www.matematiranje.

com

TRANSFORMACIJE ZBIRA I RAZLIKE

TRIGONOMETRIJSKIH FUNKCIJA U PROIZVOD I
OBRNUTO

Formule su:

+
1. sin + sin = 2 sin cos
2 2
+
2. sin sin = 2 cos sin
2 2
+
3. cos + cos = 2 cos cos
2 2
+
4. cos cos = 2 sin sin
2 2

sin( )
5. tg tg =
cos cos
sin( )
6. ctg ctg =
sin sin

1
7. sin x cos y = [sin( x + y ) + sin( x y )]
2
1
8. cos x sin y = [sin( x + y ) sin( x y )]
2
1
9. cos x cos y = [cos( x + y ) + cos( x y )]
2
1
10. sin x sin y = [cos( x + y ) cos( x y )]
2

Primeri :

1) Transformisati u proizvod

a) sin 20 o + cos 50 o

b) sin 56 o cos 56 o

v) sin sin

1
www.matematiranje.com

a) sin 20o + cos 50o = (poto nam formula za zbir sinusa i kosinusa, upotrebom veza u I
kvandrantu, prebaciemo: cos 50o = sin 40o )

20o + 40 o 20o 40 o
= sin 20 o + sin 40 o = 2 sin cos
2 2
= 2 sin 30o cos(10 o )
= 2 sin 30o cos10 o
1
= 2 cos10 o = cos10o
2

b)
sin 56o cos 56o =
= sin 56o sin 34o
56o + 34o 56o 34o
= 2 cos sin
2 2
= 2 cos 45 sin11
o o

2
= 2 sin11o = 2 sin11o
2

v)
sin sin =

= sin sin
2

+
= 2 cos 2 sin 2
2 2

+
= 2 cos sin 2
4 2

2
2
= 2 cos sin
4 2
2
= 2 sin
2 4

= 2 sin
4

2
www.matematiranje.com

2) Dokazati da je:

a) sin 15o sin 75o = 0,25

b) cos135o cos 45o = 0,5

a)
1
sin15o sin 75o = sin(15o + 75o ) + sin(15o 75o )
2
1
= sin 90o + sin( 60o ) pazi: sinx je neparna funkcija sin(-x) = -sinx
2
1
= sin 90o sin 60o
2
1 1 1 1 1
= 1 = = = 0, 25
2 2 2 2 4

b)
1
cos135o cos 45o = cos(135o 45o ) + cos(135o + 45o )
2
1
= cos 90o + cos180o

2
1 1
= [ 0 1] = = 0,5
2 2

x x x
3) Izraunati a) sin5x sin3x=? b) cos cos cos = ?
2 3 4

a)
1
sin 5 x sin 3x = [cos(5 x 3x) cos(5 x + 3x)]
2
1
= [cos 2 x cos 8 x]
2

b)
x x x
cos cos cos = ( grupiemo prva dva na koja emo upotrebiti formulu, a
2 3 4
x
cos neka saeka!!!)
4

3
www.matematiranje.com

x x x
= cos cos cos
2 3 4
1 x x x x x
= cos + cos + cos
2 2 3 2 3 4
1 x 5x x
= cos + cos cos
2 6 6 4
1 x x 1 5x x
= (cos cos ) + (cos cos ) ovde opet upotrebimo formulu za izraze u zagradama
2 6 4 2 6 4
1 1 x x x x 1 1 5x x 5x x
= cos + cos + + cos + cos +
2 2 6 4 6 4 2 2 6 4 6 4
1 x 5x 1 7x 13 x
= cos + cos + cos + cos
4 12 12 4 12 12
1 x 5x 7x 13 x
= cos + cos + cos + cos
4 12 12 12 12

3
4) Dokazati da je : a) sin 20o sin 40o sin 80o =
8
3
b) cos10o cos 50o cos 70o =
8
a) sin 20o sin 40o sin 80o = upakujemo prvi i trei inilac po formuli.

1
sin 20o sin 40o sin 80o = (sin 20o sin 80o ) sin 40o = [cos(200 800 ) cos(200 + 800 )] sin 40o
2
1
cos 60o cos100o sin 40o
2
1 1 1 1
= sin 40o cos100o {Znamo da je cos100o = cos80o , pa je } = sin 40o + cos800
2 2 2 2
1 1
= sin 40o + sin 40o cos80o
4 2
1 1 1
= sin 40o + (sin120o + sin(40o ))
4 2 2
1 1
= sin 40o + (sin120o sin 40o )
4 4
1 1 1
= sin 40o + sin120o sin 40o
4 4 4
1 1 3 3
= sin120o = =
4 4 2 8

4
www.matematiranje.com

b)
Pa ovo je ustvari isti zadatak!!!

Zato?
cos10o = sin 80o
cos 50o = sin 40o
cos 70o = sin 20o
3
Dakle cos10o cos 50o cos 70o je isto
8

5) Transformisati u proizvod sin x + sin y + sin z , ako je x + y + z =

sin x + sin y + sin z =

sin x + sin y + sin [ ( x + y )] =
x+ y x y
sin x + sin y + sin( x + y ) Upotrebimo sin x + sin y = 2sin cos i sin = 2sin cos
2 2 2 2
x+ y x y x+ y x+ y x+ y
2sin cos + 2sin cos = Izvuemo zajedniki 2sin
2 2 2 2 2
x+ y x y x+ y
2sin [cos + cos ] = Sad formula za cos +cos
2 2 2
x+ y x y
2sin 2 cos cos =
2 2 2
x+ y x y
4sin cos cos =
2 2 2

x+ y
transformiemo sin
2
x+ y z z z z
sin = sin = sin = sin 90o = cos po formuli za veze u I
2 2 2 2 2 2
kvandrantu.

x y z
Dakle: sin x + sin y + sin z = 4 cos cos cos simpatino, zar ne?
2 2 2

6) Dokazati da je:

sin 495o sin 795o + sin 1095o = 0

5
www.matematiranje.com

Reenje: Najpre emo ove uglove prebaciti u I kvadrant, da nam bude lake!!!

sin 495o = sin(495o 360o ) = sin135o = cos 45o

sin 795o = sin(795 2 360o ) = sin 75o = cos15o
sin1095o = sin(1095o 3 360o ) = sin15o
Znai sada imamo:
cos 45o cos15o + sin15o = na prva dva lana upotrebimo formulu...
45o + 15o 45o 15o
2sin sin + sin15o =
2 2
2sin 30 sin15 + sin15o =
o o

1
2 sin15o + sin15o = sin15o + sin15o = 0
2
7) Dokazati da je:

tg 9o tg 27 o tg 63o + tg 81o = 4

Reenje: Pregrupiemo prvo lanove:

( tg 81
o
+ tg 9o ) ( tg 63o + tg 27o ) = imamo formule
sin(81o + 9o ) sin(63o + 27o )
=
cos81o cos 9o cos 63o cos 27o
sin 90o sin 90o
= (sin 90o = 1)
cos81 cos 9 cos 63 cos 27
o o o o

1 1 cos81o = sin 9o
=
cos81o cos 9o cos 63o cos 27o cos 63o = sin 27o
1 1 2
= dodamo
sin 9 cos 9 sin 27 cos 27
o o o o
2
2 2
= (sin 2 = 2sin cos )
2sin 9 cos 9 2sin 27 o cos 27o
o o

2 2
= ( zajednicki )
sin18 sin 54o
o

2(sin 54o sin18o )

= ( gore formula)
sin18o sin 54o
54o + 18o 54o 18o
2 2 cos sin
2 2 4 cos 36o sin18o 4 cos 36o 4 cos 36o
= = = = 4
sin18o sin 54o sin18o sin 54o sin 54o cos 36o

6
www.matematiranje.com

5) Izraunati sin 36o bez upotrebe tablica.

Reenje: Znamo da vai veza u I kvandrantu:

sin 36o = cos 54o

odnosno sin 2 18o = cos 3 18o

formula za sin 2 imamo: sin 2 = 2 sin cos a formula za cos 3 smo izveli
(pogledaj) cos 3 = 4 cos3 3cos . Upotrebimo ih:

sin 2 18o = 2 sin 18o cos18o

cos 3 18o = 4 cos3 18o 3 cos18o

Pa je:
4 cos 3 18o 3 cos18o = 2 sin 18o cos18o

(sve podelimo sa cos18o )

4 cos 2 18o 3 = 2 sin 18o

(onda je sin 2 180 + cos 2 180 = 1 cos 2 18o = 1 sin 2 18o )

4(1 sin 2 18) 3 2sin18o = 0

4 4sin 2 18 3 2sin18o = 0
4sin 2 18 + 2sin18o 1 = 0

(uzmimo smenu sin 18o = t )

4t 2 + 2t 1 = 0
2 20 2 2 5 2(1 5)
t1,2 = = =
8 8 8
1 5
t1, 2 =
4
1+ 5
t1 =
4
1 5
t2 =
4
5 1
sin 18o =
4
Nadjimo sad cos18o

7
www.matematiranje.com

sin 2 18o + cos 2 18o = 1

2
5 1
cos 18 = 1
2 o

4
5 2 5 +1
cos 2 18o = 1
16
16 6 + 2 5
cos 2 18o =
16
10 + 2 5
cos 2 18o =
16
10 + 2 5
cos18 o =
16
10 + 2 5
cos18 o =
4
sin 36 = 2 sin 18o cos18o
o

5 1 10 + 2 5
sin 36o = 2
4 4
(ubacimo 5 1 pod koren)

sin 36 =o ( )(
2
5 1 10 + 2 5 )
8

sin 36o =
(5 2 )(
5 + 1 10 + 2 5 )
8

sin 36o =
( 6 2 5 )(10 + 2 5 )
8
60 + 12 5 20 5 20
sin 36o =
8
40 8 5
sin 36o =
8

sin 36o =
(
8 5 5 )
8
2 2 5 5
sin 36o =
8
2 5 5
sin 36o =
4

8
www.matematiranje.com