Emilia PlaterAndrzej Nowicki - autor ksiazki »Z Wilna na Olimp” Andrzej Nowicki, urodzony w 1946 1, autor 1 wydawen Ksigki »Z Wilna na Olimp” opublixowal jg w Po- zanin w 2003, i zadedskowal swoje} mate Stanslawie z Mineykéw Nowic- ie). Autor piszeo swoim kuzynie Zyz- tmuncie Mineyko, ktry jest rodzonym tratem jego pradziadka Eustachego Mi- neyko. Praca ta opata est odokumenty rodzinne, praede wazysikim pamiginiki Pisane osobifeie prasz Zygmunia Mi- eyko, lity prywane Ww wigkszoici Iajdjace sig w zbiorch rekopis6w Bibliotki Jagiellofskie) rez dok- rmenty bedace obecnie w archiwach ro- Spiskich, bialouskich i ukraskich, Thorych opie znajdyja sig w posiada- ni autora Nowicki prsprowadzi tak- de kwerende w prase plate} obejma- jc} lata 1905-1926. Sposréa publi agi Ksiazkowych pomocnych w real- Zacji ksigaKi autor ‘aracauwage na ‘publikowane drukiem w 197Ir.preez Instynt Wydswmiczy ,Pax, fragmienty wspomaiei Zygmunta’ Mineyko nt 1848-1866 zatyulowane ,Z tajgi pod Akropol" oraz JParandowskiego. Wspomnicna syiwety” wydane pros (gst, Wroclaw 1960. Ksiqgka 2 Wilna na Olimp” to biografia Zygmunta Mineyko przedsta- wiona w ujeciu chronologicznym na 103 stronach, w 21 rozazialach. Zawie- ra ona wiele fotografii, mapy kartogra- ficzne, ryciny, herby, plany i widoki rmiast, ffagmenty relacji_ pamigtnikar- skich, wyeinki z gazet i ksiazek oraz drzewo genealogiczne rodu wyprowa- dzone od XVII wieku. Ikonografia po- chodzi 2e zbioréw autora. Staranna cedyeja widocena w dobre} jakosci pa- pierze, kreda, twardych okladkach, fopracowaniu graficznym, dopelni ‘wartka narracje i ciekawy material i= sracyjny. 'W rozdziale pierwszym autor oma- wia rodowéd Zygmunta Mineyko, syna Stanislawa Jerzego Mineyko i Cecyli Chraczonowicz. Zygmunt przyszedi na Swiat w Wilnie 11 maja 1840r. Pafistwo Mineykowie mieli dwoje starszych dzieci; Albertyne i Eustachego oraz tro- je mlodszych; Julig, Rozalig i Lucyana. Potomstwo wychowywano w duchu pa~ triotycznym, na legendzie Powstani Listopadowego, w ktdrym brat udziat ojeiee Zygmunta. ego. praedwezesna Smieré w 1857r. jest wielky strata dla rodziny. Cecylia macenie przezyta me- ‘2a, mmarla w 1900r. Mineykowie cezgtowali sig herbem ,Gozdawa", jed- ‘nym z najstarszych herbow polskich.. W rozdziale drugim opisany jest okres dziecfstwa spedzony w Balwa- niszkach, gdzie znajdowal sig dw6r ro- dzinny. “Z cytowanych pamigtnik6w ia sig tragicany obraz ego i Polak6w, weiela- rnych praemoca do armii carskiej na 35 lat. Beztroskie dziecifstwo kofczy si¢ w 195Ir., kiedy to 11 letniego chlopea rodzice zawoza do szkoly w Wilhie. Rozdzial trzeci opowiada o eduka- ji Zyemunta w Gimnazjum Wiletiskim i cieszace) sig dobra opinig Wojskowe} ‘Szkole Inzynieryjne) w Petersburgu. Podezas nauki poznaje on jezyk nie- ‘miecki, francuski, rosyjski oraz mate- matyke, geometrie, kartografig, geode- Zig, zasady budowania fortyfikacji po- lowych. W Wilnie i Petersburgu mlodzi Polacy nie tylko ucza sig, ale i konspi- ruja. Do tajne} organizacji nalezy réw- niez Mineyko. W rozdziale ezwartym i piatym au- tor opisuje wydarzenia poprzedzajace wybuch Powstania Styezniowego. Ich ezynnym uczestnikiem jest Zygmunt, Ktdry Scigany przez policje carska ucie- ka za granice. Preedostaje si¢ do szkoly ‘wojskowe) gen. L.Mierostawskiego w Genui. Wracajge pot roku péznie} po- ‘dejmuje prace w Jassach, aby po wybu- ‘chu powstania przedostaé sig na ziemie polskie. Z kolejnych rozdzialéw dowiaduje my sig 0 dzialalnosci powstaficze} Mi- neyki w powiecie oszmiasskim na Wie- lefszezyénie zakofiezone} dostaniem sig do niewoli carskie), wyroku Smierci, Kaéry dzieki wielkie} sumie pienigdzy zmieniono na 12 lat cigzkich robdt. Zygmunt preemicrea katorznicza droge na Sybir, znaczona trupami Polak6w, i ‘osiedla sie w Tomsku.. A.Nowicki opi- suje ucieczke z zeslania, pelng drama- tycznych wydarzef, w kidrych sita wo- li, odwaga i wiedza naszego bohatera oraz. pomoc innych Polakéw umozli- wia jemu i jego Kolegom dotarcie do Moskwy, potem do Petersburga, a na- stgpnie opuszezenie Rosi. Poczawszy od rozdzialu jedenaste- ‘20 poznajemy zycie Mineyki na emi- gracji. Rozpoczyna ja prayjazd do Pa- ry2a. Tam w Polskie} Szkole Wojsko~ we} podejmuje prace wykladowey for- tyfikacji polowych, a po licanych klo- potach rozpoczyna nauke w Akademii ‘Sztabu Generalnego i w niespelna dwa Jata kotezy ja w randze kapitana. Mimo tego nie moze zatrudnié sig w armii francuskiej, poniewaz. jest cudzoziem- ‘cem. W 1869r. otrzymuje ciekawa pro- pozycie pracy od prayjaciela A.A. Pravédzieckiego i wyjeadza do Impe- rium Osmafskiego (Ture). Prowadzi duze, strategicane inwestycje w r62- rych miastach.; buduje linie kolejowe, fortyfikacje, .poprawia” koryto rzeki Hermos chroniqc pobliskie miasto Smymy od powodz i uzdatniajac jezo port. W tym tez ezasie 2eni sig z Gre~ ezynka Persefoni Manaris i na swiat ich dzieci: Stanislaw, An- romacha, Klio, Witold Spirydon, Ce- cylia Elefiheria, Jadwiga i Zofia, a wie- le lat pééniej Aldona Safo i ostatni po- tomek Kazimierz. Zygmunt Mineyko rozwija réwniez swoje zainteresownia pozazawodowe - prowadzi badania ar- cheologiczne oraz. gromadzi zbiory mu- izmatyezne. Na wiesé 0 zbrojnym ‘2ywieniu w Grecii podaje sig w 1891r. do dymisji, wraz 2 rodzing opuszeza Turcjg i osiedla w Atenach, otrzymuje stanowisko gléwnego inzynicra pat- stwa greckiego. Bierze udzial w walce © niepodleglosé swoje) drugie} ojezy- any oraz. w kolejnych wojnach sealaja- (Ciag datszy na sronie 33)Lektury (Cig day 20 srony 32) cych ziemie helleaskie. Dziesigciolecia pracy, tak w ezasie wojny, jak i pokoju, ‘ostajq docenione preez narod grecki Parlament nadaje Zygmuntowi Miney- ko honorowe obywatelstwo, ezego “ani przedtem, ani potem nie uzyskal zaden cudzoziemiec" , a krél Konstantyn Hel- leiski Zloty Krzyz Zbawiciela - maj- wy2sze odznaczenie wojskowe za. za- slugi wojenne. Zmienia sie sytuacja ro- dzinna bohatera, jego dzieci zakladaja swoje rodziny i na Swiat praychodzi ko- Iejne pokolenie. Jednym 2 wnukéw jest ‘Andreas Papandreu, pééniejszy premier Grecji. Latem 1917. Zygmunt prze- chodzi na zasluzona emeryture, WOW- czas pisze wspomnienia, kontynuuje ‘wezesnie} rozpocaete prace m.in. 42- tomowa kronike Grecj Z wielkim weruszeniem przyjmuje Mineyko odrodzenie sig Rzeczypospo- lite. Jego dom jest zawsze otwarty dla rodakéw, a gospodarz wraz z rodzing z radoscia oczekuja na wszetkie wieSci z kraju, 2 Warszawy nadchodza_upra- gnione wyrazy wnania. 15 lipea 1921F. w Ambasadzie Polskie) w Atenach we- teran Powstania Styczniowego otrzy- muje Krayz. Virtuti Militari V klasy. Odrodzenie Rzeezpospolite}tchnie no- wwe sily w prawie 80-letniego bohatera. W 1922r. wraz z 2onq Persefoni udaje Ww podréz do Polski. Na audieneji prayj- muje go marszalck Pilsudski, Mineyko ‘odvwiedza rodzinne strony , udziela wy- wiaddw, spotyka sig z wieloma ludémi, z cérkami, ktére wyszly Za maz za Po- lakéw i tutaj zamieszkaly oraz 2 dawno nie widzianymi krewnymi, Bardzo owoena jest wizyta na Uniwersytecie Lwowskim im, Jana Kazimierza i na- wigzanie bezposrednich kontaktéw. W 1923r. Polska uroczyscie obchodzi 60- rocznice Powstania Styczniowego. Zygmunt Mineyko udaje sie w druga podréz do Ojezyzmy. Otrzymuje stopiei pulkownika-weterana i specjalnie uszy- ty mundur wojskowy, na Ktérym wid- nieje szereg polskich i greckich odzna- ezei, Uniwersytet Lwowski nadaje ma tytul doktora honoris causa . Wowezas, postanawia zrealizowat marzenie swe- g0 zycia - powrotu do wolne) Polski i wwraz z zona podejmuja decyzje 0 prac niesieniu sig na state do kraju. Wracaja do Aten i wkrétce potem 27 grudnia 1925r. Zygmunt Mineyko umiera nagle ww obcenosei zony, corki i ukochane} ‘wnuczki Luni Potockiej. Zostaje pocho- ‘wany z wielkimi honorami na Cmenta- au Zasluzonych w Atenach. Odchodzi wspanialy czlowiek, 2 ‘t6rego dumna jest Polska i Grecja. 33 nnapisana dla szerokiego kregu odbior- ‘cow ; historykow zawodowych i amato- row, wielbicieliliteratury przygodowe}, ludzi lubiacych interesujace biografie. ej niewatpliwym plusem sq ciekawe i dobre dobrane ilustracje. Badania au- tora pozwalaja pokazaé los Zygmunta Mineyko, powstafica, zestafica, emi- ‘granta, na tle wydarzefi waznyeh dla hie storii Polski i Europy. Wydarzenia hi- storyczne pokazane nie w postaci su- chych faktow, ale niemalze od we- vwnatrz, oczamil praezywajaeych je hue dai, prayblizaja nasze dzieje praede wwszystkim mlodemu pokoleniu, ktére z ‘rudem przyswaja skomplikowana prze- saloS¢ i ezasami nie jest pewne czy mo- ‘e byé z nie} dumne. Powinnismy byé zadowoleni z fak- tu powstania tej Ksigaki, poniewaz od- zwierciedla on dazenie do prawdy w \wymiarze jednostki, rodu, spolecenosci i narodu, Eltbieta Iwaszko Kstatha uzysala bardzo dobre recensje w Glosie Wielloposkim w Pocnania iw Kae rere Ateshin w Farsley. “nreej Nowicki 7 Witna na Olimp” Po- ‘aft 2003 sr 103, Tesknota za ‘ ,ezarowna kraina” Autorka wspomnieh .W ‘oszmiaiskint powiecie dawnie) i dzis Stanislawa z Mineykéw Nowicka wy- chowala sig poirdd gér | pagarkbw w ~ ‘oszmiatiskim powiecie niedaleko Wil- na. Mieszkala w Balwaniszkach, a na- stepnie w Ozyszkach. Obie miejscowo- ei sq zwinzane z jej szczesliwym dzie~ ciistwem i mlodoscia, ktére opisuje w swojej ksigzce, Wiele rodzin pochodzacych z dawnych Kreséw przezylo trudne chwi- le wiréd dzicjowych zawieruch. Wy- chowani w patriotyczym duchu, byl gotowi przede wszystkim do stuaby oj ‘ezyénie i poswigcenia. Tak, tet los pi- sal dzieje rodziny Stanistawy z Miney- kéw Nowickiej. Ojciec jej, Roman Mi- neyko zginal w 1919 roku z rak Bolsze- ‘wikéw. Do kofica pozostal w majatku hr. Dzieduszyckiego, w ktérym praco- wal, liczae na to, ze uda mu sig urato- ‘waé ludzi lagodnie przemawiajae do Bolszewik6w po rosyjsku2? Niestety. (Od tej pory matka autorki zmagala sie z ‘rudnym losem kobiety samotnie wy- chowujacej dzieci w_ praedwojenne} Rzcezpospolite ‘W oszmiatiskim powiecie daw- nie) i d2i8" Stanislawa z Mineykow No- wicka opisala siclankowy obraz Kre- s6w sprzed II wojny swiatowej. Obraz ten jest potwierdzeniem popularmezo mitu 0 cudownosci i malowniczosci rnych, autorka wspomnies zapamigtala dziecitistwo oraz mlodosé jako czas hharmonii, spokoju i sielanki panujacy wirdd mieszkaficéw powiatu oszmiai- skiego. Wspomnienia skladaja sig 2 kedtkiego rysu historyeznego dotyeza- ego rodziny Stanislawy z Mineykow Nowickie). Kolejna czese to historia ro- dzinna, w ktore} centralng postacia jest Helena Zwolifiska - Mineykowa - mat- a autorki. Wéréd opowiesei, znaczne miejsce zajmuja historie rodzinne, 0 sy spotkai towarzyskich, romanséw, rajatk6w, relacji miedzyludzkich. Au- torka zapamigtala uroki przyrody Ozy- szek, poswigcita osobne rozdzialy Puszezy Balwaiskie), pasiece, zwierze- tom leénym i domowym. Opowiesci o miejscu utraconym tchng bliskoscig na- tury, 2wigzkiem 2 tradycjami i wierze~ niami ludowymi, ktére maja osobne mmigjsce w te) publikacji. WSréd nich sa: zwyezaje Bozego Narodzenia, Wielkanocy, swat6w, zaklinania burzy. Waréd wesolych historii 0 co- (Ciag datszy na stronie 34)34 Tesknota za nezarowna kraing” (Ging datsey ze strony 33) wo9s gz tp ($90) 6LE ¥ nyo! goo ott po . 6011 xeuomzo = * ‘Woo ae CoOTe 2 " G : = ‘er Te Zeore se ‘s ‘usw 69 SOT rei HOWNALV M ANVMVGAM D1S10d AINGODAL ANZ3TVZ3INlw(208 Aveue anes ie) — a ble ‘uo, umom nyoIoM 1 ® 08 14900 nmoUT ap ‘op soe Kuowowaen einarpe oBaIE, ‘of op nosfop 1 uer nuszsiedo 04 injeseus of aurseas 19 woowexdo pstfso1 ajox0 2 modoqys za2id uepin sfesar oyfouny 2 wESIESO ‘spedioysa ougopod sezauon 2 je OBa1S014 oo, eK 09 98429 biods bl WW 2201004, 25 TBPSIOd OP {ousazong jd zane