Professional Documents
Culture Documents
Aparatura Medyczna
Wykad I [2015.10.02]
Inyniera biomedyczna zastosowanie podstaw inynierii i jej metod w diagnostyce medycznej i terapii (m.in.
chirurgii)
Inyniera biomedyczna dziedzina interdyscyplinarna
Inyniera biomedyczna
Nauki biomedyczne (medycyna i biologia) Inyniera
Elektryka
Biologia, chemia, fizyka chemiczna w
organizmach ywych (+ optyka) Mechanika
Informatyka
Fizjologia, mikrobiologia
Elektryczne urzdzenia medyczne to urzdzenia ktre czci uytkow przenosi energi do lub od pacjenta lub takie
przenoszenie energii od lub do pacjenta wskazuje i obowizuje nastpujce urzdzenia:
Urzdzenie ma poczenie z sieci zasilajc
Urzdzenie jest przewidziane przez producenta do stosowania:
W diagnozie, leczeniu i nadzorze pacjenta
Dla kompensacji lub agodzenia choroby, zranienia lub upoledzenia
Czynniki na czsto przegldu:
Stopie ryzyka wyroku
Czsto uytkowania
rodowisko pracy
Czsto wystpowania awarii
Przedmiot do serwisowania powinien posiada:
Odpowiednie zaplecze techniczne, materiaowe i dokumentacyjne
Instrukcje serwisowe
Wykwalifikowany personel
Upowanienia
Dokumentacja przechowywana nie krcej ni 5 lat !!!
wiadczeniodawca jest zobowizany posiada dokumentacje wykonania okresowej konserwacji.
Norma IEC 60601-1
Medyczne urzdzenie elektryczne cz. I
Oglne wymagania bezpieczestwa, definiuje rne aspekty pracy urzdze medycznych, pod wzgldem zarwno
bezpieczestwa pacjenta jak i operatorw sprztu
Poczynajc od owietlenia instalowanego nad kiem pacjenta
Jest to pierwszy najwaniejszy dokument
Obejmuje m.in. opis procedur testowych
IEC 606010-1, jest norm gwn zawierajc oglne wytyczne dla wszystkich urzdze medycznych (elektrycznych).
Standardy dodatkowe, oznaczone jako IEC 60601-1-X, zawieraj zlecenia uzupeniajce, ktre rwnie odnosz si do
wszystkich urzdze medycznych.
Norma IEC 62353/VFE 0751
Okrela zestaw koniecznych do wykonania pomiarw w celu upewnienia si, e naprawa czy wczenie urzdzenia do
ruchu zostay wykonane waciwie i nie stwarzaj niebezpieczestwa dla pacjenta i personelu.
czone s w zespoy z PN-EN 60601-1
Wymagania obowizujce dla:
Bada przed uruchomieniem
Bada po naprawach
Bada systematycznych
Wszystkie przyrzdy znajdujce si w zasigu pacjenta (1.5m) musz by badane wg IEC 62353
Metody badania i otrzymane wyniki musz by dokumentowane dla porwnania z przyszymi pomiarami (pomiary
graniczne etc.)
Elektryczne urzdzenia medyczne s bardzo czsto zestawione w systemie. Systemy mog by badane jak urzdzenie.
Jest rwnie przypisane po kadej zmianie systemu (wymiana pojedynczego skadnika lub zmiana konfiguracji)
przeprowadzonego badania uruchomieniowego i udokumentowanie.
Dokumentacja musi zawiera:
Opis jednostki badajcej
Nazwisko osoby (osb)
Oznaczenia badanego urzdzenia i akcesoriw
Przeprowadzone pomiary z ich wynikami metod pomiaru i stosowanymi miernikami
Badanie funkcji
Ocena kocowa
Data i podpis osoby dokonujcej oceny
Oznaczenie zbadanego urzdzenia (jeli wymagane przez uytkownika)
Jeeli bezpieczestwo badanego obiektu nie jest zapewnione fakt ten musi by odpowiednio oznaczony i wynikajce z
tego ryzyko musi by pisemnie przekazane odpowiedniej organizacji.
Po przeprowadzonych badaniach naley urzdzenie przywrci do stanu gotowoci do uytkowania.
Makroporaenia klasyczne poraenia elektryczne
Mikroporaenia potencjalnie moliwe poraenia maymi prdami wywoujce przede wszystkim fibrylacj komr
serca, oparzenia prdami z rnych rde wystpujce pod elektrodami aparatury medycznej.
Skutki przepywu prdu staego przez ludzkie tkanki, reakcje organizmu na bodce elektryczne odczuwanie przepywu
prdu przez pacjenta.
Ochrona przeciwporaeniowa przy urzdzeniach elektromedycznych jest zwizana z instalacjami i urzdzeniami
elektroenergetycznymi
Wymagania dotycz takich elementw jak:
1. Klasa ochronnoci
2. Uziemienie
3. Izolacja elektryczna
4. Stopnie ochrony obudowy
Klasy ochronnoci wybrane kombinacje klasycznych zabezpiecze stanowice kompletny system ochronny przed
oglnie znanymi makroporaeniami elektrycznymi od strony czci sieciowej urzdzenia
1. Klasa I zawiera ochron podstawow (izolacja podstawowa o okrelonych parametrach) i dodatkow
(polegajc na przyczeniu korpusu urzdzenia do przewodu uziemienia ochronnego w taki sposb, e
dostpne czci metalowe urzdzenia nie mog sta si elektrycznie niebezpieczne w przypadku uszkodzenia
izolacji podstawowej)
2. Klasa II ochrona polega na oddzieleniu dostpu czci przewodzcych od czci niebezpiecznych za pomoc
izolacji:
Podwjnej (podstawowej + dodatkowej) o okrelonych parametrach lub zamiast izolacji
podstawowej dopuszcza si izolacje wzmocnion
Urzdzenia klasy drugiej nie moe zawiera jakichkolwiek rodkw sucych do uziemienia ochronnego
3. Klasa III zasilane wewntrznie (z wewntrznego rda energii elektrycznej) Nie ma poczenia z sieci
elektryczn.
Kada z klas ma zalety i wady
Jedynie urzdzenia bateryjne s wyjtkowo bezpieczne
Prdy generowane przez aparatur medyczn:
Wynikajce z nieprawidowego dziaania prdy upywu
Niezbdne do dziaania aparatury (np. w pomiarach rezystancji ciaa) prd pomocnicy pacjenta
Live part czci izolowane
Applied part czci podczane do pacjenta
Dopuszczalne wartoci pomiarw prdu upywu
Prd upywu urzdzenia Na czciach klasy I Na czciach klasy I
Pomiar bezporedni lub rnicowy 0,5 mA 0,1 mA
Pomiar zastpczy 1,0 mA 0,5 mA
!! !
Impedancja bioelektryczna ciaa =
! ! !!!!
Impedancja bioelektryczna organizmu (w uproszczeniu) miara poczonego oporu i przesunicia fazowego prdu,
ktry przejdzie przez ciao; jest to okrelenie wielkoci zawady (przeszkody) jak ciao stanowi dla pyncego prdu
elektrycznego.
Ciao nie jest jednolitym walcem, a jego oporno i pojemno elektryczna s zmienne.
Tkanka tuszczowa i woda zewntrzkomrkowa nie wykazuj reaktancji (oporu pojemnociowego), gdy nie
zachowuj si jak kondensatory, za to posiadaj opr elektryczny czynny (rezystancj). Natomiast reaktancja powstaje
na bonie komrkowej tkanki o wysokiej zawartoci wody, ktra dziaa jak kondensator zoony z dwch okadek
(przewodzce prd fragmenty hydrofilowe fosfolipidw skierowane na zewntrz i do wewntrz komrki) i warstwy
dielektrycznej (nieprzewodzce prdu).
Rezystancja powoduje spadek napicia, podczas gdy reaktancja wpywa przede wszystkim na przesunicie fazowe
przyoonego prdu zmiennego, reprezentowane w ujciu wektorowym przez kt fazowy (), ktry wynosi = arctan
Xc/R i zwiera si w przedziale od 90 do 0 stopni.
Kt fazowy przyjmuje wycznie wartoci z tego zakresu, poniewa w poczeniu szeregowym reaktancja jest
wektorem prostopadym do rezystancji, a impedancja to ich suma wektorowa o wartoci wyliczonej ze wzoru (1).
W miar jak ronie czstotliwo prdu (a spada reaktancja), ronie take kt fazowy i rezystancja.
Dla potrzeb BIA przyjmuje si, e ciao skada si z poczonych szeregowo piciu walcw: tuowia, i czterech koczyn
(jako, e prd pynie najkrtsz moliw drog, gowa nie jest brana pod uwag).
Dla uatwienia zamiast dugoci obwodu, ktra musiaaby by mierzona od nadgarstka do kostki nogi, gdzie przyoono
elektrody, stosuje si warto wzrostu badanego, z uwzgldnieniem odpowiednich wspczynnikw, o ktrych bya
mowa powyej.
Moliwe jest take zastosowanie dokadniejszych pomiarw antropometrycznych dla okrelenia redniej powierzchni
przekroju poprzecznego koczyn i tuowia.
Bezpieczestwo stosowania BIA
Stosowane czstotliwoci prdu nie powoduj podranienia nerww ani minia sercowego, a natenie prdu jest
cakowicie niegrone, gdy natenie prdu jest tym bezpieczniejsze, im wiksza jest czstotliwo prdu, np.
miertelne natenie to 100 mA przy 0,5 kHz (jak w gniazdku elektrycznym), a ju dla 5 kHz prg miertelnoci wynosi
1000 mA.
Prg odczuwalnoci prdu u czowieka to 1-1,5 mA, a wic uywany w pomiarze prd o nateniu 0,8 1 mA jest
praktycznie nieodczuwalny.
Wpyw dziaania aparatu BIA na inne urzdzenia emitujce pole elektromagnetyczne i odwrotnie nie zosta jak dotd
przekonujco rozwizany. Dlatego osobom ze wszczepionym defibrylatorem serca odradza si badanie BIA, poniewa
nawet niewielki prd moe zakci dziaanie urzdzenia. Badanie BIA jest bezpieczne dla osb z wszczepionym
rozrusznikiem serca.
Wykad VII [2015-12-04]
Ultrasonografia
Jakie fale wywouj wraenie suchu 16 Hz 20 kHz
Infradwiki poniej 16 Hz
Ultradwiki 106 108 Hz
Hiperdwiki 1010
Zjawisko odbicia fali jest wykorzystywane w aparaturze z ultradwikami (na zasadzie echa).
W zalenoci od prezentacji USG powracajce echa s najpierw wzmacniane, odpowiednio przetwarzane, a nastpnie
prezentowane (najczciej typu B).
Fala ultradwikowa podlega:
- odbiciu
- zaamaniu
- interferencji
- rozproszeniu
- absorpcji
USG ultrasonografia
Wanymi parametrami s:
- impedancja akustyczna tkanki
Waciwoci tkanki [impedancja: opr aktywny R i opr pojemnociowy (nie ma oporu indukcyjnego)]:
- zale od impedancji akustycznej tkanki
- ksztat powierzchni odbijajcej
Waciwoci elastyczne tkanek
Odbija si, a cz przenika dalej
Wielko echa zaley od wspczynnika odbicia fali na granicy orodkw o rnych impedancjach Z1 i Z2
!
! !
=
! + !
R wspczynnik odbicia fali
Z1 i Z2 - zale od gstoci tkanki ( rho) i prdkoci rozchodzenia si fali (V)
= V
gdy Z1 = Z2 to nie ma odbicia fali
Tkanki mikkie maj zblione wartoci impedancji i dlatego tylko nieliczna cz fali si odbija.
Zaley te od rzeczy jaka znajduje si midzy tkank i gowic Jeli bdzie powietrze to fala odbije si od
skry
Kt padania fali na powierzchni granicy rnych impedancji Istnieje kt graniczny padania fali. Przy
wikszym kcie fala ulega cakowitemu odbiciu.
rda bdw odczytu:
- zaamanie fali i bdne rejestrowanie pooenia obiektu
- rozproszenie fali gdy wymiary wyznaczanego obiektu lub wielkoci obiektu s mniejsze od dugoci fali
Rozproszenie w USG interesuje nas przy pomiarach Dopplerowskich pomiaru przepywu krwi
Interferencja czstkowe nakadanie si fal na siebie, ktre moe by spowodowane lokalnym rozproszeniem i
odbiciem czci energii.
Interferencja nawet dla jednorodnych orodkw sygnau ma ziarnist struktur.
Tumienie energia fali zmniejsza si w czasie propagacji w tkankach
Zaley od:
- przewodnoci cieplnej
- tarcia wewntrznego
- lepkoci
- rozproszenia
- procesw molekularnych
- dyspersji prdkoci rna prdko w rnych kierunkach lub orodkach
Rozmiary i pooenia obiektu
Rodzaje prezentacji USG
A (ang. amplitude) [najstarsza] Przetwornik piezoelektryczny wytwarza krtkie impulsy. Echa odbijaj si do
obiektw (narzdw) powracajc do przetwornika po czasie (T) rwnym podwojonej odlegoci przez prdko. Echo
po odebraniu jest wzmocnione i doprowadzone do ukadu odchylania pionowego podstawy czasu lampy
oscyloskopowej. Wymiary narzdw wyznaczamy z pomiaru czasu jaki upywa midzy powrotem kolejnych ech.
B (ang. brightness) Echa wywietlaj si na monitorze jako plamki. Jasno plamki jest proporcjonalna do amplitudy
echa. Plamka jest janiejsza im wiksze jest echo.
M (ang. motion) Kiedy obiekt jest w ruchu. Obraz jest w ksztacie wykresu gdzie po osi pionowej rejestrowane s
echa, ktre powracaj od ruchomych narzdw. Na osi poziomej jest upywajcy czas. Wielko echa, ktre
rejestrujemy zaley od odlegoci badanego obiektu od gowicy USG.
Efekt Dopplera w pomiarach prdkoci przepywu krwi
Zjawisko Dopplera wystpuje kiedy rdo i/lub odbiornik fali s w ruchu. W zalenoci od prdkoci poruszania si
nadajnika lub odbiornika nastpuje zmiana czstotliwoci fali nadanej. Zjawisko zachodzi, bo krwinki maj mniejsz
wielko fali i zachodzi rozproszenie. Wic kada taka krwinka jest rdem nowej fali, ktrej amplituda i czstotliwo
fali s losowe.
Efekt Dopplera zachodzi tutaj podwjnie. Najpierw gowica jest nieruchoma (nadajnik), krwinki s ruchome
(odbiornik). Nastpnie krwinki s ruchome (nadajnik), a gowica nieruchoma (odbiornik).
Prdko przy ciankach jest wolniejsza. To widmo ma rozkad o rnych czstotliwociach dlatego przeprowadzamy
analiz widmow, w ktrej wyznaczamy udzia kadej z tych skadowych sygnau, ktry powraca do gowicy.
Przykad:
V prdko poruszania si krwinki (const.)
C prdko ultradwikw wzgldem orodka
(teta) kt () midzy kierunkiem propagacji fali i kierunkiem prdkoci krwinki
Wtedy moemy odebra czstotliwo fali odbieranej przez krwinki f
+
! =
f czstotliwo fali wysyanej przez gowic
Krwinka staje si nadajnikiem, a gowica odbiornikiem, ktry odbiera fal o czstotliwoci f
!! =
Czstotliwoci Dopplerowskie fD to rnica czstotliwoci fali wysanej f i odebranej f przez gowic.
Gdy prdko fali V << C to
2
! =
W zalenoci od kta bd rne prdkoci.
Jeeli kt = 0 to cos = 1 i wtedy skadowa prdkoci, ktra odpowiada za efekt Dopplera jest rwna V.
Jeeli kt = 90, a przepyw krwi prostopady do wizki to cos = 0 to wtedy efektu Dopplera nie obserwujemy.
Jeeli kt w zakresie 0 90 stopni to cos jest dodatni.
Jeeli kty 90 180 stopni to cos jest ujemny.
To znaczy, e od zalenoci od kta ft przyjmuje wartoci dodatnie lub ujemne, a to znaczy, e krzywe przepywu krwi
wychylaj si odpowiednio do gry lub do dou.
Aparat USG
Monitor (B/W, COLOR) w prostszych i taszych aparatach czarno-biay, w bardziej rozbudowanych, wyposaonych w
prezentacje CFM i angiografie USG kolorowy. Niektre modele wyposaane s w dwa monitory, czarno-biay do
prezentacji obarw B, M i Doppler oraz kolorowy do prezentacji obrazw CFM i Angio.
Klawiatura (KBiF) najczciej skada si z kilku wydzielonych pl przyciskw i regulatorw funkcjonalnych,
bezporednio sterujcych parametrami zobrazowania, pola zawierajcego klawiatur alfanumeryczn oraz pola
zawierajcego klawiatur programowaln, umieszczon w taki sposb, aby mona byo powiza jednoznacznie
przyciski i regulatory z tego pola z ich opisami wywietlanymi na monitorze. Aby uatwi prace operatora, w polu
regulatorw funkcyjnych stosuje si podwietlanie regulatorw wedug klucza:
- brak podwietlenia funkcja sterowania tym regulatorem nieaktywna i jej uaktywnienie w zadeklarowanym
trybie pracy niemoliwe
- p podwietlenie funkcja nieaktywna, ale mona j wywoa
- pena jaskrawo - funkcja aktywna
Analogowy procesor sygnaowy skada si z kilku moduw elektronicznych wsppracujcych bezporednio z
gowicami USG i przetwarzajcych analogowy sygna z gowic. Pierwszy z moduw tego procesora, interfejs gowic,
zawiera gniazda gowic od dwch do czterech gniazd po 250 kontaktw kade. Pozostae operacje wykonywane w
procesorze analogowym to ogniskowanie wizki przy nadawaniu i odbiorze oraz przetwarzanie analogowo-cyfrowe.
Cyfrowy procesor sygnaowy skada si z kilku lub kilkunastu moduw elektronicznych realizujcych wszystkie
operacje cyfrowe, od cyfrowej obrbki obrazu USG po wszelkie funkcje sterujce. We wspczesnych aparatach cyfrowy
procesor sygnaowy czsto budowany jest zgodnie z wymaganiami standardu VME.
Transformator izolowany i zasilacz transformator izolacyjny gwarantuje spenienie wymaga norm bezpieczestwa
sprztu medycznego w zakresie prdu upywu. W starszych aparatach, w ktrych transformator izolacyjny pracuje na
czstotliwoci sieci 50 Hz, jest to element o pokanej masie, okoo 30kg. Musi dostarczy w sposb cigy mocy
przekraczajcej 1kW. W nowych aparatach, pracujcych z przetwarzaniem czstotliwoci, masa transformatora
izolacyjnego i zasilaczy nie przekracza kilku kg.
Wideomagnetofon Rejestracja i odtwarzanie obrazu wideo narzuca konieczno umieszczenia w obrazie penego
opisu parametrw zobrazowania. Po odtworzeniu obrazu mona na podstawie tego opisu ustawi aparat dokadnie w
takim samym trybie pracy i uruchomi procedury pomiarowe i automatyczne funkcje diagnostyczne.
Wideoprinter - (czarno-biaa drukarka termiczna), wyposaona w pami jednego obrazu i ukady synchronizacji,
pozwalajce na zapamitanie penego obrazu o standardzie TV, z midzyliniowoci lub bez.
Multiformat kamera urzdzenie pozwalajce na wywietlenie na jednostronnej bonie rentgenowskiej do szeciu
obrazw TV obok siebie (obrazy o znacznie wyszej jakoci).
Aparaty USG wyposaone s w komputerowe urzdzenia dokumentacji obrazowej dyski magnetooptyczne,
nagrywarki CD-ROM, a przede wszystkim w interfejsy DIACOM, umoliwiajcy podczenie profesjonalnych urzdze
dokumentacyjnych. Daj dokumentacje obrazow najwyszej jakoci.
Budowa aparatu USG
najprostsze USG posiada 1 2 mechaniczne gowice sektorowe 3,5 MHz oraz dodatkow gowic 5 lub 7,5 MHz
do badania maych narzdw
najczciej stosowane gowice:
- sektorowa z pojedynczym lub wieloma przetwornikami sterowanymi mechanicznie
- liniowa z 60 -120 przetwornikami w linii prostej obraz prostoktny
- convex przetworniki uoone na wycinku okrdu (90 stopni) obraz piercieniowy
- liniowa sterowana fazowo, 48 128 przetwornikw uoonych liniowo, przemiatanie
elektroniczne 45 stopni, obraz sektorowy
obserwacja do 20 cm gbokoci, matryca 256x256 lub 512x512, 6-bitowa skala szaroci (64 odcienie),
prezentacje B i M, czasami te A
moliwa regulacja wzmocnienia i jego charakterystyki oraz kontrastu
aparaty wyszej klasy posiadaj zestaw sond, z dodatkow moliwoci badania przepyww naczyniowych
Obrazowanie skry (operacje plastyczne), badanie oka 20 MHz 100 MHz
Obrazowanie tkanek wewntrznych 2MHz 10 MHz
Badanie przepyww 200 kHz 5 MHz
Badania koci (diagnostyka osteoporozy) 50 kHz 600 kHz
Wiksza czstotliwo badania wiksza zdolno rozdzielcza systemu obrazowania
100 MHz - 15,4 m
10 MHz - 154 m
7,5 MHz - 205 m
5,0 MHz - 308 m
3,5 MHz - 440 m
2,25 MHz - 684 m
500 kHz - 3,08 mm
50 kHz - 30,8 mm
Rozdzielczo czasowa: przy gbokoci obrazowania 25cm czas odsuchu jednej linii:
tlin = 2x / c = 0,5m / 1540 m/s = 0,325ms
Bezpieczne natenie fali ultradwikowej 100 mW/cm2
Osiowa zdolno rozdzielcza - rozrnienie dwch punktw lecych w osi wizki (odwrotno najmniejszej odlegoci
dwch punktw widzianych jeszcze oddzielnie)
Zaley d szerokoci impulsu ultradwikowego (tj. czstotliwoci pracy przetwornika, czyli dugoci emitowanej fali)
Boczna zdolno rozdzielcza - rozrnienie dwch punktw lecych w rwnej odlegoci osiowej od przetwornika,
lecz usytuowanych w rnych kierunkach. Zaley od szerokoci wizki ultradwikowej (minimalna w rejonie ogniska
wizki)
Zdolno rozdzielcza kontrastu zdolno rozrniania impedancji akustycznych poszczeglnych tkanek, limitowana
przez amplitud echa i tumienie tkanek; kontrast polepsza technika cyfrowa i odpowiedni dobr skali szaroci (tzw.
preprocessing).
Rozpraszanie
Rozpraszanie: orodek o innej impedancji akustycznej ma wymiary porwnywalne z dugoci fali akustycznej lub
mniejsze
Rozpraszanie Tyndalla rozpraszanie na niejednorodnociach porwnywalnych z dugoci fali, gdzie wspczynnik
rozpraszania aT = kT f2
Rozpraszanie Reileigha rozpraszanie na niejednorodnociach o rozmiarach znacznie mniejszych od dugoci fali,
gdzie aR = kR f4
Absorpcja
Cz energii ruchu falowego jest bezpowrotnie tracona wskutek tarcia wewntrznego, przewodnictwa cieplnego i
zjawisk molekularnych. Amplituda drga czsteczek maleje wykadniczo wraz z odlegoci (prawo absorpcji): I=I0e-ax
a wspczynnik absorpcji
W tkankach mikkich absorpcja jest w przyblieniu proporcjonalna do czstotliwoci; w kociach jest kwadratow
funkcj czstotliwoci.
Artefakty
Cie - koci, kamienie nerkowe i ciowe
Cakowite wewntrzne odbicie: dla kta padania wikszego ni kt graniczny, wspczynnik odbicia wynosi 1
Znieksztacenia obrazu wskutek refrakcji (Refrakcja: bd wynikajcy z rnicy zaoonego przy obrazowaniu
prostoliniowego ruchu fali a jej rzeczywistego toru w orodku niejednorodnym).
Przejaskrawienia (cysty z pynem, pcherzyki, naczynia): analogicznie jak cienie
Rewerberacja czyli przekamania powstae wskutek wielokrotnych odbi
Techniki dopplerowskie fali cigej, impulsowa, kodowana kolorem
Metoda fali cigej
Metoda fali cigej (continous wave CW) aparat zawiera 2 oddzielne przetworniki do nadawania i odbierania fali, a
wizka jest stale wysyana i rejestrowana. W metodzie tej nie ma ogranicze co do prdkoci, ale brak informacji o
gbokoci pomiaru brak rozrnienia przepywu w innych naczyniach znajdujcych si w zasigu wizki.
Metoda impulsowa
Metoda impulsowa przetwornik pracuje naprzemiennie jako nadajnik lub odbiornik analizowane jest echo z pewnej
bramki czasowej, odpowiadajcej prbkowanej objtoci. Wybr gbokoci odbywa si przez wybr bramki czasowej.
Poczenie metody impulsowej z metod obrazowania w skali szaroci (tzw. dupleks Doppler) pozwala na
umieszczenie bramki w rnych czciach przekroju naczynia, a przez to rejestracj widma rozkadu prdkoci
przepywu w danym miejscu naczynia. Dobra rozdzielczo osiowa ma miejsce kosztem ograniczenia zakresu
mierzonych prdkoci i dokadnoci pomiaru dla kadej czstotliwoci powtarzania impulsw istnieje graniczna
prdko przepywu, powyej ktrej pomiar jest znieksztacony (zjawisko aliasingu), a odwzorowanie kierunku
przepywu skokowe.
Metoda kodowania kolorem
Metoda kodowania kolorem zapocztkowana od wielobramkowej metody impulsowej, pozwalajcej na jednoczene
okrelenie widma czstotliwoci odbitych fal z rnej gbokoci.
Kierunek przepywu reprezentowany jest w skali barw, za jego prdko jako wysycenie i jasno koloru. Najczciej
uywane s skrajne kolory czerwony (przepyw do gowicy) i niebieski (przepyw od gowicy). Nadajnik jest scalony z
odbiornikiem, ponadto istnieje wiele bramek czasowych rejestracji przepywu. Metoda ta ma szczeglne znaczenie w
kardiologii oraz diagnostyce zakrzepicy naczy jamy brzusznej.
Wykad VIII [2015-12-11]
Saturacja
Wysycenie hemoglobiny
Procentowa zawarto oksyhemoglobiny w cakowitej zawartoci hemoglobiny we krwi
! % =
OksyHb: ok 96%
DeoksyHb: ok 2%
COHb: 1-2%
metHb: 0,5 - 1%
Pulsoksymetria
Nieinwazyjna metoda cigego pomiaru:
czynnoci serca
saturacji
Zabarwienie erytrocytw zaley od stopnia wysycenia hemoglobiny tlenem
OksyHb absorbuje gwnie wiato o dugoci 940 nm
DeoksyHb absorbuje gwnie wiato o dugoci 660 nm
Dziaanie pulsoksymetru
Dioda nr 1: Dioda nr 2:
emituje wiato o dugoci 660 nm (czerwie) Emituje wiato o dugoci 940 nm
DeoksyHb pochania cz wiata (podczerwie)
OksyHb pochania cz wiata
Fotodetektor:
Mierzy ilo wiata nie pochodzcego przez erytrocyty
Przeksztacony wynik jest wywietlany na ekranie
Aparat mierzy rwnie puls (jak czsto pulsuje krew w oysku naczyniowym)
Pulsoksymetry nie odrniaj OksyHb do metHb i COHB (absorbcja wiata podobnej dugoci)
MetHb i COHb zawyaj wynik pomiaru saturacji.
Praktycznie monitoruje si saturacj czciow (spO2)
+ + []
! % =
Wartoci saturacji:
przy zatruciu np. czadem spO2 ~ 100%
warto prawidowa saturacji: 98%
dolna warto progowa saturacji: 90%
Zakres norm:
98 100% u osb zdrowych
wysze wartoci w przypadku tlenoterapii
mniejsze wartoci niewydolno oddechowa
Dokadno pulsoksymetru:
granica bdu pulsoksymetru: 2 - 3%
pomiar zdecydowanie mniej dokadny przy niskim poziomie saturacji (<80%)
- odchylenia od 3 do 18%
- zazwyczaj aparat podaje zbyt wysoki wynik
czas reakcji na szybki spadek spO: 7 20 sekund
- czas krtszy jeeli czujnik znajduje si na patku ucha
Zalety pulsoksymetrii:
nieinwazyjna metoda cigego pomiaru
nie wymaga kalibracji
nie nagrzewa skry
niewielki bd pomiaru
czujnik moe w jednym miejscu pozosta na dugi czas
Ograniczenia i bdy w pomiarze saturacji:
ruchy pacjenta najczstsza przyczyna zakce
niedostateczne ukrwienie ttnicze:
- skurcz naczy obwodowych
- wstrzs
- maa pojemno minutowa serca
hipotermia (<35%) skurcz serca
methemoglobina i karboksyhemoglobina
niedokrwisto
lakier do paznokci (czerwony i purpurowy nie maj wpywu na pomiar)
wskaniki kolorowe we krwi
wiato otoczenia bez znaczenia w nowoczesnych urzdzeniach
wlew substancji lipidowych
hiperbilirubinemia
bardzo ciemna karnacja skry pacjenta
Wykad IX [2015-12-18]
Elektrochirurgia
Elektrochirurgia jest to zastosowanie prdu elektrycznego o wysokiej czstotliwoci do tkanek biologicznych w celu
wywoania medycznie uytecznego oddziaywania termicznego do cicia lub koagulacji tkanek pacjenta, znajdujcych
si bezporednio przy elektrodzie zabiegowej (nou chirurgicznym).
Zastosowania elektrochirurgii:
chirurgia oglna
gastroenterologia
ginekologia
urologia
pneumologia
otolaryngologia
dermatologia
neurochirurgia
Moliwoci elektrochirurgii:
stosowanie tpej elektrody do wykonywania ci bez wysiku i z niewielkim krwawieniem
opanowywanie krwawie punktowych i wystpujcych na duych powierzchniach
zamykanie ukrwionych tkanek i moliwo ich rozdzielania bez utraty krwi
dewitalizacja i obkurczanie tkanek
usuwanie tkanek przez ich wycinanie
Pacjent jest podczony do jednostki elektrochirurgicznej za porednictwem dwch elektrod. Urzdzenie generuje
napicie elektryczne pomidzy elektrodami. Poniewa tkanki biologiczne przewodz prd elektryczny, pynie on przez
ciao pacjenta pomidzy elektrodami. W ten sposb ulega zamkniciu obwd elektryczny. Prd ten generuje w
tkankach ciepo wymagane dla uzyskania oddziaywania elektrochirurgicznego.
Rnica pomidzy elektrochirurgi, a kauteryzacj:
W przypadku elektrochirurgii ciepo nie pochodzi ze rda zewntrznego, tzn. nie pochodzi z rozgrzanego
instrumentu, a raczej wewntrznego wywoanego przez przepyw prdu przez tkank.
W celu wykluczenia moliwoci powstawania oparze chemicznych w wyniku procesu elektrolizy oraz aby zapobiec
stymulacji nerww i mini, wykorzystywany jest prd zmienny o czstotliwoci wynoszcej co najmniej 200 kHz (z
tego wzgldu elektrochirurgia okrelana jest jako chirurgia wysokich czstotliwoci).
Czynniki wpywajce na uzyskiwany efekt elektrochirurgiczny: ilo i rozkad ciepa uwalnianego w tkance.
Ilo ciepa jest wynikiem zastosowanego napicia i opornoci tkanki.
Rozkad ciepa jest wynikiem rozkadu opornoci tkanki oraz geometrii drogi prdu.
Ilo ciepa uwalnianego w tkance w przeliczeniu na jednostk czasu moc elektryczna (iloczyn natenia prdu i
napicia). Natenie i napicie s zwizane z napotkan opornoci.
Ilo i rozkad uwalnianego ciepa s okrelane przez:
napicie
oporno tkanki
geometri cieki prdowej
Prd pynie przez miejsca w tkankach, w ktrych oporno jest najmniejsza. W zwizku z tym gsto prdu w takich
miejscach jest wysza, ni w miejscach o wyszym oporze.
Dua ilo ciepa uwalniana jest w miejscach, ktre wykazuj du gsto prdu lub wysokie miejscowe napicie, albo
oba te parametry jednoczenie.
Wysoka gsto prdu gdy pole przekroju poprzecznego drogi prdu jest mae lub jeli wystpuj jedynie niewielkie
obszary niskiego miejscowego oporu.
Wysokie napicie miejscowe gdy prd nie moe omin obszarw o wysokim oporze miejscowym.
W trakcie podgrzewania w tkankach zachodz rnorodne procesy:
Temp. tkanki Wpyw temp.
do 40 oC Brak
Hipertermia: Zmiany w bonie komrkowej i wewntrznych strukturach
komrkowych, tworzenie si obrzku zalenego od czasu trwania nekrozy (mierci
40 50 oC komrkowej) i dewitalizacji
Koagulacja (denaturacja) biaek wewntrzkomrkowych
okoo 60 oC Dewitalizacja
Koagulacja kolagenu zewntrzkomrkowego
okoo 80 oC Niszczenie bon komrkowych
Odparowanie pynu tkankowego w zalenoci od prdkoci parowanie: desykacja
okoo 100 oC (wysuszenie) i zniszczenie lub nacicie wynikajce z mechanicznego pknicia tkanki
okoo150 oC Zwglenie
okoo 300 oC Odparowanie (odparowanie caej tkanki)
Czynniki wpywajce na efekty elektrochirurgiczne
Czynniki decydujce o uzyskiwanych efektach chirurgicznych:
temperatura uzyskiwana w tkance
czas jej efektywnego oddziaywania
prdko ogrzewania
Typy elektrody i wielkoci powierzchni kontaktu
Maa powierzchnia styku elektrody z tkank powoduje szybkie i intensywne ogrzewanie, co wynika z wysokiej gstoci
prdu. Przy tej samej mocy, lecz wikszej powierzchni kontaktu, gsto prdu jest mniejsza, a ogrzewanie wolniejsze i
sabsze. Najbardziej intensywne ogrzewanie osiga si przy najmniejszej powierzchni, tzn. w przypadku punktowego
kontaktu pomidzy elektrod, a tkank.
Wysz moc uzyskuje si dziki wikszej powierzchni elektrody (np. elektroda szpatukowa) ni w porwnaniu z
mniejsz elektrod.
Prdko ruchu elektrody i linia cicia
Czas kontaktu pomidzy elektrod, a tkank wpywa na osigan temperatur i jej efektywne czas oddziaywania.
Powierzchni kontaktu mona zmienia poruszajc elektrod, np. wsuwajc j gbiej.
Waciwoci tkanek
Rne typy tkanek, takie jak minie, tuszcz lub naczynia krwionone, mog by ogrzewane w rnym stopniu ze
wzgldu na ich waciwoci elektryczne i cieplne, a take rnorodn reakcj na ogrzewanie. Znaczcym czynnikiem
jest opr elektryczny, o ktrym decyduje dostarczana moc. Poniewa przepyw prdu zachodzi przez ruch jonw w
pynie tkankowym o waciwociach elektrolitycznych, opr elektryczny w znacznym stopniu zaley od zawartoci
wody w tkance, a ta jest bardzo rna w rnych tkankach.
Opr waciwy (w zalenoci od materiau bez uwzgldnienia czynnika ksztatu) dla rnych typw tkanek przy
czstotliwoci okoo 300 kHz:
krew ok. 1,5 *m
minie ok. 3 *m
wtroba ok. 5 *m
tuszcz ok. 15 *m
Oporno ronie szybko wraz z wysuszaniem tkanki, w wyniku odparowywania zawartego w niej pynu. Moe to
prowadzi do bardziej intensywnego ogrzewania si tych obszarw tkanki, ktre ulegy odwodnieniu.
Elektrochirurgiczne efekty tkankowe
rozdzielenie tkanek (cicie)
hemostaza
Elementy wyposaenia i wskaniki na sprzcie elektrochirurgicznym s oznaczone kolorem:
tym dla cicia
niebieskim dla koagulacji, dewitalizacji i ablacji tkanek, a take zamykania naczy
Cicie
Aby uzyska rozdzielenie tkanki, naley j szybko rozgrza do temperatury ponad 100 0C, tak, aby pyn tkankowy
szybko odparowa, a struktura tkanki ulega pkniciu.
Gsto prdu konieczn do uzyskania tego efektu uzyskuje si dziki krtkim ukom elektrycznym (iskrom),
pojawiajcym si przy napiciach wynoszcych okoo 200V pomidzy elektrod, a tkank. uki te, miniaturowe
wyadowania, powoduj niemal punktowy przepyw prdu.
Elektrod tnc jest zwykle n, szpatuka, iga lub ptla o liniowej krawdzi natarcia. Podczas procesu cicia krawd
nie dotyka bezporednio tkanki, poniewa otoczona jest warstw odparowanego pynu tkankowego. uki powstaj na
krawdzi pomidzy powierzchni elektrody, a najblisz jej tkank. Powoduje to szybkie ogrzanie i odparowanie tkanki
przy krawdzi natarcia elektrody, a w rezultacie powstanie nacicia. Elektrod mona przesuwa przez tkank bez
uycia siy. Procedur t nazywa si take elektrotomi.
Wraz ze wzrostem napicia wzrasta intensywno powstajcych ukw elektrycznych. Pynie wwczas silniejszy prd,
ni jest to konieczne do wykonania prostego cicia. Skutkuje to odparowaniem wikszej iloci pynu i bardziej
intensywnym rozgrzewaniem si ssiednich tkanek koagulacj hemostatyczn, lecz w przypadku silnego rozgrzania
moe take dochodzi do niepodanej karbonizacji na jego krawdzi. Podana jako cicia zaley od rodzaju
zabiegu. Uytkownik moe wpywa na jako cicia, regulujc jego szybko im szybsze cicie, tym mniejsza
koagulacja oraz zmieniajc parametry dziaania urzdzenia.
Cicie. Regulacja napicia
Napicie elektryczne ma decydujce znaczenie dla tworzenia si ukw elektrycznych. W poczeniu z opornoci
tkanki napicie decyduje o przepywnie natenia prdu, a co za tym idzie, o energii dostarczanej za porednictwem
kadego uku. Tak wic stae napicie daje sta jako cicia, niezalenie od jego gbokoci. Jako cicia zaley jednak
od prdkoci cicia i typu tkanki na przykad, dziki niskiemu oporowi przy niszych napiciach, tkanka miniowa
moe by cita prdem o niszym napiciu ni tkanka tuszczowa. Gwarantuje to powtarzalne cicie przy niezmiennych
waciwociach tkanki. Jednoczenie selektywno tkanki zwizana z tym oddziaywaniem moe by wykorzystywana
do wypreparowania rnych typw tkanek.
Cicie. Regulacja uku elektrycznego
Intensywno ukw elektrycznych stanowi miar skutecznoci cicia. Nowoczesne diatermie elektrochirurgiczne s w
stanie mierzy t intensywno i utrzymywa j na staym poziomie, dokonujc odpowiednich korekt napicia.
Regulacja uku zapewnia sta jako cicia, niezalenie od rodzaju tkanki, prdkoci cicia i typu elektrody.
Cicie. Modulacja
Wysze napicie szczytowe jest konieczne do zapewnienia cicia z bardziej intensywn koagulacj. Aby zapobiec
nadmiernemu efektowi cicia i karbonizacji, konieczne jest obnienie redniej mocy. Uzyskuje si to poprzez modulacje
prdu zmiennego, co oznacza, e jego warto szczytowa ulega zmianom w czasie. Czsto stosowanym typem modulacji
jest modulacja rdmiszowa, w ktrej pyncy prd jest przerywany w krtkich okresach czasu. Z reguy modulacja
zachodzi tak szybko, e uytkownik moe jedynie zaobserwowa zmian efektu wywoywanego w tkance. Wskanik
zakresu modulacji zaleno pomidzy wartoci szczytow, a wartoci redni (wartoci efektywn) napicia i
nosi nazw wspczynnika szczytu.
Cicie. Regulacja napicia
Napicie elektryczne ma decydujce znaczenie dla tworzenia si ukw elektrycznych. W poczeniu z opornoci
tkanki napicie decyduje o przepywie natenia prdu, a co za tym idzie, o energii dostarczanej za porednictwem
kadego uku. Tak wic stae napicie daje sta jako cicia, niezalenie od jego gbokoci na przykad, dziki
niskiemu oporowi przy niszych napiciach, tkanka miniowa moe by cita prdem o niszym napiciu ni tkanka
tuszczowa. Gwarantuje to powtarzalne cicie przy niezmiennych waciwociach tkanki. Jednoczenie selektywno
tkanki zwizana z tym oddziaywaniem moe by wykorzystywana do wypreparowania rnych typw tkanek.
Hemostaza przez koagulacj
Przy wystarczajco powolnym ogrzewaniu krwawicej tkanki, biaka w tkance i sczcej si krwi jaki pierwsze ulegn
koagulacji. Nastpuje wtedy atrofia i wysuszanie tkanki zwizane z odparowaniem pynu. Koagulacja krwi obkurczanie
si naczy krwiononych powoduje ich zamknicie i powstrzymanie krwawienia. Koagulacj mona prowadzi w
bezporednim kontakcie z tkank (koagulacja kontaktowa) lub bez niego. Koagulacja kontaktowa suy przede
wszystkim do likwidowania krwawienia miejscowego. Wykorzystuje ona albo niskie napicia albo napicia
modulowane z wysz wartoci szczytow.
Koagulacj mona stosowa w bezporednim kontakcie z tkank, np. korzystajc z elektrody kulkowej, pincety
bipolarnej lub klem, ale take bezkontaktowo.
Efekty koagulacji tkanek:
denaturacja czsteczek biaka
kurczenie si tkanek
zamknicie naczy krwiononych
w konsekwencji tych procesw: hemostaza
Wysze napicie umoliwia szybsz prac, lecz mog wiza si z powstawaniem ukw elektrycznych i karbonizacj.
W przypadku koagulacji bezkontaktowej prd jest przekazywany za porednictwem ukw elektrycznych pod wysokim
napiciem wynoszcym kilka tysicy woltw. W przeciwiestwie do cicia, uki docieraj do stosunkowo duej
powierzchni tkanki, dziki czemu powstaje dwuwymiarowa strefa koagulacji. W ten sposb mog by koagulowane
powierzchnie i rozlege krwawienia.
W procedurze konwencjonalnej uki elektryczne przebiegaj w powietrzu i nosi ona nazw fulguracji. Bardziej
jednorodny i kontrolowany efekt uzyskuje si w przypadku koagulacji plazm argonow.
Dewitalizacja i ablacja
W celu leczenia zmian patologicznych lub guzw, tkank mona podda dewitalizacji (zniszczeniu), redukcji lub
usuniciu. W przypadku dewitalizacji tkanka ulega nieodwracalnemu uszkodzeniu w wyniku rozgrzania jej do
temperatury przekraczajcej 60 oC. Do dewitalizacji powierzchniowej najlepiej nadaje si koagulacja plazm argonow
(APC), do wikszych i gbszych obszarw bardziej nadaje si koagulacja kontaktowa elektrod kulkow lub igow.
Lepsz penetracj uzyskuje si zwykle stosujc nisze wartoci prdu przez duszy czas, poniewa tkanka nie wysycha
tak szybko w kontakcie z elektrod i nie traci przewodnictwa. Dziki temu ciepo ma wicej czasu na rozejcie si w
gb tkanki. Ten sam efekt przynosi take stosowanie modulacji napicia. Dodatkowo podczas przerw w przepywie
prdu pyn z przylegajcych tkanek moe napywa ponownie ku elektrodzie, co take sprzyja opnieniu procesu
wysychania tkanki. Dewitalizacja niepodanej tkanki nosi nazw ablacji wysok czstotliwoci lub czstotliwoci
radiow, cho nie mamy tu do czynienia z bezporedni ablacj tkanek. Dewitalizowana tkanka ulega nastpnie
rozkadowi pod wpywem wewntrznych procesw metabolicznych zachodzcych w organizmie pacjenta (ablacja).
Dewitalizacja i ablacja
Rzeczywist, nie mechaniczn ablacj tkanki trudno jest uzyska przy zastosowaniu procedur elektrochirurgicznych.
Koagulacja plazm argonow z zastosowaniem wysokiej mocy moe zapewnia szybkie odparowywanie, przynajmniej
pynu tkankowego, jednake przy pracy czsto dochodzi do karbonizacji tkanki. Stosujc powolne podgrzewanie,
mona zmniejszy objto niepodanej tkanki na drodze odparowania jej pynu tkankowego i bez jej zwglenia.
Zamykanie naczy poprzez termofuzj
Pczki naczy lub poszczeglne wiksze naczynia krwionone mona, przed przeciciem, zamyka przy wykorzystaniu
koagulacji. ciany naczynia, ktre ma zosta zamknite, ciska si razem klem , przez ktrej okadki przepywa prd.
Dziki procesowi koagulacji zdenaturowane biaka cian naczynia cz si ze sob. Diatermia elektrochirurgiczna w
sposb cigy kontroluje zmiany stanu tkanki, znajdujcej si pomidzy okadkami klem i dziki automatycznej
regulacji napicia szczytowego i modulacji zapobiega nadmiernym uszkodzeniom cieplnym tkanek otaczajcych.
Zamknite naczynia wraz z otaczajc je tkank mona nastpnie przeci mechanicznie lub elektrochirurgicznie.
Procedura ta stopniowo wypiera zamykanie naczy przy uyciu szww lub klipsw.
Techniki elektrochirurgiczne:
monopolarne
bipolarne
kontaktowe
bezkontaktowe
Technika monopolarna
W technice monopolarnej obie elektrody, pomidzy ktrymi pynie prd, s odmienne. efekt chirurgiczny uzyskiwany
jest na elektrodzie aktywnej. Ma ona stosunkowo ma powierzchni styku, na ktrej uzyskiwana jest wysoka gsto
prdu. Drug elektrod jest elektroda neutralna o duej powierzchni, ktr umieszcza si w odpowiednim miejscu na
skrze pacjent. Prd o wysokiej czstotliwoci, uniemoliwiajcy cicie lub koagulacj elektrod aktywn, jedynie
nieznacznie rozgrzewa tkank majc kontakt z du powierzchni elektrody neutralnej i jest ledwie wyczuwalne dla
pacjenta nie wywoujc efektu chirurgicznego.
W przypadku sabego styku pomidzy elektrod neutraln, a skr pacjenta lub gdy elektroda ta ma zbyt ma
powierzchni, mog wystpi oparzenia. W nowoczesnych aparatach elektrochirurgicznych stosuje si dzielone lub
wielopowierzchniowe elektrody neutralne, w celu pomiaru oporu pomidzy obiema czciami elektrody, co umoliwia
wykrycie wadliwego kontaktu elektrody ze skr pacjenta.
Technika bipolarna
W elektrochirurgii bipolarnej obie elektrody umieszczone s w jednym instrumencie. Prd pynie w wskiej,
ograniczonej strefie tkanki, znajdujcej si pomidzy elektrodami.
Nie jest wymagane stosowanie elektrody neutralnej. Zwaszcza obydwie elektrody s wykorzystywane w rwnym
stopniu do uzyskania efektu elektrochirurgicznego. W przypadku konfiguracji asymetrycznych, o rnych polach
powierzchni styku elektrod, oddziaywanie chirurgiczne wywoywane jest na elektrodzie o mniejszej powierzchni
styku.
Biorc pod uwag aspekt bezpieczestwa, przepyw prdu o ograniczonym przestrzennie zakresie jest zalet. Jednake
technika bipolarna nie moe by uywana do kadego zastosowania. Ze wzgldu na wasnoci uytkowe, technika
monopolarna wykazuje wyszo w szczeglnoci w odniesieniu od elektrod tncych.
Koagulacja plazm argonow
Koagulacja plazm argonow (APC) jest bezkontaktow technik monopolarn. Prd, w formie ukw elektrycznych
pynie w zjonizowanym (tzw. przewodzcym prd) gazowym argonie plazmie argonowej.
Wykad X [2016-01-15]
Kriochirurgia
Kriochirurgia kontrolowane miejscowe niszczenie komrek poprzez dziaanie na nie temperaturami kriogenicznych.
Metody wykonywania zabiegw kriogenicznych:
natryskowa
kontaktowa
wykorzystujca bezporednie wyparowanie czynnika
Metoda natryskowa gdy ciecz kriogeniczn rozpyla si i odparowuje to temperatura skry obnia si. Wykorzystuje
si osony w ksztacie walca w celu ograniczenia powierzchni zamroonej tkanki w celu zapewnienia rwnomiernej
przemiany cieczy w gaz wymagane s krtkie przerwy przy natrysku. (Aby nie pojawiy si krople, ktre mog
uszkodzi skr). Wykorzystuje si azot, podtlenek azotu lub dwutlenek wgla.
Metoda kontaktowa Stosuje si zamknity aplikator, w ktrym przepywa cieky krioczynnik (odparowuje odbierajc
przy tym ciepo). Przy kontakcie powierzchni mrocej ze skr ciepo jest przekazywane od tkanki do kriogenu.
(Kriociecz nie ma bezporedniego kontaktu ze skr). Wykorzystuje si azot, podtlenek azotu lub dwutlenek wgla.
Metoda wykorzystujce bezporednie wyparowanie czynnika Stosuje si waciki, ktre s nawinita na drewniane
paeczki i zanurza si w cieczy organicznej. Najczciej stosuje si cieky azot (Minusem tej metody jest ograniczona
powierzchnia wacika).
Zalety wykorzystywania kriocieczy:
nietoksyczno
niepalno
dziaanie znieczulajce zimna
brak reakcji chemicznych z tkank
Przy odparowywaniu odbywa si przemiana fazowa ciecz-para. Ta przemiana jest izotermiczna (przy staej
temperaturze) i izobaryczna (przy staym cinieniu).
Przed kadym zabiegiem konieczne jest napenienie zbiornika kriociecz, poniewa nie moe ona by tak
przechowywana w iloci wystarczajcej na kilka zabiegw:
- istnieje niebezpieczestwo nadmiernego wzrostu cinienia
- cieky azot gwatownie odparowuje w temperaturze otoczenia
Medyczne urzdzenia wykorzystujce laser
Promieniowanie optyczne promieniowanie elektromagnetyczne o dugoci fali w zakresie 1nm 1mm. Jeeli chodzi o
promieniowanie laserowe to zakres dugoci fali mieci si w zakresie 180nm 1mm.
Promieniowanie to moemy podzieli na trzy zakresy:
nadfioletowe (UV - ultra violet) 180nm 400 nm (niewidzialne dla ludzkiego oka)
widzialne 380nm 780nm
podczerwone (IR infrared) 780nm 1mm (niewidzialne dla ludzkiego oka)
Laser od pierwszych liter angielskich sw: Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation czyli
wzmocnienie wiata poprzez wymuszon emisj promieniowania. Jest to generator promieniowania
elektromagnetycznego, z zakresu optycznego dziaajcy w oparciu o zjawisko emisji wymuszonej.
Urzdzenie laserowe to urzdzenie, ktre wykorzystuje promieniowanie laserowe do pracy.
Rodzaje laserw:
do pracy cigej emituje wiato cige w przedziaach czasu rwnych lub wikszych od 0,25sek
do pracy impulsowej emituje impuls lub cige impuls, ktrych czas trwania jest mniejszy ni 0,25sek
Cechy promieniowania laserowego:
monochromatyczno jedna dugo fali
wysoka spjno czasowa i przestrzenna
wysoka kierunkowo rozchodzenia si wizki (wiato w jednym kierunku)
moliwo otrzymania bardzo duych gstoci mocy
Oddziaywanie laserowe z tkank zaley od:
natenia promieniowania gsto mocy [W/m2] stosunek strumienia energetycznego (mocy
promieniowania), ktry pada na elementarn powierzchni do pola tej elementarnej powierzchni.
Elementarna powierzchnia - jej pole jest rwne jedynce w danym systemie [1m2, 1cm2, 1mm2], ta
powierzchnia powinna by prostopada do promieniowania. Natenie promieniowania zaley od energii i
czasu trwania impulsu oraz zakresu widmowego wiata laserowego
wasnoci termicznych tkanek
przewodnictwa cieplnego
pojemnoci cieplnej
wspczynnika odbicia, rozproszenia i pochaniania
Gboko wnikania zaley od rodzaju laseru.
Mechanizmy oddziaywania promieniowania laserowego z tkank:
efekt fotogeniczny
termiczne (przy czasach ekspozycji 1min 1ns)
fotoablacja przy czasach ekspozycji 1ms 1ns) [przy impulsach nanosekund gsto wynosi 16-109 W/cm2]
zniczenie prbki
Efekty termiczne:
odwracalna hipertermia przy temp wyszych ni 31 oC
nieodwracalna hipertermia przy temp wyszych ni 32 oC
koagulacja (nekroza) przy temp wyszych ni 60 oC
wyparowanie przy temp wyszych ni 100 oC
zwglenie przy temp wyszych ni 150 oC
piroliza (zniszczenie) przy temp wyszych ni 300 oC
Klasy laserw - wskazuj na skale zagroe z uytkowaniem lasera. Istnieje norma zgodnie z ktr lasery dziel si na
siedem klas: 1, 1M, 2, 2M, 3R, 3B i 4. Lasery klasy 1 s najbezpieczniejsze. Najwikszym zagroeniem s lasery klasy 4.
W medycynie najczciej wykorzystuje si lasery klas 3B i 4.
Niebezpieczestwo w klasie 3B wizka lasera lub odbita jej cz pada bezporednio na niezabezpieczone oko.
Dla laserw klasy 4 wizka lasera lub odbita jej cz pada bezporednio na niezabezpieczone oko, a dodatkowo
moliwo wpadnicia do oka rozproszonej wizki bezporednio z lasera. Zagroenie poarowe.
Wykorzystywane laseru:
chirurgiczne do cicia, odparowywania i koagulacji
o z rnymi trybami pracy:
- cigy w skalpelach laserowych
- impulsowy w fototerapii wiatem, usuwania lub korygowania blizn i zmian skry, usuwania
- wierzchnich warstw skry
o neodymowe na bazie krysztau granatu jedna dugo fali (ok. 1 000nm)
o gazowe:
- argonowe
- eksimerowe
- dwutlenek wgla
Zagroenia przy pracy z urzdzeniami laserowymi:
elektryczne
ekspozycja na promieniowanie laserowe
poarowe i wybuchowe
pochodzce od par i gazw citych materiaw
promieniowanie towarzyszce nielaserowe np. promieniowanie wysokich czstotliwoci lub rentgenowskie
pochodzce z laseru