Eskiehir Osmangazi niversitesi Mhendislik Mimarlk Fakltesi Dergisi Cilt:XXII, Say:2, 2009

Journal of Engineering and Architecture Faculty of Eskiehir Osmangazi University, Vol: XXII, No:2, 2009

Makalenin Geli Tarihi : 20.05.2009

Makalenin Kabul Tarihi :13.09.2009

SSMK ZOLASYON TEKN VE

KULLANILIINA LKN RNEK UYGULAMA

Hasan Selim ENGEL1, Hakan EROL2, Engin YAVUZ3

ZET: Sismik izolasyon ynteminde ama zemin ile yapnn taban arasna esnek enerji
snmleyici elemanlar yerletirerek zeminden yapya aktarlan deprem kuvvetlerinin
azaltlmasdr. Bu almada, yaplarn sismik taban izolasyonu teknii ile tasarlanarak,
depreme kar dayankl hale getirilmesi incelenmektedir. Sismik izolasyonun yap davrann
gstermek amacyla 5 katl rnek bir yap ve Erzurum Devlet Hastanesi nce ankastre temelli
olarak, daha sonra sismik izolasyonlu olarak analiz edilmi ve zaman tanm alannda deprem
kaytlar altnda analizleri yaplmtr. Sismik taban izolasyonunun avantajlar ve
dezavantajlar, yanal telenmeler, eilme momentleri, taban kesme kuvvetleri ve yap doal
periyodunun ald deerler karlatrlmtr.

ANAHTAR KELMELER: Sismik izolatrler, kauuk izolatr, deprem analizi.

SEISMIC ISOLATION TECHNIQUE AND

SAMPLE EXPERIMENT RELATED TO ITS USE

ABSTRACT: The objective of seismic isolation technique is to reduce the seismic force
transmitted from the soil to a structure by inserting flexible and dissipative elements below
foundation of structure. This study is focused on the seismic base isolators to be used for
earthquake resistant structure and also their applications. A sample five story plane frame is
selected for numerical solution. The time history analyses are carried out for a five story and
Erzurum Goverment Hospital example buildings firstly, for the fixed based and secondly for the
seismic-isolated with lead rubber bearing. The displacements, bending moments, base shears,
structural periods have been determined for a variety of conditions in order to illustrate the
relative advantages of the seismic base isolation.

KEYWORDS: Seismic Isolation, lead rubber bearing, earthquake resistant structure.

1,2
Eskiehir Osmangazi niversitesi, Mhendislik-Mimarlk Fakltesi,
naat Mhendislii Blm, Bat Meelik Kamps, 26480 ESKEHR
166 Hasan Selim ENGEL, Hakan EROL, Engin YAVUZ

I. GR

Depremin doas ve yaplar zerine etki eden kuvvetlerin bykl hakknda daha ok bilgiler
edindike, gvenlii artrmak amacyla daha dayankl binalar yaplmaktadr. Deprem
esnasnda yapnn periyodu ile zeminin periyodunun birbirine yakn olduu durumlarda yapnn
rezonansa girmesinden dolay deprem hasar beklenenin ok zerinde olmaktadr. Genel olarak
uzun periyotlu yaplarn ksa periyotlu zeminler zerine, ksa periyotlu yaplarnda uzun
periyotlu zeminler zerine yaplmas depreme dayankl yap yapmann nemli bir aamasn
oluturur [1].
Deprem nedeniyle yapya etkiyen enerji ya sya dnp kaybolur ya da yutulan enerji olarak
kinetik ve potansiyel enerji olmak zere iki eit enerjiye dnr. Sismik taban izolasyon
sistemleri gibi yapya ilave edilen baz aralar ile yap sistemine giren enerjinin bir ksm
yutularak yapnn sismik performans arttrlmaktadr. Bu yntem ile yapya etkiyen enerji
miktarnn taban izolatrleri tarafndan kltlerek yapya aktarlmas salandndan yapnn
maruz kald deprem enerjisi klmekte ve yapnn depreme kar dayanm artmaktadr [2].
Depreme dayankl geleneksel tasarm yntemlerinde yaplarn iddetli deprem hareketlerine
kar direnci, ya yksek sneklik ya da yksek dayanm ve rijitlik ile salanr. Bu yntemlere
alternatif olarak gelitirilen "sismik izolasyon" ynteminde ise, ana felsefe yapnn tabanna
esnek ve enerji snmleyici elemanlar yerletirilerek yapnn periyodunu artrp zeminden
yapya aktarlan deprem kuvvetlerinin azaltlmasdr [3].
Sismik izolasyon yntemi, zemin ile yap arasndaki etkileimi azaltmakta ve yapnn
tabannda, deyde rijit fakat yatayda esnek, belirli llerde deplasman yapabilen
donanmlar yerletirmek suretiyle st yapy yer hareketinden ayrma ilemidir [4].
Sismik izolasyon yntemi, greli kat telemelerini ve kat ivmelerini ayn anda azaltmann pratik
yollarndan biridir. ekil 1 de gsterildii gibi, sismik izolasyonlu bir yap, hem byk yer
deitirmelerin odakland izolasyon sistemiyle kat ivmelerinin azaltlmas iin gereken
esneklie sahiptir; hem de bir deprem hareketinde hemen hemen rijit bir ekilde hareket eden
st yapsyla greli kat telemelerinin azaltlmas iin gereken rijitlie sahiptir. Eer sismik
izolasyonlu bir yapnn doal frekans, elenii olan ankastre temelli yapnn frekansna ve
zemin hareketlerinin baskn frekansna kyasla ok daha kk olursa, yapnn davran st
 Sismik zolasyon Teknii ve Kullanlna likin rnek Uygulama 167

yapnn hemen hemen rijit kald ve sadece izolasyon sisteminin deformasyona urad birinci
dinamik modu tarafndan belirlenir. st yapda deformasyona neden olan daha yksek modlar
harekete katlmayacaklar iin bu yksek modlarn ierdii yksek enerji de st yapya
aktarlmayacaktr. ou zaman depremlerin yatay bileenleri dey bileenlerine gre daha
iddetlidir. Bundan dolaydr ki, yaplarn depreme dayankl tasarmnda kullanlan sismik
izolatrler genellikle dk yatay rijitlikle birlikte yksek dey rijitlie sahip olacak ekilde
tasarlanr. Bu ekilde yaltlm bir yap yatay ynde tek serbestlik dereceli sarka gibi davranr.
Tek serbestlik dereceli sistemlerdeki ktle-rijitlik-frekans ilikisi gz nnde bulundurularak,
dikkatli bir tasarmla, belirli bir ktleye sahip temel izolasyonlu bir yap, zemin hareketlerinin
baskn frekanslarndan yeterince uzak bir doal frekansa sahip olacak ekilde tasarlanabilir [2].

ekil 1. Ankastre mesnetli yap ile taban izolasyonlu yapnn deprem srasnda hareketi
(http://www.yapforum.net)

Gnmzde sismik izolasyon teknii ounlukla iddetli depremlerde nispeten hasarsz kalmas
istenen, hayati nem tayan yaplarda uygulanmaktadr. Okul, hastane, acil yardm merkezi,
itfaiye, polis karakolu, enerji datm ve haberleme merkezleri gibi iddetli bir depremden
sonra mutlaka kullanmda kalmas gereken yaplar ile nkleer enerji santralleri gibi hasarlar
doal tehlike yaratabilecek yaplar ya da tarihi deere sahip veya tarihi eserlerin bulunduu
mze ve benzeri yaplar bu tekniin en yaygn ekilde uyguland yaplar arasndadr.
168 Hasan Selim ENGEL, Hakan EROL, Engin YAVUZ

lkemizde ilk olarak Tarsus-Adana-Gaziantep otoyolunda Atatrk Viyadnde, daha sonra

Bolu Viyadnde ve Aliaada sv doal gaz depolarnda kullanlmtr. Son dnemde ise,
Kocaeli niversite Hastanesinde, Tarabya Oteli glendirilmesinde ve Ankara Bykehir
Belediyesi Ego Genel Mdrl Stz Kongre ve Ticaret Merkezi, Atatrk Havaliman,
Sabiha Gken Havaliman ve Antalya Havaliman ile Salk Bakanl 400 yatakl Erzurum
Devlet Hastanesinde kullanlmtr.
Byklk asndan Trkiyede ilk, Dnyada ise ilk 5 proje arasnda yer alan Antalya
Havaliman Uluslar Aras D Hatlar Terminali sismik izolasyon ve deprem glendirme projesi
Temmuz 2004-Temmuz 2005 tarihleri arasnda gerekletirilmitir. 50.000 m alana sahip
Terminal binasnda 411 adet kolon kesilerek kurun ekirdekli izolatrler yerletirilmitir.
Kesilen perde duvarlara ise kayc mesnetler monte edilmitir. Yine proje gerei uzay at ile
tm elektro-mekanik sistemlerde depreme kar izole edilmitir.
Ayrca, 12 Kasm 1999da meydana gelen 7,2 byklndeki Dzce depreminde fay hattnn
ok yaknndan gemesi sebebiyle zarar gren viyadklere er metre apnda altar ton
arlnda 500 tane izolatr monte edilmitir. Yaklak deeri 15 milyon dolar bulan sismik
izolatr takviyesi, viyadklerin bundan sonra yaayaca depremlerden minimum dzeyde
etkilenmesini salayacaktr [5].

II. SSMK ZOLASYONLU SSTEM LE ANKASTRE MESNETE SAHP

TEMELN ANALZ SONULARI

II.1. Erzurum Devlet Hastanesi ATS ve SS Modellerinin Analiz Sonularnn

Karlatrlmas
Erzurum Devlet Hastanesinin plan boyutlar 160m x 140m ve toplam ykseklii 28 mdir.
Hastane binas iki bodrum bir zemin ve drt normal kattan olumaktadr. Sismik izolatrler iin
anlalan firmann rettii izolatr boyutlarnn yeteri kadar byk olamamasndan dolay yap
dilatasyonsuz modellenmitir [6,7]. Binaya ait kalp plan, kat ykseklikleri ve dier proje
detaylar E. Yavuz [7]de verilmitir.
 Sismik zolasyon Teknii ve Kullanlna likin rnek Uygulama 169

Taban izolasyonlu model tasarmnda International Building Code (2006) [8] ve Afet
Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik (ABYYHY) [9] kullanlmtr. IBC
(2006) artnamesi deprem yaltml yaplar iin iki seviyeli bir deprem yer hareketi
ngrmektedir. Birinci seviye deprem yer hareketi (Design Basis Earthquake) ortalama 475 yl
dn sreli, ikinci seviye (Maximum Considered Earthquake) ise ortalama 2500 yl dn
sresi olan probabilistik (veya deterministik) deprem yer hareketine tekabl etmektedir.
Ankastre temele sahip model iin ise ABYYHY kullanlmtr.
Sismik izolatrl model iin tabana 386 adet kurun ekirdekli kauuk yaltc birimi
(LRB1100, LRB1000, LRB900, LRB800) yerletirilmitir. Yaltclarn nominal aplar 800
mm, 900 mm, 1000 mm ve 1100 mm olarak belirlenmitir. 800 mm apl yaltc birimlerinin
bir ksmnda kurun ekirdek bulunmamaktadr (NRB800).
Kullanlan yaltc birimlerinin prototip ve retim aamas deneyleri IBC artnamesinin gerekli
maddeleri kapsamnda University of California at San Diego SRMD Laboratuarlarnda yaplm
ve gerekli gzetim ve denetim raporlar hazrlanarak idareye teslim edilmitir. MCE seviyesi
depremi altnda yaltclar en byk 50cm ortalama deplasmana maruz kalacaklar ve kauuk
malzemede %240 kayma birim yer deitirmesi meydana gelecektir. MCE seviyesi deprem
etkisi altnda elde edilmi deneysel sonular izelge 1.de sunulmutur [10].

izelge 1. Prototip deney sonular (MCE seviyesinde 3 dng ortalamas) [11]

Yaltc Simgesi A B C D E
Yaltc Tipi LRB LRB LRB LRB NRB
Yaltc ap (mm) 800 900 1000 1100 800
Yaltc Birimi Adedi (386 Adet) 91 181 29 22 63
En Byk Dey Yk (kN) 3679 5879 7834 10268 1331
En Byk Kayma Birim Yerdeitirmesi 238% 238% 238% 238% 238%
En Byk Kesme Kuvveti (kN) 790,7 1009 1320,7 1552,5 652,8
En Byk Kayma Deplasman (cm) 48,91 48,69 48,57 48,45 49,02
En Byk Deplasman Etkin Rijitlik (kN/cm) 16,17 20,73 27,19 32,04 13,32
Akma Dayanm Qd (kN) 321,2 431,4 500,3 614,9 47,2
Elastik tesi Rijitlik (kN/cm) 9,13 11,61 15,99 18,42 12,26
Bir Dngde Yutulan Enerji EDC (kNm) 663 848 1041 1263 100
170 Hasan Selim ENGEL, Hakan EROL, Engin YAVUZ

IBC artnamesinde st yapnn tasarm (veya deprem performans tahkiki) DBE deprem seviyesi
altnda ve yatay yk azaltma katsays R=2 alnarak yaplmaktadr. Bu artname kapsamnda
yap nem katsays kavram kullanlmamakta veya I=1 olarak alnmaktadr. Yaltlm yapnn
analizi iin nce IBCde ngrlm ve yaltclarn visko-elastik olarak modellenmesine dayal
spektral analiz metodu kullanlmtr. Bu analiz kapsamnda her bir yaltc boyutlu bir fiktif
kolon eleman olarak modellenmektedir. Tasarmda kullanlacak st snr parametrelerin
tayininde yalanma ve souk ortam modifikasyonlar iin deerler ayrca %12 arttrlmtr.
Sismik izolatrl model tasarlanrken st yap orijinal olarak konvansiyonel (deprem yaltm
olmayan) bir yap olarak tasarlanm ve istenen performans faktrlerinin yap davranna
yanstlabilmesi amac ile deprem yaltm sistemi daha sonra yap tasarmna ayrca dahil
edilmitir. Ancak st yap tasarm ile ilgili bir deiiklik yaplmamtr. ABYYHYne gre
yaplm st yap ve ankastre temele sahip model tasarmnda (2. Derece Deprem blgesi), yerel
zemin snf (Z2), yap nem katsays I=1,5 ve deprem yk azaltma katsays R=7 kabul
edilmitir.
Sismik izolatrl sisteme (SS) sahip model x ve y ynnde TSE 500e gre en uygunsuz
ykleme durum gz nnde bulundurulduunda ekil 2.de gsterilen kesme kuvvetlerine
maruz kalmaktadr [12]. Katlara gelen kesme kuvvetlerinin dalm modal analiz yntemiyle
belirlenmitir. Yapnn davran st yapnn hemen hemen rijit kald ve sadece izolasyon
sisteminin deformasyona urad birinci dinamik modu tarafndan belirlenmitir. Yapya x
ynnde toplam 20295 t, y ynnde ise 20151 t kuvvet etki etkimektedir. st yapda
deformasyona neden olan yksek modlar harekete katlmayacaklar iin yksek modlarn
ierdii yksek enerji de st yapya aktarlmayacaktr. Yap periyodu T=2,25s dir.
Ankastre temelli sistem (ATS) x ve y ynnde TSE 500e gre en uygunsuz ykleme durumu
gz nnde bulundurulduunda ekil 2.de gsterilen kesme kuvvetlerine maruz kalmaktadr.
Katlara gelen kesme kuvvetlerinin dalm modal analiz yntemiyle belirlenmitir. Yapya x
ynnde toplam 60242 t, y ynnde ise 41685 t kuvvet etki etkimektedir. Yap periyodu
T=1,07s dir. SS iin periyodun 2,25 s olduu dikkate alnrsa izolatrlerin yapnn titreim
modunu artrd ksa periyotlu yaplarda kullanm daha uygun olaca sonucu karlmaktadr.
Bu sayede yapnn deprem kuvvetlerinden daha az etkilenmesi salanr.
 Sismik zolasyon Teknii ve Kullanlna likin rnek Uygulama 171

2
Kat Seviyesi

ATS V (t)
1
SS V (t)

-1

-2

0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000

Kesme Kuvveti(t)

ekil 2. Deprem nedeniyle yapnn maruz kald kesme kuvvetleri.

SS ve ATS SAP2000 program ile analiz edilerek en byk kat deplasmanlar ekil 3.de
gsterilmitir [13].

8
7
6
Kat Seviyesi

5
SS
4
ATS
3
2
1
0
-0,3 -0,2 -0,1 0 0,1 0,2 0,3 0,4
telenmeler (cm)

ekil 3. Erzurum Devlet Hastanesinde Hesaplanan Rlatif Kat telenmeleri.

172 Hasan Selim ENGEL, Hakan EROL, Engin YAVUZ

SSde belirlenen kat deplasmanlar izolatrlerle yapnn birlikte yaptklar deplasmanlardr.

Beklendii gibi kat telenmeleri belirli bir art gstermektedir (ekil 3.). Oluan kat
deplasmanlar izolatrler tarafndan snmlenmektedir. Bu sayede depremde aa kan enerji
izolatrler tarafndan snmlenerek yapnn enerji yutma kapasitesi arttrlr ve deformasyonlar
nlenmi olur. Baka bir deyile elastik olmayan davran nlenmektedir [7].
ATSde belirlenen deplasmanlar dzensizlik iindedir. Her katta farkl ynde ve farkl
byklkte deplasmanlar olumaktadr. Bu durum yapnn ikinci mod etkisinde hareket
etmesinden kaynaklanmaktadr (ekil 3.). st yapda deformasyona neden olan yksek modlar
yapya etkiyen deprem kuvvetlerini artrrlar ve deprem esnasnda yapya gelen yatay kuvvetler
her seferinde yapnn hznn artmasna neden olurlar.
Her iki model iin yaplan dinamik analiz sonucunda kolonlar iin elde edilen moment deerleri
incelendiinde ankastre mesnetli temele sahip yapnn dey tayc elemanlarnn sismik
izolatrl yapda bulunan dey tayc elemanlara gre daha fazla momente maruz kald
grlmektedir. Bu durum izolatrlerin deprem kuvvetlerini snmleyerek st yapya daha az
kuvvet aktarmasndan kaynaklanmaktadr. Dinamik analizler sonucunda SSde elde edilen
moment deerleri ATSde elde edilen moment deerlerine gre yaklak %30 orannda
azalmtr.

II.2. rnek Bir elik Yap Modelinin Analiz Sonularnn Karlatrlmas

Kauuk esasl sismik izolatrlere sahip 5 katl, 3-boyutlu yap modeli (ekil 4.) ile yine ayn
yapnn ankastre mesnetli temele sahip yap modeli SAP2000 program ile 12 Austos Dzce
depremine ait yer hareketleri kullanlarak analiz edilmi ve sonular karlatrlmtr
(Kullanlan deerler 40.850N - 31.170E. koordinatlarndaki cihazda kaydedilmi D-B
bileenidir.) st yap iin %2 snm oran tercih edilmitir [7].
 Sismik zolasyon Teknii ve Kullanlna likin rnek Uygulama 173

ekil 4. elik yapnn modeli ve lleri.

Yapnn ATS olarak modellenmesi durumunda, yer hareketinden dolay yapya aktarlan
ivmeler yap temelinden st kata doru artmaktadr. Ayn zamanda bu ivmeler yer hareketinin
ivmesini de olduka amaktadr. Buna karlk SSli binann kat ivmeleri, yap temelinden st
kata doru fazla bir art gstermemekle birlikte, her zaman yer hareketinin ivmesinden daha
dk olmaktadr. Analizlerde kullanlacak yap modeline ait baz teknik bilgiler izelge 2.de
gsterildii gibidir. ABYYHY gre yaplm st yap tasarmnda (1. Derece Deprem blgesi),
yerel zemin snf (Z2), yap nem katsays I=1 ve deprem yk azaltma katsays R=8 kabul
edilmitir. SSli yapda meydana gelen kat yer deitirmeleri ATSli yapya gre yaklak
olarak %50 azalmaktadr ve dolaysyla yapda meydana gelecek olan kesit tesirleri de
azalmaktadr. Bylece yap boyutlar daha ekonomik olarak boyutlandrlabilir.
174 Hasan Selim ENGEL, Hakan EROL, Engin YAVUZ

izelge 2. elik Yap modeline ait teknik bilgiler

Kat Numaralar Kolon Kesitleri Kiri Kesitleri Deme Kesitleri

5 2xUPN 900 2xUPN 440 13 cm betonarme plak

4 2xUPN 900 2xUPN 440 13 cm betonarme plak

3 2xUPN 900 2xUPN 440 13 cm betonarme plak

2 2xUPN 900 2xUPN 440 13 cm betonarme plak

1 2xUPN 900 2xUPN 440 13 cm betonarme plak

Ayrca, SSli yapda ekil 5.de grld gibi kat ivmeleri ilk kattan st kata doru fazla bir
art gstermeden artmaktadr. Dolaysyla, taban izolasyonlu yaplarda yer hareketinden dolay
yapya aktarlan ivmeler azalarak etkimektedir.

6
5
Kat Seviyesi

4
SS
3 ATS
2
1
0
-20 0 20 40 60 80
2
vme (m/sn )

ekil 5. elik yapnn kat ivmeleri.

ATS ve SS, TSE 500e gre en uygunsuz ykleme durumu gz nnde tutulduunda ekil
6.de gsterilen kesme kuvvetlerine maruz kalmaktadr.
 Sismik zolasyon Teknii ve Kullanlna likin rnek Uygulama 175

Kat Seviyesi 4

ATS V (t)
3
SS V (t)

0 20 40 60 80 100 120
Kesme Kuvveti (t)

ekil 6. Deprem nedeniyle yapnn maruz kald kesme kuvvetleri

4
Kat Seviyesi

SS
3
ATS
2

0
-4 -2 0 2 4 6 8
telenmeler (cm)

ekil 7. elik Yapnn Hesaplanan Rlatif Kat telenmeleri.

SS ve ATS SAP2000 program ile analiz edilerek rlatif kat telenmeleri ekil 7.de
gsterilmitir. ekil 7den de anlalaca gibi SSli yapda katlar aras rlatif kat telenmeleri
snrl kalmakta, byk deerlere ulamamaktadr.
176 Hasan Selim ENGEL, Hakan EROL, Engin YAVUZ

III. SONULAR VE NERLER

Bu almada rnek iki projede ankastre mesnetli ve sismik izolatrl yap tasarmlar analiz
edilmitir. Yap analizlerinden elde edilen sonu ve neriler aadaki ekilde zetlenebilir:

1. Sismik izolasyon sisteminin st yapda depremden dolay oluabilecek etkileri azaltt analiz
sonularndan grlebilecei gibi aktr. Taban izolasyonlu yaplarda kat telenmeleri,
ankastre temelli yapya gre %50 azalmtr.
2. Erzurum Devlet Hastanesi ve elik yap iin yaplan analiz karlatrlmas sonucunda, SSin
st yapsnda oluan i kuvvet deerlerinin ATSin st yapsnda oluan i kuvvet deerlerine
gre azald belirlenmitir. Bu durumda kesitlerin klmesi beklenir. Fakat Erzurum Devlet
Hastanesi modelinde st yap deprem yaltm olmayan bir yap olarak tasarlanm ve deprem
yaltm sistemi daha sonra yap tasarmna dahil edilmitir. Bundan dolay taban izolasyonu
yaplm yaplarda gzlenen kesit klmeleri grlememektedir. Fakat elik yap iin bu
durum sz konusu deildir ve kesit tesirleri azaldndan yap boyutlandrlmasnda kesitler
daha kk kmaktadr. Erzurum Devlet Hastanesi iin yaplan analizde temel kirilerinde
%40 ila %50 orannda moment deerlerinde azalma olduu grlmektedir. Dey tayc
elemanlarda ise kesme kuvvetlerinde ve moment deerlerinde yaklak %30 orannda azalma
olduu belirlenmitir. Yapnn gvenli tasarm salanm fakat modellemedeki tercihten
tr kesitlerdeki klme salanamamtr.
3. Erzurum Devlet Hastanesi iin yaplan analiz karlatrlmas sonucunda, taban izolasyonlu
sistemde katlara gelen kesme kuvvetlerinin ankastre mesnetli sisteme oranla azald
belirlenmitir. Fakat bu azalma beklenen oranda deildir. Yap dilatasyonsuz
modellendiinden katlara gelen kesme kuvvetleri ve buna bal olarak tayc sistemin maruz
kald momentler ve i kuvvetler taban izolasyonlu yap modellerinde elde edilen azalma
orannda deildir. Yapnn dilatasyonlu modellenmesi beklenen etkiyi salayacaktr.
4. Erzurum Devlet Hastanesi iin oluturulan yap modellerinden taban izolasyonlu yap olduka
fazla dey yk etkisindedir. Yapda kullanlan kauuk esasl izolatrlerde sktrma
basncna neden olabilecek dey yk arttka burkulma olasl bu binada olduu gibi
artacaktr. Kauuk esasl izolatrlerin yerine apraz yayl izolatr kullanm bu sknty
 Sismik zolasyon Teknii ve Kullanlna likin rnek Uygulama 177

ortadan kaldracaktr. Ayrca devrilme momentinden kaynaklanan eksenel ekme gerilmesi

yapnn ekme rijitliini azaltabilir. Bundan dolay katlara gelen kesme kuvvetlerinin istenilen
oranda azalmamas bu anlamda sknt yaratabilir. Bu sknt yapya etkiyen yatay kuvvetlerin
istenilen oranda (%50) azalmas nedeniyle elik yap iin sz konusu deildir.
5. Yukarda yaplan analizlerin sonularndan da grlebilecei gibi, taban izolasyonlu sistemin
ankastre temelli sisteme gre kat kesme kuvvetleri, kat telemeleri azalmtr. Bu nedenle
sismik izolasyonlu sistemlerin daha yaygn kullanlmasn nermekteyiz. Ancak bu ileri
teknoloji rnlerin maliyeti dnldnde, yap maliyetini arttrmaktadr. Bu konuda
yaplacak deneysel almalarla her yapda kullanlabilecek ekonomik modellerin
gelitirilmesiyle kullanm yaygnlaacaktr.
6. Yaplarda kullanlan izolasyon sistemlerinin tasarm ve uygulamasnn ve buna bal olarak
yapnn uygun ekilde boyutlandrlmas ynetmeliklerce belirlenmelidir. Bu konuda
aratrmaclar ve idarecilerin bir araya gelerek gerekli almalar yapp, ksa srede
ynetmelii oluturmasn nermekteyiz.
7. Bu konuda ynetmeliin ortaya kmasnn ardndan tasarmclarn bu sistemleri daha yaygn
ve daha bilinli bir ekilde kullanmalar salanacaktr.

IV. KAYNAKLAR

[1] M. Doan Depreme Dayankl Tasarm Ders Notlar, Eskiehir Osmangazi

niversitesi naat Mhendislii Blm, Eskiehir.
[2] A. Ycesoy, Sismik zolatrler ile Depreme Dayankl Tasarm, Yksek retim ve
Aratrma Vakf Yaynlar, 2005.
[3] R.I. Skinner, W.H. Robinson and G.H. Mc Verry , An Introduction to Seismic Isolation,
John Wiley & Sons Inc., West Sussex, England, 1993.
[4] M.J.N. Priestley, G.M. Calvi, and M.J.Kowalsky, Displacement-Based Seismic Design
of Concrete Structures, Proc. 3rd Congreso Nacional de Engeneria Sismica, Girona,
Spain, 2007.
[5] M. Erdik, Binalarda Deprem Yaltm ve lkemizdeki Uygulamalar, Altnc Ulusal
Deprem Mhendislii Konferans, stanbul, 2007.
178 Hasan Selim ENGEL, Hakan EROL, Engin YAVUZ

[6] M. Erdik, Erzurum Devlet Hastanesi Deprem Yaltm Sistemi Yaltc Prototip Deneyleri
Hakknda Rapor, 2006.
[7] E. Yavuz, Sismik zolasyon Teknii ve Kullanlna likin rnek Uygulama, Yksek
Lisans Tezi, Eskiehir Osmangazi niversitesi, Eskiehir, 2008.
[8] IBC 2006, International Building Code, International Code Council (formerly BOCA,
ICBO, and SBCCI).
[9] ABYYHY-2007 Afet Bolgelerinde Yapilacak Yapilar Hakkinda Yonetmelik Bayndrlk
ve skan Bakanl, Afet leri Genel Mdrl, Ankara, 2007.
[10] M. Erdik, ve . Mungan, Seismic Isolation Applications in Turkey, Deprem zolasyonu
Dernei, stanbul, 28-31, 2007.
[11] . Pnarba, ve U. Akyz, Sismik zolasyon ve Elastomerik Yastk Deneyleri, MO Teknik
Dergi, 3581-3598, Yaz 237, 2005.
[12] TS 500 Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm Kurallar, ubat (2000)
[13] Structural Analysis Programme, SAP 2000 Integrated Finite Element Analysis and Design
of Structures, Analysis Reference, Vol. 1, Berkeley, California, 1998.