12.

1 Deformacijska neodreenost nosaa u tanoj metodi deformacije

Deformacijske veliine ine uglovi obrtanja i, k i pomjeranja ui, vi, uk, vk

krajeva tapa.
Broj nepoznatih deformacijskih veliina jednak je zbiru krutih vorova
sistema i komponenata horizontalnih i vertikalnih pomjeranja.

m()=broj krutih vorova

m()=2k-z0

k-broj vorova;
z0-broj oslonakih reakcija (ne raunajui momente ukljetenja).

m= m()+ m()
 tap tipa k predstavlja obostrano uklijeten tap;
Na osnovu statiko geometrijskog znaenja elementi matrice
krutosti mogu se dobiti ako se aplicira jedinino pomjeranje po
jednom generalisanom pravcu i sraunaju reaktivne sile kao
posljedica generalisanog pomjeranja;
Reaktivne sile predstavljaju kolonu matrice krutosti.
3 6
1 i k 4 x

2
5
y

Komponente pomjeranja tapa tipa k

 K q S 0 0

Ako jednoj od komponenata pomjeranja apliciramo jedinino

pomjeranje dobit e mo prvu kolonu matrice krutosti. Analogno ovome
moemo dobiti i ostale kolone matrice krutosti. Element kik matrice
krutosti je generalisana sila koja odgovara generalisanom pomjeranju.

EA
k11
l

EA
k 41
l
 12EI 6EI 12EI 6EI
k22 3 k32 2 k52 k62 2
l l l3 l

k12=k42=0
 EA EA
l 0 0 0 0
l

0 12EI 6EI
0
12EI 6EI
l3 l2 l3 l2

0 6EI 4EI 6EI 2EI
0 2
l2 l l l
K
EA EA
0 0 0 0
l l
12EI 6EI 12EI 6EI
0 0 2
l3 l2 l3 l
6EI 2EI 6EI 4EI
0 0 2
l2 l l l
 EA EA
k14 k 44
l l

k24=k34=k54=k64=0
 12EI 6EI 12EI 6EI
k25 k35 k55 k65
l3 l2 l3 l2

k15=k45=0
 6EI 2EI 6EI 4EI
k26 2 k36 k56 k66
l l l2 l

k16=k46=0
 EA EA
l 0 0 0 0
l

12EI 6EI

12EI 6EI
k11 k12 k13 k14 k15 k16 0 0
k l3 l2 l3 l2
21 k 22 k 23 k24 k25 k26 6EI 4EI 6EI 2EI

0 0 2
k k32 k33 k 43 k53 k 63 l2 l l l
k 31
k 41 k 42 k 43 k 44 k 45 k 46 EA EA
0 0 0 0
k51 k52 k53 k54 k55 k56 l l

k 61 k 62 k 63 k64 k65 k66 0
12EI

6EI 12EI 6EI
2
0
l3 l2 l3 l
6EI 2EI 6EI 4EI
0 0 2
l2 l l l
 tap tipa g predstavlja uklijeten tap na jednom, a zglobno
vezan tap na drugom kraju.

3
1 i g 4 x

2
5
y

Komponente pomjeranja tapa tipa g

 EA EA
k11 k 41
l l

k21=k31=k51=0
 3EI 3EI 3EI
k22 3 k32 2 k52
l l l3

k12=k42=0
 3EI 3EI 3EI
k23 k33 k53
l2 l l2

k13=k43=0
 EA EA
k14 k 44
l l

k24=k34=k54
 3EI 3EI 3EI
k25 k35 k55
l3 l2 l3

k15=k45=0
 EA EA
l 0 0 0
l

0 3EI 3EI
0 3
3EI
l3 l2 l

3EI 3EI 3EI
k 0 0 2
l2 l l
EA EA
0 0 0
l l
3EI 3EI 3EI
0 0
l3 l2 l
3
 Optereenje koje djeluje uzdu tapova uzrokuje reaktivne sile u
vorovima.
Ekvivalentne vorne sile oznaavaju se sa:
N0ik, T0ik, M0ik, i N0ki, T0ki, M0ki.

Nik0
0
Tik
M ik0 Nik0 Nki0
S
0
0 S
0
ik

Tik0 S
0
ki

Tki0
Nki M 0 M 0
Tki0 ik ki
0
M ki
S F 0
0

S F
0

px

py
i k

M ik REAKTIVNE SILE
M ki
N ik i k N ki

T ik T ki

M ik
0 M ki0
EKVIVALENTNO VORNO OPTEREENJE 0
Nik Nki
0
i k

Tik Tki
0 0
Nik0 N ik Nki0 N ki
Tik0 Tik Tki0 Tki
Mik0 M ik Mki0 M ki

P
i k

0
2
Pb
(3a b )
l 3

2
Pab

S
2
l
0

0
Pa 2
3 (3b a )
l
Pab 2

l2
Y x1

y2 y1
x2
1
y3 2

x3
0
X
ui Nik
qi v i Fik Tik Komponente pomjeranja vora i u
i Mik lokalnom koordinatnom sistemu

u i N ik
Komponente pomjeranja vora i u
q i v i F ik T ik globalnom koordinatnom sistemu

i M ik

ui
cos sin 0 0 0 0 ui
v i sin
cos 0 0 0 0 v i

i 0 0 1 0 0 0 i Tranformacija pomjeranja iz

u k 0 0 0 cos sin 0 uk lokalnog u globalni sistem
0 0 0 sin cos 0 v k
v k
0 0 0 0 0 1 k
k

N ik cos sin 0 Nik

0 0 0

T ik sin cos 0 0 0 0 Tik

M ik 0 0 1 0 0 0 Mik Tranformacija sila iz lokalnog u
globalni sistem
N ki 0 0 0 cos sin 0 Nki
0 0 0 sin cos 0 Tki
T ki

M ki 0 0 0 0 0 1 Mki

 cos sin 0 0 0 0
sin cos 0 0 0 0

0 0 1 0 0 0 Matrica transformacije
Tk tapa tipa k
0 0 0 cos sin 0
0 0 0 sin cos 0

0 0 0 0 0 1

cos sin 0 0 0
sin cos 0
0 0 Matrica transformacije
Tg 0 0 1 0 0 tapa tipa g

0 0 0 cos sin
0 0 0 sin cos
 lanovi globalne matrice krutosti predstavljaju zbir krutosti
pojedinih tapova po istom generalisanom pravcu u globalnom
koordinatnom sistemu.
K11 k11( a ) k11( b ) k11( c )

Kii kii (e )
a k

K31 k31(a ) k31(c )

k 31

k 11 Kik kik (e )
k 11

1
k
3 b
2
S S
0 0
k 11

i i
k
k 31

k 21
K ii qi kik qk Si0
( k i )
c i 1,2,3... ..., n
 U tanoj metodi deformacije sile i momente izraavamo u funkciji
deformacijski neodreenih veliina. Kako su u tanoj metodi
deformacije deformacijski neodreene veliine uglovi obrtanja ,
horizontalna pomjeranja u i vertikalna pomjeranja v, potrebne sile
na krajevima tapa e mo izvesti na osnovu matrinog izraza:

Nik k11 k12 k13 k14 k15 k16 ui Nik0

T k
ik 21 k 22 k 23 k 24 k 25 k 26 v i Tik0
Mik k31 k32 k33 k 43 k53 k 63 i Mik0

Nki k 41 k 42 k 43 k 44 k 45 k 46 uk Nki0
Tki k51 k52 k53 k54 k55 k56 v k Tki0

Mki k 61 k 62 k 63 k 64 k 65 k 66 k Mki0
 EA EA
0
Nik ui Nik0
0 0 0
l l
T
0
12 EI 6 EI
0
12 EI 6 EI
v 0
ik l3 l2 l3 i Tik
l 2
2 EI
Mik 0

6 EI 4 EI
0
6 EI
l
i Mik0
l2 l2
0
l

EA EA
0
Nki l
0 0
l
0
uk Nki

Tki 0
12 EI

6 EI
0
12 EI

6 EI v k Tki0

l3 l2 l3 l2

0
Mki
0
6 EI 2 EI
0
6 EI 4 EI k Mki
l2 l l2 l

U kraem obliku F K q S0

Parcijalizacijom vektora i matrica, moe se napisati u obliku:

kii
Fik
kik qi Sik
0
Fik kii qi kik qk Sik0

kki
ki
F kkk qk Ski0
Fki kki qi kkk qk Ski0
 Nig k11 k12 k13 k14 k15 ui Nig0
T
ig k21 k22 k23 k24 k25 v i Tig0

Mig k31 k32 k33 k34 k35 i Mig0
N k k 42 k 43 k 44

k 45 ug Ngi0
gi 41 0
Tgi k51 k52 k53 k54 k55 v g Tgi

EA EA u
Nig l 0 0
l
0
i N 0
ig
T 0 3 EI 3 EI
0
3 EI
v 0
ig l3 l2 l3 i Tig
3 EI 0
Mig 0
3 EI 3 EI

i Mig
l2
0
l2
N EA ug N 0
l
EA
gi l 0 0
l
0
gi0
Tgi 0
3 EI

3 EI
0
3 EI
v g Tgi
l3 l2 l3
 q
kN
E 2 108
V VI
m2
E, A, I
I 9800cm 4 0,000098m 4
A 69cm 2 0,0069m 2
E, A, I

E, A, I
EI 19600kNm 2
q EA 1380kN
hl
III E, A, I IV

q=15kN/m
E, A, I

E, A, I

K q S0 0
I II
 6
12
4
10
5 E, A, I
11

E, A, I

E, A, I
9
3
7
1
E, A, I 8
2

E, A, I

E, A, I
 k11 k12 k13 k14 k15 k16 k17 k18 k19 k110 k111 k112
k k211 k212
21 k22 k23 k24 k25 k26 k27 k28 k29 k210
k31 k32 k33 k34 k35 k36 k37 k38 k39 k310 k311 k312

k 41 k 42 k 43 k 44 k 45 k 46 k47 k48 k49 k410 k411 k412
k51 k52 k53 k54 k55 k56 k57 k58 k59 k510 k511 k512

k 61 k 62 k63 k64 k65 k66 k67 k68 k69 k610 k611 k612
K
k k72 k73 k74 k75 k76 k77 k78 k79 k710 k711 k712
71
k81 k82 k83 k84 k85 k86 k87 k88 k89 k810 k811 k812
k k92 k93 k94 k95 k96 k97 k98 k99 k910 k911 k912
91
k101 k102 k103 k104 k105 k106 k107 k108 k109 k1010 k1011 k1012

k111 k112 k113 k114 k115 k116 k117 k118 k119 k1110 k1111 k1112
k121 k122 k123 k124 k125 k126 k127 k128 k129 k1210 k1211 k1212
Globalna matrica krutosti
sistema
 EA 24EI 12EI 6EI EA
l l3 0 0
l3
0
l2

l
0 0 0 0 0

0
2EA 12EI
3
6EI
0
EA
0 0
12EI 6EI
0 0 0
l l l2 l l3 l2

6EI 12EI 6EI 2EI 6EI 2EI
0 0 0 2 0 0 0
l2 l l2 l l l
12EI 6EI EA 12EI EA
3 0 2 3 0 0 0 0 0 0 0
l l l l l
EA EA 12EI 6EI 12EI 6EI
0 0 0 3 0 0 0 0
l l l l2 l3 l2
6EI 2EI 6EI 8EI 6EI 2EI
0 0 0 0 0 0 2
K l2 l l2 l l l

EA 0 0 0 0 0
EA 24EI
3 0 0
12EI
0
6EI
l l l l3 l2

12EI 6EI 2EA 12EI 6EI EA
0 0 0 0 0 3 0 0
l3 l2 l l l2 l
6EI 2EI 6EI 12EI 6EI 2EI
0 0 0 0 0 2 0
l2 l l l l2 l
EA 12EI 6EI EA 12EI 6EI
0 0 0 0 0 0 2 3 0 2
l l3 l l l l
12EI 6EI EA EA 12EI 6EI
0 0 0 0 0 0 0 3 2
l3 l2 l l l l
0 0 0 0
6EI 2EI 6EI
0
2EI

6EI 6EI
2
8EI
l2 l l2 l l2 l l

Globalna matrica krutosti

sistema
 S10 -N1 0 0
0
S -
2 2 T ql / 2 45
S3 -M 3 ql /12 45
0 2

0
S -
4 4 N 0 0
S -T ql / 2 45
0
50 5 2
S6 -M 6 ql /12 45
S 0
0

S -
7 7 N 0 0
S80 -T8 ql / 2 45
0 2
S9 -M 9 ql /12 45
S 0 -N 0 0
0
10 10

S11 -T11 ql / 2 45
S 0 -M 2
12 12 ql /12 45
 K q S0 0
u1 0,00001390
v
2 0,0003913
3 0,0009850

u
4 0,00002093
v 5 0,0005870

6 0,001973
q
u
7 0,00001390
v 8 0,0003913

9 0,0009850
u 0,00002093
10
v11 0,0005870
0,001973
12
 2EI 6EI
MIgore 3 2 u1 6,48 kNm
l l

4EI 6EI 2EI 6EI ql 2

M desno
III 3 2 v 2 9 2 v 8 38,56 kNm
l l l l 12

4EI 6EI
MIIIdole 3 2 u1 12,92 kNm
l l

4EI 6EI 2EI 6EI

MIIIgore 3 2 u1 6 2 u4 25,65 kNm
l l l l

2EI 6EI 4EI 6EI

MVdole 3 2 u1 6 2 u4 32,10 kNm
l l l l

4EI 6EI 2EI 6EI ql 2

Mdesno
V 3 2 v 5 12 2 v11 32,10 kNm
l l l l 12
 32,10

32,10
32,10 32,10
V VI

35,40
+
- -
38,56

38,56
- -
12,92 12,92
III 25,65 25,65 IV
28,94

- +
-

Manuelni SAP 2000

proraun

+
+

I 6,48 6,48 II
 Postupak se provodi tako da se vrste i kolone matrice krutosti
kodiraju u skladu sa oznakama generalisanih pomjeranja i sila u
vorovima sistema;
Odrede se lokalne matrice krutosti svih tapova sistema i izvri
njihova transformacija u globalni koordinatni sistem;
Numeriu se (kodiraju) vrste i kolone matrica tapova prema
globalnim koordinatama;
Formira se kvadratna nula matrica ranga nxn gdje je n ukupan broj
stepeni slobode sistema;
U kvadratnu matricu unose se elementi matrica krutosti pojedinih
tapova prema njihovim oznakama, odnosno indeksima;
Elementi matrica krutosti na istim pozicijama se sabiraju.
 3 6
1 3 4 4

2 II 5

I III
kraj
tap
i k
1 2
I 1 3
1 2 3 4 5 6
II 3 4
1
III 2 4

Prikaz naina
1 2 3 4 5 6
formiranja globalne
1 2 3 4 5 6
1 1 4

2 I 2 5 III
matrice krutosti sistema
3 3 6
II
4