OKLU ZEKA KURAMINA DAYALI REHBER

MATERYALLERN RENME SRECNE ETKS

THE EFFECT OF MULTIPLE INTELLIGENCES THEORY

BASED MATERIALS ON LEARNING PROCESS

Ar. Gr. Zeynep BAK 1, Prof. Dr. Alipaa AYAS 1

1
KT Fatih Eitim Fakltesi OFMA Kimya Eitimi Trabzon/Trkiye
zeynepbak@gmail.com, ayas@ktu.edu.tr

ZET
almada oklu Zeka Kuramna (ZK) dayal rehber materyallerin renme srecine etkisi, rencilerin etkinliklerde gsterdikleri
davranlarn deerlendirilmesiyle ortaya konulmutur. ZKya dayal gelitirilen ders planlarnn uygulanmas aratrmac tarafndan
yrtlmtr. ZKya dayal retim srecinde rencilerin etkinliklere katlmlar, etkinlikleri yaparken gsterdikleri tepkiler ve davranlar
aratrmac tarafndan informal olarak gzlenmitir. Ayrca rencilerin gerek ev devi gerekse snf ii uygulamalarda yaptklar etkinlikleri
koyacaklar bireysel dosya tutmalar istenilmitir. Uygulama sonrasnda bu dosyalar rencilerden toplanmtr. ZKya dayal retim
srecinde rencilerin dosyalarndan elde edilen veriler tablo halinde etkinliin ad, hitap ettii zeka alan, etkinliin yaps ve sre balklar
altnda nitel olarak sunulmutur.
rencilerin etkinlikleri yaparken genelde balang aamalarnda ne yapacaklarn tam anlamadklar ancak aratrmac tarafndan
ynlendirmeler yapldka rencilerin daha etkili fikirler ortaya koyabildikleri grlmtr. Ayrca dev hazrlamada seeneklerden biri olan
konu ile ilikili ark sz oluturma veya bilinen bir arkya renilen kavramlar uyarlama gibi seenekleri tercih etmedikleri daha ziyade
geleneksel yntemleri tercih ettikleri grlmtr. rencilerin yaklak %78nin dosyalarn oluturmalar ve uygulama sonrasnda teslim
etmeleri rencilerin byk ounluunun kendilerine verilen grevin sorumluluunu tama yeterliliine sahip olduklar sonucuna varlabilir.
rencilerin devlerini yaparken geleneksel dev hazrlama yntemlerini ok daha fazla kullandklar tespit edilmitir. Buradan rencilerin,
mlakatlarda da belirttikleri gibi daha kolay bulduklar ve alkn olduklar yntemleri kullanarak devlerini hazrladklar sonucuna varlabilir
Anahtar Kelimeler: oklu Zeka Kuram, Rehber materyaller, renme sreci

ABSTRACT
In this study the effect of MI based materials on learning process assessed through students behaviors performed in the activities.
The researcher carried out MI based materials in the study. In the MI based learning process, student participating in the activities, their
reactions and behaviors while doing activities were observed informally by the researcher. Also, the students were asked to hold individual file
that both homework and activities in the classroom applications would put. After this application the files were collected from the students. After
MI based learning process, the data from students files presented qualitatively as a table under these headings like names of activities,
intelligence field addressed structure of activities and process.
While the students were doing activities, at the beginning phase they usually didnt understand what to do but later it was seen that
the students formed more effective ideas through the researchers guidance. Also, it was seen that they preferred traditional methods while
doing homework rather than forming a song related the subject or adapting concepts learned to a well-known song. Because about 78 % of the
students prepared the files and after application they handed over them, it can be concluded that most of the students had responsibility of
duty given them. It was determined that the students mostly used traditional homework preparing methods while doing homework. So it can be
concluded that they prepared their assignment by using methods found easy as they stated in the interviews or been used to.
Keywords: Multiple Intelligences Theory, Guide materials, learning process

GR kavramsal anlamay artrma, fene kar olumlu tutumlar

Geleneksel yaklama gre bireyin zekasnn
gstergeleri; problem zme, mantn kullanma ve eletirel
dnme becerisidir. Bu tanmlama gemite bireylerin
yeterliliklerinin tannmas ve bunlara gre snflandrma
yaplarak uygun eitim ortamlarnn oluturulmas fikrini
dourmutu. Bunun iin eitli zeka testleri gelitirilmi ve
renciler dk veya yksek zeka blmlerine gre
snflandrlarak stn yetenekliler ve zel eitim snflar
oluturulmutur. Gnmzde ise eitim ve psikoloji
alanndaki gelimelerle birlikte bireylerin neler
yapabildiinden ok neler yapabilecei dnlmeye
balanmtr. Bu testlerin ocuklarn deerlendirilmesinde
yeterli olamayaca, onlarn potansiyel yeteneklerinin ortaya
karlmas gerektii gr yaygnlamaktadr (Talu,1999).
Gardnerin 1983 ylnda ileri srd oklu Zeka
Kuram (ZK) retmenlere rencilerin kapasitelerini ve
fen retimiyle ilgili inanlarn kefetmeleri, rencileri iin
renme deneyimlerini nasl yaplandrmalar gerektii
konusunda kararlar almalar ynnde onlara kendi zayf ve
gl ynlerini ve bunlarn snf ortamlarnda yaplanlar
nasl etkilediklerini incelemeleri iin onlara ortak bir yap
sunmaktadr (Goodnough, 2001). Ayrca ZKnn fende
gelitirme, fen retiminde katlm artrma ve fende daha
zgn renme deneyimleri oluturma potansiyeline sahip
olduu belirtilmektedir (Goodnough, 2001).
rencilere ynelik fen mfredatlarn
bireyselletirmede retmenler kritik neme sahiptir.
Mfredatn pratikte uygulanmasn gerekletiren
retmenler olduuna gre onlarn fen renme ve retme
hedefleriyle ilgili olarak mevcut uygulamalar incelemeleri
iin frsat ve destee ihtiyalar vardr. renmek iin oklu
yollar vardr ve ZK retmenlere bu farkl yollara eletirel
olarak bakma frsatn sunmaktadr. Fenin renilmesi szel-
dilsel ve mantk-matematiksel zekalardan daha fazlasn
gerektirmektedir; retmenlerin btn renciler iin feni
daha anlaml, ak ve bireyselletirilmi hale getirmeleri iin
btn bilgi edinme yollarndan yararlanmalar gerektii
belirtilmektedir (Goodnough, 2001).
ZKya gre retimin amac sadece rencilerin
akademik baarlarn artrmak deil, ayn zamanda
rencilerdeki Z potansiyellerini ortaya karmak ve
gelitirmektir. Her retmen snftaki rencilerinin bireysel
farkllklarn dikkate almaldr. retmen rencilerin Z
alanlarn yaratc bir ekilde harekete geirmek ve onlarn
farkl yollarla renmelerine frsat tanmak iin farkl zeka
alanlar ile ilgili retim metotlarn snftaki retim srecine

185
uygulamaldr. ZKya dayal retim anlayn benimseyen
retmenler, her rencinin renebileceine, baarl
olabileceine inanr. nk retmenler, rencilerinin
retmenlerin kendileriyle ilgili beklentileri erevesinde
davrandklarnn farkndadrlar (Saban,2001).
ZKy uygulamaya koymak iin standart
saylabilecek tek bir retim modelinden, tarzndan veya
yaklamndan sz edilemez. ZK, retmenlere bir dizi
seenekler sunarak onlar snflarnda farkl retim
modellerini bir arada kullanmalar konusunda zorlamaktadr.
Baney (1998), ZKnn snf ortamnda uygulanma
srecinin deerlendirilmesi amacyla Gardnern ZKsn
temel alan stratejileri kullanarak 4 beinci snf retmeninin
takm almas yaparak onlarn deneyimleri ve bak alar
yanstlmtr. Bu almada retmenlerin bak alarn ve
deneyimlerini ortaya koymak iin aratrmac katlmc
gzlemci olarak gzlemsel durum almas ierisinde bir
takm yesi olarak onlarla etkileimde bulunmutur. Veri
toplama aralar olarak haftalk takm almas
toplantlarnn yan sra, retime balamadan nce Z
eitimi oturumlar, snf gzlemleri ve her bir retmenle
yaplan izleme (follow-up) mlakatlar, alma sresince
retmenlerin tuttuu gnlkler ve alma sonrasnda
gerekletirilen bireysel mlakatlar kullanlmtr. G ve
sorumluluk konusu ile ilgili disiplinler aras sosyal
almalar nitesi ZKya dayal retim stratejileri
kullanlarak planlanmtr. Bu sre boyunca katlmclarn
ZK ile ilgili bilgilerinin artt ve kiisel yansmalaryla ve
birbirleriyle etkileimleri sonucu kendi
uygulamalaryla ilgili derin anlamalar
belirtilmitir. Ders ve etkinliklerle ilgili
yansmalarnda, retmenler ounlukla rencilerin
seeneklerin ve yaklamlarn eitliliinden holandklarnn
grldn belirtmilerdir. Z uygulamas sreciyle
dersleri oluturmann ve almann zor olduu
kantlanmasna ramen, retmenler gl ynlerini ve
becerilerini kullanabilecekleri bir yol bulmaktan zevk
aldklarn da belirtmilerdir. Bu drt retmen snf
uygulamalar ierisinde Z stratejilerini birletirme
giriimlerinde; G ve Sorumluluk nitesinin yeni olmas,
retmenlerin alkanlklarn deitirme ve zamandan
kaynaklanan eitli glklerle karlamlardr. Ayrca ZK
yaklamlarnn mfredatla birletirilmesi iin daha fazla
zamana ihtiya duyulduu alma sonras yaplan
mlakatlarla da ortaya konulmutur.
Bu almada ZKya dayal rehber materyallerin
renme srecine etkisi rencilerin etkinliklerde
gsterdikleri davranlarn gzlenmesiyle ve tuttuklar
dosyalarn deerlendirilmesiyle ortaya konulacaktr.
PROBLEM
lkemizde mfredatlar, zellikle kimya mfredat,
genellikle konu balklarnn ve MEBin genel amalarnn
yer ald dokmanlardan olumaktadr. Mfredatn pratie
dklmesi retmenin becerisine ve deneyimine
braklmaktadr. Bu ynyle retmenlere rehberlik edecek
materyallere ihtiya duyulmaktadr. lkemizde son
zamanlarda, bireysel olarak nite veya konu baznda
gelitirilen almalar bulunmaktadr (zmen, 2002;
Demircilu, 2003; Karamustafaolu, 2003).
Ayrca rencilerin bireysel farkllklar esas
alnarak, onlarn farkl yollarla renebileceklerini ZKya
dayal retim ortamlarnn dzenlenip uyguland,
baarya katksnn ve etkililiinin belirlendii almalar da
bulunmaktadr (Campbell and Campbell, 1993; Goodnough,
2000; ahin, 2001; Dobbs, 2001). Goodnough (2001)
ZKnn, (a) retimi rencilerin renme ekillerine gre
uyarlama, (b) rencilerin mmkn olan en st seviyede
btn zeklarn gelitirmeleri iin kendi yeteneklerini
kullanlr hale getirmeleri ynnde onlar cesaretlendirme,
(c) bireysel farkll kabul etme ve ona deer verme gibi
bak asndan ihtiyalar karlayabilmede
kullanlabileceini belirtmektedir.
Ayrca fen retmenlerinin btn zeklar
destekleyici retim ve deerlendirme stratejileri ve
mfredatn kullanmyla tm zeklarn geliimini artrarak
rencilerin bilimsel okuryazarlk asndan, bilimsel
beceriler asndan ve ileride fen alannda uzman olarak
yetime asndan feni renmelerine yardm
edebileceklerini belirtmektedir. Bu adan bakldnda fen
retimi dolaysyla fen bilimlerinin temel elemanlarndan
olan kimyann retilmesinde ZKya dayal mfredatlarn
etkili olabilecei dnlmektedir.
Bu almann temel problemi ZKya dayal
rehber materyallerin renme srecine etkisinin ne
olduunu aratrmaktr.
YNTEM
alma Trabzonda merkez liselerin birinde 36 lise
retim 1. snf rencisiyle yrtlmtr. Atom Modelleri ve
kazandklar Yaps konusu 13 ders saati olmak zere yllk planda
yaptklar ayrlan sreden 3 ders saati fazla srede dersler
tamamlanmtr. Derslerin tamamna yakn okulun ok
amal salonunda devam ettirilmitir. Her ders ncesinde
aratrmac nceden salona gelerek gerekli dzenlemeleri
yapmtr. almada dersler ve gzlemler bizzat
aratrmaclardan biri tarafndan yrtlmtr.
Materyalin uygulanmas ncesinde rehberlik dersinin
bir ders saati alnarak rencilerle tanlm ve Atom
Modelleri ve Yaps konusunun farkl bir yntemle
ilenecei aklanmtr. Rehberlik dersi alnarak ZK
rencilere tantlmtr. Son olarak bu rencilere farkl
zeklarn kullanabilecekleri etkinliklerle dersi birlikte
yrtlecei aklanmtr. Her hafta rehberlik dersini alma
imkn olmad iin Z alanlar hakknda rencilere
yeterince rehberlik yaplamamtr.
ZKya dayal retim srecinde rencilerin
etkinliklere katlmlar, etkinlikleri yaparken gsterdikleri
tepkiler ve davranlar aratrmaclardan biri tarafndan
informal olarak gzlenmitir. Ayrca rencilerin gerek ev
devi gerekse snf ii uygulamalarda yaptklar etkinlikleri
koyacaklar bireysel dosya tutmalar istenilmitir ve ZKya
dayal uygulama sonrasnda yaptklar almalar
koyduklar dosyalar rencilerden toplanmtr.
ZKya dayal retim srecinde rencilerin
dosyalarndan elde edilen veriler tablo 2de etkinliin ad,
hitap ettii zeka alan, etkinliin yaps ve sre balklar
altnda nitel olarak sunulmutur.
Aratrmaclardan birinin katlmc gzlemci olarak
yrtt derslerde yaplan gzlemlerden elde edilen
bulgular tablo 3te zeka alan, renci ilk tepki, renci
tutumu, zorluk ekilen nokta, aratrmacnn rol, renci
eylemleri balklar altnda nitel olarak incelenmitir.
BULGULAR
Bu blmde rencilerin dosyalarndan ve
informal olarak yaplan gzlemlerden elde edilen veriler
tablolar halinde toplu olarak sunulmutur.
186
Tablo 2. renci dosyalarnn incelenmesinden elde edilen bulgular
Etkinliin ad Hitap ettii Etkinliin yaps Sre
zeka
Kapal kutu etkinlii* Mantksal- _ renciler 4er kiilik gruplara ayrlm _rencilerden bir grup dnda dier 8 grup
sosyal-dilsel _ Her bir gruba iinde farkl cisimlerin bulunduu birer doru tahminde bulunmulardr.
kapal kutu verilmitir. _Gruplarn ounluu etkili sorular
_kutuyu amadan, duyu organlarn kullanarak iinde oluturamamlardr.
ne olduunu bulmaya ynelik soru ve cevaplar _Gruplarn sonularn dzgn bir ekilde
oluturmalar istenmitir. ifade edebilmiler ve tahminlerinin
_Her bir gruba etkinlikle ilgili ynergelerin bulunduu gerisindeki mant aklayabilmilerdir.
ve tahminlerini yazacaklar ikier alma yapraklar
datlmtr.
Dalton ve Thomson Szel-mziksel- _Atom Modelleri konusu asetat zerinde modellerin _rencilerden ok byk bir ounluu bu
Atom modeliyle ilgili grsel renkli resimlerinin olduu zihin haritalaryla devi hazrlarken atom modellerinin ilkelerini
etkinlik rencilere sunulmutur. _ ve eksik ynlerini kda yazarak devlerini
_Daha sonra rencilerden tarih boyu gelitirilen hazrlamlardr.
atom modellerinden Dalton ve Thomson Atom
Modellerinin eksik ve hatal ynlerini aratrmalar
istenmi
_Aratrmalarn szel-mziksel-grsel zeklarndan
herhangi birini kullanarak hazrlamalar dev olarak
verilmiti.
Su Neden Doa zekas _rencilerin yaamlarnda kullandklar maddelerin _renciler maddenin dolaysyla atomlarn
Bklmektedir?* veya grdkleri pek ok olayn kimya ile ilikilerini fark elektriksel yapda olduklarn net bir ekilde
etmelerini salamak iin materyalde yer verilmitir. yazmamalarna ramen olayn elektrikle
_rencilere evde yapmalar iin ev devi olarak ilikili olduunu ifade edebilmilerdir.
verilmitir.

Benim dncelerim Bireysel zeka _Atomun yapsyla ilgili bir biriyle ilikili resmin _rencilerin byk bir ounluunun kendi
bulunduu bir alma yapra rencilere datlm dncelerini ortaya koymada yetersiz
ve rencilerden bu resimlere baktklarnda kalmtr.
hissettiklerini aklamalar istenmitir _Resimler arasndaki ilikiyi ifade
edememilerdir.
_Sekiz renci ise bu ilikiyi grm ve
aklayabilmitir.
Bir Element Sosyal zeka _renciler 4erli gruplara ayrlm ve her bir _rencilerin ou genelde aamal
Atomunun Nfus renciye aamal bir alma yapra etkinlii doru bir ekilde yapmlardr.
Czdann datlmtr. _ rencilerin zellikle etkinliin nc
Oluturalm _ Birinci aamada bir element atomunu temsil eden aamasnda nfus czdan oluturmada etkili
renkli bir karikatre yer verilmi ve rencilerden bu olamadklar grlmtr.
karikatrden bu atomla ilgili olarak ne tr bilgileri elde _Birka rencinin bu aamada farkl
edebileceklerini belirtmeleri ekillerde verilen elementlerle ilgili bilgileri
_ikinci aamada verilen iki element atomlaryla ilgili kullanarak nfus czdan oluturmaya
sorular oluturmalar almlar.
_nc aamada da verilen element atomlaryla ilgili
bir nfus czdan oluturmalar istenmitir.
zotop Atomlarn Mantk- -izotop atomlarn zellikleriyle ilgili iki aamal bir _Bir elementin izotoplarn temsil eden renkli
srrn zelim matematik- etkinlie yer verilmitir. karikatr rencilerin houna gitmitir.
grsel _rencilerin ounluunun izotop atomlarla
ilgili zellikleri kavradklar almalarndan
grlmektedir. _ki aamal etkinlikte birinci
aamadaki renkli karikatr net bir ekilde
yorumlayabildikleri ve ikinci aamadaki
benzetmedeki ilikileri ounluunun
yansttklar grlmtr.
Bohr Atom Modeline Sosyal- _renciler 4er kiilik gruplara ayrlmtr. _rencilerin genelde sorulara doru cevap
gre Elektronun bedensel-grsel _ Gruplardaki her bir renciye etkinlikle ilgili verdiler.
Hareketi sorularn bulunduu alma yapra datlm ve her _ pe bal misketin hareketiyle Bohr Atom
bir gruba ipe bal bir misket verilmitir. Modeline gre elektronun hareketi arasnda
_rencilerden alma kadndaki ynergeyi takip iliki kurarak aklayabilmilerdir.
ederek sorular cevaplandrmalar istenmitir
Modern Atom modeli _Modern atom Modeline gre elektronlarn orbitallere _renciler bulmacay zevkle zmlerdir.
yerleme kurallaryla ilgili snfta uygulamalar yaplm
_ Snf 4er kiilik gruplara ayrld ve bulmaca katlar
datlmtr. _Asetata hazrlanan bo bulmaca
sayfas tepegze yerletirildi ve her grup
rencilerinden biri kaldrlarak bulduklar cevaplar
asetat zerinde yazdrlmtr.
Tablo 3. snf ii gzlemlerden elde edilen bulgular

Etkinlik Zeka alan renci ilk rencinin Zorluk Aratrmacnn renci

tepki tutumu ekilen nokta rol eylemleri
Kapal kutu sosyal- Kutuyu hemen lgi ekici Tahmin Gruplar Grup
mantksal ama Zevkli sorusu dolama arkadayla
Soru sorma oluturma Soru tartma
oluturmay Soruya
tevik etme cevap
oluturma
ev devi / Mzik/ Elence olarak Geleneksel
hissettiklerini bireysel- alglama yntemleri
yaz mzik Kimya ile mzii tercih etme
badatramama
Elektronlarn Bedensel lgin gelmi
orbitale zeka Oyun gibi
yerlemesi alglama
alma yapra Bireysel Ne yapacan Kendi duygu Kavramsal
zeka bilememe ve boyutta
Aratrmacya dncelerini ilikiler
sorma yazamama ortaya
Ynergeyi konulmu
okumama
Su neden Doa Holarna gitmi
bklmektedir? Sevdiler
Benzetmeler Szel- Benzetme
mantksal oluturma

Bu blmde sadece materyallerin uygulanmas srecinde
rencilerin tepkileri ve almalara katlmlaryla ilgili
bulgulara yer verilmitir.
Sosyal zekaya ynelik grupa yaplan etkinliklerde
snf mevcudunun kalabalk olmas ve rahata masalar
etrafnda dolama imkan olmamas nedeniyle rahat bir
snf ortam olmamtr. Ekipman odasnda yaplan dersler
grup almalarnn rahatlkla yrtlmesine elverili
olmutur. rencilerin de bu odada derslerin yrtlmesini
istedikleri grlmtr. Grup almalarnda baz
rencilerin grup ierisinde, arkadalaryla birlikte
almaktan ziyade bireysel olarak verilen almay
tamamlamaya altklar gze arpmtr.
Bunlardan atomun kimlik bilgileriyle ilgili etkinlik ve
ifreli bulmaca etkinlii rencilerin ilgisini dierlerine
oranla daha ok ekmitir. rencilerin bu etkinlikleri
yaparken genelde balang aamalarnda ne
yapacaklarn tam anlamadklar ancak aratrmac
tarafndan ynlendirmeler yapldka rencilerin daha
etkili fikirler ortaya koyabildikleri grlmtr.
Ayrca dev hazrlamada seeneklerden biri olan
konu ile ilikili ark sz oluturma veya bilinen bir arkya
renilen kavramlar uyarlama gibi seenekleri tercih
etmedikleri daha ziyade geleneksel yntemleri tercih
ettikleri grlmtr.
Materyalin uygulanmas srecinde bedensel zekaya
ynelik; grup almalar ierisinde bedensel zekay da
kapsayc ksmlarnn olmasnn yan sra elektronlarn
Modern Atom Modeline gre orbitallere yerleme
kurallarnn ayn cinsiyetteki rencilerin elektron ve
sandalyelerin orbital olarak kabul edilmesiyle yaplan bir
etkinlie yer verilmitir. Bu alma srasnda rencilerden
sandalyeyi tahtann nne yan yana yerletirmeleri
istenmi ve erkek rencilerden birer kii kaldrlarak bu
sandalyelere oturmalar istenmitir. Bylelikle elektronlarn
yerleme kurallar bedensel bir etkinlikle verildikten sonra
aratrmac tarafndan bu kurallar ortaya koyan bilim
adamlarnn adlaryla tahtaya yazlmtr. Snfta istekli
rencilerin tahtaya kaldrlmasyla yaplan bu etkinlikler
rencilere ilgin gelmi ve onlar bir oyun gibi algland
grlmtr. Grup almalarndan Kapal Kutu ve gzlemlenmitir. Ayrca kavram boyutunda ilikiler ve
Atomda Elektronun Hareketi etkinliklerinde rencilerin
ellerini kullanarak,
dokunarak yaptklar etkinliklerin ilgilerini daha ok ektii
grlmtr. zellikle Bohr Atom Modeline gre elektronun
atomda hareketi ile ilgili ipe bal misketle yaplan etkinlikte
misketler rencilerin ilgisini ekmitir.
rencilerin bireysel zekalarn kullanabilecekleri
etkinlikler; madde-atom-atomalt taneciklerle ilgili renkli bir
resmin bulunduu bir alma yapra datlp
dncelerinin alnmaya alld bir etkinlik ve eitli
zeka alanlarna ynelik etkinliklerin seenek olarak
sunularak ev devlerini hazrlayabilecekleri almalar
olmutur. rencilerin resimle ilgili alma yapran
grdklerinde ne yapacaklarn bilemedikleri ve ynergeyi
okumadan ne yapacaklarn aratrmacdan aklamasn
istemilerdir. Ayrca rencilerin bu etkinlikte genelde
kavramsal boyutta ilikileri ortaya koyabilmelerine ramen
kendi duygu ve dncelerini yanstmadklar grlmtr.
dev hazrlamada farkl zeka alanlarna ynelik etkinlik
seeneklerini ounlukla tercih etmedikleri, aksine
geleneksel dev hazrlama yntemini tercih ettikleri
grlmtr.
Doa zekasna ynelik olarak; atom ve yaps
kavramlaryla ile ilgili zelliklerin evrelerindeki her eyle
ilikili olduunu ortaya koymaya ynelik snfa tartma,
soru-cevap etkinliklerine ve Su Neden Bklmektedir?
etkinliklerine yer verilmitir. rencilerin zellikle Su
Neden Bklmektedir? etkinliinin holarna gittiini
belirtmilerdir.
Szel ve mantksal zekaya ynelik etkinlikler
arlkta olmutur. Szel zekaya ynelik etkinlikler de
aratrmacnn szel anlatmlarnn yan sra, rencilerle
grupa ve snfa yaplan tartmalara, soru cevap
etkinliklerine yer verilmitir. Matematik- mantksal zeka
etkinliklerinde atomun yaps ve ilikili kavramlara ynelik
grupa yaplan problem ve rnek zme etkinliklerinin yan
sra, bu kavramlarn retimine ynelik rencilerin
mantksal zekalarn kullanarak fikir yrtebilecekleri soru-
cevap etkinliklerine daha fazla yer verilmitir. Grupa
yrtlen problem zme ve rnek zme almalar
rencilerce yeterli bulunmad belirtilmi ve daha fazla
sayda problem ve rnek zmek istediklerini belirttikleri
zellikler verildii halde bu etkinlikler srasnda, datlan
konu ile ilgili sorularn bulunduu alma yapraklarn
zmeleri istendiinde bir grup bize rnek zmediniz
 ki....nce siz zn..nasl zleceini bilmiyoruz ki... genelde kendilerine verileni ezberlemeleri ve sorulan
eklinde tepki verirken baz gruplar ise sorular hemen sorular zmeleri baarl olmalar iin yeterli grlmtr.
zmeye alt ve parmak kaldrarak tahtada zmek rencilerin hazrlad dosyalar incelendiinde, farkl zeka
istemilerdir. alanlarna ynelik olarak aratrmacnn hazrlam olduu
Szel ve mantksal zekaya ynelik kavramsal etkinliklerin ounluunu yaptklar grlmtr. Ancak
boyuttaki almalarda benzetmelere ve soru cevap rencilerden farkl zeka alanlarn kullanarak devlerini
eklindeki etkinliklere yer verilmitir. Hibir elementin atom hazrlayabilecekleri etkinliklerin beklendii almalarda,
numarasnn ayn olmad parmak izi benzetmesi zellikle atom modelleri konusu ele alnrken bu modellerin
yaplarak belirtildiinde rencilerin houna gittii ve kolay hatal ynlerinin aratrlmasnn istendii almalarda,
kolay unutmadklar grlmtr. Aratrmac daha sonra onlarn devlerini szel zekalarn kullanarak hazrladklar
onlara siz olsanz atom numarasn neye grlmtr. Benzer bir sonu yaplan bir almada
benzetebilirsiniz? sorduunda ilk anda bir mddet sessiz (Goodnough, 2000); rencilerden rendikleri bir konuyu
kaldklar fikir yrtemedikleri grlmtr. rencilerden istedikleri bir yntemi kullanarak aklamalar istendiinde,
biri insanlara benzetebiliriz... dnyadaki hibir insan onlarn ounlukla szel zekalarn kullanarak aklama
dierine benzemez fikrini belirterek bu sreci balatmtr. getirdikleri grlmtr. Bunun nedeni olarak okullarda
Bir dier renci ...ama ikizler var.. eklide kar cevap arlkl olarak szel ve matematiksel zeka alanlarna
vermitir. Baka bir renci dilimizin ekline, bir dieri ynelik bir eitime nem verilmesi sylenebilir.
genlerimize....hi birimizin genleri ayn deildir cevap Az sayda da olsa baz rencilerin dosyalarnda
verirken bir dieri gz retinasna cevabn verdii konuyla ilgili oluturduklar bulmacalara, hikayelere ve bir
grlmtr. Aratrmacnn gncel hayattan nelere iire rastlanmtr. Bu adan bakldnda baz rencilerin
benzetebilecekleri sorusuna, aratrmacnn araba ZKya dayal materyallerle yrtlen dersleri ok daha
plakalarn rnek vermesi tetikleyici bir durum oluturmu fazla sevdikleri sylenebilir. Bu durum rencilerle yaplan
ve rencilerin kredi kart ifreleri, telefon, televizyon, yar yaplandrlm mlakatlardaki ifadelerinden de
masa gibi aralarn seri numaralarn, telefonun pin anlalmaktadr. Snfta gerekletirilen etkinliklerden;
kodunu rnek verdikleri grlmtr. zellikle Kapal Kutu Deneyi, zotop Atomlar Tanyalm,
zellikle rencilerin dncelerini almaya ynelik Atomun Nfus Czdann Oluturalm gibi etkinliklerde
etkinliklerde genelde birka rencinin istekli olduu genelde rencilerin kavram boyutunda verilmek istenenleri
gzlemlenirken, dierleri genelde sessiz kalmakta bazen de yanstabildikleri grlrken, onlardan kendilerine zg
kendi aralarnda konuarak grltye sebep olduklar orijinal rnler ortaya koymada yetersiz olduklar
grlmtr. rencilere mantksal ve uzamsal zekalarn grlmtr. Bu durum daha nceden de belirtildii gibi
kullanabilecekleri sorular yneltildiinde balangta rencilere kendileri yanstabilecekleri ortamlarn
ekimser davrandklar ancak aratrmacnn ipucu ve salanamamasndan ve SSye endeksli bir eitim
ynlendirmeleriyle fikirlerini aklamak isteyenler olmutur. sisteminden kaynakland dnlebilir. SS snav
Atomalt taneciklerden ntronun bulunuu ile ilgili ncelikli hedef olduundan gerek renciler gerekse
ksa bir hikaye aratrmac tarafndan rencilere anlatld. retmenler bu ynde almalara nem vermektedirler ve
Szel zekaya ynelik bu etkinlii rencilerin pr dikkat ne kadar fazla soru zlrse kendileri iin o kadar iyi
dinledikleri ve holarna gittii grlmtr. olacan dnmektedirler ve dolaysyla bu tr
materyallerle yrtlen derslere ok fazla nem vermedikleri
TARTIMA belirtilmektedir ( Demirciolu, 2003).

renci Dosyalarndan ve Gzlemlerden Elde Edilen SONU VE NERLER

Bulgulara Ynelik Tartmalar
rencilerin yaklak %78nin dosyalarn
oluturmalar ve uygulama sonrasnda teslim etmeleri
Tarman (1999)nn ZKnn etkililiinin, geleneksel rencilerin byk ounluunun kendilerine verilen grevin
lme teknikleriyle ortaya koymann yetersiz olduu ve bu sorumluluunu tama yeterliliine sahip olduklar sonucuna
konuda yaplacak almalarda niteliksel veri toplama varlabilir. Benzer almalarda rencilere portfolyo
aralarnn kullanlmas gerektii eklindeki gr byle bir dosyalar tutturulabilir. Bylelikle bireylerdeki geliim daha
sonucu aklar nitelikte olduu sylenebilir. Lotham (1997), salkl olarak deerlendirilebilir.
rencilerin kazanmlarn lmek iin renme ortamndan rencilerin devlerini yaparken geleneksel dev
izole edilmi standart testleri kullanmann ZKnn btn
hazrlama yntemlerini ok daha fazla kullandklar tespit
amalarna aykr olabileceini belirtmektedir. Sorulmas
edilmitir. Buradan rencilerin, mlakatlarda da belirttikleri
gereken en uygun sorunun snfta ZKnn geerli olup
gibi daha kolay bulduklar ve alkn olduklar yntemleri
olmaddr. rencilerin baarlarn standart testlerle
kullanarak devlerini hazrladklar sonucuna varlabilir.
belirleyerek ZKnn etkisini sorgulamaktan daha ziyade
rencilerin farkl zeka alanlarna hitap eden etkinlikler
insanlarn amalarna baklmaldr. Eer sadece test
menler halinde rencilere sunularak kendi setikleri
sonularn artrmak istiyorlarsa, ZK dier kuramlar kadar
alanda dev hazrlamalar ynnde cesaretlendirilmeleri
daha etkili veya etkisiz olabilir. Aksine eer hedefleri
gerekir.
mmkn olduunca daha fazla renciye ulamak ve
Az sayda da olsa baz rencilerin farkl zeka
onlarn becerilerini tanmak; onlara deer vermek ve
alanlarna ynelik stratejileri kullanarak bulmaca, hikaye ve
gelitirmek ise o zaman ZKnn byk mitler vaat ettiini
iir gibi konu ile ilgili eitli almalar dosyalarna
belirtmektedir.
koyduklar tespit edilmitir. renci mlakatlarnda da
rencilerden gerek materyallerin uygulanmas
rencilerin ZKya dayal ders srecini genelde sevdikleri,
sresince gerekse ev devi olarak yaptklar etkinlikleri
kendilerine daha nce yapmadklar ekilde resimlere, grup
oluturduklar dosyaya koymalar istenmitir. Bu sayede
almalarna, anolojilere yer verilerek derslerin yapldn
rencilerin kendi renmelerinin sorumluluunu
belirtmeleri ZKya dayal materyallerle yrtlen derslerin
stlenmeleri beklenmitir. rencilerin dosya oluturma
ilgilerini ektii sonucuna varlabilir. rencilerin kavram
konusunda isteksiz olduklar grlmtr. rencilerin
boyutunda istenenleri genel olarak yanstabilmelerine
yetimi olduklar geleneksel retim sistemi
ramen orijinal rnler ortaya koyma asndan yetersiz
dnldnde; onlardan verilen bilgileri srekli alc
olmalar rencilerin ezbere dayal bir eitim sisteminden
konumunda olmalar beklenmi, retim noktasnda
gelmeleri ve onlara kendi rnlerini yanstabilecekleri
renmelerini yanstabilecekleri farkl rnler ortaya
olanaklarn salanamamasndan kaynakland sonucuna
koymalar beklenmemitir. Bu nedenle rencilerden
varlmtr. rencilere kendilerini yanstabilecekleri ortamlar
salanmaldr.
Snfta yaplan gzlem ve rencilerle yaplan
mlakatlardan ZKya dayal materyallerle yrtlen
derslerin genelde rencilerin ilgisini ektii sylenebilir.
zellikle Kapal Kutu Deneyi, zotop Atomlar Tanyalm
renkli karikatr etkinlii, Atomda Elektronun Hareketini
aklamaya ynelik ipe bal misket etkinlii ve Modern
Atom Modeline gre elektronlarn orbitallere yerleme
kurallar ile ilgili ifreli bulmaca rencilerin ilgisini ektii ve
rencilerin bu etkinliklere katlmlarnn yksek olduu
sylenebilir. retmenlere ZKya dayal etkinliklerin nasl
hazrlanaca konusunda hizmet ii eitim verilerek
retmenler desteklenmelidirler. Bylelikle bireysel
farkllklara dayal bir snf ortam salanm olur.
Ayrca rencilerin aratrmacnn
ynlendirmeleriyle konuyla ilgili kendi benzetmelerini
oluturmaktan holanmalar ve bu srete etkin katlm
gstermeleri, rencilere renmelerini kendi dnceleriyle
yanstma imknlar verildiinde rencilerin zevkle
katlaca bir ders sreci oluturulabilecei sonucuna
varlabilir.
rencilerin, ZKya dayal materyallerle
yrtlen dersleri; grsellie olduka fazla yer verilmesi,
grup almalarna, konuyla ilgili karikatrlere, tepegz
kullanmalar, daha fazla katlm gstermeleri ve kendi
fikirlerini ifade etme imknna sahip olmalar alarndan
olduka farkl bulduklar sonucuna varlmtr. Ayrca dier
kimya derslerine oranla daha elenceli, gzel bulunduu ve
derslerin skc olmad ve merak uyandran etkinliklerin
bulunduunun ifade edilmesi ZKya dayal materyallerin
rencilerin ilgisini ektii sylenebilir. Dier derslerde de
benzer uygulamalarn yaplmas nerilmektedir.
rencilerin kolay bulduklar ve severek
katldklar etkinliklerin yan sra anlamakta zorluk ektikleri
etkinliklerin olmas ZKnn savunduu gibi her rencinin
renmesinin farkl olduu sonucuna varlabilir.
rencilerin ounluu tarafndan bundan
sonraki kimya derslerinin bu ekilde etkinliklerle devam
etmesine scak bakmasna ramen birka rencinin
derslerin ZKya dayal etkinliklerle geleneksel ynetimin
birletirilerek devam etmesini istemelerinin retim
sisteminden kaynakland dnlmektedir. rencilerin
retmen merkezli bir retimde, retmeni dorudan
bilginin kayna olarak benimsedikleri sonucuna varlmtr.
retmen merkezli bir retim yaklamndan renci
merkezli bir yaklama geilebilmesi iin rencilere kendi
potansiyellerini yanstabilecekleri daha fazla ortamlar
salanmaldr. zellikle proje almalarna destek verilmeli
ve rencilerin projelerini sunmalar salanmaldr.
KAYNAKLAR
Baney, M. E., (1998). An Examination of the Process of
Implementing Multiple Intelligences Theory into Classroom
Practice; A Team Approach, A Dissertation Submitted to the
Temple University Graduate Board in Partial Fulfillment of
the Requirements for the Degree Doctor of Philosophy.
Campbell, B., Campbell, L. (1993). Learning Through the
Multiple Intelligences, Intelligences Connections.
Demirciolu, G. (2003). Lise II Asitler ve Bazlar nitesi ile
lgili Rehber Materyal Gelitirilmesi ve Uygulanmas,
Doktora Tezi, KT Fen Bilimleri Enstits, Trabzon.
Dobbs,V. R. (2001). The Relationship Between
Implementation of The Multiple Intelligences Theory in the
Curriculum and Student Academic Achievement at a
Seventh Grade At-risk Alternative School, Action Research
Project Submitted to the Faculty of Trevecca Nazarene
University School of Education in Partia Fulfillment of the
Requirements for the Degree of Doctor of Education in
Professional Practics.
Goodnough, K. C. (2000). Exploring Multiple Intelligences
Theory in The Context of Science Education: An Action
Research Approach, The Degree of Doctor of Philosophy
Department of Curriculum, Teaching and Learning Ontario
Institute for Studies in Education of the University of Toronto
Goodnough, K. (2001). Multiple Intelligences Theory: A
Framework for Personalizing Science Curricula, School
Science and Mathematics, 101, 4, 180-193.
Karamustafaolu, S. (2003). Maddenin Yapsna
Yolculuk nitesi ilgili Basit Ara-Gerelere Dayal Rehber
Materyal Gelitirilmesi ve retim Srecindeki
Etkililii, Doktora Tezi, KT Fen Bilimleri Enstits, Trabzon.
Lotham, A. S. (1997). Quantifying MIs Gains, Educational
Leadership, September, Association for Supervision and
Curriculum Development.
zmen, H. (2002). Kimyasal Reaksiyonlar nitesindeki
Kavramlarn retimine Ynelik rehber Materyal
Gelitirilmesi ve Uygulanmas, Doktora Tezi, KT. Fen
Bilimleri Enstits, Trabzon
Saban, A. (2001). oklu Zeka Teorisi ve Eitim, Nobel Yayn
Datm, Ankara
ahin (Yanpar), T. (2001). lkretim nc Snf Hayat
Bilgisi Dersinde oklu Zeka Kuram Etkinlikleri ve oklu
Materyal Kullanmann renciler zerindeki eitli Etkileri,
ada Eitim Dergisi, 276, s.23-30
Talu, N. (1999). oklu Zeka Kuram ve Eitime Yansmalar,
Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi, 15, 164-
172.
Tarman, S. (1999). Program Gelitirme Srecinde oklu
Zeka Kuramnn Yeri, Yksek Lisans Tezi, Hacettepe
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Ankara.