Professional Documents
Culture Documents
GIỚI THIỆU HÀN KHÍ VÀ KỴ THUẬT HÀN
GIỚI THIỆU HÀN KHÍ VÀ KỴ THUẬT HÀN
a/ thc cht
Hn v ct bng kh l phng php hn hoc ct, s dng nhit ca ngn la sinh ra khi t
chy cc cht kh chy (C2H2, CH4, C6H6 v.v...) hoc H2 vi xy nung chy kim loi.
b/ c im
C th hn c nhiu loi kim loi v hp kim (gang, ng, nhm, thp ... )
Ngn la kh hn cng c th dng ct cc loi thp mng, cc loi kim loi mu v nhiu vt
liu khc.
1.2. Kh hn
Trong hn kh thng dng l C2H2 v nhit ngn la cao (3200oC) v c vng hon nguyn
tt.
Trong cng nhip, sn xut xy dng phng php in phn nc hoc lm lnh v chng
ct phn on khng kh. xy hn ch yu dng phng php lm lnh khng kh. Nh chng ta
bit, trong thnh phn khng kh cha khong 78,03 % N2, 0,93 % Ar v 20,93 % O2, nhit
ho lng ca chng tng ng l: (-195,80C), (-185,70C) v (-182,060C).
Bng phng php lm lnh khng kh xung nhit di -182,060C nhng trn nhit ha
lng ca N2 v Ar, sau cho N2 v Ar bay hi ta thu c xy lng.
xy k thut c th bo qun th lng hoc kh. th lng, xy c cha bng cc bnh thp
v gi nhit thp, khi hn cho xy lng bay hi, c 1 lt xy th lng bay hi cho 860 lt th
kh iu kin tiu chun. Bo qun th lng, tuy i hi dung tch bnh cha b, nhng tn
km trong khu bo qun lnh.
Trong cc phn xng c kh, ch yu dng xy th kh, gim th tch bnh cha, thng
thng xy c nn p sut cao v cha bng bnh thp c dung tch 40 lt, p sut 150 at.
b/ Kh Axtylen
Axtylen l hp cht ca ccbon v hyr c cng thc ha hc l C2H2, khi lng ring
iu kin tiu chun 1,09 kg/m3, nhit tr 11.470 Cal/m3. Axtylen c sn xut t t n
CaC2. Khi nu chy hn hp 2.3000C) tavi, than hoc than cc trong l in (nhit
t 1.900 thu c t n k thut:
CaO + 3C CaC2 + CO
25% CaO v khong 6 %80% CaC2, khong 10t n k thut cha khong 65 cc tp cht
nh (CO2, SiO2). Khi cho t dn tc dng vi nc ta thu c Axtylen theo phn ng:
83,6oC) th lng, di- C2H2 thuc nhm CnH2n-2. Nhit t (- 82,4 (- 85oC) th rn
khi va chm d n.
- D pht n khi p sut > 1,5 at v nhit trn 500oC hoc hn hp vi kh khc, v d: Hn
hp vi khng kh (cha 82% C2H2), hnt 2,2 hp vi xy (cha 93% C2H2) c kh nng
pht n nhit t 2,3 thng v p sut 1 at. Hn hp cha 45% C2H2 + 55% CH4 v hn
hp cha 18% C2H2 + 82% H2 c kh nng pht n nhit thng v p sut trn 18 at.
- nhit v p sut thp d trng hp to thnh cc hp cht khc nh benzel (C6H6), stirn
(C8H8) ...
S ha tan ca axtylen: c kh nng ho tan trong nhiu cht lng vi ho tan ln, c bit l
trong axtn, v d:
S ho tan trong axtn c s dng nhiu trong cng nghip: dng cc cht bt xp (than g,
si aming, iatmit) thm t axtn vo bnh cha, sau nn axtylen vo bnh gim
kh nng n ca axtylen p sut cao.
2. THIT B HN KH
Cc thit b chnh ca mt trm hn hoc ct bng kh gm c cc b phn chnh sau: Bnh cha
xy, bnh cha hoc thng iu ch axtylen, kha bo him, van gim p, dy dn kh, m hn.
2.2. Bnh cha kh
- Theo nng sut: c cc loi nh (di 3,2 m3/h) v loi ln (trn 5 m3/h).
1,5 at) cao0,1 at), trung bnh (0,1- Theo p lc kh: thp (0,01 1,75 at).(1,5
Kho bo him kiu kn (H.4.3b), dng cho bnh c p lc trung bnh. Khi C2H2 dn vo qua
ng (1), y vin bi ca van (5) ni ln v i qua van, tp trung ngn cha kh, sau qua ng
(2) i ti m hn hoc m ct.
Van gim p l dng c dng gim p sut kh trong bnh cha xung p sut lm vic cn
thit v t ng duy tr p sut mc n nh. i vi kh xy p sut kh trong bnh t ti
150 at, p sut kh lm 164 at, cn kh axtylen p sut trong bnh ti 15vic vo khong 3 1,5
at.at, p sut lm vic 0,1
2.6. Dy dn kh
2.7. M hn
y l dng c dng pha trn kh chy v xy, to thnh hn hp chy c t l thnh phn
thch hp nhn c ngn la hn hoc ct theo yu cu. M hn c 2 loi l m hn kiu ht
v m hn ng p.
M hn kiu t ht (H.4.5a) s dng khi hn vi p sut kh C2H2 thp v trung bnh. 1,2 at)
c dn vo qua ng (1),Kh C2H2 (p sut 0,01 4 at) c dn vo qua ng (2). Khi dng
xy phuncn kh xy (p sut 1 ra u ming phun (5) vi tc ln to nn mt vng chn
khng ht kh C2H2 theo ra m hn. Hn hp tip tc c ho trn trong bung (6), sau
theo ng dn (7) ra ming m hn v c t chy to thnh ngn la hn. iu chnh lng
kh xy v C2H2 nh cc van (3) v (4). Nhc im ca m hn t ht l thnh phn hn hp
chy khng n nh.
3. Thuc hn
Thuc hn l nhng cht dng kh xy cho kim loi, to ra cc hp cht d chy, d tch khi
vng hn v to mng x che ph mi hn. Thuc hn ch yu dng khi hn mt s thp hp
kim, gang v kim loi mu.
Yu cu i vi thuc hn:
Khi hn gang thng dng hn hp K2O v Na2O; Khi hn ng , ng thau thng dng
borc (Na2B4O7), axit boric (H3BO3); Khi hn nhm thng dng mui florua.
4. CC LOI NGN LA HN
C2H2 + O2 = 2CO + H2 + Q
Ngn la vng ny c mu sng xanh, nhit cao nht (3.2000C), kh cha nhiu CO v H2 l
nhng cht hon nguyn.
Trong vng ny xy ra phn ng chy hon ton: sn phm ca vng trn chy vi xy ca
khng kh: 2CO + H2 + 1,5O2kk = 2CO2 + H2O + Q
Ngn la vng ny c mu vng sm, cha nhiu CO2 v H2O l nhng cht xy ho v nhit
thp hn vng gia.
4.2. Ngn la xy ha
Qu trnh chy cng chia ra thnh 3 vng v vng chy khng hon ton xy ra theo phn ng
sau: C2H2 + 1,5O2 = 2CO + H2 + 0,5O2 + Q
Chng ta nhn thy nhn ca ngn la ngn li, vng gia d O2 v cha c CO2 nn c tnh
xy ha mnh v gia 2 vng khng phn bit r ranh gii, ngn la c mu t vng nht n
vng sm.
Nhn ca ngn la ko di, vng gia c mt nguyn t cacbon t do nn ngn la mang tnh
ccbon ho v c nu sm.
5. CNG NGH HN KH
5.1. Cc loi mi hn
30) mm bng cch dng- Lm sch x, xt, du m trn mp hn rng (20 m t, sau dng
bn chi st lm sch hoc lm sch bng phng php tm thc.
- G lp vt hn hp l v hn nh mt s im m bo v tr tng i ca kt cu trong
qu trnh hn.
5.3. K thut v ch hn kh
a/ Phng php hn
Tu thuc vt liu hn, chiu dy vt hn, c th s dng hai phng php hn khc nhau: hn
phi v hn tri.
Phng php hn phi: Khi hn phi (H.4.7a), trong qu trnh hn ngn la hn hng v pha
mi hn, m hn lun i trc que hn. c im ca hn phi l nhit ch yu tp trung vo
vng hn nn ngu ca mi hn su, vng hon nguyn hng vo mp hn, mi hn ngui
chm v c bo v tt, lng tiu hao kh gim. Phng php ny c ng dng khi hn cc
tm dy hoc kim loi vt hn dn nhit nhanh. Thng dng khi S > 5 mm.
Phng php hn tri (H.4.7b): trong qu trnh hn ngn la hn hng v pha cha hn, que
hn i trc m hn i sau. Trong trng hp hn tri, mp hn c nung nng s b nn kim
loi vng hn c trn u hn, ng thi quan st mi hn d, mt ngoi mi hn p. Phng
php ny c dng khi hn cc tm mng (S < 3 mm) hoc kim loi vt hn d chy.
b/ Ch hn kh
Cng sut ngn la: cng sut ngn la tnh bng lng kh c nh gi qua lng kh tiu
hao trong mt gi, chn theo nguyn tc: Vt hn cng dy, cng sut ngn la cng ln; vt liu
c nhit chy v dn nhit cng cao, cng sut ngn la cng ln. Cng sut ca ngn la
khi hn phi cao hn hn tri.
Khi hn thp ccbon thp, ng thau, ng thanh thng chn lng tiu hao C2H2 trong mt
gi theo cng thc sau:
ng knh que hn: ph thuc vt liu hn v phng php hn. Khi hn thp ccbon chn theo
cng thc kinh nghim sau:
Hn tri: [mm]
Hn phi: [mm]
c/ Chuyn ng ca m hn v que hn kh
Khi hn gc, ti cc im bin o chiu chuyn ng, que hn v m hn c thi gian dng
thch hp nung nng mp hn tt, kim loi trn u v mi hn lin kt tt
Khi hn sp cc tm mng, ngi ta cn s dng phng php hn nh git. Khi hn, nung chy
que hn to thnh tng git dp ln mp hn, sau nhc que hn ra, a m hn st vo vt hn
nung chy git kim loi mi hn to thnh mt im hn, sau tip tc lp li hn im
tip theo.
Thc cht ca qu trnh ct kim loi bng kh l t chy kim loi ct bng dng xy, to thnh
cc xt (FeO, Fe2O3, Fe3O4), lm nng chy cc xyt v thi chng ra khi mp ct to
thnh rnh ct.
S qu trnh ct kim loi bng kh c trnh by trn (H.4.11): Khi bt u ct, kim loi
mp ct c nung nng n nhit chy nh nhit ca ngn la nung, sau cho dng xy
thi qua, kim loi b xy ha mnh lit (b t chy) to thnh xt. Sn phm chy b nung chy
v b dng xy thi khi mp ct. Tip theo, do phn ng chy ca kim loi to nhit mnh, lp
kim loi tip theo b nung nng nhanh v tip tc b t chy to thnh rnh ct.
6.2. iu kin ct c bng kh
- Nhit chy ca kim loi phi thp hn nhit nng chy ca kim loi . i vi thp
ccbon thp C < 0,7% nhit chy vo khong 13500C cn nhit chy gn 1.5000C nn
tho mn iu kin ny. i vi cc loi thp ccbon cao th nhit chy gn bng nhit
chy nn 6500C.trc khi ct phi t nng s b n 300
- Nhit nng chy ca xt kim loi phi thp hn nhit nng chy ca kim loi . Thp
hp kim crm hoc crm-niken, do khi chy Cr tc dng vi O2 to thnh xt crm Cr2O3
c nhit nng chy ti 2.050oC v vy phi dng thuc ct mi c th ct c. Nhm v hp
kim ca nhm, do nhit nng chy thp, khi chy to thnh xt nhm Al2O3 c nhit
nng chy ti 2.000oC, mt khc li dn nhit nhanh nn cng khng th ct bng kh, tr khi
dng thuc ct.
- Nhit to ra khi kim loi chy phi ln m bo s ct c lin tc, qu trnh ct khng
b gin on. Khi ct cc tm mng bng thp ccbon thp nhit lng sinh ra khi chy t ti
70% ch cn nhit lng ca ngn la 30% na l ct lin tc.
- xt kim loi nng chy phi c chy long tt, d tch ra khi mp ct. Gang khng th
ct bng kh v nhit nng chy cao hn nhit chy v khi chy to ra xt silic SiO2 c
st cao.
- dn nhit ca kim loi khng qu cao, trnh s tn nhit nhanh lm cho mp ct b nung
nng km lm gin on qu trnh ct.
6.3. M ct kh
6.4. k thut ct kh
a/ Bt u ct
b/ Tc ct
d/ V tr v s di chuyn m ct
- Khi ct phi tit din trn (H.b), bt u nung nng mt trn v dch chuyn m ct mt
qung ngn, m xy ct tin hnh ct.
i vi phi tit din vung bt u ct t gc, ban u m ct t 3o theo chiu ngc hng
ct, lc n gn cui nghing theonghing 2 chiu ngc li (H.c).