodarenja komunalnim otpadom koje su
usmjerene k smanjenju nastajanja komunalnog otpada i uspostavi odgovarajueg
sustava gospodarenja otpadom. Nadalje, Strategijom gospodarenja otpadom i
Zakonom o otpadu uspostavljen je koncept kojim se nastoji smanjiti proizvodnja
otpada, a poveati koritenje otpada u materijalne i energetske svrhe to ukljuuje i
odvojeno skupljanje otpada. Na taj nain smanjila bi se koliina otpada koji se trajno
odlae, a time i rizik za okoli, klimu i ljudsko zdravlje. Sve aktivnosti usmjerene su k
poticanju odvojenog skupljanja pojedinih komponenti otpada u svrhu ponovne oporabe.
- Nacionalna strategija zatite okolia (NN 46/02)
- Nacionalni plan djelovanja za okoli, 2001
- Strategija gospodarenja otpadom Republike Hrvatske (NN 130/05)
- Zakon o otpadu (NN 178/04)

Ocjena stanja
Koliina proizvedenog komunalnog otpada po stanovniku u Republici Hrvatskoj je u
porastu,a oekuje se daljnji znaajniji porast .
Slubenom procjenom predvia se porast proizvodnje komunalnog otpada na 1.45
milijuna tona u 2010. godini. Predvieni prosjeni godinji porast proizvodnje
komunalnog otpada od 2% relativno je nizak s obzirom na oekivani turistiki i
ekonomski razvoj, poveanu potronju i obuhvatnost stanovnitva organiziranim
skupljanjem. Procjenjena koliina proizvedenog komunalnog otpada na podruju
Republike Hrvatske za 2004. godinu iznosi 1.310,643 t, odnosno 295 kg po stanovniku
godinje ili 0,81 kg dnevno. Procjenjena koliina komunalnog otpada nastalog u
turizmu je 44.362 t to je samo 3,4% od ukupne koliine komunalnog otpada
proizvedenog u RH u 2004.godini. Ovako nizak postotak komunalnog otpada koji
potjee iz turizma poslijedica je ratom izazvanog pada gospodarskih aktivnosti u
turistikom sektoru. Ipak, u obalnom podruju i nekim manjim opinama udio otpada
koji potjee od turizma, sa varijacijama vezanim uz turistiku sezonu, prilino je visok.
Isto tako potrebno je organizirati odgovarajui sustav gospodarenja otpadom na 47
naseljenih otoka.

2
Poslijednjih godina u Republici Hrvatskoj zabiljeen je znaajan porast u
obuhvaenosti stanovnitva organizranim skupljanjem i odvozom komunalnog otpada
na odlagalita. Organiziranim skupljanjem i odvozom otpada na odlagalita u 2004.
godini obuhvaeno je otprilike 86% stanovnitva RH to ukazuje na znaajno
poboljanje u odnosu na niskih, poslijeratnih, 57% u 1995. godini. Od 426 opina, 35
opina (8%) nema organizirano skupljanje i odvoz otpada.
Od ukupne koline proizvedenog komunalnog otpada (u 2004. godini) odvojeno je
skupljeno i oporabljeno tek 2%, 1% iskoriteno je kompostiranjem dok je 79% odloeno
na odlagalita. Specifina koliina organizirano skupljenog i odloenog otpada po
stanovniku u 2004. godini, ukljuujui turistiki otpad, kree se u rasponu od 0,53 do
1,02 kg/stan/dan to je u prosjeku 0,74 kg/stan/dan. Koliina komunalnog otpada koja
nije bila obuhvaena organiziranim skupljanjem i odvozom procjenjena je na 18%
(priblino 231.209 t) to predstavlja blagi porast u odnosu na procjenjenih 17% u 2000.
godini, ali znatno povoljnije u odnosu na 1995. godinu kada je ovaj udio iznosio 37%.
Podaci o tokovima otpada potvruju potpuno oslanjanje na odlaganje komunalnog
otpada na odlagalita, 96% otpada od ukupne koliine otpada obuhvaenog
organiziranim skupljanjem odloeno na odlagalita (1.037.500 t). Potencijali za
recikliranje, organsku obradu (kompostiranje) i energetsku oporabu trenutno su
nedovoljno iskoriteni.
Mali broj odlagalita zadovoljava propisane standarde (i ima potrebne dozvole), a
openito uvjeti (opremljenost i mjere zatite) na odlagalitima su loi. Ipak, brojna
odlagalita 2005. godine zapoela su proces sanacije.
U veini gradova i opina trokovi gospodarenja komunalnim otpadom obraunavaju
se po jedinici stambene povrine to nije poticajno za smanjivanje koliine otpada.
Odvojeno skupljanje komponenti komunalnog otpada u RH zapoelo je u drugoj
polovici 1980 - tih (kontejneri za papir i karton, staklenu ambalau, PET ambalau,
limenke od pia i napitaka i reciklana dvorita). U Zagrebu i jo nekim gradovima
otpad od elektrine i elektronike opreme, otpadne gume, otpadna vozila i akumulatori
takoer se djelomino ponovno iskoritavaju. Usvajanjem podzakonskog propisa o
ambalai i ambalanom otpadu 2005. godine i uspostavljanjem sustava gospodarenja
ambalanim otpadom, kojim je definirana i odgovornost proizvoaa, poveat e se
koliina otpada koji e se reciklirati i smanjiti koliina otpada koji se odlae na
odlagalita.

3
Metapodaci
Zakonska osnova za indikator:
Zakon o otpadu (NN 178/04), Pravilnik o vrstama otpada (NN 27/96), Uredba o
kategorijama, vrstama i klasifikaciji otpada s katalogom otpada i listom opasnog otpada
(NN 50/05), Pravilnik o katastru emisija u okoli (NN 36/96).

Izvor(i):
- Katastar emisija (KEO/Katastar otpada) i druge baze podataka koje vodi Agencija za
zatitu okolia, 2005.
- IPZ Uniprojekt MFC d.o.o. baza podataka 2005.
- Strategija gospodarenja otpadom 2005.
- Statistiki ljetopis Dravnog zavoda za statistiku 2005.
- Izvjee - EU CARDS projekt Nacionalna strategija gospodarenja otpadom okvir za
RH 2003.
- UNSD/UNEP upitnici

Opis podataka:
Zakonom o otpadu (NN 178/04) komunalni otpad definiran je kao otpad iz kuanstava,
te otpad iz proizvodne i/ili uslune djelatnosti, ako je po svojstvima i sastavu slian
otpadu iz kuanstava.
Precizniji opis daje se u Katalogu otpada (Uredba o kategorijama, vrstama i klasifikaciji
otpada s katalogom otpada i listom opasnog otpada (NN 50/05) koji je 2005. godine
usklaen s Europskom listom otpada.

Geografska pokrivenost
Republika Hrvatska nacionalna i upanijska razina

Vremenska pokrivenost:
1990 2004.

Metodologija i uestalost skupljanja podataka:

- Procjene hrvatske strune institucije IPZ Uniprojekt MFC d.o.o., koristei takoer:

- Godinje podatke iz Katastra emisije u okoli (KEO/otpad), bazirane na obrascima

propisanim Pravilnikom o vrstama otpada (NN 27/96), koje za sve upanije sjedinjava
Agencija za zatitu okolia. Osoba koja gospodari komunalnim otpadom na propisanim
obrascima dostavlja podatke o komunalnom otpadu upravnom tijelu Grada Zagreba,
grada, odnosno opine na ijem podruju obavlja djelatnost. Upravno tijelo obraene
podatke o komunalnom otpadu dostavlja nadlenom uredu dravne uprave u upaniji
koje je obvezno podatke iz Katastra jednom godinje i to do 15. lipnja tekue godine,

4
za predhodnu godinu, dostavljati Agenciji za zatitu okolia.

- Podaci iz pregleda Dravnog zavoda za statistiku

Metodologija upravljanja podacima (mjerenja):

Procjena / izraun

Kvaliteta informacija (na razini podatka):

Samo nekoliko gradova/opina osiguravaju podatke o koliini otpada koji su zaista
dobiveni mjerenjem (vaganjem). Kvantifikacija komunalnog otpada prvenstveno se vri
vizualnom procjenom.
Obzirom na probleme vezane uz osiguravanje odgovarajueg sustava gospodarenja
nekim vrstama opasnog i proizvodnog otpada dolazi do infiltracije te vrste otpada u
sustav gospodarenja komunalnim otpadom.
Pored toga, samo dio komunalnih poduzea osigurava potrebne podatke o koliini
komunalnog otpada i ispunjava obveze u skladu s Zakonom o otpadu.
Ostali podaci su osigurani koristei procjene ili izraune hrvatskih strunih institucija.

Prednosti i nedostaci (na razini podatka):

Postoji dupliciranje posla jer Dravni zavod za statistiku i Agencija za zatitu okolia
prikupljaju gotovo iste podatke.
S druge strane, sustav prikupljanja podataka u Hrvatskoj ne prua zadovoljavajuu
koliinu i kvalitetu podataka unato injenici da je propisan Zakonom o otpadu i
podzakonskim propisima. Nedostatak ljudskih resursa u dravnim ustanovama na
upanijskoj i gradskoj/opinskoj razini kao i neodgovarajue softversko rjeenje za
procesiranje podataka uzrokuju neuinkovitu kontrolu kvalitete podataka i nedovoljnu
dostupnost podataka.
Nedovoljna preciznost pri utvrivanju koliine proizvedenog komunalnog otpada
uzrokovat e daljnje potekoe pri planiranju sustava gospodarenja otpadom na svim
razinama.

5
 Tablica 1: Organizirano skupljeni i odloeni komunalni otpad po stanovniku, upaniji, za period 1990 2004.

upanija 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
kg/st/god
Zagrebaka 183 190 190 204 208 209 212 215 219 223 226 230 234 234 238
Krapinsko-zagorska 183 204 208 219 237 255 237 219 212 204 196 201 204 208 209
Sisako-moslavaka 186 190 190 197 201 205 201 201 197 193 189 193 197 201 202
Karlovaka 193 197 204 208 212 219 219 219 219 219 219 226 230 234 238
Varadinska 212 219 219 223 223 226 223 212 212 212 212 212 215 215 220
Koprivniko-krievaka 190 190 190 201 208 213 208 208 212 215 217 215 215 219 220
Bjelovarsko-bilogorska 208 208 212 223 230 232 234 234 234 237 242 241 241 241 242
Primorsko-goranska 223 226 230 230 234 239 245 259 266 270 277 285 292 307 319
Liko-senjska 186 186 193 197 212 214 201 190 190 190 188 193 197 197 202
Virovitiko-podravska 193 193 197 201 204 210 208 208 208 208 211 212 215 215 220
Poeko-slavonska 193 193 197 201 204 213 212 212 215 219 222 223 223 223 227
Brodsko-posavska 164 164 164 168 172 174 172 168 175 183 187 186 190 190 195
Zadarska 201 201 204 212 215 220 219 219 223 223 228 234 237 241 249
Osjeko-baranjska 204 204 204 204 208 206 197 212 212 219 225 230 234 234 238
ibensko-kninska 208 208 212 212 219 219 219 219 219 219 222 230 234 237 246
Vukovarsko-srijemska 193 193 193 197 201 203 201 201 201 201 200 201 201 204 206
Splitsko-dalmatinska 226 226 226 230 234 235 226 219 212 223 222 226 230 234 238
Istarska 259 259 266 285 292 294 281 274 274 263 258 277 299 314 330
Dubrovako-neretvanska 219 219 223 226 230 230 234 237 241 245 248 266 274 281 286
Memurska 179 179 179 183 186 194 193 197 197 201 204 208 212 215 220
Grad Zagreb 219 219 219 230 230 230 256 274 292 329 345 350 354 361 372
UKUPNO Hrvatska 212 215 215 223 226 226 234 237 241 248 252 245 256 266 271

Izvor: IPZ Uniprojekt MCF d.o.o., 2005.