MT S KINH NGHIM GIP HC SINH HC TT BI

KHONG CCH
1- Khoang cach t 1 im n m t mt phng va n mt ng thng.
1.1- Khoang cach t 1 im n m t ng thng.
Phn nay chi lu y hoc sinh: mun tinh c dai cua oan MH, ngi ta
thng xem no la chiu cao cua tam giac MAB (vi A, B thu c ng ). Nu tam
giac MAB vung tai M thi tinh dai MH nh th nao? co th nh lai h thc trong

1 1 1
tam giac vung: . Nu tam giac cn tai M? thi H la trung im
MH 2 MA2 MB 2
cua AB. Nu tam giac thng? thi tinh di n tich tam giac va dai AB, t o suy ra
dai MH.
M
M M

H B A H A B H B
A

Vi du 1: Cho hinh chop t giac u S.ABCD co canh ay a, canh bn 2a. Tinh

khoang cach t A n SC.
Vi vi du nay hoc sinh khng kho khn trong vi c ke AH vung goc vi SC
( H thu c SC) va nu hng tinh AH:
SO.AC = AH. SC. Giao vin thng nht hng tinh va kt qua .

D
C

O
A B
1.2 - Khoang cach t 1 im n m t m t phng.
Sau khi a ra inh nghia, giao vin cho 1 vi du. Chc chn la nhiu hoc sinh
se lung tung khng bit im H nm trn ng nao.
Giao vin yu cu hoc sinh tim chn ng cao ke t inh cua hinh chop u
xung m t phng ay, tng t cho hinh chop co cac canh bn bng nhau.T o giao
vin co th nhn manh cho hoc sinh ghi nh trng hp nay.
Tip o, giao vin yu cu hoc sinh nhc lai 3 tinh cht cua 2 m t phng
vung goc. Hoi hoc sinh: tinh cht nao co th s dung trong vi c ke ng vung
goc xung m t phng. Hoc sinh se phat hi n ra tinh cht 2 ( hai m t phng vung
goc vi nhau theo giao tuyn d, trong m t nay ke ng thng a vung goc vi d thi
a se vung goc vi m t phng kia).
T o giao vin cho hoc sinh ghi nh "Cac bc xac inh khoang cach t 1
im M n 1 mt phng (P)" nh sau:
+ Tim m t phng (Q) qua M va vung goc vi (P).
+ Tim giao tuyn a cua (P) va (Q).
+ Trong (Q), ke MH vung goc vi a. Khi o d(M;(P)) = MH.
Vi du 2: Cho hinh h p ch nh t ABCD.A'B'C'D' co AB =a, AD = b, AA' = c. Tinh
khoang cach t B n (ACC'A').

B C

H
A
D

B' C'

A' D'

GV yu cu mi hoc sinh lam 1 bc (theo cac bc a hng dn).

+ Tim m t phng qua B va vung goc vi (ACC'A'): o la m t phng (ABCD)
vi mp (ABCD) vung goc vi AA' nn vung goc vi (ACC'A'))
+ Giao tuyn cua (ABCD) va (ACC'A'): la AC.
 + Trong m t (ABCD), ke BH vung goc vi AC (H thu c AC), th thi BH
vung goc vi (ACC'A'). V y d(B; (ACC'A')) = BH.
+ BH la ng cao cua tam giac nao? HB la ng cao cua tam giac vung

1 1 1 ab
ABC nn: BH 2 BA2 BC 2 BH 2 2
a b
Vi du 3: Cho hinh chop t giac u S.ABCD co canh bn bng 2a, canh ay bng a.
Goi M la trung im cua AB. Tinh khoang cach t M n (SCD).
(Yu cu mi hoc sinh lam 1 bc)
+ M t phng (Q) qua M va vung goc vi (SCD): Lu y hoc sinh chon mp
(Q) chi cn vung goc vi 1 ng cua (SCD). Trong cac ng cua (SCD) hin nay
thy DC co lin quan nhiu n quan h vung goc hn. Yu cu hs oc nhng
ng vung goc vi CD. T o hs phat hin ra mp (SNM) vung goc vi CD (N la
trung im cua CD), hay (SNM) vung S
goc vi (SCD).
+ Giao tuyn cua (SCD) va
(SMN) la: SN H
+ Trong (SMN): ke MH vung B
goc vi SN (H thu c SN) thi MH M C
vung goc vi (SCD). T o suy ra
O N
d(M; (SCD)) = MH.
A
+ MH la chiu cao cua tam giac D

nao? Da vao tam giac SMN, hoc sinh co th a ra hng tinh: SO.MN = MH. SN
2- Khoang cach gia m t ng thng va mt mt phng song song, gia hai mt
phng song song.
2.1- Khoang cach gia 1 ng thng va m t m t phng song song.
Vi du 4: Cho hinh chop t giac u S.ABCD co canh bn bng 2a, canh ay bng a.
Tinh khoang cach gia AB va mp(SCD).
Hu nh hoc sinh u i khoang cach gia AB va mp(SCD) thanh khoang
cach t A (ho c B) n (SCD). Sau o tin hanh theo cac bc tinh khoang cach t 1
im n 1 m t phng. Nhng vi c dng m t phng qua A va vung goc vi (SCD)
la hi phc tap i vi m t s hoc sinh, m t s khac dng c m t phng nay
nhng hinh ve rt ri.
Giao vin gi y cho hoc sinh: a co sn 1 m t phng vung goc vi (SCD)
(theo vi du 3), o la m t nao? t o gi y cho em i khoang cach phai tim thanh
khoang cach t im nao ti (SCD)?
Qua vi du cu th trn hoc sinh co th dn hinh thanh "cac bc lam tinh
khoang cach gia ng thng a va mt phng (P) song song" nh sau:
+ Tim m t phng (Q) vung goc vi (P)
+ Tim im chung M cua (Q) va a (nu a song song vi (Q) thi i (Q) thanh
(Q') cha a va song song vi (Q))
+ Tim giao tuyn ( ) cua (P) va (Q).
+ Trong (Q): ke MH (H ) . Khi o MH (P) va d(a; (P)) = d(M;(P)) =
MH
Nu la theo cac bc o thi ta d dang bit c khoang cach trong vi du 4
nn i thanh khoang cach t M ( trung im cua AB) n (SCD) ch khng nn i
thanh kc t A hay B n (SCD).
Vi du 5: Cho hinh l p phng ABCD.A'B'C'D' canh a. Tinh khoang cach gia AB
va mp (A'C'D).
B C
I

A
D

B' C'

O
H
A' D'

Yu cu mi hs l am 1 bc:
+ Tim mp vung goc vi (ADC): Ta tim mp vung goc vi AC. o la mp
(BDDB). Hai mp (ADC) va (BDDB) co giao tuyn DO ( O la tm ABCD)
Trong mp (DBB) ke BH vung goc vi DO thi BH vung goc vi (DAC).
khoang cach phai tim la BH
 tinh dai BH :2.dt tam giac DBO = BH.OD = DD.BO
2.2 - Khoang cach gia hai m t phng song song.
Cac bc lam c tin hanh tng t khoang cach gia ng thng va m t
phng song song.
Vi du 6: Cho hinh l p phng ABCD.A'B'C'D' canh a. Tinh khoang cach gia hai
m t phng (ACB') va (A'C'D).

B C
I

A
D

B' C'

O
H
A' D'

+ Tim m t phng vung goc vi (A'C'D): o la m t phng (BDD'B') (vi (BDD'B')

A'C')
+ Giao tuyn cua (A'C'D) va (BDD'B'): la DO
+ im chung cua (BDD'B') va (ACB') thu c ng B'I.
+ Trong (BDD'B'), ke B'H DO thi khoang cach phai tim la B'H.
+ B'H la ng cao cua tam giac B'OD. T o co hng tinh: BH.OD = DD.BO
LUYN TP
Bi tp 1: Cho lng tru u ABC.ABC co canh ay a, canh bn 2a. M, N l lt la
trung im cua AB, AC. Tinh khoang cach gia BC va (NMC).
Bi tp 2: Hinh chop S.ABCD co SA vung goc vi (ABCD). T giac ABCD la hinh
vung canh a. SA =2a. M, N ln lt la trung im cua AB, AD. Chng minh rng
MN // (SBD) va tinh k/c gia MN va (DBS).
3- Khoang cach gia hai ng thng cheo nhau.
Sau khi a ra inh nghia khoang cach gia hai ng cho nhau ( dai oan vung
goc chung)
Vi du 7: Cho hinh chop S.ABCD co ay ABCD la hinh vung canh a. SA
(ABCD), SA =a. Xac inh oan vung goc chung cua SA va BC; SA va DB; SA va d
(trong o d la ng thng nm trong mp (ABC) va khng i qua A.
S

B
C

Hoc sinh co th d dang tim c oan vung goc chung cua SA va BC, o la AB.
Cua SA va BD o la AO. Vy mun dng c oan vung goc chung cua SA va d
thi lam th nao? T A ke ng thng vung goc vi d, no ct d tai H. Khi o oan
AH la oan vung goc chung cua SA va d.
Mt cach tng quat, mun dng c on vung gc chung ca hai ng cheo
nhau va vung gc vi nhau th lam th nao?
3.1- Nu hai ng cho nhau a va b ma vung goc vi nhau:

N
b
P)

Yu cu hs noi cach dng ng vung goc chung cua a va b vng goc va cho
nhau?
+ Tn tai mp (P) cha b va vung goc vi a
+ (P) ct a tai M
 + Ke MN b (N thu c b), MN chinh la ng vung goc chung cua a va b.
Vi du 8: Cho hinh chop S.ABCD co ay ABCD la hinh vung canh a. SA (ABCD),
SA =a. Tinh khoang cach gia SB va AD; gia DB va SC.
*) Khoang cach gia SB va AD
- Hai ng nay co vung goc khng? tai sao?
- Khi hoc sinh tra li ung cu hoi trn thi co th tin hanh tim c oan vung goc
chung cua hai ng.
+ AD vung goc vi SB (vi AD vung goc vi (SAB) ). T o suy ra co m t
phng cha SB va vung goc vi SD, o la (SAB).
S

H
M A
N D

C
B

+ AD ct (SAB) tai A.
+ Ke AM vung goc vi SB.Khi o AM la oan vung goc chung cua AD va
SB.
+ Hs d dang tinh c AM vi no la ng cao cua tam giac vung SAB.
*) Khoang cach gia DB va SC.
+ Co mp cha SC va vung goc vi BD, o la (SAC).
+ (SAC) ct BD tai O la trung im cua BD.
+ Ke OK vung goc vi SC. Khi o OK la oan vung goc chung cua SC va
BD.
+ OK la ng cao cua tam giac SOC nn: OK. SC = SA. OC
3.2- Nu hai ng cho nhau a va b ma khng vung goc vi nhau:
Vi c xac inh ng vung goc chung khng cn thit cho bai toan tinh
khoang cach nay. Ta i khoang cach phai tim thanh khoang cach gia a va mp(P)
( trong o (P) cha b va vung goc vi a).(sgk trang 115 -hinh hoc 11 nng cao)
 S

H
B
C
M

O N

A
D

Vi du 9: Cho hinh chop t giac u S.ABCD co canh bn bng 2a, canh ay bng a.
Tinh khoang cach gia AB n SC.

Trc tin hoc sinh kim tra xem hai ng co vung goc khng? Giao vin hng
dn cach kim tra.
Yu cu hs i k/c phai tim thanh k/c gia ng va mt song song. o la k/c gia
ng AB va (SCD)
Bai toan nay a lam trong vi du 3. Kim tra hoc sinh cac bc thc hin loai k/c nay.
Vi du 10: Cho hinh lp phng ABCD.ABCD canh a. Tinh k/c gia AA va DB;
gia AC va BD; gia AI va DC ( vi I la tm mt DCCD)
- kim tra xem hai ng co vung goc khng. D thy AA va BD vung goc vi
AA vg vi (ABCD). Yu cu hs thc hin theo ung cac bc. Kt qua k/c

a 2
th nht la AO bng
2
- AC va BD co vung goc vi BD vg vi (ACC) tai O. Trong (ACC) ke ON
vung goc vi AC thi ON la oan vgc cua AC va BD. Hoc sinh da vao din
tich tam giac AOC suy ra: ON.AC = AO. CC.

a 2
.a
T o tinh c k/c cn tim la 2 a 6

a 3 6
 A D

N
O C
B P
I

A' M
H
D'

B' C'
- Hs kim tra hai ng AI va CD khng vung goc. Cn i k/c nay thanh k/c
gia ng va mt nao? Co th ke ng song song vi CD hoc ke ng //
vi AI tao ra mp.
- Thng nht i k/c phai tim thanh k/c gia ng CD va mp(ABPM). Yu
cu hs thc hin cac bc cua bai toan nay:
+ Mp (BCC) vung goc vi BA nn (BCC) vung goc vi (BAPM)
+giao tuyn cua (BCC) va (BAPM) la BM
+Trong mp (BCC) ke ng CH vung goc vi BM thi no vung goc vi
(BAPM). Khoang cach phai tim la CH.
+Mun tinh dai cua CH, ta tinh nh din tich cua tam giac BMC:
a
.a
2 a 5
BM. CH= BC. MC. T o suy ra k/c phai tim la:
a 5 5
2
Vi du 11: Cho lng tru u ABC. ABC co AA = a, AB tao vi (ABC) goc
600 . Tinh khoang cach gia AA va BC.
 A C

H
B

C'
A'

B'

Do lng tru u nn cac canh bn vung goc vi ay. AB co hinh chiu trn
ay la AB nn goc gia AB va ay la BAB = 600.
K/c gia AA va BC bng k/c gia AA va mp(BCCB). Mp( ABC) vung goc
vi (BCB) theo giao tuyn BC nn t A ke AH vung goc vi BC thi AH

a 3 a
vung goc vi (BCC). K/c phai tim la AH bng .
3 2 2
4-M rng bai toan khoang cach:
- Trong bai toan k/c gia 1 ng va mt mt song song ta a bit i k/c t A
n mp(P) thanh k/c t B n mp(P) khi AB song song vi (P) va d dng, d
tinh k/c t B n (P) hn nhiu k/c t A n (P).
- Trong trng hp AB khng song song vi (P) thi co tim c mi lin quan
gia hai k/c nay khng? Yu cu h/s so sanh trong cac trng hp c bit sau:

A A

B
M K M
H K
P) P) H

B
Trng hp th nht M la trung im cua AB. H/s co th suy ra c hai k/c
bng nhau (hai tam giac AHM va BMK bng nhau)
Trng hp th hai AB ct (P) tai M va AB= 2MB Da vao inh li ta lt co th
suy ra k/c t A n (P) bng 3 ln k/c t B n (P).
Vy t y ta co th tinh c k/c t B n (P) nu bit k/c t A n (P).
Vi du 12: Cho hinh chop SABC co SA vung goc vi (ABC). Tam giac ABC
u canh a. SA =2a. Tinh k/c t A, Trong tm I cua tam giac SAB n mp
( SBC).
-Bai toan k/c t A n (SBC) h/s hoan toan co th tinh c. Kt qua la dai

a 3
2a.
2 2a 3
cua oan AH bng
3a 2 19
4a
2

4
S

N
I
A
C
G K

dng c k/c t I n mp( SBC) thi trng hinh ve rt ri. Kim tra th
xem no co lin quan gi n k.c t A n (SBC) hay khng? AI ct SBC tai N
la trung im cua SB. Gia s IE vung goc vi mp(SBC). Theo inh li talt ta

2a 3
suy ra: IE/ AH= NI/ NA = 1/3. Vy k/c t I n (SBC ) la .
3 19