Professional Documents
Culture Documents
Ngon Ngu Co The - Fix PDF
Ngon Ngu Co The - Fix PDF
Cun sch ny dnh cho nhng ai c th lc tt nhng khng nhn thy bn cht
ca s vic bng i mt ca mnh.
Allan v Barbara Pease l hai chuyn gia ni ting th gii trong lnh vc giao
t nhn s v ngn ng c th. Vi s bn c ln n 20 triu bn, h tr thnh
mt gia nh ni ting th gii.
Ngn ng c th thng cho thy nhng g ngi ta ni khc xa vi nhng g
h ngh hay cm nhn.
Cun sch ny trnh by cc vn :
Cch to n tng tt p vi ngi khc
Cch nhn bit mt ngi ang ni di
Cch khin ngi khc hp tc vi mnh
Cch tham d phng vn v thng lng hiu qu
Cch chn bn i tm u hp
2
MC LC
LI M U ................................................................................................................. 4
CHNG I ..................................................................................................................... 9
HIU NHNG IU C BN ..................................................................................... 9
CHNG II .................................................................................................................. 30
QUYN LC NM TRONG TAY BN .................................................................... 30
CHNG 3 ................................................................................................................... 61
IU K DIU CA N CI V TING CI .................................................. 61
CHNG 4 ................................................................................................................... 82
DU HIU CA CNH TAY ..................................................................................... 82
CHNG 5 ................................................................................................................... 99
NHNG KHC BIT V VN HA ........................................................................ 99
CHNG 6 ................................................................................................................. 116
IU B BN TAY V NGN CI ....................................................................... 116
Chng 7 ..................................................................................................................... 131
CC DU HIU NH GI V LA DI ........................................................... 131
Gii m cc iu b ca tay v mt ............................................................................. 131
Chng 8 ..................................................................................................................... 151
CC DU HIU BNG MT .................................................................................. 151
CHNG 9 ................................................................................................................. 176
NGI XM PHM KHNG GIAN ...................................................................... 176
Lnh th v khng gian ring ...................................................................................... 176
CHNG 10 ............................................................................................................... 191
I CHN TIT L NH NH TH NO ...................................................... 191
CHNG 11 ............................................................................................................... 207
13 IU B PH BIN NHT M BN NHN THY MI NGY ................... 207
CHNG 12 ............................................................................................................... 226
BT CHC CCH CHNG TA XY DNG MI QUAN H ....................... 226
Chng 13 ................................................................................................................... 239
CC DU HIU B MT CA IU THUC, MT KNH V VIC TRANG
IM ........................................................................................................................... 239
CHNG 14 ............................................................................................................... 254
C th tit l ni u c ang hng n ................................................................... 254
CHNG 15 ............................................................................................................... 261
NHNG IU B TN TNH V QUYN R ..................................................... 261
CHNG 16 ............................................................................................................... 291
CC DU HIU V QUYN S HU, LNH TH V CHIU CAO ............... 291
CHNG 17 ............................................................................................................... 303
SP XP CH NGI NGI U V TI SAO? ............................................ 303
CHNG 18 ............................................................................................................... 317
CUC PHNG VN, TRN U QUYN LC V ............................................ 317
CC TH THUT TO QUYN LC C QUAN ............................................ 317
CHNG 19 ............................................................................................................... 332
3
TNG HP TT C NHNG G THO LUN ............................................. 332
LI M U
T mng tay, tay o, i ng, u gi qun n nhng vt chai ngn tr v
ngn ci hay nt mt, c tay o, tc phong ca mt ngi u ni ln ngh nghip ca
h. S tht l tt c nhng yu t ny phi hp li c th gip iu tra vin ti gii
lm sng t mi v n.
SHERLOCK HOLMES, 1982
Khi cn nh, ti lun cm nhn rng khng phi lc no ngi ta cng din t
ng nhng iu h mun ni hoc ang cm nhn v ti bit, ti c th bt ngi
khc lm iu mnh mun nu c c cm xc tht v p ng ng nhu cu ca
h. Ti bt u cng vic bn hng t nm ln 11 tui. kim tin, sau gi hc, ti
thng n tng nh bn ming mt v nhanh chng nhn ra ngay liu ch nh c
mun mua hng hay khng. Khi ti g ca nh no , nu ch nh ui ti i nhng
i bn tay h m rng l lng bn tay th ti bit chc chn l mnh c th kin tr
mi cho, v tuy h ra v xua ui ti nhng ging khng hn hc. Ngc li, nu ch
nh ui ti bng mt ging nh nhng nhng li ch bng ngn tr hoc bn tay ang
nm cht th ti bit mnh ht hy vng! Ti rt thch bn hng v bn rt gii. Thi
nin thiu, ti bn ni niu xoong cho vo bui ti. Chnh kh nng c c
ngh ca ngi khc gip ti kim tin mua c mn ti sn u tin. Bn hng
cho ti c hi tip xc nhiu ngi, gn gi tm hiu v thm d xem h c mun
mua hng hay khng ch n gin bng vic quan st ngn ng c th h. K nng ny
cng l mt li th khi ti gp g my c nng sn nhy. Hu nh ti lun on
c c no s ng nhy vi ti v ai s t chi.
Nm 20 tui, ti lm vic cho mt cng ty bo him nhn th. Trong nm u
tin, ti lin tc ph nhiu k lc bn bo him cho cng ty v tr thnh nhn vin tr
nht bn c trn 1 triu la. Thnh tch ny gip ti tiu chun tham d Hi
ngh Bn trn dnh cho nhng ngi t doanh s 1 triu la y uy th M. D
tui i cn tr nhng ti may mn hc c nhng th thut c ngn ng c th khi
4
bn hng lc nh. V kh nng ny gip ti thnh cng trong lnh vc mi cng
nh trong bt k cng vic kinh doanh no cn kh nng giao tip.
Mi th khng nh v b ngoi ca chng
Nhn bit chuyn g ang xy ra vi ai, kh nng l iu bnh thng thi!
Khng d nhng bnh thng. l kh nng phi hp nhng iu tai nghe mt thy
trong bi cnh xy ra s vic m rt ra cc kt lun kh d. Tuy nhin, i a s ch
thy nhng th m h cho l mnh ang thy.
Cu chuyn sau y dn chng cho lun im ny:
Hai ngi n ng ang i qua cnh rng th tnh c thy mt ci h ln rt su.
Mt ngi ni: Chtrng c v su y! Chng ta th nm my vin si
xung h xem n su c no.
H nm xung vi vin si v ch i nhng khng nghe ng tnh g.
Ch, ci h ny rt su. Chng ta hy nm hn to ny xung i. S nghe
ting ng y.
H nht 2 hn to c tri banh nm xung h v ch i, nhng vn khng
nghe thy g c.
C mt thanh t vt trong m c di ng kia, mt ngi ni. Nu mnh
nm thanh t vt xung h, chc chn n s gy ra ting ng. H ko l thanh t
vt nng tru n bn h ri nm xung nhng khng c mt m thanh no pht ra.
Bt thnh lnh, t trong cnh rng gn xut hin mt con d. N chy nhanh
nh gi v lao vo gia 2 ngi. Ri n bng nhy cng ln v mt dng di ci h.
Hai ngi n ng ng chng kin trong kinh ngc.
Mt ngi nng dn t trong cnh rng i ra khi: Ny! Hai anh c thy con
d ca ti khng?
ng l chng ti c nhn thy n! Chng ti chng kin mt cnh tng
ht sc khng khip! Con d lao nhanh nh gi t cnh rng ra v nhy xung ci h
!
Khng, ngi nng dn ni, khng phi no l con d ca ti. Con d
ca ti b xch vo ci t vt m!.
5
Bn bit lng bn tay ca mnh n mc no?
Thnh thong chng ta hay ni rng ra bit r iu g nh lng bn tay.
Nhng cc cuc th nghim chng minh rng khng ti 5% s ngi c th nhn
dng bn tay ca mnh trong nh. Kt qu ghi nhn c t mt cuc th nghim n
gin cho thy, i a s khng gii c c cc du hiu ngn ng c th. Chng ti
t mt tm gng ln cui mt ci snh di trong khch sn to cho khch bc
vo o gic l c mt hnh lang chy di ra ti pha sau snh. Chng ti treo trn trn
nhng chu cnh to. Cch sn khong 1,5 mt mi khi c ngi bc vo cng lc
pha u snh bn kia. Khng d nhn ra ngi kia bi cy cnh che khut gng
mt h, nhng c th thy r dng dp v s di chuyn ca ngi . Mt v khch
quan st v khch trong gng khong 5 6 giy trc khi r tri v bn tip tn.
Khi c hi l h c nhn ra v khch kia khng, 85% nam gii tr li l khng.
Hu ht n ng u khng nhn ra chnh mnh trong gng. C ngi thm ch cn
ni: anh mun ni ci g to bo, xu x phi khng? Nhng khng ly lm l
khi 58% ph n nhn ra l chic gng v 30% ni v khch kia trng quen
quen.
Hu ht n ng v gn phn na s ph n khng bit hnh dng ca mnh t
phn c tr ln.
Bn c th nhn ra nhng biu hin tri ngc nhau trong ngn ng c th
n mc no?
Ai bt c u cng u ch ti ngn ng c th ca cc chnh tr gia, bi
mi ngi u bit rng i khi cc chnh tr gia gi v tin tng vo mt iu g ,
hoc suy din rng h l mt ngi khc ch khng phi chnh h. Cc chnh tr gia
thng n trnh, gi v, ni di, che du nhng cm xc v tnh cm ca bn thn,
tung ha m hoc dng gng soi v vy tay cho nhng ngi bn m h tng
tng ra trong m ng. Nhng bn nng cho chng ta bit l cui cng h s b l
ty t nhng du hiu ngn ng c th tri ngc ca h, v vy chng ta rt thch
quan st h tht k ch ti lc .
Du hiu no cho bn bit rng mt chnh tr gia ang ni di?
6
Mi ca ng y ang mp my.
Trong mt chng trnh truyn hnh, chng ti hp tc vi mt hng du lch a
phng tin hnh th nghim khc. Khi cc du khch bc vo vn phng tm hiu v
vic tham quan trong vng v cc a im trong v cc a im du lch, h c
hng dn n quy ni chuyn vi nhn vin ca hng. l mt ngi n ng
c mi tc vng, ria mp, mc o s mi trng v tht c vt. Sau vi pht cp n
nhng l trnh c th tham quan, ngi ny ci xung mt ht bn di quy ly
vi tm sch qung co. Lc , mt ngi n ng khc mt my nhn nhi, tc en,
mc o s mi mu xanh da tri xut hin t di quy, tay cm nhng tp sch qung
co. Ngi ny tip tc ni ng ch ngi kia va b d. ng ngc nhin l gn
na s du khch khng ch n s thay i ny, trong gp i s n ng so vi
ph n hon ton khng nhn ra s khc bit khng ch ngn ng c th m l s
xut hin ca mt ngi hon ton mi. Nu bn khng c kh nng bm sinh hoc
cha hc cch nhn bit ngn ng c th, c th bn cng s khng ch n phn
ln nhng thay i . Cun sch ny s cho bn thy nhng g bn ang b qua.
Cch thc chng ti vit cun sch ny
Cun sch hon ho v ngn ng c th c m rng trn tc phm u tin
ca ti c ta l Ngn ng c th. Trong sch ny ti v Barbara da vo cc cng
trnh nghin cu t cc ngnh khoa hc mi nh: sinh hc tin ha, tm l hc tin
ha v cc l thuyt cng ngh mi nh Cng hng t (Magetic Resonance Imaging)
cho thy nhng g din ra trong no b. Chng ti vit cun sch ny theo cch c
gi c th m sch ra c ngu nhin bt c trang no. Chng ti cng gi li ni dung
v ng tc ca c th, nt mt v iu b, bi v y l nhng iu c bn cn nm
vng p dng trong mi cuc gp g trc din. Cun sch hon ho v ngn ng
c th s gip bn thu hiu nhng m hiu khng li ca bn thn, cch s dng
chng sao cho hiu qu cng nh nhn c nhng tc dng nh trong hot ng
giao tip.
7
Cun sch quan st ring bit tng yu t ngn ng c th v iu b, s dng
cc thut ng n gin, d hiu. Tuy nhin, hu nh khng c iu b no tch ri cc
iu b khc. V vy, chng ti cng ng thi c trnh qu n gin ha s vic.
Th no cng c ngi than tri rng vic nghin cu ngn ng c th ch l s
dng kin thc khoa hc theo mt cch khc khai thc hoc chi phi ngi ta bng
cch c nhng b mt hoc suy ngh ca h. Tuy nhin, mc ch cun sch ny l
gip bn hiu bit hn trong hot ng giao tip, qua c th thu hiu ngi khc
cng nh bn thn mnh. Hiu s vic din bin ra sao s gip chng ta sng d dng
hn. Cn khng hiu bit hay thiu hiu bit s lm gia tng s s hi, m tn, v
khin chng ta hay ch trch ngi khc. Mt ngi quan st chim khng nghin cu
v chim bn h chng ri gi lm chin li phm. Tng t, nu ta bit v c k
nng c ngn ng c th, mi cuc gp g ca ta s tr nn th v.
T in ngn ng c th ca bn
Cun sch u tin v ngn ng c th c chng ti vit vi dng lm cm
nang hng dn cho nhn vin bn hng, gim c, nhng nh m phn v cc nh
iu hnh. Nhng n cng c th p dng trong mi tnh hung trong cuc sng nh
trong gia nh, cc cuc hn h, hoc ni lm vic Cun sch hon ho v ngn
ng c th l thnh qu trn 30 nm chng ti tch ly kin thc v dn thn vo
nghin cu lnh vc ngn ng c th. Vi cun sch ny, chng ti mun cung cp
cho bn nhng vn t c bn c c thi , cm xc, ng thi gii p mt
s cu hi cc c v hnh vi ca ngi no v mi mi lm thay i hnh vi ca
bn. Hy tng tng bn vn lun mt cn phng ti, bn c th chm vo c
trong phng nh rm treo tng v ca ra vo nhng tht s bn khng thy chng ra
sao. Cun sch ny s bt sng n gip bn nhn thy nhng th lun c sn.
By gi th bn s bit chnh xc nhng th l g, nm u v nn lm g vi
chng.
Allan Pease
8
CHNG I
HIU NHNG IU C BN
9
Ngy nay, cc chnh tr gia hiu rng chnh tr l phi km vi hnh nh dng v
b ngoi. Hu ht cc chnh tr gia c lng dn u c t vn ring v ngn ng c
th nhm gip h to n tng l ngi chn thnh, chu o v trung thc, c bit khi
h khng phi l ngi nh th.
Tht kh tin l sau hn hng ngn nm tin ha, ngn ng c th ch mi c
nghin cu mt cch tch cc, rng ri k t thp nin 60 ca th k 20 v a s cng
chng bit n s tn ti ca loi ngn ng ny ch mi nm 1978, thi im chng ti
xut bn cun sch Ngn ng c th. Phn ln mi ngi vn tin rng ngn t l hnh
thc giao tip ch yu ca chng ta. Ni theo thuyt tin ha th ch mi gn y, li
ni mi tr thnh mt b phn trong kho cng c giao tip ca con ngi v ch yu
c s dng chuyn tu cc s kin v d liu. Li ni c l bt u c pht
trin cch y khong 500.000 n 2 triu nm, y cng l khong thi gian kch c
b no con ngi tng gp 3. Trc , ngn ng c th v nhng m pht ra c hng
l cc phng tin ch yu chuyn ti cm xc, tnh cm, v iu vn cn ng
cho n ngy nay. Nhng do qu tp trung vo ni dung c pht ngn nn hu ht
chng ta khng nhiu n ngn ng c th, ni g n tm quan trng ca n
trong cuc sng.
Tuy nhin, ngn ng ni ca chng ta biu l tm quan trng ca ngn ng c
th trong giao tip. Di y l cc v d tiu biu:
Get it off your chest. Keep a stiff upper lip.
Stay at arms length. Keep your chin up
Shoulder a burden. Face up to it.
Put your best foot forward. Kiss my butt.
Vi cm t trong s ny rt kh nut (swallow), nhng bn phi cho mt
trng pho tay hoan nghnh chng ti (give us a big hand), bi v y c mt s iu
tht bt ng (eyes-openers). Theo kinh nghim thc t (a rule of thumb), chng ti s
gi kn (keep them coming hand over fist) nhng b mt ny n khi bn b tay
(buckle at the knees) hoc bn b qua (turn your back) chng. Hy vng l by nhiu
cm t ny lm bn quan tm n khi nim ngn ng c th.
10
Lc u
Cc din vin ng phim cm nh Charlie Chapin l nhng ngi tin phong s
dng ngn ng c th v y l phng tin duy nht c trn mn nh lc by gi. Kh
nng din xut ca tng din vin c xp loi tt hay ti da trn mc h s
dng iu b v cc du hiu c th giao tip vi khn gi. Khi phim ting tr nn
ph bin v cc kha cnh phi li ni b xem nh th nhiu din vin ng phim cm
tr thnh k tht th. Ch nhng din vin c s dng trang b k nng s dng li
ni v c ch tt mi c th tn ti,
Lin quan ti cng cuc nghin cu mang tnh hc thut v ngn ng c th, tc
phm c nh hng nht trong giai on tin th k 20 c l l cun The Expressiom
of the Emotions in Man and Animals (Biu l cm xc con ngi v ng vt)
(Charles Darwin, 1872), nhng c gi ca cun sch ny ch yu l gii hn lm.
Tuy vy, cun sch lm khi pht nhng cuc nghin cu hin i v nt mt v
ngn ng c th. Nhiu tng v pht hin ca Darwin t c cc nh nghin
cu trn khp th gii chng minh. Cho n nay, h quan st v ghi li gn mt
triu k hiu v du hiu khng li. Albert Mehrabian, mt nh nghin cu tin phong
v ngn ng c th vo thp nin 50 ca th k k 20, pht hin rng tng tc dng
ca mt thng ip th li ni (ch xt ring t ng) chim khong 7%, thanh m (bao
gm ging ni, ng iu v cc m thanh khc) chim 38%, cn ngn ng khng li
chim n 55%.
Dng v khi bn ni chuyn quan trng hn iu bn ni.
Nh nhn chng hc Ray Birdwhistell tin phong trong vic nghin cu giao
tip khng li ci c ng gi l kinesics. Birdwhistell a ra mt vi c
tnh tng ng v s lng giao tip khng li din ra gia con ngi v pht hin,
mt ngi trung bnh ni tng cng khong 10, 11 pht mt ngy v mt cu ni trung
bnh mt khong 2,5 giy. ng cng c tnh chng ta c th thc hin v nhn din
khong 250.000 nt mt.
Cng ging nh Mehrabian, Birdwhistell pht hin ra trong mt cuc tr
chuyn trc din th yu t li ni chim cha n 35%, cn trn 65% l giao tip
11
khng li. Qua phn tch bng ghi m t hng ngn cuc phng vn v cc cuc
thng lng bn hng trong thp nin 70 v 80 ca th k 20, chng ti nhn thy
ngn ng c th chim khong 60 n 80% trong vic to ra nh hng bn bn m
phn. Tng t, c 60% n 80% nhn nh ban u v mt ngi mi gp c hnh
thnh ch trong vng cha n 4 pht. Cc cuc nghin cu cho thy khi thng lng
qua in thoi, ngi c l l thuyt phc hn ngi thng th. Nhng iu ny khng
ng khi thng lng trc din, bi v ni chung chng ta thng da vo nhng
iu mt thy hn l nhng iu tai nghe a ra quyt nh cui cng.
Ti sao iu bn ni li khng quan trng?
Mc d sch v c th ni khc i, nhng khi gp ai ln u, chng ta
thng nhanh chng xt on v s thn thin, s ni bt, v kh nng ngi tr
thnh bn tnh tuy khi y i mt ca h khng phi l im nhn u tin ca chng
ta.
Ngy nay, hu ht cc nh nghin cu u ng rng li ni ch yu c
dng truyn ti thng tin, cn ngn ng c th c dng trao i thi gia
ngi vi ngi v trong mt s trng hp, n cn c dng thay cho li ni. V
d, khi mt ph n trao cho ngi n ng nh mt cht ngi th y, thng ip
c chuyn i r rng n khng phi vin n ngn t.
Bt k trong nn vn ho no th li ni cng gn b cht ch vi ng tc ca
ngi pht ngn. Thm ch, Birdwhistell cn cho rng nu c tp luyn ng mc
th ta cn c th hnh dung mt ngi ang thc hin ng thi g thng qua ging
ni ca h hay nhn bit ngi ta ni ngn ng no ch bng cch quan st iu b.
Nhiu ngi kh chp nhn kin cho rng v mt sinh hc, con ngi vn l
ng vt. Chng ta thuc loi linh trng (Homo sapiens), mt loi vn khng c
lng, i trn 2 chi v c b c cp cao. Nhng ging nh nhng loi khc, chng ta
vn b cc quy lut sinh hc chi phi hnh ng, phn ng, ngn ng c th v iu b
ca bn thn. iu th v l loi ngi hu nh khng thc rng dng i, ng thi
v iu b ca h c th biu l mt thng ip hon ton khc vi nhng g m h
ang din t bng li.
12
Ngn ng c th tit l cm xc v ngh nh th no?
Ngn ng c th l s phn nh trng thi cm xc ca mt ngi ra bn ngoi.
Mi iu b hoc ng thi u c th cho thy cm xc ca mt ngi vo thi im
. V d, mt ngi n ng ang lo mnh tng cn c th hay vut np gp lp da
di cm. Mt ph n bit mnh b tch m i c th thng xuyn vut o m
xung. Ngi ang s hi c th khoanh tay hay bt cho chn hoc lm c 2 iu b
ny; v mt ngi n ng ang ni chuyn vi ngi ph n c b ngc ln c th
c trnh nhn chm chm vo ngc ca b y trong khi tay ng ta li phc thnh cc c
ch nh chp ly mt cch v thc.
13
cng u c bc l qua cc du hiu c th. V d, Tng thng Php Chirac, Tng
thng M Ronald Reagan v Th tng c Bob Hawke u dng 2 bn tay din t
tnh tm c ca vn m h ang ngh n. C ln, Th tng Bob Hawke bin
h v vn lng tng ca cc chnh tr gia bng cch so snh tin lng ca h vi
tin lng ca cc nh iu hnh cng ty. ng cho rng tin lng ca cc nh qun l
tng rt nhiu, trong khi mc lng tng c kin ngh tng cho cc chnh tr gia
th t hn. Tuy nhin, mi ln cp n thu nhp ca cc chnh tr gia, ng u dang
bn tay cch nhau 1m, cn khi cp n tin lng ca cc nh iu hnh, hai bn
tay ng ch cch nhau 30cm. Khong cch gia hai bn tay ca ng tit l rng ng
cm thy cc chnh tr gia ang c hng mc lng hu hnh hn rt nhiu so vi
iu ng th nhn.
.
Tng thng Php Jacques Chirac ang o tm c ca vn
Ti sao ni ph n mn cm hn?
Khi ni ai mn cm hoc c trc gic, v tnh chng ra ang m ch n
kh nng c c ngn ng c th ca h v so snh nhng du hiu ny vi li ni.
Ni cch khc, khi chng ta ni chng ta linh cm mt ngi no ni di,
ngha l chng ta c ni ngn ng c th v li ni ca h khng n khp vi nhau.
y cng chnh l iu m cc din gi gi l s nhn bit thi khn gi, hoc
s quan h ti mt tp th. Chng hn, nu ton b khn gi ngi ng lng vo gh,
14
cm chi xung v khoanh tay trc ngc th mt din gi mn cm s linh cm
rng bi pht biu ca mnh khng c hoan nghnh cng nh nhn thy mnh cn p
dng mt phng php khc li ko s ch ca mi ngi . Cn mt din gi
khng mn cm s tip tc huyn thuyn, bt chp phn ng ca khn gi.
Mn cm ngha l c kh nng nhn ra nhng mu thun gia li ni vi c
th ca ngi khc.
Nhn chung, ph n mn cm hn n ng rt nhiu. iu ny thng c gi
l trc gic ca ph n. Ph n bm sinh on bit c cc du hiu khng li,
cng nh c cp mt nh v chnh xc n tng chi tit rt nh. y l l do ti sao
gn nh khng c ng chng no ni di c v v thot ti, trong khi , hu ht
ph n u c th qua mt c chng m khng b pht hin.
Mt cuc nghin cu do cc nh tm l hc thuc trng i hc Harvard tin
hnh cho thy, ph n nhy bn vi ngn ng c th hn n ng rt nhiu. H chiu
cc on phim ngn c tt m v mt cuc tr chuyn gia mt ngi n ng v
mt ph n, ri yu cu nhng ngi tham gia gii m nhng g ang din ra bng
cch c nt mt ca 2 nhn vt. Kt qu cho thy ph n hiu c tnh hung chnh
xc n 87% trong khi n ng ch trng c 42%. Nhng ngi n ng l ngh s,
din vin, y t v nhng ng tnh nam cng hiu tt cc tnh hung nh ph
n.Trc gic ca ph n c bit th hin r nhng ngi tng nui con. Trong
vi nm u, ngi m gn nh ch da vo knh giao tip khng li chuyn tr
vi tr, do , ngi ph n thng l ngi m phn mn cm hn nam gii bi v
h hc tp c cc du hiu t sm.
Ni soi ct lp no cho thy g?
T chc no b ca a s ph n cho php h c kh nng giao tip vt tri
hn bt k ngi n ng no trn hnh tinh ny. Ni soi ct lp no bng phng
php Cng hng T cho thy ti sao ngi ph n li c kh nng giao tip v nh
gi ngi khc tt hn nhiu so vi nam gii. No ngi ph n c t 14 n 16 tiu
khu dng nh gi hnh vi ca ngi khc trong khi n ng ch c 4 n 6 tiu
khu. iu ny gii thch ti sao mt ngi ph n c th nhanh chng bit c mi
15
quan h ca cc cp v chng khc trong mt bui tic ai ci nhau, ai thch ai
cng l l do m theo quan im ca ph n th n ng dng nh qu kim li,
cn theo nam gii th ph n dng nh khng bao gi im ming.
Nh chng ti trnh by trong cun sch hy Men Dont Listen omen
cant ead Map (Ti sao n ng khng lng nghe v ph n khng th c bn )
(Nh xut bn Orion), no ca ph n c t chc m nhim a tc v. Ngi
ph n bnh thng cng mt lc c th xoay s thc hin t 2 n 4 vn khng
lin quan g nhau. H c th xem tivi khi ang ni chuyn in thoi, ng thi lng
nghe cuc tr chuyn t ng sau lng trong lc nhm nhi mt tch c ph. Ph n c
th ni nhiu v ch khc nhau trong mt cuc tr chuyn v c kh nng s dng
5 thanh m c th thay i ti hoc ra nhn mnh. Tic thay, hu ht n ng
ch c th nhn ra c 3 trong s 5 thanh m ny. Kt qu l n ng thng lc mt
mch chuyn khi ph n ang c giao tip vi h.
Cc cuc nghin cu cho thy mt ngi cn c trc tip v biu hin c x ca
ngi khc c nhiu kh nng nhn xt chnh xc v ngi hn l nhng ngi ch
nh gi bng trc gic. Biu hin ny nm ngn ng c th ca ngi . V nu
ph n nhn ra iu ny mt cch v thc th bt k ai cng c th t hc mt cch
c thc hiu c cc du hiu. y l iu m cun sch ny mun cp.
Lm th no thy bi bit nhiu nh th?
Nu cc bn tng i xem bi, c l khi ra v bn hn rt kinh ngc v nhng
iu m h bit v bn nhng b mt m khng ai c th bit, phi chng l kh
nng ngoi cm? Mt cuc nghin cu ngnh bi ton cho thy nhng c, cu ny
s dng th thut on m d on chnh xc n 80% v mt ngi m h
cha bao gi gp. iu ny c v hiu k i vi nhng ngi ngy th v c tin
nhng tht ra, n ch l quy trnh kt hp gia vic quan st k cc du hiu ngn ng
c th cng vi s hiu bit bn cht ca con ngi v kin thc v xc sut thng k.
Tt c lm nn th thut cho nhng ng/b ng, thy bi bi taro, nh chim tinh v
thy xem ch tay gip h thu thp thng tin v thn ch. Nhiu thy bi ni m
cng khng bit mnh c th hiu cc du hiu khng li nn h tin rng h tht s c
16
kh nng ngoi cm. Tt c nhng vic ny lm tng thm tnh thuyt phc cho vic
bi ton, cng thm thc t l nhng ngi thng xuyn i xem bi u mang sn
trong mnh mt nim tin m qung. Km theo b bi taro cn c mt hoc 2 qu cu
pha l, mt khng gian nh kch trng, v mt sn khu c b tr hon ho cho
phn c ngn ng c th. Cnh tng ny c th khin cho c nhng ai a nghi nht
cng tin rng cc quyn lc siu nhin ang hin hin trc mt h. Tt c cc mn
bi ton chung quy ch l kh nng gii m cc phn ng ca mt ngi khi h gii
by cu chuyn cng nh thu thp thng tin t vic quan st dng v ca h. Hu ht
cc nh ngoi cm u l n v nh ni, ph n c thm mng cu trc no cho
php h c c cc du hiu ca tr s sinh hay trng thi cm xc ca ngi khc.
Thy bi nhn chm chm vo qu cu pha l v ri bt u ci ngt ngho. V
th, John m vo mi b ta. l ln u tin anh nh mt b ng ang phn
khch.
Minh chng cho iu ny, sau y l mt qu bi dnh cho ring bn:
Hy tng tng bn n mt cn phng ngp khi, nh sng l m. , c
mt b ng eo y trang sc, qun khn xp ang ngi cnh ci bn thp hnh
mt trng v trn bn c mt qu cu hnh pha l:
Vui mng cho n c n ni ny. Ta c th thy c ang gp rc ri bi v ta
nhn c nhng tn hiu rt mnh t c. Ta cm thy nhng iu c tht s mong
mun trong i i khi khng thc t v c thng t hi, liu mnh c t c
chng hay khng. Ta cng cm thy i khi c thn thin, ha ng v ci m vi mi
ngi, nhng cng c lc c lnh m, khp kn v thn trng. C t ho l mt ngi
suy ngh c lp nhng cng khng chp nhn nhng g c nhn thy v nghe thy
t ngi khc nu khng c chng c. C thch s thay i mun mu, nhng li bn
chn v b nhng hn ch v l thi rng buc. C mun chia s nhng cm xc thm
kn vi ngi thn thit nht nhng e ngi rng qu ci m v l liu l iu khng
ly g lm khn ngoan. Hin gi mt ngi n ng c tn bt u bng mu t S
ang gy nh hng mnh n c. Mt ph n sinh vo thng 11 s lin lc vi c
trong thng ti vi mt li ngh hp dn. Mc d v ngoi c trng c v y ngh
17
lc nhng trong lng li lun hoang mang. i lc c phn vn khng bit mnh la
chn v quyt nh ng hay khng.
Th no? Chng ti bi cho bn c ng khng? Cc cuc nghin cu cho thy
thng tin trong qu bi ny chnh xc n 80% cho bt k ai c n. Cng vi kh
nng tuyt vi c c ngn ng c th, nt mt v nhng ng thi khc ca mt
ngi, cng vi nh sng m o, m thanh k qui v mt cy nhang, chng ti m
bo l bn s c th lm bt c ai cng phi tin si c. Chng ti khng khuyn khch
bn tr thnh thy bi, nhng bn s nhanh chng c kh nng c c ngi khc
chnh xc nh thy bi vy.
Bm sinh, di truyn hay c tip thu?
Khi khoanh tay trc ngc th bn t cnh tay tri ln tay phi hay ngc li?
Hu ht mi ngi u khng th chc chn rng h t tay theo cch no cho n
khi lm th. Ngay by gi, bn hy khoanh tay trc ngc ri c gng nhanh chng
o ngc v tr. Bn s cm thy c 1 cch l thoi mi v cch kia tht l ngc.
Chng c cho thy y c th l mt iu b di truyn khng thay i c.
C 10 ngi th c ti 7 ngi t cnh tay tri ln cnh tay phi khi khoanh
tay trc ngc.
Nhiu cuc hi tho v nghin cu c thc hin nhm khm ph ra cc du
hiu phi ngn ng c c do bm sinh, hc hi, di truyn, hay ni theo cch khc.
Cc nh nghin cu thu thp chng c t vic quan st nhng ngi m (h khng
th hc c cc du hiu khng li bng th gic) v cc hnh vi iu b nhiu nn
vn ha khc nhau trn th gii. Bn cnh , h cng nghin cu hnh vi ca nhng
ng vt linh trng c quan h gn nht vi chng ta v nhn chng hc l loi tinh
tinh v loi kh.
H kt lun rng mi lnh vc ni trn (bm sinh, hc hi, di truyn, v.v) u c
vai tr nht nh trong vic to nn ngn ng c th. V d, hu ht nhng ng vt
linh trng mi sinh u c kh nng b ngay, do iu b ny l bm sinh hoc di
truyn. Nh khoa hc ngi c, Eibl-Eibesfeldt pht hin ra iu b mm ci
nhng a tr ic v m bm sinh xy ra khng phi do chng tip thu hoc bt
18
chc nn y cng l mt iu b bm sinh. Ekman, Friesen v Sorenson ng h
mt s gi thit ban u ca Darwin v iu b bm sinh trong khi nghin cu cc nt
mt ca nhng ngi thuc 5 nn vn ha khc nhau. H pht hin ra rng bc l
cng 1 cm xc, cc nn vn ha cng s dng chung mt iu b c bn trn khun
mt, do vy, nhng iu b ny l bm sinh.
Vn ha th rt khc nhau nhng nhng du hiu ca ngn ng c th c bn
mi ni u ging nhau.
Bn cnh , ngi ta vn cn tranh lun v ngun gc mt s iu b c c
do di truyn hay c tip thu qua con ng giao lu vn ha v tr thnh thi quen.
V d, phn ln n ng x o bn cnh tay phi trc, cn a s ph n li x o bn
cnh tay tri trc. iu ny chng t n ng s dng bn cu no tri thc hin
ng tc ny trong khi ph n s dng bn cu no phi. Khi i ngang qua mt ph n
trn ng ph ng c, n ng thng xoay ngi v pha ph n . Theo bn
nng, ngi ph n xoay ngi n ngi n ng bo v b ngc ca mnh. y l
phn ng bm sinh ca ph n hay ch l hnh ng v thc m h hc c khi
quan st nhng ngi ph n khc?
Mt s ngun gc c bn
Phn ln cc du hiu giao tip c bn u ging nhau trn khp th gii. Khi
vui, ngi ta ci. Khi bun hay tc gin, ngi ta cau my hoc t ra cu bn. Gt
u l du hiu thng biu hin phi hay ng . l mt kiu h thp u v
c th l iu b bm sinh, bi v ngi m bm sinh cng s dng iu b ny. Lc
u t bn ny sang bn kia t khng hoc khng tn thnh cng l mt iu b
ph bin, xem ra n c t thi th u. Khi a tr no sa, n quay u t bn ny sang
bn kia t chi v m; cn khi n no, n lc u t bn ny sang bn kia ngn
ngi ln c bn thc n vo ming mnh. Qua vic thc hin ny, tr nhanh chng
hc c cch biu l s khng ng hoc thi tiu cc.
iu b lc u truyn t khng v c ngun gc t vic b v m.
Ngun gc pht trin ca mt s iu b c th bt ngun t ng vt thi tin
s. Chng hn, ci l mt iu b e da i vi hu ht cc loi ng vt n tht,
19
nhng i vi loi linh trng, ci km theo iu b khng e da biu l s phc
tng.
20
Nhn vai biu th s quy phc
Ging nh li ni, mt s du hiu ca ngn ng c th cng c th khc nhau
theo tng nn vn ha. Mt iu b c th l c th quen thuc v c ngha nn
vn ha ny nhng li v ngha hay mang ngha hon ton khc nn vn ha khc.
Nhng im khc bit s c ni n trong Chng 5.
Ba quy tc c chnh xc ngn ng c th
Nhng iu mt thy, tai nghe trong bt k tnh hung no cng cha hn l thi
ch thc ca mt ngi. Bn cn tun theo ba quy tc c bn sau hiu ng s
vic.
Quy tc 1: Hiu cc iu b theo cm
Mt trong nhng li nghim trng nht m mt ngi mi hc cch c ngn
ng c th thng phm phi, l h hiu mt iu b n l v tch bit vi cc
iu b hay tnh hung khc. V d, gi u c nhiu ngha: m hi, khng chc
chn, tc c gu hay chy, ng tr hoc ni di ty thuc vo cc iu b khc
ng thi xy ra vo lc . Nh bt k ngn ng ni no, ngn ng c th cng c
t, cu v du cu. Mi iu b ging nh mt t n v mt t c th c nhiu
ngha khc nhau. V d, trong ting Anh, t dressing c t nht 10 ngha nh: mc
qun o, nc xt ri thc n, nhi tht g, bi thuc ln vt thng, phn bn, tm
ra, chi lng nga
Mt t phi nm trong cu cng vi nhng t khc th mi c y ngha. Cc
iu b nm trong cc cu c gi l cm. Chng gp phn bc l tnh cm hoc
21
thi tht ca mt ngi no . Ging nh cu, mt cm ngn ng c th cng c
t nht 3 t mi bn nh ngha chnh xc t. Ngi mn cm l ngi c
th hiu c cu ca ngn ng c th v kt hp chng vi li ca ngi ni.
Gi u c th c ngha l khng chc chn nhng cng c th l du hiu ca
gu.
V vy, hy lun xem xt c cm iu b hiu ng s vic. Mi khi chng
ta lp i lp li mt hoc nhiu iu b n gin, ngha l chng ta ang cm thy
bun chn hay cng thng. S hoc xon tc lin tc l mt v d thng gp, nhng
nu tch bit n vi cc iu b khc th ng tc ny rt c th l du hiu cho thy
ngi ang cm thy khng chc chn hoc lo u. Ngi ta vut tc hoc v u
bi v l cch h c m an i khi cn nh.
chng minh lun im v cm iu b, xin gii thiu sau y cm iu b
nh gi Hoi nghi m ngi ta c th s dng
khi h khng c n tng vi nhng g h nghe
thy:
Quy tc 2: Tm kim ph hp
Nghin cu cho thy cc du hiu khng li c tc ng gp 5 ln li ni. Khi 2
yu t ny khng khp vi nhau th mi ngi c bit l ph n - s da vo thng
ip khng li v khng quan tm n ni dung ca li ni.
L din gi, khi bn yu cu ngi nghe pht biu kin v nhng g bn
ni, nu ngi tr li khng ng th li ni v c ch ca h s khp vi nhau.
Tuy nhin, nu ngi ni ng vi nhng g bn ni nhng iu b li khng ph
hp th rt c th h ang ni di.
Khi li ni v ngn ng ca c th ca mt ngi mu thun vi nhau th ph
n s khng tin vo ni dung li ni.
Gi s, bn thy mt chnh tr gia ang ng trn bc, hng hn pht biu vi
khn gi l ng ta sn sng tip thu v hoan ngnh tng ca nhng ngi tr tui
trong khi hai cnh tay ng ta xp cht trc ngc (t v) v cm ci xung (hoi nghi,
chng i) th bn c tin khng? Hoc khi ng ta c thuyt phc bn v lng nhit
tnh, s quan tm ca mnh nhng li ging nhng c cht karate anh gn xung mt
bn ca bc th bn thy sao? C ln, Sigmund Freud thut li rng ng ta thy mt
ph n ang ni v nim hnh phc trong hn nhn ca mnh nhng li tut ra tut
23
vo chic nhn ci trn ngn tay mt cch v thc. V nhn ra ngha ca iu b
ny nn ng khng ly lm ngc nhin khi b bt u bc l nhng vn hn nhn.
Vic theo di nhng iu b, s ha hp gia ngn ng c th v li ni l yu
t then cht gii ngha chnh xc thi d ca ngi thng qua ngn ng ny.
Quy tc 3: Hiu iu b trong ng cnh
Tt c cc iu b nn c xem xt trong ng cnh xut hin iu b . V
d, nu mt ngi i xe but trm cui, tay chn khoanh li tht cht, cm ci
xung trong mt ngy mua ng lnh gi th rt c th ngi thy lnh, ch khng
phi mun t v. Th nhng, nu ai ngi i din vi bn v s dng nhng iu
b tng t trong lc bn ang c gng cho bn mt tng, sn phm hay dch v
vi anh ta th chnh xc l anh ta khng chp nhn hoc ang t chi li ngh ca
bn.
Trong cun sch ny, tt c cc iu b ca ngn ng c th s c xem xt
trong ng cnh v khi cn thit, chng ta s nghin cu cm iu b.
24
ngh nghip i hi mt bn tay kho lo trong cng vic thng khng thch bt tay.
Nu buc bt tay, c th h s dng ci bt tay chiu l bo v bn tay ca mnh.
Nhng ngi mc qun o khng ph hp hoc b st cng khng th thc hin
iu b. iu ny c th nh hng n vic s dng ngn ng c th ca h. V d,
nhng ngi bo ph khng th bt cho chn. Ph n mc vy ngn s ngi bt cho
chn tht st t bo v, nhng iu ny khin h c v khng ci m cho lm v
gim i c hi c mi khiu v ti cc hp m. Nhng tnh hung ny ch xy ra
vi mt s t ngi. Quan trng l phi cn nhc xem nhng khim khuyt v th cht
hoc cc thng tt trn c th ca mt ngi c nh hng n c ng ca c th
h.
Ti sao d hiu tr em hn?
Ngi ln kh hiu hn tr em bi v sc thi trn c mt h t c biu hin
hn.
Tc thc hin v kh nng che giu mt s iu b c lin quan n tui tc
ca mi ngi. V d, nu mt a tr nm tui ni di, rt c th n s dng 1 tay
hoc c 2 tay bm ming li ngay tc th.
a tr ang ni di.
Hnh ng che ming c th mch bo cho cha, m chng bit l li ni di.
a b c th vn gi iu b che ming trong sut cuc i, ch c tc thc hin
iu b l khc i. Khi mt thiu nin ni di th bn tay cng a ln ming ging
nh a tr 5 tui, nhng thay v dng c bn tay th lc ny ch c cc ngn tay xoa
nh quanh ming.
25
ngi trng thnh, iu b che ming th b cn c thc hin nhanh hn
na. Khi ngi trng thnh ni di, dng nh u c dn dt bn tay h che ming
nhm ngn cn nhng li di tr ht nh nhng a tr 5 tui v thiu nin. Nhng
vo pht cui, bn tay c thu li thnh iu b s mi. y l iu b ca phin bn
ca iu b che ming m ngi ta s dng thi th u.
Bn c th ba ra nhng iu b khng?
Chng ti thng xuyn c hi: Bn c th ba ra ngn ng c th khng?
Cu tr li chung cho cu hi ny l khng, bi v lun xy ra s thiu ha hp gia
nhng iu b c bn v nhng du hiu rt nh ca c th v li ni. V d, lng bn
26
tay m rng khin bn ngh n s chn tht. Nhng nu mt ngi ni di cng a
lng bn tay ra v mm ci vi bn th cn nhng iu b rt nh khc ca anh ta cho
thy anh ta l ngi di tr. C th hai ng t ca anh ta co li, mt bn lng my
nhng ln hoc khe ming co git. Nhng du hiu ny mu thun vi iu b lng
bn tay m ra v n ci thnh tht. Kt qu l nhng ngi tip nhn thng tin, c
bit l ph n, c khuynh hng khng tin nhng g anh ta ni.
Ngn ng c th d la n ng hn ph n v nhn chung, n ng khng gii
c c ngn ng ny.
Cu chuyn c thc: ng vin xin vic ni di
Chng ti yu cu mt ngi n ng n phng vn gii thch l do anh ta
b vic cng ty trc. L do anh ta a ra l khng c nhiu c hi cho tng lai
v tht l kh khi quyt nh thi vic v anh ta c lng tt c mi ngi. Mc d
ng vin ny khng ngt ca ngi ng ch c ca mnh nhng ngi phng vn ni
rng c c linh cm l anh ta ang ni di. Anh ta khng h ngh tt v ng ch
c.Khi xem li cuc phng vn trn bng video quay chm, chng ti n mi ln
ng vin nhc n ng ch c, mt n ci khy thong xut hin pha tri khun
mt ca anh ta. Thng th nhng du hiu i lp ny ch le qua gng mt ca
ngi no trong giy lt. Nu ngi quan st cha c o to s khng th nhn
thy iu ny. Chng ti gi in thoi cho ng ch c ca anh ta v c bit, anh
ta b sa thi v bn ma ty cho cc nhn vin khc. ng vin ny c gi to ngn
ng c th cho tht t nhin, nhng nhng iu b mu thun rt nh ca anh ta t
tit l s tht cho ngi n phng vn ca chng ti.
iu mu cht y l kh nng tch bit nhng iu b chn tht ra khi
nhng iu b gi to phn bit mt ngi chn thnh vi k ni di hay mo danh.
Cc du hiu nh ng t dn ra, m hi v mt th khng th c gi to c
nhng cch ph ny lng bn tay c ra v chn tht th rt d hc.
Nhng k di tr ch c th gi v trong mt thi gian ngn.
Tuy nhin, trong mt s trng hp ngn ng c th c gi to mt cch tinh
vi ginh ly nhng li th no . Ly cuc thi Hoa hu Th gii hoc Hoa hu
27
Hon v lm v d. Cc th sinh u s dng nhng ng tc c th c hc mt
cch cn thn to n tng nhit tnh v thnh tht. mt chng mc no , h
u chuyn ti c nhng thng ip ny v ghi im vi gim kho. Nhng ngay c
nhng th sinh lo luyn cng ch c th gi to ngn ng c th trong mt thi gian
ngn. Cui cng, nhng du hiu mu thun s b bc l c lp vi nhng hnh ng
c thc. Nhiu chnh tr gia l chuyn gia gi to ngn ng c th vi mc ch l
chim c lng tin ca cc c tri. Nhng chnh tr gia thnh cng trong lnh vc ny
nh John F Kenedy v Adolf Hitle c cho l c sc li cun qun chng.
Tm li, tht kh gi to ngn ng c th trong mt thi gian di. Nhng,
nh chng ti s bn sau ny, vic hc cch s dng ngn ng c th tch cc giao
tip vi ngi khc v loi b ngn ng c th tiu cc c th dn n thng tin sai
lm l rt quan trng. iu ny c th lm cho vic giao tip ca bn c thoi mi
hn v gip bn d chim c cm tnh ca ngi khc hn. l mt trong nhng
mc tiu ca cun sch ny.
Lm th no tr thnh mt ngi c ngn ng c th tht gii?
Hy dnh t nht 15 pht mi ngy nghin cu ngn ng c th ca ngi
khc cng nh nhn bit mt cch c thc v iu b ca chnh bn. C hi l tng
c ngn ng c th l bt k ni no din ra hot ng giao tip. Sn bay l mt
ni c bit tt quan st ton b hnh vi, iu b ca con ngi. V y, ngi ta
bc l mi cung bc h n i v nhiu cung bc cm xc khc thng qua ngn ng c
th. Cc s kin x hi, cc cuc hp bn chuyn kinh doanh hay cc ba tic cng l
ni rt tuyt bn luyn tp quan st. Khi tr nn thnh tho ngh thut c ngn
ng c th, bn c th n d 1 ba tic, chn ly 1 ch ngi trong gc phng v dnh
khong thi gian th v ch quan st cc biu l ngn ng ca ngi khc.
Con ngi hin i khng gii c cc du hiu c th bng t tin ca h v
ngy nay chng ta b chi phi bi li ni.
Tivi cng l ni hc hi rt tuyt. Hay gim m lng v c hiu chuyn g
ang xy ra bng cch xem hnh nh trc. Sau , c cch vi pht li iu chnh m
thanh ln ln, bn c th kim tra vic c ngn ng c th ca mnh ng n mc
28
no. Trc , bn c th xem ton b chng trnh c tt m v c hiu chuyn
g ang xy ra, ht nh cch nhng ngi khim thnh thng lm.
Hc c cc du hiu ngn ng c th khng nhng gip bn c nhn thc sc
so hn v cch ngi khc ra sc chi phi v iu khin tnh hung, m cn gip bn
nhn ra c h ang lm iu ging nh chng ta ang lm v quan trng hn ht, n
gip chng ta tr nn nhy cm hn vi tnh cm v cm xc ca ngi khc.
Ngy nay, chng ti chng kin mt kiu nh khoa hc x hi mi; l
Ngi quan st ngn ng c th. Ging nh ngi quan st chim rt thch quan st
chim v hnh vi ca chng, Ngi quan st ngn ng c th thch quan st cc m
hiu v du hiu ca con ngi. Nhng ngi ny quan st cc c ch trong nhng s
kin x hi, ti cc bi bin, trn tivi, trong vn phng hoc bt c ni no c hot
ng giao tip. l nhng ngi mun tm hiu cc ng tc ca con ngi cui
cng, h c th thu hiu su sc hn v bn thn v cch thc ci thin mi quan h
vi ngi khc.
S khc bit gia mt ngi quan st v mt k rnh rp l g?
Mt ba kp h s v cy vit.
29
CHNG II
30
anh chng Adam mi n . Hn l mt tn v bin! n ng khng bao gi ni ra
iu , nhng ph n th trnh n Adam. V phn na s sp trong cng ty l n.
y l mt ngh c ch cho d bn l ngi vng v hay trch trng,
chuyn dng tiu xo trnh tnh trng tay lm hm nhai th cng c lc, bn phi
l bn tay ca mnh ginh th thng phong. ng b bt qu tang hay c
chi b mt li lm, bi v nu bn vong n bi ngha th s vic s c th tr nn ti
t. (Heres a handy thought-whether you are heavyhander or highhanded, engage in
sleight-of-hand to avoid a hand-to-mouth existence, you might have to show your
hand sometimes to gain the upper hand. Dont get caught red-handed, or try to wash
your hands of a mistake, because if you bite the hand that feeds you, things could get
out of hand.)[*]
[y l mt li chi ch. Trong ting Anh, tt c nhng cch din t trong
on ny u l c ng c t hand (bn tay). V mt logic, nhng cu ny khng
thy hp l xt v ng ngha, tuy nhin tc gi mun nhn mnh n tm quan trng
ca ch handtrong cc thnh ng thng dng.]
Con ngi h hng biu l s phc tng hoc u hng vi k chin thng,
con ngi l lng bn tay cho thy h khng c v kh v v th s khng gy hi.
Nhng con ch ph by c hng ca chng biu th s phc tng, cn con
ngi l lng bn tay ca mnh.
Lm th no pht hin s chn tht?
Khi ai bt u tr chuyn ci m hoc ni tht, rt c th h s l ton b
hoc mt phn lng bn tay cho ngi khc nhn thy v ni iu g kiu nh Ti
khng lm iu !, Ti rt tic lm anh tht vng hoc Ti ang ni tht vi anh
y. Cng nh hu ht cc du hiu ngn ng c th, y l mt iu b hon ton
v thc. N lm cho bn linh cm rng h ang ni tht.
31
Hy tin ti Ti l bc s.
32
do chnh ng, h thng l lng bn tay. Trong khi , ngi ni di cng bin
minh tng t nhng li che giu bn tay ca mnh.
Gi bn tay trong ti qun l mt th thut a thch ca nhng ngi n ng
khng mun tham gia vo cuc tr chuyn. C th xem lng bn tay l dy thanh m
ca ngn ng c th vo lc u v chng tr chuyn nhiu hn so vi cc b phn
khc, do giu bn tay i cng nh gi kn mm ming vy.
Lng bn tay giu trong ti qun: Hong t illiam cho gii truyn thng thy
rng
anh khng mun ni chuyn.
C s dng lng bn tay nh la
Mt s ngi hi: Nu ti ni di v l lng bn tay th ngi ta c tin ti
hn khng? Cu tr li c th l c hoc khng. Nu bn ni di thng thng vi
lng bn tay l ra, ngi nghe s thy bn khng c v g l thnh tht, bi v h
khng nhn thy nhng iu b bc l s chn tht m ch thy c nhng iu b
c s dng khi ni di, khng ph hp vi lng bn tay xe ra. Nhng ngi kho
la bp hay ni di chuyn nghip l nhng ngi pht trin k thut to ra cc du
hiu c th c bit, h tr cho nhng li ni di ca h. H cng mang v tht th khi
ni di th cng vic ca h cng tng sc thuyt phc.
33
Anh s vn yu em n khi em gi v tc bc ch? c gi hi, l lng bn
tay. Chng trai p li: Khng nhng anh s yu em m anh cn vit th cho em.
Quy lut nhn qu
Tuy nhin, khi giao tip vi ngi khc, vic tp iu b l lng bn tay s
to ra v ci m v ng tin cy hn. iu ng ch l khi iu b m lng bn tay
tr thnh thi quen th khuynh hng ni di s gim bt. a s ngi ta thy kh ni
i vi lng bn tay do quy lut nhn qu. Mt ngi no ci m, h s l lng
bn tay. Tng t, mt ngi l lng bn tay s rt kh ni di thuyt phc v iu
b v cm xc c lin h trc tip vi nhau. Cng ging nh khi bn c tm l phng
th th bn c th khoanh tay trc ngc. Ngc li, nu bn khoanh tay th bn s bt
u tm sinh l phng th. Ngoi ra, vic bn ni chuyn vi lng bn tay l cng
to p lc ngi ni chuyn cng bn phi t ra thnh tht. Ni cch khc, lng bn
tay m ra c th lm gim nh ni di ca ngi khc v khuyn khch h ci m
hn vi bn.
Sc mnh ca lng bn tay
Du hiu ca lng bn tay t c ch nht nhng li c tc ng mnh nht,
l iu b tr tay ch ng hoc ra lnh cho ai v iu b bt tay. Khi lng bn
tay c s dng theo mt cch no , sc mnh ca lng bn tay s cho ngi s
dng c mt th quyn lc ngm.
C ba iu b chnh khi dng lng bn tay: lng bn tay nga ln, lng bn tay
p xung v lng bn tay khp li trong lc ngn tr cha ra. S khc bit gia ba
iu b ny c th hin trong tnh hung sau: Bn yu cu ai nht ci g ln v
mang n mt v tr khc. Gi nh rng bn s dng cng mt ging iu, li ni
v nt mt nhng thay i t th ca lng bn tay trong tng v d.
34
Lng bn tay nga ln c s dng nh mt iu b phc tng, khng c tnh
p t. N gi ln iu b cu xin nh ngi n my v xt theo quan im tin ha
th n c hiu l ngi ny khng mang v kh. Ngi c yu cu di mn s
khng cm thy b p buc hay b p t bi yu cu ca bn. Nu bn mun ni
chuyn vi ai , bn cng c th s dng lng bn tay nga ln nh iu b bn
giao cho h bit rng bn mong mun c ni chuyn v sn sng lng nghe.
iu b ny thay i qua nhiu th k v pht trin thnh nhng iu b nh
mt lng bn tay gi ln khng trung, lng bn tay p vo ngc o v nhiu bin tu
khc..
Lng bn tay p xung c tc dng th hin quyn lc trc tip. Ngi c
yu cu s cm gic b ra lnh di mn v bt u cm thy c s i ch vi bn.
Mc i ch ph thuc vo mi quan h hoc cp bc ca bn so vi ngi
trong mi trng lm vic.
Xoay lng bn tay t nga ln thnh p xung lm thay i hon ton cm nhn
ca ngi khc i vi bn.
V d, nu ngi b ra lnh c a v ngang bng vi bn th c th h s khng
c li li yu cu vi lng bn tay p xung y. Nhng nu bn nga lng bn tay ln
th kh nng thc hin li yu cu ca bn cao hn. Ch khi no h l cp di ca bn
th iu b lng bn tay p xung mi c th chp nhn c bi v bn c quyn s
dng iu b .
35
ng vin ng Quc x s dng kiu cho vi lng bn tay p thng
xung. l biu tng ca quyn lc v s chuyn ch di ch ny. Nu Adolf
Hitler dng kiu cho vi lng bn tay nga ln th rt c th, ng ta chng c ai
knh trng h s ci ng ta.
Khi mt cp v chng nm tay do bc th ngi c gen tri, thng l n
ng i trc mt cht, bn tay t bn trn, lng bn tay hng ra pha sau, trong khi
lng bn tay ca ngi ph n hng v pha trc. T th nh nht ny lp tc tit l
cho ngi quan st bit, ai l tay hm cha kha trong gia nh.
36
Nm cht lng bn tay v ch ngn tay ra l mt trong nhng iu b gy kh
chu nht m nhiu ngi s dng khi ni chuyn, c bit l khi ngn tay g nhp
theo li ngi din thuyt. mt s nc nh Malaysia v Philippines, vic ch ngn
tay vo ngi khc l hnh vi xc phm. iu b ny ch c dng ch vo sc
vt. Thay vo , ngi Malaysia dng ngn tay ci ch vo ngi khc hoc ch
ng.
Cuc th ngim ca chng ti vi khn gi
Chng ti tin hnh mt cuc th nghim vi 8 ngi din thuyt. H c
yu cu s dng ba iu b bng tay ny trong mi cuc ni chuyn ko di 10 pht
vi nhiu lt khn gi. Ghi nhn thi ca cc thnh gi i vi tng din gi,
chng ti pht hin khi cc din gi phn ln s dng iu b lng bn tay nga ln,
h nhn c 84% cm tnh ca ngi tham d. T l ny gim xung cn 52% khi
h pht biu vi cng ni dung nhng s dng iu b lng bn tay p xung. iu b
ch ngn tay c ghi nhn ch t 28% phn ng tch cc, thm ch, mt s ngi
nghe bc ra ngoi trong bui thuyt trnh.
38
ng tc nm cht ri lc lng bn tay, hnh thc hin i ca kiu cho c xa
trn, c s dng ln u tin vo th k 19 trong cc bui k kt thng mi gia
nhng ngi c a v ngang nhau. N ch tr nn ph bin cch y khong 100 nm
v c nam gii s dng cho n ngy nay. Hin ti, hu ht cc nc phng Ty
hay chu u, iu b ny c thc hin lc cho hi nhau ln khi chia tay trong tt
c cc bi cnh kinh doanh, v ngy c c nam ln n s dng ti cc ba tic hay
trong cc s kin x giao.
Ci bt tay hin i c xem l cch cng c mt cuc tha thun thng
mi.
Thm ch, ti mt s quc gia c kiu cho hi truyn thng nh ng tc ci
ngi Nht Bn, ng tc x Thi Lan (mt iu b ging cu nguyn) th cch
bt tay hin i vn c s dng rng ri. rt nhiu ni, bn tay thng c lc
ln lc xung t 5 n 7 ln. Nhng mt s nc, chng hn nh c, h lc tay
ln xung 2 hoc 3 ln cng vi thi gian nm tay di khong gp i thi gian lc.
Ngi Php cho nhau nhit tnh nht. H bt tay c khi cho hi ln khi chia tay v
mi ngy h dnh ra mt khong thi gian ng k lm iu .
Ai nn ch ng bt tay trc?
Mc d bt tay thng c xem l nghi thc x giao khi gp ai ln u
nhng ch ng bt tay trong mt vi trng hp li khng thch hp. Nu xem ci bt
tay l du hiu ca s tin cy v hoan nghnh th bn cn t hi mnh mt s cu trc
khi ch ng bt tay: Mnh c c hoan nghnh khng? Ngi ny c vui khi gp
mnh hay mnh ang p buc h? Cc nhn vin bn hng c hng dn l nu h
ch ng bt tay vi khch hng mt cch bt ng th c th dn n vic ngi mua
khng mun tip n h v cm thy p buc khi b bt tay. Trong trng hp ny,
39
cc nhn vin bn hng c khuyn l tt hn nn i khch hng ch ng trc v
nu h cha sn sng, hy gt u nh cho h. mt s quc gia, vic bt tay vi
ph n b coi l c ch bt lch s (chng hn nh nhiu quc gia Hi gio) nn thay
vo , hy gt u nh. Nhng hin nay, ngi ta nhn thy nhng ph n ch ng
bt tay nhit tnh hu ht cc nc u c nh gi l ci m hn v to c n
tng ban u tt.
S thng tr v quyn kim sot c lin quan nh th no?
Da trn nhng iu bn lun, chng ta hy cng nhau khm ph mi tng
quan gia iu b lng bn tay nga ln v lng bn tay p xung trong ci bt tay.
Vo thi La M, hai th lnh gp mt v cho hi nhau nh kiu vt tay ca
ngi hin i. Cui cng, bn tay ca ngi khe hn s trn bn tay ca ngi
kia. T th ny c gi l t th thng phong.
Gi s bn va gp ai ln u tin v bt tay cho hi th mt trong ba thi
c bn sau y s c truyn t theo tim thc:
1. S thng tr: Anh ta ang c thng tr ti. Ti nn thn trng th hn.
2. S phc tng: Ti c th thng tr ngi ny. Anh ta s lm bt c iu g
m ti mun.
3. S bnh ng : Ti cm thy thoi mi vi anh ta.
Nhng thi ny c truyn i v nhn li mt cch v thc v chng c th
tc ng ngay lp tc n kt qu ca cuc gp mt. Vo thp nin 70 ca th k 20,
chng ti trnh by nh hng ca thut bt tay trong cc lp o to k nng kinh
doanh. N c xem nh l chin lc kinh doanh. Cc bn s thy ch cn luyn tp
v ng dng mt cht l ci bt tay c th nh hng rt ln n nhng cuc gp g
trc din.
40
Nm quyn kim sot.
Cch xoay bn tay (tay o c sc) lng bn tay hng xung khi bt tay
(hnh trn) th hin s thng tr. Lng bn tay ca bn khng nht thit phi hng
thng xung, nhng bn tay phi nm pha trn cho bit bn mun kim sot cuc gp
mt.
Chng ti nghin cu 350 nh qun l cao cp thnh t (89% l n ng) v
nhn thy, hu ht h khng nhng ch ng bt tay m 88% nam gii v 31% n gii
cn s dng t th bt tay thng tr. i vi ph n, cc vn v quyn lc hay
ginh quyn kim sot thng t c ch trng hn, l l do ti sao c kho st 3
ngi ph n th c 1 ngi c th kiu bt tay thng phong ny. Hn na, chng ti
cn pht hin ra rng mt s ph n s bt tay nh vi n ng trong vi ng cnh x
giao th hin s phc tng. l cch lm ni bt nt n tnh hoc ngm cho php
s thng tr ca n ng i vi h. Tuy nhin, trong tnh hung kinh doanh cch tip
cn ny c th tai hi v n ng s ch n nt n tnh m khng coi trng ngi
ph n. Nhng ph n no l v n tnh nhiu trong kinh doanh s khng c cc
doanh nhn khc coi trng, d cho iu hin nay l hp thi hoc ni theo chnh tr
th mi ngi u bnh ng. Nhng ni vy khng c ngha l ph n trong kinh
doanh cn c x nh n ng. H ch cn trnh cc du hin n tnh nh l bt tay
nh, mc vy ngn v i giy cao gt nu mun thit lp v tr bnh ng (i vi nam
gii).
Nhng ph n th hin nhiu du hiu n tnh trong cuc hp kinh doanh
nghim tc s nh mt v th ca mnh.
41
Vo nm 2001, William Chaplin thuc trng i hc Alabama tin hnh
mt cuc nghin cu v ci bt tay v pht hin tp ngi hng ngoi thng bt tay
tht mnh trong khi nhng ngi tnh tnh nht nht d b kch ng li bt tay nh.
ng cng pht hin nhng ph n bt tay tht mnh thng sn sng tip nhn cc
tng mi, cn nhng ngi n ng d sn sng hay khng sn sng tip nhn
tng mi u bt tay mnh nh nhau. Bi vy, v l do cng vic ph n nn tp bt
tay mnh hn, c bit l khi bt tay vi n ng.
Bt tay kiu phc tng
Tri ngc vi ci bt tay thng tr, bt tay kiu phc tng a tay vo t th
(tay o c sc) lng bn tay hng ln (hnh di), tng trng vic nhng th
thng phong cho i phng, ging nh cch con ch ph by c hng ra pha con
mnh hn.
42
Lm th no to s bnh ng?
Khi hai th lnh bt tay nhau th c mt cuc tranh ginh quyn lc ngm s xy
ra v ai cng c xoay lng bn tay ca ngi kia vo th phc tng. Kt qu l c hai
lng bn tay gi t th thng ng to thnh ci bt tay gng km. iu ny to cm
gic bnh ng v tn trng ln nhau bi v khng ai nhng b ai.
43
Bn tay t ngang, ng bn tay p xung (tng t kiu cho ca ng vin
ng Quc x) l kiu bt tay hung hng nht v n tc i c hi thit lp mi quan
h bnh ng vi ngi nhn. cng l kiu cho tiu biu cho tp ngi c on,
thng tr, lun lun ch ng bt tay ngi khc vi cnh tay cng cng lng bn
tay p xung y h vo t th phc tng.
Ngi th hin quyn lc c gng kim sot Bc chn tri ln pha trc.
44
Thut bt tay i ph ny bt u bng vic bc bn chn tri ln pha trc
khi bn tin ln bt tay. Cn tp luyn ng tc ny v 90% ngi bt tay bng tay phi
thng bc ln bng chn phi.
K tip, di chuyn chn phi qua trc mt ngi v ng vo khng gian
ring ca h. Sau cng, xoay ngang chn tri song song vi chn phi hon tt ng
tc, ri bt tay ngi (hnh di). Chin thut ny cho php bn xoay ngang ci bt
tay kia hoc thm ch o n thnh ci bt tay t th phc tng. iu ny tng t
nh vic bn trc ngang qua ch h ng hoc thng h trong mt vn vt tay vy.
Hn na, n cng cho php bn nm quyn kim sot bng cch xm chim khng
gian ring ca h.
45
Khi mt ngi a tay v pha bn vi lng bn tay p xung th hin quyn
lc, bn hy p li bng cch nga lng bn tay phi nm ly h, sau t bn tay
tri ln bn tay tay phi ca h bt tay bng hai bn tay v chnh ci bt tay thng
li.
46
ct mt chic khn tay trong ti o/qun hay ti xch lau kh lng bn tay trc khi
gp ai , ch yu trnh to cho h n tng ban u khng tt. Hoc trc khi gp
g mt ngi cha tng quen bit, hy hnh dung bn ang h lng bn tay trn la.
Mo tng tng ny c chng minh l lm tng nhit lng bn tay ca mt
ngi trung bnh ln khong 3-4 .
Ginh li th pha bn tri
Khi cc nh lnh o ng cnh nhau bo gii chp nh th c hai lun c t
v ngang bng v dng dp v trang phc. Tuy nhin, ngi xem thng nhn thy
ngi ng bn tri bc anh dng nh ni bt hn ngi kia. l v khi bt tay,
ngi ny d dng t bn tay trn, khin cho h trong c v l ngi nm kim
sot. iu ny th hin rt r trong ci bt tay gia John F Kennedy v Richard Nixon
trc khi h tranh lun trn truyn hnh vo nm 1960. Vo thi im , th gii
khng bit g v ngn ng c th. Nhng theo phn tch, JFK dng nh c trc gic
v cch s dng iu b ny. ng ta c thi quen ng bn tri khun hnh, v vic s
dng t th bn tay t pha trn l mt trong nhng ng tc a thch ca ng.
Khi n ng v ph n bt tay
48
Mc d ph n khng nh c v th trong x hi t vi thp nin qua
nhng nhiu ngi c hai gii vn cn kh bi ri khi cho hi ln nhau. n ng c
th c cha mnh ch bo i cht v cch bt tay t khi cn nh nhng phn ln ph
n th khng c nh vy. iu ny c th a h lm vo th kh x lc trng
thnh, khi mt ngi n ng tin n bt tay trc m h li khng nhn thy. Ban
u, ph n thng hay nhn vo mt ca n ng. Ngi n ng thng cm thy
ngng v bn tay ca mnh ang a ra khng trung nn rt tay li vi hy vng ngi
ph n khng thy. Th nhng ngay khi anh ta lm nh th, ngi ph n li a
tay ra v b h tng t. Lc ny, ngi n ng li gi tay ra v nm ly tay ngi
ph n v kt qu l nhng ngn tay ca h an xen hn n nh th hai con mc
ang qun ly nhau vy.
Thut bt tay km ci c th lm cho cuc gp mt ln u tin gia n ng v
ph n tht bi.
Nu bn c lc ri vo tnh hung ny, hy ch ng gi tay tri nm ly bn
tay phi ca ngi i din ri t n trong lng bn tay ca bn v mm ci ni:
Chng ta hy th li ln na nh! Hnh ng ny c th ci thin ng k nim tin
ca h i vi bn. N cho thy bn quan tm n vic gp mt h nn mi bt tay
ng cch. Nu bn l mt n doanh nhn, chin thut khn ngoan l gi tay cng sm
cng tt bo cho ngi kia bit nh bt tay ca bn. iu ny s trnh c tnh
trng lung tng cho c hai.
49
Bt tay bng c hai tay
Ci bt tay ny gip ngi ch ng bt tay tip xc nhiu hn vi ngi kia v
nm quyn kim sot bng cch km gi bn tay ca h nn i khi, n c gi l
Ci bt tay ca chnh tr gia. Khi thc hin iu b ny, ngi ch ng bt tay c
to n tng rng anh ta ng tin v thnh tht, nhng nu anh ta dng n vi ngi
va mi gp, ng tc ny c th phn tc dng. V n s li trong lng ngi nhn
cm gic h nghi v ch ch ca anh ta. Kiu bt tay bng hai tay ging nh ng tc
m gh c thu nh li nn n ch c chp nhn trong nhng trng hp m khi
, ngi ta cng chp nhn kiu cho m ly nhau.
90% con ngi khi sinh ra c kh nng vung cnh tay phi ra pha trc
c gi l c nh vung tay t v. Kiu bt tay bng hai tay hn ch kh nng t
v ny. l l do ti sao n khng bao gi c s dng trong nhng cuc gp g
gia hai ngi khng thn thit. Trong nhng hon cnh thn mt, chng hn nh 2
50
ngi bn c gp nhau, s t v khng cn cn thit na nn ci bt tay c cm
nhn l chn tht.
C Tng thng Yasser Arafat bt tay bng hai tay vi Th tng Tony Blair.
V mt mm cht mi ca ng Tony Blair cho thy ng ta khng my ho hng.
Ci bt tay kim sot
Mc ch ca mi ci bt tay bng c hai tay l c chng t s nhit thnh,
nim tin tng hoc tnh cm su m ca ngi ch ng bt tay vi ngi nhn. C
hai yu t quan trng cn ch . Th nht, mi thn tnh m ngi ch ng bt tay
mun chuyn ti c lin quan n khong cch t bn tay tri ca h n cnh tay phi
ca ngi kia. V ng tc ny th hin nh mun m ly ngi nn v tr ca
bn tay tri c xem nh thc o thn mt. Bn tay tri ca ngi ch ng bt
tay t ln cnh tay ca ngi nhn cng cao th mc thn mt m h ang c
chng t cng nhiu. H mun th hin mi quan h gn gi vi ngi nhn ng thi
ra sc kim sot c ng ca ngi ny.
V d, iu b nm ci ch din t tnh trng thn mt v nm quyn kim sot
nhiu hn iu b nm c tay. Tng t, iu b nm vai din t tnh trng thn mt
v nm quyn kim sot nhiu hn iu b gi cht bp tay.
51
Th hai, bn tay tri ca ngi ch ng bt tay xm phm vo khng gian
ring ca ngi nhn. Nhn chung, iu b nm c tay v ci ch ch c chp nhn
khi ngi i din cm thy gn gi vi ngi ch ng bt tay. Trong trng hp
ny, bn tay tri ca ngi ch ng bt tay ch xm phm vo bn ngoi khng gian
ring ca h. iu b nm vai v gi cht bp tay th hin tnh trng thn mt hn,
thm ch l hai ngi c th m nhau (Chng 11 s trnh by nhiu hn v khng
gian ring). Tr phi gia hai ngi c quan h gn gi hoc ngi ch ng bt tay c
l do chnh ng s dng kiu bt tay bng hai tay, nu khng, ngi nhn c th
cm thy nghi ng dng ngi ch ng bt tay. Tm li, nu bn khng c mi
quan h ring t vi i phng th ng dng kiu bt tay ny. V nu ngi no
52
khng thn thit vi bn li bt tay bn bng hai tay th hy tm hiu xem ca h
l g.
Tr phi bn v ngi kai c mi quan h c nhn hoc tnh cm, nu khng th
ch nn bt tay bng mt tay.
Chng ta vn thng thy cc chnh tr gia cho hi c tri bng cch dng kiu
bt tay bng hai tay, cc doanh nhn cng bt tay vi khch hng theo kiu y m
khng nhn thy rng c th l hnh ng t st trong kinh doanh v chnh tr, bi
v kiu bt tay ny c th y h vo th vit v.
Tr chi quyn lc gia Blair v Bush
Trong cuc chin tranh Irag vo nm 2003, Tng thng George W Bush v Th
tng Tony Blair mang n hnh nh mt lin minh hng mnh, hp nht v bnh
ng trn cc phng tin truyn thng. Nhng nu phn tch k cc bc nh, chng
ta s thy George Bush ni tri hn v mt quyn lc.
n mc v t th ca k b trn:
George Bush ni tri hn Tony Blair
v tr bn tri bc nh, Bush n mc nh mt v Tng t lnh, ng vng hai
chn trn mt t v a tay chong ra sau lng Blair kim sot ng ta, cn Blair n
mc nh mt nam sinh ngi Anh din kin thy hiu trng. Bush thng xuyn c
ginh v tr ng bn tri bc nh ngi khc nhn thy ng ta ni bt hn v trng
nh th ang kim sot c tnh hnh.
Gii php
53
Nu bn v tnh ng bn phi bc nh, hy nhanh chng a cnh tay ra ngay
khi bn t xa tin n, buc ngi kia phi quay mt i din vi bn khi bn bt tay.
iu ny cho php bn lun bt tay t th bnh ng. Khi ang chp nh hoc quay
video, bn cng nn ginh ly v tr bn tri khun hnh. Trong trng hp xu nht,
hy dng kiu bt tay bng hai tay gi th bnh ng.
Tm kiu bt tay t hi nht th gii
Sau y l 8 kiu bt tay gy kh chu v b ght nht cng nhng bin tu ca
chng. Bn hy lun trnh cc kiu bt tay ny:
1. Kiu c ti (bn tay lnh ngt)
tin cy: 1/10
t c kiu bt tay no li gy phn cm nh kiu c ti,c bit l khi tay lnh
hoc m t. Ngi ta khng thch cm gic lc tay nh nh ca kiu c ti. N lm
lin tng n tnh cch yu ui ca ngi bt, ch yu v kiu kiu bt tay ny,
ngi ta d dng lt long bn tay ngi i din. Ngi nhn l gii iu b ny th
hin thi thiu nhit tnh ca ngi bt tay i vi h nhng nhiu khi, n li ph
thuc vo vn ha hoc nhng yu t khc. Trong mt s nn vn ha chu v
chu Phi, ci bt tay yu t l iu bnh thng, cn ci bt tay mnh b xem l hung
hng. Ngoi ra, c 20 ngi th c 1 ngi b mc chng phong thp do di truyn.
Chng bnh ny gy m hi kinh nin. Cch khn ngoan l mang theo khn giy
hoc khn tay lau kh tay trc mi ln bt tay.
54
hy nh bn b nhn xt v kiu bt tay ca bn trc khi quyt nh dng kiu no
trong cc cuc gp g v sau.
2. Kiu gng km
tin cy: 4/10
Kiu bt tay thuyt phc kn o ny rt c cc nam doanh nhn a thch v
n th hin mong mun thng tr, sm dnh quyn kim sot mi quan h hoc t
ngi khc vo th ca h. Lng bn tay hng xung, lc tay tht mnh mt nhp ri
sau li lc i lc li hai ba nhp na. Kiu gng km gi cht tay n ni c th lm
mu ngng chy n bn tay. i khi, mt ngi cm thy yu th v lo s b ngi
khc khng ch cng s dng n.
Kiu gng km
3. Kiu bp vn xng
tin cy: 0/10
Ngi em h ca kiu bt tay gng km l kiu bt tay bp vn xng. y l
kiu bt tay ng s nht trong tt c cc kiu bt tay. N khng nhng gy n tng
xu trong tm tr ngi nhn m cn li du vt trn nhng ngn tay ca h. Kiu
bt tay ny chng qua l cch to n tng ca ch nhn n, c trng cho tnh cch
hung hng qu . Nhng ngi bt tay kiu ny ginh li th m khng h bo trc
v c gng trn p tinh thn i phng bng cch bp cht cc khp t ngn tay ca
h nh th ang nho bt. Nu bn l ph n, hy trnh eo nhn bn tay phi trong
cc cuc gp mt bn chuyn lm n, v kiu bt tay bp vn xng c th rt ht mu
v khin bn bt u cuc giao dch trong trng thi au m.
55
Kiu bp vn xng.
ng tic l khng c bin php hu hiu no i ph vi kiu bt tay va
nu. Nu ngh ai c gng bt tay nh th, bn c th lm mi ngi ch bng
cch tht ln: i! N tht s lm au tay ti. Anh bt tay mnh qu! iu ny s
khin ngi no ng h kiu bt tay bp vn xng thn trng hn khng lp li
cch c x .
4. Kiu nm u ngn tay
tin cy: 2/10
y l kiu bt tay thng xy ra trong lc cho hi gia nam v n. y l
ng tc bt tay sai v tr. Thay v nm lng bn tay, ngi s dng n nm nhm cc
ngn tay ca ngi kia. Cho d ngi ch ng bt tay c v nhit tnh i vi ngi
nhn nhng thc t l anh ta thiu t tin. Trong trng hp , mc ch ch yu ca
kiu bt tay ny l gi khong cch va phi i vi ngi kia. Kiu bt tay ny c
th xut hin trong trng hp c s khc bit v khng gian ring gia nhng ngi
bt tay. Chng hn, khng gian ring ca mt ngi l 60cm cn ca ngi kia l
90cm. Do vy, ngi kia s ng li ra xa hn trong lc cho hi, dn n vic hai
bn tay khng nm ly nhau ng cch.
56
Nu bn gp trng hp ny, hy dng bn tay tri nm ly bn tay phi ca
ngi kia, t n vo ng bn tay phi ca bn v mm ci ni: Chng ta lm li
nh! ri bt tay nhau bnh ng. Hnh ng va ri s lm cho bn c tn nhim v
n ng rng bn ngh h quan trng nn mi phi bt tay ng cch.
5. Kiu cha cnh tay cng
tin cy: 3/10
Ging nh kiu gi tay vi lng bn tay p xung, kiu ny thng c tp
ngi hung hng s dng, mc ch ch yu l gi khong cch vi bn cng nh
ngn cn khng cho xm nhp khng gian ring ca h. Kiu bt tay ny cng c
nhng ngi c gc gc thn qu s dng, v h cn khng gian rng hn v mun
bo v lnh th ca mnh.
57
Kiu xoay c tay.
Vic ko ngi nhn vo trong lnh th ca ngi ch ng bt tay c th xut
pht t mt trong 3 l do sau: Th nht, ngi ch ng bt tay thuc tp ngi ch
cm thy an ton trong khng gian ring ca mnh; th hai, h thuc v mt nn vn
ha c nhu cu v khng gian nh hn; hoc th ba, h mun kim sot bn bng cch
lm cho bn mt thng bng. D theo ngha no i na th h cng mun cuc gp mt
gia bn v h din ra theo nhng iu kin m h t ra.
7. Kiu bt tay lc ln lc xung
tin cy: 4/10
Vi kiu bt tay mang m cht thn d ny, ngi ch ng bt nm ly bn
tay ca ngi nhn v bt u lc mt lot nhng pht nhanh, thng ng, rt mnh v
c nhp iu.
Kiu lc ln lc xung.
Du rng ngi ra c th chu ng n 7 nhp lc trong mt ci bt tay, nhng
c mt s ngi bt tay kiu ny tip tc lc ln lc xung mt cch khng kim sot
nh th h ang c vt nc ca ngi kia ra vy.
Thng thng, ngi ch ng bt tay s ngng lc nhng vn tip tc cm tay
ngi nhn ngn h trn thot. iu th v l rt t ngi c gng rt tay mnh ra
58
khi tay h. ng tc tip xc thn th ny dng nh lm suy yu ch ca chng
ta.
8. Kiu H Lan
tin cy: 2/10
Phn no c lin quan n rau qu, kiu bt tay ny c ngun gc H Ln, ni
ngi ta c th b ch l Geefts hand alsbosje worteljes, ngha l Bt tay ging
nh mt b c rt. Kiu bt tay ny l kiu h hng xa vi kiu c ti nhng c v
cng cp v kh ro hn.
Kiu H Lan.
Kiu bt tay H Lan c gii tr thay th bng kiu khn ra bt t t.
Kiu ny c l khng cn phi gii thch thm!
Ci bt tay gia Arafat v Rabin
Bc nh bn di chp th tng Israel Yitzhak Rabin v c Ch tch Palestin
Yasser Arafat ang bt tay nhau ti Nh Trng vo nm 1993. Bc nh tit l nhiu t
th th v! Tht ra, cu Tng thng Clinton mi l nhn vt quan trng trong bc nh
ny bi v Clinton ng gia, khng b cn tr, vc dng ng ta cng cao hn. iu b
hai cnh tay dang ra, lng bn tay m rng ca ng gi nh n hnh nh v thnh
ang cu ri thn dn ca mnh. N ci hnh bn nguyt cng vi i mi khp li
ca Clinton cho thy s km ch tnh cm m ng ta ang cm nhn hoc gi v cm
nhn.
59
Trong bc nh ni ting ny, c hai ngi n ng u ng vng trn mt t
v c gng y ngi kia ra khi lnh a ca h. Yitzhak Rabin nm v tr quyn lc
do ng bn tri bc nh, dng kiu bt tay cha cnh tay cng v nghing v pha
trc ngn Arafat bc vo khng gian ring ca mnh, trong khi Yasser Arafat
ng rt thng v c gng phn cng bng vic bt tay b cong cnh tay v ko tay
Yitszhak Rabin v pha ng.
Tm tt
Rt t ngi hnh dung h s gp ngi khc trong cuc hn u tin nh th
no, mc d s tht l a s chng ta u bit rng vi pht u ca cuc gp mt c
th thit lp hoc ph v mi quan h. Hy dnh thi gian luyn tp cc kiu bt tay
cng vi bn b v ng nghip, bn s c th nhanh chng hc cch a ra ci bt tay
tch cc vo mi lc. Vic gi lng bn tay thng ng v cn xng vi ci nm tay
ca i phng thng c cng nhn l ci bt tay t tin cy 10/10.
60
CHNG 3
IU K DIU CA N CI V TING CI
61
cu c ch hot ng ca cc c mt. Sau khi ko cc c mt theo nhiu gc cnh
khc nhau nhm ghi nhn nhng c no to ra kiu ci no, ng pht hin ra hai b
c sau y iu khin n ci: c ln xng g m chy hai bn mt c ni vi
cc khe ming v c mt. Cc c ln xng g m ko ming ra v sau l
rng v lm m n rng, trong khi cc c mt ko ra sau, lm cho mt hp li v hn
ln vt chn chim. Vic tm hiu nhng c ny rt quan trng bi v cc c ln
xng g m c iu khin mt cch c thc. Ni cch khc, chng c dng
to ra nhng n ci gi to khi con ngi gi v vui thch, c ra v thn thin hoc
nhng b. Ring c mt hot ng c lp vi thc v bc l nhng cm xc tht.
V th, ni u tin kim tra s chn tht ca n ci l tm nhng np nhn khe
mt.
N ci t nhin to ra nhng np nhn c trng quanh mt nhng ngi
khng chn tht ch ci bng ming.
n ci vui thch, khng nhng khe mi b ko ln m c cc c quanh mt
cng thu li, trong khi n ci gi to th ch c mi mm ci.
Cc nh khoa hc c kh nng phn bit n ci chn tht v n ci gi to
bng cch ng dng H thng ghi m cc hot ng ca gng mt (FACS) do gio s
Paul Ekman thuc i hc California v tin s Wallace V Friesen thuc i hc
Kentucky pht trin. V nhng n ci chn tht c to ra mt cch v thc nn
chng trng rt t nhin. Khi bn thy vui thch, cc du hiu truyn n phn x l
cm xc ca no, lm cc c quan quanh ming c ng, hai m c nng ln, to
ra np gp mt v lm cho lng my hi h xung.
62
N ci no l gi to?
N ci gi to ch ko ming ra sau, n ci chn tht ko c ming v mt ra
sau.
63
t thi hung hng , tinh tinh nhe rng nanh hm di, cnh bo rng
chng c th cn. Ngay c con ngi cng thc hin iu b khi h tr nn hung
hng bng cch h thp hoc a mi di ra pha trc, bi v chc nng ch yu ca
mi di l lm v bc giu hm rng di. Con tinh tinh c hai kiu ci: u tin
gng mt nhng b dng th hin s phc tng i vi ngi thng tr. Trong
kiu ci ny c gi l gng mt s hi ming ca tinh tinh m ra, l
hm rng di, cc khe ming b ko ra sau v h xung ging nh iu ci ca con
ngi.
Kiu ci kia l khun mt khi hi. Rng nhe ra, cc khe ming, khe mt
b ko xch ln v to m thanh tng t nh ting ci ca con ngi. Trong c hai
trng hp, n ci u c dng lm iu b phc tng. N ci th nht din t:
Ti khng phi l mi e da v bn thy y, ti chng khc no mt a tr tinh
nghch. nh trn bn tri l khun mt tinh tinh khi lo lng hoc s b tn cng hay
gy thng tch. Lc ny, c xng g m ca n ko cc khe ming ra sau theo
ng nm ngang hoc hng xung v cc c mt khng di chuyn. Mt ngi
sut b xe but ng phi trn ng cng c n ci lo lng nh th. Bi v n l
phn ng s hi, h gng ci ri ni: Ch ti sut cht y!.
N ci ca con ngi cng c tng mc ch nh cc loi ng vt linh
trng. N ci bo hiu cho ngi khc bit rng bn khng ng s v yu cu h
64
chp nhn bn bnh din c nhn. Vic thiu vng n ci gii thch ti sao nhiu
nhn vt c tnh cch thng tr nh Vladimir Putin, James Cagney, Clin Eastwood,
Margaret Thatcher, Charles Bronson dng nh lc no cng trng nh ang cu bn
hoc hung hng n gin l v h khng mun trng c v mm yu.
66
Kh nng gii m n ci c v nh c ci t sn bn trong b no v
tr thnh mt cng c h tr c tnh sng cn ca con ngi. Bi v v c bn, mm
ci l mt du hiu phc tng, n gip ngi ta nhn ra ngi l ang tip cn c
thi thn thin hay hung hng. Vo thi xa xa, nhng ngi khng c trang b
kh nng nhn bit ny u b tiu dit.
Khi nhn bc nh trn, bn c th s nhn ra y l nam din vin Hugh Grant.
Lc c yu cu miu t nhng cm xc ca nam ti t ny, a s mi ngi u cho
rng anh ta ang thoi mi v vui v bi v r rng gng mt trong nh ang mm
ci. Nhng lc quay ngc bc nh theo ng hng, ngi ta li thy hon ton
khc.
67
vic mm ci thng c gn vi li ni di. N ci ca ngi ni di xut hin
nhanh hn n ci chn tht v gi lu hn, nh th h ang eo mt n.
n ci gi to, mt bn gng mt dng nh c ng mnh hn bn kia, v
c hai bn no u c lm cho n ci c v chn tht. Na v no chuyn v cc biu
hin trn gng mt nm bn cu no phi gi cc tn hiu n na tri c th. Kt
qu, nhng cm xc gi to trn gng mt c th hin pha bn tri nhiu hn
bn phi. Trong n ci chn tht, do c hai bn cu no iu khin hai bn gng
mt nn chng hot ng ng b.
Chng hn mt ph n c th ni v mt ph n khc
kiu nh: C ta l mt ngi rt c nng lc, bit r mnh
mun g ri ci mm cht mi, ch khng bc l suy ngh tht s ca mnh rng:
Ti ngh c nng l mt chnh che hung hng! N ci mm cht mi cng
thng xut hin trn nhng t tp ch ng hnh cc doanh nhn thnh cng vi thng
ip l: Ti c nhng b quyt thnh cng v cc bn phi c on xem l nhng
b quyt g. Trong nhiu cuc phng vn, n ng c khuynh hng cp v nhng
nguyn tc khi thnh cng nhng him khi tit l chi tit chnh xc rng h thnh
cng nh th no. Ngc li, ngi ra lun nhn thy Richard Branson hnh din mm
ci tht ti, l rng v sn lng gii thch chnh xc v s thnh cng ca ng ta.
Nhng ni cho cng, a s mi ngi thng khng lm nh th!
69
ng b Tony v Chene Blair ci mm cht mi
trong ln b Chene mang thai gn nht.
2. N ci mo xch
N ci ny th hin nhng cm xc tri ngc mt bn gng mt. Trong
hnh A bn di, no phi nng lng my bn tri, cc c xng g m tri v c g
m tri ln to ra mt kiu ci pha tri gng mt. Trong khi , no tri li
ko chnh xc c ny pha trn bn phi xung to ra ci cau my gin d. Khi
bn t gng nghing mt gc 90o gia tranh minh ha A phn chiu mi bn
gng mt, bn s nhn thy hai gng mt hon ton khc nhau vi nhng cm xc
tri ngc. Hnh phn chiu na bn phi gng mt (bc nh A) l bc nh B c
n ci toe tot, trong khi hnh phn chiu na bn tri gng mt (bc nh C) l
ci cau my gin gi.
N ci tr hm xung km
N ci tr hm xung s gi to i mt ang ci
ch vi hm c h
thp gi v vui v.
71
N ci nhn nghing v mt hng ln ca Cng nng
Diana c tc ng mnh n n ng ln ph n.
72
Hy lun mm ci. Mi ngi s t hi l bn ang c chuyn g vui v.
Ti sao ting ci l liu thuc b?
Tng t n ci, khi ting ci c to thnh nh mt phn bn cht c hu
trong con ngi bn, n s li cun bn b, ci thin sc khe v ko di cuc sng.
Khi chng ta ci thnh ting, mi c quan trong c th u nhn c nh hng
tch cc. Chng ta th nhanh hn, c honh, c, d dy, mt, vai c vn ng.
Khng ch th, ting ci cn lm tng lng oxy trong mu., gip phc hi, ci thin
s tun hon mu v lm gin cc mch mu trn b mt da. chnh l l do ti sao
ngi ta mt khi ci thnh ting. Ngoi ra ting ci cng c th lm gim nhp
tim, n ng mch, kch thch s ngon ming v t chy calori.
Nh thn kinh hc Henri Rubenstein pht hin ra rng mt pht ci lin tc c
th to n 45 pht thoi mi sau . Gio s William Fry thuc trng i hc
Stanford cho bit, 100 ting ci s cung cp cho c th bn mt bi tp aerobic tng
ng vi 10 pht tp trn my tp a nng. y l l do ti sao ting ci sng khoi
rt tt cho bn xt theo quan im y hc.
Cng ln tui, chng ta cng nghim ngh hn vi cuc sng. Ngi ln ci
trung bnh 15 ln mt ngy; cn nhng a tr cha n tui i hc ci trung bnh
400 ln mt ngy.
Ti sao bn nn coi trng ting ci?
Nghin cu cho thy ci thnh ting hay mm ci ngay c khi tm trng
khng c vui u lm tng cc xung in vng vui v thuc bn cu no tri.
Trong mt cuc nghin cu v ting ci, gio s tm l v tm thn hc Richard
Davidson thuc trng i hc Wiscosin Madison gi my ghi in no (EEG)
vo nhng ngi tham gia nghin cu o hot ng sng no, ri cho h xem
nhng b phim hi. Khi h mm ci, vng vui v ca h rung lon x. ng
chng mnh c rng vic c to ra n ci v ting ci lm cho hot ng no
tin n trng thi vui v.
Gio s tm l Arnie Cann thuc i hc Bc Carolina khm ph rng s hi
hc c tc ng tch cc n vic gim cng thng. Gio s Cann tin hnh cuc
73
th nghim vi nhng ngi c triu chng tin trm cm bng cch chia h ra lm 2
nhm v cho xem video trong hn 3 tun. Kt qu, nhm xem bng hi c s ci thin
v tnh trng bnh nhiu hn nhm xem bng khng hi. Ngoi ra ng cn pht hin ra
rng nhng ngi c vt lot c th cau my nhiu hn nhng ngi khng c. Nu
bt gp tnh trng cau my, bn hy tp t tay ln trn khi ni chuyn trnh tnh
trng ny.
Ti sao chng ta va ci va ni, nhng con tinh tinh th khng?
Gio s tm l Robert Provine thuc trng i hc Maryland, thnh ph
Baltimore pht hin ting ci ca con ngi khc vi ting ci ca ngi anh em h
ca chng ra thuc h linh trng. Tinh tinh ci nh ang hn hn vi ch mt m
thanh c pht ra mi khi th ra hay ht vo. T l 1-1 gia chu k ht th v pht m
khin a s cc ng vt ny khng th ni c. Khi con ngi bt u i thng
lng, phn thn trn thot khi vic gnh chu sc nng ca c th, iu ny cho php
con ngi iu chnh hi th tt hn. Kt qu l chng ta khng nhng ngn c
vic th ra nh tinh tinh m cn iu chnh hi th pht ra ting ni v ting ci.
Tinh tinh cng c th c khi nim v ngn ng nhng khng th pht ra t ng. C
th ni, nh i thng lng nn con ngi d dng hn trong vic to ra m thanh, bao
gm c ting ni ln ting ci.
Liu php ting ci
Ting ci kch thch cht gim au t nhin v cht lm tng hng phn,
c gi l endorphin, gip gii ta cng thng, phc hi c th. Khi Norman Cousins
c chn on mc chng bnh cng khp, mt dng suy nhc c th, bc s ni
vi ng rng bnh tnh ca ng v phng cu cha v ng s phi sng trong au
n cho n cht. Cousins bn thu mt phng khch sn v thu tt c nhng phim
ng ta tm thy nh Airplane v The Three Stooges ca nhm hi The Marx
Brother,..v.v ri xem i xem li chng, ci tht nhiu v tht to. Su thng sau khi
ng t iu tr bng liu php ting ci, cc bc s v cng ngc nhin khi pht hin
cn bnh ca ng bin mt. ng hon ton khe mnh! Kt qu ng ngc nhin
ny dn n s ra i cun sch Anatomy of an Illness (Gii phu mt cn bnh) ca
74
Cousins v vai tr ca cht endorphin bt u c nghin cu trn quy m ln.
Endorphin l cht tit ra t no khi chng ta ci. N c thnh phn ha hc tng t
nh morphin hay heroin v c tc dng an thn i vi c th, ng thi tng cng
h min dch. iu ny gii thch v sao nhng ngi vui v him khi b bnh v au
kh, cn nhng ngi hay than th th dng nh lc no cng c bnh.
Hy ci cho n lc khng cn ci c na
Theo quan im tm l hc v sinh l hc, ting ci v ting khc c quan h
mt thit vi nhau. Hy ngh n ln gn y nht, khi ai k cho bn nghe mt cu
chuyn di lm bn ci au rut v gn nh khng kim sot c bn thn. Bn
cm thy th no sau ? Bn cm gic t rn ton thn phi khng? No ca bn
tit ra cht endorphin a vo c th khin bn c cm gic ngy ngt, y chnh l
ci cm gic m ngi nghin tri qua khi dng ma ty. Nhng ngi khng may gp
phi iu bt hnh trong cuc sng thng tm n ma ty v ru bia c c
khoi cm ny. Ru bia nn s c ch khin ngi ta ci nhiu hn, v iu ny
lm cho cht endorphin c tit ra. y l l do ti sao a s nhng ngi d thch
nghi ci nhiu hn khi h ung ru, trong khi nhng ngi khng vui ngy cng tr
nn chn nn v thm ch l hung d.
Thng thng ngi ta ung ru bia v s dng ma ty c cm nhn nhng
iu m ngi vui v cm nhn trong iu kin bnh thng.
Paul Ekman pht hin ra mt trong nhng l do khin chng ta ch vo
nhng ngi ang mm ci hoc ci thnh ting v n ci v ting ci tht s tc
ng n h thn kinh c lp ca chng ta. Chng ta mm ci khi nhn thy gng
mt mm ci v iu ny lm c th tit cht endorphin. Ngc li, nu xung quanh
chng ta ton l nhng gng mt au kh, r th c th, chng ta cng s phn nh
y ht nhng biu hin trn gng mt h v tr nn bun ru, chn nn.
Lm vic trong mi trng khng vui s c hi cho sc khe ca bn.
Kt cu ca chuyn ci
im quan trng ca nhng cu chuyn ci l ti im nt ca cu chuyn s
xy ra iu g tht thm hi hoc au n. Trn thc t, kt thc bt ng ca cu
75
chuyn lm u c chng ta s hi, v lc chng ta ci ht nh m thanh ca
mt con tinh tinh ang cnh bo vi nhng con khc v mi nguy him sp n. Cho
d bit r truyn ci thng h cu nhng ting ci ca chng ta vn tit ra cht
endorphin lm gim cng thng nh th chuyn c tht. Trng hp chuyn
ci l chuyn tht, c th chng ta s bt khc, lc ny c th chng ta tit ra cht
endorphin. Ting khc thng l bc ni tip sau mt trn ci. iu ny l gii ti
sao khi gp mt chn ng ln v tm l, nh khi nghe tin v ci cht, ngi khng
th chu ng ni thng bt u ci. V khi i din vi s tht th ting ci tr
thnh ting khc.
78
Cuc nghin cu ny cng cho thy ph n mm ci nhiu hn nam gii trong
nhng tnh hung kinh doanh v giao tip. iu ny khin ph n trng c v l thuc
hoc yu ui khi chm trn vi nhng ngi n ng khng ci. Mt s ngi
khng nh rng ph n mm ci nhiu hn l do yu t lch s khi h b nam gii
t vo v tr ph thuc. Nhng cc cuc nghin cu khc pht hin rng vo 8
tun tui, cc b gi mm ci nhiu hn cc b trai. V th, mm ci c th l iu
b bm sinh ch khng phi c tip thu v mt x hi. Li gii thch kh d chp
nhn c l iu b mm ci xut pht t yu cu cho con b v nui dy con ca
ngi ph n. iu ny khng c ngha l ph n khng th c quyn hnh nh n
ng, nhng vic mm ci qu nhiu khin ph n trng c v km oai hn.
Vic ph n mm ci qu nhiu c l l mt iu b thuc v bn nng.
Tin s tm l x hi hc Nancy Henley thuc trng i hc California Los
Angeles m t n ci ca ph n l biu hin xoa du v c kh nng lm ngui
gin nhng ngi n ng c quyn hn. Nghin cu ca b cho thy trong nhng
tnh hung giao tip, thi gian ph n mm ci chim 87% trong khi n ng ch c
67%, kh nng h ci p tr n ci ca ngi khc phi cao hn n 26%. Mt
cuc th nghim s dng 15 bc nh ca nhng ngi c gng mt vui v, bun v
khng vui khng bun 257 ngi tham gia nh gi sc hp dn ca h. Kt qu,
ph n c v mt bun b coi l km hp dn nht. Bc nh ca nhng ph n khng
mm ci c gii m l du hiu khng vui, trong khi nh ca nhng ngi n ng
khng mm ci th li c xem l biu hin thng tr. Bi hc dnh cho ph n
y l trong lnh vc kinh doanh, nn t mm ci khi giao thip vi nhng ngi n
ng thng tr hoc ch ci p li ty theo s ln mm ci ca h. Ngc li, nu
n ng mun gy nh hng hn i vi ph n, h cn mm ci nhiu hn trong
mi ng cnh.
Ting ci trong tnh yu
Robert Provine pht hin rng trong thi gian tm hiu, ph n cng l ngi
ci nhiu nht, ch khng phi n ng. Ting ci trong nhng ng cnh ny c
s dng nh mt du hiu th hin mc gn b ca cp nam n trong mi quan h
79
. Ni n gin, ngi n ng lm cho ngi ph n ci cng nhiu th c y cng
thy anh ta quyn r. Chnh kh nng chc ci ngi khc c xem l biu hin
nam tnh v phi n thng thch phi nam c c tnh mnh m, trong khi nam gii li
thch nhng ph n nhu m. Ngoi ra, Provine cng pht hin cp di ci xoa du
cp tn v cp tn chc ci cp di nhng khng t chc mnh ci l mt cch
h duy tr quyn hnh ca mnh.
Cc cuc nghin cu cho thy ph n ci vi nhng ngi n ng m h cm
thy li cun, cn n ng b li cun bi nhng ph n ci vi h.
iu ny gii thch ti sao phm cht c c hi hc gn nh ng u danh
sch nhng tiu chun c ph n mong i ngi n ng. Khi mt ngi ph n
ni: Anh y tht vui tnh chng ti ci vi nhau c m th iu c ngha
l c ta dnh c m ci v anh ta dnh c m chc ci c ta!
Khi ngi n ng khen ngi ph n c c hi hc th anh ta khng phi l
c ta bit ni a m l ting ci v nhng cu ni a ca anh ta.
mc su sc hn, dng nh n ng hiu c gi tr ca c hi hc nn
h dnh kh nhiu thi gian bng a vi nhng ngi n ng khc nhm nng cao
a v bn thn.
81
CHNG 4
83
lo lng th khoanh tay s gip bn cm thy thoi mi, nhng nu bn ang vui v vi
bn b, khoanh tay s sinh tm l bt n.
Hy nh rng vi ngn ng c th, ngha ca thng ip cn ph thuc vo
ngi nhn ch khng ch ring ngi thc hin. C th bn thy thoi mi khi
khoanh tay, ng thi lng v c th cng , nhng nghin cu cho thy nhng ngi
khc li kh chu vi cm iu b ny. V vy, li khuyn y kh r rng hy
trnh khoanh tay trong bt k tnh hung no tr phi ch ca bn l ngi khc
thy bnaj khng ng hoc khng mun tham gia.
C th bn cm thy thoi mi khi khoanh tay nhng ngi khc s ngh l bn
khng thn thin.
S khc bit v gii tnh
Cnh tay ca n ng hi hng vo trong, cn cnh tay ph n hi khunh ra
ngoi. S khc bit ny cho php n ng nm chnh xc hn, trong khi khuu tay
khunh ra ca ph n gip t th m em b c rng ri v vng chc hn. C mt
iu th b l khi nhng ngi n ng hp dn, ph n c khuynh hng bung hai
cnh tay rng ra. Ngc li, h thng khoanh tay trc ngc khi gn nhng ngi
n ng hung hng hoc khng th v.
84
Khoanh tay trc ngc
Khoanh c hai cnh tay trc ngc nhm to ro chn gia ngi thc hin vi
ngi khc hoc vi th g m h khng thch. C nhiu t th khoanh tay nhng
y, chng ti ch bn v nhng t th quen thuc m rt c th bn nhn thy.
Khoanh tay trc ngc l ng tc v cng ph bin v thng c hiu l t th t
v hoc phn i. Thng thng, ngi ta hay khoanh tay kiu ny khi ng gia
nhng ngi l ni cng cng, lc xp hng ti qun n t phc v, trong thang my
hay bt c ni no ngi ta cm thy khng chc chn hoc khng an ton.
Chng ti tham d mt cuc hp ca hi ng a phng. , nhng
ngi khai thc t ai ngi bn ny ang tranh lun v vic n cy vi i th ca
h, nhng ngi bo v cy xanh, ngi pha bn kia. C khong phn na s ngi
tham d ngi khoanh tay lc ngi khoanh tay lc khai mc cuc hp. S ngi bo
v cy xanh khoanh tay tng n 90% khi nhng ngi khai thc t ai pht biu, v
gn 100% s ngi khai thc t khoanh tay khi nhng ngi bo v cy xanh a
ra kin. iu ny chng t hu ht ngi ta s khoanh tay khi h khng ng tnh
vi nhng g ang nghe. Nhiu din gi tht bi trong vic truyn ti thng ip n
85
vi thnh gi bi v h khng nhn thy t th khoanh tay ca cc thnh gi . Nhng
din gi giu kinh nghim u bit rng khi iu b ny xut hin ngha l h phi c
mt th thut mo u tt lm cho thnh gi chuyn sang t th ci m hn,
khin h thay i thi t tiu cc n tch cc.
86
mun hi anh mun bit g? hoc kin ca anh ra sao? Sau , bn ngi xung
hoc ng ngi vo thnh gh ra hiu l n lt h ni. Cch s dng iu b
ny ng rng bn mun h ci m v thng thn nh bn vy!
Ti sao ti li phi cm tt c s bt v tp sch qung co ny?, mt khch
hng hi khi ng ta bt u trng ging cy thng Ging sinh c gn cc mu
vt trang tr. Ngi m phn ni: Lt na ti s gii thch.
Cc nhn vin bn hng v ngi m phn thng c hun luyn rng nu
mun m bo cng vic ca mnh c sun s th ng vi vng gii thiu sn
phm hay a ra bt k tng no cho n khi bit c l do ti sao v khch hng
tim nng li khoanh tay. Thng thng th ngi mua khng bc l kin phn i
ca h cho nn a s nhn vin bn hng kh lng bit c. vy, cc nhn vin
bn hng cng khng hiu c iu b khoanh tay bo hiu rng ngi mua ang
khng ng v iu g .
Kiu khoanh tay c gia c
Cm iu b khoanh tay bn tay nm cht biu th thi th ch v phng
th. Nu iu b ny kt hp vi n ci mm cht mi hoc nghin rng v mt
th c th s xy ra mt cuc tranh ci, thm ch l tn cng bng v lc. Cn phi c
mt cch tip cn mm mng hn tm hiu nguyn nhn dn n iu b ny nu
bn cha r l do. Ngi hnh bn di ang c thi hung hng cng kch.
87
Kiu khoanh tay nm cht hai cnh tay
Kiu khoanh tay nm cht hai cnh tay c c im l bn tay ca ngi
nm cht bp tay nhm tng thm sc mnh cho bn thn v trnh khng l phn c
th pha trc. i khi ngi ta bp cht cnh tay n ni cc ngn tay v khp ngn
tay tr nn trng bch v s tun hon mu b ngng li. y l cch an i bn thn
theo cch t m ly mnh. Chng ta thng bt gp kiu khoanh tay ny trong phng
i khm bnh hay ti sn bay (nht l nhng ngi ln u i my bay). y l iu
b th hin thi tiu cc, dn nn cm xc.
88
vo ti qun (trung dung). Him khi ng ta khoanh tay trc ngc khng bc l
mt cht my may lo lng.
Ngc li, sau khi bt tay vi sp, cc nhn vin mi gi tay t th khoanh tay
hon ton hoc khoanh h do e ngi v s hin din ca ngi ng u cng ty. C
tng gim c ln nhn vin mi u cm thy thoi mi vi cm iu b ring ca
mnh, v n th hin a v ca h trong mi quan h vi ngi kia. Nhng nu tng
gim c gp mt thanh nin tr tui, y trin vng, a v cao v thm ch anh ta ra
v anh ta cng quan trng nh tng gim c th sao? C kh nng
l sau khi bt tay nhau theo kiu thng tr, ngi iu hnh tr
hn s khoanh hai tay vi hai ngn tay ci cha ln.
iu b hai ngn tay ci cha
ln: phng th, nhng anh ta
vn ngh l mnh kh bnh
tnh
90
T nm tay mnh nh m
tng nm tay ta khi cn b
T th kha ko b h
91
Con ngi mun che giu
nhng vng m h ngh l ch
yu hoc d b tn thng
nht
Ngi giu c v ni ting l cm gic khng an ton ca h nh th
no?
Nhng ngi phi thng xuyn phi xut hin trc m ng, nh cc thnh
vin hong gia, chnh tr gia, cc nhn vt trn truyn hnh v ngi sao in nh,
thng khng mun khn gi pht hin ra h ang lo lng hoc thiu t tin. H thch
xut hin trc cng chng vi v bnh thn, t ch, tuy nhin, ni lo lng v s hi
vn lt ra ngoi di hnh thc khoanh tay ngy to. Ging nh iu b khoanh c hai
tay, mt cnh tay ca h cng a ngang ngi hng v pha cnh tay kia, nhng v
khoanh tay, bn tay y s cm hoc chm vo ti xch, vng eo tay, ng h eo tay,
c tay o s mi hoc vt ang eo trn cnh tay kia. Mt ln na, ro chn c hnh
thnh, gip h c cm gic an ton.
Trc cng
chng,
nhng ngi
92
ni ting cng lo lng nh
chng ta
iu b chnh khuy
ci c o s mi ca
Thi t Charles
cho thy ng ang
cm thy bt an
93
Chng ta cng s nhn thy mt ngi ang lo lng, ngng ngng chnh dy
eo ng h, kim tra nhng th bn trong v, sit cht hoc xoa hai bn tay, nghch
nt trn c tay o hay s dng bt k iu b no cnh tay ca h khoanh trc c
th. iu b a thch ca cc nh doanh nghip khi cm thy bt an l gi cp hoc
tp h s trc c th lc vo cuc hp. Nhng iu b ny khng nhm mc ch no
khc ngoi vic c tnh che y ni lo lng. Ni thch hp quan st chng l bt c
ni no c ngi i ngang qua mt m ng, v d nh ngi n ng bng qua sn
nhy mi mt ph n khiu v hoc ai ln sn khu nhn phn thng.
Khi cm thy ngng ngng hoc khng t tin, ph n thng cm ti xch tay
hay v tin ngy to thnh ro chn. Cch ny gip h t b ch hn. Cc thnh vin
hong gia nh Cng cha Anne thng m b hoa lc trc cng chng, iu b m
hoa hay cm ti xch tay cng l iu b a thch ca n hong Elizabeth. D nhin,
b khng th no nht theo thi son, trang im, th tn dng v v xem ht trong
ti xch tay. Chng qua, chic ti xch nh mt v bc an ton v trong mt vi
trng hp l phng tin gi thng ip. Nhng ngi quan st cc thnh vin hong
gia ghi nhn c n 12 du hiu m n hong Elizabeth gi cho cc v ca mnh
thng bo vic khi no b mun i, dng li, ri khi ni hoc thot khi mt
ngi ang quy ry b.
Mt trong nhng phin bn tinh t v ph bin nht ca ng tc to ro chn l
cm ly hoc tch bng c hai tay. Ly hon ton c th cm bng mt tay, chng qua
vic nng ly bng hai tay cho php ngi thc hin to c mt ro chn bng cnh
tay m hu nh khng b ai . Hu ht mi ngi u s dng nhng dng iu b
ny v t ai trong chng ta nhn thc c rng chng ta ang s dng
chng.
94
Cm cht hoa cho thy s bi
ri
95
Cc nh nghin cu thuc trng i hc Minnesota tin hnh cuc th
nghim c tn l Php th bung in thoi. H t mt ng xu ln g ca bung
in thoi ri np sau gc cy, ch i ai khng my may ng vc bc vo v
nhn thy ng xu. Khi iu ny xy ra, mt nh nghin cu tin n ch i tng
hi: Anh c tnh c nhn thy ng xu ca ti y khng? Ti cn ng xu
gi mt cuc na. Ch c 23% i tng tha nhn h thy ng xu v tr li.
ln th nghim th hai, ng xu cng va c t trong bung in thoi
nhng khi cc nh nghin cu li gn cc i tng, h chm nh vo khuu tay ca
ngi trong khong 3 giy trc khi hi v ng xu. Ln ny, 68% s ngi tha
nhn c nhn thy n. Trng h c v lng tng v ni nhng iu i loi nh: Ti
nhn quanh c tm xem tin ca ai
Vic chm vo khuu tay mt cch kho lo c th lm tng c hi c c
nhng g bn mun gp 3 ln.
C 3 l do khin th thut ny c tc dng. Th nht, khuu tay c xem l
ni c th ph by v cch xa nhng phn kn o ca c th. Th hai, a s cc
nc, vic chm vo ngi l vn khng c chp nhn, v th hnh ng ny li
n tng. Th ba, vic chm nh khuu tay trong 3 giy to ra mi quan h nht
thi trong 2 ngi. Khi cuc th nghim ny c tin hnh li trong mt chng
trnh truyn hnh, chng ti pht hin rng t l tr li ng xu thay i theo tng nn
vn ha. Ni r hn, t l ny ty thuc vo tn s chm tay vo ngi khc thng
thng mt ni no . C th, khi b chm vo khuu tay, 72% ngi c, 70%
ngi Anh, 85% ngi c, 50% ngi Php v 22% ngi tr li ng xu. Kt
qu ny cho thy, nhng ni m hnh ng thng xuyn chm tay vo ngi khc
khng phi l chun mc vn ha th ci chm tay vo khuu tay s c tc dng hn.
Chng ti ghi li s ln chm tay vo ngi khc khi mt gi ti cc tim c ph
ngoi tri nhng nc m chng ti thng xuyn n thm v nhn thy, Rome
c 4 ln v London khng c ln chm tay no. iu ny c ngha nu bn tha
hng tnh cch ca ngi Anh hoc ngi c cng nhiu th bn cng t chm vo
ngi khc, v vy, vic chm vo khuu tay s c tc dng hn i vi bn.
96
Nu bn l ngi gc c hoc Anh th ci chm tay vo ngi s d dng tc
ng n bn hn nhng ngi khc.
Ni chung, chng ti pht hin ra rng kh nng ph n chm vo ngi
cng phi nhiu gp 4 ln kh nng n ng chm vo ngi cng phi. nhiu ni,
vic chm vo pha trn hoc pha di khuu tay ca mt ngi l khng hiu qu
bng vic chm vo ng khuu tay m cn to ra tc dng ngc. Chm vo khuu
tay ngi khc qu 3 giy cng gy ra phn ng tiu cc, khi ngi b chm s bt
gic nhn xung bn tay bn xem bn ang nh lm g.
Cng chm vo tay h
Ngi ta tin hnh mt cuc nghin cu khc vi cc th th bng cch yu
cu h chm nh vo bn tay ca ngi mn khi a sch. Bn ngoi th vin, khi
ngi mn sch c hi v n tng ca h i vi cung cch phc v ca th
vin, nhng ngi c chm tay tr li tt c nhng cu hi v c kh nng nh
li tn ca ngi th th tt hn. Nhng cuc nghin cu c tin hnh trong cc
siu th ca Anh cho thy, khch hng cng c nhng phn ng tch cc tng t nu
h b chm nh vo tay lc nhn tin tha. Cuc th nghim ny cng c tin
hnh M i vi cc n phc v bn nhn c nhiu tin boa ca khch hng.
Nhng n phc v ng khuu tay v bn tay vo cc thc khch s kim c tin
boa t cc thc khch nam nhiu hn 36% so vi cc n phc v khng ng chm.
Cn nam phc v bn th tng khong 22% s tin kim c bt k h ng chm
vo gii no.
Ln ti khi bt tay mt ngi mi, bn hy gi cnh tay tri ra, chm nh vo
khuu tay hoc bn tay ca h v lp li tn h khng nh rng bn nghe chnh
xc, ri quan st phn ng ca h. Vic ny khng nhng lm cho h cm thy mnh
quan trng m gip bn nh tn ca ngi mi thng qua hnh ng nhc li .
Vic chm khuu tay v bn tay - khi c thc hin mt cch tinh t - s gy
s ch , tng sc thuyt phc cho li nhn xt, nhn mnh mt khi nin, lm tng
nh hng ca bn n nhng ngi khc, gip bn nh nhiu hn v to n tng
tch cc i vi mi ngi.
97
Tm tt
Cho d bn mun hay khng th kiu khoanh tay trc ngc no cng b c
ngi gi v ngi nhn thng ip cho l tiu cc. Ngay c khi bn khoanh tay bi v
bn b au lng i na, th ngi quan st vn nh gi bn theo quan im ca h
mt cch v thc. Ngay by gi, bn hy tp ng khoanh tay v chng ti s ch cho
bn nhng g cn lm to ra mt hnh nh tch cc v t tin hn.
98
CHNG 5
99
Khi ti ra v, ngi n ng hn c hai bn m ca ti. Lc ti ang buc
dy giy.
WOODY
ALLEN
Khi bn ni chuyn vi ngi bn a, dng nh h ln vo khng gian ca
bn, lin tc v vp, ni t ting bn nh th ang la ht y tc gin v mi chuyn.
Nhng nhng c im ny l mt phn trong quan h giao tip thn thin thng
ngy ca h. Khng phi mi iu u c cng ngha mi nn vn ha.
Lm mt bi kim tra v vn ha
Bn bit g v nhng khc bit vn ha trong ngn ng c th? Hy th gi bn
tay thun ln biu th s 5. Gi g i thnh s 2. Nu bn l ngi Anglo-Saxon,
96% kh nng bn s gi ngn gia v ngn tr ln. Nu bn l ngi chu u, 94%
kh nng bn s gi ngn ci v ngn tr ln. Ngi chu u bt u m s 1 bng
ngn ci, s 2 bng ngn tr, s 3 bng ngn gia, .v.v. Cn ngi Anglo-Saxon m
s 1 bng ngn tr, s 2 bng ngn gia v cui cng mi m s 5 bng ngn ci.
By gi hy nhn nhng du hiu bng tay sau y v th xem vi mi du hiu
bn c th xc nh c bao nhiu ngha. Cho mt im i vi cu tr li ng v
tr i mt im vi cu tr li sai. p n s c lit k cui trang ny.
100
A. Chu u v Bc M: OK
Vng a Trung Hi, Nga, Brazil, Th Nh K: mt khiu trn c th ngi (v
d nh ming), xm phm tnh dc, ngi ng tnh nam.
Tunisia, Php, B: s 0, v dng.
Nht Bn: tin, ng xu.
B. Cc nc phng Ty: s 1, Xin li! ( gi s ch ), c Cha lm chng,
Khng! (i vi tr con).
C. Anh, c, New Zealand, Malta: ch cht!
M: S 2.
c: chin thng.
Php: ha bnh.
La M c: Julius Ceasar gi 5 cc bia.
D. Chu u: s 3.
Cc nc theo o C c: T n Cha!
E. Chu u: s 2.
Anh, c, New Zealand: s 1.
M, Anh: Phc v i!
Nht: du hiu s nhc.
F. Cc nc phng Ty: s 4.
Nht: du hiu s nhc.
G. Cc nc phng Ty: s 5.
khp mi ni: Dng li!
Hy Lp v Th Nh K: Ct xo!
H. a Trung Hi: dng vt nh.
Bali: t.
Nht: ph n.
101
Nam M: gy.
Php: khng la c ti u!
I. a Trung Hi: Anh ang b cm sng y!
Malta v : bo v chng li ci nhn hi ngi (khi ch thng).
Nam M: bo v khi vn xu (khi xoay trn).
M: biu tng ca trng i hc Texas, i bng Longhorn ca Texas.
J. Hy Lp: Ct xo!
Phng Ty: s 2.
K. La m c: ch cht!
M: M my, khn!
L. Chu u: s 1.
c: M my! (ngn ci thng ln)
Nhiu ni: i nh xe (khng mt tin), tt, OK.
Hy Lp: ch cht! (gii v pha trc).
Nht: n ng, s 3.
M. Hawaii: Thoi mi i no.
H Lan: Anh c mun ung g khng?
N. M: Anh yu em.
O. Phng Ty: S 10, ti u hng.
Hy Lp: ch cht - 2 ln.
Nhiu ni: Ti ni tht y.
S im ca bn
Trn 30 im: Bn l ngi i li v hiu bit nhiu, tnh tnh phng khong, rt
ha ng vi mi ngi bt k h nc no. Mi ngi rt thch bn!
15-30 im: Bn c bn nhn thc c bng cch c x ca mi ngi rt
khc nhau. Nu tp luyn chm ch, bn c th ci thin vn hiu bit hin nay ca
bn.
15 im hoc t hn: Bn cho l mi ngi ngh ging bn. Ngi ta khng nn
cp h chiu cho bn hoc thm ch khng cho php bn ri khi nh. Bn hu nh
102
khng c khi nim rng nhng ngi cn li trn th gii ny khc vi bn, thm ch
bn ngh thi gian cng nh cc ma trn khp th gii u ging nhau. C th bn l
ngi M!
Ti sao chng ta u tr thnh ngi M?
Do nh hng su rng ca truyn hnh v phim nh M nn th h tr tt c
cc nn vn ha ang hp thu mt dng ngn ng c th na n nh ngn ng c th
ca Bc M. Chng hn, ngi c tui 60 s coi iu b a hai ngn tay ln
ca ngi Anh l s xc phm, trong khi thanh thiu nin c li biu hin iu b
l s 2 v coi iu b cha ngn gia ln ca ngi M mi chnh l mt hnh thc
xc phm. a s cc quc gia ngy nay nhn nhn iu b vng trn (iu b A) c
ngha l OK, cho d khng phi l cch biu hin truyn thng theo vn ha ca
h. Hin nay, tr em mi quc gia c tivi u i m chi bng chy ngc ra pha
sau v la ht: Hasta la vista, baby cho d chng khng bit ting Ty Ban Nha!
Truyn hnh M l l do ch yu khin nhng khc bit trong ngn ng c th
trong mi nn vn ha ang dn phai nht.
Trong ting Anh, t toilet cng ang bin mt bi v ngi Bc M, vn
nhng l ngi i khai ph v n ci, rt s pht ngn t ny. Ngi Bc M xin i
nh bathroom c ngha l nh tm. Cn nu xin i nh restroom, h s c a
n ni c gh ngi th gin. Anh, powder room gm c gng soi v chu ra
mt, little girls room th ch c trong nh tr, cn comfort stations li c b tr
trn cc xa l. Trong trng hp yu cu wash up Bc M, ngi ta s vui v dn
bn n nh bp, a cho mt chic khn lau kh bt a v mi bn ra chng.[*]
[ Tt c cc t ting Anh trong on ny u lin quan n cch ni lch s ca
ngi M khi h mun i v sinh.(ND)]
Hu nh mi ni, nhng vn c bn v vn ha u ging nhau
Nh tho lun Chng 3, cc biu hin trn khun mt v n ci c cng
ngha khp ni. Gio s Paul Ekman trng i hc California, San Fransisco,
a cho nhng ngi thuc 21 nn vn ha khc nhau xem cc bc nh biu l
trng thi vui v, tc gin, s hi, au kh, gh tm v kinh ngc. ng pht hin ra
103
rng trong mi trng hp, hu ht mi ngi 21 nn vn ha u nht tr nhng
biu l nim vui sng, au kh v gh tm. a s mi ngi 20 nn vn ha nht
tr v biu hin kinh ngc, 19 nn vn ha nht tr v biu l s hi, v 18 nn vn ha
nht tr v nhng biu hin tc gin. Duy ch c mt s khc bit ng k v vn ha
l ngi Nht miu t bc nh s hi l ngc nhin!
Gio s Ekman cng n New Guinea nghin cu nn vn ha South Fore
cng vi ngi Dani pha Ty Irian, nhng ni vn b c lp khi cc nn vn ha
khc trn th gii v cng ghi nhn c kt qu tng t, ngoi tr mt chi tit l
nhng nn vn ha ny cng ging nhng nn vn ha Nht, khng th phn bit s
hi vi ngc nhin!
ng cng quay li cnh nhng ngi th dn th hin cc cm xc nu trn
khun mt ri cho ngi M xem. Kt qu, nhng ngi M nhn bit chnh xc tt
c cc biu hin. iu ny chng t ngha ca n ci v nt mt u ging nhau
tt c cc nn vn ha.
Tin s Linda Camras thuc trng i hc DePaul, Chicago chng minh
c rng cc biu hin trn gng mt ca con ngi l bm sinh. B ghi li cc
biu cm trn khun mt ca nhiu tr em ngi M v Nht bng cch ng dng H
thng ghi m biu cm nt mt (Oster & Rosenstein, 1991). H thng ny cho php
cc nh nghin cu ghi li, chia tch v phn loi nhng biu hin trn gng mt tr
em. V Linda Camras pht hin tr em Nht v tr em M biu hin cm xc
ging nhau.
T u sch cho n trang ny, chng ti tp trung phn tch ngn ng ph bin
hu ht cc vng trn th gii. V c bn, nhng khc bit ln nht v vn ha nm
vic xm phm khng gian ca ngi ni, s tip xc bng mt, tn sut chm tay
hay c ch xc phm. Khu vc c cc du hiu m tnh a phng l cc tiu vng
quc -rp, mt s nc chu v Nht Bn. Tm hiu s khc bit v vn ha l vn
khng th thu tm trong mt chng, v th y chng ti tp trung vo nhng
iu c bn m rt c th bn s gp khi ra nc ngoi.
104
Nu mt ngi n ng Saudi nm tay mt
ngi n ng khc ni cng cng th
l du hiu ca s tn trng ln nhau.
Nhng c, Texas hoc Liverpool, Anh th
ng lm th!
Ngi Nht
C mt ni m hnh ng bt tay, hn v m hn khng tr thnh thng l,
l nc Nht. Ngi Nht quan nim nhng ng chm c th k trn khng ng
php lch s. Thay vo , h ci cho nhau trong ln gp g u tin, ngi c a v
cao nht th ci cho t nht, cn ngi c a v thp nht th ci cho nhiu hn.
Cng trong ln gp g ny, ngi Nht s trao i danh thip vi nhau mi ngi
c th nh gi c a v ca ngi kia v sau ci cho cho thch hp.
Khi Nht, hy m bo rng giy ca bn sch bong v tm
tt v mi ln ci cho, ngi Nht nhn vo giy ca bn.
107
Khi ngi Nht lng nghe ngi khc ni, h c nhng n ci, ci gt u v
nhng cu ch lch s m ta s khng th tm thy trong cc ngn ng khc. H c
khuyn khch bn tip tc cu chuyn nhng iu ny thng b ngi phng Ty v
ngi chu u hiu nhm l h ng . Gt u l mt du hiu rt ph bin thay cho
yes nhng i vi ngi Bulgari, iu b ny c ngha l no, cn i vi ngi
Nht, n ch thun ty th hin php lch s. Nu bn ni iu g m ngi Nht
khng tn ng, anh ta vn s ni yes hoc Hai trong ting Nht bn tip tc.
T yes ca ngi Nht thng c ngha l Yes, I heard you, ch khng phi Yes,
I agree. Chng hn, nu bn hi mt ngi Nht rng: You dont agree, do you?,
ngi s gt u v tr li Yes. Mc d anh ta c th anh ta khng ng . Trong
ng cnh ting Nht, cu tr li ny c ngha Yes, you are correct. I dont agree.[cn
lu trong trng hp ny, ngi Vit cng c khuynh hng tr li ging ngi
Nht nn thng gy hiu lm cho nhng ngi thuc nn vn ha Anh M].
Ngi Nht cng kh s din nn h pht trin c mt h thng quy c
hng cu chuyn khng lm vo th kh x. V vy, bn hy trnh ni Khng hoc
trnh t nhng cu hi m cu tr li c th l khng. Thay v p khng thng
thng, ngi Nht s b lng Chuyn kh lm. cn khi h ni Chng ti s c
gng xem xt vn ny. Th iu c ngha Thi, hy qun n i v v nh cho
c vic.
H mi Anh l con ln d bn, ng kinh tm!
Ngi chu u v ngi phng Ty h mi vo khn tay hoc khn giy, trong
khi ngi chu hay ngi Nht l khc nh hay kht mi. Bn h kinh s ci hnh vi
m h cho l nh kinh tm ca bn kia. S khc bit cn bn v vn ha ny l hu
qu trc tip ca vic ly lan bnh lao trong nhiu th k qua. chu u, bnh lao
c thi l cn bnh th k nh bnh AIDS ngy nay cn bnh gn nh v phng
cu cha, v th lc chnh ph hng dn mi ngi h mi vo khn trnh
pht tn bnh. l l do ti sao ngi phng Ty phn ng rt mnh i vi hnh
vi khc nh v vic ny c th ly truyn bnh lao ra khp ni. Mi ngi cng quan
ngi vin cnh ngi khc nh c th truyn bnh AIDS cho ngi khc!
108
Kiu h mi hin nay l kt qu ca dch lao phi trong qu kh.
Ch thch: Cn lu rng trong trng hp ny, ngi Vit
cng c khuynh hng tr li ging ngi Nht nn thng gy
hiu lm cho nhng ngi thuc nn vn ha Anh M (ND)
Nu nh bnh lao cng xy ra cc nc phng ng th ngi phng
ng cng s c hnh vi h mi vo khn ht nh ngi phng Ty vy. Ngi Nht
kinh s khi thy ai ly khn tay ra h mi, ri li nht chic khn y vo ti qun,
vo v hoc vt ln tay o! Ngi Nht cng kh chp nhn phong tc ca ngi Anh
l n ng khn tay trong ti trn cng ca chic o vt. Di mt h th iu ny
chng khc no vic thn nhin treo l lng mt cuc giy v sinh trc ti o sn
sng khi hu s vy. Ngi chu cho rng m iu ny qu l ng khc nh ra
ngoi du sao cng v sinh hn khc nh vo khn, nhng ngi phng Ty th li
cho l mt thi quen ng kinh tm! iu ny gii thch ti sao cc cuc hp bn
cng vic gia ngi phng Ty v ngi chu c nguy c tht bi trong trng
hp tt c mi ngi b cm lnh. V th, bn ng kh chu khi thy mt ngi chu
khc nh hay kht mi cng nh ng bao gi h mi vo khn trc mt mt ngi
Nht.
Ba iu b ph bin nht trong tt c cc nn vn ha
Chng ta hy xem xt nhng li gii thch v ngha vn ha ca ba iu b
bng tay thng gp: iu b vng trn, iu b ngn tay ci cha ln v du hiu hnh
ch V.
1. iu b vng trn
y l iu b rt c a thch M vo u th k 19. Vo thi k ny, cc
t bo bt u chung kiu vit tt cc ch ci u cc cm t thng dng. C nhiu
kin khc nhau v ngha ca ch OK. Mt s ngi tin rng l dng vit tt
ca all correct (hon ton ng) nhng thng b vit sai thnh oll korrect, cn
nhng ngi khc li cho rng l t phn ngha ca knock-out KO (nh gc).
109
iu b vng trn mang ngha
OK i vi ngi phng Ty,
tin i vi ngi Nht, s 0
i vi ngi Php v l c ch
xc phm i vi ngi Th Nh
K hay ngi Brazil.
iu b ny c th c
ngha l Tt, S 1
hoc ch cht ty
mi ni.
111
Trn bn tay, ngn ci l ngn c a tc v. N c dng lm du hiu th
hin sc mnh, ngi ta c th nhn thy n nh ra t trong ti qun, o ghi-l hay trn
ve o. Ngoi ra, khi kt hp vi cc iu b khc, ngn tay ci cng c s dng
th hin quyn lc, thng cp hoc trong trng hp ai c khng ch (get sb
under ones thumb) chng ta. Trong thnh ng ny, ngi ta nhc ti ngn tay ci v
sc mnh t nhin ca n.
3. Du hiu hnh ch V
Du hiu ny rt thng dng c, New Zealand v Anh, mang ngha l
ch cht! Winston Churchill rt thch thc hin du hiu ch V tng trng cho chin
thng vi lng bn tay hng ra ngoi trong Th chin th hai. Trong khi , lng
bn tay hng vo trong b hiu l du hiu xc phm.
Du hiu ny c ngha
l s 2 i vi ngi
M, chin thng i
vi ngi c v l
ch cht i vi
ngi Anh.
113
Estonia Trung ng
B o Nha Mt s nc chu
Bc u Nga
Scandinavia
114
trng ca i bng Longhorn tn bn M. R rng, c Gio hong khng h nh
gi cao iu b !
TM TT
Ngi ta giao dch lm n vi nhng ngi lm h cm thy thoi mi v iu
ny s to ra mi quan h chn thnh, lch s gia i bn. Khi ra nc ngoi, hy ch
hn ch s dng ngn ng c th ca bn cho n khi bn c c hi quan st ngi
dn bn x. Mt cch n gin hc v hiu nhng khc bit v vn ha ca ngn
ng c th l thu bng nhiu b phim nc ngoi v xem li m khng m ting, cng
ng c ph . Hy c nm bt nhng g ang xy ra, sau xem li ln na v c
li ph kim tra chnh xc.
Nu bn khng bit lm th no cho ng php lch s nn
vn ha khc th hy nh ngi dn a phng ch cho bn
cch lm iu .
Hiu sai ngha vn ha ca cc iu b c th gy ra nhng hu qu tai hi. V
vy, chng ta cng nn lun xem xt lai lch ca mt ngi no trc khi vi i
n kt lun v ngha ca ngn ng c th v nhng iu b m h ang s dng.
Nu bn thng xuyn i du lch nc ngoi, chng ti khuyn bn nn c
cun sch ca Roger Axtell Gestures: Dos and Taboos of Body Language Around the
orld (iu b: Nhng iu nn lm v nhng iu cm k trong ngn ng c th
trn ton th gii). (John Willey & Sons). Trong cun sch ny, Axtell xc nh
hn 70.000 du hiu c th v phong tc khc nhau trn khp th gii, ng thi
hng dn bn cch giao dch kinh doanh hu ht cc nn vn ha.
115
CHNG 6
IU B BN TAY V NGN CI
Bn tay ca con ngi c 27 xng nh, bao gm 8 xng hnh cui c tay
gn cht vi nhau bng mt mng li dy chng, v hng chc c nh lm c ng
cc khp xng. Cc nh khoa hc nhn thy rng gia bn tay v b no c nhiu
si dy thn kinh lin kt hn vi cc b phn khc ca c th. Chnh v vy m khi
thc hin nhng iu b v t th bng bn tay, chng ta hiu thu trng thi cm xc
ca mnh hn. Bn cnh , v bn tay thng c t pha trc c th nn chng ta
c th d dng nhn thy nhng du hiu ca chng. a s mi ngi u thng
xuyn s dng mt vi t th tay mang m du n c nhn. Chng hn, nhc n ci
tn Napoleon, mi ngi s ngh n mt ngi n ng lun giu kn bn tay trong
o ghi-l vi ngn tay ci cha ln. Ri sau , c th mi ngi s tranh nhau a ra
nhng gi thuyt hay nhng chuyn khi hi khim nh v vic ti sao Napoleon li
tay nh th. Chng hn: ng ta b lot d dy; ng ta ang ln dy cho ng h eo
116
tay; ng ta b bnh ngoi da; vo thi i ca ng ta, vic t tay vo ti qun l bt
lch s; ng ta b bnh ung th v; mt bn tay ca ng ta b d dng; ng ta ct ti bt
thm trong o ghi-l thnh thong ly ra ngi; cc ha s khng thch v bn tay
Nhng tht ra cu chuyn l nh th ny. Vo nm 1738, rt lu trc khi Napoleon
cho i, Franois Nivelon xut bn cun A Book of Genteel Behaviour (Cun sch
v cch c x lch s). Sch m t t th ny nh sau: (bn tay giu vo trong l
t th quen thuc ca nhng ngi n ng c gio dc, gan d, n ha v khim
tn). Khi Napoleon nhn thy bc ha v mnh, ng ni vi ngi ha s: Anh
David thn mn, anh rt hiu ti. V vy, y ch l iu b th hin a v.
Cc sch s c ghi Napoleon khng thng xuyn thc hin iu b ny. Tht
ra, ng khng ngi lm mu vi bn tay v ngn ci cha ln m l ngi ha s
nh li n v v thm vo. Nhng s ni ting ca iu b ny cho thy ha s
Jacques-Louis David c to ra n tng v quyn lc thng qua t th ca bn tay
v ngn ci.
Napoleon cao 1m64 nhng nhng ai nhn thy bc ha ny cng u ngh ng
ta cao trn 1m85.
Cch ni bng tay
Theo thng l t hng ngn nm nay, a v x hi ca mt ngi s quyt nh
th t u tin chim lnh din n ca h khi pht biu. Quyn lc ca bn cng cao
th cng c nhiu ngi buc phi gi im lng khi bn ni. Chng hn, trong lch s
La M, ngi a v thp c th b hnh quyt v ti ngt li Julius Caesar. Ngy
nay, hu ht mi ngi u c quyn t do ngn lun v bt c ai cng c th a ra
kin c nhn. Anh, c v M, thm ch bn cn c php ngt li Tng thng
hoc Th tng khi mun pht biu suy ngh ca mnh. Bn cng c th v tay chm
chm mt cch hm hnh, ging nh s vic xy ra vi Th tng Tony Blair vo
nm 2003 trong mt cuc tho lun v khng hong Irag c tng thut trn TV.
nhiu nc, bn tay gi vai tr lm du chm cu iu chnh trnh t ni trong
mt cuc tr chuyn. iu b gi bn tay ln c vay mn t ngi v ngi
Php. H l nhng ngi s dng ngn ng bng tay thng xuyn nht. Cn
117
Anh, iu ny him thy hn bi v vy tay khi ni chuyn th hin tc phong khng
ng mc hoc ti t.
, trnh t ni chuyn rt n gin. Ngi gi tay ln s c quyn ni, cn
ngi nghe s b tay xung hoc tay sau lng. V th, th thut cn lm nu bn
mun ni chen vo l hy c gi tay ln cao. Bn cng c th thc hin iu ny bng
cch ngonh mt i, sau gi tay ln, hay gt cnh tay ca ngi kia xung trong khi
gi tay ca mnh ln. Nhiu ngi cho rng khi ni chuyn, ngi rt thn thin
hoc thn mt bi v h chm vo nhau lin tc, nhng tht ra th ai cng ang c ngn
bn tay ca ngi khc ginh phn ni.
Trong chng ny, chng ti s xem xt mt s iu b ca bn tay v ngn ci
ph bin nht.
Nu ni tay ca ngi ra sau lng, anh ta s khng th ni c.
Mt mt, ta thy
Vic quan st cch mt ngi tm lc hai lung kin trong cuc tho lun c
th tit l cho chng ta bit h ang thin v bn no. Thng thng, h s gi mt
lng bn tay hng ln v trnh by kin th nht, sau , a ra kin i lp bng
bn tay bn kia. Nhng ngi thun tay phi s trnh by kin yu thch ca h bng
tay phi, cn nhng ngi thun tay tri th thng s dng tay tri khi ni v kin
yu thch ca mnh.
Mt khc, iu b bng tay gip ta nh li
iu b bng tay thu ht s ch , tng hiu qu giao tip v gip mi c nhn
ghi nh nhiu thng tin hn. Ti trng i hc Manchester Anh, Geoffrey Beatie
v Nina McLoghlin tin hnh mt cuc nghin cu. Trong , cc tnh nguyn vin
c cho nghe nhng cu chuyn c vai chnh l cc nhn vt hot hnh nh: Th
Roger, Bnh nng Tweetie v Mo Sylvester. Ngi dn truyn khi k cho mt s
khn gi thm vo cc iu b bng tay nh c ng ln xung tht nhanh din
t cc ng tc chy, chuyn ng nh ln sng m phng mt ci my sy tc v
dang rng cnh tay din t mt ca s opera bo trn. Mi pht sau, ngi ta tin
hnh kim tra kh nng nh truyn ca tt c cc tnh nguyn vin. Kt qu, nhng
118
ngi c nghe km iu b bng tay nh c cc chi tit trong cu chuyn nhiu
hn khong 30% so vi nhng ngi khc. iu ny chng t iu b bng tay c nh
hng ng k n kh nng nh li ca chng ta.
Trong chng ny, chng ta s phn tch 15 trong s cc iu b bng tay ph
bin nht m rt c th bn nhn thy mi ngy v tho lun xem chng ta nn lm g
vi chng.
Xoa lng bn tay vo vi nhau
Mi y, c mt ngi bn gh thm nh chng ti bn v chuyn i chi
trt tuyt trong k ngh sp ti. Trong lc ni chuyn, c y ngi da vo gh, ming
ci toe tot, xoa nhanh lng bn tay li vi nhau v tht ln:
Ti nn qu! iu b ny tit l rng c y ang mong i chuyn
i thnh cng m mn.
Xoa lng bn tay li vi nhau l mt cch biu l nim hy vng lc quan. Ngi
tung sc sc gia hai lng bn tay nh mt du hiu mong i chin thng. Ngi dn
chng trnh (MC) thng xoa lng bn tay li vi nhau v ni vi khn gi: Chng
ta mong mun c nghe ngi k tip pht biu. Nhn vin bn hng bc vo vn
phng ca gim c kinh doanh vi v rt phn khi, xoa lng bn tay li vi nhau ri
h hi ni: Chng ta va nhn c mt n t hng ln! Tuy nhin, nu mt nhn
vin phc v i n bn ca bn vo cui ba n, xoa lng bn tay li vi nhau v hi:
ng cn g na khng, tha ng? th hnh ng y hm l anh ta ang mong ch
nhn c mt mn tin boa hu hnh.
Tc xoa tay ca mt ngi bo hiu cho chng ta bit h ang ngh ai s l
ngi c li. V d, bn mun mua mt ngi nh nn tm n dch v nh t. Sau
khi nghe bn m t ngi nh mun mua, nhn vin nh t xoa nhanh lng bn tay v
119
ni: Ti c ng ngi nh cho ng! ng tc ny ca nhn vin nh t ra hiu
anh ra hy vng kt qu mua bn c li cho bn. Nhng nu anh ta lm iu b ny
chm chm trong lc ni th bn s cm thy nh th no? Ci v ln lt, xo quyt
ca anh ta s khin bn c cm gic ngi ny l ngi c li ch khng phi bn!
Tc xoa tay bo hiu ai s l ngi c li theo suy ngh ca ngi lm
iu b.
Cc nhn vin bn hng thng c hun luyn cch s dng iu b xoa lng
bn tay tht nhanh trnh gieo tm l ng vc khi m t sn phm hay dch v vi
khch hng tim nng. Trng hp ngi mua hng xoa nhanh lng bn tay li vi
nhau v ni: Hy cho chng ti xem anh c th g! th iu c ngha l h ang
mong i c xem mt mn hng tt v c kh nng s mua n.
120
Chng ta c th
kim tin t vic
ny!
122
gim c c bit a dng. Nhng ngi cm thy t tin, c a v cao cng rt thch
thc hin iu b ny th hin thi t tin ca h.
T tin l mnh c cu tr li ng
i khi, nhng ngi s dng iu b chp tay hnh thp chung li bin n
thnh iu b cu nguyn ra v thnh thin. Thng thng bn nn trnh iu b
ny khi mun thuyt phc hay to lng tin vi ngi khc, v c lc iu b ny c
hiu l s t mn v ngo mn.
iu b t tin v sc mnh ca
mnh nhn t ng sau v ng
trc
Khi lm vic vi cc nhn vin trong ngnh bo v php lut, chng ti nhn
thy rng nhng nhn vin khng eo v kh thng xuyn s dng t th chp tay
sau lng v nhn ln nhn xung lm cho mnh cao thm. Cn cc nhn vin c
trang b v kh th t s dng iu b ny m hay tay dc hai bn ngi hoc t
ngn ci vo trong tht lng. V kh mang li y quyn lc cho h nn iu b
chp tay sau lng ph by quyn lc khng cn cn thit na.
iu b bn tay ny nm ly c
tay kia
126
Khc vi cm xc ca iu b hai lng bn tay nm li t sau lng, iu b
bn tay ny nm ly c tay kia bc l s tht vng v c gng t ch. Bn tay ny nm
cht ly c tay hoc cnh tay kia pha sau lng nh th c ngn cnh tay kia vut ra.
Bn tay ny nm ly cnh tay kia cng cao th ngi cng tht vng hoc tc
gin. Ngi trong hnh minh ha bn di ang c gng t ch nhiu hn so vi
ngi trong hnh trn, bi bn tay ngi ny ang nm ly bp tay, ch khng dng
c tay. iu b ny xut pht t thnh ng: Get a good grip on yourself. (T ch).
iu b nm ly bp tay
iu b nm ly c tay v cnh tay t sau lng thng xut hin khi cc ng
s ng i mt nhau bn ngoi phng x n, nhn vin bn hng ng quy giao
dch hoc khi bnh nhn i bc s. iu b ny l n lc nhm che y s lo lng
hoc c km ch bn thn. Nu bn bt gp mnh ang trong t th ny, hy i sang
iu b nm hai lng bn tay li vi nhau t sau lng, bn s cm thy s t tin v
t ch hn.
l ngn ci
Nh cp trc , ngn tay ci biu th s vt tri. Theo thut xem
hng tay, ngn ci tng trng cho sc mnh ca tnh cch v bn ng. Ngoi ra, cc
du hiu ngn ng c th c lin quan n ngn ci u hm thi t coi mnh l
quan trng. y l ngn c dng biu th s thng tr, tnh quyt on hoc i
khi l thi hung hng. iu b bng ngn ci l iu b th cp v thng nm
trong cm iu b no . Vic l ngn tay l du hiu tch cc hay t th tiu biu
cho ngi im tnh nhm chng t u th. n ng s dng iu b nh ngn ci
ra khi ang gn ngi ph n hp dn anh ta. Nhng ngi n vn chnh t cng
127
thng l ngn ci. Him khi ngi c a v thp nh nhng k lang thang li lm
iu b ny.
iu b thc
tay vo o
ghi-l
Nhng ngi l ngn ci cng thng hay nhn ln nhn xung bng ngn
chn ci trng c v cao hn.
Ngn ci th ra khi ti o khoc
iu b ngn ci th ra khi ti o khoc thng c s dng nhng ngi
nhn thc c rng h c a v cao hn ngi khc. y l mt trong nhng iu b
quen thuc ca Thi t Charles, tit l thi t ch ca ng vo nhng lc lm iu
b ny. Ti s lm, sp s i khp vn phng vi iu b tng t. Tuy nhin, khng
mt nhn vin cp di no dm s dng iu b ny trc mt sp.
128
Thi t Charles dng iu b ngn ci th ra khi ti o khoc
129
l ngn ci th hin thi t tin, c quyn hnh
130
c th gii m cc du hiu ca ngn ci theo trc gic cng nh hiu c ngha
ca chng. By gi th bn khng ch gii m c cc du hiu bng ngn ci m cn
phi t tp cch s dng chng.
Chng 7
CC DU HIU NH GI V LA DI
Gii m cc iu b ca tay v mt
131
hn, bn s ni c y trng rt p. Nhng thc ra bn li ngh: Ci o m ny
khng lm c trng bo hn m chnh bnh ngt v kem mi lm cho c bo ra y.
Nu ch ton ni s tht vi mi ngi th kt cc l khng nhng bn s c
n, m thm ch bn c th nhp vin hoc t. Ni di l th du bi trn mi
tng tc ca chng ta vi ngi khc, cho php chng ta duy tr quan h x giao thn
thin. N c gi l li ni di v hi, bi n lm cho ngi khc cm thy thoi mi
thay v ni vi h s tht lnh lng, tn nhn. Cc cuc nghin cu cho thy nhng
ngi ni di x giao c mi ngi yu thch hn nhng ngi lun ni tht, cho
d chng ta bit l h ang ni di chng ta. Bn cnh , cng c nhiu li ni di
y c khi ai c tnh la chng ta v li ch c nhn ca h.
Nghin cu v li ni di
Nhng du hiu kh pht hin nht khi ni di l nhng du hiu c ngi
ni kim sot nhiu nht, chng hn nh li ni, bi v ngi ta c th tp i tp li
chng nhiu ln. Ngc li, cc manh mi ng tin cy nht chng t ngi khc ang
ni di chnh l nhng iu b m h thc hin mt cch v thc, t kim sot hoc
khng th kim sot c do chng l nhng iu quan trng nht i vi h xt v
phng din cm xc.
Robert Feldman thuc trng i hc Massachusetts Amherst nghin cu
121 cp khi h tr chuyn vi ngi th ba. Mt phn ba c yu cu lm ra v c
nng lc. V nhng ngi cn li c yu cu hy l chnh mnh. Sau Robert
Feldman cho tt c nhng ngi tham gia xem li bng ghi hnh v chnh h v yu
cu h xc nh nhng li ni di ca h trong sut cuc tr chuyn, bt k iu
ln hay nh. C mt s li ni di v hi, chng hn nh h ni thch ai nhng
thc t l khng. Trong khi y, cng c nhng li ni di khc nghim trng hn, nh
c nhng ngi t phong mnh l ngi sao nhc rock! Nhn chung, Feldman pht
hin ra rng c 62% nhng ngi tham gia nghin cu c trung bnh 10 pht li ni
di khong 2 3 ln. Tc gi ca cun sch The Day America Told the Truth (Ngy
nc M ni s tht), James Patterson, cng phng vn hn 2.000 ngi M v
pht hin 91% s ngi ny thng xuyn ni di c nh ln c quan.
132
Ni tht lun l cch x s tt nht, d nhin tr phi bn l ngi ni di rt
ti tnh
J.K.JEROME
Vy lm th no bit c ai ang ni di, ni quanh co hoc n gin l
ang suy ngh k cng? Bn c th hc mt s k nng quan st c bn nhn bit
cc iu b di tr, cu gi, chn nn hay nh gi ca ngi khc. Trong chng ny,
bn s tm hiu nhng du hiu ngn ng c th m ngi ta v tnh l. Phn u
ca chng trnh s cp n hnh vi ni di v s la di.
Ba con kh khn ngoan
Ba con kh trn nh tng trng cho nhng ngi khng nghe, khng nhn v
khng ni iu c. Cc c ch n gin bng tay v mt ca chng l nn tng cho
nhng iu b di tr ca con ngi. Ni cch khc, khi chng ta nhn, nghe hay ni
nhng li di tr, c th chng ta s ly tay che ming, bt mt hoc tai.
138
Ti khng c quan h tnh dc vi ngi ph n !
Nhng cuc nghin cu c thc hin bng cc my quay chiu vo c th
cng cho thy, dng vt ca mt ngi n ng s cng cng ln v mu lu thng
khi anh ta ni di. L ra ban hi thm nn tt qun ng Bill xung th hn.
Cng t vin ca ban hi thm hi: Tha ngi Clinton, ti sao con g li bng
qua ng?
Bill Clinton tr li: ng ni g l sao? ng lm n nh ngha t g
y? V ti khng bng qua ng vi con g .
3. Nga mi
Mt ngi b nga mi thng c xoa hoc gi mi cho
nga. Hnh ng ny khng ging vi hnh ng vut nh ca iu
b s mi. Cng tng t nh iu b che ming, iu b s mi
c c ngi ni s dng che y nhng li di tr, ln ngi
nghe thc hin khi h nghi ng li ngi ni. Trong khi , nga mi
thng l iu b c lp, c lp i lp li v khng lin quan g n ton b cuc
tr chuyn.
4. Gii mt
Nh hnh minh ha phn trc, mt trong ba con kh khn ngoan bt mt khi
ni: Khng nhn iu g xu xa. Khi tr em khng mun thy iu g , chng s
dng mt hoc c hai tay che mt li. Cn ngi ln khi trnh nhn mt iu khng
va , rt c th h s gii mt. No iu khin tay gii mt nhm c ngn vic nhn
thy iu di tr, ng nghi, khng hi lng hoc trnh nhn vo mt ca ngi
139
ang b la di. n ng thng di mt rt mnh v quay mt i nu l li ni di
trng trn. Ph n t dng iu b ny hn. Thay vo , h s chm nh vo ngay bn
di mt bi 2 l do: hoc l bn nng ca phi n khin h trnh th hin nhng iu
b th kch, hoc l h khng mun lm phai i lp trang im. N gii cng trnh
ci nhn chm chm ca ngi nghe bng cch quay mt i.
Lying through your teeth (Ni di mt cch tr trn) l cm t thng c
dng m ch cm iu b nghin rng v mm ci gi to, kt hp vi gii mt.
y l iu b hay c cc din vin in nh s dng din t s khng thnh tht
v xut hin kh ph bin nhng nn vn ha lch s nh vn ha Anh. Ngi
Anh khng thch ni cho bn bit chnh xc iu h ang ngh.
5. Nm ly tai
Hy hnh dung tnh hung khi bn ni vi ai : Ci ny
gi ch c 300 bng thi m ngi y git tai ca h ri quay
sang mt bn v lm bm: Nghe c v bn tin y! iu b
ny l mt n lc nhm khng nghe iu khng hay bng cch
t tay u xung quanh tai, bn trn tai hay git mnh di
tai. y l phin bn ca iu b t tay ln che c hai tai m tr
con s dng khi khng mun nghe nhng li khin trch ca cha m. Cc bin th
khc ca iu b ny gm c: xoa pha sau tai, ngoy tai, ko di tai hoc b cong
vnh tai v pha trc che l tai.
Ngoi ra, iu b nm ly tai cng c th hm ngi no nghe hoc
ang mun ni. V ging nh iu b s mi, iu b ny cng hay c nhng
ngi ang lo lng s dng. Thi t Charles thng nm ly tai ln s mi mi khi
ng bc vo cn phng cht nch ngi hoc i ngang m ng. iu b ny cho
bit ng ang lo lng, bi chng ta cha bao gi thy ng dng chng khi yn v
trong xe hi.
Tuy nhin , iu b nm ly tai dng ch mt ngi khng nam tnh hoc
ng tnh nam.
6. Gi c
140
Trong iu b gi c, ngn tr - thng thng bn tay
thun gi mt bn c di di tai. Theo quan st ca chng
ti, trung bnh mt ngi gi c 5 ln, t khi di 5 ln v hu
nh khng bao gi hn 5 ln. y l du hiu ch s nghi ng,
khng chc chn v l iu b c trng ca nhng ngi hay ni
Ti khng chc l ti ng . Rt d nhn thy iu b gi c khi li ni mu thun
vi iu b. V d, nu ai gi c khi ni cc cu i loi nh: Ti c th hiu cm
gic ca anh th thc cht anh ta khng hiu g c!
7. Ko c o
Desmond Morris l mt trong nhng ngi u tin pht hin
ra rng li ni di gy cm gic nga ran ti mt s m nhy cm
trn mt v c. Do , ngi ta thng phi c hoc gi bt nga.
iu ny gii thch ti sao nhng ngi cm thy khng chc chn
thng gi c hay nhng ngi ang ni di, s b bt b li ko c
o. Khi mt ngi ni di no cm thy bn ang nghi ng anh ta th huyt p ca
anh ta tng ln, gy m hi c.
iu b ko c o cng xy ra khi ai cm thy tc gin hoc khng hi lng
v cn ko thp c o xung cho thong c. Khi thy ngi no s dng iu b ny
th bn hy hi: Xin anh vui lng lp li iu hoc Xin anh vui lng lm r im
cho ngi sp la di phi t b nh.
8. t ngn tay vo ming
y l hnh ng v thc nhng ngi mun tm li cm gic an ton nh
a tr ang b v m khi h cm thy cng thng. Tr con ngm ngn ci hay mp
chn thay cho v m, cn ngi ln th t tay vo ming, ngm iu thuc, tu thuc,
cy vit, mt knh hoc nhai ko cao su.
141
Ngi trong hnh cn cm gic an ton
Hu ht cc ng tc ca tay v ming u c lin quan n hnh vi ni di hay
la di, nhng iu b t ngn tay vo ming l biu hin bn ngoi ca nhu cu trn
tnh bn trong. V vy, ng thi tch cc vi mt ngi ang lm iu b ny l em
li s tin cy v cm gic an ton.
iu b nh gi s chn ch
Ngi din thuyt gii c xem l ngi c th da vo Trc gic bit
khi no thnh gi ang ch v khi no thnh gi nghe . Mt nhn vin bn hng
gii phi nhn bit c mi quan tm ca khch hng, ng thi bit cch nh trng
im yu ca h. Bt k ngi dn chng trnh no cng u cm thy trng tri
khi thuyt trnh trc nhng thnh gi kim li hoc ch ngi im quan st. May thay,
mt s iu b bng tay v cm c th c s dng lm nhit k kim tra nhit
tnh hay th ca ngi khc, cng nh cho ngi din thuyt bit h ang lm tt
cng vic n mc no.
S bun chn
Khi ngi nghe chng tay ln cm th l du hiu cho bit h bt u cm
thy chn. Trong iu b ny, bn tay nng u ln ngn h khng ng gt, ng thi
cch cnh tay v bn tay chng cm tit l mc bun chn ca h. Hnh ng ny
thng bt u bng vic nng cm bng ngn ci, n khi mt dn s thch th th
dng nm tay cm. Trong trng hp ngi nghe dng c bn tay ly u
(Hnh minh ha) iu c ngha, h mt ht hng th. Du hiu bun chn tt bc
xut hin lc h ly c hai tay ton b u, ng thi ta c th nghe r ting ngy!
142
Tay chng u ngn khng ng thip i
Vic cc thnh gi g ngn tay ln bn v nhp chn lin tc trn sn thng lm
cho nhng din gi chuyn nghip hiu nhm l du hiu ca s bun chn. Nhng
tht ra, n th hin thi thiu kin nhn. Nu du hiu ny xut hin trong lc bn
ni chuyn vi mt nhm ngi th bn cn phi p dng mt ng thi chin lc l
buc ngi g ngn tay hoc nhp chn tham gia vo cuc tr chuyn h khng gy
nh hng tiu cc n nhng ngi khc. Bt k thnh gi no thc hin cc du hiu
va nu cng c bo cho din gi bit l n lc ng ta nn kt thc bi ni chuyn.
ng ni m phi khng? Ngi nghe hi.
Khng phi, ngi ni p li.
Vy xin vui lng ng ni trong khi ti ng.
Tc g ngn tay hoc nhp chn c lin quan ti mc st rut ca ngi
nghe. Nhp g cng nhanh ngha l h cng thiu kin nhn.
Cc iu b nh gi
iu b nh gi c th hin bng bn tay nm li ta vo cm hoc m v
thng th ngn tr cha ln. T th ny s chuyn thnh t th lng bn tay ly
cm khi ngi thc hin bt u mt hng th nhng vn mun t ra quan tm v php
lch s.
iu b nh gi t v quan tm
gi vng u v bn tay ta
vo m.
143
Nhng ngi qun l cp trung thng dng iu b nh gi gi v quan
tm n ch tch cng ty mi khi ng ny trnh by cc bi pht biu bun chn, t
nht. Tuy nhin, khng may l hnh ng bn tay bt u ly
u (theo bt c hnh thc no) tit l s tht v rt c th s
khin v ch tch nhn thy mt s nhn vin ca mnh khng
thnh tht hoc ang dng chiu tng bc gi to.
144
ng ta nghe hoc khng thy b
thuyt phc
Cm iu b nh gi/a ra quyt nh
Cm iu b nh gi,
quyt nh v chn ngn
147
Arnold Schwarzenegger ang c lm r quan im ca
mnh trong khi ngi dn chng trnh truyn hnh suy
xt iu .
iu b xoa v v u
Khi bn ni ai ang lm ti chn ngy n tn c (a pain
in the neck) ngha l bn cp n phn ng cng ln ca cc c
nh trn c, thng c gi l hin tng ni da g. Lc ny, lp
da c dnh lng c - thc ra khng hin hu b dng ng ln,
to cho bn v ng s, bi v bn ang cm thy b e da hoc tc
gin. iu ny tng t phn ng x lng ca mt con ch ang
tc gin khi phi ng u vi con ch khc c kh nng s l k
th ca n. Phn ng nu trn lm cho bn cm thy nga ran sau c mi khi bn tc
gin hay s hi. Thng thng, bn s xoa tay ln c gim bt cm gic nga ngy
ny.
Gi s bn nh ai gip bn mt vic nh v h qun thc hin n. Khi bn
hi h kt qu, h v trn hoc sau c nh th h ang nh chnh mnh. Mc d v
v tr no u biu th s qun khuy i mt, nhng quan trng l h v trn hay sau
c. Nu v trn th y l du hiu cho thy h khng s bn nhc n s ng tr ca
h. Cn nu h v sau c lm du cc ng tc c cng ang dng ln th iu
c ngha l bn khin h chn ngy n tn c theo ng ngha en v cp
n vic m h qun lm. Cn nu h v mng th
148
Gerard Nierenberg thuc Hc vin m phn New York (Negotiation Institute)
pht hin rng ngi hay xoa sau c thng c khuynh hng tiu cc hoc ch trch,
trong khi ngi hay xoa trn din t li lm ca mnh thng ci m v d gn hn.
150
Chng 8
CC DU HIU BNG MT
151
Khi dng nhng cm t ny, chng ta v tnh cp n kch c con ngi v thi
trong ci nhn ca mt ngi. Trong s cc du hiu giao tip ca con ngi, i
mt c th tit l nhiu iu chnh xc bi chng l mt trng im trn c th. Khng
nhng vy, con ngi cn hot ng c lp, ngoi tm kim sot ca tm thc.
Con ngi gin ra
Trong nhng iu kin nh sng nht nh, con ngi ca bn s gin ra hay thu
li ty theo thi , tm trng ca bn thay i t tch cc sang tiu cc hoc ngc
li. Khi mt ngi tr nn phn khch, con ngi ca h c th gin to gp 4 ln so
vi kch c ban u. Ngc li, tm trng tc gin, tiu cc lm con ngi thu li
trng thi long sng sc hay nhn trng trng (Ngha en: i mt ca rn (snake
eyes) (ND)). i mt vui v thng trng thu ht hn, bi v chng ta d nhn thy
tnh trng gin con ngi.
152
cng pht hin vic tng kch c con ngi c mi tng quan tch cc ti kh nng
x l vn , c th l con ngi gin ra cc i khi ngi ta tm ra gii php cho vn
ca h.
153
Khi nhng ngi yu nhau nhn su vo mt nhau, h hon ton khng nhn
thc c rng h ang tm du hiu ca s gin n con ngi, v mi ngi b hp
dn bi s gin n con ngi ca ngi kia. Nghin cu cho thy khi n ng xem
phim khiu dm, con ngi ca h c th gin n gp 3 ln so vi kch c ban u.
Trong khi , con ngi ca a s ph n gin n nhiu nht khi h xem cc bc nh
chp b m v em b. Con ngi ca tr s sinh hay tr em vn to hn ngi ln. Khi
c mt ngi ln, con ngi ca tr s sinh khng ngng gin ra to s cun ht v
nhn c nhiu s quan tm hn. y l l do ti sao nhng mn chi tr em bn
chy nht gn nh lc no cng c con ngi qu c.
Cc nghin cu cng cho thy s gin n ca con ngi c tc ng h tr i
vi ngi nhn thy chng. Nhng ngi n ng nhn cc bc nh chp ph n c
con ngi gin ra cng con ngi ra nhiu hn so vi khi h nhn nhng bc nh
chp ph n c con ngi thu li.
Cuc kim tra con ngi
Kh nng gii m s gin n ca con ngi ca chng ta l bm sinh v xy ra
hon ton t ng. kim tra iu ny, bn hy ly tay che hnh B, ri yu cu mt
ngi no nhn chm chm vo con ngi hnh A. Sau i li, cho h nhn
chm chm vo hnh B, bn s thy con ngi ca h cng ra nh th no tng
xng i vi hnh minh ha. S d nh vy l v no ngi iu khin con ngi nhn
i mt m n cm thy quyn r. Con ngi ca ph n gin ra nhanh hn con ngi
ca n ng nhm tng ng vi i mt m no h nhn thy.
Hess tin hnh th nghim phn ng ca con ngi bng cch cho nhng
ngi tham gia xem 5 bc nh: ngi n ng kha thn, ph n kha thn, tr s
sinh, b m vi tr s sinh v phong cnh. ng nh d on, con ngi ca nhm
154
n ng gin n nhiu nht khi nhn nh ph n kha thn. Ngc li, nhm n
ng ng tnh cng con ngi nhiu nht khi nhn nh ngi n ng kha thn. Trong
khi con ngi ca nhm ph n gin n nhiu nht khi h nhn cc bc nh b m
vi tr s sinh v nhiu th hai khi h nhn nh ngi n ng kha thn.
Cc cuc kim tra c tin hnh vi nhng chuyn gia chi bi cho thy h
thng t hn khi i th ca h eo knh sm mu. V d, nu i th c chia 4 l
ch trong mt vn bi x (poker) th chuyn gia chi bi c th nhn thy con ngi
ca i th gin ra nhanh chng v gip h cm thy l khng nn t vn . Trong
trng hp ny, knh sm mu che i cc du hiu ca con ngi v kt qu l cc
chuyn gia thng bi t hn thng l.
Vic gii m du hiu ca con ngi c cc thng nhn bun bn qu
ca Trung Quc thi xa xa thc hin bng cch quan st s gin n con ngi ca
ngi mua khi thng lng gi c. Cch y nhiu th k, cc c gi mi dm
thng nh thuc belladonna mt loi cn thuc c cha atropin vo mt lm
gin con ngi ca h, gip h trng gi cm hn.
155
Ngn ng c c khuyn: Hy nhn vo mt ngi i din khi bn ang ni
chuyn vi h lc ang giao tip hoc thng lng. Nhng tt hn l nn tp nhn
vo con ngi, v n s cho bn bit nhng cm xc tht s ca h.
Nh thng l, ph n vn gii hn
Tin s Simon Baron-Cohen thuc i hc Cambridge tin hnh mt s th
nghim, trong ngi tham gia c cho xem nhng bc nh khun mt m ch
cha li 2 khe mt hp. H c yu cu xc nh cc trng thi tinh thn th hin
trong nhng bc nh, chng hn nh thn thin, thoi mi, th ch, lo lng
v cc thi nh khao kht quan h tnh dc vi bn, khao kht quan h tnh dc
vi ngi khc.
Theo thng k, phn na s cu tr li ch da vo suy on ny hon ton
chnh xc. Trong , im s trung bnh ca n ng l 19/25 cn ph n t 22/25.
Cuc kim tra trn cho thy c hai gii u c kh nng gii m cc du hiu bng mt
tt hn du hiu c th v ph n gii vic ny hn n ng. Tuy nhin, cc nh khoa
hc vn cha bit thng tin bng mt c gi i hoc gii m bng cch no. H ch
bit rng chng ra c th lm c iu m thi! Nhng ngi mc bnh t k
(autism) hu ht l n ng c im s thp nht. No ca nhng ngi ny thiu
kh nng nhn bit ngn ng c th ca ng loi. y chnh l l do khin h gp
kh khn trong giao tip, cho d nhiu ngi c ch s thng minh rt cao.
Lic mt a tnh
Con ngi l loi ng vt linh trng duy nht c trng trng mt ca tinh
tinh ton trng en. Trng trng pht trin dn thnh mt cng c h tr giao tip cho
php con ngi thy ngi khc ang nhn i u, bi hng nhn gn lin vi trng
thi cm xc. Bm sinh, no ph n c cu to nhn bit cm xc tt hn no
n ng; v vy, mt ph n nhiu trng trng hn n ng. Do mt ca tinh tinh thiu
trng trng nn con mi khng bit n ang nhn i u hoc mnh c b pht hin g
khng; nh vy, tinh tinh d dng sn mi hn.
Con ngi l loi ng vt linh trng duy nht c trng trng.
Nhn lng my
156
T thi xa xa, khp ni, ngi ta s dng iu b ny lm du hiu cho
hi t xa. Nhn lng my cng l iu b cho hi ca loi kh v tinh tinh nn c
th khng nh y l iu b bm sinh. iu b ny, lng my nng ln rt nhanh
trong giy lt ri h xung ngay sau nhm thu ht s ch ca ngi khc n
gng mt mnh, qua c th trao i cc du hiu r rng. Quc gia duy nht khng
s dng iu b ny l Nht Bn v h xem y l iu b thiu ng n, khng lch
s v c hm khu gi tnh dc.
Nhn lng my
Nhn lng my l iu b xc nhn s hin din ca ngi khc mt cch v
thc. N c th lin quan ti phn ng s hi do b kinh ngc, hoc t ch mun ni:
Ti rt ngc nhin v s anh thnh ra Ti nhn ra anh v khng h e da anh.
Chng ta khng s dng iu b ny vi nhng ngi l mt trn ng hoc nhng
ngi m chng ta khng thch. Nhng ngi khng nhn lng my trong ln cho
hi u tin thng b nh gi l hung hng. Bn hy th lm mt bi kim tra nh:
bn ngi tin snh khch sn v nhn lng my vi bt k ai i ngang qua, bn s
nhn thy ngay tc dng ca n. Nhng ngi nhn c du hiu khng nhng mm
ci v p li iu b ca bn m cn bc ln ni chuyn vi bn. Nguyn tc vng
l hy lun nhn lng my vi nhng ngi bn thch hoc mun gy thin cm vi
h.
Trn xoe mt
H thp lng my l cch con ngi th hin s thng tr hoc khiu khch
ngi khc, trong khi , nng lng my ln li biu l thi phc tng. Khng
nhng vy, Keating & Keating pht hin rng khng ch con ngi m nhiu loi
tinh tinh, kh dng cc iu b ny vi cng mc ch trn.
157
Lng my nhn cao to
cho Marilyn Monroe v b ngoi
phc tng trong khi lng my h
thp ca James Cagney to ci
nhn gy hn v lng my chu
vo nhau ca JFK lm cho ng ta va c v uy quyn va c v lo u.
Nh chng ti phn tch trong cun Why Men lie & Women Cry (Nh xut
bn Orion), ph n trn xoe mt bng cch nng lng my v lng mi ln nhm tao
v mt ngy th ca mt a tr. iu b ny lm tit ra hooc-mon kch thch bn
nng che ch bo v ngi ph n ca n ng. Khng nhng vy, ph n cn nh v
v lng my xch ln trn trng c v yu ui hn bi t nht v mt tim thc, h
bit iu li cun n ng. Ngc li, n ng ta lng my t trn u lng my
xung lm cho mt c v hp v nam tnh hn.
John F Kennedy c hng lng my thp xung chnh gia, khin cho gng
mt ca ng trng lc no cng c v m chiu v iu ny li cun c tri. Nu
Kennedy c hng lng my to m nh din vin James Cagney th c l ng
khng nh hng nhiu n cc c tri nh vy.
Cm iu b nhn ln
H u xung v nhn ln l mt iu b phc tng khc c th lm mm lng
n ng. N lm i mt ca ph n trng to ra v ngi ph n c v ngy th hn.
Tr em cng thng ngc ln nh vy v chng nh hn ngi ln. ng tc ny to
cm gic mun che ch, bao bc c n ng ln ph n.
158
Cng nng Diana lc 8 tui ging nh hu ht
b gi, b ngm hiu tc dng ca iu b ci u
xung v nhn ln.
Cng nng Diana to c du n ring vi iu b h cm thp xung
trong khi ngc nhn ln l phn c d b tn thng. Cm iu b nh tr con ny
khin cho hng triu ngi mun che ch b, c bit vo thi im b dng nh b
Hong gia Anh cng kch. Nhng ngi dng cm iu b phc tng thng khng
c tp luyn nhng h c thc c hiu qu ca chng khi ang s dng.
159
Marilyn Monroe l bc thy v s dng
ngn ng c th v nhng biu hin tin cc
khai (pre-orgasmic) ca ngi ph n. t
ra v mt tim thc, c hiu n c th khin
cho hu ht n ng phi qu gi.
164
cm iu b h thp lng my, nhn trn hay ko xch khe ming th n th hin thi
nghi ng, gy hn hoc ch trch.
Chp mt lin tc
Tc chp mt bnh thng, thoi mi ca con ngi l t 6 n 8 ln/1 pht
v mt ch khp li trong khong 1/10 giy. Nhng ngi chu p lc cng thng,
chng hn khi ang ni di, c th tng tc chp mt ln ng k. Chp mt lin
tc l mt n lc v thc ca no ngi nhm ngn h khi phi nhn thy bn v h
chn, mt hng th hay cm thy l h hn bn. Hin tng ny nh th l u c
ca h khng cn chu ng ni bn na; v vy, mt ca h khp h trong hai ba giy
hoc lu hn xua i hnh nh bn v tip tc khp li khi h tm thi mun loi bn
ra khi tm tr.
165
Khi i mt ca mt ngi no o t bn ny sang bn kia, c v nh h
ang quan st cc hot ng din ra trong phng, nhng thc t th no b ca ngi
ang tm li thot (hnh ng ny cng xy ra loi kh v tinh tinh). iu b ny
bc l cm gic bt an ca h i vi nhng g ang din ra.
Khi bn ni chuyn vi mt ngi cc k t nht, t nhin bn s quay mt i
tm li thot. Nhng v a s chng ta u bit rng, vic quay mt i th hin s
thiu quan tm v bc l thi ln trnh ca chng ta, bi vy chng ta nhn ngi t
nht nhiu hn v ci mm cht mi lm b quan tm. Hnh vi ny tng t nh
hnh vi ngi ni di tng cng tip xc bng mt trng c v ng tin.
Vng mt c nhn vo
Vng mt v vng c th ca mt ngi m bn nhn c th tc ng mnh m
ti kt qu ca cuc gp mt trc din.
Sau khi c xong phn ny, hy th p dng ngay cc phng php m chng
ti bn n. ng bo trc vi ai c, bn s cm nhn c hiu qu ca chng. Mt
khong 1 tun tp luyn cc k thut bng mt ny chng tr thnh k nng giao
tip thng trc ca bn.
C 3 kiu nhn c bn: kiu nhn x giao, kiu nhn thn mt, v kiu nhn
quyn uy.
1. Kiu nhn x giao
Cc cuc th nghim cho thy khi gp g x giao, mt ca ngi
thuc kiu nhn ny s nhn vo khu vc ch T trn gng mt ngi
i din (gia hai mt v ming) trong khong 90% thi gian tip xc
bng mt.
166
Khi ngi ta tin li gn nhau t xa, trc tin h nhn nhanh vo gng mt v
phn di c th xc nh gii tnh ca ngi i din v nhn ln th hai th
hin s quan tm ca h. Ci nhn ny c phm vi t gia hai mt, qut ti cm ri
xung phn di c th ngi i din. Trong cc cuc gp mt c khong cch gn,
vng nhn l tam gic gia hai mt v ngc, cn khi nhn khong cch xa th vng
nhn m rng t hai mt n bng hoc thp hn.
Gc nhn ca ph n rng hn
nn h khng bao gi b pht
hin. Gc nhn hp ca n ng
khin h d b pht hin.
167
i vi mi gii, vic nhn xung t trong lc tr chuyn nhm vo nhng
mc ch khc nhau. Vi n ng, hnh ng ny cho php h quan st nhanh ngi
ph n. V pha ngi ph n, n hng n hai mc ch l cho php h quan st
ngi n ng, ng thi gi i du hiu phc tng qua vic quay mt i v nhn
xung.
Ti sao n ng gp kh khn trong vic tip xc bng mt?
Bi v ngc (ph n) khng c mt.
3. Kiu nhn quyn uy
Tng tng ngi i din c con mt th ba chnh gia trn, hy
nhn vo khu vc tam gic gia ba con mt ca ngi . C th th
mi bit c tc ng ca kiu nhn ny i vi ngi khc.
Ci nhn ny khng nhng lm bu khng kh tr nn nghim tc
m cn c th chn ngang mt ngi t nht. Duy tr cch nhn ny, bn
c th gy sc p mnh n h.
Nu bn khng nhn xung bn di tm mt ca h th p lc ny vn nng
ln h. ng bao gi nhn kiu ny trong cc cuc gp mt thn mt hoc lng mn.
Nhng y l cch i x thch hp i vi ngi m bn mun e da hoc mt
ngi mm ming khng ngt huyn thuyn.
Ci nhn chm chm y quyn uy
Nu bn c i mt du dng, yu t hoc nht nht, hy tp nhn chm chm
tng thm quyn uy. Khi b tn cng, hy c tip xc bng mt vi ngi m khng
chp mt, thu hp m mt v tp trung nhn k k tn cng. y l cch cc ng vt
sn mi thng lm ngay trc lc chng tn cng nn nhn. Khi bn o mt t
ngi ny sang ngi kia m khng h chp mt, iu s khin h mt ht nhu
kh.
ng a vi K hy dit
168
thc hin iu b ny, trc ht hy di chuyn nhn cu, sau l u
nhng vai vn gi nguyn. Ci nhn chm chm ny tng c Arnold
Schwarzenegger s dng trong phim K hy dit v c th khin nhng k sp hm
da bn khip s. Tuy nhin, tt hn l ch nn giao thip vi nhng ngi n ha
bn khng bao gi phi dng n ci nhn ny.
Cu chuyn ca chnh tr gia
Khi mt ai nhn quanh bn ny bn kia m khng nhn thng vo mt chng
ta lc ang ni chuyn th s tin tng ca chng ta i vi h gim i ng k, cho
d h lm nh th ch v mc c. Chng ti c mt khch hng l mt chnh tr gia
mi nhm chc. Khi c phng vn trn truyn hnh, ngi ny khng ngng o
mt gia cc phng vin v my quay. iu ny khin i mt ca ng ta trng c v
gian gio v mi ln ng ta xut hin trn truyn hnh, s mn m ca mi ngi dnh
cho ng ta b gim st. Ch bng cch tp cho ng ta nhn ngi phng vin v ng
ti my quay phim, s tn nhim ca ngi dn i vi ng ta c ci thin
ng k. Chng ti cng hun luyn mt chnh tr gia khc hng vo ng knh my
quay khi i thoi trong mt cuc tranh lun chnh tr c truyn hnh trc tip. Mc
d iu ny lm cho 150 khch mi ti phng quay tr nn th nhng n li gy n
tng ti hng triu khn gi truyn hnh. H cm thy nh th chnh tr gia ang
ni chuyn trc tip vi mnh.
Em yu, hy nhn su vo mt anh
Trong mt chng trnh truyn hnh, chng ti tin hnh mt cuc th
nghim c s dng dch v hn h. u tin, chng ti bo vi ngi n ng c
chn rng ngi hn gp sp ti ca h rt hp vi h v h c quyn mong i mt
cuc gp g th v. Chng ti gii thch vi mi ngi, i tng ca h b tn thng
mt mt lc cn nh v c y rt mc cm v con mt khng nhn ng hng y.
Chng ti cng thm vo rng chng ti khng chc l con mt no, nhng nu
nhn k, anh ta c th nhn ra. Mi ngi ph n tham gia cuc th nghim cng c
chng ti k tng t. Th l trong cc cuc hn, nhng cp nam n dnh c bui
169
ti nhn nhau tm kim con mt c vn y mt cch v ch. Kt qu, mi cp
nam n cho bit mc thn mt v lng mn trong cc cuc hn ca h tng cao v
kh nng dn n cuc hn ln hai ca cc cp nam n t hn 200% so vi t l trung
bnh ca dch v.
Nhn lu hn c th to cm gic thn mt.
Ngc li, bn c th chia r cc cp nam n bng cch ni vi h rng ngi
hn gp ca h c vn v thnh gic v h cn ni ln hn khong 10% so vi
ngi kia th ngi mi nghe c. iu ny dn n kt qu l cc cp nam n
ni chuyn mi lc mt to hn n mc h gn nh qut vo mt nhau!
20 giy u tin ca mt cuc phng vn
Nhiu ngi c ch dn rng trong cc cuc phng vn xin vic hay bn hng,
h nn duy tr vic tip xc bng mt tht lu, tt nht l cho n khi c mi ngi.
Thc ra, iu ny gy kh khn cho c ngi phng vn ln ngi c phng vn
bi khi mi gp ai , chng ta thng mong i iu ngc li. Ngi n ng
thng mun quan st kiu u, i chn, thn hnh v tng th ngi ph n. Vic
ngi ph n duy tr tip xc bng mt s cn tr qu trnh ny, do vy ngi n ng
s c nhn ln ngi ph n trong sut cuc phng vn l v th, anh ta kh m tp
trung vo vic phng vn trc mt. Mt s ph n cm thy tht vng v ha ra gii
doanh nhn vn lm nh th trong mt cng vic vn vn c cho l bnh ng. Tuy
nhin, cc my quay c b tr b mt cho thy y l mt thc t, cho d chng ta
c thch iu hay khng.
D thch hay khng thch, mi ngi u ln nhn phn sau ngi ph n khi c
ta ri khi phng, ngay c khi h khng thch nhn phn trc ca c ta.
My quay cn cho thy rng ngi ph n phng vn cng tri qua qu trnh
nhn ngm tng t nh gi ngi c phng vn nhng nh gc nhn rng nn
ph n him khi b pht hin. Ngi n phng vn cng kht khe hn so vi cc ng
nghip nam khi thy cc ng vin n n mc khng c tm tt. H quan st di
ca tc, cch n mc v s phi hp trang phc, cc np li qun ty v bng giy
170
ca ng vin nam. Hu ht n ng hon ton khng bit rng ph n cn nhn tnh
trng pha sau ca i giy khi anh ta bc ra ngoi.
Gii php
Khi bn n d phng vn, u tin hy bt tay, sau dnh mt qung t 2 n
3 giy ngi phng vn nhn mt lt khp ngi bn. Lc ny, hy nhn xung
m cp tay hay ba kp h s, sp xp li giy t cn thit, quay sang mc o khoc
ln, di gh ca bn li gn hn v ngng ln. Khi ghi hnh cc cuc phng vn bn
hng, chng ti pht hin rng nhng ngi phng vn khng ch thin cm hn i
vi ngi bn hng no s dng chin thut ny m n cn gip kt qu bn hng tt
p hn.
Bn thuc knh no?
C ng mt ca mt ngi c th tit l tm tr h ang tp trung v iu g,
chng hn, h ang nh v th h nhn, nghe, ngi, nm hoc s thy. Phng
php ny do hai nh tm l hc ngi M l Grinder v Bandler pht trin, c gi l
Neurolinguistic Programming, hay NLP (Lp trnh ngn ng h thn kinh).
Nh li mt hnh nh Nh li mt m thanh
171
C th, nu mt ngi ang nh iu g m h nhn thy th mt ca h s
c ng hng ln. Nu h ang nh li iu g nghe th h nhn sang mt bn,
nghing u nh th ang lng nghe. Trong trng hp h ang nh li mt cm gic
hay cm xc, h s nhn xung v quay sang bn phi. Mt ngi ang t nh s quay
sang tri trong khi mt vn nhn xung.
Vn l nhng c ng mt nh th ch xy ra trong giy lt v xut hin
trng cm iu b khin bn kh nhn ra c ngay. Tuy nhin, vic xem bng ghi
hnh s gip bn nhn thy s khng nht qun gia nhng g h ni vi nhng g h
tht s ngh trong u.
35% ngi thch knh thng tin tc ng ti th gic hn v thng dng nhng
cm t l: I see what you mean. (Ti hiu anh ni g). Can you look into that?
(Anh c th xem xt iu khng?), Thats perfectly clear. (iu rt r rng)
hoc Can you show me that? (Anh c th ch cho ti xem iu khng?). Vi
nhng ngi ny, bn s gy s ch bng cch cho h xem nh, biu , th v
hi h c get the picture (Hiu khng?).
25% ngi thch knh thng tin tc ng n thnh gic hn v hay ni: That
rings a bell (nghe c v quen quen), I hear you (Ti nghe anh ni), That doesnt
sound right (Nghe khng hp l) v h mun in tune (ng iu) vi bn. 40%
ngi cn li thch knh thng tin tc ng ti cm quan hn v s ni: Lets kick
that idea around (Hy tho lun ), Our department needs a shot in the arm
(Phng ca chng ta cn mt lung sinh kh mi), I cant quite grasp what youre
saying (Ti khng bt kp nhng g anh ang ni). Nhng ngi ny rt thch ln x
vo cc cuc th nghim grasp the idea (nm bt tng).
NLP l mt pht hin ng ch v l cng c giao tip hu hiu cn c
nghin cu trong mt chuyn ring bit. tm hiu thm, bn hy c cc tc
phm ca Grinder v Bandler c dn trong phn th mc tham kho pha sau
cun sch ny.
Cch duy tr vic tip xc bng mt vi thnh gi
172
L nhng din gi chuyn nghip, chng ti pht trin mt k thut nhm thu
ht s ch ca thnh gi v gip h gn b hn vi bui ta m. Vi nhng nhm
khong 50 ngi th bn c th p li ci nhn ca tng ngi. Nhng trong nhng
nhm ln hn, bn thng phi ng li ra xa hn, v vy bn c cch tip cn khc.
Bng cch nhn vo mt im hoc mt ngi c th (c tht hoc do bn tng tng
ra) mi nhm v mt im trung tm thnh phng, khi bn ng cch dy trc mt
mt khong 10m, khong 20 ngi trong nhm c 50 ngi s cm thy bn ang
nhn tng ngi trong s h khi bn din thuyt. T , bn c th to ra mi thn tnh
vi hu ht thnh gi.
Phng php trnh by thng tin trc quan
Khi bn s dng sch, biu , th hoc my tnh xch tay trnh by thng
tin trc quan, iu quan trng l bn phi bit cch kim sot phm vi c ta ang
nhn. Cc cuc nghin cu cho thy, i vi phn trnh by trc quan, c n 83%
thng tin c truyn n no qua th gic, 11% qua thnh gic v 6% qua cc gic
quan khc.
Cuc nghin cu Wharton M pht hin rng t l lu gi thng tin qua vic
lng nghe ch chim 10%. iu ny c ngha l phi thng xuyn lp li nhng im
then cht th vic trnh by bng li ni mi c hiu qu. Trong khi , t l lu gi
thng tin qua cch trnh by kt hp gia li ni v phng tin trc quan t 50%.
iu ny c ngha l hiu qu s tng 400% khi bn s dng cc phng tin trc
173
quan thuyt trnh. Nh , thi gian trung bnh hp bn cng vic cng c rt
ngn t 25,7 pht xung cn 18,6 pht, tit kim 28% thi gian.
To sc nng
kim sot c tnh hnh ca c ta, hy dng mt cy vit ch vo ni dung
thuyt trnh ng thi gii thch nhng g h nhn thy. K n, nng cnh tay cm
vit ln ri gi cy vit gia mt ca bn v v mt ca ngi nghe. Hnh ng ny
to hiu ng nh sc ht nam chm gip nng u khn gi ln h nhn vo bn
cng nh nhn thy, nghe nhng g bn ang ni, tip thu ti a thng ip m bn
truyn t. Ngoi ra, hy m lng bn tay cn li trong lc bn thuyt trnh.
To sc nng dng cy vit kim sot ni ngi no nhn trong khi trnh
by.
Chng ti cng pht hin rng trong cc bui thuyt trnh th ph n tip xc
bng mt vi khn gi nhiu hn l n ng, c bit trong lc h ngng ni. Tuy
nhin, khi ang ni, h thng trnh nhn trc din hn so vi ngi n ng.
Trong khi , n ng nhn chm chm vo ph n nhiu hn ph n nhn n
ng. Cn khi nghe thuyt trnh, n ng tip xc bng mt vi din gi n nhiu hn
l vi din gi nam.
Tm tt
Nh ni, ni bn nhn tc ng mnh m ti kt qua cuc gp g trc din.
Nu bn l ngi qun l ang nh khin trch mt nhn vin cp di hoc l mt
ng b, b m ang mng m con th bn s dng kiu nhn no? Nu dng kiu nhn
x giao th li ni ca bn s khng c tc dng, cho d bn c ln ting hoc e da
n mc no i chng na. Kiu nhn x giao s khin li ni ca bn yu i nhng
174
kiu nhn thn mt th li khin ngi ta hoc s hi hoc bi ri. Cn kiu nhn quyn
uy li c tc ng mnh n ngi nhn v cho h bit rng bn khng a.
Dng kiu nhn thch hp mi to c hiu qu mong mun.
Ci nhn m nam gii m t l mi mc chnh l cch ngi ph n lic
ngang, ng t m ra v s dng kiu nhn thn mt. Cn nu ngi ph n mun lm
cao mt cht th c ta nn trnh nhn kiu thn mt, thay vo l kiu nhn x giao.
ng tic l hu ht n ng u khng thy nhng iu b ny. Nu p dng kiu
nhn thn mt vi i tng c kh nng tr thnh bn tnh th chuyn l bi l qu
r rng. Ph n l bc thy trong ngh thut s dng v n nhn kiu nhn ny, cn
phn ln n ng th khng c nh th! Ph n nhn thu tim en ca ngi n
ng khi h s dng kiu nhn thn mt, cn n ng li chng nhn bit iu ny t
ph n, iu khin ngi ph n tht nn lng!
175
CHNG 9
c hng nghn cun sch hay bi bo vit v s tranh gianh, canh gi lnh
a ca cc con th, chim chc, c v ng vt linh trng. Nhng ch trong thi gian
gn y, ngi ta mi khm ph ra rng con ngi cng c lnh a ring. Hiu c
ngha ca iu ny, bn s thu hiu hn v hnh vi ca bn thn cng nh c th
phn on c cc phn ng trc din ca ngi khc. Vo thp k 60 ca th k
20, nh nhn chng hc ngi M Edward Hall, mt trong nhng ngi tin phong
trong cng cuc nghin cu v nhu cu khng gian ca con ngi, t ra t
proxemics c gc t proximity, ngha l ln cn. Cuc nghin cu ca Edward
Hall v lnh vc ny mang li cho nhn loi nhiu hiu bit mi m v mi quan h
gia ngi vi ngi.
Mi mt quc gia c mt lnh th ring c nh du bng ng bin gii v
i khi c lc lng v trang bo v. nhng quc gia theo ch lin bang thng
tn ti nhng n v hnh chnh l bang v ht. Trong cc bang v ht ny, c nhng
n v lnh th nh hn gi l thnh ph v th trn. Thnh ph v th trn gm nhng
khu dn c c gii hn bi nhng con ng bao quanh. Trong rp chiu phim,
chng ta ngm tranh ginh ci tay gh vi ngi no c chim ly n. Tng t, c
dn tng vng c chung lng trung thnh v hnh i vi lnh th ca mnh v bo
v n, h khng t c hnh ng bo lc.
176
Lnh th cng l khi vc hay khng gian xung quanh mt ngi m ngi t
cho l ca mnh, nh th l phn ni thm t c th h. Mi ngi u c lnh th
ring bao gm khu vc chung quanh ti sn ca ngi , v d nh khng gian t b
ro vo nh, khng gian bn trong chic xe hi, ging ng hoc gh dnh ring cho
ngi Theo nh tin s Hall pht hin th n cn l phn khng gian xung
quanh c th ngi .
Chng ny ch yu cp n ngha ca khng gian ny, cch con ngi
phn ng khi n b xm phm v tm quan trng ca vic duy tr mi quan h c
khong cch nht nh (arms-length relationship) trong mt s trng hp.
Khng gian ring
Hu ht cc con vt u c mt khng gian nht nh xung quanh c th m
chng t cho l khng gian ring ca mnh. Khng gian m rng hay
thu hp ty thuc ch yu vo tnh trng sng ng c ca loi vt y
v mt c dn ni m n sinh trng. Mt con s t sng nhng
vng ho lnh ca chu Phi c th c khng gian lnh th trong vng
bn knh 50km hoc xa hn, ty thuc vo mt s t sng trong
vng. V n nh du lnh th ca mnh bng cch tiu tin hoc i
tin quanh cc ng ranh gii ny. Trong khi , khng gian ring ca
mt con s t b giam chung vi cc con s t khc c th ch c vi
mt, y l h qu tt yu ca iu kin sng ng c.
177
thch nhng khng gian m hn. nhng ni , ngi ta mun bn gi khong
cch.
Nghin cu cho thy nhng ngi b giam cm dng nh cn khng gian ring
rng hn so vi a s nhng ngi khc trong cng ng, do cc phm nhn hay
c thi gy hn khi ngi khc n gn h. Nhng khu bit giam, ni khng c ai
khc ngoi t nhn, lun lun c tc dng gip h trn tnh. Ngi ta nhn thy,
nn bo lc gy ra bi cc hnh khch i my bay tng ln trong nhng nm 1990, khi
m cc hng hng khng bt u dn hnh khch vo vi nhau trong cc gh ngi
b p khon doanh thu thm ht do gim gi v.
Vng khong cch
By gi, chng ta s bn v bn knh ca bong bng kh quanh nhng ngi
thuc tng lp trung lu vng ngoi c, New Zealand, Anh, Bc M, Bc u,
Scandinavia, Canada hoc nhng ni c nn vn ha b u ha nh Singapore,
Guam v Ireland. t nc bn sng c th c lnh th (c nhn) rng hn hoc nh
hn nhng ni chng ti bn n, nhng xt theo t l tng ng th chng tng t
nhau. Tr em c hc v cc phn vng ny lc 12 tui, ta c th chia chng thnh 4
vng khong cch ring bit:
1. Vng thn mt:
T 15 46cm. Trong tt c cc vng khong cch th vng ny l quan trng
nht, v y l vng m ngi ta canh gi nh th n l ti sn ring ca h. Ch
nhng ngi gn gi vi chng ta nh ngi yu, cha m, v chng, con ci, bn thn,
h hng v vt cng mi c php bc vo. Khu vc cn di cch c th 15cm ch
cho ngi khc bc vo trong cc va chm mc thn mt. y c gi l vng
ti thn mt.
2. Vng ring t:
T 46cm 1,22m. y l khong cch gia ta v mi ngi trong cc ba tic
ru cocktail, nhng bui lin hoan c quan, giao tip x hi v cc bui hp mt
thn mt.
3. Vng x giao
178
T 1,22m 3,6m. Chng ta gi khong cch ny vi nhng ngi l nh th
sa ng nc hoc th mc ang sa cha quanh nh, ngi a th, ngi bn hng
a phng, nhn vin mi ti c quan v nhng ngi chng ta quen bit s.
4. Vng cng cng
Trn 3,6m. Nhng khi pht biu trc nhiu ngi th y l khong cch thoi
mi m chng ta chn ng.
Tt c nhng vng khong cch ny c khuynh hng thu hp gia hai ngi
ph n v gin ra gia hai ngi n ng vi nhau.
182
Khi mt ngi no mun tm mt khng gian hoc mt khu vc gia nhng
ngi l, v d nh ch ngi ti rp chiu phim, bn hi ngh hoc mt ch treo khn
cu lc b chm sc sc khe, thng anh ta hnh ng theo mt cch c th d
on c, l tm khong trng rng nht gia hai ngi khc ri chn ly mt gh
chnh gia. Ti rp chiu phim, anh ta s chn ngi khong gia t gh u dy
n gh ngi gn nht. Ti cu lc b chm sc sc khe, anh ta chn ci mc khn
ch trng rng nht, gia hai chic khn khc hoc gia chic gn nht v u gi treo
khn. Mc ch ca vic ny nhm trnh gy kh chu cho ngi khc do ngi qu gn
hoc qu xa h.
Bc s v th lm u c php bc vo vng thn mt ca chng ta. Chng
ta cng cho php cc con vt cng vo vng ny bt c lc no bi v chng khng e
da chng ta.
Ti rp chiu phim, nu bn ngi cch qu xa na khong cch tnh t gh u
dy ti gh ngi ngi gn nht, ngi c th pht v bn ngi cch h qu xa,
hoc cm thy b e da nu bn ngi qu gn. Mc ch chnh ca thi quen v
khong cch ny l gi s ha hp, n c v l hnh vi c c do tip thu ch
khng phi do bn nng.
Mt ngoi l ca nguyn tc ny l khong cch khng gian trong nh v sinh
cng cng. Chng ti pht hin rng c n 90% s ngi s dng chn nhng bung
v sinh cui dy. Ch khi no nhng phng ny khng cn trng, nguyn tc ch
gia mi c p dng! n ng lun c trnh ng cnh ngi l ti bn tiu cng
cng cng nh lun tun th quy lut bt thnh vn l Th cht cn hn nhn nhau!.
Hy th bi kim tra sau y ti ba n tra
Hy th lm bi kim tra n gin ny vo ln ti lc bn dng ba cng ai .
C mt nguyn tc ngm v lnh th quy nh rng bn ti nh hng c sp u
gia v l mui, tiu, ng, bnh hoa cng cc ph liu khc cng c t gia bn
n. Khi n, bn hy kho lo di l mui qua pha ngi kia, sau l l tiu, bnh
hoa, Chng my chc, s xm phm lnh th tinh t ny s gy ra phn ng ngi
183
cng bn. Hoc h ngi li ra sau bo ton khng gian ca mnh, hoc bt u y
mi th tr li v tr c.
Cc yu t vn ha nh hng ti cc vng khong cch
Mt cp v chng tr ngi sang nh c ti Sydney, c v c mi tham
d cu lc b giao lu ca a phng. Vi tun sau khi h tham gia, c ba thnh vin
n than phin rng ngi n ng c theo tn tnh h khin h cm thy khng
thoi mi khi tip xc vi anh chng ny. Cc thnh vin nam trong cu lc b cng
cm thy ngi ph n kia c x nh c ta sn sng quan h tnh dc vy!
Tnh hung ny minh ha cho tnh trng bt ng vn ha khi nhng nn vn
ha c nhu cu khc nhau v khong cch gp nhau. Vng khong cch thn mt ca
nhiu ngi Nam u ch t 20 30cm v thm ch cn ngn hn mt vi ni. Cp
v chng ngi ny cm thy d chu v thoi mi khi ng cch ngi c mt
khong 25cm, nhng h hon ton khng hay bit l h xm phm vo vng thn
mt 46cm ca ngi c. Ngi cng nhn nhau v ng chm nhau nhiu hn
ngi c, iu ny lm pht sinh thm nhng nghi vn v ng c ca h. Cp v
chng ngi kia v cng sng st khi bit c iu ny v h tp ng li
gi mt khong cch chp nhn c v vn ha.
Vic bc vo vng thn mt ca ngi khc phi l mt cch biu hin s
quan tm n ngi v thng c gi l ng tc thm d (advance). Nu
khng chp nhn cho i phng tin vo vng thn mt th ngi kia s bc li ra
sau bo ton khng gian ca mnh. Ngc li, nu chp nhn th ngi kia s ng
im v cho php ngi xm phm li vng thn mt. thm d tnh cm ca mt
ngi n ng, ngi ph n s bc vo vng thn mt ca anh ta ri sau li li.
Nu ngi n ng c quan tm, hnh ng trn pht tn hiu cho anh ta bc vo
khng gian ca c gi bt c lc no anh ta cho l cn thit.
184
Khong cch tr chuyn c th chp nhn c i
vi hu ht nhng ngi dn thnh th sng Ty u,
Bc u v Scandinavia.
186
Hai ngi n ng thnh th cho hi nhau. bn tay ca h cha ra 46cm.
187
thng lng tt nht c hnh thnh khi h cho hi khch hng qu bng ci bt
tay vi cnh tay dang rng v vy tay t xa vi nh nng sng trong vng ho lnh.
Lnh th v quyn s hu
Ti sn s hu ca mt ngi hoc khng gian m ngi sinh sng hnh
thnh mt lnh th ring, v cng ging nh bong bng kh ca h, h s u tranh
bo v n. Nh , vn phng v xe hi ca mt ngi tng trng mt vng lnh th,
chng u c ng ranh gii bao quanh c nh du c th di dng cc bc
tng, cnh cng, hng ro hay ca ra vo. Mi lnh th c th cha vi lnh th nh
hn. V d, trong mt ngi nh, lnh th ring ca mt ngi c th l nh bp v h
s phn i bt k ai xm phm khi h trong lnh th . Mt doanh nhn c ni
quen thuc ti bn hi ngh, cc thc khch c ch ngi a thch trong qun n, cha,
m c ci gh a thch ti nh. H thng nh du nhng khu vc ny bng cch
hoc li cc vt dng c nhn ni hay gn , hoc thng xuyn lui ti a
im . Thc khch thm ch cn khc cc k t u tn h ln ch a thch ti bn
n, trong khi , doanh nhn nh du lnh th ca mnh ti bn hi ngh bng cch
by ba kp h s c nhn, bt, sch v qun o trong phm vi vng thn mt 46cm
ca mnh.
Cc cuc nghin cu do Desmond Morris tin hnh v v tr ch ngi trong th
vin cho thy, vic t mt cun sch hoc vt dng c nhn trn bn th vin gi
c ch ngi trung bnh trong 77 pht, khoc o vt ln thnh gh gi c ch
ngi trong 2 gi. Trong gia nh, mt thnh vin c th nh du ci gh a thch
ca mnh bng cch t ti xch hoc cun tp ch ln trn gn ci gh ny khng
nh quyn s hu khng gian y.
Nu ch nh mi khch ngi m ngi ny v tnh ngi sai ch th v th gia
ch c th ni gin v lui vo th phng th. Mt cu hi n gin nh Gh no ca
anh vy? c th trnh c nhng kt qu tiu cc do xm phm lnh th nh trn.
Lnh th trn xe hi
Nhng ngi li xe hi c th phn ng hon ton khc vi cch c x x giao
thng thng v lnh th ca h.
188
Chic xe hi dng nh c tc dng phng i vng ring t ca mt ngi.
Trong mt vi trng hp, lnh th ny c phng ln gp 10 ln kch thc bnh
thng, v th ngi ti x cm thy mnh c duyn trong phm vi khu vc t 8
10cm pha trc v pha sau xe. Khi b ngi khc ct ngang xe anh ta, cho d iu
khng gy nguy him nhng c th, anh ta s tri qua mt qu trnh chuyn bin
tm l, tr nn gin d v thm ch tn cng ngi li xe kia. Tnh trng ny ngy nay
c gi l Road rage (cn thnh n trn ng ph). Hy so snh tnh hung ny
vi khi cng chnh ngi ti x trong thang my v b mt ngi khc ng trc
mt, ngha l b xm phm lnh th ring. Phn ng ca anh ta trong nhng tnh hung
y thng l thng cm v cho php ngi kia i trc, iu ny khc hn khi cng
chnh ngi ct ngang pha u xe ca anh ta trn ng ph rng thnh thang.
Ngi trong xe hi, nhiu ngi ngh rng khng ai nhn thy h. l l do ti
sao h iu chnh vng ring t trc mt mi ngi.
i vi mt s ngi, xe hi tr thnh ci t kn bo v v gip h ln trnh s
soi mi ca th gian. Khi h li xe chm chm bn l ng, hu nh l li vo trong
rnh nc, th h ng ngi chng km g ngi li xe c vng ring t b phng i
trn ng ph. Ngi vi nhu cu v khng gian nh hn thng b buc ti l
nhng k hay bm ui v nng vi trn ng, bi h li xe gn hn khong cch
c chp nhn cc nn vn ha khc.
Hy lm bi kim tra sau y
Hy nhn hnh minh ha di y v ch da vo khong cch khng gian ca
h on xem gia h ang xy ra chuyn g. Mt vi gi n gin sau y cng
vic quan st k hai ngi ny c th tit l cu tr li, gip bn trnh a ra nhng
gi nh khng chnh xc.
189
H l ai v t u n?
Chng ta c th a ra bt k suy on no trong nhng gi nh sau y v hai
ngi ny:
1. C hai u l ngi thnh th v ngi n ng ang tip xc thn mt vi
ngi ph n.
2. Ngi n ng c vng thn mt nh hn ngi ph n v v tnh xm phm
vng thn mt ca c ta.
3. Ngi ph n n t nn vn ha c nhu cu v vng thn mt nh hn.
4. C hai ngi c quan h gn gi vi nhau v mt tnh cm.
Tm tt
Vic ngi khc cho n hay t chi bn ty thuc vo s tn trng ca bn
i vi khng gian ring t ca h. y l l do ti sao mt ngi v tm no c
v vo lng bt c ai anh ta gp hoc lin tc chm vo ngi khc trong sut cuc tr
chuyn s d b mi ngi ght ngm. Nhiu yu t c th nh hng n khong
cch khng gian ca mt ngi i vi nhng ngi khc. V th, iu quan trng l
phi xem xt nhiu tiu ch trc khi a ra li nhn xt ti sao mt ngi c gi mt
khong cch nht nh no .
190
CHNG 10
I CHN TIT L NH NH TH NO
191
thy rng chn ca c gi bt cho li, hng ra xa ng v
cha v pha li ra gn nht.
T th nghim.
2. ng dang 2 chn
Nh ni t trc, y ch yu l iu b ca nam gii v
n ging nh kiu ng ph by chc chn. Ngi ng t th ny
tr vng hai chn trn mt t, cho thy r rng anh ta khng c
nh b i. N c n ng s dng lm du hiu thng tr bi
nhn v ngoi, n lm ni bt cc c quan sinh dc ca h v mang
li dng v nam tnh.Chng ta c th thy nhng ngi n ng
tham gia cc trn thi u thng ng cnh nhau trong t th ny
vo gi gii lao cng nh lin tc chnh sa phn h th pha trc.
H thc hin hnh ng ny khng phi v nga m v n gip ngi n ng ph by
s nam tnh v th hin s on kt khi c i cng thc hin cc ng tc ging nhau.
194
iu b ng ph by chc chn c s dng bi nhng ngi n ng y
nam tnh.
3. T th ng mt mi bn chn cha v pha trc
Trng lng c th c dn sang mt bn hng, mi bn chn
cha v pha trc. Cc bc ha c v vo thi Trung c thng
miu t nhng qu ng ng t th ny, v n gip h khoe bt tt,
giy v qun xn.
Nhng ngi c thi quen khoanh tay hoc bt cho chn hay bin minh l h
cm thy lnh hn l tha nhn s s hi, lo lng hoc phng th. Nhng ngi khc
ch ni l h thy thoi mi. iu c th ng! Khi ai b ch trch hoc cm
thy khng an ton th khoanh tay v bt cho chn s gip h cm thy thoi mi bi
iu b tng hp vi tnh trng cm xc ca h.
Cch chng ta chuyn t t th khp kn sang t th ci m
Khi ngi ta bt u cm thy thoi mi hn v lm thn vi mt nhm ngi
th h thc hin mt chui ng tc chuyn t t th khp kn sang t th th lng
197
thoi mi. tt c mi ni, qu trnh ni lng t th ng ny u tun theo cng
mt trnh t.
198
Khi mt ngi va bt cho chn va khoanh tay ngha l h khng mun ni
chuyn. Khi h ngi t th ny th c c thuyt phc n u cng ch v ch.
201
Kiu qup mt c chn: Ph n gim thiu khong cch gia hai chn, cn n
ng m rng thm khong cch gia hai chn.
Hn 30 nm lm cng vic phng vn v bn hng, chng ti nhn thy rng
khi ngi c phng vn qup mt c chn, xt v tm l th ngi y ang km nn
cm xc tiu cc, h nghi hoc s hi. Bn chn thu di gh biu l thi khp
mnh. Khi mi ngi tham gia vo cuc tr chuyn, nhng ngi ny cng t chn
vo trong cuc tr truyn .
Khi lm vic vi cc lut s chng ti c bit, nhng b co ngi trong phng
ch trc phin xt x thc hin ng tc qup mt c chn tht cht, t di
gh nhiu gp 3 ln so vi nguyn n, v h ang c kim sot trng thi cm xc ca
mnh. Chng ti cng nghin cu 319 bnh nhn c vn v rng ming th thy
rng 88% bnh nhn qup mt c chn ngay khi h va mi ngi vo gh nha s. T
l qup chn l 68% i vi cc bnh nhn ch n khm rng v 98% vi cc bnh
nhn c nha s tim thuc.
Ngi ta qup mt c chn khi ngi vi nhn vin thu nhiu hn l vi nha s.
Khi lm vic vi cc c quan chnh ph v cc b phn hnh php nh cnh st,
s thu v hi quan, chng ti c bit, a s nhng ngi c thm vn u qup
mt c chn ngay t u bui thm vn, nhng vic thc hin iu b ny c th l do
s ch khng phi l do cm thy c ti.
Chng ti cng phn tch lnh vc qun l ngun nhn lc v pht hin rng
trong sut bui phng vn, hu ht nhng ngi c phng vn u qup c chn
mt s thi im, cho thy h ang km nn mt cm xc hoc thi no .
202
Nierenberg v Calero nhn thy trong cuc m phn, khi mt bn qup mt c
chn th thng bn ang gi li mt iu kin u i c gi tr. Tuy nhin, bng
th thut cht vn, h c th khuyn khch bn m phn thi qup mt c chn v
tit l iu kin u i ny.
t cc cu hi tch cc v cm ngh ca ngi i din thng c th khin h
thi qup mt c chn.
Trong giai on u nghin cu iu b ny, chng ti nhn thy rng
phng php t cu hi kh hiu qu (42%) trong vic gip ngi c phng vn
bt cng thng v khng qup mt c chn na. Tuy nhin, nu ngi phng vn ngi
cnh ngi c phng vn, b i ro cn l ci bn th ngi ny cng bt cng
thng, thi khng qup mt c chn v cuc tr chuyn s ci m, thn mt hn.
Chng ti t vn cho mt cng ty v vic lin lc vi khch hng qua in
thoi sao cho c hiu qu, c th l trng hp ca mt ngi n ng lm cng vic
khng my th v l thu n khch hng. Quan st anh ta gi mt s cuc in thoi,
chng ti nhn thy rng mc d anh ta trng c v thoi mi, nhng khi ni chuyn
vi khch hng, anh ta lin tc qup mt c chn vo nhau, thu chn di gh. Ngc
li, anh ta khng lm iu b ny khi ni chuyn vi chng ti. Khi c hi: Anh c
thch cng vic ca mnh khoogn?, anh ta tr li: Tt c! Cng vic rt vui. Tuy
nhin, cu ni ny mu thun vi cc c ch ca anh ta, d dng v b ngoi v cch
ni ca anh ta nghe chng thuyt phc. Chng ti hi li: Anh chc vy ch? Anh ta
ngp ngng mt lc, thi khng qup mt c chn, m lng bn tay ra ri ni: , tht
ra th cng vic lm ti pht in ln ! Anh tm s, mi ngy anh phi nhn nhiu
cuc in thoi t nhng khch hng th l hoc hung hng, v tp km nn cm
xc ca mnh trc khch hng. Chng ti cng c kt rng nhng nhn vin bn
hng no khng thch s dng in thoi cng thng ngi t th qup mt c chn.
Hi chng vy ngn
Nhng ngi ph n mc vy ngn bt cho chn v qup mt c chn v mt
s mc ch hin nhin v cn thit. Tuy nhin, qua nhiu nm thnh thi quen, nhiu
ph n ln tui vn gi t th ny v n khng nhng gip h cm thy t ch, m cn
203
lm cho nhng ngi khc hiu l du hiu t chi v cn c x thn trng i vi
h.
Vy ngn c th to cho ngi ph n v ngoi kh tip cn.
Mt s ngi vn khng nh rng h ngi t th qup mt c chn hay bt k
t th tay chn tiu cc no v h thy thoi mi. Nu bn ging h th hy nh rng
bt c t th tay hoc chn no cng s khin bn cm thy thoi mi khi bn ang c
thi phng th, tiu cc hoc bo th.
iu b tiu cc ch lm tng thm hay ko di thi tiu cc, v nhng ngi
khc s ngh bn lo lng, phng th hoc khng ha ng. Do vy , hy tp s dng
cc iu b tch cc, ci m, iu ny s gip bn t tin hn v nhng ngi khc
cng s cm nhn bn theo hng .
Xon chn
204
Do c im ca xng chn v hng n ng khc vi
ph n nn a s n ng khng th ngi t th ny, do vy
n tr thnh mt du hiu y n tnh. Khng c g ng ngc
nhin khi hn 86% nam gii tham gia vo cc cuc iu tra
nh gi v t th xp chn bu chn y l t th ngi
quyn r nht ca ph n.
n ng bu chn t th ngi ca ph n m h
thch nht l t th xp chn song song.
205
Ngi ph n cng ng thi s dng ngn ng c th cm vo tiu biu ca
n gii: hai chn chm li, xoay c th hng ra ngoi, khoanh tay v thu hp khng
gian ng. C v anh chng ny ang ph thi gian v ch.
Tm tt
Bn chn ca chng ta cho ngi khc bit chng ta mun i u v chng ta
thch hoc khng thch ai. Nu l ph n, bn hy trnh bt cho chn i ngi cng cc
nam doanh nhn, tr phi bn ang mc vy ch A hoc vy x di u gi. Hnh nh
cp i ca ngi ph n lm phn tm hu ht n ng v lm lc hng thng ip
ca c gi. H s nh c ta l ai nhng khng n tng lm v nhng iu c ta ni.
Nhiu ph n mc vy ngn khi lm vic bi v h chu p lc ca cc phng tin
truyn thng. Hn 90% ngi dn chng trnh truyn hnh n xut hin vi vy ngn
v l i chn. Hnh nh ny xut pht t cc cuc nghin cu cho thy cc nam
khn gi s xem chng trnh ny lu hn, nhng cc cuc nghin cu tng t cng
chng mnh l ph n l i chn cng nhiu th n ng nh ni dung c ta ni
cng t. Nguyn tc y rt n gin, i chn bt cho ch nn l trong cc cuc
gp x giao, khng nn p dng t th ny khi lm vic. Nu bn l n ng khi lm
vic vi ph n, nn p dng 1 nguyn tc, l khp i li!
206
CHNG 11
207
a s mi ngi s dng iu b v vai tho g ci m cht, nhng ngi
m nhau thn tnh thng m rt cht. Khi c y ang m cht, th ng ta v nh vai
tht nhanh.
208
th khi ngi kia ang nghe kin. Gt u nhanh ngi ni bit rng bn nghe
v mun h dng li hay n lt bn ni ri.
Cch khch l s ng tnh
ng tc gt u c tc ng hai chiu. Ngn ng c th l mt dng phn nh
v thc nhng cm xc bn trong ra bn ngoi, v th nu bn cm thy tch cc hoc
khng ng , th u ca bn s bt u gt khi bn ni. Ngc li, khi bn c gt
u th bn s bt u pht sinh nhng cm xc tch cc. Ni cch khc, nhng cm
xc tch cc khin ta gt u v ngc li, gt u to ra nhng cm xc tch cc. y
chnh l mi quan h nhn qu.
ng tc gt u rt d lan truyn t ngi ny sang ngi khc. Nu ai gt
u vi bn, thng th bn cng s gt u p li cho d khng hn bn ng vi
nhng g h ni. Gt u l phng cch tuyt vi xy dng mi quan h, tranh th
s ng tnh v hp tc. Bng cch kt thc mi cu bng iu b gt u nh li xc
nhn Phi vy khng?. Phi th khng bn?. C ng th khng? hay ng
ch? v c ngi nghe cng ngi ni u gt u, ngi nghe s c nhng cm xc
tch cc cng nh d ng vi bn hn.
Gt u khch l s hp tc v ng .
Sau khi t cu hi, bn hy gt u trong lc ngi tr li. Khi ngi ni
xong, bn hy tip tc gt u thm 5 ln na vi tc khong mi giy 1 ci. Thng
thng, trc lc bn gt n ci th 4 th ngi nghe s bt u ni tip v cung cp
cho bn nhiu thng tin hn. t th gt u, gi im lng, tay chng cm suy ngm
(t th nh gi), trng bn khng c v sp tra hi hay phn bc. Khi bn lng nghe,
hy a tay ln cm v vut nh cm bi v nh ni trc y, cc nghin cu cho
thy iu b ny c tc dng khch l ngi khc tip tc ni.
Lc u
Cc nghin cu cho bit lc u vi ngha khng phi c th l mt ng tc
bm sinh. Cc nh sinh hc nghin cu v qu trnh tin ha tin rng l iu b u
tin m con ngi bit c. L do v khi mt a tr s sinh b no sa, n lc u t
209
bn ny sang bn kia t chi v m. Tng t, tr con n no cng dng iu b lc
u trnh b c t cho n.
Lc u xut pht t hnh ng b v m.
Khi mt ai ra sc thuyt phc bn, hy xem h c lc u khi ang xc nhn
iu g hay khng. Khi ngi no ni Ti hiu ca anh, Nghe c v c
y, hoc Nht nh chng ta s lm n vi nhau m u ca h lc l t bn ny
sang bn kia th iu b ny th hin thi tiu cc d li ni c thuyt phc n
th no i chng na, lc ny bn c quyn nghi ng li ni !
Khng c ph n no tin vo mt ngi n ng khi h ni: Anh yu em
trong lc va ni va lc u. Khi Bill Clinton tht ra cu ni ni ting: Ti khng c
quan h tnh dc vi ngi ph n lc b iu tra v v Monica Lewinsky, ng ta
khng h s dng iu b lc u! (Cn lu tnh cht ph nh ca cu ni ny.
tc gi l l ra ng Bill Clinton phi lc u nu ng ta trung thc.)
Cc t th dng u c bn
1. Ngc u ln
T th u trung lp.
C ba t th dng u c bn. Th nht l iu b ngc u ln. Ngi thc
hin c thi trung lp vi nhng iu ang c nghe. u vn gi yn, cuc tr
chuyn ch i lc b ngt qung bi nhng ci gt u nh nh. Cc iu b nh gi
bng tay v m thng c s dng kt hp vi t th ny.
u nng cao v cm ht v pha trc biu hin s ni tri, khng s hi hoc
ngo mn. Ngi thc hin iu b ny c l c hng, lm tng thm chiu cao,
cho php h xem thng bn. Cm bnh ra l kt qu ca mc testosteron trong c
th cao, do vy, iu b ht cm c lin tng ti quyn lc v s hung hng.
210
Margaret Thatcher dng iu b ht cm ngang ngnh
2. Nghing u
iu b nghing u l ci c d b tn thng,
lm cho ngi trng c v nh b hn v phc
tng.
Nghing u sang mt bn l du hiu ca s phc tng bi iu b ny l c
hng v c khin ngi thc hin trng c v nh b v t gy e da. Nghing u c
th xut pht t iu b ng u vo vai hay ngc m ca a tr, l hnh ng m a
s mi ngi, nht l ph n, u hiu c ngha.
Charles Darwin l mt trong nhng ngi u tin nhn thy c con ngi ln
con vt c bit l loi ch u nghing u sang mt bn khi quan tm n th g
. Ph n s dng iu b ny th hin s quan tm vi nhng ngi n ng h
thch, v mt ngi ph n khng gy nguy him v t ra phc tng c v quyn r i
vi hu ht n ng.
Nghin cu hnh nh ph n c phc ha trong cc bc v t 2000 nm qua
ln trong nhng mu qung co cho thy n gii thng xuyn nghing u nhiu gp
3 ln so vi nam gii. iu ny cho thy trong tim thc, a s mi ngi u ngm
211
hiu rng vic ph by phn c biu l s phc tng. Do vy, khi m phn kinh
doanh vi n ng, ngi ph n nn thng xuyn ngng u ln.
iu b tht c - dang c lm ra v
nh b hn khng lm pht lng
ngi khc.
Hnh ng nng vai ln v rt u xung gia hai vai gip mt ngi bo v c
v c hng khng b thng tn. Ngi ta thng thc hin cm iu b ny khi nghe
thy ting ng ln ng sau hoc khi h ngh mt vt g sp ri trng mnh. Trong
ng cnh c nhn hoc kinh doanh, iu b ny hm xin li v mang tnh quy phc,
n lm gim gi tr ca bt k cuc gp no, ni m bn ang c lm ra v t tin.
Khi ai i ngang qua mt nhm ngi ang ni chuyn, chim ngng cnh
vt hoc ang lng nghe iu g th ngi ny ci u xung, thu vai vo, c lm ra
v nh b v km quan trng hn. Ngi ta gi y l iu b tht c li. N hay c
213
cc nhn vin cp di s dng khi h tip xc vi cp trn ng thi n cng tit l
a v v quyn lc gia cc c nhn.
iu b v b che mt
215
Chng nnh cn c gi l iu b sn sng, ngha l ngi thc hin sn
sng hnh ng quyt lit. iu b ny ngm bc l thi gy hn. Ngoi ra, n cn
c gi l th ng ca ngi thnh t, gn vi hnh nh ca mt ngi c nh
hng mc tiu khi hnh ng. n ng thng s dng iu b ny lc gn ph n
th hin s quyt on y nam tnh ca h.
iu b chng nnh khin bn trng c v to ln v gy ch hn bi bn
chim gi nhiu khng gian hn.
iu quan trng l phi xem xt ng cnh cng nh cc ng tc xut hin ngay
trc t th chng nnh nh gi chnh xc thi ca mt ngi. Chng hn, khi
ai thc hin t th gy gn ny th nt o khoc c c m ra v o b y ra
sau hng hay c ci kn li? iu b sn sng vi o khoc ci nt bc l thi
chn nn. Trong khi , iu b o khoc khng ci nt v y ra sau biu th s gy
hn, bi v ngi thc hin iu b ang ph by phn pha trc, chng t h khng
s hi. T th ny cn c cng c bng iu b hai chn dang rng trn mt t
hoc thm vo ci nm tay sit cht.
216
s dng khi mun ngi khc ch n h. Cm iu b ny s i km iu b lc
hng lm ni bt t l hng-eo, th hin kh nng sinh sn ca ph n. iu b chng
nnh thng c c n ng ln ph n s dng trong thut tn tnh thu ht s
ch .
T th cao bi
218
Cc du hiu mu thun: cnh tay phi ch th biu l s gy hn trong khi
cnh tay tri c bo v phn c th pha trc ca ng ta.
Chn dang rng
y gn nh l iu b ca nam gii v cng c th thy loi tinh tinh khi
chng ang c chng t sc mnh vi i phng. Thay v mo him nh nhau b
thng, chng dang chn ra v con no dang rng nht c xem l mnh nht. Vi
n ng cng vy! Cho d h thng lm iu b ny mt cch v thc, nhng n vn
chuyn ti mt thng ip r rng. Nu mt ngi n ng dang chn ra th nhng
ngi khc thng bt chc lm theo nhm duy tr a v ca h. Khi mt ngi n
ng s dng n trc mt ph n trong lc bn bc cng vic, n s gy bt li cho
ngi ph n v h khng th no bt chc lm theo.
Ph n s cm thy e da nu ngi n ng s dng iu b dang chn ra
trong cc tnh hung cng vic.
Cc cuc hp c ghi hnh cho thy nhiu ph n phn ng li iu b ny
bng cch khoanh tay v bt cho chn, iu b bc l t th phng th. Li khuyn
dnh cho ng my ru, l hy khp i li trong cc bui hp bn cng vic! Nu
bn l mt ph n lun phi i mt vi ngi n ng hay ph by chc chn, ng
phn ng khi anh ta lm iu b ny bi iu ch c tc dng xu. Thay v vy,
hy th ni chuyn v ci chc chn ca anh ta bng cc cu p tr nh Bob, ch
th anh c kin hay hay Ti c th bit anh t u n dy anh ta mt bi
hc nh i cng nh to ra trn ci gin gi khi n c s dng ng lc.
Chn gc ln thnh gh
219
y l t th ch yu c n ng thc hin bi n cng s dng iu b dng
chn ra. T th ny khng nhng ra hiu quyn s hu ci gh ca ngi n ng ,
m cn cho thy anh ta c thi khim nh v gy hn.
220
qua v nhn th g , hoc nu bn c c hi hc th hy ni vi anh ta l qun anh
ta b bung ch!
Ngi dng chn trn gh
221
chn say sa th tht v ch, v vy cch phng th tt nht l khng ni g c. Trong
trng hp ny, hy ng dy ni chuyn v nhn xung ngi ngi dng chn, ng
thi tin vo khng gian ring ca ngi . iu ny s lm cho anh ta bi ri, v
thm ch c th khin anh ta phi bt ra pha sau i t th.
Ln ti, lc ngi ngi dng chn n thm bn, hy nh mi anh ta ngi trn
mt chic gh c nh, c tay gh ngn khng cho anh ta ngi t th a thch ca
mnh na. Khi khng th ngi dng chn c th ngi n ng thng chuyn qua
s dng iu b hnh ci n.
iu b hnh ci n
y l phin bn kiu ngi ca t th chng nnh nhng hai tay sau u vi
khuu tay cha ra. Li mt ln na, y gn nh l iu b ca ring cnh n ng khi
mun hm da ngi khc. Mt khc, n to cho ngi thc hin v thoi mi, ru bn
vo cm gic an ton gi to ngay trc khi ngi ny tn cng bn mt cch bt ng.
225
CHNG 12
227
Hc bt chc cha m t rt sm. Hong t Php v thi
t Charles lc tr bt chc y ht nhau.
Vic bt chc lm cho nhng ngi khc cm thy thoi mi. N l mt
cng c xy dng mi quan h hiu qu n mc mt cuc nghin cu ghi hnh quay
chm cho thy, ngi ta bt chc nhau t vic ng lot nhy mt, kht mi, nhn
lng my v ngay c gin n con ngi. iu ny tht ng lu tm v nhng iu b
rt nh ny khng th do c to nn c.
To s ha hp
Cc cuc nghin cu v hnh vi ngn ng c th ng b cho thy nhng ngi
c cng cm xc, suy ngh hay mi quan h tt p no cng s c nhng biu hin
v ngn ng c th tng hp vi nhau. Nhu cu ng b gn kt vi ngi khc
bt u t rt sm trong d con, khi cc c quan trong c th v nhp tim ca thai nhi
ha hp vi nhp tim ca ngi m, v th bt chc l hnh vi bm sinh.
Trong giai on u qu trnh tm hiu, mt cp nam n thng biu l nhng
ng tc ng b nh th ang khiu v. V d, khi ngi ph n a thc n vo
ming th ngi n ng lau sch khe ming; hoc anh ta bt u mt cu th c ta
tip li. Khi c ta b cng thng trc thi k hnh kinh th anh ta tr nn thm socola;
v khi c ta cm thy y bng th anh ta nh rm.
231
V chng 40 nm bt
Beckham trng chc nhau, v
chng ging nhau chng Beckham v
lc no, tr lc hu cng vi ch
h mm ci ch Spot ca h.
Vo nm 2000, tin s tm l hc John Gottman thuc trng i hc
Washington, thnh ph Seattle v cc cng s pht hin rng khi ngi v hoc
chng chng nhng khng bt chc cc biu hin hnh phc ca ngi kia m li c
nhng biu hin khinh mit th cuc hn nhn nhiu kh nng tht bi. Trong trng
hp ny, biu hin tri ngc ca ngi v hoc chng s nh hng n na kia ang
mm ci, cho d ngi khng nhn bit c iu g ang xy ra.
Chng ta c trng ging vt cng ca mnh khng?
Bn cng c th nhn thy vic bt chc xy ra cc vt cng m ngi ta
chn nui. D c thc hay khng th thc t l chng ta t nhin c khuynh hng
yu thch nhng vt cng ging chng ta hoc c v nh phn nh thi ca chng
ta hn.
chng minh im ny, chng ta hy xem vi v d sau y:
232
Chng ta chn vt cng ging chng ta, ng khng no?
Thy l bt chc
Ln ti, khi bn tham gia vo mt s kin x hi hoc i n ni mi ngi gp
g v giao thip vi nhau, hy ch ti s ngi lm iu b v t th ging vi
nhng ngi m h tip xc. Bt chc l cch ngi ny ni vi ngi kia bit rng
h tn ng kin v quan im ca ngi kia m khng cn phi m li kiu nh:
Nh anh thy y, ti cng ngh nh anh. Ngi c a v cao nht thng ra ng
tc trc, cn nhng ngi khc th bt chc theo, v vic ny thng thc hin theo
ng tn ti trt t.
233
nh gi hoc ng trn mt chn th ngi kia s bt chc theo. Ngi ny t tay
vo ti qun th ngi kia cng lp li. Mt khi c hai cn thng nht kin vi nhau
th vic bt chc s vn tip tc.
Hnh vi bt chc xy ra gia bn b hoc nhng ngi c cng a v. Chng
ta thng thy cc cp v chng i, ng, ngi v c ng theo cc cch thc ging
nhau. Albert Scheflen cng pht hin rng nhng ngi khng quen bit nhau thng
c trnh cc t th bt chc.
235
Sp s cm thy hnh ng bt chc ca nhn vin cp di l ngo mn.
D cho cch ni chuyn ca nhn vin vn chng mc phn nh a v thp
hn nhng v gim c s cm thy b xc phm bi t th ca nhn vin v cng
vic ca anh ta c th b lm nguy. Ngoi ra, bt chc cn c tc dng e da hoc
tc v kh lp ngi cp cao hn ang c ginh quyn kim sot. K ton, lut s
v gim c rt hay s dng cc cm iu b kiu b trn khi ng trc cp di.
Bng cch bt chc, bn c th lm cho nhng ngi ny lng tng v buc h phi
i t th. Nhng ng bao gi lm nh th vi sp ca bn!
237
nh gi ch trch v ngi n ng bt chc theo th vic yu cu anh ta quyt nh
l v ch. Anh ta khng c quyn quyt nh!
Tm tt
Bt chc ngn ng c th ca mt ai lm cho ngi cm thy h c
chp nhn v to ra mi quan h. l mt hin tng xy ra t nhin gia bn b v
nhng ngi c cng a v. Ngc li, chng ta phi thn trng, khng bt chc
nhng ngi chng ta khng thch hoc nhng ngi l, chng hn nhng ngi cho
chng ta i nh xe hoc ng xp hng ti rp chiu phim.
Bt chc ngn ng c th v li ni ca ngi khc l mt trong nhng
phng cch hiu qu nht xy dng nhanh mi quan h. Vi ngi mi quen, hy
bt chc ch ngi, t th, gc c th, cc iu b, cc biu hin v ging ni ca
h. Chng bao lu sau, h s bt u cm thy thch iu g bn, s cho l bn d
gn v h thy bn thn h c phn nh trong bn. Tuy nhin, c mt li cnh bo
l ng lm iu qu sm khi gp g ngi l, bi v nhiu ngi nhn bit
c cc chin thut bt chc k t khi cun sch Ngn ng c th u tin ca
chng ti c xut bn cng nh hn 100 triu ngi xem lot chng trnh
truyn hnh nhiu k sau . Khi ngi no thc hin mt t th, bn c mt trng
ba la chn: pht l i, lm vic khc hoc bt chc t th . Bt chc mang li
238
nhiu li ch hn, nhng ng bao gi bt chc cc du hiu tiu cc ca ngi
khc.
Chng 13
Ht thuc l biu hin bn ngoi ca tnh trng ri lon hoc xung t ngm
bn trong. Phn ln vic ht thuc t dnh lu n chng nghin nictin, thay vo ,
n lin quan nhiu hn n nhu cu cn trn tnh. l mt trong nhng cch
ngi ta trnh n p lc x hi hay gii ta cng thng tch t t cc cuc gp mt x
giao v cng vic. V d, a s mi ngi u b cng thng khi ngi i bn ngoi
phng khm nha s nh rng. Trong khi ngi ht thuc c th che y s lo lng
239
ca mnh bng cch ln ra ngoi ht thuc th nhng ngi cn li xoay sang ngm
vut, nhai ko cao su, cn mng tay, g g ngn tay v nhp chn, chnh khuy mng-
st, gi u, nghch mt vt g ... cho thy l h cn trn tnh. trang sc cng rt
c a thch vi l do tng t, n c tc dng to s vut ve rt cao v cho php
ngi s hu chuyn s bt an, ni s hi, thiu kin nhn v thiu t tin sang mn
.
Cc cuc nghin cu hin nay cho thy c mt mi quan h r rng gia vic
mt a tr c nui bng sa m v xc sut tr thnh ngi ht thuc khi trng
thnh. Ngi ta pht hin rng nhng a tr b bnh thng xuyn c nhiu kh
nng s ht thuc khi ln ln v tr thnh nhng ngi nghin thuc l. Trong khi ,
a tr c b sa m cng lu th cng t c nguy c tr thnh ngi nghin thuc.
Dng nh nhng a tr c nui bng sa m nhn c s an i v gn b t v
m, nhng th khng th c c mt bnh sa. Kt qu l khi ln ln, nhng a
tr b bnh phi tm kim s an i bng cch ngm cc vt. Nhng ngi ht thuc
s dng iu thuc vi cng mt l do nh a tr mt chn hoc mt ngn tay ci
ca n.
Xc sut tr b bnh tr thnh ngi ht thuc l
ln gp 3 ln so vi tr b m.
Khng ch xc sut mt ngn tay ci khi cn b ca nhng ngi ht thuc ln gp 3
ln so vi nhng ngi khng ht thuc, m cc nghin cu cn cho thy l nhng
ngi ht thuc d b kch thch thn kinh hn nhng ngi khng ht thuc. H c
nhng tt xu lin quan n ming nh ngm gng knh, cn mng tay, nhai bt, cn
mi v nhai bt ch n mc lm ngi bnh thng cm thy i ngi! R rng l
nhiu mong mun, bao gm s thi thc c ngm hoc mt v cm gic an ton,
c tha mn vi nhng a tr b sa m, cn nhng a tr b bnh th khng.
Hai tp ngi ht thuc
C hai tp ngi ht thuc c bn: ngi nghin ht thuc v ngi ht thuc v x
giao.
Cc cuc nghin cu cho thy nhng lung rt thuc l ngn v nhanh kch thch
240
no b, lm tng mc nhn thc trong khi nhng lung rt di hn, chm hn li c
tc dng an thn. Nhng ngi nghin thuc l l thuc vo tc dng an thn ca cht
nictin gip h bt cng thng, do vy h rt nhng hi thuc di, su v ch ht
mt mnh. Trong khi , nhng ngi ht thuc v x giao thng ht khi c mt
nhng ngi khc hoc khi nhm nhp vi ly. trng hp th hai, hnh vi ht
thuc y l mt nghi thc x giao nhm to n tng nht nh i vi ngi khc.
Khi ht thuc x giao, t lc chm iu thuc cho n lc di tt, ngi ta ch rt
nhng lung ngn, nhanh trong khong 20% thi gian iu thuc chy, 80% thi gian
cn li l dnh thc hin mt lot cc iu b v c ch ngn ng c th c bit.
Ht thuc x giao l mt phn ca nghi thc x giao.
Mt cuc nghin cu ca gio s Andy Parrot thuc trng i hc East London
cho bit, 80% s ngi ht thuc ni rng h cm thy bt cng thng khi ht
thuc. Thc ra, mc cng thng ca nhng ngi ht thuc tui trng
thnh ch cao hn mt cht so vi ngi khng ht thuc. Khng nhng vy,
cng thng tng ln khi ngi ht hnh thnh thi quen ht thuc thng xuyn.
Gio s Parrot cn pht hin rng vic ngng ht hon ton s gim c cng
thng. Khoa hc ngy nay chng minh ht thuc khng phi l phng cch
gip kim sot tm trng, bi s l thuc vo cht nictin ch lm tng mc cng
thng. Tc dng c cho l th gin ca vic ht thuc ch l s phn nh ngc
tnh trng cng thng v v vy, mt khi cn cht nictin, ngi ht thuc rt d ni
cu. Ni cch khc, tm trng ca ngi ht thuc n nh khi ang ht thuc v b
cng thng khi ngng ht. iu ny c ngha l ngi ht thuc cm thy bnh
thng th lc no trn mi h cng phi thng trc iu thuc! Thc ra, khi
ngi ht cai thuc, dn dn, h s t b cng thng i. Ht thuc l s phn nh
tnh trng cng thng do vic thiu cht nictin trong mu gy ra.
Cc cuc nghin cu cho thy trong vi tun u sau khi cai, ngi ta s mang
tm trng bun bc. Nhng tnh hnh c ci thin ng k mt khi cht nictin
hon ton bin mt khi c th. Lc ny, s thm thuc v tnh trng cng thng do
thm thuc s c gim bt.
241
Vic ht thuc cng tng t nh ly ba t p vo du mnh, bi khi bn
ngng ht, bn s cm thy kh hn.
Cho d hin nay thuc l b cm nhiu ni v trong nhiu tnh hung, nhng
hiu c mi quan h gia cc du hiu ngn ng c th khi ht thuc v thi
ca ngi ht vn l mt li th. Cc iu b khi ht thuc ng mt vai tr quan
trng trong vic nh gi tm l, bi v chng thng c th hin theo mt cch
thc c th on trc v theo thi quen. Cch thc c th cung cp nhng
manh mi quan trng v tm trng ca ngi ht hoc nhng iu h mong mun.
Thi quen khi ht thuc bao gm g ngn tay, b ngn tay, bng tay, lc tay v cc
iu b nh khc, cho bit ngi ang b cng thng hn l cm thy bnh
thng.
Cc im khc bit gia n ng v ph n
Khi ph n ht thuc, h thng gi cao iu thuc v b c tay cm thuc ra sau
ph by c tay v l phn c th pha trc. Khi n ng ht thuc, h gi thng c
tay nhm trnh trng nh n b, h bn tay cm iu thuc xung di ngc sau khi
rt thuc v lun trong t th bo v phn c th pha trc.
S ph n ht thuc nhiu gp 2 ln so vi n ng v c hai gii c cng s ln rt
thuc cho mi iu thuc. Tuy nhin, n ng gi khi thuc trong phi lu hn, vic
ny khin cho h d b ung th phi hn ph n.
242
Ph n dng iu thuc nh mt s ph trng
x giao l c th v ph by c tay; n ng
che kn c th khi h ht thuc v thch cch cm
iu thuc kn o hn.
243
bit ng sau vic ht thuc l thi phc tng. Ni cch khc, n mang thng ip
tinh t rng khi mt ngi ph n ht thuc, c ta d b xiu lng lm nhng vic
m c ta khng thch lm. Mc d mi ngi u khng chp nhn vic ai ph
khi thuc vo mt h, nhng Syria, khi ngi n ng nh khi thuc vo mt mt
ph n, c xem l hnh vi mi gi tnh dc!
Cch nhn bit mt quyt nh tch cc hay tiu cc
Hng khi thuc c nh ra bay hng ln hay hng xung cho bit mt ngi c
thi tch cc hay tiu cc i vi tnh trng hin ti ca mnh. Chng ta gi nh
rng ngi ht thuc nh khi hng ln khng phi ngi khc va lng v anh ta
khng b buc phi nh khi theo mt hng c th no. Mt ngi ang cm thy lc
quan, c a v cao hoc t tin v nhng iu tai nghe mt thy th gn nh s lun nh
khi thuc hng ln. Ngc li, mt ngi trong tm trng bi quan, giu gim hoc
nghi ng th thng nh khi thuc hng xung. Nh khi t khe ming v khi
thuc hng xung cho thy mt thi thm ch cn tiu cc hn.
Dng mt knh
tr hon mt lc
m ngi eo knh thc hin l ngm mt bn gng knh.
246
Nh tin s Desmond Morris ni, hnh ng a vt g chm vo mi hoc a
vo trong ming l mt n lc ngn ngi khi ngi ta mun hi tng li cm gic an
ton nh lc cn l mt a b bn v m. iu ny c ngha l v c bn, iu b
ngm gng knh l mt iu b mang tnh trn an.
Nu bn eo knh th i lc, c th bn cm thy chng khc no mnh nhn cuc
i qua hai li giy v sinh, nhng b li, ngi khc li trng bn chm ch v thng
minh, c bit l trong giai on u ca cuc gp g. Trong mt cuc nghin cu n,
nhng ngi chp hinh khi mang mt knh c nhng ngi kho st nh gi l
c ch s thng minh cao hn 14 im so vi lc h khng eo knh. Tuy nhin, n
tng ny ch tn ti khng n nm pht, cho nn tt nht l bn ch eo knh trong
nhng cuc phng vn ngn m thi.
Cn bit l, v thng minh ny s gim i nu bn eo knh c gng qu c, gng
mu kiu Elton John hoc gng cch iu thnh nhng ch ci u theo tn nh thit
k. eo mt knh ln hn gng mt mt c c th lm cho ngi tr tui trng
248
Vo nhng nm 1920 v 1930, cc din vin thng din iu b nhn qua cp mt
knh khi vo vai mt ngi hay bnh phm hoc xt nt, v d nh mt gio vin trong
trng cng lp ca Anh. Thng th ngi s eo knh c sch v cm thy tin
hn khi nhn ngi khc qua phn trn ca cp knh, thay v g knh ra. Bt k ai nhn
kiu nhn ny cng u cm thy nh th mnh ang b xt on hoc d xt. Thi
quen nhn qua cp mt knh c th l mt sai lm ln, bi v ngi nghe c th p li
ci nhn ny bng nhng iu b tiu cc nh khoanh tay, bt cho chn hoc c thi
250
ng thi cng lnh m, ngo mn hoc t ph. iu ny cho thy c th l h xem
c ta nh mt i th tim nng, bi v n ng khng nhn xt v c ta nh th.
Nhn vin bn hng trang im nhng khng eo knh c nh gi tt v din mo
v cch th hin bn thn, nhng b nh gi thp hn v k nng c nhn nh k
nng lng nghe v xy dng mi quan h.
Trang im chc chn lm tng thm v t tin
cho mt ngi ph n di mt ngi khc.
Hai nhn vin khng trang im b nh gi t nht v k nng c nhn v cch th
hin bn thn. Vic eo knh m khng trang im chng gy n tng g n thi
v vic nh li thng tin ca cc khch hng. a s cc khch hng n u nhn thy
l nhn vin bn hng khng trang im, trong khi a s n ng thm ch khng
th nh ni l nhn vin c trang im hay khng. Tht th v khi ngi ta cho
rng hai nhn vin c trang im mc vy ngn hn hai nhn vin khng trang im.
iu ny chng t vic trang im to hnh nh gi cm hn. Thng ip y rt r
rng, trang im lm cho ph n trng c v thng minh, t tin v gi cm. Trong
cng vic, vic kt hp eo knh v trang im c tc ng tch cc v gy n tng
nht i vi ngi khc. V vy, eo mt cp knh khng phi l knh thuc c th l
mt th thut tuyt vi khi hp bn cng vic.
Mt cht son mi nh, tha qu b?
Trong mt chng trnh truyn hnh, chng ti yu cu 9 ngi ph n n tham
d cc cuc phng vn vi nhng phng vn vin nam v n. Vi phn na cc cuc
phng vn, tt c s ngi ny u thoa son mi, cn phn na cc cuc phng vn
cn li th khng. Thi ngi phng vn sau cuc th nghim nhanh chng tr
nn r rng. Nhng ph n thoa son mu v t mi mng hn c cho l c chm
cht n bn thn v quan tm n s ch ca ngi khc phi, trong khi nhng ph
n v mi mng i v t son khng mu hoc mu nht c xem l quan tm n
cng vic nhiu hn. Nhng ph n khng thoa son mi c nh gi l ngi coi
trng cng vic hn n ng nhng li thiu cc k nng c nhn. a s nhng n
phng vn vin u xem cc ng vin c thoa son mi hay khng, trong khi ch
251
mt na s phng vn vin nam quan tm n iu ny. Do vy, ph n nn thoa son
mu ti v t mi m hn khi hn h, nhng phi v mi nh, mu sc nh nhn
khi lm vic. Nu ph n hot ng ong nhng ngnh tn vinh v p ca ngi ph
n nh qun o, m phm hay u tc th cc tng mu sng c tc dng tch cc v
chng lm tng sc quyn r cho ph n.
Cc du hiu vi cp ng h s
Kch c ca cp ng h s c lin quan ti vic nhn, thc v a v ca ngi s
hu n. Nhng ngi mang cp h s to, cng phng b coi l ngi qu m m v
c v l hay em vic v nh, v h khng gii qun l th gi. Nhng cp h s xp
cho bit ngi s hu n ch quan tm n iu chnh yu, v ngi c a v cao
hn. Nn mang cp h s mt bn hng v xch bng tay tri v iu ny cho php
bn bt tay d dng bng tay phi m khng b lng ngng. Nu bn l n, ng bao
gi mang cp h s v ti xch tay cng mt lc, v bn s b nh gi l khng
chuyn nghip v khng c u c t chc. Thm vo , ng bao gi s dng cp
h s nh l mt l chn gia bn v mt ngi khc.
Tm
tt
Bt k chng ta chn loi vt hoc th g xch tay, mc hoc ht th chng ta
cng u v tnh l cc du hiu v thi quen c bit, Cng s dng thng xuyn
nhng vt ny, chng ta l cng nhiu cc nh hoc cm xc ca mnh. Do
vy. hiu c nhng du hiu ny gip bn tp hp cc manh mi ph quan st
ngn ng c th.
252
253
CHNG 14
254
mun ng sang hng m c th anh ta ang nh n, mc d u ca anh ta xoay
qua nhn ngi cn li. Ch khi no anh ny quay ngi v pha ngi kia th khi
hai ngi mi c cuc tr chuyn th v.
Trong bt k cuc gp g trc din no, khi mt ngi quyt nh kt thc cuc tr
chuyn hoc mun i ni khc, h s quay ngi hoc xoay bn chn hng v pha
li ra gn nht. Nu cuc gp g ny c bn tham gia th n l du hiu cho bit bn
nn lm g li ko ngi kia tham gia tr chuyn, cn khng th hy ch ng
kt thc cuc tr chuyn.
Cc gc ca c th cho bit iu g?
1. T th m
phn trc, chng ti nhn mnh rng khong cch gia hai ngi c lin quan
n mc quan tm hoc tnh trng thn mt gia h. Tng t, gc c th
hng n cng cung cp nhng manh mi v thi v mi quan h gia ngi vi
ngi.
i vi a s cc ng vt, nu chng mun nh nhau vi con vt khc th chng s
hng u gn nhau. Nu con vt kia chp nhn li khiu chin th n s p tr bng
cch chu u li. Cn nu mt con vt mun n gn mt con vt khc ch xem
xt m khng c nh tn cng th n s ln la n bn cnh, thn thin nh loi ch
thng lm. iu ny cng tng t nh con ngi. Ngi ni gi mt thi kin
quyt trong lc ang ng thng v nhn thng vo mt ngi nghe s b cho l hung
hng. Nhng nu cng ngi ni y a ra cng mt thng ip nhng li hng c
th ra xa ngi nghe, h s c nh gi l t tin v tuy c ch ch nhng khng h
hung hng.
trnh b coi l ngi hung hng, chng ta nn ng to gc 45 so vi ngi kia
sao cho c hai hp thnh mt gc 90 trong nhng cuc gp mt thn thin.
255
Mi ngi ng xoay nghing mt gc 45 trnh trng c v hung hng.
256
Hng thng c th vo
nhau trong t th khp nhm
thu ht ngi nghe.
258
Trong hnh trang trc, ngi n ng v ngi ph n pha bn tri to thnh t
th khp, gt tt c nhng ngi xung quanh ra, v d nh ngi n ng bn phi.
Cch duy nht ngi ny c th tham gia vo cuc tr chuyn l di mt chic gh
n trc mt hai ngi v c gng to thnh hnh tam gic gia ba ngi hoc p
dng bin php no ph v t th khp ca h. Ch nhn vo cnh ny th ta bit
hai ngi h ang mun anh ta nhy sng m cht i cho rnh!
Hng bn chn vo nhau
Bn chn khng nhng l li gi phng hng ngi ta mun i ti, m n cn
hng v nhng ngi m chng ta cm thy th v hoc quyn r nht. Hy tng
tng bn ang c mt trong mt s kin x giao, bn thy mt nhm gm ba
ngi n ng v mt ph n. Nhng ngi n ng dng nh mi ni ci huyn
thuyn, cn ngi ph n th ch lng nghe. Lt sau, bn
nhn thy rng mt mi bn chn ca nhng ngi n
ng u cha v pha ngi ph n.
260
CHNG 15
263
Thnh cng ca ngi ph n trong nhng chuyn hn h tn tnh ph thuc
trc tip vo kh nng pht i cc du hiu ve vn ti ngi n ng v kh nng gii
m nhng du hiu c gi li. i vi n ng, thnh cng trong cuc chi ny ch
yu da vo kh nng hiu cc du hiu m anh ta nhn c hn l kh nng ch
ng ca anh ta. a s ph n u nhn bit cc du hiu ve vn, cn n ng thng
hon ton m tt. l l do ti sao rt nhiu n ng gp kh khn trong vic tm
kim trung nhn. Trong khi , tr ngi ca ph n trong vic tm kim bn i
khng lin quan n vic gii m nhng du hiu m nm vic tm c mt ngi
n ng ph hp vi cc tiu chun ca h.
Bng cch no , Graham bit chnh xc th anh ta ang tm kim v c ph
n m t l gi cm, y nam tnh, hi hc v chnh l ngi nh thc n tnh
trong ti. y l phn ng ca ph n i vi s quan tm tc thi m anh ta dnh
cho h cng nh vi cc du hiu tn tnh m anh ta s dng. Tri li, cnh n ng li
cho rng anh ta hung hng, khng chn tht, ngo mn v chng hi hc cht
no. y l phn ng ca h i vi cuc tranh ti c Graham tham gia. Kt qu l
Graham c t bn nam v l do hin nhin, khng ngi n ng no thch mt i th
ng gm, c kh nng hp dn ngi ph n ca mnh. Chng ny bn v cc du
hiu m Graham nhn thy t ngi ph n v ngn ng c th anh ta s dng
p li.
L do ti sao ph n lun lun vo th ch ng
Th hi bt k ngi n ng no ang bt u giai on tm hiu, anh ta bao
gi cng tuyn b rng n ng l ngi ch ng. Tuy nhin, tt c cc nghin cu
v hnh vi tn tnh cho thy, ph n mi l ngi nm quyn kim sot trong 90% hn
h. C ta lm vic ny bng cch gi hng lot du hiu tinh t ca mt, c th v
gng mt ti ngi n ng c ta yu thch. C ta cho rng anh ta mn cm
nhn thy cc du hiu v phn ng li. Mt s n ng tip cn ph n trong cu
lc b hoc qun ru cho d h khng c bt n xanh. Mc d vi ngi trong s
h thng xuyn thnh cng nhng a phn rt thp bi v h khng c mi gi
trc, h ch n gin l ang chi tr may ri m thi!
264
Trong giai on tm hiu, ph n kim sot tnh hung phn ln thi gian cn
n ng ch ph ha theo.
Trong nhng trng hp ny, nu ngi n ng nhn ra bng cch tip cn ca
mnh khng hiu qu th anh ta thng gi v n gn, hi c ta nhng iu vu v, s
dng cc cu c rch i loi: C lm vic Ngn hng nh nc phi khng? hoc
C phi c l ch ca John Smith khng? thnh cng trong vic tn tnh cu may,
n ng phi tip cn vi nhiu ph n theo kiu h ha ny d nhin l tr phi anh
ta trng ging nh Brad Pitt. Bt k ngi n ng no bng qua sn nhy tn gu
vi ngi ph n th thng l p li cc du hiu ngn ng c th ca c gi.
Vic ny trng nh th anh ta ch ng bng qua sn nhy vy! Thc ra, ph n kim
sot ti 90% thi gian trong cuc gp g, nhng vic ny c thc hin tinh t n
ni hu ht n ng u ngh rng mnh nm quyn ch ng.
Nhng khc bit gia n ng v ph n
n ng cm thy kh m hiu c nhng du hiu tinh t trong ngn ng c
th ca ph n. Nghin cu cho thy n ng c khuynh hng hiu nhm s thn
thin v n ci ca ph n l cc du hiu gi tnh, bi u c h b m nh v vn
tnh dc nhiu hn ph n. Ngoi ra, n ng cn c lng testosteron nhiu gp
10 n 20 ln so vi ph n, iu ny khin h nhn th gii theo kha cnh tnh dc.
i vi mt s n ng, khi ph n ni khng tc l c th; khi ni c
th tc l c; nhng nu c ta ni c th c ta khng phi l ph n.
Khi ph n gp mt na thch hp, h gi i nhng du hiu ve vn tinh t
nhng cng mang tnh thm d xem ngi n ng c ng theo ui hay
khng. Ph n c khuynh hng tn cng n ng ti tp bng cc c ch tn tnh
trong nhng pht u gp g, trong khi n ng li hiu nhm cc du hiu ny v
vng v b qua c hi. Bng cch gi i cc du hiu sai lc, m h giai on u,
ph n lm cho n ng bc l ht tm can ca h. Thc ra, y li l mt l do cn
tr ph n quyn r n ng, v khi anh ta tr nn lng tng th h s khng th no
tip cn c.
Tin trnh ve vn
265
Ging nh cc ng vt khc, con ngi ve vn theo mt chui 5 bc c th
on trc c v chng ta u tri qua 5 bc ny khi gp g mt ngi quyn r.
Bc 1: Nhn nhau: Ngi ph n o mt khp cn phng v chm ngi n
ng mnh thch. C ta i cho n khi anh ta thy mnh ri nhn anh ta trong
khong 5 giy, sau quay mt i. Lc ny, ngi n ng s xem c ta c nhn
mnh na khng. Trung bnh th c gi phi thc hin hnh ng ny n 3 ln mt
ngi n ng bnh thng nhn bit c chuyn g ang xy ra. Qu trnh nhn ny
c th c lp li dm ba ln v y l bc khi u trong qu trnh tn tnh.
Bc 2: Mm ci: Ngi ph n mm ci mt hoc nhiu ln. N ci mm
kh nhanh ny bt n xanh cho ngi n ng trin vng anh ta tip cn. Tht
khng may l nhiu ngi n ng khng p li nhng du hiu ny v khin ngi
ph n cm thy anh ta khng quan tm n mnh.
Bc 3: Lm dng: Ngi ph n ngi thng lng khoe b ngc v bt cho
chn hoc mt c chn khoe cp chn p. Nu ang ng th c ta nghing hng
v nghing u sang mt bn vai, l ci c trn. C ta nghch tc ti 6 giy, ng
l c ta ang chm cht bn thn v ngi n ng ca mnh. C ta cng c th lim
mi, ht nh tc, vut thng qun o v sa ngay ngn trang sc. Ngi n ng s
p li bng cch ng thng ln, hp bng vo, n ngc ra, chnh li trang phc,
vut tc v thc ngn ci vo tht lng. C hai ngi u hng bn chn hoc ton
b c th v pha nhau.
Bc 4: Ni chuyn: Ngi n ng tin n gn v c tn chuyn, dng nhng
cu so rng i loi nh: Trc y ti gp c u cha nh? cng cc cu hi
c rch khc, n thun ch l ph tan bu khng kh cng thng.
Bc 5: ng chm: C ta tm c hi ch ng chm nh vo cnh tay ngi
n ng, hoc v tnh hoc c . Chm vo bn tay th hin mc thn mt nhiu
hn l chm vo cnh tay. Sau , tng mc ng chm c lp li kim tra
xem i phng c hi lng vi mc thn mt ny khng, ng thi mch bo cho
h bit s ng chm u tin khng phi l tnh c. Vic chm nh hoc ng vo vai
ngi n ng c thc hin to n tng rng ngi ph n quan tm n s
266
khe mnh v v b ngoi ca anh ta. Bt tay l mt bc tin nhanh n giai on
ng chm.
Nm bc ve vn u tin ny thot nhn c v nh nht hoc thm ch ngu
nhin, nhng chng rt quan trng khi bt u bt k mi quan h mi no v l cc
bc m hu ht mi ngi, nht l n ng cm thy v cng kh khn khi thc hin.
Chng ny s xem xt nhng du hiu c kh nng c c n ng, ph n v
Graham gi i nhiu nht trong s cc bc trn.
13 iu b v du hiu ve vn thng gp nht ca ph n
Ph n thng s dng hu ht nhng iu b lm dng c bn ging nh n
ng, bao gm vut tc, vut phng qun o, chng mt hoc c hai tay ln hng, bn
chn v c th cha v pha ngi n ng, lic nhn thn mt lu hn v tng cng
tip xc mt. Mt s ph n cn s dng iu b thc ngn ci vo tht lng. Mc d
iu b ny th hin s quyt on ca n ng, nhng ph n, n c thc hin
mt cch tinh t hn, thng thng h ch thc mt ngn ci vo tht lng hoc nh
ngn ci ra ngoi ti xch hay ti qun.
Ph n c nhu cu tnh dc mnh m hn vo gi chu k kinh nguyt, thi im
h c nhiu kh nng th thai nht. Chnh trong thi gian ny, h c xu hng mc
m ngn hn, mang giy cao gt hn, i b, ni chuyn, khiu v v hnh ng mt
cch khiu khch hn, ng thi s dng cc du hiu m chng ti sp ni n. Sau
y l lot 13 iu b v du hiu ve vn thng gp nht c ph n khp ni s
dng nhm bt n xanh cho n ng.
1. Lc l u v ht tc
y thng l du hiu ph by trc tin ca ph n khi c ta gn ngi n
ng yu thch. u ht nh ra sau tung tc qua vai hoc ra khi mt. Ngay c ph
n tc ngn cng lm iu b ny. y l ng tc ht sc tinh t ca ph n
chng t rng c y quan tm n vic trng c y ra sao trc mt ngi n ng.
iu b ny cng cho php co ta l vng da di cnh tay, lm nc hoa gii
tnh (pheromon) thong qua ngi n ng m c ta yu thch.
267
To dng tc v cho cht pheromon nch pht huy ma lc ca n.
2. Mi n t v tr ra, ming hi h m
268
Hai mp ngoi c quan sinh dc ca mt ph n c cng dy theo t l tng
ng vi i mi trn khun mt c ta. Desmond Morris m t y l s t bt
chc, v i mi dng nh l biu tng vng sinh dc ngoi ca n gii. Ph n
c th lm t i mi bng cch lim mi hoc dng m phm, lm cho h c v
ngoi gi cm hn.
Khi ngi ph n hng tnh th i mi, cp ngc v cc c quan sinh dc ngoi
ca c ta tr nn to hn v ng ln v mu dn vo . Vic s dng son mi
sng kin ca ngi Ai Cp cch y 4000 nm cng lm cho khun mt ngi ph
n tr nn ng hng. iu ny gii thch ti sao trong cc cuc th nghim c s dng
nhng bc nh chp ph n thoa nhiu mu son th n ng u thy nhng ph n
thoa son mu ti l quyn r v gi cm nht.
3. T vut ve
Hu ht cc bc nh chp ph n t th gi cm u
c iu b t vut ve.
Nh ni, iu b c th th hin nhng kht khao thm kn trong tm hn
ca chng ta v iu b t vut ve cng vy. Do c nhiu dy thn kinh cm nhn vic
vut ve nn ph n nhy cm vi cm gic ny hn n ng. Khi ph n vut i, c
hoc c hng chm chm v gi cm, th iu b ng rng ngi n ng c th
269
vut ve c ta theo cch tng t cng nh cho php c ta hnh dung ra cm gic c
c nh khi n ng ch ng vut ve mnh.
4. C tay th lng
271
Vic nng vai ln lm ni bt s trn tra v nhng
ng cong y n tnh.
272
Kyle Minogue nh mt ly cocktail hi t cc c im m
tt c cnh n ng u m mn: tc di, l c, t l
eo-hng 70%, ming n t h m, tr mi, mi mt r
xung, ngc nh ra, mng trn, lm iu b t vut ve v
mt tay chng hng.
273
M v nhng bc nh trn tp ch Playboy trong hn 50 nm v pht hin t l eo-
hng quyn r n ng nht l t 67% n 80%.
Gio s Singh tin hnh th nghim bng cch s dng bc nh ca cc ph
n nh cn, tha cn v c cn nng trung bnh. Sau , ng a cho nhiu nhm n
ng xem chng v yu cu h nh gi theo mc hp dn. Ph n c cn nng
trung bnh vi t l eo-hng khong 70% c cho l quyn r nht. Trong cc bc
nh ph n tha cn v nh cn, ph n c vng eo nh hn c chn. Pht hin
ng ch ca cuc kim tra l n ng chm im t l eo-hng 70% cao nht,
cho d trng lng ca ngi ph n kh nng. iu ny c ngha l ph n c
thn hnh ln vn c th lm n ng ngoi nhn nu h t chun ny.
10. Ti xch t khong cch gn
274
Cha u gi v pha ngi mnh cm thy th v nht
Chn ny t di chn kia v cha u gi v ngi mnh cm thy th v nht.
y l t th th hin tm trng thoi mi ca ngi thc hin. T th ny lm cuc
tr chuyn mt tnh trang trng v m ra c hi h l cp i.
12. Lc l giy
275
Khng xem li nhng iu bn va c, vy bn c th nhn
thy bao nhiu du hiu v iu b ve vn.
a s n ng u nht tr rng iu b xon chn l t th ngi quyn r nht
ca ph n. H c dng iu b ny thu ht s ch n i chn h. ng Albert
Cheflen nhn nh, hnh nh chn ny p st vo chn kia to dng v c bp sn chc
gi ra tnh trng c th ca mt ngi sn sng quan h tnh dc.
Ph n cn thc hin cc t th chn khc nh bt cho chn ri bung chn ra
chm ri trc mt ngi n ng, dng tay vut nh i cho thy mong mun c
vut ve.
n ng nhn b phn no trn c th ph n
Trong cun sch Why Men lie & Women Cry (Nh xut bn Orion), chng ti
tm lc cuc nghin cu v nhng b phn c th m n ng v ph n nhn vo
khi gp nhau. Kt qu nghin cu kh c th, n ng d b cun ht bi nhng ph
n th hin kh nng sinh sn tt v quan h tnh dc khe. Khi ni n vc dng c
th, c n ng ln ph n u thch ngi c thn hnh cn i. i vi n ng, y
l du hiu nhn bit ngi ph n c sc khe v kh nng sinh sn tt.
C chng c cho thy n ng b cun ht hn bi ph n c gng mt nh tr
con mt to, mi nh, i mi mng v i m bu bnh, bi nhng du hiu ny gi
ln bn nng che ch ca mt ngi cha hu ht n ng. l l do ti sao nhiu
mu qung co phu thut thm m hay nhn mnh n nhng c im ny. Tri li,
ph n thch n ng c gng mt gi dn hn, v n cho thy kh nng bo v: hm
khe mnh, lng my rm v mt chic mi khe.
Vic ph n c gng mt nh tr con lm tit cht hoocmon n ng khin
h mun bo v ngi ph n.
276
Tin tt l ph n khng nht thit phi p t nhin th mi quyn r c n
ng, tt nhin sc p em li cho c ta mt li th so vi cc i th, ci chnh l c
ta cn c kh nng bc l cc du hiu c th cho thy c ta c th tip cn c. y
l l do ti sao mt s ph n khng c hnh th hon ho nhng li lun c nhiu
ngi cu hn! Tm li, n ng b quyn r bi nhng du hiu sn sng c tip
cn nhiu hn l s hp dn v hnh th ca ngi ph n. May mn l bn c th hc
v tp luyn cc du hiu ny. Mt s ph n pht hong khi bit rng nhng ngi
n ng hin i ban u b ngi ph n hp dn v v b ngoi v kh nng sn sng
c tip cn, thay v mun c ta bit cch chm sc, t gia ni tr hoc chi n
piano. H thy cc cuc tho lun v ch ny lm mt phm gi ca ngi ph n
hin i.
Nhng hu nh mi cuc nghin cu v s quyn r c thc hin hn 60 nm
qua u i n kt lun ging nh iu m gii vn ngh s ca tng trong hn 6000
nm trc, ngoi hnh ca mt ngi ph n v nhng iu b m c y to ra quyn
r n ng nhiu hn l tr thng minh hoc ti sn ca c y, thm ch xt theo chun
mc hin i th k 21. n ng trong th k mi cng b hp dn bi nhng th
hin hin ngay trn c th ca ngi ph n, ht nh t tin h lc mi nhn thy ph
n ln u. Tuy nhin, nh chng ti ni trong cun Why Men lie & Woman Cry,
khi chn bn i th h c nhng tiu chun khc.
Thc t l bn quyn r mt ngi n ng trc khi anh ta c th nhn ra tt c
nhng c tnh tt bn trong con ngi bn. Khi i cu c, bn mc mi bng nhng
th c thch n ch khng phi l nhng th bn thch. Bn bao gi nm th con
giun lm mi nh cha? C l ch ngh n thi l bn thy gh s, nhng li l
mn n a thch ca c!
Khng chn ngi p!
a s mi ngi u b thuyt phc bi nhng tng qung co nhan nhn
trn truyn hnh, phim nh hay cc phng tin truyn thng rng v ngoi c th l
yu t then cht quyn r ngi bn mnh trong tng lai. Thc ra, rt him nhng
ngi cc k quyn r, v h b gn nhm lm chun mc m chng ta khao kht. Cc
277
cuc nghin cu cho thy hu ht chng ta u hoi nghi v nhng ngi p v thch
tm bn tnh c mc quyn r ngang vi chng ta, ngha l chng ta c xu hng
thch nhng ngi bnh thng ch khng tm kim nhng ngi p. S thch ny c
l do bm sinh, ging nh tr em thch nhn nhng gng mt dung d hn l nhng
gng mt p.
Bn thuc tp n ng no Thch mng, ngc hay chn ph n
Khi ni n phn c th ph n m n ng yu thch, n ng khp ni c
chia thnh ba nhm tng i bng nhau: thch b ngc, thch mng v thch i chn
ph n.
Trong phn ny, chng ta ch phn tch cc c im c th ca ph n v l do
ti sao mi b phn li tc ng nh th n cm nhn ca n ng. C th ph n
khng ngng tin ha thnh mt h thng pht cc tn hiu tnh dc thu ht s ch
ca n ng ti khnng sinh sn ca mnh. Mng, b ngc v i chn ng vai tr
ngha nht trong tin trnh ny. Ni nh vy th c th l khng ng v mt chnh
tr (*) nhng v mt sinh hc th n hon ton chnh xc.
Ch thch: (*) Thut ng PC (politically correct) ch ngn ng, thi , cch
hnh x ng n (hn l v chnh tr) c lin quan n s bnh ng gii tnh,
chng tc, v.v. rt c a dng trong x hi Anh-M hin i. C l im ny cc
tc gi cng thc c s nhy cm trong cu vn ca h. (ND)
1. Mng
n ng nh gi cp mng trn, hnh tri o quyn r nht. Mng ca ngi
ph n khc vi cc loi ng vt linh trng khc. Cc loi ng vt linh trng
ging ci khc ch n rng v mng nh ra khi chng sn sng giao cu. Trong khi ,
cp mng ca ngi ph n c ph by thng xuyn v hu nh lun sn sng
cho hot ng tnh dc. iu ny gip con ngi duy tr mi quan h gn kt lu di
nui dy con ci trng thnh.
Con ngi l loi ng vt linh trng duy nht giao hp mt i mt. cc
loi linh trng khc, con c tip cn con ci t pha sau, lc ny, cp mng ty
ca con ci l du hiu cho bit n sn sng giao cu. Mng ca ph n cn c hai
278
mc ch khc: d tr m nui con v l kho d tr thc n khn cp vo nhng
lc gy m, tng t nh ci bu ca lc .
280
Mona Lisa sau hai tun nc M
n ng thch nht b ngc ca ph n giai on nh cao v gii tnh v kh
nng sinh sn, tc l tui i mi. y l hnh nh b ngc tiu biu, thng
c nhn thy trn nhng tp ch dnh cho n ng, nhng v cng gi cm v cc
mu qung co khai thc s hp dn tnh dc.
Cc nh nghin cu thuc trng i hc Purdue M pht hin rng ph
n xin i nh xe c c hi tng gp i kh nng c chp thun bng cch n ngc
thm 5cm!
Khi ai c xem l nng bng
Nhit c th ngi l 37 C, nhng nhit da
thay i ty theo tm trng ca chng ta. Nh cp,
nhng ngi c m t l lnh m v lnh lng thng
l ngi c thn nhit thp, bi v mu ca h b dn xung
cc c chn v cnh tay, chun b cho t th nh nhau
hoc b chy do cng thng gy ra. V th, khi bn gi ai
l lnh lng th bn ni ng c v mt cm xc ln th
cht. Tri li, khi mt ngi b ngi kia hp dn, mu ca h
dng ln b mt da lm cho h m hn. y l l do ti sao
nhng ngi yu nhau say m cung nhit, trao chonhau
ci hn m p, c nhng cuc gp g y phn khch hay
Cc siu mu v ngi
281 sao in nh c c th
khng cn i vi i
chn di ca thi k
dy th.
thm ch l nng bng. nhiu ph n, s tng nhit c th ny c th c
nhn thy v ngc ca h s tr nn ng hoc ni y nhng nt ng thi hai
m ca h cng ng .
Nu bn l n ng, phn cui ny ng tin y.
3. Sc hp dn ca i chn di
C mt l do v mt sinh hc gii thch ti sao n ng rt thch ph n c i
chn di. Khi mt c b n tui dy th, i chn ca c di ra rt nhanh v c th
cha y hooc-mn v bin c thnh ph n. i chn di ca ph n tr thnh mt
du hiu c th ngm bo c ta ang chn v mt tnh dc v c kh nng sinh
con. l l do ti sao i chn di lun lun gn vi bn nng gii tnh mnh m ca
ph n.
n ng rt thch ph n i giy cao gt bi v n mang li cho h cm gic l
c ta c i chn khe khon. Mang giy cao gt lm cho i chn trng di hn, lng
cong, mng nh ra, khung chu c dy v pha trc v bn chn trng c v nh
nhn. y l l do ti sao loi giy cao gt cao nht kiu giy gt nhn c quai bao
quanh c chn, l phng tin h tr gii tnh hiu qu nht trn th trng.
Giy cao gt lm cho chn ph n trng di hn, khin mng lc l v ngc
nh ra.
a s n ng thch ph n c i chn cn i, khe khon hn l nhng ph
n c i chn gy, mnh khnh, bi v m tha chn lm ni bt s khc bit gii
tnh gia i chn ph n v n ng, biu th kh nng tit sa tt hn. V tuy thch
i chn khe khon ca ngi ph n nhng n ng s thy ct hng nu nng
trng c v nh sn sng chi bng cho i tuyn Anh!
282
Cc ngi mu nh Elle MacPherson v achel Hunter bin cc duhiu quyn
r ca ph n tr thnh ngnh kinh doanh bc t.
Cc du hiu v iu b ve vn ca n ng
Cc t th ph by ca dn ng c lin quan n vic th hin quyn lc, s
giu c v a v. Nu bn l ph n, c th bn s sm tht vng v phn tm tt cc
du hiu ve vn ca n ng bi chng kh t i so vi cc du hiu ca ph n. Trong
khi ph n nmc gi cm, trang im v s dng v s iu b ve vn th cnh n
ng r my xe hi, khoc lc v s tin h kin c v thch thc nhng ngi n
ng khc. Ni v cc ng tc ve vn, n ng khng khc no nhng g ng ng
bn b sng, c bt c bng cch dng cy gy tht to p vo u chng! Ph n c
sc hp dn v k nng cu c gii n mc h c th bt c nhiu c hn bt k
ngi n ng no.
Trong phn ny, chng ti s ni n cc du hiu ngn ng c th ph bin
nht m n ng hay s dng, c tp trung ch yu quanh vng chc chn ca h.
n ng ni chung khng gii gi hoc nhn cc duhiu i tnh v nh ni trc
y ph n khng nhng t ra lut chi v kim sot cuc chi, m cn s hu c
bng ghi t s. n ng hu nh ch phn ng li nhng du hiu m h nhn c.
Mt s tp ch c thuyt phc c gi rng cc k nng ve vn ca n ng ang
c ci thin qua vic ngy cng c nhiu n ng ch hn n ngoi hnh ca h.
n ng ngy nay chm sc da mt, mng tay v mng chn, nhum tc, chnh rng,
283
dng du x, thoa kem, nh phn. Vo nm 2004, mt cuc nghin cu ca Gillette
cho thy n ng Scotland l ngi m dng nht nc Anh. Trung bnh mt ngy h
dnh 16 pht trc gng chm cht bn thn.Tuy nhin, hnh ng ny xut pht
ch yu t s gia tng mc t ph ca cnh my ru ch khng phi v h hiu bit
hn v c du hiu ve vn ca ph n.
Mt cuc nghin cu M pht hin nhng t m ph n mun nghe nht t
ngi bn tnh ca h khng phi l Anh yu em m l Em gim cn ri y!
Ging nh hu ht cc ng vt ging c, n ng ph by hnh ng chi
chut khi ngi bn tnh tng lai xut hin. Ngoi nhng phn ng sinh l t nhin
c cp, ngi n ng s sa ngay ngn c vt, b thng c o, phi lp bi
tng tng khi vai v mn m khuy o c tay hoc ng h eo tay, ng thi
chnh li o s mi, o khoc v cc ph kin khc.
iu b chnh c vt ca n ng.
L do ti sao n ng ni chuyn nhiu vi ph n lc bt u mt mi
quan h
Nhiu ngi n ng ngh rng ni su vo nhng chuyn rign t ca mnh hay
ca ngi ph n s gip anh ta ghi im v c th khin c ta th l tm tnh vi anh
ta nhiu hn. Do vy, lc bt u mi quan h mi, n ng thng s dng chin
thut ny nhng sua tun trng mt, c th h s tr li cch c x c hu ca mnh l
min bnh lun, cn nu phi ni chuyn th h ch bn n nhng s kin, tin tc v
gii php cho nhng vn m h ang phi i mt m thi.
Hnh nh ci chc chn ca n ng
284
S ph by gii tnh l liu nht m ngi n ng thc hin trc mt ngi ph n
l iu b ngn ci thc vo tht lng lm ni bt chc chn ca anh ta. Hoc anh ta c
th xoay ngi v pha ph n, cha bn chn hng v c ta, nhn thn mt v lu hn
thng l. Ngoi ra, khi ang ngi hoc da vo tng, ngi n ng cng c th
dang chn l ci chc chn.
loi kh u ch v mt s loi ng vt linh trng khc, con c biu l sc
mnh qua vic ph by dng vt. Dang chn ra con khc chim ngng ton b
kch c dng vt v thnh thong iu chnh n l cch chng nhn mnh a v thng
tr ca mnh. n ng cng ph by kiu ny khng nh nam tnh nhng tinh t
hn loi kh u ch, ch yu l do h s phi i mt vi n t di hn nu bt chc
bn kh u ch kia.
Th k 15 chng kin s ra i ca ming che ch m pha trc qun ng
tm ca nam gii vn khng ly g lm tinh t cho lm, mc ch l ph by nam
tnh v chng t a v ca ngi n ng. n th k 21, ngi bn a New Guinea
vn cn dng iu b ph by dng vt, trong khi n ng phng Ty t c
hiu qu tng t nh nhng chic qun Ty b st, qun bi c nh hiu Speedo hay
thm ch l treo lng lng mt chm cha kha to ng hoc mt u ca chic tht
lng pha trc chc chn ca anh ta.
285
Nhng vt thng xung ny cho php n ng c c hi thnh thong vi tay
chnh sa khi cn thit. a s ph n khng th hnh dung cnh ngi ta c th vi tay
gi chc chn chn cng cng v v cng ngc nhin khi n ng lm vic ny mt
cch bnh thn v thng xuyn. tt c ng vt linh trng ging c, ng tc ny
th hin chung mt thng ip, ch c cch thc tin hnh l khc nhau.
287
C th n ng iu g gy phn khch vi ph n nht?
Cc cuc iu tra cho thy ph n lc no cng c cm tnh hn vi ngi n
ng c ging ni trm v m i, bi v ging trm lin quan trc tip n mc
testosteron. S thay i ging ni c th thy cc cu con trai n tui dy th. C
th chng cha y hooc-mn nam, chng nhanh chng b v ging v bt u bin
i thnh n ng. Khi n ng gn ngi ph n m anh ta thch, anh ta c khuynh
hng ni ging trm hn lm ni bt v nam tnh, trong khi ph n c khuynh
hng ni chuyn vi tng cao hn tn ln v n tnh. T khi phong tro i n
quyn c dy ln vo nhng nm 60 ca th k 20, ph n m nhim vai tr v
nhim v trong nhng lnh vc vn l th mnh ca nam gii.
Nhng cng vic ny i hi vic sn sinh cht testosteron, loi hooc-mn thc
y con ngi t c thnh tu v thng c m t l hooc-mn thnh cng.
Nghin cu ngy nay cho thy cc quc gia nh M, Anh, c v New Zealand, ni
m thuyt nam n bnh quyn c nh hng mnh m hn cc nc khc, ging ni
ca ph n tr nn trm hn bi v h dn quyt on v quyn uy hn. Hy vng bc
tip theo khng phi l ngc ca h s mc y lng!
Nng l kiu ph n thch ngc, chn hay mng ca n ng?
Cc phn ng gii tnh ca ph n c kch hot khi h nhn vo phn thn th
no ca n ng. Ni n cc b phn c th n ng m ph n a thch, ph n
khp ni cng c chia thnh 3 nhm: thch i chn, thch mng, thch ngc, cnh
tay n ng. Trong , c ti 40% ph n thch phn mng n ng, xp v tr u
288
bng. Trong phn ny, chng ta s phn tch nhng c im c th ca n ng v l
do ti sao tng b phn c tc ng nh th n cc gic quan ca ph n.
Ni chung, ph n cng a nhn nhng ngi n ng c thn hnh cng trng,
vai rng, ngc n, cnh tay cun cun v mng rn chc. Thm ch ngay th k 21,
cc cuc nghin cu cng cho thy phn ln ph n vn mun mt ngi n ng c
dng khe nh th nh vt vi th d v y li k gy hn.
C th n ng c kin to nhm mc ch rt ui, sn bt v nh vt vi
cc con th, mang vc vt nng v git cht nhn qui vt.
1. Vai rng, ngc n v cnh tay c bp
C th ca ngi n ng chuyn sn bn rng phn trn v hp dn phn
hng, trong khi c th ph n hp vai v n dn phn hng. Cc c im tin ha
ny ca ngi n ng cho php h ko l v kh nng qua nhng qung ng di v
mang chin li phm sn c v nh.
Ph n b hp dn bi phn trn c th r nt ca
n ng, nhng a s khng thch dng v th hnh
ca vn ng vin, v h cm thy anh ta quan tm
n v p ca bn thn hn l v p ca h.
Tm tt
Th gii ang trong vng cng ta ca nn dch c thn. Tt c cc nc
phng Ty u c t l kt hn thp nht trong 100 nm qua, t l ch bng phn na
ca 25 nm trc. c, 28% ngi trng thnh cha kt hn ln no.
Mt vi ngi c th tht vng khi bit n ng v ph n b kch thch bi cc
nt c trng c th lc u. Tuy nhin, mi ngi u c c hi ci thin v ngoi
ca mnh cng nh kh nng li cun ngi khc phi. i vi nhng ai chn cch
290
gi nguyn dng v t nhin ca mnh th hy cn nhng c hi hn h trn mng,
nhng dch v mai mi qua my vi tnh, cc dp tn tnh v hn h cp tc ang bng
n khp ni. Tp ch New York Times c tnh vo nm 2003, nhng dch v ny
mang li doanh s hng nm trn th gii l 3 t la. V bi v ngi n ng gp
nhiu kh khn hn ph n trong vic gp g ngi khc phi, cho nn a s cc lp
hc tn tnh trn th gii c ng hc vin nam hn n.
CHNG 16
CC DU HIU V QUYN S HU, LNH TH V CHIU CAO
291
Victoria Beckham
khng nh s hu
David Beckham bng
c th anh ta s da lng vo mn mi ny, chn ln n hoc t cnh tay gn
n. Khi anh ta chm vo ti sn , n tr thnh phn ni rng c th ca anh ta, cch
ny gip anh ta th hin quyn s hu vi mn . Nhng ngi yu nhau cm tay
hoc m nhau ni cng cng i phng thy rng h c quyn i vi ngi .
Nh qun l doanh nghip gc chn ln bn lm vic hoc da ngi vo ca ra vo
cn phng xc lp quyn s hu vi cn phng ln cc ni tht trong . Ngi
v phi ming x vi tng tng ra khi vai chng cho cc ph n khc bit rng
anh ta c ngi chim hu.
292
Mt s ngi c thi quen ta ngi vo ca ra vo v lc no cng trong t th
e da mi ngi ngay ln gp mt u tin. Nhng
ngi ny c khuyn nn tp t th ng thng,
lng bn tay m rng to n tng tt i vi
nhng ngi khc. Mi ngi hnh thnh n 90% n
tng v ngi khc trong 4 pht u v bn khng
bao gi c c hi th hai xy dng hnh nh.
Gi s gh ca sp khng c tay vn m iu
ny kh c th xy ra v gh khng c tay vn thng
Mc ch ca Michael Jackson
l ca khch th c th chng ta s nhn thy mt trong v tai ting m l lng
a b l thu ngn khong
hoc c hai chn ca ng ta gc ln bn. Nu cp trn cch gia a b v ngi hm
m h c cm gic l anh ta
ca sp bc vo phng th c th sp ngi lc ny tm thi s hu a b. Li
ca anh ta l khng n
l cp di s khong cch gia a b v
mt t.
chuyn sang thc
hin nhng iu b kn o hn nh t chn ln
hc bn di cng, hoc nu bn lm vic khng c
Khng nh quyn s hu ci bn.
hc th ta bn chn vo chn bn khng nh
quyn s hu.
H thp c th v a v
Trong lch s, hnh ng lm tng ln hoc h thp chiu cao c th trc mt
ngi khc nhm vo vic thit lp mi quan h cp trn cp di. Chng ta xng
h vi thnh vin ca hong gia l Your Highness (Tha B h/Tu c ngi), cn
nhng k phm ti nh nhuc th b gi l low, low down v low lives (k bt
lng). Khng ai mun b cho l short-sighted (thin cn), looked down on (b coi
r), hay fall short of their targets (khng t c mc tiu). Din gi thng ng
trn bc khi din thuyt cao hn nhng ngi khc, thm phn ngi cao hn nhng
ngi cn li trong bi thm on, ngi ot huy chng vng ng trn bc cao
hn nhng ngi ot th hng khc, nhng ngi sng tng cao c nhiu uy th
293
hn nhng ngi sng tng trt, mt s nn vn ha phn chia giai cp x hi thnh
ng cp cao v ng cp thp, ngay c cc dc s cng ng cao hn ngi
khc khong 46cm.
Nhng ngi thuc tng lp trn i khi c th hnh ng kiu ngo (get on
their high horse), sn sng i ph vi tnh hung bt ng (rise to the occasion), t
tn dng (put themselves on a pedestal) hoc tr nn hch dch (become high and
mighty). V khng mt v thnh no c lng t trng m li sng mt khu vc cch
xa thnh ph, trn rung hay trong thung lng. Ch ca h phi l Valhalla [Theo thn
thoi x Scandinavia, cc chin binh dng cm hy sinh chn trn mc s c rc
linh hn v Valhalla, mt chn thin ng], nh Olympus hoc trn Thin ng. Mi
ngi cng u hiu ngha ca vic ng dy trc khi pht biu trong cuc hp l
ginh quyn kim sot.
295
chiu ung c ph ny mi, nhng iu lm c y nhn ra c rng vic iu
chnh chiu cao c th gip c c nhiu quyn uy hn.
Bn lun thy n ng cao hn i cng ph n thp hn m him khi thy iu
ngc li.
Trong cc cuc hi tho, chng ti lin tc quan st v nhn thy cc nh qun
l cp cao trng cao hn tt c nhng ngi khc. Trng qua Vin Qun l, chng ti
thu thp c s liu v chiu cao v mc lng ca 2566 gim c cng ty. Chng
ti pht hin ra chi tit ny, c mi inch chiu cao vt chun trung bnh ca cng
ty s em li cho ngi , bt k l n ng hay ph n, mt khon tin lng ph
tri l 400 bng Anh. Nghin cu M cho thy chiu cao cng c lin h n s
thnh cng trong lnh vc ti chnh. th trng ti chnh Wall Street, mi inch chiu
cao em li thu thp tng thm l 340 bng Anh. Thm ch, trong cc vn phng chnh
ph v cc trng i hc, ni m vic thng chc ph thuc v nng lc v thng
c xem xt bnh ng ch khng can h n chiu cao th mi tng quan vn
tng t xy ra. Mt cuc nghin cu M cho thy, nhng ngi cao khng nhng
c vic lm tt nht ti cc cng ty ca M, m h cn nhn c mc lng khi
im cao hn. Nhng ngi cao trn 1m90 nhn nhiu hn 12% lng so vi nhng
ngi cao di 1m85.
L do ti sao mt vi ngi c v cao hn khi xut hin trn truyn hnh
Trn truyn hnh, nhng ngi c ti lm chnh tr thng c cm nhn l
cao. Hnh ngi trn mn nh ch cao 15cm, v th vic chng ta nhn thy ngi
thc t cao bao nhiu l do tim thc. Chiu cao m chng ta nhn thc v quyn hn
chng ta cho h c lin quan trc tip n nng lc v quyn hn m h th hin.
l l do ti sao nhiu nam din vin, chnh tr gia v cc nhn vt rt thp vn th hin
kh tt trn truyn hnh ch v h lm cho mnh trng cao. V d, Th tng c John
Howard b cht tn vi bit danh l Johnny nh b bi cch ni nng mm mng
v n tn ca ng ta trn truyn hnh. Cc kho st ca chng ti cho thy cc c tri
cm nhn ng ta cao 1m67 con s kh khim tn i vi n ng trong khi thc t
th ng cao 1m75. Trong khi , mt i th ca ng, cu Th tng Bob Hawke, bao
296
gi cng c cm nhn l cao trn 1m85 v ng ta lun din xut ti tnh. Nhng
thc ra ng ta ch cao 1m70!
Trn truyn hnh, ti din xut hay lm cho bn trng c v cao hn.
Cuc nghin cu tin phong ca ng Wilson (1986) pht hin khi mt sinh
vin n ni chuyn vi cc sinh vin khc, h cm nhn l anh ta cao 1m75. Cng
chnh sinh vin , khi c gii thiu l gio s, th ngi nghe nhn thy anh ta cao
n 1m90. Kh nng din xut ti tnh hoc mt tc v gy n tng u khin ngi
khc cm nhn bn cao hn.
Bi kim tra trn sn nh
Nu bn mun kim tra xem quyn uy c gn vi chiu cao hay khng, hy lm
th bi kim tra ny vi mt ngi bn. Trc ht, hy nm trn sn v bo ngi bn
mnh c ng nh th tn dng ti a li th v chiu cao. K n, yu cu ngi
y la li bn tht ln v d di. Sau i v tr bn ng, ngi bn nm xung
v ngh anh ta lp li li nhic mc. Bn s nhn thy rng khng nhng anh ta
cm thy gn nh khng th mng m bn, m ging ca anh ta nghe cng khc l khi
th ln ting t th nm.
Nhng bt li ca chiu cao
Tuy nhin, cao ln khng phi lc no cng l mt li th. Mc d ngi cao
thng c tn trng hn ngi thp, nhng chiu cao cng c th gy bt li mt
s trng hp trong giao tip c nhn. Chng hn nhng lc cn ni chuyn ngang
hng hoc nhn vo mt ngi khc khi tho lun, nhng khi m bn khng mun
b cho l lm ra v quan trng.
Anh, Philip Heinicy, mt ngi kinh doanh ha cht, cao 2m thnh lp
Cu lac b dnh cho ngi cao ci thin nhu cu v mt x giao, thc tin v y hc
cho cc thnh vin c chiu cao khc ngi. Anh ta pht hin l chiu cao qu kh
ca mnh ang e da khch hng, khin h cm thy b p lc v khng th tp trung
vo nhng iu anh ta ni. Anh ta khm ph rng khi ngi gii thiu v mn hng
th bu khng kh giao tip khng nhng tr nn ci m hn, m vic loi b mi e
da v hnh th ca anh ta cng lm tng ng k doanh thu n 62%.
297
H thp ngi xung i khi cng c th nng cao a v
Trong mt s tnh hung, h thp ngi xung li l du hiu cho thy mnh
mnh hn. l khi bn ngi t th u oi v ra v thoi mi trong mt chic gh
m i ti nh ngi khc trong khi ch nh ang ng. y hon ton l iu b
khng lch s trn lnh th ca ngi khc, th hin thi trch trng hoc gy hn.
Trong lnh a ring ca mi ngi, nht l ngay trong nh h th ai cng mun
t ra mnh l ngi b trn v t hnh thnh thc bo v lnh a. V vy, nu mun
gy cm tnh vi h th bn cn phi tp cc iu b v cch c x mang tnh phc
tng.
Lm th no m cc chnh tr gia c th kim phiu bu khi xut hin trn
truyn hnh
Hn 3 thp nin qua, chng ti a ra li khuyn v cch thu ht s tn
nhim v tin cy t ngi khc cho nhng ngi thng xut hin trc cng chng.
H mi thnh phn, t cc ngi sao nhc rock, chnh tr gia cho n ngi d bo
thi tit hay Th tng. Vo mt dp n, hai nh chnh tr hng u c mi n
tham gia hai cuc tranh lun trn truyn hnh v cch iu hnh t nc. ng vin A
cao 1m75 nhng cc c tri thy ng ta thp hn do cch tip cn ca ng ta nh nhng
v trm lng hn, trong khi i th ca ng ta, ng vin B, cao 1m90 c cc c tri
nhn thy cao hn do thi quyt on, quyn uy ca ng ta. Sau cuc tranh lun th
nht trn truyn hnh, ai cng thy l ng vin thp hn ang tht bi mt cch thm
hi. ng vin A lin gi in cho chng ti xin li khuyn. Chng ti t vn
nhiu chin thut, k c vic ca bt 10cm bc t micro, khn gi c th nhn thy
mt bc v cm ca ng ta ngang nhau nh ng vin B. Chng ti ngh ng vin A
nn b tr my quay thp hn mt cht v quay hng ln ng ta trng cao hn.
Chng ti cn khuyn ng ta nn nhn thng vo my quay khi truyn t thng tin
tng c tri cm thy nh th h c ni chuyn ring vi ng ta. V cch ny pht
huy tc dng! Sang cuc tranh lun k tip, ng vin A c nh gi l ngi
chim u th r rt. Cc phng tin truyn thng nhn xt rng ng ta c mt
cch nhn mi v quyn lc v kh nng lnh o. Sau cuc bu c, ng vin A tr
298
thnh ngi c c. Bi hc y l cc c tri thng khng my quan tm hay nh
nhiu n nhng g cc chnh tr gia ni trong cc cuc tranh c. H a ra l phiu
cui cng da vo nim tin rng ngi chin thng chnh l ngi lnh o ph hp
nht!
Cch xoa du ngi ang tc gin
trnh vic e da ngi khc, chng ta thng c lm cho bn thn c v
nh b hn h. Hy th lm bi kim tra ngn ng c th trong tnh hung bn phm
li khi lu thng, chng hn nh khng dng xe khi gp bin bo dng, khng nhng
ng hoc chy xe qu tc . V vy, bn b cnh st buc phi tp xe vo l ng.
Lc ny, nhn vin cnh st c th xem bn nh mt i th khi anh ta tin n gn
xe ca bn. Phn ng hu ht cc ti x l vn ngi trong xe, m ca knh ra v phn
trn ny n hoc chi ti. Tc dng tiu cc xt v kha cnh ngn ng c th trong
cch hnh x ny l:
1. Vin cnh st buc phi ri khi lnh th ca mnh (xe tun tra) v bc
qua lnh th ca bn (xe ca bn).
2. Gi nh rng bn tht s phm lut th nhng l do bin minh ca bn c th
tr thnh n tn cng i vi vin cnh st .
3. Vi vic vn ngi trong xe, bn to ra ro chn gia bn v nhn vin cnh
st .
Xt trong tnh hung ny, nhn vin cnh st v th cao hn bn nn cch c
x ca bn ch lm s vic tr nn ti t v bn c nhiu kh nng b pht hn. Thay
vo , nu bn b buc tp xe vo l, hy th cch ny:
1. Ngay lp tc bc ra khi xe ca bn (lnh th ca bn) v i v pha xe ca
nhn vin cnh st (lnh th ca anh ta). Bng cch ny, nhn vin cnh st khng
thy bt tin do phi ri khi khng gian ca mnh. (ng th cch ny M v vic
bn bc ra khi xe v bc vi v pha nhn vin cnh st c th khin bn b nhim
c ch t ngt.)
2. Ci ngi xung bn c v ngoi nh b hn nhn vin cnh st .
299
3. H thp a v bn thn mnh bng cch ni vi nhn vin cnh st rng bn
v trch nhim nh th no v nng anh ta ln bng cch cm n anh ta v ch ra
li ca bn. ng thi ni vi anh ta rng bn hiu nhng kh khn trong cng vic
ca anh ta khi phi x l nhng k ngc nghch nh bn.
4. Cha lng bn tay ra, ni ging run run, nn n anh ta ng ghi v pht. Nu
bn l ph n v vin cnh st l n ng, hy mm ci tht nhiu, chp mt lin tc
v ni ging c v m vc cao hn. Cn nu bn l n ng, hy cm ly v pht v
ng pht.
Hnh ng ny lm ngi nhn vin cnh st cm thy bn khng phi l mi
e da v khuyn khch anh ta ng vai mt ngi b trn ang trch mng k b
di. Trong trng hp ny, c th anh ta s quyt nh ch nghim khc cnh co bn
v bn i m khng ghi v pht! Nu bn thc hnh ng theo ch dn trn y,
phng php ny c th cu bn min b pht n 50%.
300
Nh nhn chng hc ngi Ba Lan, tin s Boguslaw Pawlowski, pht hin ra
rng duy tr mi quan h l tng th nim tin, tin bc hay s tn trng nhau
khng quan trng bng t l chiu cao 1:1,09. Cuc nghin cu ca ng vo nm 2004
cho thy m bo hnh phc hn nhn, ngi n ng cn phi cao hn v gp
1,09 ln. T l ny cng khp vi trng hp cp i lng mn b tan v, Nicole
Kidman cao 1m80 v Tom Cruise cao 1m70.
Nhng cp v chng c c t l thnh cng ny l:
Cherie Blair v Tony Blair = 1,10
Jennifer Anniston v Brad Pitt = 1,11 (Tic l cp v chng ny li d chnh
thc nm 2005, sau khi cun sch ny c vit xong).
Victoria Beckham v David Beckham = 1,09
Nhng ngi khng c c t l ny gm c:
Camila Parker Bowles v Thi t Charles = 1,01
Penny Lancaster v Rod Stewart = 0,97.
Mt vi chin thut khin ngi khc thy mnh cao hn
Nu bn thp hn, bn c th p dng mt vi chin thut trung ha quyn
lc vi nhng ngi cao hn khi h bt u e da bn. iu ny rt quan trng nu
bn l ph n bi v trung bnh ph n thp hn n ng 5cm. hy to mt khng gian
ni bn c th kim sot c tnh hnh bng cch t nhng ci gh c chiu cao
khc nhau v ngh nhng ngi cao ngi trn gh thp hn. Cc ngi nh th gip
qun bnh chiu cao v lm gim i quyn lc ca nhng ngi to ln qu c. Ngi
cc v tr u bn i mt nhau cng c th lm cho mi th ng u. Cch ny cng
tng t nh khi bn ta ngi vo ca ra vo vn phng ca ai ni chuyn
trong khi h ngi. Ni chuyn ni cng cng nh qun ru hoc m ng, trong
xe hi hoc trn my bay cng hn ch cc mu chc ca nhng ngi ng nghip
c chiu cao vt tri. Nu ai c hnh vi c on hoc ng gim st bn trong
khi bn ngi, hy ng dy i n ca s, nhn ra ngoi trnh by vn . Bn s
trng c v rt quan tm n cuc tho lun v ngi to ln hn khng th bc l li
th v chiu cao khi bn khng nhn h. Cui cng, hnh ng kin quyt cng c th
301
lm gim bt nhng chnh lch v chiu cao. Cc chin thut ny s lm cho bn
ngng cao u vi nhng ngi c chiu cao e da hay gip bn ng hin
ngang gia nhng ngi ang c chi gc bn.
Tm tt
Chnh lch v chiu cao c tc ng ng k n cc mi quan h. Tuy vy,
chiu cao v quyn lc thng ch do nhn thc. Ngi thp hn c th khin ngi
khc thy mnh cao hn khi h mc qun o sm mu, comple sc nh, trang im
nh, nh nhn (i vi ph n) v eo ng h c ln c biu thi gian. Kch c
ng h cng nh th cng b cho l c t quyn lc. ng thng, ngi thng v i
ngng cao u l nhng cch to cho bn v ngoi t tin v theo quy lut nhn qu th
bn s thy t tin hn khi lm nh th.
302
CHNG 17
Cc v tr ngi c bn
y l nhng p n c xc xut tr li cao nht:
304
- Bn ngi v tr gc B1 khi tin hnh cuc phng vn. v tr ny, bn c th
nhn r ngi A m khng c v i u hay gy hn vi h. V tr B3 s khin bn
trng cnh tranh hoc gy hn, cn v tr B2 th qu thn mt.
- Bn ngi v tr hp tc B2 trong trng hp gip gii ch bi v y l v
tr ngi gip hoc to dng cc mi quan h.
- Bn chn v tr B3 chi c vi ai . y c gi l v tr cnh tranh hay
phng th v l v tr m chng ta chn ngi khi u vi i th v n cho php chng
ta quan st ton b gng mt i phng v nhng vic h ang lm.
- Cui cng, bn chn v tr cho B4 trong th vin th hin s c lp hoc
t khng mun b quy ry.
V tr gc (B1)
Khi tham gia vo cuc tr chuyn thng thng, thn mt, hy ngi v tr gc
B1 v n cho php ngi ni v ngi nghe nhn nhau r hn. Ngi t th ny,
ngi ni cng d dng s dng nhiu iu b hay quan st iu b ca ngi kia.
Cnh bn s tr thnh mt phn ro chn khi mt ngi bt u cm thy b e da.
Ngoi ra, v tr ny cng trnh c vic to ra s phn chia lnh a trn bn. y
l v tr tt nht xt v mt chin lc, t y ngi B c th pht biu nu gi nh
rng A l ngi nghe. Bng cch di gh n v tr B1, bn c th lm du i khng
kh cng thng v tng c hi c c kt qu kh quan.
V tr gc
V tr hp tc (B2)
Khi hai ngi c chung suy ngh hoc cng lm mt vic
th h thng ngi v tr B2. Chng ti pht hin rng 55% s
ngi chn v tr ny l v tr ngi mang tnh hp tc nht trong
bng cu hi hay h t ng ngi vo v tr ny khi c yu cu
lm vic chung vi ngi khc.
305
y l mt trong nhng v tr ngi tt nht bn trnh by vn v khin
ngi khc chp nhn n v v tr ny cho php ngi ta nhn nhau r hn v c c hi
bt chc ngn ng c th ca nhau. Tuy nhin, iu quan trng l lm th no bn
c th di chuyn vo v tr ny m khng lm cho ngi A cm thy lnh th b xm
phm. y cng l v tr thch hp bn gii thiu mt ngi th 3 vo cuc m
phn. V d, nhn vin kinh doanh ang phng vn mt khch hng ln th hai, ngi
ny gii thiu vi khch hng mt chuyn vin k thut. Trong trng hp ny, chin
thut ngi sau y s c tc dng tt:
Chuyn vin k thut ngi v tr C i din vi khch hng A, cn nhn vin
kinh doanh ngi v tr B2 (v tr hp tc) hoc v tr B (v tr gc). iu ny cho php
nhn vin kinh doanh h tr khch hng v thay mt cho khch hng t cu hi vi
chuyn vin k thut. V tr ny c gi l v tr h tr i phng.
307
Bt k bn hot ng trong lnh vc no, nu cng vic c lin quan n vic
giao tip vi i tc v phng chm ca bn l phi lun hiu quan im ca i
phng, lm cho h cm thy thoi mi v tin tng vo vic lm n vi bn th v tr
cnh tranh s khng a n kt qu . Lc ny, v tr cnh tranh, cc cuc tr
chuyn s ngn hn v thng thn hn.
V tr c lp (B4)
Ngi ta ngi v tr ny khi khng mun giao thip vi nhau. Ngi l ni
cng cng nh th vin, gh , cng vin hoc nh hng thng ngi v tr ny.
y l v tr chng ta th hin quan im hon ton i nghch nhau. 42% ngi
c kho st cho rng thng ip c chuyn ti trong v tr
ny l tha th hoc th ch. Nn trnh v tr ny khi bn
mun bn lun ci m vi mi ngi.
310
Trong cuc hp gm nhng ngi c cng a v, ngi ngi v tr A s c nh
hng ln nht, nu lng anh ta khng hng ra ca.
Nu ngi A ngi quay lng ra ca th ngi ngi v tr B l ngi c nh
hng nhiu nht v l i th nng k i vi ngi A. Strodtbeck v Hook tin
hnh mt s tho lun th nghim mang tnh nh gi cho thy rng ngi ngi v
tr u bn thng c chn l ngi lnh o, c bit nu ngi c tim lc
kinh t. Xt trng hp ngi A ngi v tr quyn lc nht, ngi c quyn lc th
nh l ngi B, ri n ngi D, sau l ngi C. A v B c cho l v tr thin v
cng vic trong khi v tr D c dnh cho mt th lnh tinh thn, thng l ph n,
ngi lun quan tm n cc mi quan h trong nhm v khch l mi ngi tham gia
vo cuc tho lun. Vi thng tin ny, bn c th t bng tn ln ch ngi cho bit
bn mun tng ngi ngi u v gip bn phn no kim sot nhng vic xy ra ti
cuc hp.
Ti sao hc tr cng ca gio vin ngi bn tri?
Cc nh nghin cu thuc trng i hc Oregon qu quyt rng mi ngi c
th gi li thng tin v nhng g h nhn thy trng th gic bn phi nhiu gp 3
ln nhng g h nhn thy bn tri. Nghin cu ca h gi rng bn c mt bn
ng tt hn khi bn trnh bay thng tin vi ngi khc. Theo , bn tt hn ny l
bn tri ca bn bi bn ny nm trong trng th gic bn phi ca ngi khc.
Cc cuc nghin cu cho thy bn tri bn l bn thch hp nht pht biu.
Tin s John Kershner thuc Vin nghin cu Gio dc Ontario quan st cc
gio vin v ghi nhn ni h nhn i c mi 30 giy trong 15 pht. ng pht hin cc
gio vin hu nh b l hc sinh bn phi ca h. Cuc nghin cu ny cho thy cc
gio vin nhn thng v pha trc 44% thi gian, nhn sang tri 39% thi gian, cn
bn phi ch c 17% thi gian. ng cng pht hin rng hc sinh ngi bn tri vit
chnh t gii hn v t khi b gi pht biu hn nhng hc sinh ngi bn phi. Nghin
cu cn cho thy khi nhn vin bn hng ngi pha bn tri khch hng th c nhiu
giao ko mua bn c thc hin hn l khi h ngi pha bn phi khch hng. V vy,
khi bn cho con i hc, hy dy chng ngi bn tri ca gio vin. Cn khi chng
311
trng thnh v tham d cc cuc hp, hy bo chng c ngi bn phi ca sp
c cm nhn l c nhiu quyn lc hn!
Quyn lc trong gia nh
Gi s phng n ca mt gia nh c mt ci bn v kiu dng bn c la
chn k th hnh dng ca n c th tit l manh mi v vic phn b quyn lc trong
gia nh . Gia nh ci m chn bn trn, gia nh khp kn chn bn vung v
kiu gia nh thng tr chn bn hnh ch nht.
Ln ti khi t chc tic, bn hy th th nghim ny: sp ch cho v khch rt r
v thm lng nht ngi u bn, cch xa ca ra vo, lng quay vo tng. Bn s rt
kinh ngc khi nhn thy rng vic sp xp mt ngi ngi v tr quyn lc khuyn
khch h ni chuyn thng xuyn hn v c nhiu quyn lc hn. iu ny cng
khin nhng ngi khc ch n h hn.
Cch khin khn gi khc
The Book of Lists cun sch lit k loi thng tin v hnh vi ca con ngi
mi nm cho thy pht biu trc cng chng l ni s s 1 ca chng ta, cn s
cht xp hng 7. iu ny c ngha l, nu bn n ving l tang, bn th nm trong c
o quan cn hn c iu vn phi khng?
Nu bn c yu cu ni chuyn vi khn gi vo bt c lc no, iu quan
trng l phi hiu c khn gi nhn v gi li thng tin bng cch no. Th nht,
ng bao gi biu l s lo lng hoc s hi, v lm nh th, khn gi s xoay sang tm
kim ngn ng c th ca bn v chc chn h s tm thy nhng biu hin lo lng. H
s khng my may nghi ng bn lo lng tr khi bn ni cho h bit. Th hai, hy s
dng cc iu b t tin khi bn ni, cho d l bn ang cm thy s hi. Hy dng cc
iu b chp tay hnh thp chung, ng tc l v khp lng bn tay, thnh thong
dng iu b ngn ci th ra v khng khoanh tay. Trnh ch tay vo ngi nghe,
khoanh tay, s mt hay t mnh tay vo bc t micro. Cc cuc nghin cu cho thy
nhng ngi ngi hng gh pha trc bit c v gi li nhiu thng tin hn
nhng ngi cn li, mt phn v h ham hc hi hn nhng ngi kia nhng mt
khc, h t ra quan tm n din gi trnh b gi pht biu.
312
Nhng ngi ngi dy trc mt bit c nhiu hn, tham gia nhiu hn v
nhit tnh hn.
Nhng ngi ngi khu vc gia l lp ngi k tip theo di chm ch v t
nhiu cu hi nht, v y c xem l khu vc an ton, c bao quanh bi nhiu
ngi khc. Nhng ngi ngi khu vc hai bn v pha sau t ch v t nhit tnh
nht. Khi bn ng pha bn tri khn gi - ngha l pha bn phi sn khu thng tin
ca bn s tc ng mnh hn n bn cu no phi, l pha d pht sinh cm xc
hu ht mi ngi. Tng t, ng pha bn phi khn gi - tc pha bn tri sn khu
tc ng n bn cu no tri ca khn gi. y l l do ti sao khi bn ng pha
bn tri sn khu v pha tr th khn gi s ci nhiu v lu hn, cn nu ng pha
bn phi sn khu th cc li ku gi v nhng cu chuyn cm ng ca bn s c
khn gi n nhn tt hn. iu ny c cc din vin hi kch nhn bit t nhiu
thp k qua, lm cho khn gi ci khi ng pha bn tri sn khu v lm cho khn
gi khc khi ng bn phi.
Vng ch
Bng cch s dng nhng thng s ca cc nh nghin cu Robert Sommer,
Adam v Biddle, chng ti tin hnh nghin cu cc khn gi c tnh mc
tham gia ca h trong bui din thuyt cn c vo ch h ngi trong khn phng.
ng thi, chng ti cn kim tra liu h c th nh c bao nhiu ni dung din
thuyt. Cc kt qu ca chng ti trng vi kt qu nghin cu gc ca Robert
Sommer, mc d i tng kho st ca chng ti u l ngi ln tui, cn nhng
ngi tham gia cuc nghin cu ca Sommer l sinh vin. Chng ti cng pht hin
c rt t s khc bit gia cc nn vn ha ca c, Singapore, Nam Phi, c, Anh,
Php hoc Phn Lan v vn ny. hu ht cc ni, nhng ngi c a v cao ngi
hng gh u. ng ch nht l Nht, h tham gia t nht, v vy chng ti ch
ghi nhn d liu t hu ht khn gi c cng a v. Kt qu ny chng ti gi l Hiu
ng hnh phu.
313
S lu gi thng tin v tham gia ca khn gi da vo
ch ngi h la chn (Pease, 1986)
Nh bn thy, khi nhng ngi tham gia ngi theo kiu phng hc s to mt
vng tip thu c hnh dng ging nh mt ci phu, vi cung phu chy dc trung
tm khn phng, cn ming phu l hng gh u. Nhng ngi ngi trong phm vi
ci phu tham gia nhit tnh nht, trao i kin vi din gi si ni nht v nh li
nhng g c tho lun nhiu nht. Nhng ngi km nhit tnh nht l nhng ngi
ngi pha sau hoc hai bn khn phng, h c khuynh hng tiu cc hoc i u
hn v nh li t nht. Cc v tr pha sau cng cho php khn gi c nhiu c hi
hn ngi v by, ng gc hoc chun i.
Cuc th nghim v vic hc tp
Chng ta bit rng nhng ngi hc nhit tnh nht s chn ngi gn pha trc
nht, cn nhng ngi t quan tm hn s ngi pha sau hoc hai bn. Chng ti
tin hnh nghin cu thm xc nh xem liu Hiu ng hnh phu l kt qu ca
vic khn gi chn ch ngi da vo s quan tm ca h v ti hay chnh ch ngi
chi phi s tham gia v lu gi thng tin ca h. Bng cch t tm th ghi tn ln ch
ngi ca cc khn gi h khng th ngi v tr thng l, chng ti c sp xp
nhng ngi nhit tnh ngi hai bn v ng sau, cn nhng ngi hay np dy
pha sau th i ln dy trc mt. Chng ti nhn thy chin thut ny khng nhng
gip cc khn gi vn th ng hin ngi pha trc tham gia v nh c thng
tin nhiu hn, m n cn lm cho cc khn gi vn tch cc nay hot ng km v nh
c t hn khi b chuyn ch ra pha sau. iu ny cng cng c mt phng php
gio dc l nu bn mun m bo rng ai phi nhn c thng ip th hy h
314
ngi dy trc mt. Khi hun luyn cc nhm nh, mt s din gi v hun luyn vin
b kiu sp xp ch ngi dng lp hc v thay bng kiu b tr mng nga
hoc qung trng l thin. Bng chng cho thy kiu b tr ny khin mi ngi
tham gia tch cc hn v nh tt hn v n gip gia tng ng k tn sut tip xc bng
mt gia tt c ngi tham d v din gi.
c c quyt nh trong ba n ti
Hy nh li nhng iu c cp v lnh th ca con ngi v vic s
dng bn vung, bn ch nht v bn trn. Chng ta hy xem xt cc c ch tng tc
gia chng trong bi cnh mt ba ti vi mc ch l t c s chp thun i vi
ngh m bn a ra.
Nu bn nh bn vic lm n trong ba ti, chin lc khn ngoan l hy hon
tt mi tha thun trc khi thc n c mang n. Mt khi mi ngi bt u dng
ba th cuc tr chuyn c nguy c b khng li. Khng nhng vy, ru cn lm cho
u c m m. Sau khi n xong, mu t no c truyn xung d dy tiu ha thc
n khin ngi ta kh suy ngh k lng. Tuy rng mt s qu ng vn mun c cm
gic m m ny khi gp ph n trong cuc hn h, nhng n c th l thm ha khi
thng tho. Hy trnh by nhng xut ca bn khi tinh thn mi ngi cn minh
mn.
Khng ai a ra quyt nh khi ming h y thc n.
Cch y 100.000 nm, t tin ca loi ngi thng tr v nh vo cui ngy
vi con mi sn c v cng nhau chia phn trong ci hang chung. H t la
ngoi ca hang si m v xua ui d th, ngi xoay lng vo vch hang trnh
b tn cng t pha sau trong lc mi m dng ba. m thanh duy nht c th nghe
thy vo lc ny l ting gm thc n ngm ngom cng vi ting la reo t tch. Qu
trnh chia thc n quanh ng la l thin lc tri chng vng ti vo thi xa xa khi
u cho mt hot ng x hi m con ngi hin i ti din ti cc ba tic nng
ngoi tri, cc chuyn i d ngoi hay cc bui d tic. Trong nhng dp ny, con
ngi hin i cng hnh ng v c x rt ging vi cch m t tin h lm cch
y hn 100.000 nm.
315
By gi hy tr li vi ba tic ti nh hng hay ti nh ring, bn s d dng
c c nhng quyt nh c li khi ngi kia thy thoi mi v nhng ro cn phng
th ca h c h xung. t c iu ny, hy nh li cch t tin ta lm v
tun theo vi nguyn tc c bn sau y:
Th nht, d bn n ti ti nh hay nh hng, hy khch mi ngi quay lng
vo tng hoc vch ngn vng chc. Nghin cu cho thy s h hp, nhp tim, tn s
sng no v huyt p tng nhanh khi ngi ta ngi quay lng ra pha khng gian m,
c bit l ni c ngi qua li. S cng thng cng tng nu lng ca ngi
quay ra pha ca m hoc ca s thp. V tr ny ch thch hp mi ai ngi khi
bn mun lm h mt bnh tnh hoc lo lng. K n, n nn l m v nhc nn m
du u c c th gin. Nhiu nh hng ni ting c l si l thin hoc mt
bc tranh ht nh ng la gn li vo nhm ti to li nhng tc dng ca ng la
chy ti cc ba tic trong hang ng thi xa. Tt nht l ngi vo mt ci bn trn
v dng mt bc vch hoc mt chu cy xanh to ngn tm nhn ca khch mi vi
nhng ngi khc nu bn mun ngi ny ngi lng nghe.
Bng vic s dng nhng chiu lm th gin, cc nh hng ni ting thu v
li nhun ln t nhng mn n bnh thng. n ng cng s dng cc phng php
ny t hng nghn nm nay to bu khng kh lng mn vi ngi ph n ca h.
Chng ta d dng nhn c quyt nh c li trong nhng tnh hung ny hn l
trong cc nh hng n uc sng choang, bn gh t khu vc l thin v ting bt
a, dao na va p vo nhau.
Tm tt
Vic sp t ch ngi khng phi l ngu nhin; sp xp ch ngi c th cho
nhng ngi no c th nh hng ti kt qu ca cuc gp g. Ln ti, khi gp g
bt k ai, bn hy t hi: Mnh mun gy nh hng ti ngi no nht v v tr ngi
no l thch hp nht t c iu ny? Ai c kh nng gy tranh ci hoc phn
i? Nu nh khng c ngi c c lm lnh o th ai s ginh v tr ngi c
quyn lc nht? Nu mun ginh quyn kim sot th phi ngi u? Cu tr li cho
316
cc cu hi ny khng nhng s em li cho bn nhiu li th m cn ngn c
nhng ngi khc c chi phi hoc kim sot cuc gp g.
CHNG 18
CUC PHNG VN, TRN U QUYN LC V
327
Bn c th s dng 3 v tr gc ch yu. Ging nh v tr ng hnh tam gic,
vic ngi gc 45 to khng kh thn mt, thoi mi trong cuc gp g v l v tr
m u thch hp cho bui gp vi nhn vin.
328
c n phn ny ca cun sch, c l bn nm c cch b tr vn phng
khi mun to nh hng quyn lc, ginh quyn kim sot hoc to s thoi mi v
thn thin. Sau y l mt v d minh ha cho thy cch b tr li vn phng ca mt
ngi no c th gip gii quyt mt s vn v quan h gia gim c v nhn
vin.
John lm vic cho mt cng ty ti chnh ln. Anh ta c b nhim vo v tr
gim c v c cp mt vn phng. Sau vi thng nhm chc, John nhn thy cc
nhn vin khc khng giao thip vi mnh. Mi quan h gia anh ta v h thng cng
thng, c bit khi h trong vn phng ca anh ta. John kh bt h lm theo ch dn
ca mnh, thm ch, anh cn nghe h ni xu sau lng. Quan st tnh trng kh x ca
John, chng ti thy khi cc nhn vin trong vn phng ca anh ta th vic giao tip
s tr nn t hi nht.
V mc ch ca bi tp ny, chng ta s b qua k nng qun l ca John m
ch tp trung vo cc kha cnh phi ngn t ca vn . Sau y l phn tm tt nhng
ghi nhn ca chng ti v cch b tr vn phng ca John:
1. Gh ca khch b t v tr cnh tranh so vi John.
2. Cc bc tng trong vn phng l nhng tm thp kin c, ngoi tr ca s
hng ra ngoi v mt bc vch ngn bng knh trong sut. John c th quan st ton
cnh vn phng t tm knh ny v nhng nhn vin cn li cng nhn thy anh ta t
y. Vic nhn vin c th nhn thy John lm gim a v ca anh ta v lm tng
quyn lc cho bt k nhn vin cp di no ang ngi gh khch, bi v nhng
nhn vin cn li ngi ngay sau gh ca khch v vo v tr c a v km hn.
3. Bn lm vic ca John c phn trc chc chn, che kn phn di c th ca
anh ta khin nhn vin khng quan st c cc iu b bn di nh gi thi
ca John.
4. Gh ca khch c t v tr xoay lng ra ca.
5. John thng ngi t th hnh ci n, chn gc ln tay gh hoc thc hin c
hai iu b trn khi c mt nhn vin cp di trong vn phng.
329
6. John ngi trn gh xoay c lng ta cao v c tay vn. Gh ca khch c lng
ta thp, chn gh c nh v khng c tay vn.
330
Cch b tr ti vn phng
4. Mt ci bn trn thp v ba ci gh xoay ging nhau c t cui phng
v to khng kh thn mt cho nhng cuc gp g.
5. cch b tr ban u, phn khng gian trn mt bn lm vic ca John chia
na cho khch nhng cch b tr mi tr li ton b mt bn cho John.
6. John tp ngi nhng t th m, kho lo dng iu b chp tay hnh thp
chung v c l lng bn tay khi ni chuyn vi ngi khc.
Kt qu ra sao? Quan h gim c-nhn vin ci thin ng k. Mt s nhn
vin bt u thy John d gn v cm thy thoi mi hn khi lm vic vi anh ta.
Tt c nhng vic cn lm l nng cao a v, lm tng quyn lc v sc nh
hng i vi ngi khc l hy mt cht n ngn ng phi li ni trong vn
phng hoc nh bn. Tic thay, a s vn phng ca cc nh qun l u c b tr
nh vn phng ban u ca John, bi chng u do cc kin trc s ch khng phi
nhng ngi hiu r mi quan h tng tc gia con ngi thit k. Ngi ta t khi xt
n cc du hiu phi ngn ng mang tnh tiu cc m nhng ngi khc cm nhn.
Hy nghin cu cch b tr ni lm vic ca bn v s dng cc thng tin trn
to ra nhng thay i tch cc cn thit.
Tm tt
iu c bit cc tr chi quyn lc v th thut to quyn lc trong vn
phng l bn c th on trc hiu qu v thm ch c th to s sp t. Adam
khng h bit rng, cc nn vn ha phng Ty, n ng mc comple mu socola
khin cho ph n mt hng th, cn chm ru d c th l mt nhng theo tim thc,
n lm cho nhng ngi ln tui hn thy tm lm v n lm lin tng ti qu Satan,
331
ri chic khuyn tai, cp h s nht qu y Ch nhng ngi khng am hiu ngn
ng c th mi mang cc th ny vo bui phng vn.
CHNG 19
Nhn thong qua hnh v trn, bn s thy mt con voi, ch khi no quan st k,
bn mi thy mi th khng nh v ngoi ca n. Khi mi ngi nhn vo ngi khc,
h s thy ngi nhng a s h li b l nhng manh mi m khi c ch ra mi
v l l chng rt r rng. Ngn ng c th cng vy . Giao tip bng ngn ng c th
tuy tn ti hn mt triu nm nay nhng ch mi c nghin cu mt cch c
khoa hc n mt mc nht nh t cui th k 20. Cui cng, ngn ng c th
c khm ph v hin tr thnh mt phn ca nn gio dc chnh quy v cc
chng trnh o to kinh doanh khp mi ni.
Chng cui ny bn v nhng tnh hung x giao v kinh doanh, ng thi
gip bn kim tra xem bn c th hiu c cc du hiu c th n mc no. Tuy
nhin, trc khi c phn p n, hy quan st tng hnh v xem bn c th nhn
thy bao nhiu du hiu ngn ng c th m bn c c. Tnh mt im cho mi
du hiu quan trng bn pht hin ra v bn s nhn c mt bng nh gi chung
332
sau cng. Bn s rt ngc nhin khi thy kh nng nhn bit ca mnh c ci
thin ng k n th no. Hy nh l y, tuy chng ta phn tch nhng iu b tnh
nhng trong thc t, chng cn phi c hiu theo cm, theo ng cnh v xt n cc
khc bit v vn ha.
Bn c th c c cc n tt nh th no?
1. u l 3 du hiu chnh trong hnh minh ha ny?
Tr li:
y l mt v d in hnh v cm iu b m. Lng bn tay
l hon ton biu hin t th phc tng, cc ngn tay xe ra
nhn mnh iu b v bo hiu khng gy hn. Ton b c th m
rng cho thy khng giu gim th g. Ngi n ng
ny c thi ci m, khng e da.
2. u l 5 du hiu chnh?
Tr li:
y l cm iu b gi di in hnh. Khi ngi ny di mt, anh ta nhn lng
sang ch khc, c hai bn lng my u nhn ln n mc ng ng. T th ngonh
u i v hi ci xung cho thy thi tiu cc. Anh ta cng c n ci gi to vi
mi mm cht.
3. u l 3 du hiu chnh?
Tr li:
y c th thy r cc iu b khng ha hp. Ngi n ng gi
v mm ci mt cch t tin khi i ngang qua phng, nhng mt tay anh
ta li t ngang ngi chnh li ng h ng thi to ra mt phn ro
cn bng cnh tay. N ci ca anh ta th hin r s s hi trn khun
mt. iu ny cho thy anh ta ang cm thy khng t tin hoc bt an trong hon cnh
ca mnh.
4. u l 5 du hiu chnh?
Tr li:
333
Ngi ph n ny bt ng kin vi ngi m c ta ang din kin. C ta
khng quay u hay quay ngi v pha ngi kia m ch lic ngang nhn ngi ,
u hi ci xung (khng tn thnh), lng my hi nhu li (gin d), khoanh hai tay
(phng th) cn khe ming th nhch xung.
5. u l 4 du hiu chnh?
Tr li:
Du hiu hin hin y l thi thng tr, trch
thng v quyn v lnh th. iu b hnh ci n cho thy
thi trch thng ci g cng bit, cn iu b chn gc
ln bn l cch xc lp lnh th. lm ni bt ci ti ca
mnh, anh ta ngi trn gh xoay, c tay gh v cc ph kin khc biu th a v cao.
Ngoi ra, anh ta cng ang ngi v tr phng th/cnh tranh.
6. u l 3 du hiu chnh?
Tr li:
a tr ng chng nnh lm cho n c v ln hn v e da
hn. Cm ht v pha trc cho thy s thch thc, ming m rng l
hm rng ht nh cc ng vt vn lm trc lc tn cng.
7. u l 5 du hiu chnh?
Tr li:
Cm iu b ny c th c tm gn trong 1 t: tiu cc. Ba kp
h s c s dng lm ro cn, tay khoanh li v chn bt cho v lo s
hoc phng th. o khoc ci nt, cp knh mt che giu cc du hiu ca
mt ln con ngi. V ngi ta hnh thnh 90% kin v ngi khc trong
4 pht u nn ngi n ng ny hon ton khng to c n tng ban u vi
ngi khc.
8. u l 6 du hiu chnh?
Tr li:
334
C hai ngi n ng u s dng cc iu b gy hn v sn sng. Ngi n
ng bn tri dng iu b tay chng hng, cn ngi n ng bn phi dng iu b
thc ngn ci vo tht lng. Ngi n ng bn tri t hung hng hn v anh ta ng
ngi ra sau v hi hng c th ra xa ngi n ng bn phi. Trong khi , ngi
n ng bn phi li thc hin t th e da bng cch hng c th vo ngi n
ng bn tri v ng thng ngi. Nt mt ca anh ta cng nht qun vi cc iu b
c th ca anh ta, cn ming ca anh ta th nhch xung.
9. u l 13 du hiu chnh?
Tr li:
Ngi n ng bn tri ngi ging chn trn gh
nhm kim sot cuc tho lun hoc chi phi ngi n
ng bn phi. Anh ta cng hng thng c th vo ngi
n ng bn phi. Cc ngn tay ca anh ta an li, bn
chn mc vo nhau t di gm gh, cho thy thi chn nn. C th anh ta thy
kh lm cho mi ngi hiu quan im ca mnh. Cn ngi n ng gia cm thy
mnh hn hn hai ngi kia bi anh ta ang dng iu b hnh ci n. Ngoi ra, anh ta
cn ngi t th bt chn ch ng chng t anh ta c th cnh tranh hoc tranh ci.
Thm vo , anh ta ngi trn gh xoay, c tay vn, ng ra sau biu th a v cao.
Trong khi , ngi n ng bn phi ngi v th biu th a v thp: chn gh c
nh v khng c ph kin. Anh ta cn khoanh tay v bt cho chn tht cht (phng
th), u ci xung (i u), c th hng ra (th ), cho bit anh ta khng thch
nhng g anh ta nghe thy.
10. u l 14 du hiu chnh?
Tr li:
Ngi ph n ph by cc iu b tn tnh in hnh.
C ta a mt bn chn ln pha trc, bn chn hng v
ngi n ng pha xa bn tri (quan tm), kt hp vi iu
b tay chng hng v ngn ci thc vo tht lng (quyt
335
on, sn sng), c tay tri nga ln (gi cm). C ta cn nh khi thuc hng ln (t
tin, lc quan) v lic sang ngi n ng pha xa bn tri. p li, anh ny sa li
c vt (chi chut) v cha mt bn chn v pha c ta. u anh ta ngc ln (quan
tm). V pha ngi n ng gia, r rng anh ta khng c cm tnh vi ngi n
ng kia v c th anh ta hng ra xa v lic ngang ngi mt cch hn hc. Anh ta
giu lng bn tay i v nh khi thuc hng xung (tiu cc). Ngoi ra, anh ta cn
da vo tng (gy hn v lnh th).
11. u l 12 du hiu chnh?
Tr li:
Ngi n ng bn tri s dng cc iu b
trch thng v c thi ngo mn i vi ngi i
din. Anh ta nhm mt khi nhn thy ngi n
ng kia, u hi nga ra sau c xem thng. C th thy r s phng th bi u
gi ca anh ta khp cht li vi nhau v anh ta ang cm ly ru bng c hai tay
hnh thnh ro cn. Ngi n ng gia b hai ngi n ng kia gt ra khi cuc
tr chuyn, khng to thnh hnh tam gic vi anh ta. Tuy nhin, anh ny t v lnh
m th hin trong iu b ngn ci thc vo ti o ghi-l (trch thng), ng ngi ra
sau gh v dng iu b l chc chn (tnh cch hung hng). Ngi n ng bn
phi nghe v anh ta ngi t th xut pht (chun b ri phng), hng bn
chn v c th v pha li ra gn nht. Lng my v khe ming nhch xung, u hi
ci, t khng tn thnh.
12. u l 11 du hiu chnh?
Tr li:
Ngi n ng bn tri v ngi n ng bn phi
ang t th c th khp kn. Cn ngi n ng gia
biu l thi trch thng v ma mai. Anh ta dng iu b
nm ly ve o vi ngn tay ci tay phi cha ln (trch
thng) v cha ngn ci v pha ngi n ng ng bn
tri mnh (nho bng). Ngi n ng bn phi p li theo kiu phng th bng iu
336
b bt cho chn v t gy hn bng iu b bn tay nm ly cnh tay (kim ch) v
lic ngang. Ngi n ng bn tri th khng quan tm n thi ca ngi n ng
gia. Anh ta bt cho chn (phng th), tay t vo ti qun (khng sn lng tham
gia) v nhn xung trong khi dng iu b au c (chn ngy n tn c).
13. u l 12 du hiu chnh?
Tr li:
Hnh ny th hin bu khng kh cng thng bao
trm. C 3 ngi n ng u ngi tht vo gh gi
khong cch ti a vi nhau. Ngi n ng bn phi c
kh nng ang gy rc ri do cm iu b tiu cc ca
anh ta. Khi ni, anh ta dng iu b s mi (la di), tay phi m ngang ngi to
mt phn ro chn bng cnh tay (phng th). Vic anh ta thiu quan tm n kin
ca hai ngi n ng kia c th hin bng iu b gc chn ln gh, l chc
chn v c th hng ra xa hai ngi . Ngi n ng bn tri khng tn thnh vi
nhng g ngi n ng bn phi ni v dng iu b v b che mt (khng tn thnh),
hai chn bt cho (phng th) v hng ra xa (khng hng th). Ngi n ng gia
c v mun ni iu g nhng gi li kin ca mnh. iu ny c anh ta th
hin qua iu b t km ch l nm ly tay gh v qup mt c chn. Anh ta cng ng
thch thc ngi n ng bn phi bng cch hng c th v pha ngi .
14. u l 8 du hiu chnh?
Tr li:
Trong hnh ny, ngi n ng bn tri v ngi
ph n bt chc cc iu b ca nhau to thnh
nhng ci gi chn sch trn gh trng k. Hai ngi
ny rt c cm tnh vi nhau v t tay sao cho h c th
l c tay v bt cho chn hng v pha nhau. Ngi n ng gia ci mm
cht mi, c ra v quan tm n nhng g ngi n ng kia ni nhng iu ny khng
ha hp vi cc biu hin trn khun mt v cc iu b c th khc ca anh ta. u
anh ta ci xung (khng tn thnh), khe ming l lng my mo xch xung (tc
337
gin) v anh ta lic ngang ngi n ng kia. Ngoi ra, anh ta cn khoanh tay v bt
cho chn tht cht (phng th). Tt c cc iu b cho thy anh ta c thi rt tiu
cc.
15. u l 15 du hiu chnh?
Tr li:
Ngi n ng bn tri dng cm iu b th hin
s ci m v trung thc: lng bn tay l, bn chn
a ln pha trc, u ngc ln, o khoc khng ci
nt, tay chn m ra, ci ngi v pha trc v mm ci. Tuy nhin, khng may cho
anh ta v khng ai hiu chuyn ca anh ta c. Ngi ph n ngi tht vo gh, bt
cho chn hng ra ngoi (phng th). C ta khoanh 1 tay li to thnh mt phn ro
cn (phng th), nm bn tay tht cht (cng thng), u ci xung, dng iu b nh
gi ch trch (bn tay ta vo mt). Ngi n ng gia dng iu b chp tay hnh
thp chung a ln cao, cho bit anh ta cm thy t tin hoc t mn, ng thi ngi
t th bt chn ch ng, cho thy anh ta c thi cnh tranh hoc tranh ci. Ni
chung, anh ny c thi tiu cc v anh ta ngi li ra sau, u ci xung.
16.a. u l 9 du hiu chnh?
Ba hnh sau y minh ha cc cm iu b phng th, gy hn v tn tnh in
hnh.
Tr li:
Bt u cuc tr chuyn
15 pht sau
Lc ny, ngi ph n khng bt cho chn na v ang ng t th nghim,
trong khi ngi n ng bn tri cng thi bt cho chn m cha mt bn chn v
hng ngi v pha c gi (quan tm). Anh ta dng iu b ngn ci thc vo tht
lng, hoc c t thi cnh tranh vi ngi n ng kia, trong trng hp ny
l thi gy hn, hoc nhm n ngi ph n, bin n thnh iu b gi tnh.
Anh ta cng ng thng ngi ln lm cho mnh trng to ln hn. Ngi n ng
bn phi c v b ngi n ng kia e da, lc ny anh ta ang ng thng ln,
khoanh tay v lic nhn ngi n ng kia, lng my ko xch xung (khng tn
thnh) v khng mm ci na.
16.c.u l 15 du hiu chnh?
Tr li:
15 pht sau
339
Thi v cm xc ca nhng ngi ny gi y c th hin r qua ngn
ng c th ca h. Ngi n ng bn tri vn gi t th ngn ci thc vo tht lng,
bn chn a v pha trc, xoay ngi, xoay ngi v pha ph n nhiu hn, hon
ton biu l s ve vn. Ngn ci ca anh ta nm ly tht lng cht hn nhn mnh
iu b v anh ta ang ng thng ln. Ngi ph n cng thc hin nhng iu b
p li, iu ny cho thy c ta c ch ti anh ta. C ta khng khoanh tay na, xoay
ngi v hng mt bn chn v pha anh ta. Cc iu b ve vn ca c bao gm vut
tc, l c tay, a ngc v pha trc l khe ngc, nt mt hn hoan v nh khi
thuc hng ln (t tin). Ngi n ng bn phi khng vui v b gt ra ngoi. Anh ta
dng iu b tay chng hng (sn sng gy hn) v ng ln l chc chn t
khng hi lng.
Tm li, ngi n ng bn tri ginh c s ch ca ngi ph n v
ngi n ng cn li nn i do trn dy Himalaya i l va!
Bn t bao nhiu im?
130 150 im
Bn c trc gic tuyt vi y Batman ! Bn l ngi giao tip cc k khn
kho. Bn gn nh lun nhy cm vi cm xc ca ngi khc. Bn xng ng ng
u!
100 130 im
Bn rt gii giao thip v thng cm nhn c nhng g sp din ra. Nu
kin tr luyn tp, bn c th tr thnh ngi giao tip hng nht.
70 100 im
i khi bn bt cht hiu c cm gic ca mi ngi i vi cc s vic hoc
vi nhau, nhng c nhng lc phi vi ngy sau bn mi hiu c. Bn cn kin tr
luyn tp ngn ng c th.
Di 70 im
Bn c cun sch ny m khng t 70 sao? Chng ti khuyn bn nn tm
cng vic trong lnh vc tin hc, k ton hoc nhn vin tip tn trong ngnh y, nhng
340
cng vic khng yu cu k nng giao tip i th hn. Hy c li t u cun sch
ny. Trong khi c, ng ri khi nh hoc thm ch ng tr li in thoi.
Tm tt
Nghin cu cho thy mt cch thuyt phc l nu bn thay i ngn ng c th
ca mnh th bn cng c th lm thay i nhiu iu trong cuc sng ca bn. Bn c
th thay i tm trng trc khi i ra ngoi, cm thy t tin hn trong cng vic, tr
nn vui v hn v c kh nng thuyt phc hn. Khi bn thay i ngn ng c th ca
mnh, bn s giao thip khc i vi mi ngi xung quanh v ngc li, h cng s
p li bn khc i.
Khi bn mi bt u tng vn hiu bit ca mnh v ngn ng c th, c th bn
s thy g b v bi ri. Bn s nhn thc c gn nh tng biu hin ca mnh, s
ngc nhin v lng iu b bn thc hin v s ln bn loay hoay lm vic ny vic
khc. Bn s cm thy nh th mi ngi xung quanh bn cng nhn thy tt c. Hy
nh rng a s mi ngi hon ton khng nhn thc c iu b c th h v h
mi c gng to n tng vi bn n h khng nhn thc c nhng vic bn
ang lm! Nu t trc n nay, bn c thc tay vo ti qun hoc nm tay li v quay
mt i th vic c xe lng bn tay v duy tr vic tip xc bng mt tht lu thot
u c v ngng ngp.
C th bn thc mc: Lm th no ti c th quan st c ngn ng c th ca
ai trong khi ang ngh n ngn ng c th ca chnh mnh v ch tm vo nhng
iu bn? Hy nh rng b no ca bn c lp trnh nhn bit nhiu du hiu
ngn ng c th, v vy nhng iu bn phi lm l hc cch hiu cc du hiu v
thng ip mt cch c thc. Vic ny ging nh ln u tin i xe p lc u c
v hi s hi, thnh thong bn b ng nho nhng khng lu sau bn s i thnh tho.
C th, mt s ngi cm thy vic hc cc k nng ngn ng c th ch mang
tnh th thut hoc gi to, nhng hiu c ngn ng c th cng nh s dng ngn
ng c th thun thc tng t vi vic mc vi kiu trang phc no , s dng ngn
ng no hoc k chuyn theo mt cch no sao cho li cun nht. iu khc
y l vic s dng ngn ng c th khng xy ra mt cch v thc v n s gip bn
341
to c n tng tt i vi ngi khc. Nu bn l n ng, hy nh rng ph n c
kh nng hiu v gii m c ngn ng c th ca bn cho d bn nhn ra hay
khng, v vy, bit r cch s dng ngn ng c th s gip cho bn khng vo th
bt li. Nu khng c ngn ng c th hiu qu, bn c th ging nh mt b phim
cao bi thp cm [Spaghetti estern: B phim cao bi M do o din thc hin
(Ng cht lng ng nghi ng] mi c ng khng khp vi li thoi khin
ngi xem hoc ln ln lin tc hoc chuyn knh.
Sau cng, y l phn tm tt cc im then cht to n tng tch cc v
ngn ng c th i vi ngi khc.
7 b quyt khin ngn ng c th hp dn
Gng mt: Gng mt y sc sng v xem vic mm ci l mt phn trong
kho tng ngn ng hng ngy ca bn. Hy nh l rng.
Cc iu b: Din cm nhng ng lm dng. Khp cc ngn tay li khi bn
thc hin iu b, bn tay t di cm v trnh khoanh tay hoc bt cho chn.
C ng u: S dng kiu gt u mt ln 3 ci khi ni chuyn v nghing u
khi lng nghe. Nga cm ln.
Tip xc bng mt: Gi vic tip xc bng mt mi ngi cm thy thoi
mi. Tr phi vic nhn vo mt ngi khc l khng hp v vn ha, cn li th nhn
vo mt ngi khc s c tin cy nhiu hn l khng nhn.
T th: Ci v pha trc khi lng nghe, ng thng khi ni.
Lnh th: ng khong cch sao cho bn cm thy thoi mi. Nu ngi kia
li li th ng bc ti na.
Bt chc: Bt chc ngn ng c th ca nhng ngi khc mt cch tinh t.
342