Prva pota u Rogatici

Obradio: mirdad_d

U periodu Otomanske vladavine nisu postojale ureene pote, niti potanske

linije s odreenim pravcem i vremenom odlaska i dolaska poiljki. Prema
potrebi, prenos pote vrili su tatari na konjima. Nosei potu, tatari su se
tokom puta kratko zadravali u potanskim stanicama, gdje su mijenjali konje,
odmarali se i jeli. Turske vlasti izgradile su potanske stanice na svakih deset
sati hoda. Glavna potanska linija, bila je Travnik-Carigrad, koju su tatari
odravali preko Sarajeva, Rogatice, Viegrada, Priboja, Kosovske Mitrovice i
dalje ka Skoplju i prestonici Otomanskog carstva. Tatari su na toj liniji
prenosili vanija slubena pisma, dravne dokumente...Na putu su ih pratili
surudije i seizi, a na nesigurnim mjestima imali su i vojniku pratnju.
Povoljne prilike za organizaciju pote i njene mree nastupile su dolaskom
Topal Osman-pae za bosanskog vezira (1861-1896. godine), nakon
donoenja Seferske naredbe. Prva pota (telegrafska stanica) ustanovljena je u
Mostaru 1858. godine, a u Sarajevu 1864. godine u privatnoj kui (zgrada kod
Konaka).
Prva pota poela je sa radom u Rogatici 1876.godine. U Vilajetskim vijestima
od 5.7.1876. godine pie o tome:
"Radi ubrzanja saobrataja ustanovljena je i u Rogatici telegrafska
tacija (pota). Za upravitelja ove tacije naimenovan je i poslan Mustafa
efendija, i radnja ovog telegrafa otvorena je u prisustvu lanova
medlisa i predstavnika graanstva u proli Utornik, kojom je prilikom
zaklan kurban i drana molitva za zdravlje, sreu i mnogoljetan ivot
njegovoga velianstva Sultana i njegove preuzvienosti valije
vilajetskoga, i od strane cijeloga iteljstva toga mjesta, izjavljeno je
zadovoljstvo, to se iz telegradske depee blagodarnosti, koja je od
strane istoga iteljstva vladi vilajetskoj dola, doznaje."
Aneksija Bosne i Hercegovine je donijela poti i telegrafu radikalno novu
organizaciju i novi razmjetaj njene mree u skladu s dravnim, vojnim,
ekonomskim, politikim i geo-stratekim ciljevima Austro-Ugarske.
Neposredno nakon zauzimanja Sarajeva, ve 1878/79. godine, formirane su
ratne, odnosno vojne pote, sa svojim centralama i ekspoziturama, odnosno
etapnim potanskim stanicama. Na taj nain uspostavljena je redovna
potanska veza sa svim dijelovima Monarhije. Krajem oktobra i poetkom
novembra 1878. godine, uspostavljena je i potanska linija Rogatica - Gorade
na kojoj se transport poiljaka odvijao tri puta sedmino . Pota je cijelo
vrijeme ostala u rukama vojske (k. u. k. Militrpost-amt). Njen saobraaj vren
je sve do 1906. godine konjskom zapregom - brzim potanskim kolima
(dilians) uz pratnju trubaa i naoruanih vojnika. Poslije 1906 .godine
potanski saobraaj automobilima uspostavljen je izmeu Rogatice i Mesia. I
pored brzog razvoja eljeznike mree, cijelo vrijeme okupacije prevoz
potanskih poiljaka odvijao se drumovima.