UNIVERZITET U TUZLI

FILOZOFSKI FAKULTET

DIKTATURA NIKOLAJA AUESKUOG

SEMINARSKI RAD

Predmet: Historija zemalja jugoistone Evrope savremenog doba II

Mentor: Doc. dr. sc. Denis Beirovi

Student: Adnan Buljubai

Indeks br.: VII-507/08

Odsjek: Historija

Tuzla, maja, 2012.

1. Saetak
 Nikolaje auesku (26. januar 1918 - 25. decembar 1989.) je bio voa Rumunije od 1965.
godine (predsjednik od 1974. godine) pa sve do svoje smrti, 1989. godine, kada je strijeljan.
Stvorisvi toliko jaku linost, i dugo nakon njega on se poistovjeivao sa cjelokupnom
Rumunijom, tako to se samo pomenom njegova imena mislilo na Rumuniju. Period
diktature u kome je on vladao na svoju ruku cijelom dravom, voen linom voljom i
manirima, spovodei mjere koje su uglavnom ile protiv Rumunije i njenog stanovnitva,
iskljuivo posljednih godina line vladavine i dugo godina nakon toga, potpomognut i tien
tajnom policijom zvanom Sekuritatea je period Rumunske historije na koju e ovaj seminarski
rad da se bazira. Na vlast dolazi u martu 1965. godine, kada je postao generalni sekretar
Rumunske radnike partije. Od tada on suvereno vlada Rumunijom, posebno od 1974., sve do
dana 25. decembra 1989. godine kada je, kako je ve navedeno osuen na smrt i strijeljan
istoga dana.

2. Uvod

2
 Ovaj seminarski rad obrauje iskljuivo drugi period Nikolajeve vladavine Rumunijom,
odnosno period njegove otvorene diktature ovom dravom. Taj period se vremenski moe
odrediti poev od godine 1971., odnosno 1974. kada je postao predsjednik Rumunije pa sve
do 1989. godine. Izmeu ostalog, ovaj seminarski rad je podijeljen u nekoliko dijelova. U
njima u da kaem neto vie prvenstveno o prilikama u Rumuniji neposredno nakon drugog
svjetskog rata, zatim o biografskim podacima Nikolaja aueskog do dolasku na vlast
Nikolaja u Rumuniji. Zatim u se usredotoiti na period diktaturne vladavine aueskuog
Rumunijom govorei o nainu vladavine Rumunijom, njegovoj politici prema drugim drava,
posebno SSSR-u, ekonomskim prilikama u dravi za njegovo vrijeme i sve do same pobude
rumunskog naroda protiv aueskuog i njegove diktature, te samog hapenja, suenja i
strijeljanja tadanjeg rumunskog voe.

3. Rumunija neposredno nakon drugog svjetskog rata do dolaska aueskog

na vlast

3
 Prisutnost sovjetskih snaga uzrokovala je postavljanje lijevo orijentirane vlade pod
vodstvom Petrua Groze u martu 1945. godine. Mirovnim ugovorom Rumuniji je vraen dio
Transilvanije, a oduzeti su joj Besarabija i sjeverna Bukovina. Rumunska je vojna sila
ograniena i zajameno je potivanje ljudskih prava. Dana 30. decembra 1947. godine
monarhija je ukinuta, a kralj je bio prisiljen abdicirati. Proglaena je Narodna Republika
Rumunija na elu s komunistikom partijom. Sve je preorganizirano na sovjetski nain.
Godine 1949. su Sjedinjene Amerike Drave i Velika Britanija dva puta opominjali
Rumuniju da kri ljudska prava, a time i mirovni ugovor. Godine 1950. to su uinile i
Ujedinjene Nacije. Godine 1952. na vlast je doao Georgije Dez (inae voa partije od 1945.
godine). Donesen je novi ustav, kao i onaj iz 1965. godine napravljen prema sovjetskom
uzoru. Nakon Staljinove smrti 1953. godine Rumunija se polako udaljava od SSSR-a. Naime
nova je Rumunska vlast mislila da treba razviti svoj oblik socijalizma, tako da su u poetku ti
stidljivi koraci ka rumunskom modelu izgradnje socijalizma imali znaajan uspjeh u narodu.
Naime bio je oigledan porast lanstva u KPR od 593.393 lana 1955. godine, do 1.377.847
lanova 1964 godine. Ovaj model nije izazvao nikakve ekonomske promjene, niti je
preobrazio privredni sistem i nain proizvodnje. Naizgled, sutina rumunskog izazova bila je
u nacionalizmu.1

U pedesetima provedena je nacionalizacija, ubrzo se zemlja poela i industrijalizirati

to je rezultiralo i urbanizacijom. Kolektivizacija je provedena u razdoblju od 1949. - 1962.
godine tako da je sva obradiva povrina proglaena javnim dobrom, no poljoprivrednicima je
bilo ostavljano neto malo zemlje za osobnu upotrebu. Naime u Rumuniji je krajem 40-tih
godina 78% stanovnitva ivjelo od poljoprivrede, da bi se 1966. godine taj procenat spustio
na 61%, a pet godina kasnije iznosio je 49%. Tanije, 35% Rumuna i njihovih porodica
potpuno su promijenili nain ivota u samo jedne generacije. 2 Rumunijka je u pedesetim
sudjelovala u svim organizacijama sovjetskog bloka, a od ezdesetih Rumunija sama kroji
vanjsku politiku. Godine 1965. na vlast je doao Nikolaje auesku.

1 Francisko Veiga, Slinosti u politikom i drutevnom razvoju Jugoslavije i

Rumunije 1965-1991., u: Balkan posle drugog svjetskog rata, Zbornik radova sa
naunog skupa, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1996., 246. (dalje: F.
Veiga, Slinosti u politikom i drutevnom razvoju Jugoslavije i Rumunije 1965-
1991., Zbornik radova, Beograd, 1966.)

2 F. Veiga, Slinosti u politikom i drutevnom razvoju Jugoslavije i Rumunije

1965-1991., Zbornik radova, Beograd, 1996., 247.

4
 4. DIKTATURA NIKOLAJA AUESKUOG

Cjelokupni period aueskuove vladavine Rumunijom moe se podijeliti na dva perioda,

tanije na period tkz. medenog mjeseca, koji traje od dolaska na vlast 1965. pa sve do 1971.
godine, te period aueskuove diktature, koji traje od 1971. pa do njegovog pada 1989.
godine3, to je i tema mog seminarskog rada.

4.1 Nikolaje auesku djetinstvo i put do vlasti

Nikolaje auesku roen je 26. januara 1918. godine u mnogobrojnoj siromanoj

seljakoj porodici u selu Skornietiju koje se nalazi oko 155 kilometara sjeveroistono od
Bukureta. Bio je tree od desetero djece. U ranom djetinstvu nije privlaio puno panje, ako
se izuzme nespretnost i mucanje. Naime, izgleda da je pijanenje njegovog oca i siromatvo
porodice natjeralo ovog ni po emu izuzetnog djeaka da sa jedanaest godina napusti kolu i
kuu i ode u Bukuret, gdje je postao obuarski egrt. Kada se rodio, Rumuni su ivjeli u
ustavnoj monarhiji koju su izmeu 1866. i 1867. godine uspostavile velike sile. Kada je
auesku 1929. godine doao u prijestolnicu, zatekao je tamo duboku ekonomsku krizu koja
je uveavala politiku nestabilnost nove drave. Ljudi toga vremena, su se za rjeenje sve
dublje krize okrenuli domain faistikim pokretima ili komunizmu. Gvozdena garda 4 se za
vrijeme tridesetih godina izborila za dominantno mjesto na rumunskoj faistikoj sceni,
zastupajui radiklani antisemitski i antikomunistiki program.5

Iako se veina onih koji su tragali za radikalnim rjeenjem rumunskih problema

preferirala faizam, Nikolaje auesku se iz nepoznatih razloga opredijelio za komunizam.
Otkako je osnovana 1921. pa sve do dolaska na vlast 1944. godine, Komunistika partija
Rumunije (KPR) nikada nije imala vie od pet hiljada lanova. lanstvo je uglavnom variralo

3 Riard Krempton, Balkan posle drugog svetskog rata, Clio, Beograd, 2003., 262-
282.

4 Gvozdena garda prestavlja paravojnu omladinsku formaciju faistiki nastrojenu

prepoznatljivu po zelenim kouljama koja se zasnivala na agresivnom
antisemitizmu. Ovu organizaciju je osnovao Kornelije Kodreanu. (Stevan
K.Pavlovi, Istorija Balkana 1804-1945., Clio, Beograd, 2001., 371-372)

5 Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Diktatori i autoritarni vladari jugoistone

Evrope, Prosveta, Beograd, 2007., 362-363. (dalje: Bernd J. Fier, Balkanski
diktatori, Beograd, 2007.)

5
izmeu hiljadu i hiljadu i pol lanova, pri emu je stanovnitvo brojalo izmeu esnaest i pol i
sedamnaest miliona stanovnika. Glavni razlog nepopularnost KPR je bio taj to je kao lanica
Komunistike internacionale (Kominterne), slijepo izvravala nareenja Moskve. Partija je
nastojala da uvea broj svojih lanova tako to bi privukla seljatvo i radnitvo, ali pokuaji
da privue seljatvo nisu uspjeli jer su zemljine reforme koje je monarhija sprovela odmah
poslije Prvog svjetskog rata zadovoljile skoro sve seljake. Naime, aktivnosti samog
aueskog u Bukuretu prije 1936. godine pravi kontroverna. Svim staljinistikim voama je
bila potrebna besprijekorna reputacija revolucionara iz radnike klase, a sam Nikolaje je
ispunjavao klasni, ali ne i revolucionarni uslov, pa je 1965. godine naredio svojim zvaninim
biografima da mu stvore revolucionarnu prolost sluei se izostavljanjem i izmiljotinama.
On lino nikada nije priao o svom djetinstvu i prvim godinama u Bukuretu, a osim mitskih
prikaza svoje supruge Elene6, zabranjivao je bilo kakvo pominjane svoje porodice, prijatelja i
komunista sa kojima je radio prije 1941. godine. Nita se ne zna o njegovim aktivnostima u
Bukuretu izmeu 1929. i 1933. godine. Takoe je misterija i kako se u tom periodu izdravao
jer nema naznaka da je ikada nauio da pravi cipele, niti je ikada radio u fabrici. Januara
1936. godine Siguranca (politika policija) ga je uhaspila kod Ulmija, blizu Bukureta, zbog
skrivanja i dijeljenja komunistikih pamfleta. Za ove politike zloine je njemu i jo
sedamnaestorici optuenih sueno pred vojnim sudom u Braovu. Optuen je na dvije godine
zatvora na to je dobio jo est mjeseci zbog nepotivanja suda. Kasnije se uspjeno alio
vojnom sudu na presudu i puten je 8. decembra 1938. godine. Kaznu je odluio u zatvoru u
Doflani, stotinjak kilometara sjeverozapadno od Bukureta, u prahovskim brdima, gdje je
rumunska vlada 1936. godine odluila da alje sve zatvorenike ljeviare. ta se desilo od
trenutka kada je policija pustila aueskua u decembru 1938. pa do njegovog povratka u
zatvor 1940. godine zamagljeno je i nepoznato. Dana 22. avgusta 1939. godine osuen je na
tri godine zatvora i novanu kaznu od 20.000 leja, to je znailo dvije stotine dana zatvora.7

Poto je bio zatvorenik, auesku nije igrao nikakvu ulogu u predratnim dogaajima,
ali su same ratne godine najvaniji period njegovog ivota.

6 Elena auesku (roena Petresku) roena je 7. januara 1916. godine u selu

Petreti u porodici relativno imunih seljaka. Kao i auesku, bila je
nazainteresovan ak i napustila je kolu poslije neuspjeha da poloi etvrti
razred. Za Nikolaja se udala u proljee 1945. godine. (Bernd J. Fier, Balkanski
diktatori, Beograd, 2007., 368)

7 Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Beograd, 2007., 364-367.

6
 Na Drugom kongresu Radnike partije Rumunije, decembra 1955. godine, De (u to
vrijeme voa komunista Rumunije) je aueskua uveo u Politbiro, a Organizacioni biro
Centralnog komiteta (zaduenog za prijem novih lanova i disciplinu) stavljen je pod
aueskuovu kontrolu. Kao sekretar ovog tijela, auesku je naredne decenije vlast nad
novim lanovima koristio za jaanje sopstvene moi. auesku je tako postao moan dio
Radnike partije Rumunije.8

Tako je tri dana nakon smrti Georgiju Dea u martu 1965. godine, auesku postao
generalni sekretar Rumunske radnike partije. Jedan od njegovih prvih poteza bio je da partiju
preimenuje u Komunistika partija Rumunije, a da zvanian naziv drave, umjesto Narodna
Republika Rumunija, bude - Socijalistika Republika Rumunija..9

4.2 NIKOLAJE AUESKU NA VLASTI

auesku je u poetku bio popularan lider, prvenstveno zbog voenja nezavisne

spoljnje politike zemlje, uprkos dominaciji politike SSSR-a u Rumuniji. Godine 1960.
okonao je aktivno uee Rumunije u Varavskom paktu (iako je zemlja formalno i dalje bila
lanica); odbio je da na strani Pakta uestvuje u napadu na ehoslovaku u proljee 1968, pa
je ak i otvoreno osudio tu akciju. Naime, Rumunija je bila jedina lanica Varavskog pakta
koja se usprotivila invaziji na ehoslovaku 1968. godine. 10 Iako je SSSR bio vrlo tolerantan
prema aueskuovoj neposlunosti, zbog ovakve politike Rumunija je imala status "crne
ovce" u Istonom bloku.

U spoljnim poslovima i dalje je vodio nezavisnu politiku Kada je urvstio svoju vlast,
pozvao je sve svoje politike protivnike da se vrate u zemlju, koji su se poeli postupno
vraati u zemlju, to je aueskuu i njegovom reimu u to vrijeme podiglo cijenu na Zapadu.
Zbog toga je dolo takoe do brojnih kontakata sa zapadnim zemljama. To je rezultiralo time
da je Rumunija bil prva drava iza tkz. eljezne zavjese koja je 1972. postala lanica MMF-a.
Time je uspio da svu vlast koncetrie u svoje ruke i u skladu sa oekivanjima 1974. godine

8 Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Beograd, 2007., 377.

9 Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Beograd, 2007., 380-382.

10 Volter Laker, Istorija Evrope 1945-1992., Clio, Beograd, 1999., 501.

7
biva izabran za predsjednika drave, to je znailo poetak razdobolja njegove otvorene
autokratske vlasti.11 Osim toga dobio je i ekonomske povlastice u vidu lanstva u Optem
sporazumu o carinama i trgovini (GATT) 1971. godine, te Svjetsku banku 1972. godine. 12
Takoe 1984. godine Rumunija je bila jedna od samo tri komunistike zemlje koje su
uestvovale na Ljetnjim olimpijskim igrama u Los Anelesu, Sjedinjene Amerike Drave
(druge dvije zemlje bile su SFR Jugoslavija i NR Kina). Isto tako, Rumunija je prva iz
Istonog bloka uspostavila zvanine odnose sa Evropskom zajednicom (ugovori o
preferencijalima iz 1974. i o industrijskim proizvodima iz 1980. godine). auesku je,
meutim, odbijao da sprovede ire reforme, iako je svoju diktaturu koju je zamislio poivao
na ekonomskom razvoju. Tako je trgovina Rumunije sa zemljama treeg svijeta ujednaeno
rasla tokom 70-tih, dostiui vrhunac 1981. godine sa 33% ukupne trgovine, za nijansu vie
od trgovine sa razvijenim zemljama (32.8%). Da bi novim fabrikama obezbijedio potrebnu
radnu snagu, preselio je u gradove oko pola seljaka Rumunije (godine 1965. inili su 56,5%
stanovnitva, a 1981. godine svega 28,9%), koji su u potpunosti zavisili od KPR. Tokom 70-
tih godina dvadesetog vijeka, aueskuova ekonomska politika proizvela je iznenaujuu
godinju stopu rasta od 12,9% u periodu od 1971. do 1975. godine, i 9,6% u periodu od 1976.
do 1980. godine.13 Dolo je do ubrzane izgradnje stambenih jedinica.14 Njegova politika drala
se Staljinovog kursa koji je trasirao Georgiju Dea. Protivljenje sovjetskoj kontroli uglavnom
se ogledalo u odbijanju da se pone sa destaljinizacijom sistema. Tajna policija Sekuritatea 15

11 Darko Dukovski, Povijest srednje i jugoistone Evrope 19. i 20. stoljea, II,
1914-1999, Zagreb 2005., 278. (dalje: Darko Dukovski, Povijest srednje i
jugoistone Evrope 19. i 20. stoljea, Zagreb 2005.)

12 Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Beograd, 2007., 388.

13 Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Beograd, 2007., 388-389.

14 Rumuni su sagradili 192.000 stambenih jedinica 1965. godine, a jo 648.000

od 1966. do 1970. godine. (Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Beograd, 2007.,
384.)

15 Sekuritatea je bila tajna policija u tadanjoj Rumuniji koja je u stanovitom

pogledu bila organizovana poput Hitlerova SS-a, sa vlastitim tenkovima i
zrakoplovstvom, koja je sagradila sloenu mreu tunela pod Bukuretom. (Paul
Johnson, Moderna vremena, Povijest svijeta od 1920-tih do 2000., Zagreb 2007.,
790., dalje: Paul Johnson, Moderna vremena, Zagreb 2007.)

8
vrsto je drala pod kontrolom javnu rije i medije i nije dozvoljavala nikakvo opoziciono
djelovanje.

Godine 1971. auesku je posjetio NR Kinu i Sjevernu Koreju. Tada se veoma

zainteresovao za ideju potpune nacionalne transformacije po uzoru na programe Radnike
partije Koreje i kineske Kulturne revolucije. Ubrzo je poeo da uvodi severnokorejski sistem
tamonjeg predsjednika Kim Il Sunga, a njegova filozofija prevoena je na rumunski jezik i
nairoko distribuirana po zemlji.16

Godine 1966., sanjajuu o naciji od 100 miliona Rumuna, auesku je zabranio

kontracepciju i namjerne pobaaje, te odbio dopustiti prodaju kontracepcijskih sredstava, a
uvedene su i druge mjere radi poveanja prirodnog prirataja, kao to je poseban porez u
iznosu 10-20% prihoda koji su plaali pojedinci bez djece stariji od 25 godina, oba pola, bez
obzira da li su u braku ili ne. Pobaaj je bio dozvoljen jedino u sluajevima kada je ena
starija od 42 godine, ili je ve majka etvero (kasnije petero) djece. Majke sa najmanje petoro
dece dobijale su znaajne beneficije, dok su one sa najmanje desetoro djece proglaavane
"heroj-majkama", dobijale su zlatnu medalju, automobil na poklon i sl. Kao posljedica toga
javio se veliki broj nezakonite ili neeljene djece.17

auesku je stvorio i sveprisutan kult linosti - sebi je dodijelio titule "Voe"

(Conducator)18 i "Karpatskog genija" (Geniul din Carpati).19

Zajmovi, koje je Rumunija imala nisu bili ba najpovoljniji - vie od 13 milijardi

dolara kredita za finansiranje programa ekonomskog razvoja, potpuno je finansijski iscrpilo
zemlju. Pokuavajui da popravi stanje, auesku je odluio da u potpunosti eliminie spoljni
dug. Radi otplate dugova, 1980-tih auesku je naredio izvoz najveeg dela poljoprivredne i
industrijske proizvodnje. To je rezultiralo nestaicama koje su stanovnitvo dovele u situaciju
da se bori za opstanak.20 U periodu od 1980. do 1989. dolo je do konstantnog pada ivotnog
16 Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Beograd, 2007., 392.

17 Paul Johnson, Moderna vremena, Zagreb 2007., 788.

18 Paul Johnson, Moderna vremena, Zagreb 2007., 790.

19 Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Beograd, 2007., 361-401.

20 Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Beograd, 2007., 390.

9
standarda. Karakteristine su bile stalne nestaice hrane i robe iroke potronje. Zvanino
objanjenje bilo je da zemlja otplauje svoje dugove, a narod je prihvatio patnju u nadi da e
to kratko potrajati, a zarad opteg boljitka. Naime, dug je u potpunosti otplaen u ljeto
1989,godine, nekoliko meseci prije svrgavanja aueskua sa vlasti.

4.3 Pobuna u Temivaru i potpuni slom aueskuovog reima

aueskuov reim sruen je nakon serije krvavih dogaaja u Temivaru i Bukuretu

tokom decembra 1989. godine. Demonstracije u Temivaru bile su izazvane vladinim
pokuajem da progna Lasla Tokea (Lszl Tks), maarskog svetenika, zbog navodnog
irenja nacionalne mrnje. lanovi maarske vjerske zajednice, u znak podrke Tokeu,
okupili su se oko njegovog stana, a spontano su im se pridruili i rumunski studenti. Ove
demonstracije ubrzo su prerasle u opti protest protiv aueskuovog reima. 17. decembra
1989. vojska, policija i Sekuritatea otvorile su vatru na demonstrante. Narednog dana
auesku odlazi u zvaninu posjetu Iranu, a supruzi Eleni i saradnicima preputa zadatak da
ugue demonstracije u Temivaru. Po njegovom povratku iz Irana, 20. decembra, situacija
postaje jo zategnutija. Za naredni dan, 21. decembar, spremao se veliki miting koji su dravni
mediji predstavili kao "spontani pokret podrke aueskuu". Ovo masovno okupljanje na
dananjem Trgu revolucije, pretvorilo se u haos. Zbunjeni auesku dok mu okupljeni graani
zvide, ostae jedna od karakteristinih slika pada komunizma u istonoj Evropi. Zapanjeni
brani par auesku (Nikolaju se pridruila i supruga Elena), u nemogunosti da kontrolie
masu, pobjegao je u zgradu CK, gdje su ostali do narednog dana. Usledio je masovan protest
stanovnika Bukureta koji su se okupili na Studentskom trgu i sukobili sa vojskom i policijom
na barikadama. Brani par auesku sa vrha zgrade pobegao je helikopterom, to e se
pokazati kao pogrena odluka (s obzirom da su kroz podzemne tunele mogli pobei mnogo
bezbjednije). Dana 22. decembra 1989. auesku je sa suprugom Elenom helikopterom
pobjegao iz Bukureta, najprije u njegovu rezidenciju u Snagovu, a odatle u Trgovite, gdje ih
je uhvatila lokalna policija. Nakon nekoliko sati ekanja (vjerovatno dok policajac na osnovu
vijesti sa radija nije zakljuio koja opcija ima vie ansi za pobjedu), predati su vojsci. 21 Dana,
25. decembra vojni prijeki sud osudio ih je na smrt po raznim optubama, od nelegalnog
bogaenja do genocida. Strijeljani su odmah nakon suenja u dvoritu zgrade gdje je suenje

21 Darko Dukovski, Povijest srednje i jugoistone Evrope 19. i 20. stoljea,

Zagreb 2005., 327.

10
voeno. Sluaoci diljem svijeta bili su ganuti, uvi crkvena zvona Bukureta na Boi, prvi
put nakon 45 godina, da proslave smrt Antikrista, kako ga se nazivalo.22

Suenje i izvrenje kazne su snimljeni video kamerom. Snimak je munjevitom

brzinom obiao svijet, a rumunska televizija ga je prikazala nekoliko dana kasnije.

I list Osloboenje je objavio ovu vijest na prvoj strani svog novinskog lista pod
naslovom Pogubljeni Nikolae i Elena auesku, sa izvjetajem i uvodnim lankom koji
glasi, Rumunska televizija saoptila je u 20.45 sati po lokalnom vremenu da su Nikolae i
Elena auesku osueni na smrt i da je presuda izvrena. Saopteno je takoe da je
konfiskovana njihova imovina. BUKURET, 25. DECEMBRA (TANJUG).23

Bio je to kraj diktature, a kao novi politiki voa nametnuo se bivi komunistiki lider i
kritiar aueskua, Ion Iliescu.24

4.4 Zanimljivosti

aueskuovi su imali jednog usvojenog sina, Valentina aueskua (njega su usvojili

da bi dali primjer sunarodnicima kako se treba brinuti za siroad, kojih je u Rumuniji bilo
jako puno), te kerku Zoju (1950-2006) i sina Nikua (1951-1996). Kada su mu umrli roditelji,
auesku je naredio izgradnju crkve na ijim su zidovima bili oslikani njihovi portreti.
aueskuova zvanina plata bila je 18.000 leja (oko tri hiljade dolara po zvaninom kursu).
Od ove sume, svakog mjeseca je odvajano po pet hiljada leja i deponovano na raun njegove
djece. Vie od petine centralnog dela Bukureta, ukljuujui i crkve i istorijske zgrade,
porueno je tokom 80-tih godina, kako bi auesku izgradio grad po svojoj zamisli. Palata

22 Paul Johnson, Moderna vremena, Zagreb 2007., 791.

23 Osloboenje, XLVI, br. 14914, Sarajevo, 26.12.1989., 1.

24 Darko Dukovski, Povijest srednje i jugoistone Evrope 19. i 20. stoljea,

Zagreb 2005., 328.

11
naroda ("Casa Poporului"), sada zgrada Parlamenta, druga je po veliini administrativna
zgrada na svetu (posle amerikog Pentagona). Osim ovoga, primao je brojne i vrijedne
poklone (npr. Zlatna kvaka) od zemalja i organizacija kojima je iao u posjete; jedna od
taaka optunice protiv njega upravo se odnosila na zloupotrebe s tim u vezi. aueskouovo
obezbjeenje bilo je relativno malo u poreenju sa brojem ljudi koji su danas angaovani za
obezbjeenje visokih rumunskih zvaninika - samo 40 ljudi obezbjeivalo je njegove
rezidencije i cijelu porodicu. ef obezbjeenja bio je pukovnik Dumitru Burlan, koji tvrdi da
su njegovi ljudi imali samo dva pitolja, to je nedovoljno za bilo kakvu ozbiljniju odbranu.
Razlog za to je, po njegovim rijeima, aueskuova samouvjerenost da ga sunarodnici vole i
da mu zatita zapravo nije ni potrebna. Ovo naime u mnogome objanjava zato su tako lako
aueskuovi uhvaeni nakon bjekstva. Samo u sluaju aueskua dogodilo se da je Dansko
odlikovanje Medalja Slona opozvano nakon to je dodijeljeno. Naime, 23. decembra 1989.
godine, kraljica Margareta II naredila je da se orden kojim je auesku odlikovan vrati
Danskoj, a da se njegovo ime brie iz dravnog protokola. I engleska kraljica Elizabeta brisala
je aueskuovo ime iz protokola odlikovanja i zatraila povraaj odlikovanja koje mu je
svojevremeno dodelila. Od njegove smrti, miljenje Rumuna o aueskuu se popravilo.
Naime, u popularnoj TV emisiji Mari Romani sprovedena je anketa po kojoj je auesku
jedanaesti najvei Rumun svih vremena. Meutim, hvaljenje i velianje aueskua u
medijima zabranjeno je zakonom. Grob aueskuovih, zvanino, ne postoji. Na grobnici gdje
su sahranjeni stoje imena dva generala sa datumom smrti koji odgovara datumu smrti branog
para auesku. Drava je odbila sve zahtjeve porodice i sljedbenika da se posmrtni ostaci
prenesu u neki mauzolej ili crkvu i da im se grob obiljei. 25 Navedene informacije treba uzeti
sa dozom opreza i osjetnom rezervom jer su preuzete direktno sa interneta bez provedene
provjere u zvaninoj, relevantnoj literaturi, tako da nisu potpuno vjerodostojne, ali uzme li se
sve ranije navedeno u vezi sa aueskuovom vladavinom, voen kultom linosti i okrutnom
reimskom politikom, moe se naslutiti da je sve napisano tano, ali sve navedeno neophodno
je uzeti sa rezervom.

25 Vikipedija, http://sr.wikipedia.org/wiki/_, (17.05.2012.)

12
 5. Zakljuak

Vladavina Nikolaja aueskuog Rumunijom donijela je previe problema dravi i narodu,

posebno u zadnjoj deceniji line vladavine i godinama nakon njegove smrti, to je iskljuivo
bila posljedica njegove samovolje. Iskljui li se zakon iz 1966. godine i zabrana pobaaja, koji
je u istu ruku i dobar i lo, ali i kao takav jedina svijetla taka njegove vladavine, sve je
uglavnom ilo protiv aueskuog, s tim da se i tu treba naglasiti da je on to izdao iskljuivo
voen eljom da stvori naciju od 100 miliona Rumuna. Od samog poetka igravi na
samostalnost Rumunske drave i na rumunski nacionalizam koji je od ranije bio podran od

13
strane naroda, auesku se brzo uvrstio na vlasti i stvorio takav kult linosti u ovoj dravi,
da poetnih godina ta god da je radio, imao je podrku naroda. U poetku, njegova politika
ila je dobrim putem i pokazivala zavidne rezultate. Meutim, nasilno poveanje gradskog
stanovnitva, nekontrolisani zajmovi za razvoj industrije i na kraju svjesni izvoz svega
proizvedenog da se ti zajmovi vrate, bacie narod Rumunije u toliki neimatinu, jad, bijedu i
oaj za koji do tada nisu znali ije se posljedice osjeaju vjerovatno i dan danas, iji je
iskuivi krivac auesku i njegovi lini ideali, zamisli i politika. Kada se na to sve doda i
djelovanje tajne policije koja je bila njegov vjerni pratilac do samog pada i svi zloini koje je
policija uradila, koji su se okarakterisali kao genocid, takoe na njegov zahtjev, cjelokupno
doba Nikolaja auskuog je jedan od najcrnjih perioda sveukupne Rumunske historije.

LITERATURA

Knjige:

1. Bernd J. Fier, Balkanski diktatori, Diktatori i autoritarni vladari jugoistone Evrope,

Prosveta, Beograd, 2007.
2. Riard Krempton, Balkan posle drugog svetskog rata, Clio, Beograd, 2003.
3. Volter Laker, Istorija Evrope 1945-1992., Clio, Beograd, 1999.
4. Paul Johnson, Moderna vremena, Povijest svijeta od 1920-tih do 2000., Zagreb, 2007.
5. Darko Dukovski, Povijest srednje i jugoistone Evrope 19. i 20. stoljea, II, 1914-
1999, Zagreb, 2005.

14
 6. Stevan K.Pavlovi, Istorija Balkana 1804-1945., Clio, Beograd, 2001.

Zbornik radova:

1. Francisko Veiga, Slinosti u politikom i drutevnom razvoju Jugoslavije i Rumunije

1965-1991., u: Balkan posle drugog svjetskog rata, Zbornik radova sa naunog skupa,
Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1996.

Novine:

1. Osloboenje, XLVI, br. 14914, Sarajevo, 26.12.1989.

Internet:

1. Vikipedija, http://sr.wikipedia.org/wiki/_,
(17.05.2012.)

15