EUSKARA XX MENDETIK

XXI MENDERA

Ikerketa-txostena
AURKIBIDEA

1 Sarrera
2 Ikerketaren fitxa teknikoa
2.1 Ikerketaren fitxa teknikoa (egileak eta epeak)
2.2 Helburuak
2.4 1.Grafikoa. Euskararen erabileraren bilakaera
2.5 Galdetegia
2.6 Elkarrizketa
2.8 Behaketa-taulak
3. Aldaketak eta informazioa
4. Ondorioa
1.Sarrera
XX.Mendean, Frankoren diktadura debekatu zuen gazteek euskara hitz egitea.
Diktadura bukatu eta gero, Euskera hainbat aldaketa izan zuen, gaur egun hitz egiten
dugun euskara bihurtu arte. Zahar egoitza batean elkarrizketa bat izan dute helduek,
eta hemen duzue laburpentxo bat. Galdetegi bat egon da eta gmail-en bidez izan da
bidalita hainbat ikasleri.

Hainbat informazio posible izateko, heldu eta gazte gizon eta emakumeak parte hartu
dute elkarrizketan, haien ikus puntua esaten.

Ikerketa hauen ideia da jakitea nola da euskara gaur egun antzinekoarekin konparatuta,
eta zein da gaur egun gazteen ikuspuntua euskarari buruz.

Proiektu hau egiten erakutsiko digu zenbait aldaketa politikoak izan du gaur egun hitz
egiten dugun hizkuntza, eta espero dugu irakurlea testu hau disfrutatzea gu disfrutatu
dugu hau egitean bezala.

2.Fitxa teknikoa
2.1. Ikerketaren fitxa teknikoa ( Egileak eta epeak)

-Ikerlariak:
Pablo Aguirre - Zaharren egoitza
Marisol Gmez - Zaharren egoitza

-Elkarrizketatzaileak:
Paula Samaniego eta Paula Resines

-Bikoteek kontaktazioa:
Talde-lana: Elkarrizketa euskaldun zaharretara egin diogu, ikastetxeko
irakasleen laguntzarekin ere.

-Ikerketaren iraupena:
2017ko urtarrilatik 2017ko martxora
2.2 Ikerketaren helburuak

Hiru helburu nagusi izan ditu ikerketa honek:

1) Antzineko Euskararen informazio gehiago jakitea, nola erabiltzen zuten,

noiz
2) Zenbat jendea hitz egin zuen Euskara antzinean, hau da; Gaur egun
baina jende gutxiago edo jende gehiago.
3) Jakitea, aspaldian euskarako liburuak erabiltzen bazenuten edo ez.

2.4 Grafikoa. Euskararen erabileraren bilakaera adin-tarteka, urte-

multzokoa. (%)

Gazteenak asko hazi zen urte batzuetan, baina azken urtetan (2001-2017)
Zertxobait jaitsi zen. Orain egungo umeak, ikastoletan asko ikasten dute euskara baina
gero kalean bere lagunekin edo familiekin ez dute erabiltzen euskara, beste alde batean
euskara dakiten zaharrak, gaur egun, euskara erabiltzen jarraitzen dute. Grafikoan
fijatzen bagara, haurrak, antzinean (1992an adibidez) euskara asko erabiltzen zuten
gaur egun konparatuz.
2.5 GALDETEGIA

Taldea galdetegi bat prestatu zuen, eta galdetegi hori adin, sexu, lan eta egilearen
harremana desberdinekin, erantzunak bariatuagoak izateko. Inkesta bete dute 14-16
urteko gazteak eta San Viatorreko ikastolatik irakasle batzuek, inkesta egiterakoan
euskararen informazio pila bat lortu da. Erantzunak jaso eta gero,hurrengo emaitzak
eman zuten:

Galdetegian parte hartu duten pertsonen adina. Kasu honetan,ikus dezakezue nola
adinen barietatea handiagoa dela. Irakasleek ere baiparte hartu dute,eta egilearen
familiaren kideak.
Galdera honetan ia erantzun dituzten guztiak pentsatzen dute denboraren poderioz ona
izan dela euskarari,baina gutxienekoak pentsatu dute kaltegarria izan dezake.
Ikus dezakezue hemen ia guztiak esan dute gaur egun hitz egiten dutela euskara,baina
ere bai egon dira pertsonek (seguraski gazteek) esaten dutela txikitik hitz egiten dutela.

Pertsona guztiak esan dute, gaur egun lotura bat zeukala guztiak ikasleak eta
irakasleak direlako eta ikasketan euskara erabili behar dutelako.
Erantzun gehienak ez izan dira,eta posibleena da ikasleen erantzunak direla (seme-
alabek ez dutelako) eta bai esan dutenak izango dira seme-alabak duten pertsonak.
Enpate bat egon da lehen galderan. Erdi bat esan du Euskara asko aldatu dela,eta
beste erdi bat esna du ez dela hainbeste aldatu. Bigarren galderan,lehenarekin
erlazionatuta,galdetzen du nola pentsatzen dute aldatu dela euskara. Bost erantzun
mota egon dira; bat,erantzuten den pertsoan ez dakitela nola,bi,aditzak aldatu
dutela,hiru,onetara aldatu dela,lau,entzuteko errazago dela,eta azkena,bost.

9
Pertsona gehienak esan dute gaur egun euskara prensentzia handiagoa dagoela, baina
beste 34% pentzatzen du,antzinean presentzia gehiago zegoela.

68%-a jarri dute, antzinean jende gehiago hitz egiten zuen orain baino gehiago, hau da;
euskara presentzia handiago zegoen antzinean eta 34%-a pentsatzen du orain euskara
gehiago hitz egiten dela, hau da; presentzia gehiago dagoela gaur egunean, antzinean
baino.

10
Gehienek erantzun dute baietz,hori esan nahi du berak agian etorkizunean bere seme-
alabei euskara irakatsiko direla, edo bakarrik pentsatzen dute ezingo dutela
desagertuko. Ezetz erantzun duten pertsonak etorkizunean gaztelanieraz hitz egingo
dutela.

Jende guztiaren arabera (100%) euskarako jaiak ez dira berdinak. Aspaldiko euskarako
jaiak ez dute gaur egungo jaiekin zerikusirik. 11
 2.6 ELKARRIZKETA
Marisol eta Pablo, erresidentziako euskara jakiten zituzten kide bakarrak ,elkarrizketan
parte hartu zuten,eta ez zuten beldurrik bere iritzia ematen Francoren garaian euskara
ikasteko zailtasunari buruz. Zer pentsatzen dute garai hartako gazteak Euskara ikastea
debekatuta izateari buruz?

- Zer pentsatzen duzu euskararen aldaketari buruz?

Euskera hobea joan da, garai hartan euskera eskolan ezin zuen izan irakatsita, eta gaur
egun gasteiztarren eskola guztietan euskara irakasten da. Nire ustez oportunitate oso
ederra da gazteak hizkuntza berri bat irakastea eta euskara oso hizkuntza ederra bat da
nire ustez.
-Ondo iruditzen zaizu denok euskara ez jakitea?
Ez zait importatzen, baina ikasten badute hobeto izango da.
-Gustatuko litzaizuke denok euskara jakitea?
Bai, beste hizkuntza bat delako oso polita delako eta euskaldun guztiak euskara jakiten
bazenuten (
batez ere gazteak), gazteak etorkizuna direlako, etorkizunean euskara hizkuntza asko
haziko litzateke.
-Pentsatzen duzu euskararen kantitate on bat irakasten dela eskoletan?
Bai, gaur egun gazte gehienak euskara maila handia daukate (Gehienak ikastoletarak
joaten direnak),baina ez du ezertarako balio ez badute euskara hitz egiten eskolatik
kanpo, eta hori da kezkatzen zaidana. Eskolaren euskara bikaina da, baina euskararen
arazoa da gazte gehienak nahiago dutela gaztelania.
- Txikia zinenean euskara ikasten zenuen? 12
Ez, Frankoren denboran ez zuten jende asko eskolara joaten, eskoletan jendeak ez
zuten euskara ikasten. Euskara ikasten bazuten eskolan eta Frankok konturatzen
bazen, denuntzia bat jarriko ziguten.
-Pentsatzen duzu euskara asko aldatuko dela?
Ez. Bueno,agian,baina orain ondo dago euskara eta ez da antzinako euskara bezala,
hau da, orain errazagoa da ulertzeko, irakurtzeko eta idazteko. Ondo badago
euskara,zertarako behar dugu aldatzea?
-Zure ustez, Frankoren diktadura ez bazeluke gertatu, Euskaren aldaketa baten
bat gertatu izango zinateke?
Noski baietz. Frankorekin edo Franko barik, Euskara jarraituko luke arazoarekin
ulertzeko edo irakurtzeko,eta jendea aldatuko egingo luke.
-Pentsatzen duzu Euskara desagertuko dela ez badugu ezer egiten
preserbatzeko?
Agian bai edo agian ez. Hori gugan dependatzen du , baina euskara mantendu badugu
aspalditik gaur egun arte, posiblea da mantentzea gehiago.
-Aspaldian, eskolan euskarako liburuak erabiltzen ziren?
Nik uste baietz erabiltzen ziren euskarako liburuak baina nik eta nire familia ez genuen
eskolara joaten eta inoiz jakin dugu euskara.

Elkarrizketaren ondorioa
Elkarrizketa hauen ondorio erakusten du helduek,nahiz eta haien nerabezaroetan
Euskara ikastea debekatuta izatea,pentzatzen dute Euskara oso ederra dela eta nahi
dute etorkizunean Euskara irauntzea.
Ikusten duzuenez, Correria kalean gazte batzuek 13-16 urtekoak lagundu digute
informazio gehiago jakiteko, batzuk euskara jakiten zenuten baina beste batzuk ez.

15
Zapatari kalean, mutil batzuek eta neska batzuek 20 urterekin gutxi gora behera
informazio izugarri eman digute euskari buruz, bere amonaren esperientziak kontatu
dizkigute eta gehiago jakiteko lagundu digute
3.Aldaketak eta informazioa
Euskararen informazioa bilatzeko bi lekutan begiratu dugu: interneten eta liburutegiaren
istorio liburuan.

Internetan,bilatu dugu zeinek ziren antzinako euskara liburuak, eta liburuan bilatu dugu
zein zen Francoren diktadura.

Elkarrizketaren bidez ere bai informazio asko aurkitu dugu, adibidez, Mari Solek eman
zuen bere herriren politikari buruz informazio asko, eta bere Euskararen ikasteko nahiak
ere.

2.3 Ondorioa

Galdetegi hauen ondorioa erakusten du pertsona gehienak Euskararen aldaketak onak

direla pentsatzen dute, baina hizkuntz hauen etorkizuna modu deberdinetan ikusten
dutela. Batzuek,adibidez,pentsatzen dute denbora pasa kaltegarria izan dela
Euakararentzat, eta pertsona Euskararen etorkizuna modu desberdinetan ikustea
esaten du euskararen etorkizuna edo iraupena oraindik ezezaguna dela.

Beste alde batetik, pertsona helduek (beraiekin egindako elkarrizketaren erantzunen

arabera) nahiz eta debekatuta izan haien garaian euskara hitz egiten, nahi dute euskara
irakurtzea eta gazte gehiago hitz egitea. Aldaketari buruz,pentsatzen dute ona izan dela
hizkuntzarako.