Terenska i laboratorijska istraivanja tla

Uvod u vjebe iz pedologije

Pernar Nikola, Bakid Darko i Perkovid Ivan

 2. Terenska istraivanja tla
2.1. Uzorkovanje tla i oznaavanje uzoraka
2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama i drugim pomagalima,
preteno iz povrinskog dijela tla
2.1.2. Uzorkovanje tla na pedolokom profilu
2.2. Transport i pohrana uzoraka
2.3. Terenska mjerenja parametara tla
2.3.1. Mjerenje infiltracije vode u. tlo
2.3.2. Mjerenje vodopropusnosti terenski test vodoprovodljivosti
2.3.3. Mjerenje vlanosti i vodnog potencijala tla
2.3.4. Mjerenje zbijenosti tla

TERENSKA I LABORATORIJSKA ISTRAIVANJA TLA

2.4. Izvjede o uzorkovanju tla
2.4.1. Morfoloke znaajke tla
2.4.1.1. Ektomorfologija tla i pedogenetski imbenici lokaliteta
2.4.1.2. Endomorfologija tla
2.4.1.2.1. Horizonti
2.4.1.2.2. Boja tla i pedodinamske tvorbe
2.4.1.2.3. Tekstura tla
2.4.1.2.4. Struktura tla
2.4.1.2.5. Praznine u tlu i korijenje
 2. Uzorkovanje tla i oznaavanje uzoraka

Uzorci tla uzimaju se raznim alatima, kao to su lopatica, no, lopata, sonda,
svrdlo, a ponekad i neposredno rukom. Koriteni alati ne smiju kontaminirati
uzorak tla, moraju biti izraeni od materijala otpornog na abraziju i koroziju.

Uzorkovanje tla lopaticom (markice predstavljaju mjesta uzorkovanja)

 2. Uzorkovanje tla i oznaavanje uzoraka
Uzorci tla fiziki neizmijenjenog stanja pri transportu se ne smiju otetiti. Najbolje ih je
pohraniti u kutije ili kovege, ljebaste profile , odgovarajude cilindre ili folije (neke cjevaste
sonde pri sondiranju uzorke prihvadaju izravno u cilindar.

Koveg za transport uzoraka tla fiziki

neizmijenjenog stanja

Uporaba ljebastog
profila za prihvat i
transport uzoraka tla
 2. Uzorkovanje tla i oznaavanje uzoraka
Za uzorke nekontaminiranog tla u fiziki izmijenjenom stanju, zbog jeftine i jednostavne
nabave, najracionalnije je koristiti polietilenske vredice te polietilenske ili polipropilenske
Kantice.

Uzorci tla i umske prostirke

u polietilenskim vredicama
 2. Uzorkovanje tla i oznaavanje uzoraka
Za prikupljanje uzoraka i terensku pripremu kompozitnih uzoraka vrlo su praktine vede plastine
kante u kojima se moe homogenizirati kompozitni uzorak.

Priprema kompozitnog uzorka prilikom uzorkovanja lopaticom

 2. Uzorkovanje tla i oznaavanje uzoraka
Kad se pretpostavlja da se radi o oneidenom tlu ili drugom materijalu, onda treba koristiti
takvu ambalau koja ne utjee na stanje kontaminanta, bilo da mu povedava koncentraciju ili
ga sorbira. Tako npr. plastina ambalaa nije podesna za uzorke s organskim kontaminantima,
kao to su pesticidi ili ulja.

Vrsta kontaminanta
Ambalaa Prednosti Nedostaci
ulja i
kiseline luine otapala plinovi
smole
Plastina vredica ++ ++ - - + niska cijena teko uklanjanje zraka, osjetljivost na
fiziko otedenje
Plastina kantica ++ ++ - - - niska cijena -

Staklena boca sa irokim grlom ++ - ++ ++ - inertnost krhkost

(tegla)
Aluminijska tegla - - ++ ++ - - visoka cijena, kontaminacija
aluminijem, osjetljivost na kiseline i
Politetrafluoroetlenske kantice ili ++ ++ ++ ++ ++ inertnost luine
visoka cijena
tegle
Limene kutije s poklopcem - - ++ ++ - - korozivnost, osjetljivost na kiseline
 2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla
Svrdla su naprave koje imaju otricu sa spiralnom izvedbom dijela svrdla, tako da je utiskivanje u
tlo omogudeno istovremeno i njegovim vrdenjem. Na taj nain ubuivanjem u tlo rezni dijelovi
svrdla izrezuju tlo, omogudavajudi da ga se uzorkuje iz eljenih dubina. Pritom, ovisno o vrsti
svrdla, dolazi do njegova vedeg ili manjeg mijeanja.

Sonde su naprave koje se utiskuju u tlo bez nune vrtnje, obino su cjevastog ili ljebastog
oblika, s otricom na vrnom dijelu koja sjee tlo i omogudava njegovo uzorkovanje u fiziki
izmijenjenom ili neizmijenjenom stanju.

Svrdlo Sonda
 2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla
Uzorkuje se obino od povrine tla do odreene dubine, po horizontima tla ili po slojevima tla
zadane debljine. Uzorkovanje moe biti runo ili potpomognuto strojnim pogonom sonde ili
svrdla .

Runo uzorkovanje tla Strojno uzorkovanje tla u pravilu se

obalnim svrdlom provodi sondama, rjee svrdlima
 2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla
Iz povrinskog dijela tla uzorkuje se lopatama, lopaticama i slinim alatima, osobito
kad se radi o homogeniziranom oraninom sloju tla (sl. 21). U pripremi kompozitnog
uzorka mora se paziti da poduzorci budu podjednake veliine.

Uzorkovanje tla lopatom

2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla

Postupak uzorkovanja tla cjevastom sondom (Kopeckyjev cilindar).

Uzorak tla na krajevima cilindra odree se otrim noem, a zatim se
cilindar zatvori poklopcima
 2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla
Svrdla za uzorkovanje tla
Nizozemsko ili Edelmanovo svrdlo
Specifinost nizozemskog svrdla su dvije uspravne, paralelne otrice, koje su na vrhu spojene u
spiralni vrh svrdla. Zbog takve konstrukcije radnog dijela, rotirajudi i utiskivajudi svrdlo u tlo,
dolazi do djelominog mijeanja tla te njegova utiskivanja i punjenja prostora izmeu otrica Na
taj nain dobiven je pojedinani ili sastavnica kompozitnog uzorka.

Nizozemsko svrdlo s T- nastavkom (lijevo); radni dijelovi svrdla prilagoeni za glinovito,

ilovasto, odnosno pjeskovito tlo (slijeva nadesno); uzorak tla u izozemskom svrdlu
(desno)
 2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla

Potansko svrdlo

Potansko svrdlo ne koristi se ili se rijetko koristi za uzorkovanje tla. Razlog tome je spiralno
izbacivanje tla preko punog lista svrdla. Najede se koristi kao pomodni alat pri uzorkovanju,
primjerice za buenje tla i uzorkovanje s odreenih dubina s nekim drugim alatom.

Potansko svrdlo
s kradim i duim punim listom
 2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla

Obalno svrdlo

Za razliku od nizozemskog svrdla, obalno svrdlo ima dvije zaobljeno-trokutaste vrne otrice.
Ovisno o teksturi i konzistenciji tla, konstrukcijski je podeen razmak otrica i oblik hvataa
uzorka tla. Ovo svrdlo ima nastavke koji se spajaju navojem.

Obalno svrdlo za skeletno tlo (lijevo), te za pjeskovito, ilovasto i glinasto tlo

 2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla

Iwan svrdlo

Specifina varijanta svrdla, koje prema zahvatu tla slii nizozemskom i obalnom svrdlu je tzv.
Iwan-svrdlo . Karakteristino je po neizravno vrno spojenim otricama. U novije vrijeme
proizvodi se radni dio svrdla s podesivim razmakom otrica.

Iwan-svrdlo na nekim modelima otricama je

moguda promjena razmaka
 2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla
Spiralno svrdlo
Ovo svrdlo se rijetko koristi. Obino slui za uzorkovanje vrlo zbijenog i/ili skeletnog tla te za
probijanje zbijenih i skeletnih slojeva pri koritenju drugih svrdala. Promjera je 2-5 cm, a ona za
uklanjanje skeleta i do 10 cm. Uzorci su izmijenjenog fizikog stanja i koriste se za formiranje
kompozitnih uzoraka.

Razliiti oblici spiralnog svrdla (dva desna svrdla spiralno

svrdlo za uklanjanje skeleta na toki uzorkovanja)
 2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla
Sonde za uzorkovanje tla

ljebasta sonda
Ove sonde mogu biti razliitog promjera (od 2 do 10 cm). Izrauju se od cijevi tako da se ista
razree uzduno, nakon ega se na mjestima uzdunog i poprenog reza izradi otrica. Na vrhu
sonde moe se ostaviti dio cijevi u formi prstena (kome otrica moe biti i nazubljena), to
omoguduje uzimanje valjkastih uzoraka tla s malo ili neznatno izmijenjenim fizikim stanjem tla .
Takvi uzorci prilikom uzorkovanja istovremeno omoguduju dobar uvid u morfoloke znaajke tla .
Slue za pojedinane i kompozitne uzorke, a tretiraju se kao uzorci tla fiziki izmijenjenog stanja.
 2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla
Sonde za uzorkovanje tla

Cjevasta sonda
Ovaj tip sonde redovito se koristi pri uzimanju uzoraka tla fiziki neizmijenjenog stanja. Sastoji se
od tijela sonde s otricom i cilindrom ili cjevastom zatitnom kouljicom uzorka.

Cjevasta sonda za uzorkovanje tla fiziki

neizmijenjenog stanja (klizedi uteg i tijelo
sonde s amortizirajudom glavom, zatezaem
sjeiva sonde i cilindrom)
 2.1.1. Uzorkovanje tla svrdlima, sondama, lopatama, lopaticama
i drugim pomagalima, preteno iz povrinskog dijela tla
Cjevasta sonda
Cjevaste sonde mogu biti razliitih dimenzija i izvedbe, ovisno o tome radi li se o sondama
namijenjenim za runo ili strojno uzorkovanje. Najmanje i vrlo esto koritene sonde su
obujma 100 (rjee 200) cm3. Radi se o cilindrima koji se utiskuju u tlo pomodu sondnog
tijela ili nastavka udaranjem kojeg se cilindar utiskuje u tlo. Takav se cilindar, po istraivau J.
Kopecky, obino naziva Kopeckyjevim cilindrom. Cilindar se utiskuje u tlo udarcima batom po
nastavku (adapteru) s glavom ili se, pak, umede u posebnu cjevastu sondu koja se utiskuje u tlo
udarcima batom.

Uzorkovanje tla Kopeckyjevim cilindrom.

Viak tla treba odrezati otrim noem tako da ga se poravna s rubom cilindra
 2.1.2. Uzorkovanje tla na pedolokom profilu
Osnovni ili glavni profil otvara se na reprezentativnom mjestu u odnosu na povrinu koja se
istrauje (prema pedogenetskim imbenicima i ektomorfolokim pokazateljima), a slui za
sveobuhvatno istraivanje tla, osobito kod kartiranja tla te pedogenetskih i endomorfolokih
istraivanja.
Pomodni profil ili poluprofil (jama prikopka) - otvara se do iste ili manje dubine od glavnog
profila, a slui za popunjavanje mree profila na nekom podruju.
Povrinski ili kontrolni profil - otvara se do pola metra dubine radi brzog uvida
u morfoloke znaajke povrinskog dijela tla, bez uzorkovanja i opisa morfolokih
znaajki (u obrazac).
2.1.2. Uzorkovanje tla na pedolokom profilu

Shematski prikaz uzorkovanja tla na pedolokom profilu

- prilagoeno prema Krahmeru i Schrapsu (1997)
2.1.2. Uzorkovanje tla na pedolokom profilu

Primjer otvoreni h monolitni otisci tla

 2.1.2. Uzorkovanje tla na pedolokom profilu

Minimonolit tla (iz svakog horizonta ili sloja uzima se po jedna

prizma tla)
 2.2. Transport i pohrana uzoraka
Uzorke tla valja pohraniti na suhom, hladnom i tamnom mjestu. Optimalna temperatura je
0-5 C. Ispod ove vrijednosti minimizirana je hidrolitika, oksidacijska, enzimatska i
mikrobna degradacija tla. Vedina uzoraka moe se drati na temperaturama i do + 30C.

U nekim sluajevima (npr. za potrebe mikrobiolokih istraivanja) uzorke je potrebno

transportirati i uvati na temperaturi nioj od 25 C (u takvim sluajevima pri transportu
se koristi suhi led kruti CO2, kontejneri s tekudim duikom ili zamrziva na istosmjernu
struju).

Za uzorke tla fiziki neizmijenjenog stanja vano je da se to prije dopreme u laboratorij,

odnosno da su pri transportu izloeni to manjim fizikim promjenama (npr. stezanje tla
zbog isuivanja) i da ne doe do njihova otedenja. Takvi uzorci transportiraju se u
cilindrima za uzorkovanje, bilo da se radi o 100-200 cm3 cilindrima ili jezgrama tla u dugim
cilindrima, odnosno u spremnicima ljebastog profila.
 2.2. Transport i pohrana uzoraka

Tijekom priprema za analize, ovisno o vrsti uzoraka i vrsti analize, dio uzoraka ili dio uzorka
(obino 1/3) pohranjuje se u arhivu uzoraka, a 2/3 se priprema za analize. Prije analiza
polovica uzorka se odvaja za eventualno ponavljanje analize ili kontrolu. Taj dio uzorka uva se
do verifikacije rezultata svih predvienih analiza.
 2.3. Terenska mjerenja parametara tla

2.3.1. Mjerenje infiltracije vode u tlo

Infiltracija predstavlja ulazak vode u tlo s njegove povrine. Ovisi o strukturi i teksturi tla, udjelu
organske tvari, vlanosti tla te debljini i kvaliteti organinog horizonta tla.
Infiltracija izostaje kad je tlo potpuno zasideno vodom. Izraava se kao stupanj infiltracije, tj.
slojem upijene vode u jedinici vremena [cm h-1], ili, pak, kao maksimalni kapacitet infiltracije
koji se odnosi na maksimalnu koliinu vode (sloj vode) koju tlo moe upiti za kinog vremena.

Osnovni stupanj infiltracije [cm h-1] za razne teksturne

klase prema Brouweru i suradnicima (1988) iznosi:

Pijesak >3
pjeskovita ilovaa 2-3
Ilovaa 1-2
glinasta ilovaa 0,5-1
glinua 0,1-0,5
 2.3.1. Mjerenje infiltracije vode u tlo
Za mjerenje stupnja infiltracije obino se koristi tip infiltrometra iju konstrukciju u osnovi
predstavljaju dva prstena . Prsteni se prije mjerenja utiskuju u tlo 2-3 cm, a zatim se u njih
nalijeva voda. Mjeri se koliina vode (ili promjena stupca vode) koja s povrine tla, plotine
odreene unutarnjim prstenom infiltrometra, u jedinici vremena, penetrira u tlo. Mjerenje se
provodi sve do uspostave konstantne infiltracije, koja odgovara priblino saturiranoj hidraulikoj
vodljivosti, odnosno osnovnom stupnju infiltracije.

Dvostruki prstenovi za mjerenje infiltracije vode u tlo

 2.3.2. Mjerenje vodopropusnosti terenski test vodoprovodljivosti
Svrdlom se izbui tlo do ispod razine vode temeljnice to moe biti vie buotina do iste dubine
(ovisno o veliini povrine istraivanja, odnosno statistikom uzorku) ili do razliitih dubina (kad
se hode odrediti vodopropusnost za pojedine dubine ili horizonte). Kad se stabilizira razina vode
u buotini (obino nakon 1-2 dana), ista se ispumpavanjem spusti za 20-40 cm, a zatim se
pomodu mjerne ipke s plovkom (ili vrpce) mjeri brzina porasta razine vode (mjerenje dubine
razine vode u odreenim vremenskim intervalima ovisno o brzini njena porasta).

1. Nizozemska metoda
2. Inverzna metoda
 2.3.3. Mjerenje vlanosti i vodnog potencijala tla
Vlanost tla iskazuje se kao postotak mase vode u vlanom tlu u odnosu na masu istog tla nakon
suenja, ili kao postotak obujma vode u tlu u odnosu na obujam tla kada je ono zasideno vodom
do retencijskog kapaciteta. Kod izraavanja vlanosti tla zapreminskim postotcima koristi se
injenica da je gustoda vode u tlu priblino 1 g cm3, tako da je 1 g razlike u masi nakon suenja
uzorka tla istovjetan zapremini od 1 cm3.

Mjerenje vlanosti tla moe se temeljiti na:

- mjerenju razlike izmeu mase vlanog i suhog tla radi se o izravnoj, gravimetrijskoj

metodi odreivanja vlanosti pomodu suenja uzorka tla

- mjerenju sile (podtlaka, tenzije) kojom se voda dri u tlu koriste se tenziometri

ili, pak, mjerenju elektroprovodljivosti tla

- mjerenju dielektrine konstante

- mjerenju radioaktivnog zraenja

2.3.3. Mjerenje vlanosti i vodnog potencijala tla

Prikaz postavljanja i nain rada tenziometra

 2.3.3. Mjerenje vlanosti i vodnog potencijala tla
Danas su najede u primjeni vlagomjeri sa senzorima koji mjere dielektrinu konstantu
(K), odnosno permitivnost tla.
Funkcioniraju na bazi :
-frekvencijske reflektometrije (FDR frequency domain reflectometry),
- radarske reflektometrije (TDR time domain reflectometry).

Izvedbe TDR- vlagomjera Dvo i tropinski FDR- vlagomjer i profilna sonda

 2.3.4. Mjerenje zbijenosti tla
Za mjerenje zbijenosti koriste se razni penetrometri na kojima se prilikom utiskivanja u tlo moe
oitati mehaniki otpor prodiranju klipa ili sondnog iljka penetrometra u tlo ili, pak, dubina
prodiranja iljka penetrometra u tlo pod djelovanjem kontrolirane sile kojom se isti utiskuje u tlo.

Mjerenje zbijenosti tla moe ukljuiti:

- intenzitet zbijenosti (npr. u odnosu na neutjecano tlo)
- prostornu distribuciju zbijenosti
- dubinu najvede zbijenosti
- debljinu zbijenog sloja
- dinamiku promjene zbijenosti tijekom nekog razdoblja
 2.3.4. Mjerenje zbijenosti tla
S obzirom na konstrukciju i nain primjene, penetrometri za tlo dijele se na sondne
konusne penetrometre i depne (klipne) penetrometre.

Statini konusni penetrometar (lijevo). Produna sonda dinaminog konusnog

penetrometra, s klizajudim maljem i iljkom (desno)

Depni penetrometar
2.3.4. Mjerenje zbijenosti tla

Penetrometarska stanica
 2.4. Izvjede o uzorkovanju tla

Primjer tablice (obrasca) u koju se unose podatci o lokaciji (toki) uzorkovanja te uzorku tla

Dubina
Zemljopisna irina Zemljopisna duljina Uprava uma Gospodarska
Broj toke uzorkovanja ifra zemlje Odjel Odsjek
(DDMMSS) (DDMMSS) (park ili sl.) jedinica
(x-x cm)
1
2
3

Nadmorska visina
Broj toke Izloenost () Nagib () Stjenovitost (%) Kamenitost (%) Fitocenoloka pripadnost
(m)

1
2
3

Forma humusa Datum uzorkovanja Ostala opaanja

Matini supstrat Dostupnost vode Istraivai / tvrtke
Broj toke Tlo (WRB) Tlo (HR) (radovi u sastojini,
(FAO-prirunik) (ICP-ifrarnik) (institucije)
(FAO-prirunik) (DDMMYY) primjena pesticida
itd.)
1
2
3
 2.4. Izvjede o uzorkovanju tla

Na svakoj plohi OBAVEZNO ODREDITI KOORDINATE POLOAJA!!!

Primjer mrea uzorkovanja tla sa dubine 0-5 cm u PP Medvednica

 2.4. Izvjede o uzorkovanju tla

Karta prostorne distribucije pH vrijednosti tla za dubinu do 5 cm

 2.4.1. Morfoloke znaajke tla

2.4.1.1. Ektomorfologija tla i pedogenetski imbenici lokaliteta

Ektomorfoloki elementi tla su reljef te ivi i mrtvi pokriva tla.

Makroreljefne kategorije (s obzirom na poloaj) u uvjetima brdskog ili gorskog terena

Klasifikacija nagiba s obzirom

na oblik padine (FAO, 2006)
 2.4.1. Morfoloke znaajke tla

2.4.1.2. Endomorfologija tla

Osnovu endomorfolokog predloka predstavlja sklop profila. To su horizonti tla, njihov broj,
slijed, debljina, izraenost, prijelaz jednog u drugi, itd.

2.4.1.2.1. Horizonti

Horizont je obino najmarkantnije obiljeje profila tla. To je morfoloki relativno homogen sloj
tla, priblino paralelan s povrinom tla, razluiv od susjednih horizonata ili slojeva po
specifinom skupu svojstava, prvenstveno kao posljedici pedogenetskih procesa.
Horizont tla karakterizira granica prema susjednim horizontima ili slojevima, debljina te
dubina u tlu.
 2.4.1.2.1. Horizonti

Granice izmeu horizonata (i slojeva) izraz su pedogenetskih procesa ili antropogenih utjecaja i
daju bitne informacije o tlu.

Topografija granice horizonata tla

 2.4.1.2.1.2. Oznaavanje horizonata
Horizonti se oznaavaju velikim i malim slovima abecede, a slojevi rimskim brojevima i malim
slovima abecede. Pritom se velika slova i rimski brojevi koriste za oznaavanje glavnih horizonata
i slojeva, a mala za oznaavanje podhorizonata i modifikacije horizonata i slojeva prema njihovim
genetskim i fiziografskim specifinostima.

2.4.1.2.1.2.1. Glavni horizonti i slojevi

Za oznaavanje glavnih horizonata i slojeva u FAO-WRB klasifikacijskom sustavu (FAO 2006)

koriste se velika slova abecede: H, O, A, E, B, C, R, I, L i W.
 2.4.1.2.1.2.1. Glavni horizonti i slojevi

H-horizont ili sloj O-horizont ili sloj

H-horizont (histosol) O-horizont (umska prostirka), (kambisol)

 2.4.1.2.1.2.1. Glavni horizonti i slojevi

A-horizont

Humusnoakaumulativni horizont tla.

A-horizont (molini leptosol, kambisol, antrosol, glejsol)

 2.4.1.2.1.2.1. Glavni horizonti i slojevi

B-horizont

B-horizont (podzol, stagnosol, glejsol)

 2.4.1.2.1.2.1. Glavni horizonti i slojevi

C-horizont ili sloj

C-horizont (dolomit, lapor, prapor)

 2.4.1.2.1.2.1. Glavni horizonti i slojevi

R-sloj

R-sloj (vapnenac ispod kambisola i leptosola)

 2.4.1.2.2. Boja tla i pedodinamske tvorbe

Boja tla je svojstvo tla koje omogudava primarni uvid u njegovu pedogenezu i fiziografiju.
Ona je odraz opdeg sastava tla te prolih i sadanjih oksidacijsko-redukcijskih uvjeta u tlu.

Glavni nositelji pigmentacije u tlu su organska tvar, eljezo, te, u manjoj mjeri, mangan i
kalcijev karbonat. Radi se o prevlakama mineralnih estica koloidnim esticama organske
tvari (tamno), eljezovih oksida (uto, smee, naranasto i crveno), ili manganovih oksida
(crno).
 2.4.1.2.2. Boja tla i pedodinamske tvorbe

U pedologiji se obino koristi modifikacija Munsellovog atlasa boja

Sveukupna ocjena boje daje se pomodu tri parametra:

- nijansa (hue),
- vrijednost (value)
- jakost (chroma).

Nijansa je dominantna spektralna boja (crvena,

uta, zelena, plava, ljubiasta).

Vrijednost je stupanj osvijetljenosti boje stupnjevi

idu od 1 (najtamnije) do 8 (najsvjetlije).

Jakost je stupanj izraenosti boje u odreenom stupnju

osvijetljenosti - stupnjevi takoer idu od 1 (izblijedjelo)
do 8 (maksimalno izraena boja).
 2.4.1.2.3. Tekstura tla

Tekstura tla je jedno od najede koritenih pokazatelja i najpotrebnijih za poznavanje fiziografije

i geneze tla. Ona je atributni izraz, u vidu teksturne klase, za udjel pojedinih mehanikih
mineralnih estica, sitnijih od 2 mm, u masi tla

-Glina je u vlanom stanju ljepljiva i plastina te

nakon gnjeenja prstima, ima glatku, sjajnu
povrinu. U suhom stanju je vrlo koherentna i
raspucala.

- Prah u vlanom stanju pokazuje slabu

koheziju, slabo je plastian i nakon gnjeenja
prstima ima matpovrinu, dok je u suhom
stanju zbijen i koherentan.

- Pijesak se ne da modelirati meu

prstima, u vlanom stanju pokazuje vrlo slabu
koheziju a u suhom je sipak.
 2.4.1.2.4. Struktura tla

Struktura tla je meusobni odnos i prostorni raspored primarnih mehanikih estica tla te
sekundarnih estica tla. Ona govori o tome jesu li primarne estice meusobno povezane u
sekundarne estice (agregate), na koji nain, u kojoj mjeri, kakav je oblik i veliina tih
sekundarnih tvorbi koje nastaju povezivanjem primarnih estica te kolika je vrstoda takve veze
kad su agregati izloeni vodi.

Jednoestina struktura
- prema Muckenhausenu
(1974)

Koherentna struktura
2.4.1.2.4. Struktura tla