RF MKROELEKTRONK

TEMEL BLGLER
 BRMLER
2 terminalli bir devre iin desibel cinsinden
voltaj kazanc:
Vo
AV dB = 20 log
Vi
GR IKI
G kazanc:
Po
AP dB
= 10 log
Pi
 BRMLER
Giriteki kaynak direnci ile GR IKI

ktaki yk direncinin ayn

olduu durumda: Ro=Ri
Po Vo2 R0
AP dB
= 10 log = 10 log 2
Pi Vi Ri

Vo
AP dB
= 20 log = AV dB
Vi
 BRMLER
Desibel greceli bir l birimidir. ki
deerin birbirine orann verir. Desibel
bilgisi iki sinyalin gerek deerleri ile ilgili
bilgi iermez. Herhangi bir sinyalin gerek
g deeri ile ilgili bilgi veren birim dBm dir
ve aadaki gibi tanmlanr.
Psig
Asig = 10 log
1mW
dBm
 RNEK
Bir ykseltici kna balanan 50 yk
direncine 0 dBm k sinyali vermektedir.
Yk zerindeki voltajn tepeden tepeye
(Vp-p) deeri nedir
0 = 10 log( x / 1mW ) x = 1 mW

Vp p 2
Vrms V p2 p
Vrms = , = 1 mW = 1 mW
2 2 RL 8 RL
V p2 p
= 1 mW V p p = 632 mV
8 x50
 DORUSALLIK
y1 (t ) = f [x1 (t )]
y2 (t ) = f [x2 (t )]
ay1 (t ) + by2 (t ) = f [ax1 (t ) + bx2 (t )]

Dorusal sistemlerin y vs.x grafii bu

matematiksel tanma gre (0,0) noktasndan
geen bir izgi eklindedir.
Fakat RF elektroniinde (0,0) noktasndan
gemese bile izgi eklindeki grafikler
dorusal kabul edilir
 ZAMANDAN BAIMSIZLIK
Zamandan bamszlk:
y (t ) = f [x(t )]
y (t ) = f [x(t )]

Eer bir sistem t zamannda x(t) giri sinyali

iin y(t) k sinyalini retiyorsa ve t-
zamannda x(t-) sinyali iin y(t-) kn
retiyorsa bu sistemin transfer fonksiyonu
zamana gre deiken deildir ve bu sistem
zamandan bamsz olarak tanmlanr.
 RNEK
Tek bir anahtarla gerekletirilen kartrc
devresi
 RNEK
lk durumda vin1 giri sinyali vin2
ise devrenin iinde retilen
sinyal olarak varsaylmaktadr.
k sinyalinin bykl vin1 e
bal olarak deimediine
gre sistem dorusal deildir.
Ayrca k sinyali vin2 ye Dorusal olmayan
bal olarak deitii iin t- Zamana bal

zamanda ayn vin1 iin farkl

k sinyali olutuundan
sistem zaman baldr.
 RNEK
kinci durumda vin2 giri sinyali
vin1 devrenin iinde retilen
sinyal olarak varsaylmtr.
Bu durumda k sinyali vin2
sinyali ile orantl olduundan
sistem dorusaldr.
Fakat ayn vin2 sinyali t-
zamanda vin1 sinyalinin Dorusal
durumundaki deiiklie gre Zamana bal
farkl k sinyali
retebildiinden sistem zamana
baldr.
 DORUSAL SSTEM
Bir sistemin k sinyali daha nceki giri
sinyallerine bal olarak deimeyip anlk
giri sinyaline gre deiiyorsa biz bu
sistemin hafzas yok yada sistem statik
deriz.
Statik ve dorusal bir sistem iin y (t ) = x(t )
Eer sistem zamana bal ise zamana
bal bir katsay haline dnr.
 DORUSAL OLMAYAN SSTEM
Statik fakat dorusal olmayan bir sistem
ise aadaki polinom serisi ile
modellenebilir.
y (t ) = 0 + 1 x(t ) + 2 x 2 (t ) + 3 x 3 (t ) + ...
Eer sistem zamana bal ise i katsaylar
zamana bal katsaylar haline dnr.
 RNEK
Aada grlen ortak kaynak (CS) ykseltici
devresinde M1 alan etkili transistrnn
doyum blgesinde alt zamanlarda
transfer fonksiyonuna bakldnda ikinci
dereceden dorusal olmayan davran
grlebilir.

1
Vout = VDD nCox
2
(
W 2
L
)
Vin 2VinVTH + VTH
2
RD

1 W W 1 W
Vout = VDD nCox RDVTH2 + nCox VTH RDVin nCox RDVin2
2 L L 2 L

0 1 2
 TEKL SMETR
Eer bir sistem iin x giri sinyaline tekabl eden
k sinyali x sinyaline tekabl eden k
sinyalinin negatifi ise bu sistemde tekil simetri var
deriz.
Dengeli diferansiyel ykseltici yaps byle bir
sistemdir.
Tekil simetrisi olan sistemlerde 0, 2, 4, gibi ift
indeks numaral katsaylar 0 olur.
 ERSELLN ETKLER
Bu noktadan sonra analiz edilecek
sistemler statik yani hafzasz ve erisel
kabul edilecektir. Bu tr sistemlerin
transfer fonksiyonu aadaki gibidir.
y (t ) = 0 + 1 x(t ) + 2 x 2 (t ) + 3 x 3 (t ) + ...
nc derecenin stndeki terimler
grmezden gelindiinde AC sinyal
analizinde aadaki basitletirilmi
fonksiyon kullanlr.
y (t ) 1 x(t ) + 2 x (t ) + 3 x (t )
2 3
 HARMONK BOZULMA
Tek tonlu x(t ) = A cos(t ) sinyali dorusal
olmayan bir sisteme uygulandnda k
sinyali aadaki gibi olur:
y (t ) = 1 A cos(t ) + 2 A2 cos 2 (t ) + 3 A3 cos3 (t )
A2 A3
y (t ) = 1 A cos(t ) + 2 (1 + cos(2t )) + 3 (3 cos(t ) + cos(3t ))
2 4

A2 3 3 A3 A2 A3
y (t ) = 2 + 1 A + cos(t ) + 2 cos(2t ) + 3 cos(3t )
2 4 2 4

DC Ana sinyal kinci nc

harmonik Harmonik
 HARMONK BOZULMA
ift dereceli harmonik sinyaller ift index
numaral i katsaylar ile olutuundan
eer sistemde tekil simetri olursa
sfrlanrlar.
kinci ve nc derece harmonik
sinyallerin byklkleri giri sinyalinin
karesi ve kp ile orantldr ve harmoniin
derecesi ykseldike giri sinyalinin g
derecesi An ayn oranda ykselir.
 RNEK
ekildeki kartrcnn transfer fonksiyonu
y (t ) = kx1 (t )x2 (t ) dir.
Giri sinyalleri: x (t ) = A cos( t ), x (t ) = A cos( t )
1 1 1 2 2 2

(a) Kartrcnn ideal olduu varsaylrsa

k sinyalinin iindeki frekanslar nelerdir.
 RNEK
ekildeki kartrcnn transfer fonksiyonu y (t ) = kx1 (t )x2 (t )
dir.
Giri sinyalleri: x1 (t ) = A1 cos(1t ), x2 (t ) = A2 cos(2t )
(b) x2 girii nc dereceden dorusal olmayan
davran sergilerse k sinyalindeki frekanslar
nelerdir.
 KAZAN BASKILMASI
Dorusal bir devrede ana sinyalin
katsays 1 dir. Dorusal olmayan bir
3 3 A 3
devrede ise bu katsay 1 + dr.
4
Eer 1 ve 3 n iaretleri birbirinin tersi
ise devre basklaycdr. Tersi durumda ise
devre genileyicidir.
 KAZAN BASKILMASI
Genileyici bir devrede x giri sinyalinin bykl arttka y k
sinyali ekildeki gibi artar. Belli bir byklkten sonra nc derece
baskn hale gelir ve k sinyali giri sinyalinin kpyle artar.
Basklayc devrede ise ekildeki gibi artar. nc derece baskn
hale gelincede k sinyali giri sinyalinin kpyle azalr.
Gerek hayatta btn devreler basklaycdr.

Genileyici Basklayc
 1 dB BASKILAMA NOKTASI
Bu nokta dorusal olmayan gerek kazancn dorusal
olan ideal kazantan k sinyali byklnde 1 dB
aada olduu noktadr.
1 dB basklama noktasnn deeri bu noktadaki giri
sinyalinin tepeden tepeye deeri yerine yars olan
sadece tepe deeridir.
 HASSASYETN AZALMASI
x(t ) = A1 cos(1t ) + A2 cos(2t ) giri sinyali iin 2
frekansnn kartrc ve istenmeyen frekans
olduunu kabul edersek 1 frekansndaki ana
sinyalin ktaki deeri
y (t ) = 1 + 3 A12 + 3 A22 A1 cos(1t ) + ...
3 3
gibi olur. 4 4
Bu durumda kartrc sinyalin yksek genlikte
olmas yani A2 nin artmas ana sinyal kazancnn
dmesine ve alcnn hassasiyetinin azalmasna
sebep olur. Ar durumlarda kartrc ana sinyalin
kazancn sfrlar ve
sinyali bloke etmi olur
 NTERMODLASYON
Aadaki gibi iki tonlu bir giri sinyali iin

Dorusal olmayan bir sistem unu retir

Fonksiyondaki trigonometrik dnmleri

yapp terimleri dzenlersek ana sinyal
frekansndaki klar aadaki gibidir.
 NTERMODLASYON
Ana sinyallerin yansra aadaki intermodlasyon rnleri
ortaya kar

Eer 1 ve 2 birbirine yakn olurlarsa intermodlasyon

rnleride ana sinyal frekanslarna ok yakn olurlar.
Sistem 1 + 2, 2 1 + 2, 2 2 + 1 frekanslarnda da
intermodlasyon rn karmaktadr fakat bu frekanslar ana
sinyal frekansna uzak olduundan grmezden
gelinmektedirler.
 NTERMODLASYON
ntermodlasyonun en ciddi sorun kard
durum bir kablosuz iletiim protokolnde iki
komu kanaln intermodlasyon rnnn
ana kanaldaki sinyali bozmasdr.
Komu kanallar

Ana kanal
 RNEK
Bir odada 4 kiinin bluetooth kullandn varsayalm. 4. kullanc alm modunda ve 1.
kullanc tarafndan gnderilen 2.410 GHz frekansndaki zayf bir sinyali almaya alyor. 2.
ve 3. kullanclarda 2.420 GHz ve 2.430 GHz de yayn yapyorlar. Bu durumda ne olur.

1, 2, 3 numaral kullanclar arasndaki frekans aral ayn olduundan 4 numaral

kullancnn alcsndaki dk grltl ykselticinin (LNA) dorusal olmayan davran
sonucu ortaya kan sinyaller 2.410 GHz deki ana sinyali bozar
 ERSELLN ETKLER
Harmonik bozulma
Tek sinyal

Sinyal+tek kartrc Hassasszlatrma

ntermodlasyon
Sinyal+2 kartrc
 RNEK
Bir bluetooh alcsnn giriindeki dk grltl
ykselticinin (LNA) voltaj kazanc 10 ve giri
empedans 50 dur. LNA 2.410 GHz de -80 dBm
seviyesindeki ana sinyalini almaya almaktadr. LNA
giriine ayn zamanda eit seviyede 2.420 ve 2.430
GHz de iki adet kartrc sinyalde gelmektedir. LNA
nn knda da 50 luk bir yk bal olduunu kabul
edelim.
(a) P 1dB deerini -30 dBm yapan 3 deeri nedir?
(b) Kartrc sinyallerinin her birinin deeri P 1dB
deerinin 10 dB altnda ise LNA knda
intermodlasyon sebebiyle ana sinyal zerine binen
bozulma miktarn hesaplaynz
 RNEK
(a)
Voltaj kazanc=1=10
P 1dB=-30 dBm=1W=Vpp2/(8*50)
Vpp= 20 mV => Vp= 10 mV=
3=14.5 V-2
 RNEK
(b)
Pkartrc=P1dB-10 dB= -40 dBm=0.1 W
0.1W=Vpp2/(8*50) => Vpp= 6.32 mV=A1&A2
IM rnnn deeri
 2-TON TEST
Filtre gibi dar bantl sistemlerde harmonik sinyaller
filtrelendiinden harmonik bozulmann llmesi
ile doru 3 deeri bulunamaz. Onun yerine 2-ton
testi yaplarak greceli intermodlasyon deeri
zerinden 3 deeri hesaplanr.

2-ton testi Harmonik bozulma

 2-TON TEST
Greceli IM deeri 22 - 1 gibi bir frekanstaki IM k
sinyalinin 1 yada 2 deki ana k sinyaline
blnmesiyle elde edilir.
Greceli IM deeri ana sinyalin byklne bal
olduundan A deeri verilmelidir.
3 3 2
Greceli IM = 20 log A dBc
4 1

2-ton testi Harmonik bozulma

 3. NTERMODLASYON
KESME NOKTASI
IP3 olarak gsterilen bu noktada ktaki
ana sinyal bykl ile 3. harmonik
sinyalinin bykl birbirine eit olur
 3. NTERMODLASYON
KESME NOKTASI
Devreler doyuma ulatndan IP3
noktasna ulamak mmkn deildir. Bu
sebeple IP3 noktas ekstrapolasyon
yntemi ile bulunur.
 3. NTERMODLASYON
KESME NOKTASI
IP3 noktasnn giri sinyali eksenindeki
deeri AIIP3 tr ve aadaki gibi ifade
edilir.

AIIP3 ile giri eksenindeki 1 dB basklama

noktas olan A1dB arasndada aadaki
balant vardr.
 RNEK
Bir LNA girinde 2.410 GHz de -80 dBm
seviyesinde sinyal almaktadr. Ayn
zamanda 2.420 GHz ve 2.430 GHz de -20
dBm seviyesinde iki kartrc sinyal
almaktadr. IM rnlerinin deerinin ana
sinyal seviyesinden 20 dB aada
olabilmesi iin IIP3 deerinin ne olmas
gerekir. Giri ve ktaki empedans
deerleri 50 dur.
 RNEK
kta IM rnleri sinyalden 20 dB az ise

Bu durumda
 3. NTERMODLASYON
KESME NOKTASI
1 dB basklma noktasnn ok aasnda bir giri
sinyali iin IIP3 noktasn ktaki ana sinyal
bykl ile IM rn byklnn arasndaki
farkn dB deerinin yarsn giri sinyalinin dBm
deerine ekleyerek bulabiliriz.
 KASKAD BALANTI
ekildeki gibi kaskad balant iin her
bloun transfer fonksiyonlar aadaki gibi
olursa

Toplam sistemin transfer fonksiyonu

aadaki gibi olur.
 KASKAD BALANTI

Yukardaki transfer fonksiyonunda 1. ve 3.

derece terimleri ekersek aadaki
sonuca ularz.

Yeni 1. ve 3. derece terimlerimize standart

IIP3 formln uyglarsak AIIP3 deerimiz
aadaki gibi olur 4
AIIP 3 = 1 1
3 3 1 + 21 2 2 + 13 3
 RNEK
ki diferansiyel ykselticiyi kaskad
baladmzda IP3 deerini sonsuz
yapmak mmknmdr?
 RNEK
zm
Diferansiyel devreler tekil simetrik olduklarndan
2=2=0 dr.
4 11
AIIP 3 =
3 3 1 + 21 2 2 + 13 3
Formldeki deeri sonsuz yapmak iin aadaki
eitliin salanmas gerekir.

ki basamakta doal olarak basklayc olduklarndan

3/1 < 0 ve 3/1 < 0 dr. Bu durumda sonsuz bir
deer elde etmek mmkn deildir.
 KASKAD BALANTI
Kaskad balantlarda 1. basaman voltaj
kazanc 1 arttka 2. basman dorusal
olmayan davrannn etkisi artar.
 KASKAD BALANTIDA IM
SPEKTRUMU
giri sinyali iin
 KASKAD BALANTIDA IM
SPEKTRUMU
Btn paralar topladmzda nceki
sonuca ularz.

Fakat genelde devreler dar bantl

olduklarndan ilk basamaktan kan 1-2,
21, 22 frekansndaki sinyaller ana
frekansa uzak olduklarndan filtrelenirler.
Bu terimlerin etkileri grmezden gelinirse
 KASKAD BALANTIDA IM
SPEKTRUMU

ki basamak iin kullanlan yukardaki forml

ok basamkl devreler iin aadaki hale
gelir.

Formldede grld gibi sonraki

basamaklarn IP3 noktalarnn deeri
kendinden nce gelen basamaklarn
kazanlar ile ok daha fazla etkilenir.
 RNEK
Dk grltl bir ykselticinin giriteki
IP3 deeri -10 dBm ve voltaj kazanc 20dB
dir.
Bu ykselticinin arkasna eklenen
kartrcnn giri IP3 deeri de +4dBm dir.
Hangi basamak bu kaskad balantnn IP3
deerini daha ok snrlar.
 RNEK
1 = 20 dB dir. Bu durumda:
AIIP3,1 = 10 dBm
AIIP 3, 2
= 36 dBm
2
1

kinci basaman IP3 deerinin birinci

basaman voltaj kazancnn karesi ile
drlm deeri ok daha az olduundan
daha dorusal olmasna ramen snrlayc
basamak ikinci basamak olur.