(Downloadsach - Com) Noi Sao Cho Tre Chiu Nghe & Nghe Sao Cho Tre Chiu Noi - Adele Faber & Elaine Mazlish

Ni Sao Cho Tr Chu Nghe & Nghe Sao Cho Tr Chu Ni
Adele Faber & Elaine Mazlish
Chia s ebook: https://downloadsach.com
Follow us on Facebook: https://facebook.com/caphebuoitoi

Table of Contents
LI CM N
TH GI C GI
S DNG QUYN SCH NY NH TH NO
1 - GIP CON CI X L NHNG CM XC CA CHNG
2 KHUYN KHCH S HP TC
3 - NHNG GII PHP THAY TH HNH PHT
4 KHUYN KHCH TNH T LP CA CON CI
5 - KHEN NGI
6 GII PHNG TR KHI NHNG VAI TR
7 PHI HP TT C NHNG K NNG

LI CM N
Chng ti chn thnh gi li cm n ti:
Leslie Faber v Robert Mazlish, c vn thng trc ca chng ti, nhng ngi lun
cnh chng ti vi nhng li c v v{ t duy mi.
Carl, Joanna, v Abram Faber; Kathy, Liz v John Mazlish, nhng ngun vui ca chng
ti, ch bng cch cc con l chnh mnh.
Kathy Menninger, ngi h tr |nh m|y vn bn vi s ch cn thn n tng chi

tit.
Ha s Kimberly Coe, ngi to nn hnh hi cho nhng nhn vt ca chng ti t

nhng phc tho ban u m thot nhn chng ti ~ cm ngay.
Robert Markel vi s ng h v ch dn trong nhng gi pht khng hong.
Gerald Nierenberg, ngi bn ho phng vi nhng li khuyn giu kinh nghim v

tnh chuyn mn.
Nhng ph huynh tham gia c|c chng trnh hi tho ca chng ti, vi nhng gp
nghim khc nht, c trc tip ln qua th t.
Ann Marie Geiger v Patricia King, lun tn tm bt c khi no chng ti cn.
Jim Wade, bin tp vin ca chng ti, ngi lun kht khe v cht lng, ngi m
chng ti cm thy sung sng khi lm vic cng.
V nht l tin s Haim Ginott, ngi gii thiu cho chng ti nhng phng ph|p mi
v giao tip vi tr em. Mt ngi lun au |u vi mc tiu khng c mt vt xc
no ln tm hn con tr. Khi ng qua i, tr em th gii mt i mt ngi thy v i.
TH GI C GI
Tha qu v,
iu sau cng chng ti tng ngh ti l vit s|ch b kp v nhng k nng giao tip
vi con ci dnh cho ph huynh. Mi quan h gia cha m v con ci vn l vn mang
tnh cht c| nh}n v{ ring t. Chng ti c cm gic rng tng hng dn mi ngi
cch ni chuyn nh th no trong mi quan h gn gi mt thit y, qu tnh, nghe c v
khng xui tai cho lm.
Trong quyn s|ch u tin ca mnh, Gii phng cha m/Gii phng con ci , chng ti
~ c gng khng thuyt ging hay ch gio, m chng ti k nhng cu chuyn. Nhng nm
tham gia hi tho vi nh tm l hc tr em, tin s Haim Ginott, ~ nh hng su sc n
cuc i chng ti. Chng ti chc chn rng nu ch k nhng cu chuyn v nhng k
nng mi ~ thay i c|ch chng ti i x vi con ci ca chnh mnh nh th no, th c l
c gi s nm bt c tinh thn n sau nhng k nng y v{ c khuyn khch ng bin
nhng phng ph|p ca chnh h.
mc n{o th chng ti ~ t c hiu qu ng nh th. Nhiu ph huynh

vit th cho chng ti, t ho k nhng thnh tu h t c nh nh c v nhng
kinh nghim ca chng ti. Nhng c nhng l| th mang chung mt ni dung khn cu: H
mun c mt quyn sch th hai, mt quyn sch gm nhng bi hc... nhng bi
luyn... nhng kinh nghim c kt... nhng ghi nh... mt loi ti liu no kh d
gip h hc nhng k nng theo tng-bc-mt.
Chng ti cn nhc li ngh ny rt l}u, nhng cm gic phn kh|ng ban u c hin
hin khin chng ti tm t ngh y qua bn. Mt khc, chng ti bn rn vi nhng
chng trnh hi tho chun b cho vng lu thuyt ca mnh.
Trong nhng nm sau , chng ti i khp t nc, t chc hi tho cho ph huynh,
gio vin, hiu trng, nhn vin bnh vin, thanh thiu nin, nhng ngi lm cng tc x
hi ph trch vic chm sc tr em. Bt c ni n{o chng ti n, mi ngi u chia s vi
chng ti nhng kinh nghim ring t ca h vi nhng phng ph|p thng tin lin lc
mi, nhng nghi ng, tht vng, nhng bu nhit huyt ca h. Chng ti bit n h ~
phng khong m lng chia s v hc hi t tt c h. Cp h s ca chng ti lun dy ln
vi nhng ti liu mi, th v.
ng thi nhng c|nh th vn khng ngt gi v cho chng ti, khng ch t nc M,
m cn t Php, Canada, Israel, New Zealand, Philippines, n . B Anagha Ganpule t
New Delhi vit: C nhiu vn m ti mun c nh qu v t vn... Vui lng cho ti bit
ti c th l{m g nghin cu chiu su ca t{i n{y. Ti ~ l}m v{o ng ct. Nhng
phng ph|p c u khng thch hp vi ti, trong khi ti khng bit nhng k nng mi.
Vui lng gip ti tho g vn n{y.
Chnh ni dung ca l| th ~ lay ng chng ti.
Chng ti bt u suy ngh li v kh nng vit mt quyn s|ch b kp. C{ng b{n lun
v tng ny, chng ti cng thy thoi mi vi n. Ti sao li khng c mt quyn b
kp vi nhng bi tp cho ph huynh c th t hc nhng k nng mi m h mun bit?
Ti sao li khng c mt quyn sch mang li cho ph huynh c hi luyn tp nhng g

h ~ hc theo tc ty h, luyn mt mnh hay cng luyn vi bn b h?
Ti sao li khng c mt quyn sch vi h{ng trm v d, mu i thoi hu ch ph

huynh c th ng dng ngn ng mi ny vo phong cch c nhn ca h?
Ti sao li khng c mt quyn sch c tranh minh ha, ch ra nhng k nng hnh
ng, nhng ph huynh bn rn c th lic nhn hnh nh ri t cung cp cho mnh mt
lp bi dng nghip v.
Chng ti ~ c| nh}n ha quyn sch ny. Chng ti ni v nhng kinh nghim ca

chnh mnh, tr li nhng cu hi ph bin nht, lng vo nhng cu chuyn v nhng kin
thc mi m ph huynh trong nhng nhm hi tho ~ chia s vi chng ti trong s|u nm
qua. Nhng, quan trng nht, chng ti lun tm nim mc tiu ln hn ca mnh: Khng
ngng tm kim nhng phng ph|p khng nh phm gi v lng t trng ca c ph
huynh ln con ci.
Bt gic nhng ngi ngn v vic vit mt quyn b kp trong chng ti bin mt. Mi
ngnh khoa hc hay ngh thut u c nhng sch dy k nng. Vy th ti sao ph huynh,
nhng ngi mun ni sao cho con ci h chu nghe v nghe sao cho con ci h chu ni, li
khng c?
Mt khi ~ quyt nh, chng ti nhanh chng bt tay vo vit. Chng ti hy vng kp
gi tng mt bn sch cho b Ganpule New Delhi trc khi cc con b kp ln khi vng
tay ca b.
Adele Faber v Elaine Mazlish
S DNG QUYN SCH NY NH TH
NO
Chng ti ngh mnh tht ng t nu ch cho ngi khc v c|ch c s|ch nh th
no (nht l khi c hai chng ti vn hay c sch t gia quyn hoc thm ch c git li).
Nhng v }y l{ s|ch do chng ti vit ra, nn chng ti mun chia s vi qu v chng ti
ngh n nn c x l bng cch no. Sau khi qu v lt nhanh qua cc trang, lic nhn
nhng hnh minh ha v{ c c nhng cm nhn v n, hy bt u vi Chng 1. Qu v
c ti }u h~y tht s lm nhng bi tp ti . Cn cng li cm d mun nhy cc
qua nhng bi tp c ti nhng phn hay. Nu c bn thn thit cng lm bi tp th
cn g bng. Chng ti hy vng qu v s ni chuyn, tranh lun v bn tho y chi tit
nhng cu tr li ca qu v.
Chng ti cng hy vng qu v s vit nhng cu tr li ca mnh ra quyn sch ny

tr thnh bn lu tr c nhn ca qu v. Hy vit gn gng, d c; c thay i kin, c
th gch cho hoc ty b. Nhng quan trng l hy vit ra.
H~y c quyn sch tht chm r~i. Chng ti ~ phi mt hn mi nm mi v l ra

nhng tng c trnh by trong quyn s|ch n{y. Chng ti khng xut qu v cng
phi mt ngn y nm c n, nhng nu nhng phng ph|p c xut }y c
ngha vi qu v th qu v c th mun thc hin s thay i n{o , v{ thay i mi ln
tng cht mt tt s d d{ng hn. Sau khi qu v c xong mi chng, h~y t quyn sch
qua bn, cho mnh mt tun hon tt nhng bi tp ri hng c tip. (Qu v c th ngh
Vi hng h sa s vic kh|c ang cn phi l{m, iu cui cng ti cn trn i ny l bi
tp! Tuy nhin, kinh nghim ni vi chng ti rng ch c k lut mi bin nhng k nng
th{nh h{nh ng (cn phi hc i i vi hnh) v vic lu gi nhng kt qu s gip cho
nhng k nng c cp trong quyn sch ny tr thnh thc cht con ngi qu v.
Cui cng, v vn i t nh}n xng. Chng ti s lun phin dng xen k nhng i
t nhy cm nh n, cu y, c b y, ng y, b{ y khi |m ch gii tnh nam hay n
ca cc nhn vt trong cc cu chuyn k. Hy vng chng ti khng thin v gii tnh no c.
Rt c th qu v cng t hi ti sao quyn s|ch n{y c vit bi hai ngi nhng

phn ln li c trnh b{y di dng quan im ca mt ngi. l{ c|ch chng ti gii
quyt vn nh{m ch|n khi c phi lin tc ch ra rng l{ kinh nghim ca ai. Chng
ti thng nht, xng Ti d d{ng hn l{ c phi ni r Ti, Adele Faber... hay l{ Ti,
Elaine Mazlish... Coi nh tng phn thuyt phc ca nhng tng trong quyn sch
n{y, chng ti ng lng c ting ni chung. C hai chng ti u ~ thy nhng phng
php giao tip ny hu hiu vi gia nh chng ti v{ vi h{ng ng{n gia nh kh|c. B}y gi
chng ti v cng sung sng chia s chng vi qu v.
Tt c nhng g chng ta c ban tng chnh l{
kh nng t l{m cho mnh iu n{y hay iu kh|c.
JOSE ORTEGA Y GASSET

Tt c nhng g chng ta c ban tng chnh l kh nng t l{m cho mnh iu ny hay
iu kh|c
JOSE ORTEGA Y GASSET

1 - GIP CON CI X L NHNG CM XC
CA CHNG
PHN I
TRC KHI C CON, ti l mt ph huynh tuyt vi. Ti l mt chuyn gia chuyn l

gii ti sao tt c mi ngi lun gp vn rc ri vi con ci. Ri th n khi ti c ba a
con. Sng vi |m con tht s ca mnh c th khin ta tr nn mt t tin. D sng sng ti
u t nh Hm nay th n{o cng s kh|c m{, nhng s|ng n{o cng l{ mt s bin thin
ca s|ng hm trc. M mc cho n nhiu hn con!... C|i t|ch n{y m{u hng. C mun
ci tch xanh da tri c... Bt yn mch g m trng 'mun i'. N thi con ka, m...
Con thi n hi n{o!... Con khng v phng. M khng phi l b ch m sai khin c
con!
Rt cuc chng quay cho ti b ph. V mc d l{ iu cui cng ti tng m mnh

s lm, ti gia nhp mt nhm ph huynh. Nhm gp mt ti trung t}m hng dn nui
dng tr em a phng do nh{ t}m l hc, tin s Haim Ginott ch tr. Bui gp g tht
th v v gi m. ti tho lun l{ Cm xc ca tr v{ hai gi tri qua ci vo. Ti v nh
m{ trong u quay cung vi nhng tng mi v mt quyn s tay ghi chi cht nhng
kin cha c hp th:
C mi lin h trc tip gia cm xc v{ h{nh vi ca tr.
Khi tr cm thy d chu, chng s c x ng mc.
Chng ta phi l{m sao gip tr cm thy d chu?
H~y chp nhn cm xc ca chng!
Vn l{ cha m khng thng xuyn chp nhn cm xc ca tr, chng hn:
Khng phi con cm thy nh th }u.
Con ni th ch v con mt mi m{ thi.
Chng c l do g m{ con phi c|u nhng ln vy.

S khc t cm xc thng xuyn c th l{m tr ri tr v{ ph|t khng. ng thi n
cng dy tr khng bit c nhng cm xc ca n l{ g v{ chng s khng tin cy v{o
nhng cm xc ca chng.
Sau bui hi tho ti nh mnh ~ ngh, C l nhng cha m khc th th. Ch mnh
th khng. Ri sau ti bt u lng nghe chnh mnh. Di }y l{ nhng mu i thoi
ti nh ti trong mt ngy:
Con : M, con mt qu.
Ti : Con lm sao m mt. Con va mi ng tra dy c m{.
Con : ( ni to hn ) Nhng m con mt qu.
Ti : Mt }u m{ mt. Ch ti con ngi ng thi. m thay cho con no.
Con : ( Rng ln ) Khng, con mt!
Con : M, }y nng qu|.
Ti : Tri lnh m{. Con khng c ci o lnh ra }u y.
Con : Nhng m{ con nng qu|.
Ti : M ni ri Khng c ci |o!
Con : Khng, con nng tht m.
Con : Chng trnh ch|n m.
Ti : Sao con li bo n chn. N hay th cn g.
Con : N lng xt.
Ti : }y l{ chng trnh gi|o dc trn truyn hnh con .
Con : Thy m thi.
Ti : ng n ni kiu y!
Bn c thy iu g ang din ra? Khng ch tt c nhng cuc i thoi gia chng ti
u tr thnh cuc tranh c~i, m{ ti cn ang ni i ni li vi cc con mnh rng ng c
tin vo nhng cm nhn ca chng, thay v{o , h~y tin v{o nhng cm nhn ca ti }y
ny.
Mt khi ti nhn thc ra nhng g mnh ang l{m. Ti quyt nh thay i. Nhng ti
khng bit chc mnh s bt u nh th n{o thay i. Cui cng, iu gip ti c lc
nht l ti t t mnh vo v tr ca cc con. Ti t hi Gi s mnh l thng con ang mt,
hay ang nng bc, hay ang ch|n th sao? V{ gi s ti mun by t cho ba m, nhng
ngi ln quan trng trong cuc i ti, bit nhng g ti ang cm nhn...?
Trong nhng tun tip sau ti c gng d sng bt ly nhng g m ti cm nhn

l{ c|c con mnh ang tri qua; v khi ti c gng nh th, nhng li ni ca ti vut ra mt
cch rt t nhin. Ti khng h s dng k thut. M ti tht lng c nh vy khi ni Th
ra con vn cn thy mt mc d con va mi ng tra dy hoc M thy trong phng ny
lnh nhng chc l con thy nng hoc M thy con khng thch chng trnh n{y. Du g
chng ti cng l{ hai con ngi tch bit, vi hai h thng cm xc khc hn nhau. Khng ai
trong chng ti ng hay sai. Chng ti ch n thun cm thy nhng g mnh ang cm
thy.
Mt thi gian sau, nhng k nng mi ~ gip ti rt nhiu. S ln tranh ci gia ti v

l con gim i |ng k. Nhng ri mt ngy n con gi ti tuyn b Con ght b{ ngoi
l{ n ang ni n m ca ti. Khng h lng l ly mt gi}y, ti p lin, Con ni g m{
khng khip vy. Con bit l{ con }u c ni nh vy. M khng bao gi mun nghe li nh
th t ming con ln no na.
Cuc i |p nh dy cho ti mt iu khc na v chnh mnh. y l ti c th rt

sn sng chp nhn hu ht cm xc ca bn tr, nhng h mt a no trong bn chng
ni vi ti nhng iu lm ti gin d hoc lo lng th lp tc ti s quay tr li thi quen
c.
V l ti nhn ra phn ng ca mnh khng phi l bt thng. Cho nn, trong trang tip
theo sau bn s thy nhng v d v nhng cu khng nh m con ci ni ra s t ng
kch hot h thng khc t ca cha m chng. Vui lng c tng cu v vit ra nhng g
bn ngh mt ph huynh c th ni nu ng khc t cm xc ca con mnh.
I. CON: Con khng thch em b mi sinh.

M: ( khc t cm xc ca con )
II. CON: Tic sinh nht con chn qu (sau khi bn ~ chy n chy |o lm cho n
l mt ngy tuyt vi).
III.CON: Con khng eo ning rng na }u. N l{m con au lm. Con mc k b|c s
chnh rng ni g th ni!
IV. CON: Con ph|t in ln c! Ch v con tr c hai pht n phng tp m thy gt

tn con ra khi i.
Qu v c thy mnh vit ra nhng cu kiu nh:
Sao li c chuyn . M bit trong tim con tht s thng em m{.
Con ni g vy? Con ~ c mt ba tic tuyt vi cn g kem ny, bnh sinh nht ny,
bong bng na ny. H, l{ ba tic cui cng m{ con c y!
Ning rng }u th l{m con au d vy. Cha m ~ u t c ng tin vo trong

ming con ri th con phi eo n, cho d con c thch hay khng!
Con khng c php ni khng vi thy gi|o. l{ li ti con. |ng l ra con phi n
ng gi ch.
V mt n{o , i vi rt nhiu ngi chng ta, tht d but mm ni theo c|ch nh

th. Nhng con c|i chng ta s cm thy nh th no khi chng nghe vy? d hnh dung
vic cm xc b xem thng th nh th no, hy th lm nhng bi tp sau }y:
H~y tng tng. Bn ang ti s lm. Th trng ca bn yu cu bn lm thm cho

ng y mt vic v ng y mun bn giao np kt qu vo cui ngy. Bn ~ c nh thc
hin vic ngay lp tc, nhng v h{ng lot s vic khn cp dn dp p n nn bn qun
phng n i. Bn quay cung gii quyt cc vic n ni hu nh khng c thi gian n tra.
Khi bn v{ v{i ng nghip ang chun b ra v th th trng n, yu cu bn trnh
by kt qu cng vic kia. Lp tc bn c gii thch hm nay bn ~ bn bt thng nh th
no.
ng y ct li bn. Bng ging ln ting, gin d, ng qu|t th|o, Ti khng quan t}m
n nhng li bo cha bin h ca c! C ngh coi ti tr tin cho c c lm ci qui qu
g ngi bt sut ngy h? Khi bn m ming ra nh ni, ng nt Im i ri bc ra
thang my.
Nhng ng nghip ca bn gi b nh khng nghe thy g. Bn lt t thu dn c

v ri vn phng. Trn ng v nh bn gp mt ngi bn. Trong lng vn cn qu m
c n ni bn thy mnh k tut lut cho anh y ton b s vic va xy ra.
Anh bn kia lin c gip bn bng tm cch khc nhau. Khi bn c tng c|ch i
|p ca anh y, hy d bt tn s phn ng bt ph|t tc thi ca bn i vi chng v vit
ra. (Khng c phn ng ng hay sai. Bt k bn cm thy mun phn ng kiu g u ng
n i vi bn).
I. Chi b cm xc. Khng c l do g m{ b{ phi bc mnh c. B bc mnh l di.

Chc ti b mt mi v thi phng mi th ra khi bn cht ca n thi, ch l{m g n mc
t hi nh b{ th hin ra. Thi n{o, ci ln i... trng b{ p ht sy khi ci.
Phn ng ca bn:
II. Trit l. B{ coi. i l th. Mi s khng phi lc n{o cng lun din bin theo
ng nh chng ta mun c. B phi hc c|ch vt qua hon cnh i thi. Trn i ny
khng c g ton ho c.
Phn ng ca bn:
III. Khuyn rn . B{ bit ti ngh b{ nn l{m g khng? S|ng mai h~y ti thng vn
phng sp ca b{ m{ ni Tha, ti ~ sai. Sau ngi xung v hon thnh cp tp ci
vic hm qua b{ ~ qun l{m. ng b sp by khi nhng vic khn linh tinh xy n.
Nu b thng minh v mun gi cng vic ca b{ th h~y l{m sao chc chn s vic nh
vy khng ti din na.
Phn ng ca bn:
IV . Cht vn . Chnh x|c nhng vic khn m{ ~ khin b qun khuy vic quan
trng do ch th}n sp giao l{ g?
B{ khng nhn thy ng ta s ni gin th no nu b khng lm xong n ngay lp tc

sao?
Vic ny hi no ti gi ~ tng xy ra cha?
Sao b{ khng i theo ng y ra khi vn phng v{ c gng gii thch li ln na?
Phn ng ca bn:
V . Bnh vc pha bn kia . Ti c th hiu c phn ng ca sp b. Chc chn

ng ta ang phi chu p lc kinh khng. B{ may phc l ng y khng ni nng thng
xuyn.
Phn ng ca bn:
VI . Thng hi . i, ti nghip khng. Khng khip tht. Ti thy ti nghip cho

b{ n mun khc }y n{y!
Phn ng ca bn:
VII . Nh phn tch tm l na vi . C bao gi b{ ngh l do tht s khin b bc

bi l bi v sp ca b{ i din cho hnh nh mt ngi cha trong cuc i b? Hi nh
chc l b hay st v mi khi khng lm hi lng cha ca b, ri khi sp la mng b, v vic
gi nhc b{ lin tng n ni s hi b khc t hi xa. C ng th khng?
Phn ng ca bn:
VIII . Thng cm (mt c gng nhm d bt cm xc ca ngi tip chuyn). Tri,

nghe coi b s vic kh chu qu nh. B sp la li ngay trc mt nhng ngi khc,
nht l{ sau khi b{ ~ b u mun cht vi p lc ri, th tht l kh chp nhn!
Phn ng ca bn:
Th l bn ~ d tm ra nhng phn ng ca bn i vi nhng c|ch i |p in hnh

m mi ngi hay ni trong tnh hung ny. By gi ti mun chia s vi bn mt s kiu
phn ng ca c nhn ti. Khi ti bc mnh hay ang b tn thng, iu cui cng ti mun
nghe l li khuyn, trit l, phn tch tm l, hoc by t quan im ca ngi kia. Kiu ni
nh th ch t cng khin ti cm thy t hi hn trc. Thng hi khin ti cm thy
mnh |ng khinh; cht vn khin ti co vi phng th; v{ in tit nht trong tt c cc kiu
i |p n{y l{ khi nghe ngi kia ni: i, thi, qun i... khi n ln na th c ch li g?
Nhng ti tht s lng nghe bn ni, hy cng nhn ni au bn trong lng ti v cho
ti c hi ni thm v nhng g khin ti bc bi, nh th th ti s bt u du i, bt ri tr
hn, ti s sng sut hn vi cm xc ca mnh v s tm cch tho g vn .
C th, khi ~ ngui bt ti s t nh, Sp ca mnh bnh thng rt cng bng... Mnh
ngh mnh nn thu xp l{m c|i b|o c|o ngay lp tc v vit b|o c|o s l{ u tin u
tin ca mnh v{o s|ng mai... Nhng khi mnh mang b|o c|o v{o vn phng ca sp np,
mnh s cho ng bit mnh ~ nghn hng nh th no khi b ni nh vy... V{ mnh cng
cho ng y bit rng t gi tr i, nu ng c ph bnh mnh th mnh s cm kch nu c
ph bnh ring.
Quy trnh n{y khng kh|c g i vi con ci chng ta. Bn chng cng c th t gip
mnh tho g khc mc ca mnh nu chng c c mt ci tai bit lng nghe v nhn
c mt kiu phn hi y thng cm. Nhng ngn ng cm thng khng t nhin vut ra
khi ming chng ta. N khng thuc v ting m ca chng ta. Hu ht chng ta ln
ln hay b khc t cm xc. tr nn nhun nhuyn vi ngn ng mi ca s cng nhn
ny, chng ta cn phi hc v luyn tp nhng phng ph|p ca n. Sau }y l{ mt s
phng ph|p gip con c|i x l cm xc ca chng.
GIP TR X L CM XC
1. Lng nghe chm ch ht sc.
2. Cng nhn cm xc ca chng bng nhng t cm th|n , m... Ra vy.
3. t tn cho cm xc ca chng.
4. Nu ra nhng c mun khng th thc hin c ca chng.
Trong nhng trang tip theo, bn s thy s tng phn gia nhng phng ph|p n{y
v{ c|ch ngi ta hay phn ng vi mt a tr ang bun bc.
Vy l bn c bn phng ph|p s cu kh thi i ph vi a tr ang l{m nng:
lng nghe chm ch, cng nhn cm xc ca tr bng cu ngn gn, t tn cho cm xc ca
tr, v nu ra nhng c mun khng thc hin c ca tr.
Nhng quan trng hn bt k li ni no chng ta s dng l{ th|i ca chng ta. Nu

th|i ca chng ta khng phi l{ th|i thng cm, th bt k chng ta ni g cng u s
b a tr cm nhn l gi to hoc mun khng ch n. Nhng li ni cht cha s cm
thng tht lng ca chng ta s truyn ti thng ti tr|i tim a tr.
Trong s bn k nng c minh ha }y c l k nng lng nghe cm xc ang tun

tro ca tr l kh nht, sau ti k nng t tn cho cm xc . Cn phi tp luyn v
tp trung mi c th nhn v{o v{ nhn xa hn nhng g tr ang ni x|c nh cm xc
tht ca n l g. Tuy nhin, vic ny cc k quan trng bi v chng ta ang cung cp vn
t ng cho tr tr bit cch m t thc t ni tm ca n. Mt khi tr bit t vng
din t nhng g n ang tri qua th n c th bt u x l cm xc ca mnh.
Bi tp tip theo }y gm mt danh sch lit k su cu khng nh m tr hay ni vi

cha m n. Vui lng c k tng cu v suy gm tm ra:
1. Mt hoc hai t m t cm xc tr ang cm nhn.
2. Mt cu khng nh m bn c th ni vi tr chng t cho tr thy l bn hiu

c cm xc ca n.
CNG NHN CM XC CA TR
Dng c}u khng nh th hin
Tm mt cm t m
l{ bn hiu cm xc ca tr
a tr ni: t nhng g tr c th
(ng cht vn hoc khuyn
ang cm nhn
rn)
V D: Vy th qu cht ln c,
B|c t{i x xe but qu|t con, th l{ Qu (hoc)
ti n ph| ln ci rn rn. Nghe vy coi b qu qu.
1. Con mun m v{o mi thng
Cm xc ca tr Bn hiu cm xc ca tr
Michael!
2. Tri ma c cht xu m{ c gi|o
bo c lp khng th i d~ ngoi
c. C k qu|.
3. Mary mi con d sinh nht bn
y, nhng con khng bit...
4. Con khng bit ti sao thy c
n{o cng phi cht y b{i tp v Cm xc ca tr Bn hiu cm xc ca tr
nh{ ln u ti con v{o cui tun!
5. Hm nay ti con c gi tp bng
ch{y m{ con khng th |nh c Cm xc ca tr Bn hiu cm xc ca tr
qu n{o v{o h.
6. Janey sp chuyn trng ri, m.
Bn y l{ bn th}n nht ca con.
Bn nhn thy chng ta cn phi mt bao nhiu cng sc v tr no mi lm cho tr bit
l bn hiu nhng g n ang cm nhn? i vi hu ht chng ta, khng d g chng ta t
nhin ni c nhng cu kiu nh:
Tri t, nghe b con tc gin qu|! hoc
Vy chc l con tht vng lm. hoc
m. Chc l{ con ang ph}n v}n khng bit c nn i d tic hay khng, hoc
, nghe nh con phn n vi chuyn bi tp v nh{ hoc
i, th th tht vng lm! hoc
Bn thn chuyn i trng khc th cn g bun bng.
Tuy nhin chnh nhng cu khng nh kiu nh vy s em li cho tr nim an i,

chng t do bt u x l vn ca chng. (Nhn tin, ng c s dng t ng qu| ao to
ba ln. Cch d nht cho tr hc t vng mi l{ tr nghe t c s dng ng ng
cnh.)
C th bn ang ngh: m, trong bi tp ny ti c kh nng a ra phn ng ban u

chng t s thng hiu ca mnh, khng t th nhiu. Nhng sau th cuc {m thoi gia
ti v con s i ti }u? Ti s tip tc nh th no? Tip theo ti a ra li khuyn c c
khng?
Hy kim gi li khuyn rn li. Ti bit bn rt nn nng mun gii quyt vn gim
cho con ca bn bng mt gii php tc th.
M, con mt qu|!
Th th nm xung ngh i.
M, con i bng.
Th th n g i.
M, con khng i.
Thi th ng n na.
Hy chng li cm d l{m cho tt hn ngay lp tc. Thay v a ra li khuyn rn, h~y

tip tc cng nhn v phn nh cm xc ca tr.
Sau }y l{ mt v d cho kin ca ti. Mt ngi cha trong nhm hi tho ca chng
ti k li vic cu qu t ca ng va i hc v, v{o n nh l ht m ln c}u u tin m
bn ~ ghi trong phn bi tp: Con mun m v{o mi thng Michael!
Ngi cha bo vi chng ti, Bnh thng th cuc i thoi ca hai cha con s din
ra nh th n{y:
CON: Con mun m v{o mi thng Michael!
CHA: Sao vy? C chuyn g xy ra?
CON: N qung tp ca con xung t!
CHA: H, con ~ l{m g n trc phi khng?
CON: Khng!
CHA: Con chc ch?
CON: Con th, con khng bao gi ng ti n.

CHA: H, Michael l bn ca con. Nu lm theo li khuyn ca ba th con s qun
chuyn lin. Con bit l{ con }u c ngoan ho{n to{n. i khi con bt thn kim chuyn
ri li cho ngi khc ging nh c|ch con hay tha cho anh vy.
CON: Khng phi. N kim chuyn vi con trc... m thi, con khng ni chuyn vi ba
na!
Nhng ngi cha ~ tham d bui hi tho chuyn gip con ci x l cm xc ca

chng, v{ }y mi tht s l cu chuyn ~ din ra:
CON: Con mun m v{o mi thng Michael!
CHA: Tri, con tc gin qu.
CON: Con mun m vo gia ci mt phn pht ca n!
CHA: Con ph|t in vi n n th c!
CON: Ba c bit ci thng bt nt ~ l{m g khng? N git tp ca con trm xe but

v qung xung t. V c!
CHA: Hmm!
CON: Con c l ti v n tng con ~ l{m b con chim bng t st th thin ca n

trong phng m thut!
CHA: Con ngh vy .
CON: Phi , ba. N c nhn chm chm vo con trong lc n la tht.
CHA: .
CON: Nhng con }u c l{m b. Con }u c l{m!
CHA: Con bit r con khng lm.
CON: m, con khng c ! Con }u th tr|nh c khi thng ngc Debby x con vo
bn.
CHA: Th ra Debby x con.

CON: ng ri. Nhiu th p xung, nhng mn duy nht b b l con chim. Con
khng c lm b n. Con chim ca n kh| p.
CHA: , ng l{ con khng c lm b n.
CON: D. Nhng n khng tin con.
CHA: Con khng tin l n tin con nu con ni cho n nghe s tht.
CON: Con khng bit... con th ni vi n xem sao cho d n c tin con hay khng.
Con ngh n nn xin li con v ~ qung tp con xung t!
Ngi cha rt kinh ngc. ng khng h hi mt c}u n{o v{ a tr t ng k cho nghe

ng ton b cu chuyn. ng khng khuyn rn li n{o m{ a con t tm ra hng gii
quyt ca n. ng dng nh khng th tin ni mnh li gip c lc cho con ch bng
cch lng nghe v cng nhn cm xc ca n.
Lm bi tp c vit ra v{ c mt mu i thoi mu l mt chuyn. em nhng k

nng lng nghe v{o h{nh ng trong mt tnh hung tht vi con ci bn li l chuyn khc.
Nhng ph huynh trong nhm ca chng ti thay phin nhau ng vai luyn tp trc khi
ng ph vi tnh hung tht nh.
Trong trang sau, bn s thy mt bi tp ng vai cho bn th cng vi mt ngi

bn hay vi v (chng) bn. Hy phn vai xem bn quyt nh ng vai con hay ng vai
ph huynh, sau ch c phn vai m bn ang ng.
TNH HUNG CA TR
(D{nh cho ngi ng vai con)
I. B|c s ni bn b d ng v cn tim hng tun khng b ht x ho{i. i ln tim

thy au au, v{ i ln bn hu nh khng cm thy g ht. Mi tim hm nay thuc loi
au thu tri. Sau khi ri phng khm ca b|c s, bn mun cho cha hoc m bn bit bn
cm thy ra sao.
Ph huynh ca bn s phn hi li bn theo hai c|ch kh|c nhau. C|ch u tin, cm xc

ca bn s b khc t nhng bn c ht sc lm cho ph huynh hiu. Khi cuc {m thoi
kt thc mt cch t nhin, hy t hi xem bn ang cm thy g, ri chia s cu tr li ca
bn vi ngi ng vai ph huynh bn.
Hy bt u bi cnh bng cch bn va xoa cnh tay va ni:
B |c s sut git cht con bng mi tim va ri!
II. Tnh hung cng tng t, ch c iu ln ny ph huynh ca bn phn ng kh|c i.

Mt ln na, khi cuc {m thoi kt thc mt cch t nhin, hy t hi xem ln ny bn
cm thy g, ri chia s cu tr li vi ngi ng vai ph huynh bn.
Ln n{y cng bt u bng cch bn va xoa cnh tay va ni:
B |c s sut git cht con bng mi tim va ri!
Sau khi ng vai con hai ln xong, bn s mun i vai tri nghim quan
im ca ph huynh trong bi cnh ny.
Tnh hung ca ph huynh
(D{nh cho ngi ng vai ph huynh)
I. Mi tun bn phi a con bn i ti b|c s tim mt ln v con bn b d ng. Mc

d bn bit con bn s i tim, nhng bn cng bit hu ht mi mi tim s ch au chng
mt giy ri thi. Hm nay sau khi ri phng khm ca b|c s, con bn nhn nh ku ca.
Bn s ng cnh ny hai ln. Ln u bn c lm cho con ngng ku ca bng cch

khc t cm xc ca n. Hy dng nhng cu khng nh sau }y (nu bn thch, bn c
th ngh ra nhng cu khng nh ca ring bn):
}u n{o, l{m g m{ au d vy.
Con c nhng nht ln chng v c|i g.
Anh con khng bao gi ku ru khi tim nh.
Con l{m nh con l{ tr s sinh khng bng.
, tt hn con phi r|ng l{m quen vi vic tim b au i. ng n{o th mi tun con
u phi tim mt ln m{.
Sau khi cuc {m thoi kt thc mt cch t nhin, hy t hi xem bn ang cm thy
g, ri chia s cu tr li ca bn vi ngi ng vai con bn.
Ri con bn s bt u ng li cnh ny.
II. Bi cnh vn ging y nh trc, ch c iu ln ny bn tht s lng nghe con bn.
Phn ng ca bn hm bn va lng nghe va cng nhn bt k cm xc no con bn

ang cm thy. Chng hn:
Nghe l{ thy au qu| tri ri.
Chc l{ au lm.
m, t tht!
au c ht nh cn au con c cho k th ca con phi chu vy |.
Mi tun li phi tim mt mi }u phi d. M cc l{ con s mng khi n kt thc.
Khi cuc i thoi kt thc mt cch t nhin, hy t hi ln ny bn cm thy nh th

no v hy chia s cu tr li ca bn.
Con bn s ng vai ny mt ln na.
Sau khi ~ ng vai ph huynh hai ln xong, bn s mun i vai tri nghim quan
im ca con trong bi cnh ny.
Khi bn ng vai a tr c cm xc b dp qua bn v b khc t, bn c thy mnh

cng ngy cng tr nn tc gin hn? Ban u bn bc mnh v mi tim au qu|, nhng v
sau bn li tc gin v ph huynh ca bn?
Khi bn ng vai ngi m (cha) ang c ngn li phn nn ca con mnh, bn c thy
mnh cng ngy cng tr nn ni c|u v a con khng bit phi tr|i ca mnh?
thng l cch s vic tin trin khi cm xc b khc t. Cha m v con ci tr nn

cng ngy cng tch xa nhau ra.
Khi ng vai mt ph huynh cng nhn cm xc ca con hn l{ phn i, bn c thy

tranh ci khng c ch trong cuc chuyn tr gia hai m con? Bn c tri nghim sc
mnh rng mnh c th gip con mnh tht s?
Khi ng vai a tr c cm xc c cng nhn, bn c cm thy mnh c tn trng
hn? Bn c cm thy tnh yu thng i vi cha m bn? Cn au do mi tim ca bn s
d chu ng hn khi c ngi bit c n au n c no? Bn c sn s{ng i mt vi
mi tim tun ti?
Khi cng nhn cm xc ca con c|i, chng ta ~ l{m cho con mt dch v v i. Chng ta
~ con chm vo thc t ni tm ca n. V khi tr bit r v thc t th tr s huy
ng sc mnh bt u x l n.
BI LUYN TP
1. t nht mt ln trong tun ny bn s ni chuyn vi con bn theo kiu cng nhn

cm xc ca n. Hy ghi vo khong chm chm ca mu {m thoi di }y nhng g vn
cn ti ri trong u bn m bn nh s ni vi con?
CON: .......................................................................
PH HUYNH: .......................................................................
CON: .......................................................................
PH HUYNH: .......................................................................
CON: .......................................................................
PH HUYNH: .......................................................................
CON: .......................................................................
2. H~y c phn II ca chng n{y. Bn s tm thy nhng nhn xt b sung v nhng

k nng n{y, nhng cu hi hay c nu ra nht, v nhng li k ca ph huynh, by t h
~ |p dng k nng mi ny nh{ nh th no.
Ghi nh
Gip tr x l cm xc ca chng
Tr cn thy cm xc ca mnh c cng nhn v c tn trng
1. Bn c th lng nghe mt cch im lng v{ chm ch.

2. Bn c th cng nhn cm xc ca tr bng mt t hoc mt m.
m Ra vy.
3. Bn c th t tn cho cm xc ca chng
Nghe sao tht vng gh!
4. Bn c th nu ra nhng c mun khng thc hin c ca chng
M c g m c th lm chui chn ngay lp tc cho con n!
***
Phi cng nhn tt c mi cm xc.
Phi ngn chn mt s hnh vi c th.
M thy con tc gin em n th no. Ni vi em con mun g bng li, khng phi
bng nm m.
PHN II:
NHN XT, BN KHON V NHNG CU CHUYN CA PH HUYNH
1. C nht thit quan trng l ti lun lun phi cm thong vi con ci?
Khng. Phn ln cuc chuyn tr ca chng ta vi con ci l chuyn tr ngu nhin. Nu

tr ni M, hm nay con quyt nh ti nh{ David sau khi i hc v th hu nh khng
nht thit ph huynh phi |p li: Vy l con quyt nh chiu nay i thm bn. Ch cn
c}u ni n gin Cm n con ~ b|o cho m bit ~ l{ mt s cng nhn hu hiu. Thi
im ph huynh cn thng cm l khi tr mun bn bit tm trng ca n n ang cm
thy nh th no. Khi nhc li nhng cm xc tch cc ca con ci c th l ra cho chng
ta thy mt s vn . Rng khng kh cho chng ta phn ng li ni h hi ca a tr
Hm nay con c 97 im mn to|n! bng v phn khch tng t, 97! i, th th con
vui lm nh!
Chnh nhng cm xc tiu cc ca tr mi i hi n k nng thng cm ca chng ta.

l{ lc chng ta cn vt qua nhng cm d thng thng l pht l, khc t, ging
o, chnh lng v.v... Mt ngi cha k, iu gip ng tr nn nhy cm hn vi nhng nhu
cu cm xc ca con trai mnh l khi ng bt u so snh nhng cm xc bun phin, ray
rt ca con ging nh nhng vt bm tm trn c th. V phng din n{o , hnh nh vt
ct hay vt thng gip ng nhn ra con mnh i hi c quan t}m ch n cm xc
au n ca n mt cch nghim tc v ngay lp tc ht nh khi n b thng try tra u
gi.
2. C g sai khi hi thng con
Ti sao con li cm thy nh th?
C nhng tr c th ni cho bn bit ti sao chng s hi, gin d, hay bun ru. Tuy
nhin, i vi hu ht tr, cu hi Ti sao? ch lm trm trng thm vn ca chng.
Ngoi ni m c ban u, gi chng li b buc phi phn tch nguyn nhn v phi a ra
li gii thch tha |ng cho vic chng cm thy nh vy. Rt thng xuyn tr khng bit
ti sao m chng cm thy nh th. Cng c nhng lc chng do d khng mun gii thch
vi bn, bi v chng s rng trong mt ngi ln l do ca chng c v khng thuyt
phc. (C vy thi m{ con cng khc {?)
S hu ch hn cho a tr ang bun khi nghe M thy hnh nh c chuyn lm con

bun hn l{ hi C chuyn g xy ra vy? hoc Sao con li bun vy?. Tr s d ni
chuyn vi ngi ln cng nhn nhng g n ang cm thy hn l{ ngi bt p n phi
gii thch.
3. Tin s ni chng ti nn cho con ci bit chng ti ng vi nhng cm xc ca

chng?
Tr em khng cn cm xc ca chng c ng ; chng cn cm xc ca chng c

cng nhn. Cu khng nh Con ng c l lm tr h h khi nghe vo khonh khc
nhng ng thi n c th ngn tr t mnh suy ngh rt ro v vn .
V d:
CON: C gio bo c s hon v kch ca lp li. C c qu !
CHA: Sau tt c nhng bui tp luyn cng phu ? Ba ng vi con. C y c tht khi
lm th!
Chm dt tho lun.
H~y xem, s d hn bit chng no cho tr suy ngh mt cch xy dng khi cm xc
ca n c cng nhn:
CON: C gio bo c s hon v kch ca lp li. C c qu !
CHA: Chc l con tht vng gh gm lm. Con ang mong ch n c m{.
CON: Phi ba. Ch v my a a ct trong lc tp kch thi. l{ do li ca ti n

ch b.
CHA: ( im lng lng nghe )
CON: C cn ni khng ln v khng a no thuc vai ca mnh ht.
CHA: Vy .
CON: C bo nu ti con sa i th c s cho ti con mt c hi na... Tt hn con i

dt li vai ca mnh }y. Ti nay ba chnh cho con nhe, ba?
Kt lun: Trong khonh khc trm un, tc gin, nhng g con ngi d tui no
chng na u c th th hin l{ khng ng hoc bt mn; h cn ai nhn ra h ang
tri nghim nhng g.
4. Nu vic by t cho con ti bit ti hiu con l quan trng th, c g sai khng
khi ti ni M hiu con cm thy th no?
Vn khi bn ni M hiu con cm thy th n{o l{ c tr khng tin bn. Chng s |p

li Khng phi. M khng bit g ht. Nhng nu bn coi rc ri ca tr l{ c bit (Ng{y
u tin i hc hi hp lm bao nhiu iu mi phi l{m quen) th tr bit bn tht s
hiu.
5. Gi s ti c gng xc nh cm xc ca con nhng ha ra ti xc nh sai.

Th g lm sao?
Khng c g hi c. Con bn s mau chng sa sai cho bn.
V d:
CON: Ba, bi kim tra ca ti con b hon li ti tun sau!
CHA: Vy l con th pho nh nhm.
CON: Khng, con mun khng th c! Gi th tun sau con phi hc li y chang ng bi
.
CHA: , ra vy. Con ~ hy vng s vt qua n cho ri.
CON: D!
S l t tin thi qu nu ai bo m mnh lun lun bit chnh x|c ngi kh|c ang
cm thy g. Tt c nhng g chng ta c th lm l c gng hiu cm xc ca con mnh. D
chng ta s khng lun th{nh cng, nhng n lc ca chng ta thng c cao.
6. Ti bit cm xc nn c cng nhn, nhng ti thy kh bit cch phn hi

nh th no khi nghe M k cc hoc Con ght m t chnh ming con mnh.
Nu c}u Con ght m l{m bn bc tc, c l bn mun cho con bn bit rng M
khng thch nghe con ni nh th. Nu con gin d v ci g th hy ni cho m bit bng
c|ch kh|c. Nh vy m c th s gip c con.
7. C cch no khc gip a tr ang tc ti ngoi vic cho n bit bn

hiu cm xc ca n? Con trai ti rt kh tha th cho bt k s tht vng no. Thnh
thong ti cng nhn cm xc ca n bng cch ni Chc con tuyt vng gh lm!
nhng dng nh khng n thua; thng th lc ang c tm trng bc bi n thm
ch khng thm nghe ti ni g.
Nhng ph huynh trong nhm hi tho ca chng ti ~ nhn ra rng khi con h v
cng tc bc th i khi mt hnh thc vn ng thn th s c th gip tr gim bt phn
no cm xc au n. Ti ~ nghe nhiu cu chuyn v nhng a tr ang gin d s du
i sau khi m gi, nn ba vo thng cc-tng c, p v{ nh{o t st, gm rng ln nh s
t, phng phi tiu. Nhng mt h{nh ng c v thoi m|i hn i vi ph huynh khi chng
kin, v h{i lng hn i vi tr khi thc hin, l v cm xc ca n ra. Hai v d di }y
xy ra trong tun chng ti nhm hp:
Ti va tham d mt bui hi tho tr v th thy thng con ba tui ca mnh ang nm

xo{i di sn nh go r khng khip. Chng ti ch bit ng kinh hong nhn n. Anh y
lin bo ti: i ny chuyn gia tr em, coi em x l ca ny th n{o. Ti cm thy mnh buc
phi m trch s v. Ti ng nhn xung Joshua, vn ang gi~y gia go tht, v git ly
cy bt ch vi tp giy k bn in thoi bn. Xong ti qu xung, trao bt ch v giy cho
Joshua v bo: N{y, ch cho m bit con gin d nh th n{o i. H~y v mt bc tranh ch
ra cho m bit con ang cm thy g.
Joshua bt ngi dy lp tc v bt u v nhng vng trn gin d. Xong ri n ch cho

ti v{ ni Con tc gin nh vy y!
Ti bo , con tc gin tht s ! on x mt t giy khc ra khi tp giy v{ ni Ch

cho m thy thm na coi.
N hm hc v nghuch ngoc ln t giy ln na. Ti bo Ch{, con gin th c! Chng

ti li tip tc quy trnh thm mt lt na. n khi ti trao cho n t giy th t th r
r{ng n ~ bnh tnh hn nhiu. N nhn t giy mt hi ri bo B}y gi con s ch cho m
thy con vui th n{o, v{ v mt vng trn c hai con mt cng mt ci ming ci. Tht
khng th tin ni. Trong vng hai pht m n chuyn t trn li nh sang mm ci ti
ri ch v ti cho n biu t cho ti thy n cm thy nh th n{o. Sau chng ti bo
Em c i sinh hot trong nhm i nh.
Trong bui sinh hot tip theo ca nhm chng ti, mt b m khc k vi chng ti v
kinh nghim ca ch cng vi k nng bo con v ny.
Khi ti nghe k v Joshua hi tun trc, ngh u tin ca ti l{ c g mnh p dng

c phng ph|p v{o Todd. Todd cng ba tui nhng ch|u b chng bi no. Tt c
nhng g l{ bnh thng i vi nhng a tr kh|c u l{ phi thng i vi chu ng
ln khng ng, hoc ngi m khng ot u xung. Ch|u ~ c nhng tin b rt ln nhng
vn hay c tt ni gin bt t. H lc no c l{m g m{ khng l{m c th chu go khc
c my ting ng h lin. Khng c|ch chi trn i ti c th p dng m d ch|u c.
Phn t hi nht l{ ch|u hay | v{ cn ti. Ti o|n ch|u ngh rng nhng kh khn ca
chu l do li ti ti v{ |ng l ti phi c kh nng l{m g v iu y. Chu hu nh lc
n{o cng ni in khng vi ti.
Trn ng t bui hi tho tun trc v nh{, ti ngh Nu mnh o|n bit Todd
trc khi n ni cn tam b{nh th sao? Chiu hm ch|u ang chi tr ghp hnh mi
ca ch|u. l{ bc hnh rt n gin vi vi mu ghp to. Vy m chu vn khng lm sao
ghp c mnh cui cng vo bc tranh, v sau khi c rng vi ln th chu bt u l nt
mt nhn nh. Ti ngh Khng! Li na ri!, bn chy b ti bn ch|u v{ la ln: Ngi im!...
Gi im mi th... ng nhc nhch!... M phi ly c|i n{y! Todd trng c v thng tht. Ti
cung qut lc tm trn k sch ca chu, ly ra mt mu bt ch sp mu tm v mt t giy
v. Ti ngi xung vi Todd v{ ni Todd, c phi con ang gin d nh th n{y khng? v{
ri v nhng ng dch dc nhn hot, ln xung, ln xung.
D, ch|u ni v git mu bt ch sp khi tay ti ri gch chm nhng ng thng

in di vo t giy. Sau ch|u chc chc cho ti khi c v s l thng trn t giy. Ti
cm ly t giy gi ra |nh s|ng v{ ni Con gin d qu ny... i, con gin kinh khng!.
Chu git t giy khi tay ti v va la tht va x toc t giy cho ti khi n ch cn l mt
ng giy vn. Khi chu lm xong xui, chu nhn ln ti v bo Con yu m. l{ ln u
tin Todd tht ln cu ni y.
T ti hay th li cch thc ny ln na v khng phi lc n{o cng c cng hiu. Ti

ngh c l mnh phi tm mt li thot vn ng thn th khc cho chu, chng hn nh m
bao nhi bng hay g g . Nhng ti bt u nhn ra rng iu quan trng nht l trong
khi ch|u m hay nho nn hay v, th ti phi , xem ch|u l{m, cho chu bit rng
du l ni gin d gh gm nht th chu vn c hiu v{ c cng nhn.
8. Nu ti cng nhn tt c nhng cm xc ca con mnh, liu iu c khin n

c t tng rng bt k vic g n lm u ng n i vi ti? Ti khng mun l
mt b m d di.
Chng ti cng lo lng mnh tr nn d d~i. Nhng dn dn chng ti bt u nhn ra

rng phng ph|p n{y ch d di khi bn c t tng dung th rng tt c mi cm xc u
c cho php.
V d nh khi bn ni M thy con kho|i dng na thit k trn ming b khng c

ngha l{ bn cn phi cho php tr hnh x theo li khng th chp nhn c i vi bn.
Khi ct ming b i bn c th cho ha s nh ca bn bit rng B khng phi l th
nghch chi. Nu con mun thit k hnh g th con c th dng t st ca con m thit k.
Chng ti thy rng khi bn cng nhn cm xc ca con ci, tr s c kh nng chp
nhn nhng gii hn m bn t ra cho chng hn.
9. iu g phn i khuyn rn tr khi chng gp vn ?

Khi chng ta a ra cho tr li khuyn hoc gii php tc th, chng ta tc ot ca tr
nhng kinh nghim m pht sinh trong qu trnh vt ln vi nhng vn ca chng.
C lc no cn khuyn rn khng? Tt nhin l c.
tho lun chi tit thm v vic nn khuyn tr v{o lc n{o v{ nh th no, mi bn
xem phn Ni thm v li khuyn chng 4.
10.Tin s c th lm g nu sau tin s nhn ra rng mnh ~ ph|t i ti con mnh

mt tn hiu phn hi v b? Hm qua con g|i ti i hc v vi tm trng rt bc bi. N
mun k cho ti nghe chuyn my a tr kh|c ~ chc gho n trong s}n trng nh th
no. Nhm lc ti ang mt mi v khng mun nghe, th l{ ti ~ xua n i, bo n ng
khc na, chuyn c phi l tri sp }u m{. Trng n l v u su v{ i ln phng ca n.
Ti bit mnh ~ |nh hng ri, nhng b}y gi ti c th lm g
Mi ln cha hoc m t nh Chc chn ln ny mnh sai ri. Ti sao mnh ~ khng
ngh ngi khi ni..., th t ng h ~ to cho mnh mt c hi khc. Cuc sng gia ph
huynh vi bn tr vn rng m khng hi kt. Lun lun c mt c hi khc sau mt
gi, mt ngy, mt tun ni M ang ngh v cu chuyn ln trc con k cho m
nghe, v my a chc gho con trong s}n trng . V{ m nhn thy iu hn l kh
chu lm.
S ng cm lun lun c |nh gi| cao, cho d n n sm hay mun.
Nhng lu
I. Tr con thng phn i khi nhng li chnh xc ca chng b nhc li sau khi chng
ni ra.
V d:
CON: Con khng thch David na.
CHA: Con khng thch David na.
CON: ( nhn nh ) Con va ni c}u m{.
C l a tr ny thch cu phn hi t ging con vt hn. Kiu nh:

Chc David c g khin con bc mnh.
Hoc
Nghe nh con bc mnh g vi bn y.
II. C nhng tr thch cha m ng ni g ht khi chng bc bi. Vi chng, s c

mt ca cha hoc m an i lm ri.
Mt b m k cho chng ti th n{y. B{ bc vo phng khch th thy con gi 10 tui

ca b nm chm mp trn gh sofa, nc mt tm lem. B ngi xung bn cnh c b, vng
tay m b v th th Chc c chuyn xy ra v{ ngi im lng bn c b khong 5 pht. Cui
cng c b th ph{o ra v{ ni Cm n m. Con thy d chu hn ri. B{ m khng bao gi
bit c chuyn g ~ xy ra. Tt c nhng g b bit l s hin din y v v ca b{ ~ gip
con gi, bi v mt ting ng h sau b{ ~ thy ting c b ht vo von trong phng ca n
ri.
III. C nhng tr ni cu khi chng biu l cm xc bc bi v phn ng ca cha

m chng phn hi rt ng n, nhng lnh lng.
C c b tui teen ti mt bui hi tho ca chng ti k vi chng ti nghe chuyn mt

bui chiu c b i hc v, trong lng ni cn thnh n bi v a bn thn nht ca c b
~ phn bi, tit l b mt ring t ca c b. C b k cho m nghe s vic, v rt thn
nhin m c b bnh lun: Con gin d ri. C b bo c b khng th km ni phi ni li
vi m mt cch ma mai rng M ch a.
Chng ti hi c b ch c b mun |ng ra m mnh phi ni g. C suy ngh mt

thong ri bo: Khng phi li ni m l cch ni ca m chu. M chu ni m h hng
nh ang ni v cm xc ca ai m{ m chu khng quan tm vy. Ch|u ngh ch|u mun
m chu cn th hin l m ang bn cnh chu. Nu m chu ni kiu nh Tri, Cindy,
chc con gin bn y lm! th c l chu cm thy l m chu hiu.
IV. Cng khng c ch khi cha m phn ng st sng qu mc tr cm thy.
V d:
CON TUI TEEN: ( cu nhu ) Steve bt con ch gc ng c na ting ng h. Sau

cn ba ra chuyn m con bit r mi mi l{ xo ke.
M: Tht khng th chu c! Sao n d|m i x vi con nh th? Ci thng ~ v v
t li cn v trch nhim. Chc l con khng bao gi mun nhn mt n na.
Chc khng bao gi c c hay cu tui teen no li phn ng vi bn mnh ti mc kch

lit nh vi k th. Tt c nhng g tr cn t b m l thng hiu v lc u truyn
t s thng cm cho ni bc dc ca tr trc hnh vi ca ngi bn. Tr khng cn phi
chuc thm gnh nng i ph vi nhng cm xc mnh ca m n.
V. Tr khng cao vic cha m lp li t ch trch, x v ca n.
Khi mt a tr ni vi bn rng n ng ngn, hoc xu hoc mp ph, th khng ch chi

khi bn lp li , vy l{ con ngh mnh kh, hoc Con ngh mnh xu x. ng hp tc vi
tr khi n t mng nhic n. Ph huynh chng ta nn chp nhn ni au ca tr m khng
lp li.
V d:
CON: C gio bo ti con ch cn chng 15 pht mi ti lm ton l cao. Trong khi

con ton mt c ting khng . Chc con ngu lm.
CHA: Khi l{m l}u hn gi con d nh th tht khng |ng khch l.
V d:
CON: Trng con xu kinh khng khi ci. Ch ton thy ning rng khng h{. Con xu
thy s lun.
CHA: Con khng thch din mo ca mnh khi eo c|i ning . Cn vi ba th trng con
lc n{o cng |ng yu c cho d con c eo ning rng hay khng.
***
Chng ti hy vng phn Lu khng l{m bn ngi ngng. Bi v r rng, bn bit vic
x l cm xc ca con ci l mt ngh thut ch khng phi l mt khoa hc. Nhng chng
ti tin chc rng (da trn nhng nm quan st) ph huynh, sau nhng th-v-nghim, c
th qun trit ngh thut . Sau mt thi gian bn s hiu nhng g c ch v nhng g
khng c li cho chnh con ci ca bn. Vi cht luyn tp bn s khm ph ra nhng g lm
chng bc bi v nhng g an i chng; nhng g gy ra s xa cch v nhng g mi gi tnh
thn; nhng g gy tn thng, nhng g cha lnh. Khng g thay th c nhy cm
ca chnh bn.
Nhng c}u chuyn do ph huynh k:
Chng ti dy cng nhng nguyn tc c bn cho tt c mi nhm. Nhng chng ti

khng bao gi thi ngc nhin v tnh c |o ca cc ph huynh hoc v s a dng ca
tnh hung m nhng nguyn tc c p dng. Ni chung tng mu chuyn sau }y
u i din cho iu bi v chng c chnh nhng ph huynh vit th k vi chng
ti. Hu ht trng hp tn ca tr ~ c thay i. Bn s nhn thy rng khng phi
tng iu tng th ph huynh ni ra u l mt phn hi khun mu. M{ v c bn, thin
ch lng nghe v{ th|i chp nhn ca h chnh l nhng g to nn s khc bit.
Nhng ph huynh k hai cu chuyn u tin ny cho nhm thy kh tin rng, khi h
kim ch khng a ra li khuyn th tr tht s bt u hnh x theo chiu hng gii
quyt vn . B m ny gii thiu cu chuyn ca b bng c}u: H~y lng nghe xem ti ~
ni t nh th n{o!
Nick, 8 tui, i hc v th bo lin, Con mun c thng Jeffrey.
TI: , con tc Jeffrey!
NICKY: D! Khi ti con chi | bng vi nhau, h khi n{o con gi{nh c bng l{ n u
la ln, Chuyn cho tao, chuyn cho tao, Nicky, tao gii hn m{y. Con hi m ch, ai m
khng in tit ln c?
TI: m.
NICKY: Nhng tht ra tnh thng Jeffrey khng phi nh vy }u. Hi lp Mt n d

thng lm. Nhng con ngh, k t khi thng Chris vo lp Hai ca ti con l Jeffrey b
nhim thi khoe khoang.
TI: Vy .
NICKY: con gi cho Jeffrey r n ra cng vin chi.
***
Con trai ti ang hc lp Mt. Tnh n vn khng hung hng v{ khng a |nh nhau. N
cng c v d b tn thng v vy ti hay bo v n thi qu. Mt ngy th hai u tun i
hc v, n k ti l c mt thng hc chung lp n, b con hn n nhiu, ph|i tay sai li
gn n v{ b|o trc rng n s b bp ti t v{o ng{y mai. Phn ng u tin ca ti l ht
hong, bt n nh{ khng cho i hc, cp tc dy cho n mt bi hc t v tm li l bt
c c|i g cu n khi cn s hi tht rut ny.
Thay v l ra ni cnh gic ca mnh cho n thy, ti quyt nh lng nghe chm ch
v ch |p li bng c}u m. Douglas ni lin t t mt mch: M bit khng, th l{ con ~
ngh ra ba chin lc phng th. Th nht, con s c ni chuyn vi n khi |nh nhau.
Con s gii thch rng khng nn |nh nhau bi v nh vy l{ khng vn minh. Th hai nu
cch trn khng c tc dng, th con s eo mt king ca mnh v{o, nhng m{ (n dng li
suy ngh), nu n l thng chuyn bt nt ngi ta th iu khng khin n dng li }u,
m chc chn n l{ bt nt ri, bi v con thm ch cn cha bao gi ni chuyn vi n
m gi t nhin n li mun bp con te tua. Tip n, nu khng c cch no hiu qu na
th con s nh Kenny p n. Kenny mnh ti ni thng bt nt ch nhn thy thi l s
s cht khip lun.
Ti sng st v ch ni . Cn n ni tip. c ri... th l{ c... con c nhiu k

hoch p dng, on n bc ra khi phng vi v nh nhm. Ti tht n tng v con
trai mnh. Ti khng ng n dng cm hoc sng sut t x l nhng vn ca mnh nh
th. Tt c nhng vic xy ra l v ti ch lng nghe v{ ng tr|nh ng n ra.
Nhng ti khng an t}m vic bung . Ti khng ni g vi Douglas nhng bui

chiu hm ti gi cho c gio ca chu v bo cho c bit nhng g ang din ra. C bo
tht may l{ ti ~ gi bi v thi bui ny khng th pht l mi nguy no c.
C ngy hm sau ti phi t ch kinh khng mi khng hi n chuyn g xy ra, nhng

n t ng bo vi ti M, m o|n g khng, hm nay tn bt nt khng h li gn con.
***
C nhng ph huynh ghi nhn h ngc nhin v tc dng m thm ca cu khng nh

h{m cng nhn ca h. Nhng cm t c nh Bnh tnh li coi! hoc Im i! ch cng
kch ng tr hn. Nhng mt vi t hm s cng nhn thng xoa du nhng cm xc d
di nht v{ l{m thay i tm trng ca tr mt cch thn k. V d sau }y do mt ngi
cha k li.
Con gi ti, Holly, t di bp i ln nh{.
C G. hm nay la mng con phng th dc.
C qu|t th|o con.
Chc c y ni in.
C tht om Bng chuyn khng p kiu y. Em phi lm th n{y n{y! L{m sao con
bit? C y c bao gi dy ti con c|ch p bng }u.
, con bc mnh chuyn c la tht.
C l{m con tc in ln c.
B la v c th bc tht.
C y khng ng!
Con cm thy |ng ra c y khng nn la con.
D. Con tc gin c, n ni c th... dm bp con bp b ca c... ch}m kim v{o n

lm cho c phi au kh.
Treo n tng ten.
Luc n trong du si.
Quay n trn mt c|i xin.
n }y th Holly bt ci. Ti cng ci. Con b bt u ci ph| ln v{ ti cng ci

theo. Sau n nhn xt rng ci kiu c G. la tht tht ng ngn. Ri n bo Gi con
bit r c|ch p bng th n{o lm c y hi lng ri.
Bnh thng chc hn ti ~ ni, Bo m con ~ l{m g nn mi b c la mng th ch.

Ln sau nh lng nghe khi c gio chnh sa cho con ri cn bit c|ch l{m theo. Ti m{
ni th chc hn con b ~ p sm ca, chy rm rm ln phng v khc nhng x v mt
ngi cha v tm v mt c gio bn tnh.
***
Bi cnh: Nh bp ca ti
Ti va mi t a nh xung cho n ng tra. Evan t nh tr v lin xc vo nh vi

v h hi, v n sp sa c ti nh Chad chi.
EVAN: Cho m. Chng mnh i ti nh{ Chad i m!
M: Nina ( a nh ) ang ng, cht na chng mnh i nh.
EVAN: ( sm mt ) Con mun i ngay b}y gi c. M ~ bo ri m.
M: Lm sao m i b k bn xe p ca con c?
EVAN: Khng! Con mun m i vi con. ( bt u khc rng ln ). Con mun i ngay!
(N v ly xp giy v n va mang t trng v, v nt v thy vo st rc).
M: ( Mu ti si ln ). Tri, con gin gh qu! Gin n ni vt c tp v vo st rc.

Chc l con bc kinh khng. Chng mnh phi }y, mong c ti chi vi Chad qu tri.
c g Nina ng ri nh. Tht l chn.
EVAN: Phi m, con mun ti nh{ Chad chi ( nn khc ). con coi tivi nha m?
M: .
***
Tnh hung: B chun b i cu c v Danielle 4 tui i i theo.
B: N cng, con i theo cng c, nhng nn nh, chng mnh s phi ng ngoi
tri lu tht l{ l}u y, v sng nay tri lnh qu chng.
DANIELLE: ( V bi ri hin ra trn gng mt c b v{ c b tr li lng l ) Con i

ri... Con... mun nh.
Hai pht sau khi b ra khi nh, c b bt khc st si.
DANIELLE: B b con nh trong khi b bit con mun i!

M: ( ang bn tm chuyn khc nn khng ch ) Danielle, c m v{ con u bit
chnh con ~ quyt nh nh. Con khc nh nho lm m nhc u qu, m khng mun
nghe cht no na, con mun khc th ln phng con m khc.
Con b va khc rng ln va chy v phng n.
My pht sau b m quyt nh dng phng ph|p mi.
M: ( i ln phng Danielle v ngi trn ging c b ) Con mun i vi ba d s lun

phi khng?
Danielle nn khc v gt u.
M: Con thy bi ri khi ba ni tri lnh lm. V con khng th quyt nh c l nn

i hay .
V nh nhm hin ln trong mt Danielle. C b li gt u ln na v{ chi nc mt.
M: Con ~ khng c thi gian quyt nh.
DANIELLE: D, khng .
n }y th ti m con b v{o lng. N nhy tt khi ging v chy i kim tr khc

chi.
***
Dng nh cng hu ch khi ni cho tr bit rng chng ang cng lc c hai cm xc
tr|i ngc nhau.
Sau khi sinh con, ti lun bo Paul rng chu yu em b mi, nhng Paul li lc u bo,
Khng! Khng!
Th|ng trc ti ni vi chu th n{y: M c cm tng l Paul c hai cm xc v em

b. i khi con vui mng v c em. Chi vi em tht tc ci v vui. Thnh thong con li
khng thch c em bn cnh cht no. Ch c g em i ch kh|c thi.
Paul thch nghe vy lm. By gi mi tun t nht mt ln chu bo ti, M, ni cho con
bit v hai cm xc ca con i, m.
***
Mt s ph huynh c bit cao nhng k nng hu hiu khi con ci h ang ri v{o
trng thi chn nn hoc tht vng. H vui mng khi bit rng h khng cn phi c|ng |ng
ni bun ca con, xem l{ ni bun ca chnh h. Mt b m ni, Ti ch va mi bt u
nhn ra rng nhng p lc m{ mnh ~ t t cho mnh bo m con mnh lun lun
phi vui v hnh phc l khng cn thit. Ln u tin ti nhn bit mnh ~ qu| phung ph
sc lc nh th no khi ly bng keo trong c dn mt chic bnh quy xon b gy li cho
a con 4 tui ca mnh khi khc lc. Ti cng bt u nhn ra nhng gnh nng ti t
ln con mnh. Suy ngm ra! Khng ch chng pht st pht rt ln v mt vn cn con, m
ri sau chng cn ph|t r pht di bi v thy ti au n kh s v ni kh s ca
chng. M ti cng tng nh th i vi ti v ti nh mnh ~ c cm gic ti li nh th
ci vic ti khng lun hnh phc l c g sai tri. Ti mun cc con ti bit rng chng c
quyn bun bc m khng lm m n vt v su mun.
***
Con trai ti, Ron, lao vo nh trong b o lin qun b bt bn v{ gng mt chu bu.
BA: Ba thy qu tri bn t dnh trn
qun con.
RON: D, con va | bng ba.
BA: Hn l mt trn u gay go lm nh.
RON: ng ri, con }u c chi c. Sc con yu qu. Ngay c thng Jerry cng tng
con t nho.
BA: B tng ng th bc lm.
RON: D. Con c g mnh khe hn.
BA: Con c mnh c thn hnh vm v nh Arnold Schwarzenegger... hoc c th chy

ging nh Jim Brown.
RON: ng ba, v{ con s n ti n ng.

BA: Con chy qua ngi i phng.
RON: Con c th tm ra nhiu khong trng chy.
BA: Con chy nhanh tht nhanh.
RON: Con cn chuyn bng c na.
Con chuyn bng ngn th gii, nhng con khng th tung c ng chuyn di no.
BA: Con c th va chy va chuyn bng.
RON: ng, con c th chi hay hn.
BA: Con cm thy con c th chi hay hn.
RON: Ln ti con s chi hay hn cho m{ xem.
BA: Con bit con s chi hay hn m{.
Bnh thng ti s n Ron v bng my li nhn xt kiu nh: Con l{ cu th gii. Ch

l{ con ~ chi mt trn u ti thi m{. ng lo, ln ti con s chi hay hn. Th no n
cng s sa sm mt m{y v{ i v phng n.
Tham gia nhm hi tho n{y ti ~ thc hin mt kh|m ph| v i. Rng nu ti cng c
ty gt nhng cm xc xu ca tr i th tr cng b tc t trong . Ti c{ng chp nhn
nhng cm xc xu ca tr th tr cng d phi b chng. Ti o|n qu v c th ni rng:
Nu qu v mun c mt gia nh hnh phc, tt hn qu v hy chun b cho php con
ci biu t nhng iu khng vui.
***
Hans ang tri qua mt giai on kh khn. Ch|u c mt c gio rt kht khe vi chu
v chu khng thch c y. Khi bun chn chnh mnh nht v suy sp nht (thng l khi
ch|u em |p lc trng v nh trt xung chng ti), chu hay t x v mnh l{ ngu,
hoc cm thy mnh khng c ai a thch v mnh qu| ngu, hoc bo rng mnh l{ thng
ngu ca lp, v.v...
Mt bui ti chng ti ngi xung bn chu vi tt c s quan t}m trn i:

FRANK: ( nh nhng ) Hans, con khng ngu.
HANS: Con qu ngu. Con l mt a ngu.
FRANK: Nhng m{ Hans, con khng ngu. Sao , con l{ a b 8 tui thng minh nht
m ba bit.
HANS: Khng phi. Con ngu.
FRANK: ( nh nhng ) Hans, con khng ngu.
HANS: Con qu ngu.
Cuc ni chuyn c th tip din. Ti khng mun ngt li nhng cng khng chu ni
m{ nghe, v vy ti ri khi phng. Phi khen l{ Frank ~ khng h ni nng cht no,
nhng Hans i ng m vn lm b lm bm Mnh ngu ngc, Mnh ngu si.
Ti v{o phng ch|u. Ti ~ c c mt ngy khng khip vi n ri. Nguyn bui chiu
v bui ti n ~ l{m ti ph|t c|u n ni ti ngh mnh khng cn chu thm c cht xu
no na. Nhng n c nm bp trn ging, au kh lm nhm rng mnh ngu, rng ai cng
ght mnh cho nn ti phi vo phng chu. Ti thm ch cn khng bit mnh cn c ci g
ni na. Ti ch ngi xung bn ging chu, mt th, bt gic mt c}u ni ti ~ hc
c trong lp bt ra trong u ti, v{ ti ni nh c|i m|y: l{ nhng cm xc khc
nghit phi chu.
Nghe vy Hans ngng ni mnh ngu ngc v im lng mt pht. Ri n a ra ng

m. iu tip cho ti sc mnh ni tip. Ti bt u ni ngu nhin v nhng g chu
~ l{m tt, hay ~ d thng trong nhiu nm qua. N lng nghe mt hi v ri bt u by
t nhng k c ca chnh n: M c nh ci ln m khng th tm c cha kha xe hi
khng? M ang tm khp nh th con bo m th nhn vo xe coi, th ra chng trong .
Th l khong mi pht sau, ti ~ c th hn con chc ng ngon, mt a tr ~ c
hon tr nim tin trong chnh n!
***
Mt s ph huynh t}m c vi kin cng nhn tr nhng th m trong thc t h

khng th thc hin c cho tr. S tn sc cho ph huynh khi ni Con c con c...
hn l{ n ra mt trn chin dc ton lc xem ai ng ai sai v{ ti sao.
DAVID: ( 10 tui ) Con cn mt knh thin
vn mi.
CHA: Knh thin vn mi? Ti sao? Khng c g trc trc vi ci knh thin vn c ca
con y ch?
DAVID: ( nng ny ) l{ knh ca con nt.
CHA: N hon ton thch hp vi tr em tui con.
DAVID: Khng phi. Con cn mt knh thin vn 200 nga.
CHA: ( ti thy chng ti ~ si sc v{ mt trn u ln sp xy ra n ni. Ti quyt

nh thay i chin thut ) Ra l con cn knh thin vn 200 nga.
DAVID: D, bi nh vy con mi c th nhn ti chm sao Cu Tc.
CHA: Con mun nhn gn chng.
DAVID: ng ri!
CHA: Con bit ba c g khng? Ba c ba c tin mua cho con knh thin vn .
khng, vi nim am m thin vn hc ca con th ba c ba c tin mua cho con knh
thin vn 400 nga lun.
DAVID: Knh 600 nga ch.
CHA: Knh 800 nga.
DAVID: ( ho hng ) knh 1000 nga!
CHA: ... ...
DAVID: ( phn khch ) Con bit... con bit ri... nu ba c th th ba s mua cho con mt
c|i knh thin vn t ni Palomar!
C hai cha con chng ti cng ci ph| ln, ti ~ nhn ra iu g lm nn s khc bit.
Mt trong nhng cha kha a ra vin cnh tng tng l tht s bung lng tr
tng tng. Mc d David bit vic s khng xy ra, nhng dng nh n cng nhn
l{ ti ~ nghim tc xt n c mun ca n.
***
V chng ti a Jason v{ ch n, Leslie i tham quan Vin Bo tng Lch s Quc gia.
Chng ti tht s thch th vi nhng bo vt c trng b{y }y, cn bn tr th t tn
v cng. Ch c iu, trn ng ra khi vin bo t{ng chng ti i ngang qua mt ca hng
b|n lu nim. Jason, 4 tui, r ln mng r trc c|c mn b{y b|n. a s u c gi
cao ngt, nhng cui cng chng ti cng mua cho n mt b su tp |. Ri n bt u
nhng ln i mua mt mu khng long. Ti c gii thch l{ nh{ mnh ~ tiu vt qu s
tin mnh c ri. Cha n th bo n hy thi li nhi i v{ |ng l ra n phi vui sng vi
mn chng ti ~ mua cho n. Jason bt u khc tong ln. Chng ti bo n im i v{
mng n khc lc nh con nt. Jason ln ng xung nn nh v cng rng tn hn.
Tt c mi ngi u nhn chng ti. Ti ngng n ni mun mt t nt ra cho

mnh chui xung cho ri. Sau ti khng bit th no m kin ny ny ra trong u ti
ti li mt cy bt ch v mt t giy t trong gi xch ra v bt u vit. Jason hi ti ang
l{m g . Ti bo M vit rng Jason ang c ao mt con khng long. N nhn ti chm
chm v{ ni V{ mt ng nhm na. Ti vit: V{ mt ng nhm na.
Sau n l{m mt iu khin ti sng s. N chy ra ch ch n ang ngm ngha cc t

h{ng v{ ni Leslie, bo m nhng g ch mun mua i. M s vit ra cho ch. Qu v c tin
khng, th l s vic hn gin kt thc. Thng b v nh v cng ha ho.
K t ti dng chiu n{y nhiu ln na. Bt k khi no ti trong ca h{ng chi,

l ti li li ra mt cy bt ch v mt t giy ri vit ra tt c danh s|ch mong c. Xem ra
iu l{m thng b h{i lng. Nh vy khng c ngha l{ ti khng cn phi mua ci g cho
n tr phi l{ dp c bit. Ti o|n Jason thch danh s|ch c mun ca n iu
khng ch chng t ti bit n mun g, m ti cn quan tm ch vit ra giy na.
***
}y l{ c}u chuyn t k cui cng.
Ti ~ va tri qua mt trong nhng kinh nghim au bun nht i mnh. Con gi 6
tui ca ti, Suzanne, b bnh bch hu thanh qun t trc, nhng cha bao gi n b ln
cn d di nh ln ny. Chu khng th th c, ngi bt u lnh tot. V khng th gi
c xe cu thng, cho nn ti phi l|i xe a ch|u n phng cp cu, ng thi phi
ch lun Brian, con trai ti v m ti, cng n chi thm chng ti v{o ng{y hm y.
M ti hong ht tt . B c lun ming Tri i! N khng th c. Chng ta khng

bit phi lm g! Tri i, tri lm g n vy?
C ni to t ting m, ti bo Suzie, con ang kh th. M bit l kinh khng lm. Gi

chng ta ang trn ng tm s tr gip }y. Ri con s khe li thi. Nu con mun con
c m ly chn m trong khi m li xe. Con b tm cht ly chn ti.
bnh vin, hai b|c s v{ mt vi y t quy quanh chng ti. M ti vn lin tc nguyn
ra tri t. Brian hi ti Suzie c cht tht nh b{ ngoi ni khng, ti khng c thi gian
tr li bi v b|c s ang c ngn khng cho ti vo phng cp cu cn ti th bit Suzie
cn ti bn. Ti nhn thy mt con b nh ln ni hong s.
H tim cho chu mt mi adrenalin. au lm phi khng con, ti bo. Chu gt u.

Sau h thng mt ci ng vo c hng chu. Ti ni M bit ci ng l{m con au,
nhng n s gip cho con khe ln. Ch|u vn khng th c bnh thng v h cho chu
th bng oxy. Ti ni L cha xung quanh con qu| chng ng dn lun. Nhng c|i n{y
cng gip con th d hn. Sau ti vng tay qua dy kha ca bnh oxy v gi tay chu v
bo M s khng ri con i }u. M }y vi con. M s }y vi con ngay c khi con ng.
M s }y n chng no con cn cn m.
Hi th ca chu t t tr nn thng sut hn, nhng th trng vn cn suy kit. V ti

bn chu thm 72 gi na, hu nh khng ng. n Cha, ch|u ~ vt qua c cn
nguy.
Ti bit rng nu khng tham d nhng bui hi tho th chc hn s vic ~ kh|c hn
i. Ti ~ l}m v{o mt tnh th hong lon tt cng. Bng cch ni vi chu nh c|i c|ch ti
~ ni, bng cch ni cho chu bit l ti hiu chu tri qua nhng g, ti ~ xoa du trn an
ch|u, chu c th n nhn nhng phng ph|p tr liu m chu buc phi tri qua.
Ti tht s cm thy mnh ~ gp phn cu sng Suzie.

2 KHUYN KHCH S HP TC
PHN I
CHO N LC NY con bn ~ cung cp cho bn h{ng ni c hi bn p dng k

nng lng nghe ca mnh. Tr em thng cho chng ta bit mt cch r rng v ln ting
khi c g l{m n bc bi. Ti bit, ngay trong chnh ngi nh ca ti, ngy no vi bn tr
cng u ging nh mt bui trnh din trong nh{ h|t. N{o l{ chi b mt, no l tc ct
qu| ngn, n{o l{ s lin lc vi nh{ trng, ri qun jeans mi khng va c, |nh nhau
vi anh vi ch bt c khng hong n{o u c th moi nc mt v cm xc cho mt v
kch ba hi. Chng ti khng bao gi thiu tnh tit.
Ch c iu khc bit duy nht l trong nh ht, khi tm mn nhung h xung th khn
gi v nh, trong khi cha m khng c c th xa x nh th. Chng ta vn phi i ph vi
nhng trn li nh, nhng cn au, nhng ni tuyt vng, v vn phi duy tr cn in ca
chng ta.
Chng ta bit nhng phng ph|p c khng cn t|c dng na. Tt c nhng gii thch,
nhng bo m v ha hn u khng lm du tr m ch khin chng ta mt ph. Tuy
nhin, nhng phng ph|p mi cng g}y ny sinh nhng vn . Mc d chng ta nhn bit
c kiu phn hi cm thng vi tr s c cng hiu xoa du nh th n{o, nhng khng d
g p dng. i vi nhiu ngi trong chng ta, ngn ng tht mi m v l lng. Nhiu
ph huynh bo ti:
Ban u ti cm thy sng trn n khng ging nh ti ~ quen nh th ti phi

ng kch vy.
Ti cm thy nh mnh ang la di, nhng chc hn ti ~ l{m iu ng n, bi v

thng con trai vn chng bao gi ni g nhiu hn m, khng v{ Con phi l{m {?
bng nhin bt u chu ni chuyn vi ti.
Ti thy thoi m|i, nhng bn tr dng nh kh chu. Chng nhn ti vi v nghi

ng.
Ti kh|m ph| ra rng trc }y mnh ~ khng bao gi lng nghe con ci c. Ti s ch
cho chng ni xong xem mnh cn phi lm g. Lng nghe tht s l mt vic rt kh. Bn
cn phi tp trung cao , nu khng th bn s ch ph|t i tn hiu phn hi cu th.
Mt ngi cha k li, Ti ~ c th phng ph|p mi m khng tc dng. Con g|i ti i

hc trng Ch Nht v vi v mt cu cu. Thay v hi C g m{ mt con di ra vy nh
thng l, ti li bo Amy, coi b nh con bc mnh v chuyn g . Th l con b bt
khc a ln, chy v{o phng n, ng sm ca li.
Ti gii thch cho ngi cha y rng thm ch c khi khng c t|c dng th n vn c
tc dng y ch. Hm y Amy ~ nghe c mt ging ni khc ging ni mch bo c
b rng c ngi quan t}m n cm xc ca mnh. Ti khuyn khch ng khng nn b
cuc. V{o lc n{o , khi Amy bit mnh c th tin cy vo phn hi cng nhn t cha, c b
s cm thy an ton ni ra nhng g ~ l{m b bun ru.
C l phn hi |ng nh nht m{ ti c nghe l t mt cu b tui v thnh nin cu

b ny bit m n ang tham d hi tho ca ti. Cu i hc v, lm bm gin d: Hm nay
h khng c quyn gt con ra khi i bng, ch v con khng mang th thao. Con phi
ngi chu ra sut trn u. Bt cng qu|!
Vic chc hn lm con bc lm, b{ m ni vi cu bng v quan tm.
Cu b p li, Cn m, m lun lun bnh vc h!
B m ly vai cu, Jimmy, m khng ngh l{ con nghe m ni. M ni rng chc l con
bc mnh lm.
N chp mt, nhn sng vo m. Ri n bo, Ba cng nn i hc c|i kha i!
Cho ti by gi chng ta ~ tp trung vo vic cha m c th gip con ci x l nhng

cm xc tiu cc ca n nh th no. Gi chng ti mun tp trung cp ti nhng
phng ph|p gip cha m x l nhng cm xc tiu cc ca chnh cha m.
Mt trong nhng cn gin gn lin vi vai tr lm cha m l cuc u tranh hng ngy
khng ngi ngh vi l con, chng c x theo cch c th chp nhn c i vi chng
ta v{ i vi x hi. }y l{ mt cng vic cc nhc, kh sai, d khin chng ta ph|t in. Mt
phn vn nm nhng xung t v nhu cu. Nhu cu ca ngi ln l v b ngoi sch
s, s ngn np, trt t, s nh nhn v n np. Tr con li khng th chnh mng hn c
na. C bao nhiu a tr t gic mong mun tm ra cho sch s, mun ni Vui lng,
Cm n, hay thm ch l mun thay lt? Thm ch c bao nhiu a chu mc lt?
Phn ln nim say m ca cha m ht vo vic gip con ci thch nghi vi nhng tiu
chun x hi. Nhng v mt n{o , chng ta c{ng gay gt chng cng phn i kch lit!
Ti bit c nhiu khi l con ti ngh v ti nh l{ k th k lun lun bt p chng

lm nhng iu chng khng mun l{m: Ra tay i... Dng khn n {ng ho{ng... Vn bt
ci ming li... Treo o khoc ln... Con c lm bi tp cha?... Con c chc l{ mnh |nh rng
ri khng ?... Quay li di cu ngay... Mc ng v{o... Ln ging... Ng i.
Ti cng l{ ngi chuyn ngn chn con ci lm nhng vic chng ang mun lm:
ng c bc tay m{ n... ng c | b{n... ng c vt rc ba b~i... ng c nhy ln gh
sofa... ng c ko ui mo... ng c nht ht u vo l mi!
Th|i ca tr tr nn Con s l{m iu con mun, th th|i ca ti l{ Con phi lm

iu m bo, v{ th l trn chin n ra. Ri n lc trn chin ln ti im m mi ln bt
buc a n{o l{m vic g, d n gin nht, rut gan ti cng phi ln nho ln.
By gi, bn hy dnh ra vi pht suy gm v nhng g bn cng quyt bt con bn

lm, hoc ng lm, vo mt ng{y in hnh. Sau h~y lp thnh danh sch nhng vic
khng lm v lm trong khong trng bn di.
TRONG MT NGY IN HNH, TI C XOAY X BT BUC M CON TI (HOC

CON TI) PHI LM NHNG VIC SAU:
BUI SNG BUI CHIU BUI TI

------------------------------ ------------------------------ ------------------------------
TI CNG BO M M CON TI (HOC CON TI) KHNG C LM NHNG VIC
SAU:
BUI SNG BUI CHIU BUI TI

----------------------------- ------------------------------ ------------------------------
Cho d danh sch bn lp ra d{i hay ngn, cho d ni mong ch ca bn l thc t
hay phi thc t, mi vic trong danh s|ch u i din cho thi gian, nng lng mi
quan tm ca bn, cng nh bao h{m tt c nhng thnh t cn thit cho mt trn chin
ca ch.
C gii php no khng?
u tin chng ta hy xem xt mt s phng ph|p ph bin nht, hay c ngi ln

chng ta s dng nht bt tr hp tc. Trong khi bn c nhng v d m t mi phng
php, hy hi tng li thi gian bn l{ a tr ang lng nghe cha m mnh ni. Bn khng
cn phi tp trung vo nhng li cha m bn ang ni g, m{ h~y ch xem nhng li ni
khin bn cm thy g? Khi bn c cu tr li ri, hy vit n ra. (Mt c|ch kh|c lm
bi tp ny l r mt ngi bn c to mi v d ra cho bn, trong khi bn nghe vi i mt
nhm li).
I. li v buc ti
Tay con d hy ri n du bn ht c ln cnh ca! Ti sao con lun lm vy?... Con c

mc chng g khng vy? B con khng bao gi l{m c c|i g ng n hay sao?... ~ bao
nhiu ln m nhc con l phi dng nm m ca ri? Vn ca con l khng bao gi chu
lng nghe c.
Hi cn l mt a tr, ti cm thy ..
II. Mng nhic, x v
Ba nay tri lnh di 0 m con mc c mi ci o jacket mng ! Sao m{ con ngu

di th khng bit? Tri i l{ tri, sao m ngu ht ch ni.
N{y, a }y b sa xe p cho. My tha bit my dt v m|y mc nh th n{o.
Nhn kiu n ung ca con ka. Gm qu|!
Ch c k cu b cu bt mi phng bn thu pht kinh th ny. Con sng nh con

vt vy.
III. e da
Con m{ ng tay v{o bng n ln na l{ n n ngay.
"Nu my khng nh ming chewing gum ra ngay lp tc, tao s gang mm my m

mc n ra.
Nu con khng mc nhanh nhanh ln cho ti khi m m ti 3 th m s i v{

con nh{!
IV.Ra lnh
M mun con lau chi phng con ngay lp tc.
Gip m khing ci gi n{y coi. Nhanh ln!
Con vn cha r|c {? L{m ngay i!... Con cn i g na? i ngay!
V. Thuyt ging o c
Con c ngh git sch m ang c l{ iu tt nn lm khng? M thy con khng nhn
ra vic c x tt l quan trng n nh th n{o. iu con cn phi hiu l, nu con mun
ngi ta c x {ng ho{ng vi con th con phi lch s vi h trc ~. Con khng mun ai
git s|ch con ang c ch g? Th th con khng nn git sch ca ai ht. Chng ta nhn li
nhng g mnh l{m cho ngi kh|c.
VI. Cnh co
Coi chng! Bng by gi!
Cn thn, coi chng xe ng!
ng c leo ln ! Con mun t nh{o {?
Mc o lnh vo khng th cm lnh by gi.

VII. Tuyn b ca k tun o
M{y c thi tht m ln khng! M{y nh l{m g tao y h... mun lm cho tao pht m
ln ... hay l mun tao ln cn au tim?
C ch n khi my c con ci ca m{y i. Ri my s nm au kh l{ g.
M{y c thy nhng mng tc bc n{y khng? l{ v m{y y. M{y ang y tao xung
m cho mau.
VIII. So snh
Ti sao con khng th ging c nh anh ca con? Anh con lun lun lm bi tp v
nh xong sm.
Lisa ngi b{n n c x rt ngoan. C bao gi con bt gp n n bc }u.
Ti sao con khng n mc ging nh Gary? Trng n lc n{o cng tc tai gn gng, o
smi b trong qun. Nhn l mt con mt.
IX. Ma mai
Con bit ngy mai con c bi kim tra, th m con li b qun sch trng? , thng
minh qu nh! Th mi l thin ti ch!
Tri i mc qu chong chm bi i vi sc ca-r? Ch ch, hm nay bo m con s

tha h nhn c li t|n dng cho coi.
C|i n{y m{ l{ b{i l{m ng{y mai con s mang ti trng np ? C l c gio ca con
bit c ting Tu. Ch m th khng th.
X. Tin o|n
Con ~ ni di vi m v s im ca con ? Con c bit con s tr thnh loi ngi g
khi con ln ln khng? Con s tr thnh mt k m khng ai tin cy ht.
Thi ng c ch k nh th na. Con thy y, khng ai mun chi vi con c. Ri }y

con s khng c bn b g ht.
Con ch bit c mi phn nn v phn nn thi. Con khng bao gi c th mt ln t x

l ly hay sao. Ri con coi, mi nm sau con vn s sa ly trong vn ny v vn than van
ku ca nh vy.
Do by gi bn ~ bit a tr trong bn c th s phn ng vi nhng cch ni ca

cha m trn nh th no, bn c th ch t}m tm hiu xem nhng ngi khc, nhng
ngi cng th lm bi tp ny, s phn ng ra sao. Xem ra nhng a tr hon ton khc
nhau li phn ng ging nhau vi nhng li ni . Sau }y l{ nhng phn ng mu t mt
nhm d hi tho i vi kiu ni:
li v buc ti. C|nh ca quan trng hn con... Con s ni di v bo vi m l

khng phi con l{m... Mnh l{ mt a t hi... Mnh ang rm r c ngi li }y....
Mnh mun ci li.... M bo mnh khng bao gi lng nghe th mnh s khng lng nghe
na.
Mng nhic, x v. M ni ng. Mnh l{ a ngu si v{ m m|y mc.... Ti sao khng

th?.... Mnh s ng nh li m ni. Ln ti mnh s khng mc jacket lun.... Mnh ght
m... H, tri i, li m sp xut hin na ka!
e da. Mnh s s v{o bng n khi m khng trng thy.... Mnh mun khc tht
ln.... Mnh s... mc cho con yn.
Ra lnh. Ba lun khng ch mnh... Mnh s ht hn.... Mnh khng mun ng tay
ch}n t n{o... Mnh ght ba, ght cay ght ng... Bt k l{m c|i g mnh cng u gp rc
ri c... L{m sao mnh chuyn c ra khi ci nh ti t n{y }y?
Thuyt ging o c. i ch{, ch{, ch{... ai m{ lng nghe h tri?... Mnh ic c

ri.... Mnh chng |ng gi| g st.... Mnh mun i l|nh nn.... Ch|n, ch|n, i ch|n qu|.
Cnh co. Th gii n{y |ng s v nguy him qu|... L{m sao mnh c th t xoay x
c }y? Bt k l{m c|i g mnh cng u gp rc ri c.
Tuyn b ca k tun o. M nh thy ti li... Mnh s qu|. l{ li ti mnh nn

m mi b bnh... Ai thm quan t}m c ch?
So snh. Ai m cng yu hn mnh... Tao ght Lisa... Mnh cm thy tht bi...
Mnh ght lun c Gary.
Ma mai. Con khng thch b ch}m chch l{m tr ci. M k cc... Mnh b x nhc.
Mnh qu qu chng... Vic g phi c!... Mnh c quay lng li l{ xong... Mnh c l{m
g cng chng thng c... Mnh ang si m|u v tc gin }y.
Tin o|n. M ni ng. Mnh i n{o m{ t c iu g... Mnh qu| t n ni

khng |ng tin; xem, mnh s chng minh l ba sai ri... V ch thi... Mnh b cuc...
Mnh tuyt vng.
Nu ngi ln chng ta tri qua nhng cm xc nh tm c lit k trn khi c

nhng li l trong trang ny, vy th a tr tht s s cm thy nh th no?
C gii php no thay th khng? C cch no khuyn khch tr hp tc m khng xm

phm n lng t trng ca chng, hoc khng chng phi t chu khi cm xc tiu
cc? C nhng phng ph|p n{o d hn cho ph huynh, v t gy thit hi hn cho h?
Chng ti mun chia s vi cc bn 5 k nng khuyn khch tinh thn hp tc ca tr,

nhng k nng n{y ~ hu hiu cho chng ti v cho nhng ph huynh tham d hi tho
ca chng ti. Khng phi phng ph|p n{o cng u cng hiu vi mi a tr. Khng
phi k nng n{o cng u thch hp vi c tnh ca bn. V khng phi tt c u hiu qu
trong mi lc mi ni. Tuy nhin nm phng ph|p n{y c th to ra bu khng kh tn
trng, to iu kin cho tinh thn hp tc bt u ny n.
khuyn khch tinh thn hp tc
1. M t. M t bn thy g, hoc m t vn .
2. Cung cp thng tin.
3. Ni cu ngn gn.
4. Ni v nhng cm xc ca bn.
5. Vit mu th nhn.
Vy l bn ~ nm c 5 k nng khuyn khch tr hp t|c m{ khng li d }m ca
nhng cm xc xu.
Nu lc ny con bn ang trng hoc ang ng, hoc nh mt php m{u n{o ,
ang im lng chi, th }y l{ thi c cho bn luyn tp. Bn c th trau di nhng k nng
ny vi a tr tng tng n{o trc khi bn p dng cho con bn.
Bi tp I . Bn bc vo phng ng ca bn v thy thng con va tm xong qung

c|i khn tm t rt ln ging bn.
A. Vit ra mt c}u ni in hnh m c th chng c ch li hay tc dng g i vi a

tr .
B. Trong cng tnh hung k trn, hy chng t tng k nng c lit k di }y c

th c s dng khuyn khch s hp tc ca con bn nh th no.
1. M t.
(m t bn thy g, hoc m t vn ).
2. Cung cp thng tin.
3. Ni cu ngn gn.

4. Ni v nhng cm xc ca bn.
5. Vit mu th nhn
Vy l bn va ng dng nm k nng kh|c nhau v{o trong cng mt tnh hung.
nhng tnh hung tip theo, hy chn mt k nng m{ bn ngh l{ hu hiu nht, ph
hp nht vi con ca bn.
Bi tp II . Tnh hung A: Bn ang gi ghm h{nh l v{ khng l{m sao tm c ci

ko. Con ca bn tuy ~ c ko ca ring n nhng vn hay mn ko ca bn v khng bao
gi tr li.
Cu ni khng c tc dng i vi tr.
Phn hi theo k nng:
K nng c s dng:
Tnh hung B: Con bn c tt hay qung giy ca nh bp.

Phn hi theo k nng:
K nng c s dng:
Tnh hung C: Con bn hay treo |o ma t trong t }m tng.
Phn hi theo k nng:
K nng c s dng:
Tnh hung D: Bn nhn ra do ny con bn khng |nh rng thng xuyn.

Phn hi theo k nng:
K nng c s dng:
Ti nh kinh nghim ca chnh mnh khi ln u tin ti p dng nhng k nng n{y.
Ti hng h|i mun em phng ph|p mi ny vo p dng trong gia nh mnh n ni,
va i hi tho v ti b vp phi i gi{y trt patin ca con g|i hnh lang t nho, ti
~ ngt ngo bo c b: Gi{y patin phi trong t }m tng. Ti ngh mnh tht tuyt
vi. Nhng khi con b ngc ln nhn ti ng ng|o ri tip tc c quyn s|ch ang c d,
ti lin nc n ra |nh cho mt trn.
K t ti rt ra hai iu:
1 . iu quan trng l phi thnh thc. C t ra kin nhn trong khi ti ang ni tam
bnh ch t c tc dng chng li ti. iu khng ch v ti tht bi trong vic thng tin
lin lc mt cch trung thc; m cn bi v ti ~ c t ra hin t, ri sau ti li quay
ra trt gin ln u con mnh. Chc hn s hiu nghim hn nu ti qut rng ln Gi{y
patin phi trong t }m tng!. Nh th chc hn con g|i ti ~ nhc nhch ng ln v
em ct gi{y i.
2. Ti khng thc hin hanh thng c trong ln u tin, khng c ngha l{ ti nn

tr v c|ch c . Ti c hn mt k nng ty s dng. Ti c th dng kt hp chng vi
nhau, v nu cn thit, ti c th s dng chng vi cng cao. V d, trong trng hp
c|i khn t. Ban u ti c th bnh tnh ch ra cho con gi ti bit C|i khn l{m ga tri
ging ca m t ka.
Hoc ti c th kt hp thm vi c}u Khn t phi trong nh tm.

Nu con b cha ra khi gic m mng ca n, th ti tht s mun xuyn qua ngh
ca n bng c|ch ni tng }m lng ln: Jill, c|i khn!
Gi s n vn cha nhc nhch v{ cn in ca ti bt u bng ln. Ti vn c th ht

to hn: JILL, M KHNG MUN NG TRN GING T LNH SUT M!.
C th ti mun gi ging ca mnh. Cho nn ti s vit mt mu th nhn trn quyn

v sn ca con b: Khn t trn ging m khin m bng bng ni xung thin!
Ti thm ch cn c th tng tng mnh ni in khng n mc bo n: M khng

thch b qung cc l. M s b c|i khn t ra khi ging m v ri th con s c mt b
m in tit!
C nhiu c|ch l{m cho thng ip khp vi tm trng ca bn.
Bn cng c th p dng nhng k nng n{y v{o thc t nh bn. Khi , h~y d{nh cht
thi gian nhn vo danh sch nhng vic hng ngy bn bt con bn l{m v{ ng l{m
trang trc. C th bn v con bn s d thc hin mt s Vic phi l{m trong danh s|ch
hn bng cch dng k nng m{ bn p dng lc ny? C l nhng k nng chng I,
v l{m nh th n{o cng nhn nhng cm xc tiu cc ca tr, cng c th gip bn lm
du tnh hnh.
H~y suy ngh v{ vit ra nhng k nng bn ngh l{ tun ny bn s th p dng.
VN K NNG TI C TH S S DNG
Mt s bn c th ngh Nhng gi s con ti vn khng phn hi, th th n{o? Trong

chng ti chng ta s tm hiu thm nhng k nng bc cao hn nhm khuyn khch s
hp tc tr. Chng ta s cp ti k nng gii quyt vn v nhng gii php thay th
cho trng pht. Bi tp tun ti cho bn s gip bn cng c nhng g bn tp luyn vo
hm nay. ng thi ti hy vng kin trong chng n{y s lm cho nhng ngy k tip s
d th hn i vi bn.
BI TP
I. Mt cu ni v b m{ ti ~ khng ni ra
trong tun ny:
(i khi nhng g chng ta khng ni s c ch khng km nhng iu chng ta ~ ni).
Tnh hung:
Ti ~ khng ni:
II. Hai k nng mi ti ~ |p dng trong tun ny:
Tnh hung 1:
K nng ~ s dng:
Phn ng ca con ti: Phn ng ca ti:
Tnh hung 2:
K nng ~ s dng:
Phn ng ca con ti:
Phn ng ca ti:
III. Mt mu th nhn ti vit:
IV.c phn II v khuyn khch tr hp tc
Ghi nh
Khuyn khch tr hp tc
1. M T. M T BN THY G, HOC M T VN .
C mt c|i khn t trn ging.
2. CUNG CP THNG TIN.
C|i khn ang l{m cho ga tri ging ca m b t.
3. NI CU NGN GN.
C|i khn!
4. NI V NHNG CM XC CA BN.
M khng thch ng ging t!
5. VIT MU TH NHN.
(M|ng trn gi| treo khn)
L{m n ti li }y cho kh.
Xin cm n!
C|i khn ca bn
PHN II.
NHNG NHN XT, BN KHON V NHNG CU CHUYN K CA PH HUYNH
? Nhng bn khon ca ph huynh
1. Phi chng i vi tr em th ni nh th no cng quan trng khng km

ni ci g?
Tt nhin ri. Th|i nm ng sau li ni ca bn cng quan trng khng km nhng

li bn ni. Th|i c tr tip nhn l{ th|i chuyn ti thng ip rng Con l{ ngi
|ng yu v{ c kh nng. Ngay lc n{y ang c mt vn cn quan tm. Mt khi con nhn
ra n th chc chn con s phn hi mt cch c trch nhim.
Th|i |nh gc a tr l{ th|i chuyn ti thng ip rng: Con l{ a hay cu gt
v{ v l. Con lun l{m iu sai tri, v s vic gn }y nht l mt bng chng na chng t
s sai tri ca con.
2. Nu thi quan trng nh vy th ti sao phi mt cng ti li ni?
C|i ngut lm gh tm hoc ging ni t v mit th coi thng ca cha m c th lm

tn thng tr su sc. Nhng thm v{o m{ tr cn phi chu nhng li ni nh Ngu...
Cu th... V tr|ch nhim... Con s khng bao gi hc c c th lm tr b tn
thng gp i. V phng din n{o , li ni c kh nng ng li dai dng v nhim c
ngm ngm. Tc hi nht l v sau ny c lc tr em nhng li ni xu t ra v s dng
chng nh v kh chng li chnh n.
3. C g sai tri khi ta ni vui lng (hoc lm n") vi tr nu ta mun tr lm

ci g ?
Tt nhin nhng li thnh cu nho nh kiu nh Vui lng chuyn cho m h mui
hoc Vui lng gi ca gim m th t vui lng (please) l{ php lch s thng thng,
mt li ni nh nhn tng phn vi kiu th l a h mui }y hoc gi ca coi.
Ph huynh ni vui lng vi con ci nhm lp khun mu cho con v mt nghi thc
x hi chun mc, c dng khi mun a ra thnh cu nho nh.
Nhng vui lng thch hp nht vi nhng khonh khc th gi~n, vui v ca chng ta.
Cn khi chng ta ang bc mnh, th li ni nh nh vui lng c th dn n rc ri.

Hy xem mu i thoi sau }y:
M: ( c t v t t) L{m n ng nhy trn gh sofa na.
CON: ( Vn nhy tng tng )
M: ( La ln hn ) L{m n ng nhy na!
CON: ( li nhy tip ).
M: ( bt thn t|t mnh cho a tr mt c|i) Tao ~ ni l{ l{m n ri m.

Chuyn g xy ra }y? Ti sao ngi m chuyn t ch lch s sang bo lc trong vng
vi giy? Vn ct li l{: mt khi ta m lng rng lng nhng li b pht l th ta rt
d ni nng ngay tc th sau . Bn c khuynh hng ngh: Sao m{y li d|m coi thng
tao sau khi tao ~ t t ngt ngo vi m{y nh vy? tao cho my bit tay! Bp!
Khi bn mun c|i g phi c lm ngay lp tc, th s hiu qu khi bn ni iu

mt cch mnh m, dt kho|t hn l{ n{i n. Ging ni anh thp Gh sofa khng phi
nhy trn ! chc hn khng sm th mun s chm dt hnh vi nhy nht kia. (Nu a
tr cn ngoan c, n cng lun b bng i nhanh chng bng li lp li Gh sofa khng phi
nhy trn !
4. C cch no gii thch cho vic i khi m con ti chu nghe li khi ti yu
cu chng lm g, nhng i khi ti khng lm sao bt chng nghe li cho c?
C ln chng ti hi mt nhm tr hc ph thng ti sao chng khng lng nghe li cha

m chng. Th }y l{ nhng g chng tr li:
Khi i hc v chu mt b c ngi, khi nu m m chu bo ch|u l{m g th ch|u

gi b nh khng nghe thy.
i khi ch|u ang mi chi hoc ang mi xem tivi nn chu tht s khng nghe thy.
C lc ch|u ang ph|t khng v nhng vic xy ra trng cho nn chu khng thit
lm nhng g m sai bo.
Ngoi nhng suy ngh trn ca tr, c mt s cu hi bn c th t hi mnh khi bn

cm thy khng th chu ng ni a con l lm nh sau:
Liu yu cu ca mnh c hp vi la tui v kh nng ca con khng? (Ti c nn

trng ch mt a tr 8 tui phi c t|c phong ng n ni b{n n?)
Con n c cm thy yu cu ca mnh l{ v l? (Ti sao m chu bt chu phi ra ng

sau v{nh tai? C ai nhn v{o }u.)
Mnh c th cho con mt s la chn v thi gian khi no lm , hn l{ nht quyt bt

n phi l{m ngay lp tc. (Con mun i tm trc hay l{ sau khi xem tivi xong?)
Mnh c th xut mt s la chn v vic l{m g theo c|ch n{o? (Con mun i
tm vi bp b hay l vi ci thuyn ca con?)
C cn phi thay i vt cht g trong nh{ mi gi s hp tc ca con c|i? (ng
thm vi ci mc na bn di t }m tng chng khi phi tranh ginh nhau ch treo
? C cn lm thm my ci k trong phng tr n vic lau dn?)
Cui cng, c nn lc no bn con l{ u yu cu con phi l{m g ? Hay l{ mnh

nn dnh cht thi gian bn con ch m con bn nhau vui v?
5. Ti phi th nhn l trong qu kh ti ni vi con gi ti tt c mi iu m

tin s khuyn l khng nn ni. By gi ti ang c thay i v con b khin ti phi
lm vo cnh vt v. Ti c th lm g by gi?
Tr em ~ tng hay b ch trch nng n thng rt nhy cm. D ch mt li nh nhng

Ba tra ca con dng nh cng khin n coi nh bn co trng v tnh hay qun ca
n. a tr nh th c nhu cu cn c l i, khng b quan tm nhiu qu|, n cng cn
c ng h nhiu trc khi n bt u c th lng nghe nhng li bng gi nh nht v s
bt ng. Trong nhng chng sau ca quyn sch ny bn s tm thy nhng phng
php gip con bn t nhn nhn n mt cch tch cc hn. ng thi s c giai on chuyn
tip m{ a tr ny c th phn ng mt cch hoi nghi v thm ch th ch vi phng
php mi ca cha m n.
Nhng ng th|i tiu cc ca con gi bn lm bn nn lng. Tt c nhng k nng

bn c thy trong quyn s|ch n{y u l nhng cch thc by t s tn trng ngi khc.
Rt cuc th hu ht mi ngi u phn hi theo c|ch .
6. c khi hi c tc dng nht vi con trai ti. N rt khoi ch mi khi ti bo n

lm g bng kiu tc ci, cng iu. Nh vy c ng khng?
Nu bn chm c ti c|i u con bn thng qua c khi hi ca n th bn cng c

thm uy lc! Khng g bng mt cht tiu l}m kch thch tr phn khi h{nh ng, v{
nng cao bu khng kh ti vui trong gia nh. Vn i vi nhiu ph huynh l bn tnh
h{i hc ca h ~ b x hi do nhng bc bi hng ngy khi sng vi con tr.
Mt ngi cha k rng ng c mt cch bt di bt dch a tinh thn kch tnh vo

nhim v pha trc l s dng ging ni khc hoc phng ng khc. Cc con ca ng
thch nht khi ng gi ging lm r-bt: }y-l-RC3C. Ngi-k-tip-ly-nc-|-ra-th-
phi--y-li-ko-khng-th-ta-s-ngom-k-y-em-i-ra-ngoi-v-tr. Vui-lng-hnh-
x-ng-n.
7. Thnh thong ti thy mnh c lp i lp li nhng thi tt ca mnh. Mc d c
p dng nhng k nng mi nhng ti vn cm thy nh mnh ang ay nghin, ch
chit con. C cch g trnh iu ny?
Thng th nhng khi con ci hnh x theo kiu nh th n khng thm nghe li chng
ta th hay khin chng ta lp li thi tt ca mnh. Khi bn bt buc tr l{m g n ln th
hai hoc ln th ba, hy t mnh dng li, thay v{o hy tm hiu xem con bn c ang
lng nghe bn hay khng . V d:
M: Billy, 5 pht na m i l{m .
BILLY: ( Khng tr li v{ vn tip tc c truyn tranh ).
M: Con c nhc li c m va ni
g khng?
BILLY: M bo 5 pht na m i l{m.
M: c ri, vy l gi m thy l{ con ~ nghe r, m s khng nhc li na.
8. Vn ca ti l khi ti yu cu gip , con trai ti thng ni c ri ba,

lt i v ri n khng bao gi nh m lm. Ti phi lm g y?
}y l{ mt s v d cho thy mt ng b ~ gii quyt vn n{y nh th no:
CHA: Steven, ~ hai tun ri k t khi bi c c xn. Ba mun n c xn trong hm

nay.
CON: c ri ba, l|t i.
CHA: Ba s an t}m hn nu ba bit khi no con lp k hoch xn c?
CON: Ngay sau khi chng trnh n{y xong.
CHA: l{ khi n{o?
CON: Chng mt gi na?

CHA: Tt. Gi ba bit ba c th tin cy vo bi c s c xn k t by gi. Cm n con,
Steve.
Nhng nhn xt, lu , giai thoi v mi k nng
I. M t. M t bn thy g, hoc m t vn .
im tt nht ca vic dng ngn ng m t l n gt b i kha cnh ch tay ra lnh hay

buc ti, v gip tt c mi ngi tp trung vo nhng g cn c lm.
Sa . Chng ta cn ming bt bin thm.
C|i h b. Chng ta cn mt cy chi.
o ng ny rch ri. Chng ta cn kim v ch.
Bn c th mun th dng nhng cu khng nh trn, ch c iu ln ny hy bt u

mi cu bng con. V d, Con l{m sa... Con lm b h... Con l{m r|ch |o ng... H~y
ch s khc bit? Nhiu ngi cho rng t con khin tr cm thy b buc ti v ri }m
ra co vi t v. Khi chng ta m t s vic (Thay v ni v vic con ~ l{m c|i g), dng
nh chng ta l{m cho tr d lng nghe vn v tm cch gii quyt vn hn.
***
Ti in tit khi hai thng con ti ngi v{o b{n n m{ ngi ngm y nc mu xanh
l| c}y, nhng ti quyt nh khng ni nng, la tht chng. Ti nhm nhng k nng m{ ti
~ d|n trn ca phng cha thc phm v dng k nng u tin m t nhng g bn
thy. Sau }y l{ nhng g xy ra sau :
TI: M thy cnh tay v mt mi ca hai ti con y mu xanh l cy!
Chng n nhn nhau, v chy vo phng tm ra tay.
V{i pht sau ti bc vo nh tm v sut na th la tong ln ln na. My vin gch

men dnh m{u xanh l xanh lt! Nhng ti vn bm vo k nng th nht.
TI: M thy y m{u xanh l| c}y trn tng nh tm!

Thng ln bn chy i ly gi v{ ni con gii cu cho! 5 pht sau n gi ti v{o
xem li.
TI: (Vn bm vo m t) M thy ai gii qu| ~ lau sch mu xanh l cy khi tng
ri.
Thng ln ci toe tot. Ri thng nh xen v{o Cn b}y gi th con lau bn ra

cho!
Nu ti m khng tn mt chng kin chc chn ti khng th no tin ni.
Lu : Vic s dng k nng n{y c th khin chng ta bc dc. V d, mt ng b k

cho chng ti nghe chuyn: Vo mt ngy tri lnh ng ang ng gn ca trc v bo
vi thng con va i v{o nh{ Ca m ka, nhng thng b lin p lun Th sao ba khng
ng n li?
C nhm hi tho nht tr gii thch rng thng b ~ cm nhn cu ni m t ca b

theo ngha Ba c ng mun dy con c x ng n. Ri c nhm cng quyt nh k
nng m t ch c tc dng nht khi tr cm thy s gip ca chng l tht s cn thit.
II. Cung cp thng tin.
iu chng ti mun ni v k nng cung cp thng tin l, v mt n{o bn ang trao

cho con ci mt mn qu m n c th s dng c mi mi v sau. Trong sut cuc i
ca con bn, n s cn bit rng Sa s b chua khi ngoi t lnh, rng Cn phi lm
cho sch vt thng h, rng Cn phi ra sch tr|i c}y trc khi n, rng B|nh quy
nhn s b thiu khi hp m v{ v.v... Nhiu ph huynh ~ chia s vi chng ti rng k
nng cung cp thng tin ny khng kh. Ci kh l, h ni, lm sao b i c c|i ui lng
m kiu nh: d phi vo r chun b git. Con khng bao gi hc c iu
sao?
Chng ta cng thch cung cp thng tin cho con ci bi v xem ra a tr n nhn
thng tin ging nh mt ng thi t tin vo bn thn n. C th tr s t nh Ngi
ln tin tng mnh bit hnh x c trch nhim mt khi mnh nm c nhng s kin.
***
Monique v nh sau khi tham d bui tic lm bnh hnh nhn. N vn cn mc nguyn
ng phc v bt u chi trong vn. Ba bn bn ti phi la tht con b h~y thay b i,
nhng n u |p li Ti sao?
Ti lin tc nhc nh: Con s lm rch b ng phc by gi.
Cui cng ti mi ni: b chi trong vn; ng phc l{ i d tic.
Tht kinh ngc, con b ngng chi v{ ngay lp tc i v{o nh{ thay .
***
Mt ngi cha chia s kinh nghim ca ng v thng con trai nui, 5 tui, ngi Hn
Quc ca mnh:
Kim v{ ti cng nhau i trn ng ti nh mt ngi lng ging tr li ci thang

xp cho ng y. Khi chng ti nh rung chung nh hng xm th mt nhm con nt ang
chi trn ng ch tr vo Kim v la i: , thng Ba Tu ka! Ci thng Ba T{u! Trng
Kim lng tng v tc gin cho d n khng bit nhng t c ngha l{ g.
Nhng ngh chy nhanh nh nga trong u ti: C|i l n{y khng bit chng ang
t nc no h, bn ranh con... tao s cho ti bay bit tay, xem, tao s gi in cho cha
m chng m{y, nhng nh th th sau chng s trt gin ln u Kim. D xu d tt th
ti nhc n{y cng l{ h{ng xm ca thng b, v kiu g n cng phi tm cch sng }y.
Ti bc ti ch bn nh v ni rnh rt, Chi ra gy tn thng cm xc ca ngi

kh|c.
Dng nh chng sng s trc nhng li ti ni (c l chng trng ch ti la tht).

Sau ti v{o nh{ h{ng xm tr thang nhng vn ca m, ti khng nh em Kim v{o
theo. Nm pht sau ti nhn ra ca s v thy Kim ang chi a vi l tr kia.
***
Ti ngc mt ln th thy b Jessica, 3 tui, ang p xe ba bnh theo sau anh trai 8
tui ca b hai anh em n ang p xe di lng ng. May l{ khng c xe hi trong tm
nhn. Ti vi gi to, Jessica, xe hai b|nh mi chy di ng. Xe ba bnh chy trn va h.
Jessica lin nhy xung khi xe, nghim ngh m bnh xe ri dt xe ln va h v leo ln
xe chy tip.
Lu : Ch ng cung cp thng tin m tr ~ bit ri. V d, nu bn bo c b 10

tui Sa b chua khi ngoi t lnh c b s din gii l bn ngh n ngu ngc hoc bn
ang ma mai n.
III. Ni cu ngn gn.
Nhiu ph huynh k cho chng ti nghe v k nng thch hp ny. H cho rng n tit
kim thi gian, tit kim hi th v nhng li din gii chn pho.
Nhng a tr tui teen m chng ti cng lm vic cho chng ti bit chng thch t
n kiu nh Ca... Con ch... hay C|i a hn, v{ chng thy nhng t d tip nhn
hn l{ nhng bi rao ging thng thng.
Nh chng ta thy, gi tr ca cu-ni-gm-mt-t nm ch thay v a ra li cn

nhn lo nho, chng ta cho tr c hi tp luyn tr sng to v tr thng minh ca chng.
Khi chng ta ni Con ch, tr buc phi ngh Con ch l{m sao?... i qun, chiu nay mnh
phi a n i do... , hay l{ mnh a n i ngay b}y gi.
Lu : ng dng tn ca tr nh l{ c}u-ni-gm-mt-t ca bn. Khi tr nghe thy

tn n b xng ln vi v bt ng nhiu ln trong ngy Susie tr bt u lin tng
tn n vi s bt mn, bi bc.
IV.Ni v nhng cm xc ca bn.
Hu ht ph huynh u nh c ngi khi khm ph ra rng chia s cm xc tht ca h

vi con c|i cng c nhiu li ch, rng h khng cn thit lc n{o cng lun phi t ra kin
nhn. Tr khng phi l v tm. Chng c kh nng x l nhng cu ni kiu nh:
}y khng phi l lc thun tin cho m xem bi tiu lun ca con. M ang cng thng
v{ ang bn. sau ba ti m s ch tht k n n.
Tt hn h~y tr|nh xa m mt l|t i. B}y gi m ang cm thy bc bi v khng c tm

tr lo cho vic ca con.
Mt b m n th}n ang nui dy hai cu con trai k rng, b{ ~ tng hay pht cu vi
chnh mnh v khng kin nhn c vi cc con. Cui cng b quyt nh s c tha nhn
cm xc ca mnh hn na, v s cho cc con bit v tm trng ca mnh... mc chng
c th hiu c.
B bt u ni i loi nh B}y gi m kin nhn to bng qu da hu. Sau na b

bo m, gi th lng kin nhn ca m ch cn bng tr|i nho thi. V{ mt hi sau b tuyn
b gi th n c kch thc ch bng ht u. M ngh chng ta phi b cuc thi khng th
n teo rt mt tiu lun.
B bit l tr xem iu rt nghim tc, bi v mt ti n, con trai ca b bo: M, gi

th lng kin nhn ca m to bng ci g? M c truyn cho ti con nghe c khng?
Vn c nhng ngi khc t ra bn khon v k nng m t cm xc ca h. Nu h chia

s cm xc tht ca mnh, th c khin h tr nn d b tn thng? Gi s h ni vi l con
ca mnh iu l{m m bc mnh v{ l tr |p li Ai thm quan t}m th sao?
Kinh nghim ca chng ti cho thy nhng tr m cm xc ca chng c tn trng

thng cng s tn trng nhng cm xc ca ngi ln. Tuy nhin, cng c giai on
chuyn tip m{ trong bn b di mt g|o nc lnh Ai thm quan t}m?. Nu vic
xy ra th bn hy cho tr bit: M quan tm. M quan tm v vic m cm thy g . V m
khuyn khch c|c con cng nn quan t}m n cm xc ca m. M mong rng trong gia nh
mnh tt c chng ta u quan t}m n cm xc ca nhau!.
Lu : Mt s tr rt nhy cm vi s khng ng h ca b m. Vi chng, nhng cu

ni mnh bo kiu nh M tc gin hoc Vic l{m ba in tit l{ vt qu sc chu
ng ca chng. V{ tr ming, chng c th |p li mt cch dn di kiu nh H, th
th con cng bc mnh ba!. Vi nhng tr nh th ny, cch tt nht l nu r nim mong
ch ca bn. V d, thay v ni Ba tc gin v con ko ui con mo th s hu ch hn khi
ni Ba mong l{ con t t vi ng vt.
V. Vit mu th nhn.
Hu ht tr u rt thch nhn c mu th nhn k c tr bit c ln tr khng

bit c. Tr nh thng rt sung sng khi nhn c thng ip vit trn giy t ba m
chng. iu khch l chng vit hay v thng ip gi li cho cha m.
Nhng tr ln hn cng thch nhn c mu th nhn. Mt nhm tr tui v thnh

nin m chng ti lm vic chung by t vi chng ti rng nhn c mu th nhn khin
chng cm thy nh nhn c th ca bn b vy. Mu th nhn chng t rng cha m
chng quan t}m n chng n mc c th dnh thi gian v cng sc kh nhc vit ra
gi chng. Mt cu b th l, iu khin n cm kch khi nhn c mu th nhn l n
khng phi nghe thm ting la mng hay ku ru g na.
Nhng ph huynh cng ghi nhn tng t v vic s dng mu th nhn. H ni l{

mt cch nhanh chng v d d{ng chu ng bn tr, v{ thng lu li d v d chu sau
.
Mt b m k cho chng ti nghe b{ lun sn trn k bp mt tp giy v hng chc

cy vit ch b vo mt ci ca ung c ph c. Rt nhiu ln trong tun b thy mnh ri v{o
tnh hung phi rt c hng yu cu |m con l{m mt iu g lp i lp li m~i n ni
chng khng thm ti b lun; hoc l b s chu thua chng v phi t mnh i l{m
nhng vic vt.
Vo nhng lc , b{ ni, rt bt ch ra mt hn l{ m ming.
Sau }y l{ nhng v d v th nhn ca b:
BILLY THN MN,
T CHA RA NGOI K T SNG TI GI.
CHO T RA NGOI MT CHU I,
CH CH CA CU,
HARRY
SUSAN ,
NH BP CN C SP XP LI CHO NGN NP.
CON VUI LNG LO LIU NHNG TH SAU Y NH:
1. SCH TRN BP L
2. SCH CA.
3. O KHOC DI SN
4. VN BNH QUY TRN BN
CM N CON TRC,
CH :
GI C TRUYN TI NAY L 7:30. TT C TR EM MC O NG SN SNG, NH

RNG XONG U C N MI.
THNG YU,
BA V M
Dng mu th nhn lin lc nh nhng l khng cn thit, nhng chc chn n cng
c tc dng nht nh. Tuy nhin, c i khi tnh hung khng h bun ci t no, cho nn
s tiu lm, khi hi trong mu th nhn l khng thch hp. Chng ti ngh ti mt ngi
cha k cho chng ti nghe chuyn con g|i ng ~ |nh ri chic a CD mi toanh ca ng
xung t ri dm ln, khin n b hng. ng bo nu ng m khng vit ra giy cho ht cn
tc gin, th chc ng ~ nc con b ra |nh cho n mt trn ri. Thay v th, ng vit:
Alison,
B ANG GIN SI GAN!
C|i a CD mi toanh ca b b ly i m{ khng xin php, ~ th by gi n y nhng

vt xc khng cn chy c na.
NG B IN
Mt lt sau ng b nhn c mu th hi |p t con g|i nh th ny:
B thng yu,
Con xin li b. Th By ny con s mua cho b mt c|i a CD kh|c bng tin tiu vt
ca con, cho d n mc ti gi n{o chng na.
Alison
Chng ti khng bao gi thi kinh ngc v ci cch tr khng bit c xoay x c
nhng mu th nhn m cha m vit cho chng. Sau }y l{ li minh chng ca mt b m
tr i l{m:
Thi im khng hong nht ca ti khi i l{m v l 20 pht ti qunh qung lm ba

ti cn bn tr th c chy ra chy vo ch t lnh v hp ng b|nh m. n khi n nng
st dn ln bn l chng khng cn mun n na.
Ti th hai va ri ti ~ ly bt sp ghi mt thng b|o nh th ny v gn ln ca:
NH BP NG CA N BA TI
Thng con 4 tui ca ti ngay lp tc mun bit trn ghi c|i g. Ti gii thch tng
ch cho n hiu. V n lm theo mu th nhn n ni khng h t chn vo nh bp.
N chi vi em gi ngoi ca cho ti khi ti g mu th nhn ra v gi chng vo.
Ti hm sau ti li treo tm bng ln ln na. Trong khi ang l{m b|nh hamburger,
ti nghe thng con trai ang dy a em 2 tui ca n tng ch mt c ngha l{ g. Ti cn
thy n ch vo tng ch v{ c to ln: NH... BP... NG... CA... N... BA... TI.
Cch thc s dng mu th nhn mt c|ch kh|c thng nht l do mt b m tr, vn

l mt sinh vin bn thi gian k cho chng ti nghe. Sau }y l{ c}u chuyn ca c y:
Trong mt pht c n ti ~ t nguyn t chc cuc hp mt cho 20 ngi ti nh mnh.

Ti lo lng sp xp mi th cho ng gi nn ti i hc v sm.
Khi va v n nh, nhn quanh, cnh tng ba bn khin tim ti ri thp xung. Cn
nh ging nh mt bi hoang b|o, th t, sch, tp ch cht ng, nh tm d hy, ga tri
ging cha xp. Ti ch cn hai ting ng h dn dp cc th }u v{o , trong khi ti
~ bt u ni xung thin ln ri.
Bn tr i hc v bt k pht no v ti bit mnh s khng c tm trng phn x bt

c i hi no hay bt k xung t no gia chng vi nhau.
Nhng ti khng mun gii thch di dng. Ti quyt nh vit mt mu th nhn,

nhng kim khp c nh m khng thy c c|i g vit ln . V vy ti x mt tm ba
cc-tng, khot hai ci l, xu si d}y v{o v{ eo ln c mnh. Trn ghi:
BOM NGI T GI
NU QUY RY HAY B QUY RY
S N!!!
SP C KHCH
CN GIP KHN CP!
Sau ti lao v{o vic chun b. Khi bn tr i hc v, c thy tm bin trn c ti,
chng lin xung phong dn dp sch v, chi ca chng. V khng cn mt li ca ti,
chng dn ging chng v c ging ca ti lun! Tht khng th tin c.
Ti ang chun b i tm th chung ca reng. Ti hi hong mt tho|ng, nhng ch

l{ ngi mang thm gh ti. Ti ra hiu cho ng ta mang gh vo nh, v t hi sao ng y
khng nhc nhch, m c nhn chm chp vo ngc ti.
Ti nhn xung v tm bin vn cn . Khi ti va nh gii thch th ng y bo

Khi lo, c . C t t. Ch cn bo ti phi gh }u, ti s sp xp cho c.
***
Nhiu ngi hi chng ti, Nu ti s dng nhng k nng n{y mt cch hp l, th

|m con chng ti s lun phn hi tt ch? C}u tr li ca chng ti l: Chng ti khng
hy vng th. Tr em khng phi l r-bt. Ngoi ra, mc ch ca chng ti khng phi l
t ra hng lot nhng k thut nhm khng ch hnh vi ca tr, bt tr lun lun phi c
phn hi.
Mc ch ca chng ti l ni vi nhng g tt p nht trong con ci ca chng ta tr

thng minh, c sng to, tinh thn trch nhim, c khi hi, kh nng nhy cm vi nhu cu
ca ngi khc ca chng.
Chng ti mun chm dt nhng kiu ni gy tn thng tinh thn con tr, v chng
ti mun tm ra ngn ng nui dng lng t trng cho chng.
Chng ti mun sng to ra bu khng kh ng cm, khuyn khch tr hp tc bi v

chng t quan t}m n bn thn chng v bi v chng quan t}m n nhng bc ph huynh
chng ta.
Chng ti mun tuyn truyn phng thc thng tin lin lc tn trng ln nhau m
chng ti hy vng con ci chng ti s p dng cng vi chng ti ngay by gi, trong sut
nhng nm tui nin thiu ca chng, v c sau ny khi chng tr thnh nhng ngi bn
ngi ln ca chng ta.
3 - NHNG GII PHP THAY TH HNH
PHT
PHN I
KHI BN BT U S DNG NHNG K NNG khuyn khch s hp tc tr, bn c

thy rng cn phi vn dng t duy v{ sc t ch gh gm lm khng ni ra nhng iu
m bn ~ quen hay ni? a s chng ta hay ma mai, thuyt gio, cnh co, chi mng, e
da bng tt c nhng ngn ng an dt m{ chng ta ~ thng nghe thy khi chng ta ln
ln. Tht khng d t b nhng g ~ quen thuc.
Ph huynh thng ni vi chng ti rng h rt bc mnh bi v sau khi tham d hi

tho, h vn thy mnh ni nhng iu m tr khng thch. S khc nhau duy nht l by
gi h t lng nghe xem mnh ni g. iu biu th s tin b. N l{ bc u tin tin
ti s thay i.
Ti t bit quy trnh thay i l khng d dng. Ti t nghe thy mnh dng nhng
phng ph|p c, v b Ti con b mc chng g vy h? Khng bao gi nh tt n nh{
tm. Ni xong th ti ph|t bc vi chnh mnh, ri t ha s khng bao gi ni nh th na.
Vy m ti vn lp li tnh b. Ri li n nn hi hn: Mnh s khng bao gi ni vi con
kiu nh th na... Th qui no m mnh li c th ni nh vy?... Mnh bit... |ng ra mnh
nn ni, C|c con, n nh{ tm cn bt ka, hoc tt hn na ch cn ngn gn, C|c con, n
nh tm!.... Sau ti li lo lng mnh s khng bao gi c c hi ni cho thch hp hn.
Nhng ti chng vic g phi lo lng ti mc . Bn tr lun lun qun n trong

nh tm. Nhng ln sau th ti sn sng bo: C|c con, n, th l{ a n{o nh{o ra tt
n. Th{nh cng!
Sau l{ n thi k ti ni to{n iu ng n nhng khng c g c t|c dng c. Bn

tr hoc l pht l ti, hoc l t hn, phn i ti. Khi vic ny xy ra, ch c mt cch duy
nht ti mun dnh cho chng l: TRNG PHT!
hiu su thm v nhng g xy ra gia con ngi vi nhau khi ngi ny trng pht
ngi kia, bn h~y vui lng c hai kch bn di }y v{ tr li nhng cu hi theo sau.
Kch bn mt:
M: N{y, ng c chy ln chy xung li i... M mun con y xe cho m trong khi
chng ta chn hng... Ti sao con c s vo tt c mi th vy? M ~ ni Gi ly xe y!
ri m... B ni chui xung... Khng, chng ta khng mun c|i ; nh c c ng ri...
Khng c bp c chua! M cnh co con, nu con khng gi c|i xe y ny l con s phi
hi tic... B tay ra khi , b khng? M s b hp kem ny ra... Con li chy na ri. Con
c mun t khng ?
i, bit ngay m!! Con c bit l con sut x t ng c kia khng? Con s b pht. Con s
khng c n mt tha no trong hp kem m mua cho ti nay. C l iu s dy cho
con ng c c x nh th hoang na!
Kch bn hai:
CHA: Billy, con ~ dng c|i ca ca ba ?
BILLY: Khng, ba.
CHA: Con c chc khng?
BILLY: Con th l{ con ~ khng bao gi ng ti n.
CHA: H, th ti sao ba thy n nm ngoi tri, r st ro tri st bn ci xe tp i m{

con vi bn con ang r|p?
BILLY: , qun! Hi tun trc ti con c dng ca. Ti con ang l{m th tri ma th l
ti con phi chy v{o nh{, cho nn con ngh ti con ~ qun mt tiu.
CHA: Vy l{ con ~ ni di!
BILLY: Con khng ni di. Ti con qun tht m.
CHA: , ging kiu con qun ci ba ca ba tun trc v ci tuc-n-vt tun trc
na ch g!
BILLY: Tri, ba i, con }u c vy. i khi con qun tht ch b.
CHA: Hm, c l th ny s gip con nh. V con hay ni di nh cui, cho nn khng ch
con s khng bao gi c c hi dng dng c ca ba, m ngy mai con cn phi nh trong
khi c nh{ i xem phim!
Cu hi 1 . iu g thc y cha m trong tng kch bn trn trng pht con mnh?
Kch bn 1:
Kch bn 2:
Cu hi 2 . Bn ngh xem nhng a tr b pht thng c nhng cm xc g?
Kch bn 1:
Kch bn 2:
Trng pht hay khng trng pht?
Bt c khi no cu hi ni ln trong nhm hi tho, ti thng t cu hi: Ti sao?

Ti sao chng ta trng pht con c|i? Sau }y l{ mt s cu tr li ph huynh ~ a ra:
Nu ta khng trng pht chng, tr s tha h nghch ngm ph phch m khng b lm

sao.
i khi ti qu| tuyt vng, ht cch, khng cn bit phi lm g na.
L{m sao tr c th hc bit c rng n ~ l{m sai v{ khng nn t|i phm na nu

nh ti khng trng pht n?
Ti trng pht con trai ti bi v l{ c|ch duy nht n hiu.
Khi ti yu cu nhng ph huynh nh li cm gic ca chnh h hi b khi h b trng

pht, ti nhn c nhng phn hi sau:
Ti ~ tng ght m ti. Ti ngh m l{ C|i b{ qu|i qu, nhng sau ti li cm thy
ti li v ngh .
Ti ~ tng ngh ba ti ng. Ti l{ ti t. Ti xng |ng b trng pht.
Ti ~ tng tng tng mnh lm bnh v ri cha m s hi hn v nhng g ~ i x

vi ti.
Ti nh mnh ~ ngh h tht |c c. Ti s i u vi h. Ti s ti phm cho m

xem, ch c iu ln ti ti s khng b bt qu tang }u.
Khi nhng ph huynh cng chia s, th h cng nhn ra rng trng pht s dn n
nhng cm xc cm ght, th hn, phn n, ti li, khng xng |ng, t ti. Tuy nhin, h vn
lo lng:
Nu ti t b trng pht, th liu c phi l{ ti ang t |m con mnh v{o gh ca ti

x?
Ti s s mt i phng ph|p kim sot cui cng, ch cn li s bt lc.
Ti hiu mi lo ngi ca h. Ti nh mnh ~ hi tin s Ginott, V{o thi im no th

vic trng pht a tr pht l hoc phn khng cha m l{ ng n? Trng pht c nn l
kt cc cho a tr c x km?
Tin s ~ tr li rng: Tr em nn tri nghim nhng hu qu ca vic c x km ca

chng, nhng khng phi l trng pht. ng cm thy rng trong mt mi quan h yu
thng chm sc nhau th khng c ch cho s trng pht.
Ti cht vn ng, Nhng gi s a tr vn tip tc khng nghe li cha m. Khi th

trng pht n c l hp l?
Tin s Ginott tr li rng vn ca trng pht nm ch n khng c tc dng, ch

l mt hnh thc gy xao nhng, v thay v tr cm thy hi li cho nhng g n ~ l{m v{
ngh n vic chnh sa, sa cha nh th n{o , th n li bn tm vi nhng tng tr
a. Ni c|ch kh|c, bng cch trng pht tr, chng ta tht s tc ot ca n quy trnh
rt quan trng, quy trnh din bin ni ti i mt vi h{nh vi c x km ci ca chng.
Chiu hng suy ngh cho rng Trng pht khng c tc dng bi v n l hnh thc
g}y xao nh~ng rt mi m i vi ti. Nhng n khin ti ny sinh mt cu hi khc. Vy,
thay cho trng pht, ti nn lm g?
Hy dnh thi gian suy ngm xem cha m c th l{m g kh|c x l hai kch bn trn.
Sau h~y xem xt nhng tng m bn ngh ra.
1. Nhng gii php kh thi thay v trng pht x l a tr ti siu th?
..
..
..
..
2. Nhng gii php kh thi thay v trng pht x l a tr khng tr li dng c

cho ba n?
..
..
..
..
Ti lun c n tng su sc v ti kho lo ca nhng bc ph huynh. Cho h cht im

lng v thi gian suy ngh, h thng ny ra v vn cch x l vn khc vi trng
pht. V d, hy xem xt nhng xut sau }y t mt nhm ph huynh:
M v con cng tp luyn nh vi o c trong mt ca hng gi v. Trong khi h

cng ng vai, ngi m c th im li nhng quy c v c|ch c x ng mc trong siu
th.
Hai m con c th cng vit ra mt quyn sch vi hnh v n gin, nhan Johnny i
siu th . Quyn sch gm nhng trch nhim ca Johnny vi t c|ch l{ mt thnh vin
nng ng ca i mua sm trong siu th - ngi s gip y xe, cht hng, d hng v la
hng.
Hoc Johnny, vi s gip ca m, c th lp ra mt danh sch mua hng bng t

hoc bng tranh m b c nhim v tm kim v cht ln gi hng.
i vi kch bn th hai, cha v con c th lp ra mt h thng th, ging nh th th

vin, cho mi mn dng c c ly ra v tr v, v phi c tr v trc ln mn mn
tip theo.
Cha s mua cho con mt b dng c trong ngy sinh nht ti ca con. Hoc con c th
bt u dnh tin mua b dng c ca ring mnh.
Bn c khng, tt c nhng xut n{y u ngn nga cng thng xy ra. Khng
tuyt sao nu chng ta c th chn trc nhng vn bng cch ln k hoch trc?
nhng trng hp chng ta khng c s chun b trc hoc khng c nng lng x l
tnh hnh, th sau }y l{ nhng gii php thay th trng pht c th c s dng ngay ti
ch.
Nhng gii php thay th trng pht
1. Ch ra mt gii php hu ch
2. Dt khot by t s khng ng (khng tn cng tnh cch ca tr)
3. Nu r nim mong i.
4. Ch cho tr cch khc phc.
5. xut s la chn.
6. H{nh ng.
7. tr nm tri hu qu do h{nh vi c x km ca n.
n }y chng ta cng nhau xem xt mt phng ph|p kh|c m{ ph huynh c th dng
x l mt vn k lut ko di dai dng. Vo cui bui hi tho, mt b m m t
nhng kh khn b{ gp phi vi con trai ca b, tn l Bobby thng b chng bao gi chu
i hc v nh{ ng gi c. B k cho chng ti nghe v nhng li bin h lin tc, nhng li
ha hn sung, ri v chic ng h b v ca n. Li k ca b pha ln ting rn r, chn
ngn, v vn ca b khng thuc loi ph bin.
Trc khi n bui hi tho k tip, ti chun b mt bi tp cho c nhm. Ti da vo

tnh hung gc v trnh by n t nhng g m{ ti ngh c l l{ quan im ca Bobby. Sau
ti ra ba phng ph|p kh thi m cha m c th dng x l cn bnh tr kinh nin ca
ch b ny.
Cc bn vui lng cng lm bi tp n{y. Sau khi c cu chuyn ca Bobby v cch thc
phn hi ca tng cha m, hy vit ra nhng g m bn ngh l{ Bobby c th cm thy.
Cu chuyn ca Bobby . Chu mun li chi vi cc bn trong s}n trng sau khi tan
hc. Chu bit l mnh phi v nh{ trc 5:45, nhng thnh thong chu qun mt. Hm qua
v hm kia chu v nh tr. M ch|u ph|t in n ni bt chu trong ngy hm nay phi
bo m hi gi ca bn khi v tr. Chu khng mun m chu li gm ln la mng chu
na. Bn chu bo vi chu rng ~ 6:15 ri. Chu ngng chi ngay lp tc v chy mt
mch v nh. Chu gii thch cho m ch|u l{ ch|u ~ nh hi gi nhng m{ ~ qu| tr, v
ch|u ~ c chy nhanh ht sc v nh.
Phn hi ca cha m th nht :
M ~ nghe l do l tru ca con ri, gi m khng th n{o tin con c na. H,

ln ny con s b pht. Tun sau ng{y n{o con cng phi v nh ngay sau khi tan hc v
nh lun . M{ con cng ng mong c ngi coi tivi, bi v cho d m khng c nh, m
cng bo ch khng m tivi cho con. Gi th con ln thng phng con i bi v ba ti ~ qua
ri.
o|n xem trong lng Bobby s ngh g?
Phn hi ca cha m th hai :

i, tri t, ngi con nng rc c ln v chy ri }y n{y. m ly khn lau mt cho
con. Hy ha vi m l t ry v sau s khng c v tr na nh.
Con l{m m ht c hn va. No, vo nh mau, ri l{m n ra tay nhanh nhanh ln, ba
ti ca con ngui ri... , m hm li cho con.
o|n xem trong lng Bobby s ngh g?
Phn hi ca cha m th ba:
M rt vui khi nghe con ni l{ con ~ c ht sc v ng gi. Nhng m vn bc

mnh. M khng mun li phi lo ng lo ngi nh th na. M mong l khi con ni s v
nh lc 5:45 th m s tin c li ca con.
Mi ngi ~ n ti ri. Khng cn tht g na, nhng nu con mun, con c th t lm

mt c|i b|nh sandwich
Bobby s ngh g trong lng?
Chc chn khng th c khun mu bt di bt dch cho vic Bobby s ngh g trong lng
n, nhng bn c th tp trung lng nghe suy ngh ca nhng ph huynh trong nhm lm
bi tp ny. H cm thy b m th nht qu gay gt. (Tr c th ngh M c qu. Mnh s
tr a cho bit tay.)
Ngi m th hai th hin nh bt. (Tr c th ngh Mnh c th qua mt m d dng
v bt c vic g.). Ph huynh th ba l{ tha |ng. B{ nghim khc m khng gay gt
trng pht. (Tr c th ngh M ph|t in tht ri. T ry tr i mnh phi v nh{ ng gi.
Ngoi ra m vn tin tng mnh. Mnh khng th lm m tht vng... nh vy mnh s
khng cn phi t lm ci bnh m kp lnh ngt.)
Vi bi tp n{y trong u, ngi m tht ca Bobby v nh v th p dng phng

php th ba vi cu. V n c tc dng... trong ba tun. Sau th Bobby li v nh tr theo
nh thi quen c. B{ m ~ v phng k. Khi b m t ni tht vng ca mnh, nhiu cu
hi ni ln trong nhm: Phi lm g trong nhng trng hp nh th n{y?... Gi s bn
~ th ht mi cch ri v vn c tip din, v tip din m~i... Chng ta c th lm g
khi dng nh khng cn bin php no khc na ngoi trng pht?
Khi c mt vn dai dng, chng ta thng inh ninh rng n phc tp hn bn cht
ca n. Tht ra, vi vn phc tp th cn ti k nng phc tp hn. Nhng nh gio dc
ph huynh, nhng nh{ thng thuyt lao ng, nhng chuyn gia t vn hn nh}n gia nh
~ tm ra nhng phng ph|p chi tit, tuyt vi gii quyt xung t. Sau }y l phin
bn m{ ti ~ trnh b{y vi nhm ph huynh y.
gii quyt vn
Bc I. Ni v cm xc v nhu cu ca tr
Bc II. Ni v cm xc v nhu cu ca bn.
Bc III. Cng nhau ng n~o tm ra mt gii php m c hai cng ng .
Bc IV. Vit tt c mi kin ra khng |nh gi|.
Bc V. Quyt nh xem bn thch xut no, bn khng thch kin no, lp k hoch
thc hin nhng xut .
Sau khi phc tho vi nhm v c|c bc ca phng ph|p gii quyt vn , chng ti
quyt nh rng s hu ch cho chng ti nu chng ti ng li tnh hung . Th l chng
ti ph}n cng, ti ng vai m v b m tht ng vai con trai, Bobby. Sau }y l{ ni dung
mu {m thoi chng ti ~ ng cng vi nhau, c ghi li t bng thu m bui ti hm
. Nh bn thy y, ngi m ~ to{n t}m to{n nhp vai con:
M: Bobby, m c chuyn mun ni. Thi im ny tt cho con ch?
BOBBY: ( nghi hoc). c, m. Chuyn g vy ?
M: l{ vic i hc v ng gi n ti.
BOBBY: Con ~ bo m ri. Con ang c gng, nhng con lun phi ra v ngay lc ang
chi vui nht!
M: ?
BOBBY: Khng a no phi v nh sm nh con. Khng a no!
M: Hm.
BOBBY: Con c phi lin tc hi gi ti n, bi v c|i ng h kh gi ca con b b ri,

cn ti n c qut vo mt con: Im i, su b!
M: i, nghe tn thng qu| x|.
BOBBY: Ch sao! Ri Kenny ku con l em b.
M: Vy na c!... Nh vy theo nhng g m nghe con ni th con chu rt nhiu p lc

phi li t nhng a bn khc.
BOBBY: ng ri!
M: Bobby, con c bit quan im ca m v vic n{y nh th no khng?
BOBBY: Bit, m mun con v nh{ ng gi.

M: ch l mt phn, nhng c|i chnh l{ m lo lng khi con v tr.
BOBBY: Th th m ng lo na.
M: c g m khng lo... Ny nh, chng mnh hy chm u vo nhn nhn li vn

ny xem chng mnh c tm ra kin no mi m tt cho c hai m con mnh khng. (
Ngi m ly ra mt cy bt ch ) Con bt u i.
BOBBY: Con s v nh tr nhng m ng lo lng.
M: c ri, m vit ra }y. Cn g na?
BOBBY: Con khng bit.
M: N{y, con suy ngh i. M c th n trng n con v.
BOBBY: Khng... khng, vy khng hay.
M: Chng mnh s vit ra tt c mi kin m{. Sau chng mnh mi quyt nh ci

no mnh thch ci no mnh khng thch. Cn g na?
BOBBY: ( Dng hi l}u ) Con ngh con s sa li chic ng h ca con.
M: ( Vit Sa ng h ) Cn g na no?
BOBBY: Ti sao nh mnh c lun phi cng nhau n ti? M khng phn ba ti li
cho con c ?
M: (Vit phn ba ti ) Lc n{y ng{y ang d{i. M ngh chng ta c th n ti tr

hn 15 pht.
BOBBY: Ch 15 pht thi !
M: Con mun hn. Hm... ( Vit n tr 15 pht ) Cn g khc khng, hay l by gi

chng mnh nhn vo danh sch ny xem chng mnh mun xa i v{ mun gi li nhng
g?
BOBBY: Xem i, m.
M: ( c to ) Nhng gii php kh thi .

Bobby v nh tr. M ng lo.
n Bobby s}n trng.
Sa ng h.
phn ba ti trong l.
n tr hn 15 pht.
BOBBY: Xa ci m n con h{ng ng{y i. Kenny s chc con cht.
M: c ri... Hm, m phi xa V nh tr bi v iu l{m m lo lng. Nhng

chng mnh hy xem tip theo no. Chng ta s n ti lc 6:15. Thm 15 pht ri, c
ch?
BOBBY: Khng... Nh vy hi t.
M: M ngh thnh thong s phn ba ti trong l cho con nu con cho m bit
trc thi gian con v.
BOBBY: Vng, nh li Sa ng h.
M: , vn }y l{ c|i kim gi}y ng h b gy, m ngh m s bc mnh nu li phi

tr tin sa ln na.
BOBBY: Con c tin dnh. Chng gn 4 la. Nh vy tin sa cha m?
M: Cha ... nhng cng hu ch. M ngh ba v{ m s b thm s tin cn li.
BOBBY: Con s cn thn, con th . Con s tho n ra nu con v{ Kenny chi vt tay...
V con s xem gi trong khi chi bit khi no th phi v.
M: Th ... Hm... (nhn vo danh sch) , xem n gi chng mnh ~ quyt nh

nhng g ri n. M s di ba ti ti 16 pht. l{ cho con thm 15 pht na chi.
Chng mnh s gp tin sa ng h cho con. V thnh thong nu con bo cho m bit
trc, m s m ba ti cho con. Nh vy hp vi con ht cha?
BOBBY: c ri!
Vo bui hi tho tip theo, tt c mi ngi chng ti u hi m ca Bobby B{ c th
phng ph|p gii quyt vn khng?... Chuyn g ~ xy ra?
B mm ci v k cho chng ti rng ngay hm b{ ~ th lun, v Bobby rt ho

hng vi tng ny. B bo: Bun ci tht, cuc tho lun ca chng ti c si sng sc
rng n ght eo ng h, nhng nu gia nh c th n tr hn 15 pht th n s lng nghe
ting ci ca s cu ha h lc 6 gi lm du hiu cho n chun b v nh.
Cho n hm nay th n rt gi li, b{ bo.
Coi b khng c g kh khn phi khng? Nhng m{ c y. V phn kh nht khng

phi l hc nhng bc ri. Ch cn mt cht nghin cu l bn s thuc ht nhng bc
. Phn kh nht l chng ta phi thay i th|i ca mnh. Chng ta phi thi suy ngh v
tr nh l{ mt vn cn phi chnh sa. Chng ta cn phi t b tng cho rng v
chng ta l{ ngi ln cho nn chng ta lun lun c cu tr li ng. Chng ta cng phi
thi lo lng rng nu chng ta khng cng rn, th bn tr s ln lt chng ta.
iu i hi chng ta phi c mt nim tin ln lao rng: Nu chng ta thng thnh

ngi xung v chia s nhng cm xc tht ca chng ta vi tr, lng nghe nhng cm xc
ca n, th cng vi tr, chng ta s tm ra c nhng gii php x l vn m hp l cho
c hai.
C mt thng ip quan trng c c{i v{o phng ph|p n{y. l{: Khi c xung t
xy ra gia chng ta, chng ta khng cn phi huy ng sc lc ca mnh chng li nhau,
lo lng xem ai s thng v ai s thua. Thay v{o chng ta c th dn nng lng ca
mnh vo vic tm ra gii php tha |ng, |p ng c nhu cu ca mi c| nh}n chng ta.
Chng ta ang dy cho con ci mnh rng chng ta khng cn l nn nhn hay k th ca
nhau. Chng ta trao cho con ci nhng cng c m gip chng c kh nng ch ng tham
gia gii quyt vn ang khng ch chng by gi trong khi chng cn nh vi cha m,
v sau ny trong mt th gii kh khn, phc tp ang ch chng.
BI TP V NH
I. Trong tun ny, hy s dng mt gii php thay th trng pht. Bn ~ s dng gii
php no? Con bn ~ phn ng nh th no?

II. H~y ngh n mt vn thng xy ra nh bn m c th c dn xp bng
phng ph|p gii quyt vn .
Hy la lc thun tin v mt ni m{ c hai khng b ph| bnh c hai m con cng

gii quyt vn .
III. H~y c phn II ca nhng gii php thay th trng pht Nhng lu , c}u hi, v
nhng cu chuyn do ph huynh k.
Ghi nh
THAY V TRNG PHT
1. MNH M BC L CM XC CA BN M KHNG TN CNG VO TNH CCH CA

TR
Ba bc mnh c|i ca mi ca ba b b ngoi tri ma r st ht!
2. NU R NIM MONG I CA BN.
Ba mong ch dng c ca ba c tr li sau khi con mn chng.
3. CH CHO TR CCH KHC PHC
B}y gi c|i ca n{y cn mt nhm bi nhi thp v tht nhiu cng |nh bng...
4. XUT S LA CHN.
Con c th mn dng ca ba v tr li khng th con s mt quyn s dng chng.

Con quyt nh i.
5. HNH NG.
CON: Sao hp ng dng c ca ba kha ri, ba i?
CHA: Con t bit l do ti sao.

6. Gii quyt vn
Ba con mnh thng nht l con c th s dng dng ca ba khi con cn, cho nn ba
mun chc chn rng chng lun ch c khi ba cn dng chng, c ch?
PHN II.
NHNG NHN XT, BN KHON V NHNG CU CHUYN CA PH HUYNH
? Nhng thc mc v s trng pht
1. Nu mt a tr cha bit ni m s vo vt g khng nn s th ta c nn kh

vo bn tay nh xu ca n?
Tr cha bit ni khng c ngha l{ chng khng bit lng nghe v khng hiu. Hng
ngy tr nh hc hi trong tng giy tng pht. Vn l{ Con ca bn hc hi ci g ?
}y cha m c s la chn. Bn c th |nh v{o tay con lp i lp li, nhng iu duy nht
c|ch dy cho tr l hc lm nhng g khng b |nh v{o tay na. Mt khc bn c th
i x vi tr nh mt con ngi b nh, c nhn phm tht s bng cch cung cp cho n
thng tin m n c th s dng by gi, v trong c cuc i v sau ca n. Khi b m
chuyn a tr (hoc mn ) i ch khc, b c th ni dt khot vi tr rng:
Dao khng phi lim. Con c th lim tha nu con thch.
Con ch bng s ny c th b. Con ch bng ca con khng b.
B m c th lp li thng tin nhiu ln, nhng thng tin lp li chuyn ti thng

ip khc xa vi c|i |nh v{o tay tr lp i lp li.
2. S khc nhau gia trng pht v nhng hu qu tt yu l g? Phi chng

chng ch l nhng cch gi khc nhau ch cng mt s vic?
Chng ta thy trng pht khi cha m tc i ca tr c|i g trong mt qung thi gian,
hoc gi|ng au kh xung tr nhm dy cho n mt bi hc. Mt khc l c cho nhng
hu qu xy ra nh l{ kt qu tt yu do hnh vi ca tr. Mt ngi cha trong mt nhm hi
tho ca chng ti c ln ~ chia s kinh nghim trong khi chng ti tm tt s khc nhau
gia trng pht v hu qu tt yu. ng y k nh th ny:
Con trai tui v thnh nin ca ti mn ti ci o lnh hi qun m{u xanh dng bi v
c|i |o trng o|ch vi ci qun jeans mi ca n. Ti bo c m{ con, nhng nh gi
cn thn y ri sau qun khuy v n lun. Mt tun sau, khi ti mun mc ci o ny,
ti pht hin n nm dm d trong ng d cha git di sn phng ng ca thng con
ti. Lng |o dnh y phn v{ ng trc |o nhoe nhot c|i g trng nh nc st m
spaghetti.
Ti ni a ln tc khc, bi v }y khng phi l ln u tin n cu th th ny, v ti

th l nu khonh khc y m n l mt vo th chc chn ti ~ bo n hy qun trn u
bng | m{ n s i xem vi ti vo ch nht n{y i, v{ ti s em chic v i cho ngi
khc ri.
Nhng m{ sau y, khi gp n th ti ~ ngui ngoai i nhiu, tuy nhin ti vn la cho n

mt trn. N bo n xin li v s vic, nhng mt tun sau n li i mn o ca ti ln
na. Ti bo khng mn g ht. Khng din thuyt g thm. Khng rao ging. T n bit
l do ti sao.
Ri mt thng sau, n hi mn ti chic |o s mi len i d~ ngoi vi lp. Ti bo:

N{o, trc khi ba cho con mn mn g, ba cn c bo m, bng vn bn hn hoi, rng
chic |o smi ca ba s tr v ng trng thi m n c mn. Ti hm ti trng
thy mt mu th nhn trong ng th t ca ti. Vi ni dung th ny:
Ba i,
Nu ba cho con mn c|i |o smi ca ba, th con s lm tt c gi cho n sch s.
Con s khng da lng v{o bng. S khng nht vit bi vo ti |o. Khi n tra con s
chi bng khn n.
Con yu ba,
Mark.
, ti rt n tng vi mu th nhn y. Ti ngh nu n ~ mt cng vit ra th n cng

phi mt cng thc hin nhng g n ~ vit.
Ti bt: Chic |o smi ~ tr v vi ti trn mc o vo ti hm sau, ~ c git sch!

Vi chng ti, cu chuyn trn ch ra din bin ca nhng hu qu tt yu. Vic tr li
i mn trong tnh trng h hi s dn n mt hu qu tt yu l s bt mn, tc gin
ca ngi cho mn. Mt hu qu tt yu khc l s ngn ngi ca ch nhn, khng mun
cho mn bt k mn no na. Cng c th ngi cha s i nu ng c chng c c th
rng s vic ny s khng xy ra ln na. Nhng tr|ch nhim thay i r rng l pha cu
con trai, ngi i mn. Ngi cha khng cn phi lm bt c iu g ln cu con trai
dy cho cu ta mt bi hc c.
Tr d dng hc t nhng thc t kh chu, thng qua nhng phn ng tht ca cha m,
hn l{ hc t quyt nh trng pht n v l do tt cho con.
3. Tun trc ti tm thy mt ng v cam v ht cam trn gh sofa. Khi ti hi

m con trai ti Ai lm th chng n c ch tr tha cho nhau. C tm ra a no
phm ti v trng pht c phi l hay? Ti c th lm g trong trng hp ny?
Cu hi Ai l{m vic thng t ng dn ti cu chi Khng phi con, ri tip theo

li dn ti li ph|n: H, chc chn trong my a ti bay c a ni di. Chng ta c{ng i
truy xt s tht, th bn tr cng ln ting phn i bo v s v ti ca chng. Khi bn
bt gp ci g lm bn ni gin, th bn nn bc l cn gin d ca mnh th s hu ch hn
l{ i truy tm th phm v trng pht n:
M tc in ln c khi thy n trn gh sofa! V cam lm gh b vnh vin!
n lc ny bn s nghe b{i ng thanh Khng phi con... N bt con l{m ... Con
ch l{m ... Em b l{m .
}y l{ c hi bn cho c |m cng bit:
M khng quan t}m tm ra ai l{m iu n{y . M khng quan t}m li cho ai v vic ~
xy ra ri. M mun nhn mnh n vic sa i trong tng lai!
Bng c|ch khng li hoc khng trng pht, chng ta cho tr t do tp trung vo
trch nhim ca chng hn l{ v{o vic tr a.
Gi th c hai con cng gip m dn sch tt c v vi ht cam khi gh sofa i n{o.

4. Tin s bo rng mt gii php thay th s trng pht l by t s khng ng
tnh ca mnh. Khi ti lm nh vy th con ti l v ti li v au kh sut c ngy,
n ni ti cng st rut. L no ti lm qu ng?
Chng ti c th hiu mi lo lng ca qu v. Tin s Selma Fraiberg ~ vit trong cun

The Magic Years (Nhng nm th|ng diu k): Tr em cng cn phi cm nhn s khng
ng ca chng ta vo nhng lc nht nh, nhng nu phn ng ca chng ta mnh m
n mc khin a tr cm thy n v dng v b khinh mit v hnh vi phm ti ca n, th
bc lm cha m chng ta ~ lm dng quyn ph huynh ca mnh v rt c th ~ to ra kh
nng l{ nhng cm gic ti li v t ght bn thn thi qu s gy nh hng ln s pht
trin tnh cch ca tr.
Chnh v th m chng ti cm thy, bt k khi no c th, cng vi s bt ng ca

mnh, chng ta nn ch ra cch gip tr sa cha. Sau cm gic hi hn ban u, tr cn c
c hi hi phc cm xc tt p v chnh n, v{ n mt ln na t thy mnh l mt
thnh vin c trch nhim, |ng tn trng ca gia nh. L{ cha m, chng ta phi cho con ci
c hi . Sau }y l{ mt s v d:
M rt gin! Em ang chi vui v th con git ci trng ca em. M mun con lm sao
d cho em nn i!
(Thay v Con li lm em khc na ri. Gi th con phi b |nh n.)
M tc in ln c khi v n nh l ngp u trong ng bt nhch nhc, trong khi

con ~ ha l s ra ht c m{. M mun b|t a c ra sch s v xp cn thn trc gi
i ng!
(Thay v Con h~y qun chuyn i chi ti mai i l{ va. C l nh th s dy con cch
gi li ha.)
Nguyn hp x bng bt p c xung sn nh tm! Cnh ny khin m in tit. X

bng khng phi l th chi! Chng ta cn mt ci ti, ci chi, v mt ci ht rc. Nhanh
ln, trc khi n dy ht c ra nh{.
(Thay v Nhn con bi vic ra cho m ka. Ti nay dp coi tivi lun!)
Nhng cu khng nh nh th hm vi tr rng, M khng thch nhng g con lm

v m mun con ch tm khc phc n i. Chng ta hy vng, sau ny trong cuc i ca
tr, khi th{nh ngi ln, khi tr lm g m n hi li, n s t ng ngh Mnh phi lm g
sa cha, a s vic tr li nh c b}y gi?, hn l{ Mnh ~ chng t iu g. Mnh
l thng v tch s, rt |ng b trng pht.
5. Ti khng trng pht con trai ti na, nhng by gi mi ln ti mng n v n

lm g sai tri th n ni Xin li lin, ri ngay ngy hm sau li ti phm ng
li . Ti c th lm g v vic ny?
Nhiu tr vin n c}u Con xin li xoa du cho cha m bt gin. Chng nhanh chng
xin li cng mau l nh phm li. Quan trng l nhng tr ny phi nhn ra rng nu chng
hi li tht s, th cm gic hi hn phi c dch chuyn th{nh h{nh ng. K ti phm
c th c ni bng c}u n{o trong nhng c}u sau }y:
Xin li c ngha l{ phi hnh x kh|c i.
Xin li c ngha l{ phi thay i.
M rt vui khi nghe con ni xin li. l{ bc u tin, bc th hai l con phi t hi
con ~ l{m g cho li xin li .
Nhng chuyn gia v nhng nh gio dc hc ni v vic trng pht tr
C do xut hin mt bi bo ca ngi s trng pht v dy cho cha m cch thc trng
pht con c|i nh th n{o (Gii thch trc khi trng pht... Trng pht ngay lp tc...
Phi trng pht xng vi ti trng). Thng th i vi nhng bc ph huynh gin d
ang b b, nhng li khuyn kiu nh th ny xem ra c l.
Nhng trch dn sau }y t nhng chuyn gia trong lnh vc sc khe tm thn c quan
im khc v trng pht:
Trng pht l mt phng ph|p k lut rt km hiu qu... bi v trng pht, tht l, li
thng c tc dng dy cho tr hnh x ngc li chnh xc nhng g chng ta mun n c
x! Nhiu cha m dng hnh pht n gin v khng ai dy cho h bit cch tt hn lp
k lut cho con ci h.
( L{m cha th n{o, Dr. Fitzhugh Dotson, Sinet, 1974 )
ng thi k lut tr c th l mt ng thi khin tr bc tc, tht vng. Tuy nhin, vo

lc khi u, ta cn nhn mnh rng k lut c ngha l{ gio dc . K lut l h thng
hng dn c lp trnh mt c|ch c bn nhm gip con ngi pht trin tnh t ch ni
ti, kh nng t ch o v hiu sut lao ng. k lut pht huy tc dng i hi phi c
s tn trng v lng tin cy ln nhau. Trong khi , trng pht i hi s kim sot ngoi
hin ln ngi khc bng quyn lc v s p buc. Ngi trng pht him khi tn trng
hoc tin cy ngi b trng pht.
( Trng hp chng vic |nh n, Brian G. Gilmartin, Tin s v h{nh vi con ngi,
February 1979, Vol. 8,
No. 2 )
ng trn quan im sch v, ta c th kt lun rng cha m trng pht th xc con ci

thng khng ngn chn c bo lc m li c khuynh hng kch ng bo lc. Trng
pht va lm tr tht vng va cung cp cho n mt khun mu bt chc v hc hi.
( Bo ng v{ u tranh sinh tn, t|c phm ca y ban v Bo ng ca Ph}n khoa

T}m l tr liu, thuc Trng Y khoa, i hc Stanford, bin tp bi David N. Daniels, M.D.,
Marshall F. Gilula, M.D., and Frank M. Ochberg, M.D., Little, Brown & Company, 1970 )
Cha m ang bi ri v{ in tit thng hy vng mt cch sai lm rng trng pht cui
cng s mang li kt qu, nhng h thng khng nhn ra rng tht ra h chng i ti }u
vi nhng phng ph|p h p dng...
Vic s dng hnh pht ch gip tr pht trin kh nng tr|nh n v{ th|ch thc, khiu
khch ln hn.
(Tr em: S th|ch thc, Rudolf Dreikkurs, M.D., Hawthorn, 1964)
Trng pht bng n roi mang li rt nhiu kh nng hc hi cho tr, nhng khng kh
nng n{o trong s ng vi d nh ca ph huynh c. Tr c th hc c cch lm sao
trnh n thnh cng bt k cm xc ti li n{o trc hnh vi xu ca n, bng cch thit lp
mt chu k m s trng pht l{m tr ho~n ti |c v{ a tr, do ~ phi tr gi cho s ma
mnh ca mnh, s t do lp li hnh vi xu trong ln khc m khng km theo nhng cm
xc ti li.
a tr lm mi th khiu khch cha m trng pht n bng n roi l{ a tr ang

mang mt ti li b mt m cha m c vin ti xa b i bng nhng hnh thc roi
vt. Thc cht roi vt ch l th a tr khng cn!
(Nhng nm th|ng diu k, Selma H. Fraiberg, Scribners, 1959)
Nhng nh nghin cu tin rng c nm ph huynh th c mt ngi... bo hnh con ci

h, chng hn, h c th biu l cn gin si sng sc ca h trc a con quy ph tui v
thnh nin bng cch: ly vt t|ng ln u n, x y, li ko n, dng li l s nhc n...
C nhiu bng chng khc nghit cho thy bo hnh th xc t cha m tht ra l cha m
ang dy cho con c|i c|ch b bn di u gi mnh.
(Newsday, August 15, 1978)
THAY V TRNG PHT
(Nhng kinh nghim c chia s gia nhng ph huynh trong nhm hi tho chuyn
ca chng ti)
Con gi 4 tui ca ti, Marnie, lun l{ a tr bng bnh. N hay chc cho ti in tit
ln n ni ti khng th t ch c. Tun trc ti v nh v thy n ~ ly sp mu v
lung tung ln giy d|n tng phng n. Ti sng mu tt cho n mt trn n. Sau ti
bo n ti s ct ht mu sp ca n i, v{ ti l{m tht.
Sng hm sau, ti tnh dy v{ ngh mnh mun cht cho ri. N ~ ly thi son ca ti v
lng ngong ln tng gch men nh tm. Ti ch mun bp cht n thi, nhng ti km li.
Rt bnh tnh ti hi, Marnie, con l{m nh vy c phi l{ v con in tit vi m v m ~
tch thu mu sp ca con ri khng?
Con b gt u.
Ti bo, Marnie, m rt bc mnh, khi tng b vit ln. M s phi mt rt nhiu cng
sc lau sch chng i v{ l{m cho tng sch li nh c.
Qu v c bit con b lm g khng? N ly gi lau v bt u c lau sch vt son i. Ti

ch cho n cch dng x bng vi nc v n k c tng c mi pht. Sau n gi ti
v{o ch cho thy hu ht vt son ~ c lau sch. Ti cm n b, xong a tr mu sp
cho b, v{ ti cn mt xp giy vo phng b cho b v bt c khi no b mun.
Ti rt t ho v chnh mnh, ti gi ti s lm cho chng k ngay cho anh y nghe

nhng g ti ~ l{m.
K t y ~ hn mt thng, Marnie khng h v by ln tng.

***
Ngay khi ti va bc chn ra khi ca sau bui hi tho tun trc th nhn c c
in thoi t c gio dy ton ca Donny. Nghe ging c c v rt gin d. C gio bo con
trai ti ang b tt hu, n lm nh hng n tin hc tp ca lp, v{ n gi ny m n
vn cha thuc bn cu chng, v{ c l n cn thm k lut nh. Ti cm n c gi|o ~
gi bo cho ti bit s vic, nhng trong lng th gin run. ngh u tin ca ti l{ N
phi b trng pht. N s khng c xem tivi g ti chng no n hc xong bn cu
chng v{ bt u c x ng n trong lp.
May thay ti c c mt ting ng h du ngui trc khi Donny i hc v. Khi Donny

v nh{, chng ti ~ ni chuyn vi nhau nh th ny:
TI: C K. hm nay ~ gi in cho m v c c v rt tc gin.
DONNY: , c y lc no m chng tc gin v c|i g .
TI: M ngh mt khi nh{ trng ~ gi in n l c vic nghim trng. C y ni con

lm quy ph tin hc tp ca lp v con khng thuc bn cu chng.
DONNY: , ti Mitchell c ly tp n p ln u con ch b. Vy nn con mi ly tp

ca con p li n.
TI: Con thy mnh cn phi tr a {?
DONNY: Tr a l{ g?
TI: |nh li bn.
DONNY: ng ri. Thnh thong n vit giy thy cho con ri c bt con ni chuyn, n
| gh ca con cho ti khi con phi tr li n mi thi.
TI: Tho no con khng hc c bi.
DONNY: Con bit ti bn cu chng 6, nhng khng bit bn cu chng 7 v{ 8.
TI: Hm... Donny, con c ngh rng trong lp nu con v Mitchell khng ngi gn nhau
na s gip con tp trung hn?
DONNY: Con khng bit... c l... con c th thuc bn cu chng 7 v{ 8 nu con chu
hc.
TI: M cm thy c K. nn bit iu ny. Gi s by gi chng ta vit cho c y mt l

th, con thy c c khng? ( Donny gt u ) m ly bt giy ra v vit th ny nh:
Knh gi c K.
Ti ~ tho lun v c in thoi ca c vi Donny v chu n bo... Donny, con mun

m ni g vi c gio?
DONNY: Bo c y i ch con vi Mitchell.
TI: ( vit ) Ch|u bo chu mun c i ch cho ch|u chu khng phi ngi gn
Mitchell. Vy ng khng?
DONNY: ng ri.
TI: Cn g na khng?
DONNY: ( ngng lu ) Bo c y con s vit bn cu chng 7 v{ 8 ri c to ln.
TI: ( ti vit xong ri c to ln cho chu nghe ). Ch|u cng bo s vit bn cu

chng 7 v{ 8 v{ t luyn tp ly. Cn g na khng?
DONNY: Ht ri, m.
TI: M s kt thc l| th bng c}u Cm n c ~ cho chng ti bit v vn n{y.
Ti c li ton b l| th cho Donny nghe mt ln na. C hai chng ti cng k tn vo

v ngy hm sau chu mang n ti lp np cho c. Ti bit iu g phi thay i, bi v
khi chu v nh{ iu u tin chu k l{ c K. ~ i ch cho ch|u v{ Hm nay tht d
chu.
***
Cu chuyn ny do mt b m ngi chp ming v lc u sut nhng bui hi tho u

tin ca chng ti k li. n bui th t b{ v{o lp v{ ng ln ni vi chng ti:
Ti ~ khng tin bt k iu g }y c th p dng c cho con ti. Van l{ a cng
u, khng th qun ni, iu duy nht n hiu l trng pht. Tun trc ti gn xu khi
hng xm bo vi ti rng b{ ~ thy n bng qua giao l (ti ~ cm tit n khng c
bng qua giao l ng c ). Ti khng bit phi lm g. Tch thu xe p ca n, cm xem
tivi, ct tin tiu vt, ti ~ l{m c ri... Cn g na ti cha l{m? Trong lc tuyt vng ti
quyt nh th p dng v{i iu m{ ti ~ c nghe ni chuyn trong nhm ca mnh.
Khi chng ti v nh, ti bo Van, chng ta c mt vn . M th ngh con ang cm thy
nh th ny: Con mun bng qua bn kia ng mt mnh m khng phi nh ai a
con qua. C ng khng? n gt u. Cn m th cm thy th ny: M lo lng khi ngh v
a tr 6 tui bng qua giao l nguy him, c nhiu tai nn.
Khi c vn th chng ta cn tm ra mt gii php. Con c ngh v n i ri cho m

bit nhng kin ca con vo ba ti.
Van lp tc nh ni lin. Ti bo, Khng phi by gi, vic ny l vn rt nghim

tc. M mun c hai m con mnh cn phi suy ngh v n tht k. Chng ta s ni vo ba
ti khi c c ba nh na.
Ti , ti ~ dn trc chng ti l{ ch c lng nghe thi. Van ra tay v ngi vo bn

n khng chm tr. Ngay khi ba n va bc v{o phng n n ~ ni hng h|i: Con c mt
gii php! Mi ti khi ba v nh, chng ta s ra gc ng v ba s dy con c|ch nhn n
giao thng bit khi n{o th bng qua ng c. Ngng li mt cht, ri n ni tip.
Ri vo ngy sinh nht th 7 ca con, con s t bng qua ng mt mnh.
Chng ti sut na th ng khi gh. Ti o|n l{ c hai chng ti ~ |nh gi| thp con
mnh.
***
Nicky, 10 tui, thng bo vi v lc cc (ngay gia lc ti ang cung ln dn ba ti v

chun b i ra ngo{i) rng n ~ l{m mt 3 quyn sch gio khoa v ti cn phi cho n 9
la. Ti ch chc n tung lp tc. Phn ng u tin ca ti l mun p cho n mt trn hoc
trng pht n. Nhng d ang trn b ni xung thin n ni, ti vn c kim ch v bt
u ni nhng cu bt u vi ch ng l{ M. Ti ngh ti ~ ht to|ng ln ht mc m
mt ngi ang tc gin c th ht c.
M ang in tit! M gin lm }y! Ba quyn sch b mt v gi m phi ng 9 la
n b! M gin ph|t in n ni m mun n tung ra! ~ th m li nghe ci tin ny
trong lc m ang qunh ln l{m ba ti cho xong cn ra ngo{i i cng chuyn, v gi
m phi dng li v tn thi gian tho lun v vn ny! M ANG SI SNG SC Y!
Khi ti ngng la tht, gng mt b xu lo lng nht l qua ngng ca v Nicky ni:
M, con xin li. M khng phi ng 9 la. con ng t tin tiu vt ca con.
Ti ngh chc n ci rng nht cha tng c ~ n rng trn gng mt ti. V{ cng
cha bao gi ti ngui gin mt c|ch nhanh chng v{ ho{n to{n nh th. Vi ba quyn sch
b mt c l g so vi mt ngi con trai ~ tht s quan tm n cm xc ca m n!
PHN III
NI THM V PHNG PHP GII QUYT VN
Trc khi gii quyt vn
Chng ti khm ph ra rng qu trnh gii quyt vn c hiu qu, chng ta cn

phi, ni theo kiu tr con, t chun b tinh thn cho mnh. Chng ti t ni vi mnh:
Mnh s chp nhn v d tm cm xc ca con chng no c th c. Mnh s lng

nghe nm thng tin v nhng cm xc m c th trc mnh ~ khng nghe thy.
Mnh s dp b s ph|n xt, |nh gi|, v{ din thuyt. Mnh s c khng thuyt phc
hay rao ging.
Mnh s cn nhc bt k kin mi no cho d n c i xa ti }u chng na.
Mnh s khng din ging ngay. Nu chng mnh khng th tm ra gii php ngay lp
tc, th c ngha l{ chng mnh cn phi suy ngh thm, cn iu tra thm v cn ni chuyn
vi nhau thm.
T kha l s tn trng tn trng con ti, chnh ti, v vi nhng trin vng v hn
v nhng g c th xy ra khi hai ngi c thin ch hp sc li cng nhau suy ngh.
Lu v nhng bc gii quyt vn
Trc khi bt u, hy t hi, Gi mnh vn si gan vi cm xc hay mnh ~ bnh

tnh bt u ton b quy trnh ny? (bn khng th gii quyt vn khi bn ang nng
gin). Sau h~y n tm trng ca tr: }y c phi l lc thun li cho con ni
chuyn khng? Nu n ni c th:
1. Ni v cm xc ca tr (M tng tng chc l{ con ang cm thy...)
ng nn nng y nhanh phn n{y. H~y th|i ca bn t r M ang tht s

mun tm hiu cho r xem con ang cm thy th no v tt c vic n{y. Ch khi tr cm
thy n c lng nghe v{ c hiu th n mi c th cn nhc n cm xc ca bn.
2. Ni v cm xc v{ nhu cu ca bn. (Cn m th cm thy th n{y)
Bn nn thc hin phn ny tht nhanh gn, r rng. Tht kh cho tr lng nghe cha m
k c mi v nhng lo u, ni gin d vi bun bc ca h.
3. Mi tr cng ng n~o tm ra mt gii ph|p m{ c hai u ng .
Nu c th, h~y tr ngh ra nhng gii ph|p u tin. im mu cht }y l{ kim

ch, khng |nh gi| hay bnh lun v bt k kin no. Ngay giy pht bn ni H, coi b
khng hay th to{n b quy trnh gii quyt vn s chm dt v bn s phi lm li tt c
t u. Tt c mi kin ca tr u phi c n nhn. Thng th nhng kin k cc
nht li dn n nhng gii php hay v kh thi. Cu ni ch cht l{ Chng ta s vit ra tt
c nhng kin ca mnh nh. C|i chnh khng phi l vit, m{ ng thi vit tng kin
ra s nng tm quan trng cho tng kin . (Chng ti ~ nghe lm mt a tr trm tr,
M t tht l thng minh. M t vit ra tt c mi kin ca t.)
4. Quyt nh xem bn thch xut n{o, bn khng thch kin n{o, v{ bn mun thc
hin nhng xut n{o.
Hy coi chng nhng c}u ni l{m ct hng ( kin ng ngn qu|). Thay v bc l
nhng phn ng c nhn ca bn, hy ni:
M khng thoi mi vi ny bi v...
C|i n{y coi b m c th l{m c.

5. Thc hin.
Ci nguy him }y l coi chng bn b cun i vi nhng cm xc tt v vic tm ra

mt gii php kh thi n ni bn qun khng b cng lp mt k hoch c th thc
hin. Quan trng bn cn phi nh ni thm:
Chng mnh s lp k hoch thc hin bc n{o }y?
Ai s chu trch nhim iu ?
n khi no th chng mnh s l{m xong?
6. ng cho php tr tha hay buc ti bn v bt k im n{o.
CON: , nhng s khng c tc dng bi v m lun... M khng bao gi...
iu quan trng l ph huynh phi quyt o|n v{ kin nh khi vic ny xy ra.
PH HUYNH: Khng buc ti hay ni v qu kh. Nhng g chng ta ang c lm by

gi l tp trung tm gii ph|p cho tng lai!
Nhng thc mc v phng php gii quyt vn
1. Gi s k hoch m bn v con bn ng c tc dng mt thi gian, sau th

tht bi. Th th phi lm g?
l{ nhng thi im kim tra s quyt o|n ca chng ta. Chng ta c th hoc l
tr v din thuyt v trng pht hoc l tr v vi bng vit. V d:
PH HUYNH: M tht vng l gii php ca chng mnh khng cn hiu qu na. M
thy m ang phi c|ng |ng phn vic ca con v{ l{ iu m khng th chp nhn c.
Chng mnh phi cho k hoch c mt c hi khc?... Chng mnh hy ni v nhng g cn
tr chng mnh?... Hay chng mnh s tm ra mt gii php khc?
L{ ngi ln, chng ta thng cm nhn nhng gii ph|p l{ vnh vin. Nhng g c tc
dng i vi tr khi n 4 tui khng cn tc dng vi n khi n 5 tui; nhng g c tc dng
i vi tr v{o ma ng li khng cng hiu vo ma xun. Cuc sng l mt quy trnh
iu chnh v thch nghi lin tc. iu quan trng l tr tip tc thy mnh l mt phn ca
gii ph|p hn l{ mt phn ca vn .
2. Ta c lun cn phi i qua tt c nhng bc gii quyt vn ?
Khng. Mt vn c th c gii quyt xong bt k bc n{o. i khi ch n gin

m t nhng nhu cu mu thun nhau l c th dn n mt gii php nhanh gn. V d:
M: Chng mnh gp mt vn tht s }y ri. Con mun m a con i mua gi{y

th thao ngay by gi. Cn m th mun la cho xong nt ng em git v{ sau m
phi bt u lm ba ti.
Con: C l con s la em git trong khi m chun b i v{ khi chng mnh v nh th

con s gip m nu ba ti.
M: M ngh nh vy c y.
3. Gi s chng ta ~ i qua tt c c|c bc m vn khng tm ra mt gii php no m

c hai cng ng . Th th sao?
iu c th xy ra. Nhng khng g mt mt c. Bng cch tho lun vn , mi

ngi s tr nn nhy cm hn vi nhu cu ca ngi kia. Trong tnh hung kh khn, }y
thng l cch tt nht hy vng. V{ i khi vn ch l cn thm thi gian suy ngh,
cho u t chn trc khi c th t ti mt gii php.
4. Gi s tr t chi ngi xung cng gii quyt vn vi bn? Th th phi

lm sao?
C nhng tr khng thoi mi vi phng ph|p n{y. Vi nhng tr ny, mt mu th

nhn da vo cng nguyn tc c th l mt gii php thay th hu hiu.
Johnny thn yu,
Ba mun bit kin ca con v vic gii quyt vn ... chc l con (mun, cn, cm
thy...)
Vui lng cho ba bit v bt k gii php no con c th ngh ti m c l c hai chng ta
s ng .
Thng yu,
Ba
5. y c phi l phng php c tc dng nht i vi tr ln?
Nhiu ph huynh c con cn nh xu ghi nhn l thnh cng ln vi phng ph|p n{y.
Trong nhng trang sau bn s thy nhng cu chuyn m ph huynh s dng phng ph|p
gii quyt vn vi tr nhng la tui khc nhau.
DIN BIN CA PHNG PHP GII QUYT VN
Tnh hung : Ci ni m ti cho mt ngi bn mn c tr li cho ti. Ti n

trong phng ng. Brian, 2 tui, quan st ngm ngha v{ thch ch u a chic ni.
BRIAN: M, con leo vo trong ni nhe m.
M: Cng {, con qu| b cho ci ni.
BRIAN: Hm, con leo v{o }y ( bt u leo vo ni )
M: ( ngn n li ) Brian, m ni l con qu b m. Ni s gy nu con leo v{o trong .
BRIAN: L{m n i m! Con leo v{o... NGAY Y! ( bt u rng ln )
M: M ni l KHNG! ( Din bin t hi v phn m. Ti nhn ra iu ngay khi ti

va ni ra v{ ngay khi ting rng ca Brian tr th{nh trn tam b{nh. Ti quyt nh th
dng gii ph|p gii quyt vn vi n ).
M: Cng {, m thy l ngay by gi con mun vo ni bit chng n{o. V{o trong u
a chc l vui lm nh. M cng mun ngi v{o u a. Vn l n s khng gi ni
m }u v{ n cng s khng gi ni con lun. Ti chng mnh qu to m.
BRIAN: M qu to ging nh Briney ( Brian ri khi phng v{ tr li vi Goover, con

gu nhi bng ca n v{ t con gu v{o ni. N bt u u a c|i ni ti lui ).
BRIAN: M, coi n{y, Briney a ni cho Goover, c khng m?
M: ( Chao! ) Goover va ng c lun.
***
Sau qu nhiu tht vng vi ton b quy trnh dy mnh cch s dng toilet, ti quyt
nh th dng k thut gii quyt vn vi con trai ti, lc 3 tui. Chng ti cng ngi
bn b{n v{ ti ni, David, m ang ngh v vic mt cu b hc cch s dng toilet th kh
khn nh th no. M c| l{ i khi con mi chi n ni con khng mnh mc i.
David nhn ti trn xoe i mt nhng khng ni g. Sau ti ni, M c l thm ch c

khi con ch th cng kh m{ chy vo toilet v leo ln bn cu kp thi.
N gt u bo, D.
Sau ti bo chu mang cho ti mt t giy v{ s|p m{u chng ti vit ra tt c

nhng kin m{ chng ti ngh l{ c li. Chu chy vo phng mnh v mang ra cho ti mt
t giy mu vng v mt mu s|p m{u . Ti ngi xung cng vi chu v bt u vit.
Ti bt u bng cch lit k hai :
- Mua ci thang gp ging nh c|i thang m{ Jimmy c trong phng tm nh bn .
- M s hi David xem b c cn i khng.
Sau David chen v{o, C Barbara v{ Peter s gip con. (Peter l bn ca chu, cn c
Barbara l m ca Peter).
Sau ch|u ni, Peter mc qun c ln
Ti vit, Mua qun c ln cho David.
Hm sau ti ra ngoi mua cho mt c|i thang di ng v mt m qun th thao. David

thch ch v{ em khoe c hai mn vi Peter v c Barbara, v hai m con bn y cng
mm ci v v chu.
Chng ti li mt ln na ni v cch nhn bit khi n{o ch|u mc i thy tc tc

trong bng l c nhu cu vo nh tm v ci qun ra ng lc.
Chu bit ti ~ thng cm vi nhng kh khn lin quan n vic ny.
D sao n nay cng ~ ba th|ng tri qua, ch|u ~ c hun luyn xong hon ton. V
chu rt t ho v mnh!
***
Ti kin nhn rng ch n bui hi tho k tip ti c mt tin vui m ti nn nng
mun chia s vi nhm: Ti ~ c gii phng! C c con gi 3 tui ri ca ti, Rachel,
cng c gii phng. S vic bt u t sng sm th ba, khi in thoi reng.
Susie, b trng gim Danielle cho t chiu nay c khng?
c, ti ni.
Chng ti cp my, v ti nhn ra mnh phi i mua thc phm th m by gi c l ti

s phi tha theo hai a tr k k bn mnh. Hoc khng th Rachel s i ra nhm vn tr
ngoi tri trong 45 pht. M{ thng th chu ch chu ra nu ti ngi bng gh bn
ngoi trong tm chu nhn thy. Trong khi nhng b m khc ch vic th con h ri i
th ti phi li t u ch cui.
Ti ni vi Rachel, Hm nay m phi i mua n trong khi con chi vn tr.

Danielle s n nh mnh sut bui chiu v m khng c thi gian i mua .
Nc mt Rachel tr{o ra. }y l{ c hi cho ti s dng nhng k nng gii quyt vn

ca mnh. Ti bo Rachel, M thy l con bun. Lm sao chng ta gii quyt vn ny
}y? Chng ta h~y vit ra nh.
Mt Rachel sng ln khi ti vit:
Vn : m cn phi i mua sa. M khng c thi gian sau khi Rachel i nh{ tr v,
v vy m phi i mua sa trong khi Rachel vn tr.
Nhng xut gii quyt vn :
( xut ca m)1. i mua sa trong khi con hc ri quay tr li.
(ca Rachel) 2. Khng mua sa.
(ca Rachel) 3. i mua sa sau gi vn tr.
(ca m) 4. Trong khi m i mua , Rachel c th ht, v v{ chi.
(ca m) 5. Rachel s vn tr trong khi m i mua .
(ca Rachel) 6. M ch mua mt mn thi v s tr v tht nhanh.

(ca Rachel) 7. Ngy mai chng ta s cng nhau i mua chewing gum.
(ca Rachel) 8. Nu Rachel mun khc, th s khc.
Chng ti c to danh s|ch ln cng la chn. Ti gii thch nu ti khng mua sa

th Rachel v ba s bun lm. V vy chng ti xa khi danh sch. Ti gii thch li
rng ti s khng c thi gian sau khi Rachel i hc v - do cng gch ny lun. Rachel
dng nh h{i lng.
Chng ti i b ti vn tr. Rachel m hn ti cho tm bit. Chu nhc ti ch i mt

ca hng thi, ri chu ngi xung trong vng trn cng vi nhng a tr khc.
Ti chy ti ca hng v tr v vn cn nhiu thi gian xem Rachel vui v chi say
m vi cc bn. Ht gi hc. Rachel ch{o n ti M ~ i v ri {?
ng ri. Con chc l t ho v mnh lm con ~ }y c mt mnh m{.
Rachel gt u.
S|ng th t.
RACHEL: ( l v cng thng ) Hm nay li i vn tr na ?
TI: ( nh ni Con mun nh{ ?)
ng ri.
RACHEL: , m... m, nu con mun khc th con s khc. Cn nu con khng mun
khc th con khng khc!
TI: Chng ta hy vit n ra no.
Ti vit ra. Chu thm vo chu s ngi k bn mt bn. Ri ch|u ni, M, khi m v,
nh v tht nhanh. Nhanh n ni m b t lun. Chy!
Ti a ch|u ti vn tr. Chu m hn ti v nhc li l m phi chy v chy.
45 pht sau ti tr v.
TI: Con li mt mnh!

RACHEL: Vng, con t ho v con lm!
S|ng th s|u:
RACHEL: M, hm nay li i vn tr na ?
TI: ng ri.
RACHEL: , th th hy vit n ra: Con s ngi bn mt bn.
Vn ~ c gii quyt. Rachel i vn tr. M i mua h{ng! B}y gi nhn li s vic,

ti nhn ra mnh ~ phi tn rt nhiu thi gian g mnh vo k lut dnh thi gian ngi
xung cng Rachel v cng nhau x l vn . Ti vui mng mnh ~ l{m c. Rachel cng
rt vui sng!
***
Con trai ti, Michael Howard, 5 tui ri v{ ang hc mu gio. Chu c th c c

s|ch trnh lp ba ti trnh lp su. Chu c vn t rng v{ ~ quyt nh l mnh
mun tr th{nh b|c s phu thut. Chu thch ngh khi ti c sch y hc cho chu nghe
v nhng b phn c th kh|c nhau. V{o ban m Michael thng hay v{o ging ti. Ti
c tm mi cch bo chu ra ngoi m khng mun cho chu cm thy l ti khng mun
ch|u v{o }y. Ti c thc n tn 2:30 sng. Khi ti ng thip i th ch|u vn m gi vo
ging ti, cng vi dp l, o ng v{ chui v{o chn trn chic ging ln ca ti. Sng no
ti cng thy chu , nm np st vo ti. Chu thm ch cn ngh ti ng ging
ch|u chu ng ging ti. Sau khi tham d lp hc chuyn v, ti quyt nh th
dng mt cch khc.
Ti hi Michael Howard c th l{m g chu s khng v{o phng ti ban m na.

Chu bo, con ngh ~ ri i v phng mnh. Chng mi pht sau chu tr li vi mt
t giy vng v cy bt mc. Chu bo Ba, chng ta h~y l{m mt bn ghi nh i ba. Sau
ch|u c cho ti vit nh th ny:
MICHAEL THN MN,
VUI LNG NG VO GING BA M NAY,
YU CON,
BA
Chu ri phng ti ri sau tr li vi c}y thc di mt mt v cun bng keo trong.

Ch|u o khong 90cm (trn ca ngoi phng ti) v ly bn ghi nh dn vo cnh ca.
Michael bo: Nu ba khng mun con vo, th lt t giy xung. Nu con v{o c,
(bng ko d|n |y mt sau t ghi nh) th ba d|n bng keo ln u mt sau ca t giy.
Nh vy c ngha l{ con c th v{o c.
Ti ni Cm n con.
Lc 6:02 pht sng Michael vo phng ti (vo ngy lm vic ti thng thc dy lc 6
gi). Michael ni Thy khng ba, lc khuya con ~ thc dy v bt u v{o phng ba nhng
t nhn ca ba lt xung, tuy con khng th thy ch n{o nhng trong tr nh con c th
c c n. V vy con ~ tr v{o ging con. Thy khng ba, tt c nhng g ba cn lm l
hi v con s gip ba gii quyt vn ca ba.
Vic ny c tc dng tt c hai tun nay ri. Cch ny tt hn nhiu. Xin cm n.
***
VN NAN GII: GI I NG CA JENNIFER
Ti th ba, vn cn hng h|i vi bui hc ti hm trc, ti cp vic gii quyt vn

vi Jennifer (5 tui)
M: Con c thi gian ni chuyn ch?
JENNIFER: C.
M: M mun ni v vn Gia m khuya ca chng ta.
JENNIFER: , c m m.
M: Con c mun ni cho m bit con cm thy th no v chuyn ang khin cho c hai
m con mnh khng vui ny?
JENNIFER: C c|i g c mun bt con, m ( nhn mt, tay nm cht li ), con khng
th trong phng con. Con mun vo phng m.
M: , ra vy...
JENNIFER: Con bit m rt ght vic y, phi khng m?
M: m, m ni cho con bit m cm thy th no nh. Sau mt ngy di lm vic m

mong ch c v{o ging ngh ngi, rc v{o chn ca m v ng kh. Lc mi ng dy,
m thng khng phi l mt b m thn thin.
JENNIFER: Con bit.
M: Chng mnh hy xem coi chng mnh c th tm ra gii ph|p n{o lm cho c hai
m con mnh cng vui hay khng, c ch? ( ly tp giy v bt ra ).
JENNIFER: M nh vit n ra ? N s l mt danh sch phi khng, m? ( l r v h

hi )
M: . Con bt u trc nh?
JENNIFER: Con mun v{o ging ca ba v m.
M: Ri ( vit ra ). Cn g na no?
JENNIFER: Thay v{o con c th |nh thc m dy.
M: m... ( vit ra )
JENNIFER: Con c th c s|ch bn bng n phng con nu con s.
M: M chc chn con l{m c....
JENNIFER: Nhng phi chi con c bng n con c th c mt bng n c khng,

m?
M: ( vit ) Con s lm g vi bng n?
JENNIFER: ( phn khch ) Con s c sch, hoc s chi vi c|i li ( chng ti l

b|c s ), ri vit th t ca con...
M: Nghe coi b vui qu nh.

JENNIFER: Vng, th cn s 4 ( trong danh sch )?
M: Con cn c kin g na khng?
JENNIFER: ( ni nhanh ) Con c th xin nc ung.
M: m... ( vit ra )
JENNIFER: Cn s 5 l c th ln ra kim tra coi m c n khng.
M: Chng mnh c danh sch ri n! Gi chng mnh cng xem xt no.
Jen lp tc |nh nhng du x vo gii php th nht v th hai. B ni v vic mua

bng n, tp giy, sp mu vo ngy hm sau. Chng ti chn s mua bng n m{u cam
chi li (b chn) cho hp (?) vi cn phng m{u -v-trng ca b. m qua i tht
p, vi vic ti nhn c mt ci hp ng giy (theo kin ca b) y nhng hnh v
vo sng hm sau. By gi nguyn c tun ~ tri qua ri m{ b lun ti ng yn. Ti hy
vng mi chuyn s tt p.
***
Nhng bc ph huynh thng chia s vi chng ti rng: mt khi con ci h tr nn

quen vi phng ph|p gii quyt vn , chng s c kh nng t x l kh khn khc mc
vi anh ch em ca chng hn. }y l{ mt phn thng ln cho cha m. Thay v cn phi
ng vai quan ta, ng v phe nay phe kia phn x v tm gii php, ph huynh ch nu
vn , t n tr li ng ni n thuc v ri mc vo tay cho bn tr t x l. Cu ni
c th khuyn khch tr chu trch nhim gii quyt nhng mu thun, xung t ca chng,
l{: C|c con, }y l{ vn kh, nhng m tin tng hai con c th chm u li v tm ra
gii php m c hai cng ng . Sau }y l{ v d u tin do mt ngi cha k li:
Brad (4 tui) v Tara (2 tui ri) ang chi ngo{i s}n. Brad ci xe p 3 bnh ca
Tara v Tara mun i xe ca mnh. Tara bt u khc rng ln m Brad vn khng chu
xung xe.
Thng thng ti khng ngn ngi ni ngay, Brad, xung mau. l{ xe ca em m. Con
c xe p hai bnh ri cn g! Nhng thay v bnh vc Tara ti ni, Ba thy c hai a c
vn }y. Tara, con mun i xe ba b|nh. Brad, con mun i xe ca Tara v em khng
mun con i xe ca em. Th ri ti ni vi c hai, Ba ngh c|c con th tm gii php cho
vn ny lm sao cho c hai ti con cng chp nhn coi n{o.
Tara tip tc ku khc v{ Brad ngh mt lc. Sau Brad bo vi ti: Con ngh Tara
nn ng ng sau xe ba bnh v m ly con trong khi con i.
Ti ni Gii ph|p n{y nn c tho lun vi Tara, khng phi vi ba.
Brad hi Tara v{ Tara ng ! Sau chng l|i xe i trong ho{ng hn.
***
iu khng bao gi ngng khin chng ti ngc nhin l nhng kiu gii php m tr
con ngh ra. Nhng gii ph|p ho{n to{n s|ng to v{ |ng h{i lng hn bt k xut no
m cha m c th ngh ra.
Khi ti v nh sau khi d bui hi tho chuyn gii quyt vn , hai a con ti
ang c~i nhau kch lit v c|i |o jacket m{u , a n{o cng mun mc n c. C|i |o ~
tng l o ca a con gi 6 tui ca ti v gi l ca thng con trai 3 tui mc. Chng ang
chun b ra khi nh{ v{ ang |nh nhau la ht om xm xem a no s mc c|i |o .
Ti bo ti n ch nghe ti ni ri tip: M thy hai a u mun mc c|i |o .
M thy mt a tr ~ tng s hu c|i |o v{ gi vn mun c n.
M thy mt a tr khc mun mc ci o bi v by gi n l ca mnh m.
M tin l c hai con s tm ra gii php cho vn ny. M trong bp khi cc con gii
quyt xong.
Ti i v{o nh{ bp ri cng vi chng lng nghe trong kinh ngc cuc tho lun bn bc
gia chng. Nm pht sau chng i v{o bp v{ thng b|o: Ti con ~ tm ra gii php! Josh
s mc |o t nh{ i ti nh hng. V khi chng ta ri nh{ h{ng i hi ch th n lt
con mc chic |o , cn Josh c th mc chic o mi mu vng ca con!
***
Cu chuyn cui cng ny cho thy mt cu b vt ln vi vn l{m sao x l

nhng cm xc mnh ca n:
Rc ri Scott (8 tui) hay gp l n rt kh ngui ngoai cn gin ca mnh. Mt bui ti,
c chuyn khin n cu tit, th l{ n ng ng ng ln khi b{n n vi hai nm tay sit
cht li, n khng bit c cch no chp nhn c tng kh cn gin ca mnh.
Trn ng v phng, n tin ch}n | my ci bnh yu qu ca ti. Ri thay, trng

thy ng bnh v di sn, ti ni a v{ tht to|ng ln nh con m in. N chy v
phng n ng sm ca li.
Sau khi chng ti xoay x ly keo dn nhng mnh v li vi nhau v{ cn gin ca ti

cng ngui bt, ti i ti phng n g ca. N hi G ? Ti bo n ti v{o c khng v
hi }y c phi l thi gian tt hai m con ni chuyn.
N nhn ti vi v bit n v{ ni c!. Hnh nh ch bng s hin din ca ti ~

khin n c an i rng ti vn yu n, vn ngh n l{ con ngi ch khng phi l mt
a tr bt tr, h .
Ti bt u hi n cm thy th no khi ni cn gin qu| nh vy. N bo vi ti l n

mun |nh ai hoc p v c|i g , mun dm ch}n vng quanh v{ ng sm c|i g
mnh ht sc. Ri ti by t vi n rng khi thy n bc cn tc gin theo c|ch nh th, ti
ch mun chy vo phng n v ly chi yu qu ca n ra m b, m{ p. Xong, c hai
chng ti nhn nhau hm mun ni: m.
Ti hi n (vi t giy v cy bt trong tay) chng ti c tm ra cch gii ta cn gin

d sao m{ c hai c th chu c, th l n lin a ra mt lot xut nh sau:
Ba c th treo bao c|t ln cho con m.
Gn r trn tng cho con thy bng.
Treo chic gh ht u [1] ca con ln.
Vn radio ht c.
u x{ ngang.
p gi ln u.
ng sm ca.
Nhy bt tng tng di t.
Nhy trn ging.
Bt tt n ln xung.
Ra ngoi chy quanh nh 10 vng.
X giy.
T m mnh.
Ti khng ni li no, m c vit tt c ra. Tht th v, c sau khi n ni ra iu g m n

bit mnh khng c php lm th n li ci khc khch, nh ng cho ti hiu rng l{
nhng g n tht s mun lm .
Khi chng ti r li danh s|ch, ti xa i v{i iu v gii thch cho n ti sao chng
khng kh thi i vi ti. Chng ti tm li bn cch c th thc hin c l:
Ba s phi t ra thi gian x|c nh sa v treo bao ct ln.
t mt thanh x ngang ngng ca phng ca n.
N s chy vng quanh nh nu l ban ngy.
Khi ti cht vn kin x giy, ti bo: C|i n{y s gy ra vn rc ri }y.
con bit, ri sau t con s dn!
n lc n{y chng ti ~ ngi st vo nhau v thoi mi chuyn tr. Cui cng ti ni

vi n: M ch mun b sung thm mt iu rng lun lun c sn ci g cho con l{m
mi khi con cm thy gin d v cng.
Con c th ni v n c m{, n ni ngay lp tc.
C hai chng ti i ng, trong lng vui sng nh nhm.

[1] Loi gh nm nhi kiu dng v mu sc p mt, chuyn dnh cho tr chy nhy, nho ln trn ND.
4 KHUYN KHCH TNH T LP CA
CON CI
HU HT SCH NUI DY TR U NI VI PH HUYNH RNG mt trong nhng mc
ch ca ngi lm cha lm m l gip con ci tch khi chng ta, gip chng tr thnh
nhng c| nh}n c lp m mt ng{y n{o s c kh nng t sng mt mnh m khng cn
chng ta. Cha m b thc p l{ khng c ngh v con c|i nh l{ bn copy hoc nh nhng
phn ph ca chnh chng ta, m phi xem chng nh mt cxt th c nht v nh, vi
nhng tm tnh khc nhau, gu thm m khc nhau, cm xc khc nhau, nhng khao kht
khc nhau, v nhng c m cng kh|c nhau.
Tuy nhin, l{m nh th no ph huynh c th gip con ci mnh tr th{nh ngi c

lp, t ch? Bng cch cho php chng lm nhng vic cho ring chng, bng c|ch cho
chng t vt ln vi nhng vn ca chng, v bng c|ch chng t rt ra bi hc t
nhng li lm ca chng.
Ni th d hn l{m. Ti vn cn nh lc thng con u lng ca ti |nh vt vi vic ct

dy giy cn ti kin nhn ngi nhn n trong 10 giy, v ri, chu khng ni, bn ci xung
buc giy gim cho n.
Cn con gi ti, n ch vic nhc rng n va ci nhau vi mt ngi bn ca n, th l

ti lp tc nhy v{o khuyn rn n phi th ny th kia.
Lm sao ti c th cho con ci ti phm sai lm v chu ng tht bi trong khi tt c

nhng g chng phi lm ch l lng nghe ti ni ngay t u?
Bn c th ngh, C g kinh khng trong vic gip con ct dy giy, hay bo ban n cch
gii quyt mt v ci c vi bn, hay nhn thy chng khng h phm li? Du g, con ci
lun lun tr ngi non d hn chng ta c m{. Chng tht s phi ph thuc v{o ngi
ln xung quanh chng.
Vn chnh l }y. Khi mt ngi lin tc ph thuc v{o ngi khc, th t nhin s
c nhng cm xc nht nh, tng ng ni ln. gii thch r nhng cm xc c th l
g, vui lng c nhng cu ni sau }y ri vit ra nhng phn ng ca bn:
I. Gi s bn l mt a b 4 tui. Trong mt ngy bn nghe cha m bn ni vi bn:

n u a i. Rau rt tt cho con.
a }y, m ko d}y kha cho.
Con mt ri. Nm xung ngh i.
M khng mun con chi vi thng . N to{n ni by vi chi tc thi.
Con c chc l con khng cn i toilet?
Phn ng ca bn:
II. Gi s bn l mt a b 9 tui. Trong mt ngy bn nghe cha m bn ni vi bn:
ng c i mc c|i |o jacket na. Mu xanh l cy khng hp vi con.
a c|i h cho ba. ba m np h cho con.
M sn qun o ra ngoi cho con ri .
Con c cn gip lm bi tp v nh khng?
Phn ng ca bn:
III. Gi s bn l mt a tr 17 tui. Cha m bn ni vi bn:
Khng cn thit phi hc li xe. Ba lo s con b tai nn. Ba sn s{ng l|i xe a con i bt
k ni n{o. Con ch vic yu cu thi.
Phn ng ca bn:
IV. Gi s bn l mt ngi ln. ng sp ca bn ni vi bn:
Ti ni cho anh bit iu n{y l{ tt cho anh. Thi ng xut cch ci thin cc
th }y na, c lm cng vic ca anh l{ c ri. Ti khng tr tin cho nhng sng kin
ca anh. Ti tr tin cho cng vic anh l{m.
Phn ng ca bn:
V. Gi s bn l mt cng dn ca mt quc gia mi thnh lp. Ti mt bui mt tinh
qun chng, c mt v quyn cao chc trng t mt quc gia hng mnh, gi{u c n tuyn
b vi cc bn:
Bi v quc gia ca cc bn vn cn non nt nh mt a tr v vn cha ph|t trin,

cho nn chng ti khng th vi nhng nhu cu ca cc bn. Chng ti lp k hoch a
n }y nhng chuyn gia v nguyn vt liu ch dy cho cc bn cch lm nng nghip,
cch iu h{nh trng hc, c|ch iu h{nh c s kinh doanh v chnh ph ca cc bn.
Chng ti cng ph|i n nhng chuyn gia k hoch ha gia nh gip cc bn gim t l
sinh .
Phn ng ca bn:
C th khng nh chc chn rng bn s khng mun con ci mnh phi cm thy hu
ht nhng cm xc m bn va vit ra . Song, khi con ngi b t vo nhng v tr b l
thuc cng vi mt cht xu lng bit n, h thng tri nghim rt r nhng cm gic bt
lc, v dng, gin d, bc tc v phn n. S tht khng vui n{y tng trng cho tnh th
tin tho|i lng nan ca chng ta, nhng bc lm cha m. Nhng mt khc, r rng con ci
ca chng ta phi l thuc vo chng ta. Do chng cn nh tui v thiu kinh nghim, nn
ph huynh chng ta cn phi lm gim chng, phi ni cho chng bit v phi ch dy chng
tht nhiu. Mt khc, chnh tnh trng b l thuc ny ca chng rt d dn n th|i th
ch ni chng.
C cch no nhm gim thiu nhng cm xc b l thuc cho con ci chng ta khng? C
cch no gip chng tr th{nh ngi c trch nhim, c th t mnh thc hin nhng
nhim v, bn phn ca mnh? May thay, hng ngy tr u lun c sn nhng c hi
khuyn khch chng t ch. Sau }y l{ nhng k nng c th m ph huynh c th p dng
nhm gip tr t tin cy v{o chng hn l{ l thuc vo chng ta.
khuyn khch tr t ch
1. cho con t la chn.
2. Th hin lng tn trng s u tranh cht vt ca chng.
3. ng hi dn dp qu.
4. ng vi tr li ngay nhng cu hi ca con.

5. Khuyn khch con s dng nhng ngun bn ngo{i gia nh.
6. ng dp tt hy vng ca con.
Mc d phn ln nhng k nng m{ bn va xem xt thot nhn xem ra c v rt bnh
thng, nhng tht ra khng k nng n{o trong s l{ bnh thng c. Ph huynh cn
phi c lng quyt tm v phi luyn tp mi ni chuyn c vi con tr theo nhng cch
thc nui dng tnh c lp t ch ca chng.
Trong bi tp sau }y bn s thy s|u c}u ni in hnh m ph huynh hay ni. Vui lng
thay i mi c}u th{nh c}u c t|c dng khuyn khch tnh t ch tr.
Vo lc khi u, ph huynh hay ni:
Chnh sa th{nh li ni khuyn khch

V{o lc khi u, ph huynh hay ni:
t ch tr:
1. ( cho tr t la chn)
1. H~y i tm ngay i.
..............................................
2. (Th hin lng tn trng s u
2. Sao con mt nhiu thi gian mang gi{y th? a
tranh cht vt ca chng).
}y, gi ch}n ln. m l{m cho n{o.
................................................
3. Hm nay con i cm tri vui khng? Con c bi
3. (ng hi dn dp qu|).
khng? Con c thch c|c bn kh|c khng? Anh ch ph
.................................................
tr|ch ca con th n{o?
4. Tr: Ti sao ng{y n{o ba cng phi i l{m vy, ba? 4.(ng vi tr li ngay nhng c}u hi
Ba: Ba phi i l{m mi ng{y chng ta c ngi nh{ ca con).
xinh xn n{y, c n ngon, c qun |o p, v{... ..................................................
5. Con tui teen: Con ang ph|t ph d qu|. Con
mun m t cho con mt ch n king. Con nn
5.(Khuyn khch tr s dng nhng
n g b}y gi?
ngun bn ngo{i gia nh).
Ph huynh: M ~ ni vi con sut bao nhiu nm
................................................
nay ri, ng c n b|nh ko na m{ h~y bt u n
tr|i c}y v{ rau i.
6. Tr: Ba, mai mt ln ln con s l{m gi|o vin.
Ba: ng c hy vng h~o. Trng s phm y p 6.ng dp tt hy vng ca con.
gi|o vin khng th tm c vic l{m sau khi tt .................................................
nghip kia ka.
Nu bn ngh s|u k nng bn va mi tp luyn khng phi l nhng k nng duy nht
khuyn khch tnh t ch con bn, th bn rt ng. Tht ra, tt c nhng k nng m{ bn
~ nghin cu t u quyn s|ch n chng n{y u gip tr t nhn nhn mnh l nhng
c nhn tch bit, c trch nhim v{ c nng lc. Bt c khi no ph huynh lng nghe nhng
cm xc ca tr, hoc chia s cm xc ca chng ta vi chng, hoc gi mi chng cng gii
quyt vn vi chng ta, th chng ta u khuyn khch tnh c lp, t lc ca chng.
i vi bn thn ti, ti bit rng tng khuyn khch tr chu trch nhim x l
nhng chi tit trong cuc sng ca chnh chng l mt tng mang tnh cch mng. Ti
vn c th nghe b ngoi ti trm tr mt cch thn phc v mt ngi h{ng xm: C y l
b m tuyt vi nht. Hy coi nhng g c y khng l{m gim cho a con!. Ti ln ln tin
rng ngi m tt phi l{ ngi m l{m gim cho con c|i. Ngo{i ra ti cn y iu y i
xa thm mt bc na: Ti khng ch l{m gim cho con c|i, m{ ti cn ngh gim cho
chng. Kt qu? Hng ngy, tng vic vt vnh, tng vn vn vt cng u tr thnh mt
cuc kim tra ch m kt thc bng nhng cm xc tiu cc ng li cho tt c.
n khi, cui cng, ti hc cch chuyn giao cho con ci nhng trch nhim thuc v
chng mt c|ch chnh |ng, th tnh kh hay c|u gt ca tt c mi ngi mi c ci
thin. Sau }y l{ nhng g ~ gip ti: Bt c khi no ti cm thy mnh bt u tr nn lo
lng cng thng, hoc mun can thip, ti lin t hi, Mnh c la chn no }y khng?...
Mnh c b buc phi chim quyn ca chng?... Hay l thay v th mnh c th cho con
t x l ly?
Trong bi tp k tip, bn s thy mt lot nhng tnh hung m{ thng khin cha m
bc xc, mun can thip hoc c hai. Khi bn c tng tnh hung hy t hi:
I. Ti c th ni g hoc l{m g gi cho con khi l thuc vo ti?
II. Ti c th ni g hoc l{m g khuyn khch tnh t ch ca con?
Mt s k nng hu ch
Nhng k nng mi Nhng k nng c

cho con t la chn. Chp nhn nhng cm xc ca
Th hin lng tn trng s u tranh cht vt ca chng. tr.
ng hi dn dp qu|. Din t bn cm thy g.
ng vi tr li ngay nhng c}u hi ca con. Cung cp thng tin.
Khuyn khch con s dng nhng ngun bn ngo{i gia Gii quyt vn .
nh.
ng dp tt hy vng ca con.
TR: Hm nay con b tr hc. Sng mai m phi gi con dy sm hn .
PH HUYNH: ( nung chiu cho tr ph thuc )
PH HUYNH: ( khuyn khch tr t ch )
TR: Con khng thch n trng. Con ch|n n cm bp ngui ri. Con s khng n s|ng
na }u.
TR: Bn ngoi tri lnh th phi? Con c cn phi mc o lnh khng, m?
TR: i, cht tit, con khng bao gi c th c{i c ci nt ny.
TR: M bit g khng? Con nh s dnh tin tiu vt ca con mua mt con nga.
TR: Betsy mi con ti d tic sinh nht bn y, nhng con khng thch my a i d
tic. Con phi lm g by gi?

Ti o|n rng c nhng cu cc bn c th vit ra nhanh chng, nhng c nhng cu
khin bn phi cn cn nhc suy ngh. tm ra c ngn ng khuyn khch tinh thn
trch nhim ca tr qu l mt thch thc.
Thc t, cng cuc khuyn khch s t ch tr l mt quy trnh rt phc tp. Nu nh

chng ta hiu tm quan trng ca vic tp cho con c|i tnh c lp nh th n{o, th cng c
nhng lc cn bn trong chng ta chng li vic khng km. Trc ht, n thun ch l
vn v s tin li. Hu ht chng ta ng{y nay u bn rn, hi h. Chng ta thng tt
bt |nh thc tr dy, mc qun o, ci nt cho n, bo chng n g, mc g, bi v nh vy
c v d hn v{ nhanh hn nhiu cho chng.
K n chng ta phi i ph vi nhng cm xc mnh ca chng ta l phi gn lin vi

con ci ca mnh. Chng ta phi u tranh d di chng li vic xem tht bi ca con l
tht bi ca mnh. Chng ta tht kh m cho php nhng cc cng ca mnh u tranh vt
v v mc sai lm, khi chng ta tin rng vi li khuyn thng thi ca chng ta l c th bo
v chng khi au n hoc tht vng.
V phn chng ta, chng ta cn phi kim ch gh gm v phi c k lut thp mi

khng ra a li khuyn cho con ci, nht l khi chng ta chc chn mnh c cu tr li. Ti
bit rng ngy nay bt c khi no mt trong nhng a con ti hi M, m ngh con nn
l{m g?, th chc chn ti phi c dn lng khng ni cho chng ngay lp tc ti ngh
chng nn lm g.
Th nhng, vn c mt iu thm ch cn ln lao hn can thip vo ni kht khao chnh

|ng ca chng ta mun gip con ci tch ri khi mnh. Ti lun nh nh in cm gic tha
nguyn su sc bt ngun t vic c ba sinh linh t hon cn n. Qu l nhng cm xc
ln ln khi ti khm ph ra rng chic ng h bo thc c th |nh thc l tr dy cng
hiu hn tt c mi li nhc nh y tnh m hin ca ti. V{ cng tht l cm xc xo trn
khi ti t b cng vic c truyn gi i ng v{o lc |m tr con ti ~ bit t c ly mt
mnh.
Chnh nhng cm xc mu thun trong ti v tnh c lp ang ln dn con c|i ~

gip ti hiu cu chuyn do mt gio vin mm non k cho ti nghe. C gi|o m t n lc
ca c nhm thuyt phc mt b m tr rng con trai b s tht s n nu b khng ngi
trong lp vi n. Nm pht sau khi b{ i khi, th r rng b Jonathan cn i toilet. Khi c
gio gic n t i i th n kh s l nh, Ch|u khng th.
C hi Ti sao?
V m khng }y, Jonathan gii thch M ko qun cho ch|u khi ch|u i tiu xong.
C gi|o ngh mt hi. Jonathan, con c th i tiu v t ko qun c.
Jonathan trn mt.
C gio dn n v{o toilet v{ i. Sau vi pht, t sau cnh ca ng, c nghe thy ting
v tay.
Ngy hm sau b m gi in cho c gi|o ni rng c}u u tin t ming Jonathan l

khi chu v nh{ l{ M, con c th t ko qun c ri, con khng cn m na.
Tin s c tin khng, c gi|o tht ln vi ti, b{ m bo rng b tht s trm cm v

vic .
Ti th tin. Ti tin rng bt chp cm gic t ho v s tin b ca con ci v nim vui

thy chng c lp hn ln, cha m cng c cm gi|c au nhoi nhi v{ ni chng chnh v
vic mnh khng cn c con ci cn ti na.
l{ con ng cay ng pha ln ngt bi m nhng bc lm cha lm m chng ta phi

i qua. Chng ta bt u bng s tn hin cho mt sinh linh nh b, bt lc. Tri qua nm
thng, chng ta lo lng, ln k hoch, an i, v v v c hiu chng. Chng ta trao cho chng
tnh yu, sc lc, kin thc, v kinh nghim ca mnh,... ri mt ng{y n{o con c|i s c
ni lc v lng t tin ri chng ta m{ i.
BI TP
1. Hy thc hnh t nht hai k nng khuyn khch s t ch con bn, n tr thnh
mt ngi c lp, thnh tho v c k nng.
2. Con bn ~ phn ng nh th no?
3. Trong s nhng vic m{ trc gi bn phi lm gim cho con ca bn, by gi n ~

bt u t mnh l{m c nhng g?

4. Bn lm th n{o chuyn giao trch nhim cho con bn m{ khng cho n cm

thy b p lc? (Hu ht tr khng hng ng vi c}u ni B}y gi con ~ l{ mt c (cu) b
ln ri. Con ln t mc , t n mt mnh, v t i ng mt mnh, v.v...)
5. H~y c phn II v khuyn khch s t ch tr.
Ghi nh
KHUYN KHCH S T CH TR
1. CHO TR T LA CHN
Hm nay con mun mc qun mu xm hay qun m{u ?
2. TH HIN LNG TN TRNG S U TRANH CHT VT CA CHNG.
H kh m nh. i khi hu ch nu con dng ci mung n{y ny np h ln.
3. NG HI DN DP QU.
Ch{o con. Mng con ~ v.
4. NG VI TR LI NGAY NHNG CU HI CA TR.
l{ c}u hi th v. Th con th con ngh sao?
5. KHUYN KHCH TR S DNG NHNG NGUN BN NGOI GIA NH.
C l ng ch ca hng c cnh c li khuyn y.
6. NG DP TT HY VNG CA TR.
Vy l{ con nh s i th vai chnh. Mt kinh nghim hay y.

PHN II.
Nhng nhn xt v tng k nng
I. cho tr t la chn.
C v nh khng hp l khi hi tr xem n mun ung na ly hay c ly nc tri cy,

xem n mun bnh m ca n nng v{ng hay nng va; nhng vi tr, mi la chn nh
nhoi u tng trng cho mt c hi |p t s kim so|t n{o ln cuc sng ca ring n.
C rt nhiu th m{ a tr phi l{m n ni khng kh hiu ti sao n hay tr nn tc
gin v{ bng bnh.
Con phi ung thuc.
Thi ng g bn na.
i ng ngay.
Nu chng ta c th cho tr mt s la chn v vic nn l{m c|i g nh th no , th

thng la chn lm gim i ni tc gin ca n.
M thy con khng thch thuc ny. Nu con ung thuc vi nc t|o hay nc gng
th c d hn khng?
Con g b{n l{m m mt c qu. Con c th yn v{ ngng g. Khng th con vo

phng con m g. Con quyt nh i.
n gi ni chuyn ca ba v m m{ cng l{ gi con v{o ging ng ri. Con mun ng

by gi hay mun chi mt lt trn ging ri gi ba m khi con ~ sn sng chui vo
chn?
C ph huynh cm thy khng thoi mi khi dng k nng n{y. H tuyn b rng s la
chn b p buc khng phi l la chn g ht, m{ tr thnh mt c|ch kh|c rp khun
a tr. S phn i ca h cng d hiu. Mt gii php thay th l mi gi tr tm ra s la
chn ca ring n m{ c tt c c|c bn u c th chp nhn c. Sau }y l{ c}u chuyn
mt ngi cha k li vi chng ti:
Ti cng v chun b bng qua ng vi Tony, 3 tui, v{ a b mi sinh. Tony
thng rt ght b chng ti cm tay v n hay c vng vng git ra... i khi ngay gia
ng. Trc khi bng qua ng ti ni Tony, ba thy l con c hai la chn. Con c th
cm tay m hay tay ba. Hoc l con c mt kin khc, min sao cho an to{n.
Tony ngh mt gi}y v{ ni Con s nm xe y. La chn ca chu l rt tt i vi

chng ti.
II. Th hin lng tn trng s u tranh cht vt ca chng.
Chng ti ~ tng quen ngh rng khi chng ti ni vi con vic g d l{ chng ti
ang khuyn khch tr. Nhng b}y gi chng ti nhn ra rng khi ni C ln, vic d
m{ chng ti chng mang li cho con n hu g ht. Nu tr l{m th{nh cng vic d th
n cm thy khng |ng l{ th{nh tch g. Cn nu n tht bi, th n ngh rng n c vic
n gin m{ n cng khng l{m c.
Mt khc, nu chng ti ni Vic khng d }u hoc Vic coi b kh y,

chng ti li a ra cho tr mt khun mu thng ip khc hn. Nu tr l{m c n s
cm thy t h{o v mnh ~ l{m c vic kh khn. Nu tht bi, t ra n cng thy tha
mn v bit rng nhim v ca mnh l mt nhim v kh.
C cha m cm thy mnh ang gi di khi ni Vic kh y. Nhng nu h nhn s

vic t con mt thiu kinh nghim ca tr, t h s thy ngay rng vo ln u tin ta
lm vic g mi, th vic u kh tht. (Nn tr|nh ni, Vic kh i vi con . a tr
c th ngh Ti sao li kh i vi con ? Ti sao li khng kh i vi ai kh|c?)
Nhiu ph huynh khc phn nn rng tht khng th no chu ni khi ng nhn con
mnh ang vt ln l{m g m{ ch t ra thng cm ch khng ra tay gip n. Nhng thay v
tim quyn v lm vic thay cho tr, chng ti ngh bn nn cho vi li khuyn b ch
kiu nh:
i khi hu ch nu con ko dy kha xung ht khe r~nh ~ ri hy git n ra.
i khi hu ch nu con vo trn vin t st thnh qu bng trc khi con mun nn
th{nh hnh g .
i khi hu ch nu con th xoay nm tay kha vi ln trc khi con vn cha kha
trong l kha.
Chng ti thch dng cm t i khi hu ch l{ bi v nu khng c ch th tr cng
khng cm thy mnh km ci.
iu n{y c ngha rng chng ta cm khng bao gi c lm gim cho tr bt k ci

g? Chng ti tin tng rng mi cha m u c kh nng cm nhn khi no con mnh mt
tht s ri hoc khi no con mnh cn c quan tm ch thm, hoc thm ch cn c
sn sc chu |o nh em b. V{o nhng lc nht nh, tr s cm thy c an i su sc khi
c m chi u cho hoc c ba ko v ln gim, k c khi tr hon ton c kh nng t
lm nhng vic mt mnh. Chng no chng ta, nhng bc ph huynh, nhn bit c
khuynh hng cn bn ca chng ta l mun gip con ci t lm mt mnh n, th chng
chng c th thoi m|i hng th vic thnh thong l{m gim chng.
III. ng hi dn dp qu.
Nhng cu hi kinh in kiu nh Con ~ i }u?... Con ~ i ra ngo{i {?... Con ~

l{m g?... thng nhn c cu tr li l{ khng i }u c, khng l{m g c. Khng g
c chng phi l khng c xut x t }u ht chng phi v c m tr tr li nh vy. Tr
cn thng dng nhng chin thut phng th kh|c t v trc nhng cu hi m
chng khng mun hoc khng sn lng tr li, l{ Khng bit hoc cho con yn.
Mt b m k cho chng ti nghe rng b cm thy mnh khng phi l b m tt nu b

khng hi han con. B kinh ngc khi khm ph ra rng lc mnh ngng di bom con bng
nhng cu hi v{ chm ch lng nghe khi n ni th n bt u m lng ra vi b.
iu n{y c ngha l{ ng bao gi hi con ci g? Khng phi th. iu quan trng l bn

cn c c ph|n o|n v nhng t|c ng ca cu hi m bn nu ra cho con.
Lu : Mt cu hi cha m nu ra thng hay b con ci cm nhn nh |p lc l{:

Hm nay con c vui khng? Tht l mt i hi ln lao i vi mt a tr! Khng ch n
cn phi i d tic (i hc, i chi, i cm tri, i khiu v) m{ n cn c mong ch l
phi vui v thoi mi! Nu n khng vui th s tht vng ca n s b cng thm vi s tht
vng ca cha m. N cm thy mnh lm cha m bun bi v mnh ~ khng c vui v.
IV. ng vi tr li ngay nhng cu hi ca con.
Trong qu trnh ln ln ca tr, chng hi h{ng ng nhng cu hi hc ba:
Ti sao c cu vng?
Ti sao em b khng th tr v li ni m{ t n ti }y?
Ti sao ngi ta khng th lm bt k iu g ngi ta mun?
Sao ngi ta phi i hc i hc?
Cha m thng cm thy mnh b tn cng v mt bi nhng cu hi ny v lin tm

kim trong u nhng cu tr li hp l, tc thi. Ci p lc m cha m thng lm dng,
t v v{o mnh l{ khng cn thit. Thng th khi tr nu ra mt cu hi th n ~ c suy
ngh g y trong u v cu tr li ri. }y, iu hu ch cho tr l{ ngi ln s hnh
ng nh l{ ngun thm d kin nhm gip tr {o s}u nhng ngh ca n hn. Lun
lun c thi gian cho ngi ln cung cp nhng cu tr li chnh x|c v sau ny, nu iu
vn cn quan trng i vi tr.
Bng cch cung cp cho tr nhng cu tr li ngay lp tc, ph huynh chng ta khng
gip ch g cho tr c. iu kh|c n{o chng ta ang l{m b{i tp luyn tr no gim cho
chng. S hu ch hn cho tr khi cu hi ca chng c hi ngc tr li chng chng
t tm hiu k lng hn
Con t suy ngh v vic i.
Ch con th con ngh g?
Ph huynh thm ch c th lp li cu hi ca chng: Ti sao ngi ta khng lm bt k

iu g ngi ta mun?
Chng ta c th khen ngi tr ~ t cu hi hay: Con hi mt cu quan trng cu

hi ny cc trit gia ~ t ra t nhiu th k ri.
Khng cn phi vi v g ht. Quy trnh tm kim cu tr li c gi tr hn l{ chnh c}u

tr li.
V. Khuyn khch con s dng nhng ngun bn ngoi gia nh.
Mt c|ch gim tm l ph thuc v{o gia nh ca tr l ch cho tr thy rng c mt

cng ng ln hn bn ngoi, vi nhng ngun tham kho y gi tr ang ch c ng
dng. Th gii khng phi l mt ni xa l. Lun c s tr gip khi ta cn.
Ngoi li ch khng chi c~i i vi tr, nguyn l n{y cng gim nh cho cha m
khi phi l nhng ngi g|nh v|c nhc nhn mi lc mi ni. C y t| trong trng c th
tho lun nhng thi quen n ung tt vi a tr tha c}n; ngi bn giy c th gii thch
vic s dng giy th thao thng xuyn s c ch g cho i b{n ch}n; c th th c th
gip tr vt ln vi mt trang sch nghin cu kh gm; nha s c th gii thch nhng g
xy ra vi rng khng c chi. V mt n{o , ting ni ca tt c nhng ngun bn ngoi
c sc nng hn l{ nhng li ni t Cha hoc M.
VI. ng dp tt hy vng ca con.
Nhiu nim vui ca cuc sng nm trong gic m, trong nhng mng tng, d o|n,
k hoch. Dn ng cho tr chu nhng tht vng c th xy ra, chng ta ~ tc ot ca
tr nhng kinh nghim quan trng.
Mt ngi cha k cho chng ti v c con gi 9 tui ny sinh nim am m nga. Mt

ngy n c b i cha mua cho c b mt con nga. Ngi cha k, ng phi c gng lm mi
khng bo vi con rng vic l{ v phng, do bi vn tin bc v vn khng gian l
mt chuyn, ngoi ra cn do nhng quy nh ca thnh ph na. Thay v{o ng bo: Vy
l con mun mt con nga ca ring mnh. Ni cho ba nghe i. Sau ng lng nghe khi c
b k chi tit dng di v vic c b cm thy nh th no v nga n{o l{ cho n n, chi
lng cho n, n{o l{ ci nga hng ngy. Ch cn ni v c m ca mnh vi cha cng l{
vi c b. Sau ln tr chuyn , c b khng bao gi i cha mua nga cho mnh na. Thay
v th, c b n th vin chn nhiu sch v nga c, c b v nga v bt u dnh
tin tiu vt mua t nui nga vo mt ng{y n{o . V{i nm sau c b xin v{o l{m ph
vic mt tri nga, , i li c b c thnh thong ci nga. n khi c b 14 tui,
nim am m v nga ca c b cng ht. Mt ngy kia, c tuyn b sp sa mua mt chic
xe bng tin mua nga.
Nhng cch khc nhm khuyn khch s t ch tr
I. tr t lm ch c th ca chng.
Hn ch lin tc gt tc ra khi mt tr, sa, vut vai o, phi bi c tay o, nht o vo

vy, sa li c o cho tr. Tr c th tri nghim nhng kiu chm sc qu| mc nh th l
s xm phm n c th ring t ca chng.
II. Trnh xa nhng chi tit vn vt trong cuc sng ca tr.

C a tr rt cm kch khi nghe Sao con vit m{ d mi v{o giy vy?... Ngi thng
lng ln khi l{m b{i tp v nh... Vn tc ln cho khi sm sp vo mt. Khng th lm sao
con thy mnh ang l{m g?... C{i nt c tay li. m ra trng lm xm qu... Ci o lnh
c qu| ri, phi b i thi. Mua |o mi m mc... Con dng tin tiu vt ca mnh vo th
y h? H, m ngh l{ s phung ph tin bc.
Nhng nhiu tr li phn ng vi nhng kiu nhc nh nh th vi v kh chu. M!

hoc i, ba! c dch ra c ngha l{: Thi ng lm phin con na. ng lm con pht
c|u. Tr|nh xa con ra. l{ vic ca con.
III. ng ni v tr trc mt n cho d n cn nh tui th no chng na.
Hy hnh dung bn ng cnh m ca bn khi b ni vi hng xm bt k cu no trong

nhng c}u sau }y:
m, hi lp mt n ~ phi kh s v kh nng c ca n, nhng b}y gi th n n

ri.
Con b yu thch mi ngi. Tt c mi ngi u l bn ca n.
ng ti n. Tnh n hi nht nh|t.
Khi tr nghe mnh b bn lun theo c|ch n{y, chng thng ngh mnh nh mt mn
mt vt s hu ca cha m.
IV. tr t tr li ly.
Lp i lp li, trc s c mt ca con, ph huynh thng hay c hi nhng c}u i

loi:
Johnny c thch i hc khng?
N c thch em b mi sinh khng?
Sao n khng chi chi mi ca n?
Du hiu tht s tn trng s t ch ca tr l hy ni vi ngi t cu hi rng,

Johnny c th tr li b{. Ch|u n l{ ngi bit s vic.
V. Tn trng s sn sng ct li ca tr.
i khi tr rt mun l{m g , nhng khng sn sng v cm xc hoc v th x|c

lm vic . C b mun tm nh mt c g|i trng th{nh, nhng cha th. Cu b mun
i bi nh nhng a tr kh|c nhng n vn s nc. C b rt mun b tt mt tay,
nhng khi mt, n thy mt tay rt d chu.
Thay v bt p, ni n, hoc lm cho tr ngng ngng, chng ta c th by t lng t tin

ca mnh vo s sn s{ng cn bn ca tr:
M khng quan tm. Khi no con sn sng t khc con s xung nc.
Khi con quyt nh th con s thi mt tay.
Mt ng{y n{o con s tm nh l{ ba v{ nh m.
VI. Ch ng dng t Khng qu nhiu.
Rt nhiu ln, vi t c|ch l{ cha m chng ta phi trn |p c mun ca tr.
Tuy nhin, c tr cm thy t Khng ct ngn nh mt s ku gi v trang, mt s

tn cng trc din vo tnh t ch ca tr. Chng huy ng tt c nng lng ca chng
phn cng. Chng la tht, lm mnh lm my, chi ra, nhn nh. Chng ti tp tn cng
cha m bng nhng c}u, Ti sao khng c?... M c lm... Con ght m!
Ngay c vi nhng cha m kin nhn nht cng phi kit qu. Vy chng ta c th lm g
v vic n{y? u h{ng ? Ni c vi tt c mi th? R rng l khng ri! C|ch dung
dng s ngc ngo ca a tr h. May thay, chng ta c nhng gii php thay th hu
ch, cho php cha m kin nh m khng kch thch s i u.
MT S GII PHP THAY CHO VIC NI KHNG
A. Cung cp thng tin (v b t Khng i):
TR: M, cho con ti nh{ Suzie chi b}y gi nha m?
Nu s vic:
5 pht na nh{ mnh n ti ri.

Vi thng tin ny, tr s t nh Mnh o|n l{ b}y gi mnh khng th i c.
B. Cng nhn cm xc ca tr:
TR: ( Ti s th ) Con khng mun v nh by gi. Mnh li c khng, m?
Thay v ni, Khng, chng ta phi v ngay!
Hy cng nhn cm xc ca tr:
M thy nu ty con chn th con s li tht l}u, l}u i l{ l}u (bn ni trong khi
bn ang cm tay dn b i). Tht kh ri mt ni vui thch nh th n{y.
i khi s chng i s gim i khi ai hiu c cm xc ca mnh.
C. M t vn :
TR: M, m l|i xe a con ti th vin by gi c khng?
Thay v ni, Khng c, con phi i.
Hy m t vn :
M mun ch con i lm. Vn l ch th in s ti trong vng na gi na.
D. Khi c th ni c thay th cho Khng:
TR: M, chng ta ra s}n chi i?
Thay v ni, Khng, con cha n tra m{.
C th thay th bng c:
c, tt nhin. Ngay sau ba tra.
E. T cho mnh thi gian suy ngh:
TR: Con ti nh Gary ng c khng m?
Thay v ni, Khng, tun trc con ~ ng nh bn y ri.

Hy cho mnh thi gian suy ngh:
m ngh ~.
Cu ni ngn gn ny thc hin c hai tc dng: Lm du bt s nn nng ca tr (t

ra n bit yu cu ca n s c xem xt nghim tc) v cho cha m thi gian suy ngh k
lng.
Qu tht l li ni Khng rt ngn gn, v nhng gii php thay th n k trn xem ra
u d{i hn. Nhng khi bn cn nhc n hu qu l thng ca Khng th s thy: ng
di ha ra li l{ ng ngn.
Nhng li khuyn b sung
Khonh khc chng ti cp vi mt nhm rng cho tr li khuyn c th ph v tnh

t ch tr, nhiu cha m phn khng ngay lp tc. H cm thy, Vy l{ i qu| xa! H
khng th hiu ti sao h li phi b trut quyn chia s s thng thi ca cha m vi con
c|i. Di }y l{ nhng cu hi ca mt ph n quyt phn bin ti cng v tm tt nhng
cu tr li chng ti cung cp cho b.
Ti sao con ti khng nn c hng li t li khuyn ca ti khi n gp vn ? Gi s,

con g|i ti, Julie, khng chc chn c nn i d sinh nht bn hay khng bi v ch|u khng
thch mt v{i a cng c mi d. Bn lc n{o cng x x{o, ni tc khng {. C g
sai vi vic ti bo Julie rng d sao ch|u cng nn i, bi v nu khng i l{ ch|u coi thng
bn?
Khi bn ngay lp tc cho tr li khuyn, chng s hoc l cm thy mnh ngu ngc (Ti
sao mnh khng t ngh v iu ?) gin d (ng phi dy con cch x l cuc sng ca
con!) hoc phn n (C|i g khin m ngh con cha ngh ti vic ?)
Mt khi tr t cn nhc tm ra mnh mun lm g, tr s t tin v sn lng chu trch

nhim cho quyt nh ca mnh.
Vy l{ tin s ni rng ti khng nn l{m g khi con ti gp vn ? C v{i ln ti bo

Julie, l{ vn ca con; con h~y t gii quyt i th dng nh ch|u rt bc xc.
Tr cm thy tn thng v{ trng vng khi cha m pht l vn ca chng. Nhng
gia hai thi cc pht l ho{n to{n v{ a ra li khuyn ngay lp tc, cha m c th lm
nh th ny:
a) Gip tr ph}n loi nhng ngh v{ cm xc ri rm ca tr.
Theo nhng g con ni cho m bit th, Julie, dng nh con c hai cm xc v ba tic.
Con mun i d sinh nht bn, nhng con khng mun phi chm mt vi nhng a con
g|i m{ con khng thch.
b) Nhc li vn di dng c}u hi.
Vy xem ra cu hi l{, L{m th n{o tm c|ch i d tic v{ i ph vi nhng li mc

ma ca mt s a con g|i kh|c?
Mt hay l bn nn im lng sau khi nu cu hi dng nh th ny. S im lng ca bn

to t cho nhng gii php ca tr ln dn v thnh hnh.
c) Ch ra nhng ngun m{ con bn c th s dng bn ngo{i gia nh.
M thy khu s|ch Thanh Thiu Nin th vin c nhng quyn sch ch cho tr
v thnh nin cch gii quyt nhng vn x hi khc nhau. Con c l mun xem coi h ni
g.
Gi s ti ~ l{m tt c nhng c|ch k trn v{ sau ngh v mt gii ph|p m{ ti chc

chn Julie cha ngh ti. Ti c th nu kin ra vi Julie?
Sau khi c b c thi gian hiu r hn v nhng g c b ang ngh v{ ang cm thy, c
b c th lng nghe kin ca bn mt cch tch cc, nht l nu bn nu kin ca bn
theo cch by t lng tn trng tnh t ch ca c b:
Con thy sao v vic mang cun bng h{i con mi mua i ti ba tic ? C l cc bn
gi kia s bn ci nghing ng nn khng cn thi gian x xo ni xu ai na.
Khi r{o trc li ngh ca mnh bng c}u Th cn... th sao... hoc Con c ngh n
vic..., chng ta cng nhn s th rng li khuyn dng nh l{ nhy cm vi chng ta c
th li khng nhy cm n th i vi tr.
Nhng gi s ti cm thy mnh m rng Julie nn i d tic. Ti c nn gi im lng?

Sau khi tr ~ thm d k vn ca n, s hu ch cho tr khi nghe suy ngh hoc li
thuyt phc ca cha m.
M c ngh ho{i th thy rng c th con s b l nim vui ti ba tic bi v cch hnh
x ca my bn n kia.
M ngh quan trng l{ khng c lm tht vng mt c bn tt trong ngy sinh nht
ca bn y, thm ch c khi phi bao gm mt cht hy sinh.
Con ci c quyn bit nhng gi tr ca cha m chng. Thm ch nu tr chn hnh x

chng li cha m, th bn c th an t}m l{ mnh ~ nu ra cho con nhng iu con suy
ngm.
Khi cha m khuyn khch con ci tnh c lp t ch
Tun l theo sau mt bui hi tho chuyn tnh t ch, cc ph huynh trong nhm
ca chng ti cng chia s vi nhau rt nhiu tnh hung h ~ gp phi vi chnh con ci
ca h nh{. l{:
Trong tun n{y ti c hai c|i u tin vi Danny. Ti ~ chu t vn vi nc bn

tm v chn nhit nc m{ ch|u thch, sau ti chu t lm ba sng.
Ti lun lun ct thc n gim cho Rachel bi v ti khng tin tng cho chu dng
dao. Cui cng ti mua cho chu mt con dao nh bng nha v gi chu cm thy mnh l
ngi ln c th t ct tht cho mnh.
Hi Shana cn nh v{ hay l{m th, ti lun lun ni i, Shana v{ lau dn gim

b. Gi, vi Alyssa (15 thng tui) ti cc ung nc ca b trn chic bn nh. Ln
u tin b l{m , ti ch ch nc p v ch cho b cch lau bng khn giy. By gi bt
c khi n{o b l{m ci g l b ch cho ti ly khn giy gim b, ri b lau sch n i mt
c|ch hng h|i. Hm qua ti hp khn giy ra sn, v b t ly khn giy ra lau, sau ch
cho ti xem kt qu!
Ti khng th chu ni khi |m con ti dng tay bc n ghim v{o na ca chng, hoc
n m{ t ci tr tay ln bn, hoc chi tay vo qun thay v dng khn n. Tuy nhin ti rt
ght phi la mng chng lin tc.
Ti qua ti t vn ra vi chng. Gii php ca chng l: ba ln mt tun chng ti c
mt Ti chnh t, nhng thi gian cn li chng s n theo c|ch chng mun v ti s
khng ni g ht. (Chng thm ch cn ngh mt ln trong tun tt c chng ti s n t
nhin khng dng ca cc, n mi th bng tay, k c sp! Nhng iu qu| sc cho ti
c th tn thnh.)
Ti bo con trai Con cn 20 pht na l{ n gi ng. Con c th tip tc t m{u sau

ln ging, hoc by gi con chun b ln ging lun ri chi vi c|i n xic chp nhy
trn ging ca con. Ngay lp tc n chy bay i mc pyjama v{o, i |nh rng, v.v...
Nicole ang va mu mo va c c{i nt |o. B n bn ti v{ cha c|i nt ra trc mi

ti. Ti ni Loi nt nh xu ny tht l kh ci. Trng con bc mnh gh c.
B lin quay lng i v{ tip tc c gng ci ci nt li. Ti ~ sut khng kin nhn c
na v sut chu thua c{i nt gim cho b th b ni: Xong. Con l{m c ri! v{ nh
c bc i.
Ti ~ tng phi vt ln lin min vi vic mc qun o cho thng con 4 tui. By gi ti
cho n mc bt k g n mun khi khng i hc. V{o ng{y i hc ti ra hai b trn
ging ca n cho n t quyt nh ly.
Ti rt t ho v mnh. Cui cng ti ~ chm dt c nhng phin nhiu hng ngy

vi con trai v vic n nn mc o len hay o jacket. Ti bo n, Sam, m ang ngh th ny,
thay v m bo con mc g mi ngy, m ngh con nn t bo mnh i. Chng ta h~y lp ra
mt biu v quyt nh s mc g ng vi nhit ngoi tri nh.
Chng ti cng nhau lp biu nh sau:
20 tr ln... khng o lnh
Gia 10 n 20 ... thi tit dnh cho o len.
9 tr xung... o jacket dy.
Sau ti mua mt ci hn th biu ln v thng b treo ln ci cy ngoi sn nh. Gi

}y mi sng n nhn hn th biu v{ khng cn i co g na. Ti cm thy mnh nh mt
thin ti.
Ti ~ khng hi Howie cu no v vic ch|u ~ l{m g trong bui cm tri. Ti chu
t ni nhng g chu mun, v chu k cho ti nghe khng thiu chi tit g.
Jody hi ti, Ti sao chng ta khng i ngh ni tt p n{o nh l{ Bermuda hay

Florida?
Ti sut na th tr li b, nhng nh ra l khng nn. Ti bo Th ti sao chng ta li

khng i?
B bc vng quanh nh bp v{ ni Con bit, con bit... Bi v n qu mc... m, t nht

chng ta c th i s th c ch ?
Ti phi c gng lm quen vi tng khng tr li ngay nhng cu hi vn vo ca

con trai. V{ ti ngh ri ch|u n cng s phi lm quen vi vic . Sau }y l{ nhng g xy
ra hi tun trc:
JOHN: M, ni cho con bit cch ch to bom nguyn t i.
TI: Chu cha, mt cu hi th v qu.
JOHN: i, ni cho con bit i.
TI: m phi ngh v n ~.
JOHN: M ngh ngay i ri ni cho con bit.
TI: M khng th ngh ra c, nhng chng ta h~y ngh coi ai hay l{ c|i g s gip
chng ta tr li cu hi ny.
JOHN: Con khng mun v{o th vin tra cu. M c ni cho con bit i.
TI: M khng th tr li cu hi ca con c nu khng c s tr gip, John .
JOHN: Th th con i hi ba. Nu ba khng bit th con s hi William (hc lp ba).

Nhng th th con ph|t in ln mt nu mt a lp ba li bit hn mt b m ngc.
TI: Khng c ni by nh ny!
Kevin bo ti n s i b|n qu b t vn cho nh{ h{ng xm. Ti sut ngn cn n bi v

chng ch b bng na loi b bn siu th, v ti khng mun chu mt cng lm phin
nh{ h{ng xm. Nhng n h|o hc qu| nn ti k n. Ngoi ra ti khng mun dp tt
nim hy vng ca con.
Mt ting ng h sau n tr v vi n ci hn h trn mi, 75 xu, v ch cn tha li

mt qu b. N bo rng b{ Greenspan khen n l{ mt doanh nhn tr, xong n hi,
Doanh nh}n tr c ngha l{ g vy, m?
Jason bo vi ti n mun lm cnh st, lnh cu ha, ng d}n v{ nh{ du h{nh v tr.
Ti khng lm chu ct hng.
By gi ti lun ng ngoi nhng cuc |nh nhau ca l tr. Ti bo chng rng ti tin
chc chng c th t x l c. V rt nhiu ln chng u dn xp n tha.
Sau }y l{ nhng cu chuyn cui cng c k vo cui bui hi tho:
... Cho ti tn ngy nay bn b chu vn trm tr v tnh c lp ca chu.
Chu l mt trong nm a con c ba lm vic su, by ngy trong tun tuy thuc vo
cng vic bn l ca ba. L con th hai, sau ch c, hon cnh bt buc chu cn phi t lp
v t n lc bn thn. M chu khng th l{m cho c nm a con m sng st nu m
khng dy cho ti chu cch t xoay x ly.
Tuy nhin, chu c nhng cm xc tri chiu v nhng k c thi th u ca mnh. Mt

mt chu t h{o ch|u ~ khng chy ti quy nhiu i ba m gip gii quyt nhng vn
, nhng ni s hi v nhng nhu cu ca mnh nh bn b ng trang la. Mt khc, chc
hn chu rt mun mnh c quyn quyt nh v vic mnh c mun th l tm tnh hoc
mun c ba m tr gip hay khng (chu bit li thnh cu ca mnh chc chn s b t
chi v l do ba m chu thiu thi gian hoc v bt k l do g... do vy m{ ch|u ~ khng
hi ba m m t lm mt mnh).
Tr em lun mun tr th{nh ngi ln nhng vn cn l mt a tr v cn ln ln t

t. Chu rt t ho v kh nng v{ hiu qu ca m chu trong vic dy chng chu vo n
np, nhng ch|u cm thy l ra mnh nn c s la chn l c th n bn ba m nh v
khi chu cn ba m.
***
C bao nhiu cng vic cn thit cho Kirk phi l{m sau khi i hc v, n ni n khng
bao gi t gi|c lo c vic no ra vic no nu ti khng chy theo m nhc nh. Cui
cng ti vit cho n mt mu th nhn:
Kirk th}n thng,
Ba v m do ny khng vui cht no v c phi cc kh nhc con nhng vic m{ con ~

bit l phi lm.
Con cn bao l}u lp ra mt chng trnh x l tt c nhng g con cn l{m? Hai mi

bn gi? Hay hn th? T }y cho n cui tun ny ba m mun con trnh cho ba m k
hoch m{ con ngh l{ tt cho con, c vit ra giy {ng ho{ng. Bn k hoch cn ghi r
thi gian c th lm nhng vic sau:
C ng cnh tay 10 pht, mi ngy ba ln (Kirk b g~y tay v{ thng khng chu tp
th dc theo li b|c s dn).
Dt ch i do.
Lm bi tp v nh
Tp luyn
Vui chi
Yu con,
Vo ti th Nm n trnh cho v chng ti mt thi kha biu vit tay ri c th rm

rp lm theo.
***
Paul ang lo st v v im s ca mnh. Chng ti thy n c nhng biu hin

nhp nhm my ngy lin trc ngy c gio n pht bng im. N c lm bm: Mnh s
khng c im tt mn to|n }u... Mnh ~ v tnh thy im ca mnh trong s ca thy
D. |ng l ra mnh khng c php nhn thy n.
Bui ti hm c bng im, sau khi n xong ti bo: Paul, li }y chng ta cng xem
im ca con n{y. N li gn, i mt l r v lo }u nhng n vn ngi vo lng ti, ming
bo Ba, ba s khng thch n }u.
TI: N{o, chng ta cng xem coi, Paul. }y l s im ca con. Con thy n th no?!
PAUL: C ch ba xem mn to|n coi sao ~.
TI: By gi ba s khng xem ngay im ton. Chng ta hy xem t u nh. Xem no,
c mt im G (gii) mn tp c.
PAUL: m, tp c th c.
TI: Ba li thy mt im G ch p, trong khi con hay gp rc ri vi ch vit. Vy l

con c tin b ... Ri con li c mt im E (xut sc) mn chnh t! Con cng ~ lo lng v
n qu tri... Ba thy s im n{y cng tt y ch... Mn ting Anh, im S (c).
PAUL: Nhng con s phi c mn ting Anh cho tt hn na.
TI: S l{ h{i lng con .
PAUL: D, nhng con s tt hn.
TI: No by gi n mn ton. Ba thy g }y... mt im M (ti thiu).
PAUL: Con bit ngay l ba s ni khng cho coi!
TI: Vy }y l{ mn con ang c vn .
PAUL: Phi ba, con s rng c hc tt mn to|n hn.
TI: Con nh s c nh th no?
PAUL: Th, con s c hn.
TI: Nh th no?
PAUL: ( ngn ng mt lc lu ) Con s chm hc hn v{ s lm tt c bi tp v nh... v

s lm ht bi kim tra trng.
TI: Nghe nh con ang t t mc tiu cho mnh. Chng ta hy ly giy bt ra ghi vo
ngay i.
Paul ly mt t giy v bt ch ra, chng ti lit k tt c cc mn hc ca n, c ghi

im k bn. ct th hai, n ghi ra im s m n nhm ti trong ln pht s im sau.
iu khin ti ngc nhin l ti c tng n s ch tp trung nhm v{o mn to|n ci

thin thi. Nhng n quyt nh khng ch c gng mn ton m cn mn ting Anh, nhng
mn x hi v khoa hc na. Khi ghi n ct mn ton n bo n s tin b mt mch t M
ti E.
TI: Paul, nhy th l{ nhanh y nh. Con c ngh l{ mnh l{m c khng?
PAUL: c ch, con s thc s nghim tc mn ton.
phn cui ca bng im, c khong trng dnh cho ph huynh ghi kin v k tn.
Ti vit: Ti ~ tho lun v s im ca Paul vi ch|u v{ ch|u ~ quyt nh t mt mc
tiu mi cho mnh. Chu lp k hoch s hc chm hn nht l{ mn to|n. Sau ti k
tn v bo Paul cng k tn lun.
Bng ghi mc tiu c dn ca phng ng ca Paul n lun lun trng thy.

Ba ngy sau chu v nh khoe bi kim tra mn to|n c im E! Ti khng th tin c.
Ti bo, Paul, khi con ~ d nh l{m g th khng g ngn cn con c!
***
Ti ln ln trong mt gia nh rt nghim khc. Ngay t lc cn nh xu ti ~ c bo

phi lm g v khi no th lm vic . Bt c khi no ti hi Ti sao li vy? th ba ti li
|p Bi v ba ni vy. Chng bao l}u sau ti ~ hc ra cch khng cht vn hi han g na.
Khi ti c con trai ca mnh, ti chc chn mt iu l ti khng mun nui dy chu
theo c|ch nh ba ti ~ nui dy ti na. Th nhng ti khng bit chc l phi lm g. Bui
hi tho chuyn s t ch rt hu ch cho ti. Nhng iu ~ xy ra sau }y s chng
minh cho nhng g ti mun ni.
Khi tr thnh k g trng nui con, ti bt u nhng vic m{ trc kia ti khng
bao gi ngh ti. Robby lun c tt nhi tng cho bng ht bnh bch quy c trong nh, v
vy ti phi giu bit hp b|nh i v{ mi ln ch cho chu mt chic thi. Vo ngy cui
cng tham d lp hc, ti v nh vi mt hp b|nh v{ t ln bn. Ti bo, Robby, ba s
khng l cnh st canh gi bnh bch quy na. }y l{ hp duy nht ba mua cho con trong
tun ny. Ty con quyt nh xem con s n ht mt lt hay con mun n ri ra cho n
cui tun. Ty con y. Th thi. Ti khng bao gi phi ni thm mt li no vi chu
na. Cui cng ch|u chia ra n mi ngy hai chic v vo cui tun th ba chic.
Cn na, ti thng hay ngi tt bn chu mi ti gip chu lm bi tp v nh, v

cui cng th n{o cng qu|t th|o nhng x ln. Mt ti ti vo phng khch v bt u c
b|o. Robby ni. Ba, chng n{o ba gip con? ti bo Ba tin tng l con s t thu xp thi
gian ca mnh, v con s t mnh bit tnh ton bi tp. Khi ti cho ch|u i ng ti , ch|u
ni Con ~ t lm ht bi tp v nh ri. Con yu ba.
Ti hm sau chu bo vi ti l chu mun ni chuyn vi ti. Chuyn g vy? ti ni.
Chu bo, T nay tr i, ba {, con mun l mt ngi {n ng t lp. c ch ba?
Ba ng .
Sau , ti bo n, Ti gi i ng ri, Robby. Mc o ng v nh |nh rng i.
Con bit m, ba. Nn nh by gi con l{ ngi {n ng t lp ri!

5 - KHEN NGI
PHN I
NGY XA NGY XA c hai cu b n u 7 tui tn l Bruce v David. C hai bn

chng mi a u c mt ngi m thng yu chng v cng.
Mi ngy ca mi cu b rt kh|c nhau. iu u tin cu b tn l{ Bruce nghe c khi

tnh gic mi s|ng l{ Dy i, Bruce! Con li tr hc na by gi.
Bruce ngi dy, t mnh mc qun |o nhng cha mang gi{y ri i v{o n s|ng. M cu
ni, Gi{y con u? B con nh mang ch}n t i hc ?... Nhn con mc ci g ka! Ci o
lnh mu xanh da tri trng chi kinh khng vi |o smi xanh l| c}y... Bruce cng i,
con lm g vi ci qun ca con vy? Chng b rch te tua. M mun con thay ht qun i
sau ba s|ng. Khng a con no ca m li i hc vi qun |o r|ch ri c. Ny, coi chng
nc tr|i c}y. ng c rt trn c ra nh con hay l{m!
Bruce rt nc tr|i c}y v{ l{m sng ra ngoi.
M cu ni a ln. B{ va lau va cn nhn, M khng bit phi lm g vi con na.
Bruce l{u b{u g mt mnh.
G h? m cht vn. Li lu bu na ri.
Bruce hon tt ba sng trong im lng. Sau cu thay qun kh|c, i gi{y v{o, ly sch
v v ri nh{ i hc. M cu gi vi theo, Bruce, con qun ba tra ri! Nu c|i u m
khng lc lc trn vai con th m c| l{ con cng qun n nh{ lun!
Bruce cm ly ba tra v{ khi cu hng ra ca ln na th m cu li nhc Hm nay

nh c x cho {ng ho{ng trng y nghe cha.
David sng pha ng i din nh{ Bruce. iu u tin cu nghe mi s|ng l{ 7 gi

ri, David. Con mun dy by gi hay l{ 5 pht na? David ln mt vng, va ngp va
lm bm, 5 pht na.
Sau cu xung n s|ng, ~ thay chnh t, ch cn gi{y l{ cha mang. M cu bo

N{y, con mc xong ht ri nh. Ch cn giy na thi!... , c ng rch mi ni qun
con ka. Trng nh mun nt tung c ci qun ra. Con ng im m khu n li hay l con
s thay qun kh|c? David ngh mt giy ri bo n s|ng xong ri con thay qun. Xong,
cu ngi v{o b{n, rt nc tri cy. Cu lm sng ra ngoi mt t.
Gi lau bn ra con, m ngoi qua vai ni trong khi tip tc lm ba sng cho
cu. David i ly gi v lau sch ch nc tr|i c}y . Hai m con chuyn tr ru rt trong khi
David n s|ng. n xong cu thay qun kh|c, i gi{y v{o, ly sch v v ri nh{ i hc... qun
mang theo ba tra.
M cu gi theo, David, ba tra ca con!
Cu chy tr li ly, cm n m. Khi trao ba tra cho David m cu ni Gp li con

sau!
C Bruce v{ David u hc chung lp, c cng mt gio vin. Mt hm c gio bo c

lp, C|c em, nh c|c em bit ri , tun ti chng ta s cng din v kch cho mng Ngy
Columbus ca lp mnh. Chng ta cn mt bn xung phong v tm bin n ch{o m{u sc
tht vui mt trn ca lp mnh. Chng ta cng cn mt bn xung phong rt nc chanh mi
khch kha sau khi v kch kt thc. V cui cng, chng ta cn mt bn i ti cc lp ba
bn cnh thc hin mt bi din thuyt ngn mi cc bn y n d v kch ca lp
mnh, thng bo cho cc bn y bit ngy, gi v{ a im din ra v kch.
Mt s tr gi tay ln ngay lp tc; mt s tr rt r gi tay; v{ c tr khng gi tay g

ht.
Cu chuyn ca chng ta dng li ti }y. l{ tt c nhng g chng ta bit. Cn nhng

g xy ra sau th chng ta ch c th o|n thi. Nhng chc chn chng ta c nhng manh
mi m{ suy o|n. B}y gi bn hy dnh thi gian cn nhc nhng cu hi sau v t
tr li chng:
David c khuynh hng gi tay ln xung phong?
Bruce c khng?
Mi quan h gia vic tr ngh g v bn thn chng v vic chng sn sng chp nhn
th thch hay ri ro tht bi l g?
Mi quan h gia vic tr ngh g v bn thn chng v cc loi mc tiu m chng t
t ra cho bn thn l g?
Sau khi bn ~ thm d k lng nhng suy ngh ca mnh v cc cu hi trn ri, ti
mun chia s ngh ca mnh vi cc bn. Phi cng nhn l, c nhng tr c phi b s b
gim uy tn m chng hay nhn nh{ vn gi tay n nhn nhng thch thc ca th
gii bn ngo{i. V{ cng phi cng nhn l, c nhng tr c i x mt cch tn trng
nh{ nhng vn nghi ng kh nng ca chng v co rt li, ngi nhn thch thc. Tuy nhin,
cng rt hp l khi ni rng nhng tr ln ln trong nhng gia nh m{ nhng mt tt nht
ca chng c cao th s c khuynh hng cm thy tt v bn th}n hn, v{ c khuynh
hng ng u vi th thch ca cuc sng hn, ng thi c khuynh hng t t ra
cho mnh nhng mc tiu cao hn nu em so vi nhng tr khng c tn trng nh.
Nh Nathaniel Branden ~ ni trong quyn The Psychology of Self Esteem (Tm l hc

v lng t trng) ca mnh: i vi con ngi, khng c s phn xt gi tr no quan trng
hn l{ s |nh gi| m{ anh ta t |nh gi| v mnh; khng c yu t no mang tnh quyt
nh n s pht trin v{ ng lc pht trin tm l ca con ngi hn l{ s |nh gi| m{
anh ta t |nh gi| v mnh... Bn cht ca vic t |nh gi| c nhng t|c ng su xa ln
nhng quy trnh suy ngh, cm xc, c mun, kht vng, gi tr v nhng mc tiu ca con
ngi. l{ cha kha ct li duy nht cho hnh vi ca con ngi.
Nu lng t trng ca tr l quan trng nh vy th chng ta, vi t c|ch l{ cha m c

th l{m g nng cao lng t trng cho con ci? Tt nhin, nhng nguyn l v nhng k
nng m{ chng ta b{n bc }y cho n lc n{y u c th gip tr thy chnh mnh l
ngi c gi tr. Mi khi chng ta by t s tn trng n cm xc ca tr, mi ln chng ta
cho tr c hi la chn, hoc mi ln chng ta cho tr c hi gii quyt vn l tr u
pht trin lng t tin v lng t trng.
Chng ta c th lm g khc na gip con ci xy dng mt hnh nh t nhn thc v

bn thn chng tch cc v thc t? Chc chn khen ngi chng xem ra l mt phn khc
ca cu tr li. Nhng khen ngi l mt cng vic kh khn v{ khc nghit. i khi li khen
ngi c tt, c thin ch li dn ti nhng phn ng khng mong i.
Bn hy t suy ngm xem c phi nh vy hay khng. Trong bi tp sau }y bn s tm

ra mt kch bn m t cho bn tnh hung gi nh khc nhau v vic ai khen bn. Vui
lng c tng tnh hung v ghi ra nhng phn ng ca bn trc mi li khen m bn
nhn c.
Tnh hung I: Bn c mt v khch bt ng n nh vo ba ti. Bn lin hm nng mt
xoong kem sp g v mt cht g cn tha dn ln cho kh|ch n vi Minute Rice .
[1]
V kh|ch khen C tht l mt u bp tuyt vi!
Phn ng trong lng bn s l:
Tnh hung II: Bn phi chic o lnh v qun jeans c sn ca bn thnh mt b

mi i d mt cuc hp quan trng.
Mt ngi quen n gn ngm ngha bn v khen, C lun n mc p.
Tnh hung III: Bn ang tham d mt kha hc gio dc d{nh cho ngi ln. Sau mt
bui tho lun si ni trong lp v bn c tham gia pht biu, mt hc vin kh|c ng ln
khen bn, Anh c u c sng sut tht.
Tnh hung IV: Bn va mi bt u hc c|ch chi tennis v{ cho d bn rt c gng tp

luyn nhng vn khng sao tin b c v c giao bng. Bng thng rc v{o li hoc
ny ra khi sn. Hm nay bn chi |nh i vi mt ngi mi v thc hin c 5 c
|nh bng ri ng v tr nh bn mong ch.
Ngi chi chung vi bn khen, N{y, anh c c giao bng ho{n ho khi ch.
Chc chn by gi bn ~ t khm ph ra bn trong chnh mnh c nhng vn ni ti

vi li khen. Song song vi nhng cm xc d chu c th i km nhng phn ng kh|c nh
th ny:
Li khen c th khin bn nghi ng ngi khen. (Nu c y ngh mnh l{ mt u bp
gii th hoc l c y ni di hoc l c y khng bit g v nu n ngon.)
Li khen c th dn n s khc t ngay lp tc, (Lun lun n mc p !... Phi chi

anh trng thy ti c|ch }y mt ting ng h nh.)
Li khen c th g}y e da (Nhng ti bit s n mc th n{o }y trong cuc hp k

tip?
Li khen c th p buc bn tp trung vo nhng khuyt im ca mnh (c thng

th|i? Anh a chc? Ti vn khng cng ni ct s y.)
Li khen c th gy lo lng v can thip v{o h{nh ng ca bn (Mnh s khng bao gi

c th |nh bng c nh th na. Gi mnh cng thng tht s.)
Li khen c th c hiu nh mt s chi phi, thao tng (Ngi ny mun g

mnh?)
Ti nh nhng ni tht vng ca mnh bt c khi no ti c gng khen ngi cc con.

Chng i hc v v{ em khoe ti mt bc tranh, hi C c khng m?
Ti ni i, bc tranh p tuyt.
Chng hi vn, Nhng m{ n c c khng?
Ti ni, c ? M ~ bo vi con l{ p... tuyt!
Chng ni M khng thch n.
Ti cng khen ro rit th ti c{ng khng khai thng c. Ti khng bao gi hiu ni
phn ng ca chng.
Sau khi ti tham d nhng bui hi tho u tin vi tin s Ginott, ti bt u nhn ra
ti sao cc con ti phn i nhng li khen ca ti nhanh nh khi ti khen chng vy. Tin
s dy cho ti bit rng nhng t |nh gi| nh tt, p, tuyt vi khin cho tr khng
thoi mi v php phng trong lng ging nh bn cm thy trong nhng bi tp bn va
l{m. Nhng quan trng nht, ti hc c t ng c|ch khen ng li khen hu ch gm c
hai phn:
Ngi ln m t s cng nhn nhng g anh (ch) y trng thy hoc cm thy.
Sau khi nghe li m t nh vy, tr s c kh nng t khen chng.
Ti nh li ln u tin ti th a l thuyt v{o |p dng. Thng con 4 tui ca ti t

lp mu gio v nh, n d mt t giy v bt ch nguch ngoc di mi ti v{ hi c
khng m?
Phn ng u tin ca ti l t ng but ming p lm. Nhng ri ti sc nh ra.

Khng, mnh cn phi m t. Ti t hi, mnh phi m t nhng ng nguch ngoc ny
nh th no?
Ti ni Ch{, m thy nhng vng trn, vng trn, vng trn n... nhng ng gn
sng, gn sng, gn sng... nhng chm, chm, chm, chm, chm, v nhng ng gch,
gch!
ng ri! thng b h hi gt u.
Ti ni L{m th n{o m{ con ngh ra v c|i n{y?
N ngh mt lc ri ni, Bi v con l ha s.
Ti ngh, Quy trnh n{y qu l mt quy trnh xut sc. Ngi ln m t v tr t khen
n tht s.
Trong trang tip theo bn s tm thy thm nhng v d v li khen m t c tc dng

nh th no:
Ti phi th nhn rng mi u ti rt l m v phng ph|p khen mi ny. Mc d n
~ hiu qu i vi ti mt ln, nhng ngh phi thay i cch thc khen thnh kiu khen
m t lm ti kh chu. Ti sao ti li phi t b nhng nhn xt Tuyt... hay... tuyt vi
m ti tht ra mt cch rt t nhin tm mt cch khc m din t lng nhit tnh rt
thnh tht ca mnh?
Nhng d sao ti cng c th, ban u l v bn phn, sau mt thi gian ti nhn
thy cc con ti bt u t khen chng. V d:
TI: ( Thay v Jill, con gii qu ) Con ~ tnh ra c gi nhng lon bp bn xn mt

la ba lon li mc hn nhng nhn hiu khng bn xn. Ba n tng gh.
JILL: ( ci toe tot ) Con c c thng minh m{.
TI: ( Thay v Andy, con tht tuyt ) Thng ip m bc Vecchio nhn con trn in
thoi rt di v kh nh. Th m{ con ~ vit ra r rng ri bo li cho ba bit chnh xc
ti sao cuc hp b hon, ba phi in cho ai, v ba phi ni nhng g vi h.
ANDY: D, con l mt cu b rt c lp m.
Khng nghi ng g v iu . Bn tr con ti tr nn nhn bit r hn v{ |nh gi| cao

nhng mt mnh v nhng u im ca chng. Ring iu n{y thi ~ l{ mt iu khch l
cho ti tip tc c gng. V{ ng l{ c mt n lc. Tht d hn nhiu khi khen c|i g l{
Tuyt vi d hn l{ phi tht s nhn vo n, cm nhn n, ri m t chi tit v n.
Trong nhng bi tp tip theo bn s c c hi luyn tp cch dng li khen m t. Khi

bn c tng tnh hung, h~y hnh dung trong u xem chnh xc con bn ~ l{m c g.
Sau m t chi tit nhng g bn trng thy hoc cm thy.
Tnh hung I: a tr con bn ln u tin t mc mt mnh. B ng trc mt

bn, hy vng bn s n b.
Li khen v b:
Li khen m t chi tit nhng g bn trng thy hoc cm thy:

Con bn c th ni g vi chnh n?
Tnh hung II: Bn c mi i xem v kch trng c con ca bn tham gia din
xut. B ng vai vua, hoc hong hu, hoc ph thy (chn mt). Sau bui biu din, con
bn chy ti bn v hi Con ng c c khng?.
Li khen v b:
Con bn c th ni g vi chnh n? Li khen m t chi tit nhng g bn trng thy hoc

cm thy:
Tnh hung III: Bn v nhn thy bi lm trng ca con bn ang c nhng

bc tin b nho nh. n by gi bi tiu lun ca ch|u ~ c cha l. Ch|u thng
chm ch luyn tp t vng cho ti khi thuc lng mi thi. Bi thu hoch va ri ca chu
hon thnh sm trc mt ngy.
Li khen v b:

Tnh hung IV: Bn b m nm trn ging my ngy ri. Con bn v mt tm thip
Chc m mau lnh bnh, c trang tr nhng qu bong bng v nhng qu tim. B trao tng
bn v ch phn hi ca bn.
Li khen v b:
Sau khi lm nhng bi tp ny xong, chc chn bn s r hn tr cm nhn nh th no

v li khen kiu |nh gi:
Con l{ mt cu b ngoan.
Con l{ din vin c.
Rt cuc con l mt hc sinh xut sc.
Con tht bit suy ngh.
Bn cng hiu r chng cm nhn v bn th}n chng nh th no khi nghe li khen m

t nhng thnh tu ca chng:
M thy con mc bit ci mc ra ng sau. Con ko kha qun n; con i tt ng

i n; con c{i kha gi{y c n. Con l{m c bao nhiu l vic kh|c nhau!
Trng con ng ging y nh mt n ho{ng vng gi! Con ng cao v thng ngi v
khi din thuyt th ging ni ca con hng hn vang khp kh|n phng.
M thy do ny con sing lm bi v hc bi. M bi lun vn ca con ~ cha l

ng; con np bi thu hoch trc thi hn; v con xoay x t hc t vng na.
M yu nhng qu bng mu vng v nhng qu tim m{u . Chng lm cho m vui
ln. Gi ch nhn chng thi m ~ cm thy khe hn ri.
C mt c|ch kh|c khen ngi m{ cng dng kiu m t. }y chng ti s dng mt

yu t b sung thm vo li m t mt hay hai t mang ngha c kt h{nh vi |ng khen
ca tr.
Sau }y l{ nhng |p |n gi mt s cch hon tt cu ni:
Hnh 1: Quyt o|n hoc c ngh lc hoc t ch.
Hnh 2: Linh hot hoc nhanh nhy hoc d thch nghi.
Hnh 3: Thng v hoc trung kin hoc dng cm.
Nhng t lit k trn khng c g l thn thnh hoc l khun mu g c, v xin khng
nh, khng h c cu tr li ng hoc sai. im mu cht l tm ra mt t m ni cho tr
iu g v chnh n m c th trc kia n khng bit cung cp cho tr mt bc nh
chp nhanh, mi m bng li ni v chnh n.
Kh thi l{ nhng g c nhn ti cm nhn v cch khen ngi ny. Vn }y l{

tht s quan st, tht s lng nghe, tht s v ri ni rnh r, chi tit ra nhng g bn
thy hoc cm thy.
Ngi ta c th t hi lm th no m mt quy trnh n gin nh vy li c tc dng

su sc nh th. Song, ngy ni tip ngy t nhng m t nho nh ca chng ta m con
ci chng ta hc bit c nhng u im ca chng l g: C tr th nhn ra mnh c th
dn dp cn phng ln xn v bin n thnh mt cn phng gn g{ng, ngn np; a tr
khc bit mnh c th lm ra mt mn qu hu ch, mang li nim vui cho m ca n; li c
a tr c kh nng thu ht kh|n thnh gi; a khc na th bit l{m th lay ng lng
ngi; li c tr c kh nng ng gi; ri c tr bit dn ngh lc vo bi tp v nh; c tr
bc l c sng to; c a li tho vt, c ti xoay x. Tt c nhng iu y np dn vo
ngn hng cm xc ca tr v khng th b xa m i. Ngi ta c th xa i a tr
ngoan bng cch gi n l{ a tr h v{o hm sau. Nhng ngi ta khng th tc khi
n thi im n tng m tm thip chc m mau khi bnh hoc thi im n chm ch v
kin nhn vi bi hc ca mnh cho d rt mt.
Nhng khonh khc m nhng iu tt nht ca tr c khng nh s tr thnh

nhng tiu chun, chun mc sut cuc i tr, m tr c th da v{o trong nhng lc
n tht vng v nn ch. Trong qu kh n ~ l{m c vic g khin n t ho. V n s
lun lun mong mun lp li iu y trong tng lai.
BI TP
1. Mt phm cht ti thch con mnh l{:

2. Con ti mi }y ~ l{m mt vic m{ ti |nh gi| cao, nhng cha bao gi cp ti.
l{:
3. Ti s ni g vi con, dng k nng khen kiu m t, by t s |nh gi| cao ca

mnh i vi chu?
4. H~y c phn II v li khen.
Ghi nh
LI KHEN V LNG T TRNG CA TR
Thay v anh gia - Hay m ta
1. M T NHNG G BN THY.
M thy sn nh sch s, ging thng thm, v sch v xp ngay ngn trn k.
2. M T NHNG G BN CM THY.
Tht vui sng khi bc v{o cn phng n{y!
3. c kt h{nh vi |ng khen ca tr thnh mt t.
Con ~ la bt ch, bt mu sp, v bt mc ring ra ri ct chng vo nhng hp ring

hn hoi. M gi l{ c t chc!
PHN II.
Chng ti thy ph huynh trong nhng nhm d hi tho ca chng ti hay nng
nhit k cho nhau nghe v nhng vic m con ci h ~ l{m. Chng hn nh:
~ ba ng{y nay, ng{y n{o Donny cng u t ng h bo thc v t dy mt mnh
vo bui sng. Ti mng qu tri l mnh khng cn phi gi n dy na.
Mi }y Lisa ~ gi in v nh bo l n s v tr. Ti khng th din t ni iu

khin ti vui mng khn xit n th n{o!
Khi chng ti hi nhng ph huynh xem con c|i h c bit n li khen v s cng
nhn ca h hay khng, th h thng sng ngi ra.
Dng nh ph huynh khng sn s{ng a ra li khen dnh cho hnh vi tt p ca

con mnh. Hu ht chng ta hay mau chng ch trch nhng chm khen ngi. L cha m,
chng ta phi c trch nhim o ngc li ci trt t ny. Lng t trng ca con ci chng
ta l th c gi tr v cng ln lao, n ni chng ta khng c b l c hi vun p lng
t trng cho con mnh, li cng khng nn giao ph vic cho ngi l. Bn chc hn c
thy rng th gii bn ngoi khng h xng xo, t nguyn ban b li khen. Ln cui cng
c mt ti x ni vi bn Cm n ng ~ cha mt ch trng by gi ti c ch cho xe
ti u l{ khi n{o? Nhng n lc hp tc ca chng ta phi try trt lm mi c cng
nhn. Nhng s l li v ch bai kt ti li p n rt nhanh.
Chng ta hy phi l{m cho kh|c i nh. Chng ta hy nhn ra rng cng vi vic cung
cp n, ch , mi nh che thn, qun o cho con, chng ta cn c mt ngha v kh|c i
vi con c|i mnh: l{ bo m cho chng iu ng n. To{n b th gii s ni cho
chng bit ci g sai tri vi chng c nu mt cch rt to ting v rt thng xuyn.
Cho nn cng vic ca ph huynh chng ta l phi ni cho con ci bit iu g l{ iu ng
n v chng.
Mt s lu khi a ra li khen
1. Hy bo m li khen thch hp vi tui v tm hiu bit ca con bn . Mt a tr

nh s sung sng khi nghe bn ni M thy con |nh rng h{ng ng{y, v{ n s cm thy
t ho vi thnh tch ca n. Nhng khi bn ni c}u vi mt a tr v thnh nin th n
li cm thy nh b xc phm.
2. Tr|nh kiu khen ng n nhng khim khuyt hay tht bi trong qu| kh :
Hm, cui cng con cng chi c bn nhc theo ng c|ch n cn phi c chi!
Hm nay trng con d thng qu|. Con ~ t lm g cho con vy?

M khng bao gi ngh con c th vt qua c kha hc th m{ con ~ l{m
c!
Bn lun lun c th din t li li khen trn sao cho tp trung vo nhng mt mnh
hin ti ca tr:
M tht s thch ci cch con dn nhp dt khot trong bn nhc n{y.
Trng con m thy vui qu|.
M bit con ~ c gng rt nhiu vt qua kha hc .
3. Hy coi chng, ko li khen nng nhit qu mc c th can thip vo khao kht hon
tt cng vic ca tr . i khi s h hi phn khch lin tc hay nim vui mnh lit ca cha
m v hnh vi ca tr c th c tr cm nhn nh l{ mt p lc. a tr m hng ngy c
nghe khen Con l{ mt ngh s dng cm i ti! Ri }y con s chi ti phng i ha
nhc Carnegie Hall c th ngh trong u n Ba m mun iu cho mnh cn hn c
chnh mnh mun..
4. Hy chun b cho kh nng tr c th lp i lp li rt nhiu ln h{nh ng ~ c

bn khen ngi, cao theo kiu m t . Nu bn khng mun con bn thi ci thm 5 ln
na, th hy c kim ch, ng ni Con bit cch gy ting ng ln bng c|i ci ! Nu
bn khng mun con bn leo tut ln nh dn khung leo tro dnh cho tr trong cng
vin, th ng bo vi con rng Con bit c|ch dng c bp leo tro ca mnh. Khng nghi
ng g, li khen mi gi s lp li h{nh vi v{ khi gi nhng n lc. l{ cng hiu ca li
khen. Hy s dng n mt cch chn lc.
Nhng bn khon, thc mc
1. Ti ang c gng hc cch khen con ci khc i, nhng i khi ti qun mt, c
but ming Tuyt vi hoc i, hay qu. Ti c th lm g by gi?
C vui v chp thun cho php mnh c phn ng ban u. Nu bn thnh thc cm
thy hoan h v thy mnh tht ln Tuyt!, tr s nghe thy s nng nhit trong ging ni
ca bn v cm nhn l{ mt s biu l cm xc ca bn. Tuy nhin, bn lun c th lm
giu thm phn ng ban u ca mnh bng li khen kiu m t m gip tr bit c bin
|nh gi| ca bn: i ch{ sau mt ngy di lm vic mt mi, v nh ba thy s}n ~ c
co sch l|, ~ c ht ht v{o thng ng l| v{ em ra ng trc. Ba cm thy nh
mnh va nhn c mt mn qu vy!
Vi cht m t c th, c |o, bn tng thm sc mnh cho t Tuyt vi!.
2. Lm th no khen mt a tr mi mi lm c ci vic m ng ra n
phi lm c t lu ri?
Thng con gia ca ti thng hay nhng x x ngu ln mi khi gia nh chng ti cng
nhau i p xe, n ni tt c chng ti u rt au kh. Tun trc n c x rt p. Ti
khng mun khen n l{ Gii hoc bo vi n rng Cui cng con cng h{nh x nh ngi
tt, m{ ti mun cho chu thy chng ti nhn bit hnh vi ca chu. Ti phi l{m nh th
n{o khng coi thng n?
Bn lun trn mt t an ton khi bn a ra li m t vi a tr v cm xc ca

chnh bn. Bn c th ni vi n, M c bit vui thch cuc i xe ca chng ta hm nay.
V tr s bit l do ti sao m bn ni nh vy.
3. Khen tr bng cu M t ho v con l c n khng?
Gi s bn ~ hc ct lc sut mt tun lm mt bi kim tra kh v quan trng. Khi

c gio tr im cho bn, bn pht hin ra mnh khng ch vt qua m{ cn c im cao.
Khi bn gi in cho mt ngi bn bo cho c y tin vui, v c y ni T t ho v
cu!
Th th phn ng ca bn s l g? Chng ti nghi l bn s cm thy rng v mt n{o

im nhn ~ b di khi thnh tu ca bn ti nim t ho ca c y. Nhng c hi s
nhiu hn khi bn nghe thy c}u i loi Mt chin tch ! Chc l bn t ho v mnh lm
h|!
4. Tun trc, khi con trai ti ot gii thng bi li, ti bo chu M khng
ngc nhin. Ngay t u m bit l con c th lm c m. Chu nhn ti l lng.
Ti ngh l mnh ang nng lng t trng ca chu; vy ti c ni g sai khng?
Khi ph huynh ni Ngay t u m ~ bit l con c th l{m c th ph huynh t

khen ngi c ph|n o|n hanh thng ca mnh hn l{ khen th{nh tch ca con. a tr c
th ngh L{m sao m bit mnh s chin thng? Sao mnh khng bit vy ka?
S hu ch hn cho tr khi nghe thnh tch ca n c m t, Phn thng tng
trng cho nhng thng luyn tp v quyt tm ca con!
5. Con trai ti hay nhn c rt nhiu li khen t ti, tuy nhin n vn hay s ri ro
tht bi. N bun r nu c vic g ha ra khng ng n. Ti c th l{m g c v s
vic ny?
C rt nhiu cch hu ch cho tr m bn c th l{m. l{:
1. Khi tr bun ru, ng c lm gim ni bun ca n . (Chng c g m phi bun ru

c.) Thay v{o , h~y b{y t thng thn bn ngh l{ tr ang cm thy g.
Xem ra tht tht vng khi con ~ l{m d |n l}u nh th m khng cho ra kt qu ng
nh con mong mun!
Khi s tht vng ca tr c hiu, tr c khuynh hng ngui ngoai, nh nhm trong
lng.
2. S hu ch khi cha m c th cng nhn nhng li lm ca tr v{ xem nhng sai lm

nh l{ mt phn quan trng ca quy trnh hc hi.
Thm ch ph huynh cn c th ch ra rng li lm ha ra l mt khm ph. Rng sai lm

c th ni cho tr bit mt c|i g m{ trc gi tr cha h tng bit:
Con ~ kh|m ph| ra trng lng {o c th tr nn cng khi ng}m n trong nc nng.
3. Cng hu ch nu cha m cng nhn li lm ca mnh.
Khi cha m t p chnh mnh (M li qun cha kha na ri. Khng bit m b vn
g vy n? Tht l ng ngn ht sc! Sao m li ngc nghch n th nh? Chc khng bao
gi m bit c qu|.) Tr s kt lun rng }y l{ cch thch hp i x vi chnh
chng khi chng phm li.
Ngoi ra, chng ta hy cung cp thm cho con ci nhng khun mu nhn bn v hng
gii quyt vn . Khi chng ta ~ l l{m iu g m{ chng ta ao c l{ mnh ng lm, hy
chp ly c hi ni to ln mt mnh:
i cht, m c g mnh ng qun cha kha... Ln ny l ln th hai ri... M phi lm
g bo m n s khng xy ra ln na }y... M bit ri, m s nh th |nh cho mt
chic cha kha d phng v ct n vo mt ni b mt.
Bng cch t t vi chnh mnh, chng ta dy cho con chng ta t t vi chnh chng.
Khi cha m khen con
Mt bui ti gn chc ph huynh trao i vi nhau v vic tht d dng xem nhng
hnh vi tt ca con l{ ng nhin nh th no, v vic a ra li bnh lun mang tnh khen
ngi i hi phi n lc ra sao. H quyt nh t ra cho mnh nhim v phi tch cc tm
kim v khen ngi bt k nhng iu hay no con ci h ~ l{m c, thay v n tri i.
Mt b m ngh ra mt danh sch nhng iu m{ bnh thng chc hn b s khng bao gi
cp ti vi con trai 5 tui ca mnh nh sau:
Tun ny Paul hc c t s bc hi v{ kh|i nim v n.
N chi vi em b 7 thng tui rt nh nhng.
N cho ti c im lng v{ ring t sau khi ti bo vi n ti cn yn tnh nh th

no.
N by t s gin d ca n bng li.
Mt b m khc k vi chng ti:
Hm qua Joshua (gn 3 tui ri) mun ti c truyn cho chu nghe khi chng ti sp
sa ra ngoi. Khi ti bo chu ti khng c thi gian c sch bi v chng ti ri khi nh,
n bo ti Con khng c bo m c truyn cho con nghe trc khi chng ta i. M{ con
l sau khi chng ta v nh{.
Ti lin bo, Joshua, con ~ bit phn bit gia trc khi v{ sau khi!
Joshua |p li y t h{o, D! sau ch|u ngh mt hi v{ ni Con bit khi no con

mun n b|nh quy. Trc ba ti!
Sau }y l{ mt v d khc do mt ngi cha quyt nh bt u |nh gi| ng gi| tr

a con gi 7 tui ca mnh. Mt sng ng bo c b:
Ba thy mt b gi thc dy mt mnh, n s|ng, ra mt mi, thay , v sn s{ng i
hc ng gi. Ba gi l{ t lp!
Mt v{i ng{y sau c b cng bt u |nh rng, c b gi ba li v ch vo ming mnh

v{ ni Gi th con gi c|i n{y l{ h{m rng sch!
Nhiu cha m cng bt u nhn ra li khen dng nh khch l con ci h mun hp

t|c hn, n lc hn nh th no. Sau }y l{ nhng g h ~ tri nghim:
Ti v chng ti mun ng dy tr vo sng Ch Nht v{ 2 a con ti ng v{o |nh

thc chng ti nh thng ngy. Khi ti thc dy, ti vo phng chng v bo: Brynn (b 6
tui), con thy kh m bn ngoi phng ba m lm nh. Vic s phi mt nhiu ch
lm !
Brynn bo ti, Con bit ch l{ g! c ngha l{ khi ta mun |nh thc ba v m ca

mnh dy nhng ta bit l mnh khng nn lm th. Vy l{ ta khng |nh thc ba m dy
na.
Gi th con i sp b{n v{ l{m n s|ng }y!
V{ b l{m nh b ni.
***
Michael gi ti v{o ch cho ti xem n dn ging ln u tin. N khoi ch nhy ln

nhy xung. Ti khng c gan bo vi n rng ga tri ging khng ph kn ht gi hoc
n ang b ko lch xung t mt bn v ngn tt ln bn kia. Ti ch bo Wow, con ~
ko khn tri kn gn ht c|i ging!
Sng hm sau n li gi ti v{o phng n v{ ni Thy cha, con ko kn c gi lun ri.

Con cn lm cho cn bng c hai bn na n!
Tht kinh ngc! Ti ~ lun ngh rng gip mt a tr tin b th ta cn phi ch ra

chng ci g sai ch. Nhng bng cch ni vi Michael ch|u l{m ng c|i g, dng nh
chu t mnh bit cch chnh sa.
***
Ti rt phin lng l Hans khng bao gi ch ng lm bt c vic g quanh nh. tui
ln 9, ti cm thy n l ra nn phi c trch nhim hn.
Ti th Ba ti bo n dn b{n n. Thng th n cn phi gic gi, thc p chn ch mi

hon tt nhim v , nhng ln ny, n lm xong tt c m khng cn b nhc nh g. Ti
c ni vi chng ti trong tm tai Hans nghe c. Frank, anh c thy Hans ~ l{m g
khng? Con n ~ ly khn lt a, ly c t, a x{ l|ch, khn n, vi dao na bc ra, thm ch
con n cn nh c bia cho anh na! Vy l rt c trch nhim. Khng thy c phn ng no
r rt t Hans.
Sau khi ti ln lu cho a con trai nh hn i ng, ti bo Hans trong vng 15

pht na cng phi ln ng. N bo c m m.
Trong vng 15 pht sau n ln lu v{ ln ging. Ti bo M bo con 15 pht sau ln

}y v{ con ~ ng gi. M gi l{ ngi gi ng li. Hans mm ci.
Hm sau Hans vo nh bp trc ba ti v bo M, con dn b{n nh.
Ti sng s. Ti bo Con ~ v{o }y trc khi m gi con. M cm kch vic lm!
K t ti hay nhng khonh khc thay i l t ca chu. Mt bui sng chu

dn ging m khng phi nhc nh, mt s|ng kh|c, ch|u thay chnh t trc khi n
s|ng. Dng nh ti c{ng tm kim nhng u im ca chu th chu li cng d tin b
hn.
***
Ti ~ tng hay vn hnh theo h thng thng. Bt c khi no lo lng Melissa c th

khng c x tt l ti lin ni, Nu con ngoan m s mua kem cho con, hoc s mua mt
mn chi mi... hoc bt k c|i g. Melissa s ngoan ng mt ln nhng sau y ti
buc phi ha thng cho n vo ln ti.
Gn }y ti khng ni Nu con ngoan, m s... na. Thay v{o ti ni, Melissa, s

hu ch cho m nu... V{ khi b l{m g hu ch, ti c m t vic tr li cho b bit.
V d tun trc, ti bo b s hu ch nu b lm cho ng b cm thy c ch{o n

khi h ti thm. Ch nht khi ng b{ n, b rt vui vi h. Sau khi ng b v, ti bo b
Melissa, con l{m cho ng b{ rt vui khi }y. Con ~ k chuyn tu, chia ko Halloween
cho ng b, v ch cho ng b xem b su tp giy chewing gum ca con. M gi l{ lng
mn kh|ch! Mt Melissa sng bng ln.
Theo c|ch c, b cm thy d chu trong khonh khc bi v b c nhn phn thng.
Vi phng ph|p mi ny, b cm thy vui v b l mt ngi tt.
Thng th tr em c th s dng li khen vo nhng lc c v nh chng ta t khen tr

nht khi chng l{m g khng tt. Trong hai v d sau }y bn s thy cha m khen
trong nhng tnh hung kh khn.
Nm ngo|i (nm hc lp ba) ch vit trong v ca Lisa rt kinh khng. Gio vin thng
b|o iu cho ti bit. Ti cm thy nh chnh mnh b ph bnh vy. Th l mi ti ti bt
u ch ra cho Lisa thy b li lm bi tp v nh{ nh th no v ci cch b trnh by
nhng l| th cu th ra sao.
Vi thng sau, Lisa vit mt l| th cho c gi|o, bo rng chu rt thch c. L| th khng
c ch k. Khi ti nhc Lisa rng b qun k tn cui th, b bo C gi|o s bit l{ th
ca con bi v ch vit xu m{.
Tim ti tht xung! Con b ~ ni iu mt cch tnh queo bi v n chp nhn s

th l ch ca n xu v khng g c th cu v~n c na.
Sau khi c quyn Liberated Parents/Liberated Children (Gii phng cha m/Gii
phng con ci), ti bt u li t u. Mi ti Lisa a b{i tp v nh cho ti xem, thay v ch
trch, ch bai, ti s tm ra mt ch ngay ngn, mt cu, hay t ra mt ch c|i c vit {ng
ho{ng khen. Sau vi thng khng b ch m li nhn c cht li khen tha |ng, ch
vit ca n ~ ci thin mt trm phn trm!
***
l{ mt ngy ti vui mng v nhng k nng ti mi hc c. Ti ang l|i xe ch

|m con v nh a 2 tui, a 6 tui v{ a ln 9 tui. Jennifer, 6 tui, nht quyt m
gi bp rang ln ra... v{ d nhin n l{m khp sn xe. Tt c mi phn ng c trc chy
lng vng trong c ti: tham n... m{y khng i c n lc v nh sao... Gi th nhn
m{y ~ l{m g ka!
Thay v{o ti ch m t vn vi ging bnh thn. Cm bp vi ht ra xe. Vy th cn

my ht bi.
Khi chng ti v nh, Jennifer vo nh ngay lp tc ly ci my ht bi ra khi phng
ti. Tuy nhin s vic }u c c sun s. Trong khi li ci my ht bi ra con b hch
mt chu king v{ t vng v~i khp phng ti. Th ny th qu sc cho mt a tr 6 tui
xoay x. N hong lon hon ton v bt khc.
Mt mt thong ti khng bit phi lm g. Ri ti c phn nh cm xc ca b: Th ny

th qu sc!... Tht tht vng! v}n v}n, v{ v}n v}n. Cui cng b bnh tnh li x l ci
s{n xe, nhng ngh v phng ng ca ti th vn cn qu sc con b.
B ht bi sch ci xe xong ri gi ti ra xem. Thay v nhn xt b th ti quan s|t, Hi

ny cm bp tm lum by gi m khng thy ming no na.
B rt vui sng, ni Cn b}y gi n lt con dn sch phng ca m.
, th ra l vy, ti ni m{ nh m c trong bng.
Mt s ph huynh thy rng c th khen ngi con vo lc kh c th khen c nht

khi tr l{m g n khng nn l{m. Thay v la mng tr, h khi gi cho tr lm tt hn
bng cch nhc li cho chng nhng hnh vi tt trong qu kh. Sau }y l{ li k ca mt b
m:
Khi Karen bo vi ti n lm mt th xe in ngm v{ n ngh chic th b rt khi ti

qun n, cn phn x u tin ca ti l mng cho n mt trn v ci ti v v t. Nhng
nhn n au kh, thiu n~o qu| ti ni, N{o con h~y ngh m{ coi, Karen, con ~ gi th xe
in ngm c hn 3 hc k va qua ca trng trung hc. l{ rt nhiu ngy c trch
nhim.
Karen ni, Con cng o|n vy. Nhng con chng cn c hi no vi n na. Ln ti khi
mua th mi, con s ct n trong bp ca con.
Mt phn thng thm ca li khen kiu m t l v mt n{o n c th khi sinh

lng can m, tnh dng cm tr. Nhng kinh nghim sau }y minh ha cho iu chng
ti c mun cp ti:
Kristin 8 tui v{ theo nh ti nh th b lun s bng ti. Sau khi chng ti a b v{o
ging ng, b thng nhy khi ging hng chc ln ht i toilet, ri li i ung nc,
hoc ch bo m chc chn chng ti vn cn .
Tun trc, b mang s im v nh{. Trong to{n nhng li khen. B dnh c ngy
thn phc ngm ngha s im v{ c i c li to ln mt mnh. Ch trc gi i ng b ni
vi ti, trch dn cu trong s im, Mt c b c trch nhim, ha ng vi bn b, tun
theo ni quy, tn trng ngi kh|c, c c sch lp bn, d mi ch lp ba... C b
s khng s ci th khng c na ! Con i ng }y.
Ti hm b v{o ging xong l ti khng thy b nhy tt ra ngoi cho ti tn sng

hm sau.
Ti khng th ch ni k cho thy gio ca b nghe v Trng Hc M Rng Bui

Ti cho thy bit nhng li ca thy c ngha nh th n{o i vi mt c b.
***
Brian 9 tui, lun c tnh mc c v thiu t tin. Do gn }y ti lun lng nghe cm xc

ca chu, c khng a ra li khuyn nh c|i c|ch ti hay l{m, thay v{o ti a ra nhiu
li khen vi ch|u. C|ch }y hai ng{y chng ti ~ c mt cuc chuyn tr nh th ny:
BRIAN: M, con gp rc ri vi c I. C c hay la mng con v nhn xt v con trc c

lp.
M: .
BRIAN: Vng, m bit khng, khi con ct tc th c ni Nhn ka, c lp, chng ta c mt
cu b mi v{o trng!
M: m.
BRIAN: Ri sau , khi con mc ci qun mi c bo , trng Ngi Qun Mt ka.
M: ( khng th cng li c ) Con c ngh m nn ni chuyn vi c?
BRIAN: Con ~ ni chuyn vi c ri. Con hi c, Sao c hay tru chc em th ? C

bo Nu em m cn hn nh th mt ln na th c s a em ln phng Hiu trng. M,
con thy mnh km ci sao y, con c th lm g by gi? Nu con ln phng thy Hiu
trng v mch thy th c s con sau lng.
M: m.
BRIAN: H, c l con s {nh chu ng vy. Ch cn c 30 ngy na thi.
M: ng th.
BRIAN: Khng, con khng th chu ng ni. Con ngh tt hn m n trng vi con.
M: Brian, m ngh con ~ trng th{nh x l tnh hung ny. M rt t tin vo

con. Rt nhiu kh nng con s bit l{m iu ng n ( m hn b )
Ngy hm sau:
BRIAN: M, con cm thy mnh gii qu|! Con ~ ln phng thy Hiu trng v thy bo
con gp thy nh vy l rt can m, v thy rt vui v con mnh m, thy cng vui v con
ngh c th chia s vn ca con vi thy. M bit y, l{ l do thy c mt m{!
M: Con ~ mt mnh x l c tnh hung kh khn!
BRIAN: ( trng nh cao ti hn hai mt ) D!
V d cui cng ny cho thy nhng t|c ng |ng khch l t li khen m t ca mt

hun luyn vin i vi vi mt i bng tr. Sau mi trn u, mi th{nh vin trong i 9,
10 tui s nhn c mt l| th ca thy. Sau }y l{ trch on t ba l| th nh th:
C|c em i Tomahawks thn mn,
Ch nht ri c|c em ~ khng thua g mt NH MY IN. V tn cng, chng ta ~

bng n c su qu, nhiu hn bt k trn n{o trong nm nay. V phng th, chng ta ~
gi bng pha bn phn s}n i phng sut trn u, vi bn thng duy nht ca h n
khi kt qu trn u khng cn g nghi ng na.
Gi tp luyn s vo th by, sn Willets,
10:00 11:15 sng.
Hn gp li cc em.
Thn i
Bob Gordon
Hun luyn vin
C|c em i Tomahawks thn mn,
MT TRN U HUY HONG!
MT I BNG VANG LNG!
Dn hu v cn lc m{u da cam ca chng ta khng ch kha cht mt trong nhng

i ghi bn nhiu nht gii v ch, m cc em cn gi ch}n h ch st c vi qu v
pha gn ca mnh. Dn tin v tn cng ca chng ta tht chc chn, vi nm cu th ghi
bn. Quan trng hn, nhiu bn trong s l{ kt qu ca s phi hp chuyn bng v
chn v tr rt n . Chin thng ny tht s l chin thng ng i vi tt c mi ngi u
ng gp phn quan trng ca mnh.
Chng ta vn ng th nh, cn thua i Poncas mt im, v chng ta cn hai trn na.

Tuy nhin, du chng ta kt thc th n{o chng na, tt c c|c em u c th t ho v cch
mnh chi bng trong ma n{y.
Chng ta c bui tp thng l vo th by ti sn Willets.
10:00 11:15 sng
Hn gp li cc em
Thn i,
Bob Gordon
Hun luyn vin
CC NH V CH thn mn,
Nhng trn u trong tun ny l nhng trn u hp dn nht thy tng xem. Sut c
nm nay, i Tomahaws ~ trnh din nhng hu v, nhng tin o tuyt vi ca mnh.
Cui tun n{y chng ta ~ th hin nhng tri tim v tinh thn chin u quyt lit. Mc d
thi gian sp ht, cc em khng bao gi b cuc v{ c|c em ~ ri trn vi mt chin thng
ngon mc m cc em v cng xng |ng.
Chc mng tt c cc em: nhng nh{ v ch.
Thn i
Bob Gordon
Hun luyn vin
[1] Minute Rice l nhn hiu sn phm cm n lin ca hng General Foods t nm 1949, nay l{ h~ng Kraft Foods,
rt ph bin M v Canada (ND).
6 GII PHNG TR KHI NHNG VAI
TR
PHN I
TI NH KHONH KHC con trai ti, David, ch{o i. Nm gi}y ~ tri qua ri m
thng b vn khng th. Ti hong lon. C y t v lng n. Khng c phn hi. Ni cng
thng tht khn kh. C y t bo, Mt thng b cng u }y!. Vn khng c phn hi.
Phi n mt lc sau rt cuc n mi khc tht ln l{ thanh }m xuyn chi ca mt
sinh linh mi ra i. S nh nhm, gii ta trong ti c l}ng l}ng, m h. Nhng sau ti
bt gic t hi C thc n s l{ a cng u? n khi ti mang n t bnh vin v nh th
ti ~ gt nhng li nhn xt ca c y t| i nhng li vu v ca mt ngi vu v. H~y
tng tng v vic d|n nh~n cho a tr cha y na pht tui!
Tuy nhin nhiu ln trong nhng nm sau , mi khi n c khc ngt ngo cho d ti
c c ru, bng, m, v... mi khi n khng chu n thc n mi, ri khi n khng chu mc t,
khi n khng chu ln xe but i ti trng mu gio, khi n khng chu mc o lnh vo
ma ng, ngh li ln v trong u ti: C y t| ni ng. N l{ mt thng cng u.
|ng l ra ti nn bit r hn. Tt c nhng kha tm l hc m{ ti ~ tham d u

cnh bo v mi nguy him ca vic tin o|n th{nh tu c nhn. Nu bn dn nhn cho tr
l{ a hc chm hiu, th n bt u thy mnh l{ a hc hoi khng hiu. Nu bn dn
nhn mt a tr l lu c ranh ma th rt c th n s nh th. Nn trnh vic dn nhn
mt a tr bng mi gi|. Ti ho{n to{n ng vi iu , tuy nhin ti khng thi ngh
v David l mt a cng u.
iu an i duy nht cho ti l ti bit rng mnh khng phi l{ ngi duy nht ngh nh
th. t nht mi tun mt ln, ti u nghe ph huynh n{o , }u ku ru nhng iu
i loi nh th ny:
Thng ln nh ti l mt a rc ri. Thng t l{ a d chu.
Bobby l{ k bt nt bm sinh.
Billy l{ a c tin. Bt k ai cng li dng c n.

Michael l{ lut s ca gia nh. N bit tm cu tr li cho tt c mi th.
Ti khng bit phi cho Julie n g na. N l{ a kn n.
Mua mi cho Richie ch t tn tin tn bc thi. N b gy mi th ri v{o tay n.

Ci thng l{ ph hoi.
Ti ~ tng t hi nhng a tr n{y n nhn nhng c|i nh~n m{ chng c dn cho

ngay t khi cn b t nh th no. Sau nhiu nm lng nghe v nhng s vic xy ra trong
c|c gia nh, ti dn nhn ra rng vic qung mt a tr v{o vai tr n{o c th bt u
xy ra mt cch v tnh. Chng hn, mt bui Mary ni vi anh trai Ly cho em ci mt
knh.
Anh n |p, T i m{ ly, b ci thi b ch i.
Sau b ni vi m Chi tc con cho thng ht nhng gt ri i. M b ni Mary,

con li gi thi b ch ri.
Cho n sau , c b bo ba ng ni na. Con ang xem chng trnh tivi ca con.
V ng b mng li Nghe b{ ch ln ka!
Dn dn, tng cht mt, Mary s bt u ng vai tr m{ b c gn cho by lu. Rt

cuc th nu mi ngi gi Mary l b ch th phi l{ iu m b s tr thnh.
C th bn ang t hi, Ta ngh con mnh l{ b{ ch hay ng ch th c sao }u, min l

ta khng gi n bng c|i tn ? l{ mt cu hi quan trng. Liu cch cha m ngh v tr
c nh hng n cch tr t ngh v bn th}n chng? lm sng t mi quan h gia vic
cha m nhn nhn con c|i nh th no vi vic chng t nhn chng ra sao, chng ta hy
cng nhau lm mt th nghim ny. Khi bn c ba bi cnh sau }y, h~y tng tng bn
l{ a tr trong tng tnh hung.
Bi cnh 1 : Bn l{ a tr 8 tui. Mt bui ti bn bc vo phng khch nh bn v

thy cha m ang chi tr ghp hnh vi nhau. Ngay khi va thy vy bn lin i cha m
cho bn chi chung vi.
M ni Con ~ l{m b{i tp v nh{ cha? Con c hiu b{i khng?
Bn |p, Ri m v{ mt ln na i chi xem bn c th ghp hnh c khng.

M li ni Con c hiu ht bi tp v nh khng vy?
Ba ni cht na ba s lm ton chung vi con.
Mt ln na bn li i chi ghp hnh.
Ba ni Coi cho k m v{ ba chi ghp hnh th no i, sau ba m s cho con tm

xem con c ghp c ming n{o khng.
Khi bn bt u mt ming ghp di thp, m bn ni Khng phi, cng. Con khng

thy hnh c cnh thng ng sao? Sao con li t cnh vung vo gia bc hnh ghp!
M th di no n.
Cha m bn nhn nhn v bn nh th no?
Quan im ca h v bn khin bn cm thy nh th no v mnh?
Bi cnh II : Tng t. Mt bui ti bn bc vo phng khch nh bn v thy cha m

ang chi tr ghp hnh vi nhau. Bn lin i chi chung vi cha m bn.
M ni Con khng cn g kh|c l{m {? Sao con khng i xem tivi i?
Mt bn cht pht hin mt mnh ghp cn ghp v{o hnh c|i l si trong bc tranh.
Bn lin th tay vi mnh ghp .
M bn ni Coi chng! Con l{m h ht phn ba m va lm xong by gi.
Ba bn bo Ba m khng c c mt pht yn tnh n{o sao?
Bn ni n, i, cho con ghp mt mnh n{y thi!
Ba qu|t, Con khng bao gi chu b cuc {?
M ni N{y, ch mt mnh ri thi ! M nhn ba, lc u, trn trn con mt.

Bi cnh III : Tng t. Mt bui ti bn bc vo phng khch nh bn v thy cha

m ang chi tr ghp hnh vi nhau. Bn sn li gn v nhn vo bc tranh ghp.
Bn ni, con gip nha?
M gt u. , nu con thch.
Ba ni Ly gh ngi i.
Bn tm thy mt mnh ghp l mt phn ca |m m}y v{ t n vo ch nhng n

khng khp.
M ni Gn c ri.
B{ ni Nhng mnh c cnh thng ng thng cnh ca bc tranh.
Cha m tip tc chi tr ghp hnh. Bn nghin cu bc tranh mt hi. Cui cng bn
tm c mt mnh ghp ng ch.
Bn ni c ri!
M mm ci.
Ba ni Con ~ kin tr vi n n cng.
Bn c ngc nhin l tht d cho bn nm bt thng ip cha m nhn nhn v mnh nh

th n{o khng? i khi chng cn n nhiu li, m ch mt nh nhn hay ging ni cng c
th ni cho bn bit bn l{ ngu n v ngc nghch hay mt con s}u hay mt a tr
|ng yu v{ c kh nng. Cha m ngh v bn nh th n{o thng c th c chuyn ti
trong vng vi giy. Khi bn nhn nhng gi}y ln th{nh nhng gi tip xc hng ngy
gia cha m vi con ci th bn bt u nhn ra tr em c th b nh hng bi cch cha m
nhn nhn chng su sc n th no. Khng ch cm xc ca chng v chng m cn hnh
vi ca chng u b nh hng.
Khi bn lm bi tp ny v cha m bn thy bn l{ chm hiu, th bn c cn cm thy

t tin bt u i chi tip? Thm ch bn c c tm thm mnh hnh ghp na? Bn
c cm thy ct hng bi v bn khng nhanh bng nhng ngi quanh bn? Bn c thm
ni Vic g phi c?
Khi bn b nhn nhn nh mt a ph quy, bn c cm thy c ht sc bo m

khng b ui bng i? Bn c cm thy mnh b t chi, b ty chay v tht bi? Hay bn
thy gin d nh th bn mun xi tung c bc tranh ghp hnh ln v{ quay lng b i?
Khi bn c nhn nhn l{ |ng yu v{ c kh nng, bn c cm thy nh mnh c x

theo c|ch |ng yu v{ gii giang? Nu bn ghp sai vi mnh, bn s b cuc lun hay bn
s t nhc mnh c lm li?
Bt lun phn ng ca bn l g, c th kt lun chc chn rng cch cha m nhn nhn
con ci c th t|c ng n khng ch c|ch chng ngh v bn thn chng m c c cch
chng c x.
Nhng ng nh mt a tr ~ b qung vo mt vai tr ri d l{ vai tr g chng na

iu c ngha l{ n s ng vai tr sut cuc i n? N c b kt cng vi vai tr
hay n c t do tr thnh nhng g n c kh nng tr thnh?
Trong nhng trang tip theo bn s thy su k nng cho ph huynh c th s dng
nhm gii phng con ci h khi phi ng mt vai tr.
gii phng tr khi mt vai tr.
1. Tm c hi ch cho tr mt bc tranh mi v bn thn chng.
2. t tr vo nhng tnh hung m chng c th nhn thy mnh kh|c i.
3. C cho tr v tnh nghe thy bn ni g tch cc v chng.

4. Lp khun mu nhng hnh vi m bn mun thy chng.
5. L kho cha nhng khonh khc c bit ca con bn.
6. Khi con bn hnh x theo nh~n m|c c, b{y t cho con bit nhng cm xc v/hoc
nim mong mi ca bn.
Nhng k nng nhm gip tr nhn nhn v bn th}n chng kh|c i khng gii hn
nhng k nng c nu ra trong chng n{y. Tt c nhng k nng bn thc hin trong
quyn s|ch n{y u c th hu ch m cnh ca thay i cho tr. V d, mt b m ~
tng gi con trai l{ thng hay qun vit mt mu th nhn sau }y gip cu b hy
ngh v mnh nh mt ngi c th nh nhng g mnh mun:
George yu thng,
Hm nay thy gio dy nhc ca con gi in bo cho m rng con khng mang theo
kn trumpet tp hai bui tng duyt vi dn nhc.
M tin tng con s tm ra cch t nhc nh mnh t nay tr i nh mang theo kn.
Mt ngi cha quyt nh dng phng ph|p gii quyt vn thay v gi con l{ lu
manh. ng bo, Jason, ba bit con tc gin khi con ang c tp trung vo bi tp v nh m
em c hut s|o ho{i; nhng |nh em l{ khng c . Con cn c|ch n{o kh|c c c s
yn lng m con cn khng ?
Dng nh bn thy ton b tng gip tr nhn nhn v bn th}n chng kh|c i l{
kh khn? Ti khng bit c i hi no khc li kh hn i hi ny cha m. Khi mt a
tr ~ c khun np hnh x theo kiu n{o trong mt thi gian, th i hi v phn cha
m phi c mt s kim ch cc ln khng la mng , li ti din na ri! nh th
ch cng c thm nhng hnh vi tiu cc ca tr. Cn phi vin n ch, dnh hn thi gian
ra lp k hoch t m cho mt chin dch gii phng tr khi mt vai tr m{ n ang ng
by lu.
Nu lc ny bn d{nh c cht thi gian th hy t hi:
1. By lu nay con bn c b qung vo bt c vai tr no nh, trng bi bn b

n hoc bi h h{ng hay khng? Vai tr l{ g?
2. C g tch cc v vai tr ? (Chng hn, tinh thn vui v trong vai tr K hay chc
ph|; tr tng tng trong vai tr K mng m)

3. Bn thch con bn t ngh v bn th}n n nh th no? (C kh nng nhn lnh tr|ch
nhim, c kh nng nhn thu |o cng vic, v.v...)
Bng cch tr li nhng cu hi kh nh trn, bn ~ l{m c cng vic khi u.

Chin dch tht s ang nm pha trc. By gi bn hy nghin cu nhng k nng lit k
di }y. Sau vit ra nhng li tht s bn c th dng cho mi k nng a v{o
h{nh ng thc t.
A. Tm kim c hi ch cho con bn thy mt bc tranh mi v bn th}n n.
B. t con bn v{o mt tnh hung m{ n c th nhn thy mnh kh|c i.
C. C cho con bn v tnh nghe thy bn ni g tch cc v n.
D. Lp khun mu nhng h{nh vi m{ bn mun thy con bn.
E. L{ kho cha nhng khonh khc c bit ca con bn.
F. Khi con bn h{nh x theo nh~n m|c c, b{y t nhng cm xc v{/hoc nim mong mi
ca bn.
G. Ngo{i nhng k nng trn, bn cn c k nng n{o kh|c m{ bn ngh l{ c th hu

hiu?

Bi tp bn va mi hon tt chnh l bi tp m{ ti ~ t l{m c|ch }y nhiu nm. iu
g khin ti lm bi tp ny? Mt bui ti khi ti n David t bui sinh hot hng o
sinh v, thy qun nhim mi ti sang phng k bn gp thy. V mt thy nghim ngh.
C g vy? ti thc thm hi.
Ti mun trao i vi ch v David. Lu nay gia chng ti gp nhiu vn nh.
Nhiu vn ?
David t chi tun theo hiu lnh.
Ti khng hiu. Hiu lnh g? thy l nhng chng trnh ch|u hin ang tham gia?
Thy c mm ci mt cch kin nhn. ti l{ tt c nhng chng trnh chng ti

trin khai k t u nm nay. Mt khi trong u con trai ch c g l nht quyt khng ai
t|c ng c vo n. N c theo n m lm v khng thm lng nghe li phi tri. Ni
tht, nhng cu b kh|c ang dn chn ngy n ri. N lm mt rt nhiu thi gian ca
nhm... N c l{ a cng u nh{ khng?
Ti khng nh mnh ~ tr li nh th no. Ti lp bp g ri la David vo xe v vi

v ri khi . David im lng sut dc ng v nh. Ti bt radio bit n l{ khng phi
ni. Bng ti c si thn ln v co tht tng cn.
Ti cm thy nh th David cui cng ~ b ph|t gi|c. Nhiu nm tri ti c gi v vi

chnh mnh rng n hi hi cng u nh vi ti, vi ba n, vi em g|i v{ anh n. Nhng
gi th khng g c th chy trn s tht c na. Th gii bn ngo{i ~ x|c nhn, nhng
g by lu nay ti ~ khng bao gi sn s{ng i mt. David l mt thng ng bng,
ngoan c, ngang ngnh.
m ti trn trc my ting ng h trc khi ng thip i c. Ti c nm ,

ti David khng ging nh nhng a tr kh|c, v{ ti mnh by lu nay c lun gi n l
con la hoc u b. Khng cn n sng hm sau ti mi hnh dung ra quan im ca
thy qun nhim v con trai ti v bt u ngh c|ch l{m th n{o gip David.
C mt iu ti chc chn. Quan trng l ti khng c chy theo { m{ y David

s}u hn v{o vai tr ca n. Cng vic ca ti l tm kim v khng nh nhng u im ca
n. (Nu ti khng l{m iu , th ai l{m?) Th ny nh, vy l{ n c ch mnh m v{
quyt o|n. Ngo{i ra n cn c kh nng th|o v|t v{ linh hot, sn sng tip thu ci mi.
V{ l{ nhng tiu tit cn phi c cao.
Ti lp ra mt danh sch tt c nhng k nng m{ ti bit nhm gip mt a tr nhn

nhn v bn th}n n kh|c i. Sau ti c ngh v nhng tnh hung m{ ~ khin cho David
ngang ngnh trong qu kh. Ti c th ni g vi n nu c s vic nh th xy ra ln na?
Sau }y l{ nhng g ti mng tng ra:
A. Tm c hi ch cho tr mt bc tranh mi v bn thn n. David, con ~ ng i vi

ba m ti nh b ngoi mc d con tht s mun nh{ chi vi bn. l{ c tnh cho i
ca con.
B. t tr vo nhng tnh hung m n c th nhn thy mnh kh|c i. Mi ngi u

mun i mt nh hng khc nhau. David, c th con s ngh ra c|ch ph| v s b tc n{y.
C. C cho tr v tnh nghe thy bn ni g tch cc v n. Ba n {, s|ng nay David

vi em ~ c mt tha thun. N khng mun i ng cn em khng mun n ngi trong lp
vi i b{n ch}n t. Cui cng, n ngh ra mt l{ i i gi{y th thao c ti trng v
mang theo mt i v v giy mi thay.
D. Lp khun mu nhng hnh vi m bn mun thy tr. M tht vng qu! M ~

chun b tinh thn i xem phim ti nay, nhng ba li nhc m v k hoch i xem bng
r... , m ngh m s hon b phim li thm mt tun na.
E. Hy l kho cha nhng khonh khc c bit ca con bn. M nh hi mi u con

~ kch lit phn i vic ti tri hng o sinh nh th n{o. Nhng sau con bt u
suy ngh v n v{ c sch tm hiu v n, v ni chuyn vi nhng bn ~ i ti ri. V
cui cng con quyt nh t mnh th xem sao.
F. Khi con bn hnh x theo nh~n m|c c, b{y t nhng cm xc v/hoc nim mong mi
ca bn. David, vi mi ngi |m ci, mc qun jeans c l{ du hiu ca s thiu tn
trng mi ngi. H s hiu con mun ni rng |m ci l khng quan trng! Cho nn,
mc d con rt ght mc com-le tht c vt, m mong ch con n mc thch hp.
G. C nhng k nng kh|c hu ch khng? Nn cng nhn, chp nhn hn na nhng

cm xc tiu cc ca David. Thm nhiu s la chn hn. Thm nhiu ln p dng phng
php gii quyt vn .
}y l{ b{i tp ~ l{m thay i chiu hng ca ti i vi David. N gip ti nhn chu
trong mt nh sng mi v ri i x vi chu theo kiu ti ~ bt u nhn ch|u kh|c i.
Khng h c kt qu thn k, chng vnh. C nhng ngy s vic s c ci thin ln.
Dng nh ti c{ng |nh gi| cao kh nng linh hot ca David l th chu cng linh hot.
Nhng cng c nhng ngy s vic vn t hi y nh c. Cn tc gin v tht vng y ti
tr v li con s 0, v ti thy mnh li mt ln na thi ua qu|t th|o vi n.
Nhng i vi ci vic kh khn dai dng , ti nht nh khng chu b cuc. Ti c

b|m v{o th|i mi ca mnh. Con trai quyt o|n ca ti cng c mt b m quyt
o|n tng xng.
***
David b bng ngy no by gi ~ ln. Ch mi }y thi khi ch|u khng lng nghe l l
( l{ quan im ca ti), ti tr nn bc mnh v qun mt v chi n l{ u heo.
Hnh nh n sng s v im lng mt hi.
M nhn nhn con nh th phi khng? n hi.
... m... m... ti lp bp bi ri.
c ri, m, n ni tnh ri. Cm n m. Con c quan im khc v bn th}n con.
Ghi nh
GII PHNG TR KHI MT VAI TR
1. TM C HI CH CHO TR MT BC TRANH MI V BN THN CHNG
Mn chi con c t hi 3 tui m gi trng vn gn nh mi!
2. T TR VO TNH HUNG M CHNG C TH NHN THY MNH KHC I
Sara, con ly tuc-n-vt v sit li nhng tay nm ca ci t ngn ko n{y nh.
3. C CHO TR V TNH NGHE THY BN NI TCH CC V CHNG

N ~ gi c|nh tay ra tht chc mc d mi tim rt au.
4. LP KHUN MU HNH VI M BN MUN THY TR
Ch vui g khi b thua, nhng m s t r tinh thn thng v. Chc mng con!
5. L KHO LU TR NHNG KHONH KHC C BIT CA TR.
M nh ci ln con...
6. KHI TR VN HNH X THEO NHN MC C CA CHNG, HY BY T NHNG

CM XC V/ HOC NIM MONG MI CA BN.
M khng thch th! D con c cm xc mnh n th no m vn mun con phi c

tinh thn thng v khi thua.
PHN II:
NHNG CU CHUYN CA PH HUYNH - HIN TI V QU KH
Sau }y l{ nhng kinh nghim ca mt s ph huynh ~ quyt nh gii phng con

mnh khi nhng vai tr m chng b qung vo:
Trong sut k hi tho chuyn |p t vai tr cho tr, ti bt u cm thy chn cho
trong bng. Ti ngh n vic do gn }y mnh ~ i x gh tm vi Greg nh th no, ri
ngh n nhng li l khng khip ti ~ ni vi n:
Tao c g my t thy bn thn my. My hnh x nh mt thng ngu vy.
Ti sao my lun lm tn thi gian ca mi ngi?
Tao ngh tao khng nn trng mong g my. Gi th tao bit my mt dy th no ri.
M{y ng hng bao gi c bn b.
C x cho ng tui ca my coi. My c l{m nh m{y l{ a nhc 2 tui khng bng.
n ung g m{ nh nhp qu. My s khng bao gi hc c c|ch n ung ng mc.

Ti ngh thng con ti l mt i th l lm m{ ti khng t{i n{o trn |p c. cho
l b, trong cuc hp ph huynh tun ny ti phi nghe c gio n phn nn rng n l
con nt. C|ch khng l}u chc chn ti ~ ng vi li nhn xt ca c ri, nhng
hm li c c nh c tn gch ln ngi ti. Ti nhn nh tnh hnh khng th no
xu hn c na, v vy ti quyt nh th nhng phng ph|p m{ ti hc c t nhng
bui hi tho.
Mi u ti bc mnh n ni khng th c x t t c. Ti bit Greg cn nhn c

vi du hiu phn hi tch cc, nhng ti ang gin qu, kh lng ni chuyn vi n. V vy
ti vit cho n mt mu th ngn ngay vo ln u tin n l{m c vic tt. Ti vit th
ny:
Greg thng,
Hm qua m c mt ngy tht vui. Con ~ to iu kin d dng cho m ra ngoi kp gi

n xe trng ch nht ti rc. Con ~ dy ng gi, mc chnh t v{ i m.
Cm n con,
Mt vi ngy sau ti phi a n i nha s. Nh thng l n bt u chy lung tung

quanh phng kh|m. Ti th|o ng h ra a cho n v{ bo M bit con c th ngi im
trong 5 pht. N ngc nhin, nhng cng ngi xung v im lng cho ti khi nha s gi n
vo.
Sau khi nha s kh|m xong, ti l{m iu m{ cha bao gi ti lm. Ti n t ra ngoi
mt mnh ly s-c-la nng. Chng ti ~ chuyn tr rm r vi nhau. Ti hm khi ti
a n v{o ging ng th n bo vi ti l n thch thi gian hai m con bn nhau.
Ti thy tht kh m tin rng nhng iu nho nh y li c th lm nn s bin chuyn

Greg, nhng dng nh n mun l{m ti vui lng hn na, mt iu khch l ti v cng.
Chng hn, n by sch v v{ |o kho|c di sn nh bp. Thng th ti s la m la tong
ln ri. Thay v bo n rng ti ph|t in khi c phi chy theo sau n m nht , th ti
bo ti t tin l t nay tr i n s nh c ng ni ng ch.
Vo ba ti, ti thi khng tng giy ch trch nhng thi n ung ca n na. Ln duy
nht ti nhc nh l{ khi n l{m g kh coi khng khip, v ti c ch ni ng mt ln
thi.
Ti cng ang c gng n c trch nhim hn na vi nhng vic vt quanh nh, vi

hy vng n bt u c x trng th{nh hn mt cht. Ti bo n ly qun o sch ra khi
my git, d gi n ct i, v{ nhng vic i loi nh vy. Ti thm ch n t chin
trng vo bui sng. (ti rng gi cho ming mnh ngm li khi c trng ri xung sn.)
Ti khng dm ni mnh ming, nhng gi h{nh vi c x ca n r r{ng ~ tt hn. C

l l{ v ti ~ tt hn vi n.
***
Heather l con nui ca chng ti. Ngay t ng{y u tin mi n b ~ l{ nim vui ca
v chng ti. Ln ln b vn lun l mt c b d thng, |ng yu. Ti khng ch ngh v
b l nim t ho v nim vui sng ca mnh m ti cn bo vi b hng chc ln mt
ngy rng b mang nim hnh phc n cho ti nhng bao. Cho ti khi ti c n chng
v vai tr trong quyn sch ny, ti mi t hi phi chng mnh ~ lun t mt gnh nng
qu ln ln c b, bt b lun phi ngoan, phi l{ nim hnh phc ca m. Ti cng t
hi liu c nhng cm xc kh|c trong lng c b m{ b khng d|m l ra hay khng.
Mi lo lng thi thc ti phi c thc hin mt s nhng iu mi. Ti ngh iu

quan trng nht ti l{m l{ ngh ra nhng c|ch cho Heather bit rng tt c nhng cm
xc ca b bc l ra u c chp nhn d cho l{ gin d, di hn, hay tht vng. Mt
ngy n ti mun gi n trng n b na ting, v ti bo, Con phi ch m lu qu
chc l bc lm nh (thay v thng ngy ti s ni Cm n con ~ kin nhn ch m,
cng) Ln khc ti bo b M c l con mun by t cho bn con bit cm xc ca con v
vic bn y tr hn vi con! (thay v l thng ti s ni Cng {, ngi khc khng t
chu |o bng con.)
Ti cng c rp khun nhng g ti mun cho b. Ti bt u cho php mnh ni v

nhng cm xc tiu cc ca mnh thng xuyn hn. Mt ba ti bo vi b, Lc n{y m
ang thy bt rt v mun mt mnh. V{ khi b hi mn ti chic khn qu{ng mi, ti
bo vi b l ti khng mun cho mn.
Ti c khen ngi b mt c|ch kh|c i. Thay v lin tc sut xoa vic hc trng ca b
khin ti sung sng nh th no, ti m t nhng g b t c (Bn thu hoch ny
c trnh by r rng v hp l) v{ ch ni ti thi.
Mt bui sng n, v{o ln u tin Heather th{nh thiu n. Heather ang tm di

vi sen cn ti th ang ra b|t a. C b m v{o tng v ti t ng tt vi nc nng
mnh ang dng i. Nhng ri b hm hc i v{o nh{ bp v tht ln ht c. Con ~ bo m
ng vn vi nc nng m{. Con ~ phi tm nc lnh ngt!!
Nu b c x lm th c|ch }y mt thng, chc ti sc v cng. Chc hn ti ~ qu|t b,

Heather, con }u c hay c x theo c|ch !
Nhng ln ny ti ch ni, M nghe thy coi b con ang tc gin! m s ghi ch

trong b no ca m tht r l ln sau tr i s khng m vi nc nng g ht trong khi
con ang tm!
Ti dn c cm gic rng Heather s cn bc l mnh nhiu hn na trong tng lai,

v ti chc chn mnh s khng thch tt c mi th mnh nghe thy; nhng v lu v di, ti
vn ngh iu quan trng hn i vi b l b vn lun l{ nim vui ca m.
Ti bt: By gi bt c khi n{o ti nghe ai khoe vi ti con ci h tt nh th no l

ti c cht nghi ng.
***
Hm qua ti s}n chi vi hai c con gi ca mnh. Phi n bn ln ti nghe mnh gi

Kate, (a ln, 8 tui): Coi chng Wendy ... Dt em khi em i trn va h... Phi st
bn em nghe cha.
Ti bt u t hi phi chng mnh ang qung Kate vo vai tr C Ch C Trch Nhim.

ng vy, ti lun t qu nhiu lng tin vo chu, v c th ti cng ang t qu nhiu p
lc cho chu. Tuy nhin, xt v thc t th ti rt cn s tr gip ca chu.
Ti cng bt u t hi phi chng mnh i x vi Wendy (5 tui) nh con nt qu|

|ng. Ti ~ k hoch l s khng sinh thm con na, cho nn ti ngh mnh hnh phc khi
i x vi Wendy theo c|ch . D g n cng cn nh xu m.
C{ng ngh v iu ti c{ng nhn ra rng chc hn Kate gin d lm. By nay ch|u ~
t chi i b cng vi Wendy t trng mu gio ma h v nh, v do n{y ch|u cng
khng chu c truyn cho em nghe na. Ti cng nhn ra, vo tui Wendy, Kate ~ bit t
lm mi th cho mnh, chng hn nh t rt sa, trong khi Wendy th khng.
Tuy nhin ti cha l{m g iu chnh vic ny c, nhng ti ang t t b thuyt phc
v nhng g hai c con gi ca mnh cn. Wendy cn c gip tr ln t lp hn
ci chnh l v li ch ca b, nhng cng l{m gim bt p lc cho Kate. V Kate cn c
la chn xem chu c mun chm sc em hay khng tr khi ti hon ton cn chu gip.
V c l thnh thong i khi ti cng cn xem Kate l{ a con nt b bng na. ~ t lu
lm ri ti khng l{m iu .
***
Tht may mn cho Neil l tun trc ti ~ c gng tham d nhm hi tho. Ngay sng
hm khi va v ti nh th ti nhn c mt c in thoi t hng xm st bn. Ging
b run run bo rng b{ ~ thy Neil ngt ba bng tulip c gii ca b{ trn ng i hc.
Ti c dn nn, trong bng ngh Li na ri!. Th n{o n cng chi }y y l n

chng ngt hoa ngt hic g c, ht nh c|i kiu hnh x lc n th|o tung c|i ng h treo
tng ra (sau ti tm thy nhng mnh ri trong phng n); v ging nh c|i c|ch khi
n bo vi ti l{ n c nhy c mt lp (n chng ti gi cho c gi|o n th c c cho
bit l khng bao gi c hc sinh n{o c nhy lp c). Do ny n hay ni di nh cui,
thm ch em trai n cn ni M, anh Neil li ni di na m!
Ti bit mnh cha x l thch |ng c|i thi n{y ca Neil. Ti lun i hi n phi ni
vi ti s tht v{ khi n khng ni, ti thng chi mng n l{ di tr, hoc din thuyt
cho n mt bi v s la lc, hoc trng pht n. Ti ngh by lu mnh ch ton lm cho
mi vic t hi i, nhng tnh trung thc vn l{ iu v cng quan trng i vi ti v
chng ti. Ti khng th hiu Neil th no m li sinh ra n vy.
Nh ti ~ ni, may l{ ti ~ i d bui hi tho v vai tr, bi v lc ny, cho d ang

rt tc gin, ti bit mnh khng mun t Neil v{o vai tr di tr| ln na.
Khi n v nh{ n tra, ti khng r{o cht n li bng nhng cu kiu nh: (Phi con ~
ngt trm hoa khng? C chc l con khng lm? Ln n{y ng hng ni di m.) m{ i
thng vo vn . Ti bo Neil, b{ Osgood bo con ngt hoa tulip ca b{.
Khng phi con. Con ngt hi n{o!
Neil, b{ y trng thy con ngt r rng. B y ~ ng ca s.
M ngh con l{ ni di. B y ni di th c!
Neil, m khng mun ni n vic ai ni di ai khng. Vic ~ xy ra ri. V l do g

con ~ quyt nh ngt ba bng hoa ca b y. Gi chng ta cn phi suy ngh xem l{m th
n{o sa cha li n{y }y.
Neil a khc. Con mun c v{i bng hoa tng c gi|o.
Ti ni . l{ l do. Cm n con ~ ni cho m bit vic g ~ xy ra... thnh thong

rt kh ni tht nht l{ khi con ngh iu s gy rc ri.
N cng khc nc n hn.
Ti b n vo lng v bo: Neil, m c th thy con hi hn nh th no. B Osgood rt

tc gin. Gi phi l{m g }y?
Neil li a khc to. Con s ni vi b y l con xin li!
Con c th vit ra c khng?
Con khng bit... M gip con i.
Chng ti tho ra mt mu th ngn v Neil vit li bng ch in (chu mi hc lp mt).
Ti ni Con ngh nh th ~ cha?
N bi ri.
Con cm thy th no v vic mua cho b y mt bnh hoa tulip t vo ch hoa b

ngt ?
N tot ra ci ngo|c. Tht h m?
Ngay sau khi Neil i hc v chng ti ra ca hng bn hoa. Neil chn ra mt bnh bn
bng hoa tulip v{ n em bnh hoa v{ t giy ti t ca nh{ b{ Osgood. Sau n rung
chung ri chy tt v nh.
Ti khng ngh n s ngt hoa ca b hng xm na, v mt n{o ti cng khng ngh
chu cn ni di na. Ti ch bit k t by gi chu s m lng vi ti hn. V{ khi ch|u
khng m lng (ti ngh mnh nn thc t) ti s khng p chu vo ci nhn ni di. Ti s
tm c|ch chu c th ni tht vi ti.
***
Mt ngy, khi bui hi tho chuyn vai tr sp kt thc mt ngi cha bt u nh

li v k vi chng ti. ng bo Ti nh khi cn nh, ti ~ tng hay n bn ba ti v k
cho ng nghe tt c mi k hoch in r ca mnh. Ba lun lng nghe ti rt nghim tc.
Ri ba ti ni Con trai {, con c c|i u trong m}y, nhng ch}n con cm r di mt t.
Do bi bc tranh m ba v ra cho ti v ti l{ ngi m mng nhng cng l{ ngi bit
c|ch i ph vi thc t ~ gip ti vt qua nhng thi im khn kh nht cuc i
mnh... ti ang t hi c ai }y cng c c loi kinh nghim .
Mt bu im lng, trm t th xung khi mi ngi chng ti bt u ngh v qu kh

ca mnh tm ra nhng thng ip |nh du ct mc cuc i mnh. T t, cng nhau,
chng ti bt u nh li v k to ln cho nhau nghe:
Khi ti cn nh xu b ni ti tng lun ni vi ti l{ ti c i b{n tay kho tuyt. Bt

c khi no ti xu kim hoc tho cun len b ri cho b l b li gi ti l i tay v{ng. Ti
ngh l{ mt trong nhng l do khin ti quyt nh tr th{nh nha s.
Nm u tin i dy hc, ti run lm. Ti ~ tng run bn khi t trng gh vo lp ti

d gi. Sau , thy ch ra cho ti mt hay hai im thiu st nhng ri thy lun ni thm
Thy khng bao gi lo lng v em, Ellen {. n gin l em bit t iu chnh. Ti t hi
thy c bit nhng li thy khch l ng vin ti nh th no khng. Ti mang theo n mi
ngy. Thy gip ti tin v{o chnh mnh.
Khi ti 10 tui, cha m mua cho ti mt chic xe p mt bnh. Trong vng mt thng
ti c ng xonh xoch. Ti ngh mnh khng bao gi hc c c|ch i c|i ca n n{y }u;
nhng mt ng{y kia, ti p xe v gi thng bng c! M ti ngh ti tht xut sc. T
bt c khi no ti lo lng v vic hc c|i g mi nh hc ting Php, chng hn, b ni
Bt c c b n{o p c xe mt bnh th s chng gp rc ri g vi mn ting Php c.
Ti bit m phi l. p xe mt bnh th lin quan g ti hc ngn ng? Nhng ti thch nghe
nhng li nh th. Thm tho|t ~ gn 30 nm v trc. Ti hm nay, bt c khi n{o i
mt vi thch thc mi ti li nghe ting m ti: Bt c c b n{o p c xe mt bnh th
s chng gp rc ri g vi mn ting Php c. Ti bt ci nhng hnh nh vn n}ng
ti.
Hu nh tt c mi ngi trong nhm u c nhng k c chia s. Khi bui hi tho

kt thc, chng ti c ngi im nhn nhau. Ngi cha khi m{o vi chng ti c lc u, thy
tuyt diu qu chng. Ri ng ni vi tt c chng ti, Khng bao gi c |nh gi| thp
uy lc li ni ca chng ta i vi cuc i ca con tr!
7 PHI HP TT C NHNG K NNG
NHIU PH HUYNH by t vi chng ti rng quy trnh gii phng tr khi mt vai tr
l mt quy trnh phc tp. N khng ch lin quan n s thay i th|i tng th i vi
a tr m{ cn i hi s vn dng nhun nhuyn nhiu k nng kh|c nhau. Mt ngi cha
ni vi chng ti: thay i vai tr ca con ci, chng ta tht s phi c kh nng |p
dng kt hp tt c nhng k nng vi nhau x l cm xc, tnh t ch, li khen, gii php
thay th trng pht.
minh ha cho s tng phn gia cha m c thin v cha m bit kt hp nhng
k nng v{o tnh yu ca mnh, chng ti vit thnh hai hot cnh di }y (da trn
nhng nhn vt trong cun Gii phng cha m/Gii phng con ci ). Trong mi kch bn, c
b Susie 7 tui s ng vai N{ng Cng Cha. Khi bn quan s|t ngi m i ph vi con
g|i nh th no trong kch bn th nht, bn c th t hi mnh B{ y cn c th lm cch
g khc na?
Nng cng cha hot cnh 1
M: M v ri }y mi ngi i!... Ch{o con, Susie!... Con khng ch{o m ? ( Susie t

ngt ngc ln ri li tip tc t mu, pht l m ).
M: ( b gi xch xung) , m ngh m sp chun b xong cho khch ti nh mnh ti

nay ri. M c bnh m nh, tri cy v ( ung a mt ci ti giy trc mt con gi, c d
ly mt n ci t c b ) mt ngc nhin cho Susie }y.
SUSIE: ( git ly ci ti ) M c g cho con vy? ( li tng mn mt ra ) Sp mu?...

Tt... hp bt ch... ( bc mnh ) mt quyn s mu xanh da tri! M bit con ght mu xanh
da tri m. Sao m khng mua cho con cun m{u ?
M: ( t v ) C nng {, ngu nhin l m ~ i nhng hai ca h{ng tm mua cho
con nhng khng ca hng no c quyn s m{u . C siu th cng ht s m{u , ri c
ca h{ng vn phng phm cng ht lun.
SUSIE: Sao m khng th vo ca hng gn ngn hng?
M: M khng c thi gian.
SUSIE: , m tr li i. Con khng mun quyn s mu xanh da tri.
M: Susie, m s khng vng li i mt ln na ch mua mt quyn s nh. Hm nay

m c rt nhiu vic phi lm.
SUSIE: Con s khng dng quyn s mu xanh da tri. M ch lm ph tin ca m thi.
M: ( th di) Tri i, con h qu|! Lun i phi c mi th ng nh ca con sao?
SUSIE: ( chuyn qua d thng ) Khng phi, nhng m{u l mu yu thch ca con.
Mu xanh da tri thy m{ gh. i m{ m, l{m n i m.
M: ... sau m s i.
SUSIE: Th-i c. ( tr li t mu ) M?
M: G?
SUSIE: Con mun Betsy qua nh mnh ng m nay.
M: Vic khng bn ti. Con bit l hm nay ba m c mi kh|ch n ti m.
SUSIE: Nhng bn y phi ng nh{ mnh m nay. Con ~ bo vi bn y ri.
M: Th con gi li v bo bn y l khng th n c.
SUSIE: M c qu!
M: M khng c. Ch ti m khng mun con nt qun chn khi m c khch. Con c

nh hai a con ~ l{m g trong ln trc khng?
SUSIE: Ti con s khng lm phin m }u.

M: ( ln ting ) Cu tr li l khng!
SUSIE: M khng yu con! ( bt u khc )
M: ( au kh ) No Susie, con bit qu r l m tht s yu con m. ( u ym nng

cm b ) i nh. Ai l{ cng cha nh ca m no?
SUSIE: i m{ m, l{m n i? Ti con s rt ngoan cho m coi.
M: ( xu xung mt thong ) H... ( lc u ) Susie, khng th c }u. Ti sao con

lun lm kh cho m vy? Khi m bo khng c ngha l{ khng!
SUSIE: ( qung quyn s|ch t m{u xung s{n ). Con ght m!
M: ( Nhn nh ) Con qung sch t khi no vy? Nht ln.
SUSIE: Khng.
M: Nht ln ngay lp tc!
SUSIE: ( ht ht c bung phi, v{ nm tng c}y bt m{u s|p xung s{n ) Khng! Khng!
Khng! Khng!
M: Sao con dm qung bt m{u s|p !
SUSIE: ( qung thm mt cy bt mu sp na ) Con qung nu con mun.
M: ( |nh v{o c|nh tay Susie ) Tao ~ bo my thi ri m{, h n!
SUSIE: ( rng ln ) M |nh con! M |nh con!
M: My lm gy bt mu sp tao va mi mua cho my.
SUSIE: ( khc in cung ) Coi ny! M lm ln tay con.
M: ( rt au kh, xoa cnh tay Susie ) i m xin li, cng. Ch l mt vt xc nh thi.

Chc l do mng tay ca m. S khi mau thi.
SUSIE: M lm con au !
M: Con bit l m khng c m{. Khng i no m li l{m con au... con bit khng?
Chng ta hy gi Betsy qua nh mnh ng m nay. Nh vy c lm con d chu hn khng?
SUSIE: ( vn khc lc ). c.
Nh bn thy y, c nhiu khi tnh yu, tnh t pht v nhng d nh tt n thun l

cha . Nhng lc lm vo cnh du si la bng, cha m cn cn phi c nhng k nng
na.
Khi bn c hot cnh tip theo bn vn s gp b m y vi a tr y. Ch c iu ln

ny b p dng tt c nhng k nng gip con g|i c x kh|c i.
Nng cng cha - Hot cnh 2
M: M v ri }y mi ngi i!... Ch{o con, Susie!... M thy con ang bn rn t mu

qu nh.
SUSIE: ( khng nhn ln ) D.
M: ( b gi xch xung ) N, ti nay m phi chun b n kh|ch ti nh mnh. Tin

th khi ra ngo{i mua m ~ mua my mn dng hc tp cho con lun.
SUSIE: ( git ly ci ti ) M mua g cho con vy? ( li tng mn mt ra ) Sp mu?...

Hay ... hp bt ch... ( ni gin ) mt quyn sch mu xanh da tri! M bit con ght mu
xanh da tri m. Sao m khng mua cho con cun m{u ?
M: Con ngh ti sao m khng mua no?
SUSIE: ( chn ch ) V ca hng khng bn quyn s m{u phi khng m?
M: ( khen Susie ) Con o|n ra ri .
SUSIE: Th th m phi i ca hng khc ch.
M: Susie, khi t nhin m m mua mt mn g c bit cho con gi ca m th

iu m mun nghe l{: Cm n m... cm n m v bt mu sp... cm n m v hp ng
bt ch... cm n m ~ mua cho con quyn s cho d n khng phi l mu con thch.
SUSIE: ( min cng ) Cm n m... nhng con vn ngh m{u xanh da tri thy m gh.
M: Phi con , khi ni n mu sc th con l{ ngi c gu r rng!
SUSIE: D... con ang t tt c nhng bng hoa to{n m{u ... M, m nay Betsy qua
nh mnh ng c khng m?
M: ( xem xt li thnh cu) Ti nay ba v m c kh|ch. Nhng bn y n vo ngy

khc th hay bit my. Ng{y mai c khng? Hay l th by tun sau?
SUSIE: Nhng bn y phi qua nh mnh ng m nay. Con ~ bo vi bn y ri.
M: ( dt khot ) M bit vy Susie, la chn l ngy mai hoc th by tun ti. Ty

con chn.
SUSIE: ( mi run run bt u mu ) M khng yu con.
M: ( ko gh ngi st vo b ) No Susie, by gi khng phi l lc ni v tnh yu. By

gi chng ta ang c quyt nh xem hm no l tt nht cho bn ca con ti ng chung.
SUSIE: m tt nht l{ m nay.
M: ( cng quyt ) Chng ta cn tm ra mt thi gian m tha mn c nhu cu ca con

ln nhng nhu cu ca m.
SUSIE: Con khng quan t}m n nhu cu ca m! M c vi con lm ( qung quyn sch
t mu xung sn v khc a ).
M: Hm, m khng thch th. Sch khng phi qung! ( nht quyn sch t di sn
ln, phi bi cho n ). Susie, khi con cm thy mnh lit v c|i g th h~y b{y t cm xc
ca con bng li cho m nghe. Hy ni vi m l{ M, con tc gin!... Con bc mnh!... Con
ang hy vng Betsy s qua nh mnh ng m nay.
SUSIE: ( m c ) Ti con nh s cng lm bnh s-c-la vi nhau v xem tivi!
M: Vy .
SUSIE: Betsy s mang ti ng ca bn y qua nh mnh v con s tri m xung t

nm k bn bn y.
M: C|c con ~ ln k hoch cho c bui ti ri!

SUSIE: ng vy! Sut ngy hm nay trng ti con ~ b{n bc d nh vi nhau.
M: ~ d tnh g ri m buc phi thay i k hoch th bun lm.
SUSIE: ng m! Vy bn y qua nh mnh ti nay nhe m. L{m n i m{, m... lm

n i... i?
M: M c g ti nay thun tin cho m bi v con mun qu chng. Nhng khng

c ( ng ln ) Susie, gi m phi vo bp }y.
SUSIE: Nhng m{ m...
M: ( va i va ni ) V trong khi m bn lm ba ti, m s cm nhn l{ con ang

tht vng bit chng no.
SUSIE: Nhng m{ m...
M: ( ni t trong nh bp ra ) Ngay khi con quyt nh xong con mun Betsy qua nh
mnh ng vo hm no th cho m bit!
SUSIE: ( Ra bn gi in thoi cho bn ) Cho Betsy. B khng th ti nh mnh ti nay

c du... ba m mnh sp c khch ti ri. B s ti vo ngy mai hay th by tun sau
nha.
Trong hot cnh th hai, b m ~ c nhng k nng cn thit gt Susie khi vai tr
N{ng Cng Cha. Khng tuyt vi sao nu nh trong cuc sng thc chng ta cng c kh
nng lun ngh ra kiu phn hi hu hiu cho con ci chng ta v hu ch cho chnh chng
ta?
Nhng cuc sng khng phi l mt kch bn chn chu c th ghi nh v biu din
c. Nhng v kch cuc sng tht m bn tr dnh lu ti chng ta hng ngy khng cho
chng ta thi gian din tp hoc suy ngh cn thn. Tuy nhin, vi nhng s ch dn
mi m chng ta c, cho d chng ta c lm hoc ni nhng iu khin chng ta hi hn,
chng ta vn bit phng hng r r{ng m quay tr li. C nhng nguyn tc c bn
chng ta c th da vo. Chng ta bit rng chng ta khng th sai lm qu xa nu chng ta
dnh thi gian lng nghe nhng cm xc ca tr; hoc ni v nhng cm xc ca chng ta;
hoc hnh x thin v gii ph|p trong tng lai hn l{ tha cho nhng li lm qu kh.
C th chng ta tm thi i chch tuyn ng nhng chng ta c c hi khng bao gi b
lc hon ton khi con ng.
Mt ngh cui cng: chnh chng ta cng ng t qung vo mnh nhng vai tr kiu
nh: ng b b m tt, cha m xu, cha m quyn lc, cha m nhu nhc. Trc ht chng
ta hy bt u ngh v chnh mnh nh l{ nhng con ngi vi tim nng ph|t trin v thay
i. Quy trnh sng hoc thng tin lin lc vi tr lun i hi sc lc v khin chng ta kit
qu. N i hi tri tim, tr tu, v kh nng chu ng ca chng ta. Khi chng ta sng
khng ng vi nhng mong ch ca chnh mnh m{ chng ta lun lun l{ nh vy hy
t t vi chnh chng ta cng nh t t vi con ci. Nu con ci chng ta xng |ng h{ng
ng{n c hi cng mt, th chng ta hy cho mnh mt ng{n c hi cng hai.
RT CUC L QUYN SCH NY NI V CI G?
CH BNG C QUYN SCH NY, qu v ~ t cht vn mnh rt nhiu. C nhng

nguyn tc mi hp th; c nhng k nng mi a v{o |p dng trong thc t; c
nhng khun mu mi hc hi v nhng khun mu c gt b i. Vi rt nhiu th
phn loi v{ bin thnh k nng ca mnh, i khi chng ta kh m{ khng |nh mt tm
nhn c bc tranh ln. V vy mt ln na, cng l{ ln cui cng, chng ta hy r sot li
xem nhng phng ph|p thng tin lin lc ny rt cuc ni v ci g.
Chng ta mun tm ra mt cch sng chung vi nhau sao cho chng ta cm thy d chu
v chnh mnh, ng thi gip nhng ngi thn yu ca chng ta cm thy tt v h.
Chng ta mun tm ra mt cch sng khng buc ti, tha hay t co ln nhau.
Chng ta mun tm ra mt cch sng vi nhau nhy cm hn vi cm xc ca nhau.
Chng ta mun tm ra cch bc l s gin d v tc gin ca mnh m khng gy thit

hi, hay v.
Chng ta mun tm ra cch tn trng nhng nhu cu ca con ci chng ta v tn trng

nhu cu ca chnh chng ta.
Chng ta mun tm ra mt cch dy cho con ci chng ta bit sng thng yu v{ c

trch nhim.
Chng ta mun ph v chu k ni chuyn v b ~ truyn th t th h ny sang th h
khc, v s truyn li nhng di sn khc nhau cho con ci chng ta mt cch thc thng
tin lin lc m con ci chng ta s ng dng c trong sut cuc i ca chng, vi bn b
ca chng, vi ng nghip, vi cha m, vi v (chng) ca chng, v mt ng{y n{o , vi
chnh con ci ca chng.
LI BT
HAI MI NM SAU
QU C GI THN MN,
Khi quyn sch How to talk so kids will listen... (Ni sao cho tr chu nghe...) c xut
bn ln u tin v{o nm 1980, chng ti ~ cu mong cho mi vic tt p. Khi chng
ti khng bit chc mi ngi s phn ng nh th no. Kh sch thi y rt khc vi
quyn sch gn }y nht ca chng ti va in mi ti bn. Liberated Parents/Liberated
Children l cu chuyn v nhng kinh nghim c nhn ca chnh chng ti. Quyn sch ny
c bn l phin bn ca nhng bui hi tho chng ti t chc khp t nc. Ph huynh
c th thy n hu ch?
Chng ti bit mi ngi phn ng nh th no khi chng ti lm vic trc tip vi h.

Bt c khi n{o chng ti a ra mt chng trnh hai phn (din thuyt vo bui ti theo
sau l hi tho vo bui sng) chng ti nhn thy trc c khi bui tho lun bui sng bt
u, nhng ph huynh ~ ch chng ti ho hc, nn nng k li h ~ lp tc p dng
nhng k nng mi nh th no v h vui mng vi nhng kt qu ra sao.
Nhng iu xy ra l bi v chng ti trc tip c mt ti y, cng ng vai tr vi

nhng khn thnh gi, tr li nhng cu hi ca h, nu v d minh ha cho tng nguyn l,
vn dng tt c nng lng ca mnh nhm thuyt phc h. Liu bn c c th thm t
nhng trang sch ny?
H ~ thm. Vi s lng khin chng ti kinh ngc. Nh xut bn ca chng ti thng

bo cho chng ti bit h ang t|i bn nhiu thm na |p ng nhu cu. Mt bi bo
New York Times tuyn b How to talk so kids will listen...(Ni sao cho tr chu nghe...) l mt
trong nhng top ten sellers trong h{ng trm u sch dnh cho cha m trn ngp th
trng. PBS sn xut mt chng trnh 6 tp da theo tng chng ca quyn sch ny.
[1]
Nhng ngc nhin ln nht l s lng th khng l v nhng hp th ca chng ti.

Nhng l| th v nh sui khng ch t M v Canada m cn t nhng quc gia trn
khp th gii, c c nhng nc v lnh th nh v{ khng c bit ti n ni chng ti
khng tm thy trn bn .
Hu ht mi ngi vit th by t s cng nhn ca h. Nhiu ngi m t, c khi

rt chi tit, quyn sch ca chng ti ~ l{m thay i cuc sng ca h nh th no. H
mun chng ti bit chnh xc by gi h ~ h{nh x kh|c xa nh th no nhng g c
tc dng vi con ci ca h v nhng g khng. Dng nh ph huynh khp mi ni trn
th gii, d thuc nhng nn vn ha kh|c nhau chng na nhng u phi ng u vi
nhng vn nh nhau v{ u i lng tm c}u tr li.
Cn mt ti khc xut hin trong nhng l| th. Mi ngi cp n vic thay i

thi quen th kh khn nh th n{o. Khi ti nh s dng nhng k nng mi th mi th
tt hn, nhng bnh thng, nht l khi b ri v{o |p lc, ti hay tr v thi quen c. H
cng b{y t mun c tr gip thm. Ti mun phng ph|p n{y tr thnh bn tnh t
nhin trong ti. Ti cn tp luyn v cn c ng h. Tin s c t{i liu n{o cho ti v
bn b c th cng nhau nghin cu nhng phng ph|p n{y?
Chng ti hiu nhu cu ca h. L nhng b m tr, chng ti ~ ngi chung trong

phng cng vi nhng cha m kh|c tho lun tng k nng, v{ cng nhau m{y m tm ra
nhng cch hu hiu nht, tn trng nht i ph vi nhng thch thc bt tn m con
c|i lun b{y ra cho chng ta. Chnh v chng ti bit kinh nghim tho lun nhm c gi tr
nh th no, cho nn chng ti nung nu tng vit mt lot ti liu v nhng hi tho
do-it-yourself (hy t lm ly) m da trn quyn sch ca chng ti. Chng ti cm thy
tin chc rng nu cha m c cung cp nhng chng trnh d theo di, tng-bc-mt,
th h c th hc v tp luyn nhng k nng n{y cng nhau, hoc mt mnh m khng cn
s tr gip ca hun luyn vin c {o to.
K hoch qun trit ca chng ti c hiu qu. Ph huynh t chc th{nh nhm, t
mua ti liu cho chng ti, v tht s h ~ s dng nhng ti liu mt cch hu hiu.
Nhng iu chng ti khng lng trc c l{ s lng chuyn gia yu cu v s
dng chng trnh How to talk so kids will listen... (Ni sao cho tr chu nghe...) . Chng ti
nghe c nhng thng tin t nhng nhn vin cng tc x hi, nhng nh tm l hc,
chuyn gia tm thn hc, mc s, linh mc, gi|o trng (Do Thi Gio).
Chng ti cng ngc nhin v vic nhiu t chc khc nhau s dng ti liu ca chng
ti nhng trung tm gii quyt khng hong bo h{nh gia nh, nhng trung tm cai
nghin ma ty v{ ru, tri ci to tr phm php v thnh nin, nhng t chc Hng o
Sinh, nh t lin bang, trng dnh cho tr c}m ic, gio trnh Head Start, nhng cn c
qun s M v nc ngoi. Cui cng trn 150.000 nhm trn khp th gii ~ hoc
ang s dng nhng chng trnh audio v{ video ca chng ti.
Trong sut thi gian ny, chng ti nhn c mt yu cu khn thit t nhng c
quan dch v x hi: Ph huynh cp thit cn nhng k nng thng tin lin lc. Tin s c
ti liu no c th gip chng ti hun luyn nhng tnh nguyn vin thm nhp vo nhng
cng ng v ph bin chng trnh How to talk so kids will listen ... (Ni sao cho tr chu
nghe...) ?
Mt c in thoi t trng i Hc Wisconsin Cooperative Extension. H ~ l{m

chng trnh n{y ri! M chng ti khng hay bit! V trong quan h hp tc vi y Ban
Wisconsin nhm thc hin chng trnh Ngn chn S Lm dng Tr em, h ~ nhn mt
gi tr cp ca lin bang son tho mt cm nang hun luyn dnh cho nhng th lnh
ph tr|ch chng trnh hi tho nhm v quyn sch ny ca chng ti. Dng nh h ~
s dng cm nang n{y dy h{ng trm tnh nguyn vin c|ch iu h{nh chng trnh hi
tho ca chng ti cho hn 7.000 ph huynh thuc 13 ht. Gp chng ti, rt nhit tnh, h
m t thnh cng ca d |n v{ c m nh}n rng ra tt c cc bang khc. H ngh chng
ti c th xem cm nang ca h, thay i nhng ni dung cn thit, v tham gia cng vi h
vo cuc phiu lu xut bn rng r~i hn c khng?
Sau khi bt sc v s vic qu| tt p thnh s tht n{y, chng ti lp k hoch gp

h v cng lm vic vi h. V th l cm nang hun luyn ~ c xut bn.
Vy l hm nay, trong ngy k nim quyn sch ca mnh c pht hnh, chng ti
vn gi y nguyn ni rung ng nh c|ch }y hai mi nm. Lc khng ai, chc chn
chng ti li cng khng, c th o|n c n c uy lc lng ng trong lng mi ngi
hoc sng cuc sng ca ring n v{ c kt thnh nhiu phin bn v dng thc khc nhau
n vy.
Tuy nhin, mt ln na, chng ti li ny ra nhng cu hi cho chnh mnh. Liu How to
talk so kids will listen ... (Ni sao cho tr chu nghe...) c tip tc chu ng c cuc kim
tra gt gao ca thi gian? Rt cuc th hai thp nin ~ tri qua. Bit bao tin b khoa hc
k thut gy lo ngi ~ din ra, ton b bc tranh gia nh ~ v{ ang thay i. C nhiu
ngi m n th}n, ly d, cha m k, cha m nui, nhng gia nh phi truyn thng, nhiu
gia nh c cha ln m phi i l{m, nhiu a tr phi i hc mu gio, nh tr. Liu nhng
phng ph|p thng tin lin lc ny c cn theo kp vi th gii nhanh hn, kh nhc hn v{
tt bt hn ng{y nay nh c|ch }y mt th h?
Khi c li quyn sch ca mnh di con mt ca thin nin k mi, c hai chng ti
cng i n mt kt lun: nhng nguyn l }y vn thch hp hn bao gi ht. Bi v
nhng bc ph huynh, bt chp a v x hi, vn b stress v c cm gic ti li hn bao gi
ht, vn b ging x gia nhng i hi phi chu ton s nghip vic v{ gia nh; h t bt
p mnh phi hon thnh khi lng cng vic ca 48 gi trong 24 gi; h c lm tt c mi
th gim cho, v c l mi th cho tt c nhng ngi quan trng trong i h. Thm na
l{ vn ha tiu th bom oanh kch xung con ci chng ta nhng gi tr vt cht ngn
ngn: tivi ch cho chng nhng hnh nh tnh dc c th; vi tnh cung cp cho chng nhng
mi quan h tr|i o c, chng vnh, chp nhong; video game gy t lit chng vo bo
lc; phim nh kch thch chng nhng v git ngi hng lot di nhng c|i tn m mu
sc bng a v{ gii tr. Do vy, tht khng kh hiu ti sao nhiu cha m ngy nay cm
thy lung lay v bt lc v lo s.
Chng ti bit r quyn sch ny khng phi l mt cu tr li y cho tt c. C

nhng vn khng th gii quyt c ch bng nhng k nng thng tin lin lc. Tuy
nhin chng ti tin rng trong phm vi nhng trang sch ny, ph huynh s tm thy s hu
thun vng chc nhng chin lc gip h i ph vi nhng tht vng tch t ca vic
nui dy con ci; nhng phng ph|p d hiu m c th gip h t ra nhng gii hn v
truyn t nhng gi tr ca h; nhng k nng c th nhm gi cho gia nh xch li gn
nhau v gn b vi nhau, bt chp s nhim c t nhng lc lng bn ngoi; ngn ng
m{ tng uy lc cho cha m h kin nh v{ yu thng chm sc chm sc chnh h
cng nh chm sc con c|i h.
Chng ti v cng hnh phc vo thi im k nim ln ti bn hin ti. N cho chng
ti c hi chia s vi qu v nhng dng suy ngh v{ phn hi m chng ti nhn c trong
nhng nm qua nhng l| th, nhng cu hi, nhng cu chuyn, v ci nhn trong cuc
ca nhng ph huynh khc.
Chng ti hy vng }u trong nhng l| th n{y, qu v s tm thy nhng thng tin

ct li, b sung hoc nhng ngun cm hng gip qu v thc hin cng vic quan trng
nht trn i ca qu v.
Adele Faber
Elaine Mazlish
NHNG L TH
CHNG TI LUN HNH PHC khi nhn c phn hi t c gi, tuy nhin nhng l
th |ng h{i lng nht l nhng l| th m{ ngi vit chia s vi chng ti: h ~ tht s s
dng nhng nguyn tc trong How to talk so kids will listen... (Ni sao cho tr chu nghe...)
nh th no, v h ng dng chng vo nhng phc tp trong cuc sng ca h ra sao.
***
Quyn sch ca tin s cho ti cng c thc h{nh m{ ti ~ r|o rit tm kim by lu. Ti
khng bit mnh s x l tt c ni au v{ tc gin m thng con trai 9 tui ca ti cm thy
v vic cha n v ti ly d nh th no nu ti khng c How to talk so kids will listen... (Ni
sao cho tr chu nghe...)
V d gn }y nht: Tommy tr v nh{ sau v{i ng{y n vi b n, c u xu chn nn

v b n c gi n l{ k bt t{i.
Ti phi vn dng ht ngh lc ng ni xu chng c m{ bo vi Tommy rng

chnh b n mi l{ k bt t{i. Thay v th ti ni: , vy th au n lm nh. Ch ai thch
b chi mng bao gi. Chc l{ con ang c g b c ni iu b mun m khng h thp
con.
Theo di phn ng ca Tommy th ti c th thy nhng g mnh va ni ~ gip ch|u.

Nhng ti khng vic ny tri qua. Ti s ni chuyn vi b ca n. Ti cn phi ch ra
c|ch l{m sao khng lm cho tnh hnh xu t i.
Cm n s t tin m ti mi pht hin c.
***
Ti mua quyn sch ca tin s vi gi| 4 la ti mt hiu s|ch c v{ b}y gi thnh tht
m ni, n l s u t tuyt vi nht m ti tng thc hin. Mt trong nhng k nng u
tin ti th p dng l{ M t nhng g bn thy. Khi ti t c kt qu tch cc, ti
mng n sut t khi gh. Con trai ti, Alex (4 tui) l{ a tr cng u cng c (cha m
ti hay gi n l{ thng u b), s vic ny cho ti c nhiu c hi p dng nhng kin
trong quyn sch ca tin s.
Ri n chng Gii phng vai tr, Gii quyt vn cng gip ti: bt c khi no
ti tham d chng trnh sinh hot chung ti trng mu gio ca Alex, ti u nhn thy
gio vin cng ngy cng tc gin vi n, nht l khi n khng chu ha nhp vo nhm ca
ht hay bt c nhm g khng cun ht n. Nu Alex chn nn hay bt an, tht kh cho n
ngi im. N s ng nguy, quay qua quay li, chy quanh, i x{ qun. C gio n lin tc phi
gi tn nhc nh, Alex, ngi xung... Alex, ngng ngay!... Alex!!! Ti thy n b qung vo
vai tr K gy ri.
Mt ngy n, sau khi tan trng ti tr chuyn vi n xem n khng thch g v thch g
v chng trnh . Ha ra l{ n ph|t mt v phi h|t b{i Old McDonald v{ phi nghe i
nghe li my cu chuyn. Nhng n rt kho|i l{m th cng v{ chi tr chi vn ng.
Sau ti bo n tht kh cho c gio dy ht hoc k chuyn cho tt c hc sinh khi

mt a tr chy quanh v ph ri lp. Ti ang nh bo n lp danh sch mt s gii php
th, bt thnh lnh, n ni: c ri m, con s quy tng s}n chi sau gi hc!
Ti nut c nc ming M thy hay y. V{ t tr i, c gi|o khng cn c g

phn nn na. Cng p dng nhng k nng mi ny vi con trai, th ti cng thy nhng
thay i n. C nh th mt cu b mi va bc ra vy.
***
Chuyn gia t vn trng tiu hc c cun How to talk so kids will listen... (Ni sao
cho tr chu nghe...) khi chng ti ang gp nhng vn v hnh vi vi thng con trai 6
tui ca mnh.
Sau khi ti c quyn s|ch, mn bng video vn phng M ca i hc Michigan gn

, v{ t hc nhng k nng l{m cha m, nhiu ngi bn ca ti nhn thy c s thay i
con trai chng ti r n ni h hi ti ~ l{m g m{ to nn c s khc bit trong hnh
vi ca n v trong mi quan h ca ti vi n. (N ~ chuyn t vic hay ni Con ght m.
Con c g khng phi l con ca m sang M, m l{ ngi bn tt nht ca con.)
Sau khi k cho nhng ngi bn nghe v quyn sch, h bo ti dy h. Ti c th tm

tt c nhng ti liu cn thit t vn phng M ca i hc Michigan bng video v{ s|ch
bi tp v dy mt kha su tun cho mt lp gm 12 ph huynh (c c chng ti!). Thnh
thong, sau , vn phng M ca i hc Michigan ngh ti m rng lp hc cho cng
chng ln na, v{ ti ng . Ti dy lot chng trnh n nay ~ nhiu nm v{ ~
chng kin nhng thay i thn k theo chiu tt p trong cuc sng ca nhng a tr c
cha m tham d nhng bui hi tho.
Gn }y ti thy mt s ph huynh phi mt thi gian l}u hn mi qun trit c

tinh thn ca chng trnh. H chu rt nhiu p lc v h mun c cu hi nhanh. C l h
b nh hng bi nhng li khuyn gn }y rng nu h khng nghim khc (n roi, trng
pht) lm cho con h thay i, tc l h khng c trch nhim, khng lm trn bn phn
lm cha m ca h. Nhng mt khi h bt u tht s dng phng ph|p ca tin s v{ t
h thy n hiu qu nh th no v con ci h v lu v d{i ~ hp tc ra sao, h tr nn
hng h|i vi chng trnh.
Cn i vi ti, khi nhn li, ti thy con trai mnh ang tr thnh mt thng b ni lon
v hay cu bn. Tm c ti liu ca tin s, hc v p dng nhng k nng trong How to
talk so kids will listen... (Ni sao cho tr chu nghe...) , tht s ~ cu gia nh ti v{ ci thin
mi quan h vi con trai ti mt trm phn trm. Ti tin chc rng chng no m nhng k
nng n{y ng dng nhun nhuyn trong cuc sng ca chng ti th chng ti gip ngn
nga con em mnh tr thnh kiu thanh thiu nin c nhng la chn in cung v ni
lon.
Cm n ~ trnh b{y nhng g tin s ~ hc hi theo mt cch t hc rt mch lc r

rng.
***
Ti tm thy quyn How to talk so kids will listen... (Ni sao cho tr chu nghe...) trong
th vin ch ti l{ mt quyn sch rch nt nht ti tng thy. Tht ra iu duy nht
khin ti cm n ln ch v thy ni dung c v hay hay.
Khng ng n li cc k hu ch cho ti n th trong vic ng u vi con gi 10

tui ca mnh. Do gn }y n ang hnh th{nh v{ ph|t trin mt th|i kh chp nhn
c. Ti khng bit n hc thi t }u, t bn b hay t tivi, nhng n c hay ni vi
ti kiu, M khng bao gi mua th g ngon m{ n hoc Sao m mua cho con cun video
game d c vy? C|i d{nh cho con nt m{.
Nh quyn sch ca tin s m{ ti khng cn t v hay phi rng vt c hiu vn
na. Gi }y, mi khi n tr nn lm mm l{ ti chn n li ngay. Ti bo, Lisa, m khng
thch b buc ti. Nu c g con mun hoc khng mun, con cn ni vi m theo c|ch kh|c.
Ln u tin ti ni vy, ti thy n sng st. Nhng gi ti thy khi n bt u sc

tnh li ti thm ch khng cn phi ni g na. i khi ti ch cn nhn n mt c|i l{ n
dng ngay v c gng c x cho vn minh.
***
Quyn sch ca tin s l{m th tuyt vi nht xut hin k t sau khi pht minh ra my
ra chn v l vi sng! Ch mi sng nay ti va vi v chun b a a b i nh{ tr va
dn Julie (4 tui) hy ht th my Nebulizer trc khi mc i hc (do b b hen
[2]
suyn). Con b pht l ti v bt u ly bp b Barbie ca n ra chi. Thng thng hn l

ti ~ ht to|ng ln v{ git con bp b i ri, v con b s giy gia khc la khin ti in
tit, ri bo m l ti s i l{m tr.
Thay v ng x nh c, ti ht mt hi tht s}u v{ ni M thy con thch chi vi bp

b Barbie qu, m chc chn l{ bp b cng mun chi vi con. Vy con s bt my
Nebulizer ln hay con ngh Barbie s mun bt ln? B ni Barbie mun bt ri bc ti
m|y, cho bp b bt m|y, ht th xong c tr liu v{ thay i hc.
Tng si thn kinh kit qu ca ti v cng cm n iu ny.
Ph huynh ca tr v thnh nin
Qu c gi thng hay hi chng ti la tui no l tt nht bt u p dng

nhng k nng trong quyn sch ny. Chun mc ca chng ti l{ khng bao gi qu sm
cng khng bao gi qu tr p dng. Sau }y l{ nhng cu chuyn do nhng ph huynh
ca tr v thnh nin k vi chng ti.
***
Mi ngi lun lun hi ti lm th n{o m{ |m con ti qu| tuyt vi nh vy. Ti

chuyn li khen ngi ca h ti v ti, nhng ti cng ni cho h bit v quyn How to talk
so kids will listen...(Ni sao cho tr chu nghe...) , bi v n tht s gip ti sng vi nhng
g ti tin tng. Ti gii thch rng vn khng phi l ni hay lm mt iu c th g, m
l v cch sng vi nhau bng s tn trng tht s. V khi bn hnh x tn trng th cch
hnh x v mang li cho bn uy lc hoc tm nh hng m bn c th t|c ng n con
ci tui v thnh nin ca bn.
Ti bit khng c s m bo no c, v ti khng ni l mi s u d dng. Mi }y

con trai Jason ca ti, 14 tui, hi xin tin ti i xem phim. Ha ra n mun coi phim loi R
m{ ti ~ c trn b|o v{ ngh l{ loi phim khng thch hp vi tui ca n. Ti ni vi
chu nhng l do phn i ca mnh, k c l do n cha tui. N ni tt c bn b n
u i xem v{ n khng mun b l. Ti lp li quan im ca mnh. N bo ti khng th
ngn n c bi v n ~ ln cao v{ ngi ta s ng n 17 tui, hoc nu khng, ai
trong nhm xp hng s km n vo.
Ti ni Ba bit ba khng th ngn con, nhng ba hy vng con s khng i. Bi v theo

tt c nhng g ba ~ c thy th b phim ny l v mi lin h gia tnh dc v bo lc v
ba ngh l{ mt mi lin h bnh hon. Tnh dc khng nn dnh d|ng g n vic ngi
ny lm tn thng hoc li dng ngi kia, m{ phi lin quan n hai ngi tht s
yu thng nhau.
m, ti khng cho n tin v ti hy vng n khng i. Nhng cho d n i th ti c cm

gic l n s ngi trong rp vi li ti vng vng trong u. Bi v mi quan h ca cha con
chng ti c c hi cho thy t nht n s cn nhc n quan im ca ti. V{ l{ c|ch bo
v duy nht ti c th mang li cho con hu chng li tt c nhng r|c ri ca th gii
ngoi kia.
***
Ti mun tin s bit rng quyn sch ca tin s ~ thay i cuc i ti v cch suy
ngh ca ti. N cng l{m...
... thay i cuc sng ca cc con ti.
... thay i mi quan h ca ti vi chng.
... thay i mi quan h ca chng ti vi cc con.
... v{ c bit nht, thay i mi quan h ca v chng ti vi con gi 13 tui ca chng

ti, Jodie.
Mt trong nhng iu chng ti tng hay xung t vi nhau l lnh gii nghim. Cho d
thi gian chng ti t ra l th n{o chng na, con b lun lun xoay x v nh tr v
chng ti khng th ni hoc lm g khin n sa i c. L{m sao m{ yn t}m cho c
khi m trong thnh ph ca chng ti c rt nhiu tr i d tic tng nhng ni khng c
s gim st. C ln cnh s|t c gi ti mt ba tic thu ht rt nhiu a tr khng c
mi v hng xm phn nn v ting n v chai bia qung xung bi c nh h. Thm ch c
khi c ph huynh nh{ th thng n na chng ba tic h s ln lu xem tivi hoc ng,
khng bit c|i g ang din ra di lu. Mt sng th by, v chng ti ngi li vi Jodie
xem chng ti c th cng nhau gii quyt vn hay khng. Chng ti bo anh y nh
chuyn c gia nh ti mt hoang o sng trong vng hai nm cho n khi n v{o i
hc. Nhng v iu khng thc t, chng ti cn phi ngh n cch g khc.
Ti th bo, Nghim tc m{ ni, Jodie {, con c quyn vui chi mt m bn ngo{i vi

bn b. Cn ba m th c quyn mt m khng lo lng. Chng ta cn tm ra c|ch g
tha mn tt c.
V{ chng ti cng nhau tm. }y l{ nhng biu quyt cui cng: chng ti s c trch
nhim kim tra bo m c mt ngi ln nh. Jodie s c trch nhim v nh gia
khong 11:30 v na m. K t chng ti i ng sm, ti t ng h bo thc lc 12
gi 15 pht ch phng c din bin khng nh mong i. Ngay giy pht Jodie v ti
nh th n s tt bo thc i. C theo c|ch th n s c hng nim vui ca n cn cha
m s c mt m ng yn l{nh. Nhng nu ng h reng th tt c ng h b|o ng ca
chng ti cng reng, v{ chng ti cn phi bt u truy tm du vt ca n.
Tha thun ca chng ti c thng qua. Jodie lo liu phn tha thun ca mnh v ln
n{o cng ho{n tt vic dp tt ng h.
Cm n v cuc i chng ti c cu vn bi mt quyn sch!
Khng ch dnh cho ph huynh vi con ci
Mc ch chng ti vit How to talk so kids will listen ... (Ni sao cho tr chu nghe...) l
nhm gip ph huynh c mi quan h tt hn vi con ci. Chng ti khng bao gi mong
ch ai dng quyn s|ch n{y thay i mi quan h ca h vi cha m ca h hoc vi
chnh h.
***
Ti c nui dy vi rt t li khen m ch ton nhng li chi mng. Sau nhiu nm
trn trnh cuc i trong ma ty v{ ru, ti i tm liu php kh d c th thay i hnh vi
hy hoi ca mnh. Chuyn gia tr liu gii thiu cho ti quyn sch ca tin s v{ n gip ti
tht c lc khng ch v cch ni chuyn vi con trai 18 thng tui ca ti, m cn cch
ti ni chuyn vi chnh mnh.
Ti c khng t lm gim gi tr ca mnh na. Ti bt u cao v t khen mnh v

tt c nhng g ti lm cho cuc i ca ti v cuc i con trai ti. Ti l mt b m nui
con n c v{ kinh ho{ng trc ngh phi lp li s nui dy m{ mnh ~ tri qua, nhng
gi ti bit mnh s khng nh vy. Cm n quyn s|ch ~ gip ti tin v{o bn thn mnh.
***
How to talk so kids will listen... (Ni sao cho tr chu nghe...) , Kinh Th|nh ca ti, ~
gip ti ph v chu k nm th h nhng con ngi y nhng cm xc tiu cc. Phi mt
thi gian rt l}u nhng cui cng ti ~ hc c rng ti khng cn phi nn cm xc
ca mnh k c nhng cm xc xu. Ti cm thy d chu khi ti l mnh. Ti hy vng 4
a con ti (17, 14, 12, 10 tui) c th cng nhn, mc n{o , hiu qu m{ n ~ t|c
ng ln ti (sau nhiu nm tham d nhng lp bi dng ph huynh ca tin s), c th
nui dy th h nhng con ngi k tip tr thnh nhng ngi sn sng v c kh nng
thng tin lin lc, thay v nhng con ngi ch bit ph nh, ph nh, v ph nh.
T|i bt: Ti c sch ca tin s khi a con 17 tui ca ti mi 1 tui. Quyn sch l
ng cu ri ca ti!
***
Ti 40 tui, b m ca hai cu con trai. iu nh hng ti ti nht su sc quyn

sch ca tin s l{ s nhn thc rng ti ~ b tn ph kinh khng bi th|i ca cha m ti
i vi ti. Cha ti hay ni nhng iu lm tn thng ti mi ln chng ti gp nhau. K t
khi ti c con, nhng li nhn xt cay c ca cha ti li xoay qua tp trung ch trch ti l
mt b m v vng nh th n{o, v{ ti ang nui dy hai thng con ca mnh mt cch cu
th, li xi ra sao. Ti nhn ra rng d gi ti ~ ln, nhng trong ti vn c phn a tr
phi chu ng vt thng dai dng ca s nghi ng v{ cm ght bn thn.
C iu tr tru rng ti l mt ngi cn mn, tn t}m v{ chu |o, c th{nh cng
tng i trong hi ha. y th m cha ti lun v mt bc tranh hon to{n i nghch v
con ngi ti.
Sau khi c quyn sch ca tin s, ti tm thy lng can m bt u chng li cha
mnh. Mi }y khi ng x v ti l{ a li nh|c, ti |p li rng c th ng thy ti nh th
nhng ti li thy mt bc tranh khc v mnh. (ng bi ri v nghe ti ni vy). Ti ~ c
c nim hy vng mi l mnh c th cha l{nh a tr bn trong mnh bng cch cho n
c|i iu m cha m n ~ khng bao gi cho n.
***
Th t gio vin
Hu nh ti mi bui hi tho u c mt hay hai gio vin ko chng ti qua mt bn

by t quyn s|ch ~ nh hng n h khng ch v mt c nhn m cn v mt ngh
nghip nh th no. C gio vin cn vit th k v kinh nghim ca h.
***
Ti ~ c How to talk so kids will listen... (Ni sao cho tr chu nghe...) c|ch }y 9 nm,
khi ti bt u i dy hc. Lc ti cha c con ca ring mnh v ch quen lm vic vi
ngi ln. Quyn sch ca tin s ~ cu cuc i ti. Chc chn n gip ti tr thnh mt
gio vin gii hn i vi l hc tr lp by v lp tm m ti dy, ng thi n gip ti tr
thnh mt ngi hnh phc hn.
Bin chuyn hu ch nht trong suy ngh ca ti xut pht t vic ti khng cn t hi
lm th n{o bt hc tr mnh hc hnh hoc c x ng mc. By gi ti lun t hi
mnh lm th n{o khuyn khch hc tr th hin quyn t ch trong nhng vn ca
chng. Thnh cng gn }y nht ca ti l vi Marco, mt ch h t phong ca lp, lun lm
gi|n on cc hc tr kh|c v{ thng n zero cho b{i kim tra. Mt ngy n sau gi hc, ti
gi em li v bo, Marco thy cn ni chuyn vi em. Em ngh coi iu g c th gip em
hc tt?
Cu hi ca ti khin n sng s. Ti ngh n ~ inh ninh l{ s b gi ln vn phng

thy hiu trng. Sau mt hi im lng n bo, C l em nn ghi ch bi ging.
Ngy hm sau Marco khng ch bt u ghi ch bi ging m{ cn gi tay ph|t biu v
tho lun trong lp. Mt a hc sinh khc tht ln Tri t, Marco! Cu m{ cng bit g
{!
Nhiu nm qua ti ~ gii thiu, cho mn, v tho lun v quyn sch ca tin s vi
h{ng trm ph huynh v{ gi|o vin. Ti thng gi mt bn trn u ging ca mnh.
thc r rng rng nhng khi nim trong ~ gip ti l{m ngi cha, ngi chng, ngi
bn ng nh ti mun hn.
***
Hc sinh ca ti u c hng li t chng li khen trong quyn sch ca tin s.

Ti c mt cu hc sinh b ADD [3]. Trong 9 thng em cht vt l{m c c 3 bi ton. Sau
khi c How to talk so kids will listen ... (Ni sao cho tr chu nghe...) ti bt u dng
phng ph|p m t ch ra nhng im tch cc ca em. Ti bt u ni nhng iu i
loi Em cng quyt cho ti khi tm ra cu tr li ng. Tun tip sau em np ht
khng thiu bi tp v nh{ n{o. Em cng t ho v cng vic ca mnh n ni em mun ti
bo cho m em bit ti cuc hp ph huynh ln ti.
Ti c mt hc sinh khc vit ch nh g{ bi n ni chnh em cng khng c c

ch vit ca mnh. im chnh t ca em ch loanh quanh mc nm mi phn trm. Em ti
gp gi|o vin kh|c ph o. Ti chia s quyn sch vi gi|o vin v{ cng nhau chng
ti khen em khng ngng. Chng ti cng nhau m t bt k t n{o ng n v ch vit v
chnh t ca em (Em ~ nh vit t sau ch often, mc d n l m cm ). Hm nay em
[4]
chy a vo phng ti v thng bo em vit ng 19 trong 20 t. l{ im A u tin ca

em v mn chnh t.
***
Ti l mt chuyn gia gio dc [5] ti mt ht ln Texas. Sau nhiu nm hun luyn

gio vin v tri nghim v s nhng phng ph|p kh|c nhau iu chnh hnh vi, hc
thuyt gia c, cm tc, c}u lu, trng pht, khng c ra chi ti v nhng ng nghip
i n mt kt lun ging nhau: nhng nguyn tc v k nng tin s vit trong tt c nhng
quyn sch ca tin s l{ nhng k nng chng ti cn hun luyn cho nhng gio vin
ca chng ti s dng. Chng ti tin rng khi nhng lp hc ca chng ti tht s hiu qu
th l{ do nhng mi quan h ang cng hiu. V mi quan h hiu qu khi s thng tin
lin lc mang tnh nh}n vn v{ chm sc ln nhau.
Nhng phn hi t nc ngoi
Chng ti vui mng trc nhng phn hi chng ti nhn c t nhiu quc gia khc.
iu tht s khin chng ti ngc nhin bi v tc phm ca chng ti c ngha vi c
nhng ngi thuc cc nn vn ha kh|c nhau.
***
Mt ph n t Trung Quc vit:
Ti l mt gio vin ting Anh ti Qung Chu, Trung Quc. Trong khi l du hc sinh i
hc New York, ti cng l{m ch}n gi tr, gi c b Jennifer, 5 tui. Trc ti, b ~ c mt
ngi gi tr ngi nc ngo{i, ngi ny khng hin du t t vi b. C b thnh thong
b |nh v{ b nht vo phng ti v h. Kt qu, Jennifer ln ln tr th{nh ngi lp d v
khng chan ha. Hn na, c b hay bng ph|t cn khng v{ khc ngt.
Trong nhng tun u tin bt tay vo vic, ti ng dng nhng phng ph|p gi|o dc
truyn thng ca Trung Quc vi Jennifer, theo c khuynh hng dy v{ |p t tr nn
phi c x nh th n{o. Tuy nhin phng ph|p ny khng c hiu qu lm. C b hay khc
b lu b loa hn, v{ thm ch cn |nh ti.
M ca Jennifer rt thng cm cho ti, n ni b{ i ti gp b|c s t vn. ng gii thiu

cho b quyn How to talk so kids will listen ... (Ni sao cho tr chu nghe...) M ca Jennifer
v{ ti hm h c v c ht sc p dng nhng kin thc chng ti hc c . V{ thc
t chng minh l{ chng ti ~ th{nh cng. Jennifer bt u ni nhiu hn, chng ti t t
tr thnh nhng ngi bn. Xing Ying, c tht l tt trong vic i ph vi Jennifer, cha
m ca c b ni vi ti mt cch bit n nh vy.
By gi ti ~ tr v Trung Quc v{ ~ l{m m ca mt cu b. Ti ng dng nhng

phng ph|p ti ~ hc c t quyn sch ca tin s hnh x vi chu v chng t ra
hu hiu. Gi kht khao ca ti l h tr nhng ph huynh Trung Quc khc tr nn hu
hiu hn v{ hnh phc trong mi quan h vi con ci h.
***
Mt b m t Victoria, c, vit:
Ti ~ s dng nhng xut ca tin s vi cc con ti v thy rng chng, c bit l
hai thng ln lm l ca ti, ~ ni chuyn vi ti nhiu hn. Khi chng i hc v (a th
hc i hc, a th hc ph thng), ti cho cc con bng c}u Nghe ting cc con ngoi ca
l m mng qu| hoc nhng c}u i loi ri mm ci, ch ti khng hi chng Hm nay
con i hc trng th n{o?. a con g|i u ca ti t khi m{o ni chuyn vi ti tht
s ch khng n tr|nh ti nh trc.
***
Mt nhn vin lm cng tc x hi, mt ngi iu h{nh chng trnh How to talk so
kids will listen... (Ni sao cho tr chu nghe...) Montreal, Quebec, vit th cho chng ti v
k li cuc ving thm trung t}m thng gia ca b Capetown, Nam Phi.
Ti ~ gp gi|m c trung tm gio dc ph huynh ti khu vc tham quan cch

thc lm vic ca h. Trung t}m thng m lp dy cho c nhng ngi thuc tng lp
trung lu sng gn ln nhng c d}n ca khu chut Kayelisha, ngoi thnh ph.
Kayelisha, nhng gia nh sng trong nhng cn nh{ cht chi, mi nh chng bng ci
bung ng khng in, khng c nc my, khng c h thng v sinh. Cc thy c ca
trung tm dng How to talk so kids will listen... (Ni sao cho tr chu nghe...) lm nn
tng. H dch nhng hnh minh ha sang ting ch}u Phi cho c d}n ti lp hc c th hiu
c. H ni trong th vin ca h c mi quyn s|ch ~ sn tp v{ qun gc phc
v cho mi ngi.
Ti cng s gi quyn sch mi nht ca tin s How to talk so kids will learn (Ni
sao cho tr chu hc) cho mt ngi bn Johannesburg. Anh bn n{y ang iu hnh
nhng chng trnh hun luyn cho gio vin dy hc xa thnh ph, trong nhng cng
ng d}n c thiu s.
Ti ngh tin s s vui khi bit phm vi nh hng ca tin s!
Nhng cha m trong nghch cnh
Hu ht nhng v d ti nu ra trong How to talk so kids will listen ... (Ni sao cho tr
chu nghe...) u ch ra cch mi ngi hnh x, gii quyt nhng vn bnh thng hng
ngy. Mt ln sau khi chng ti din thuyt, mt ph n nc mt gin gia ti gp chng
ti. B m t mi quan h gia b vi con trai b hi chng Tourette ~ chuyn bin t
[6]
th hn, v vng th{nh yu thng l{ kt qu ca quyn s|ch n{y. Chng ti sng run
ngi. K t chng ti nghe rt nhiu cu chuyn v nhng ng b b m s dng tc
phm ca chng ti i ph vi nhng vn cng thng, trm ut nghim trng trong
cuc sng ca h.
Hu nh nhng ngi vit th lun khen ngi chng ti v nhng thay i h thc hin
c. Nhng khi nhn nhn th chng ti thy li khen phi dnh cho h mi ng. Bt c
ai cng c th c s|ch. Nhng cn phi l ngi c ngh lc v quyt tm mi nghin cu
tng trang, tng cu v s dng chng nhm chin thng nhng cn au tim. Nh mt s
ph huynh ~ k sau }y:
***
Trong nh{ ti i lc c nh ang l}m v{o Th Chin th III vy. Con gi ti (7 tui) b
ADHD. Khi b c dng thuc th phn ln c th qun l c. Nhng khi thuc tan, chng
ti c mt a tr ngoi tm kim sot (ti bit nhiu cha m c con b ADHD ~ buc phi
l cha m hc |m).
Khi ti c quyn sch ca tin s, ti t hi liu nhng k nng n{y c gip tr b ADHD
c g hay khng. V, cu tr li l{ c. B}y gi ti nu ti ni chuyn vi chu theo
cch mi n{y khi ch|u ~ ung thuc th n s ko di tc dng v gip chu sut c ngy,
nht l trong nhng k nng giao tip x hi ca chu. Ti cm thy chc chn rng nu ti
c gi ng c|ch n{y th sau n{y n s gip cho ch|u trn ng i. Cm n quyn sch
ca tin s.
***
C hai v chng ti u l nhng chuyn gia tm l hc. Con trai chng ti, 8 tui, mi
}y b chn o|n l{ mc hi chng ADHD. Chng ti ~ tri qua nhiu phen iu ng vi
n. Mt ngi bn gii thiu cho chng ti nhng quyn sch ca tin s Liberated
Parents/Liberated Children (Gii phng cha m / Gii phng con ci) v How to talk so kids
will listen ... (Ni sao cho tr chu nghe...) v{ trong chng ti ~ tm thy nhng phng
php hu hiu nht m chng ti tnh c cp nht c.
Hai v chng ti vn c {o to chuyn mn v vic s dng nhng phng ph|p

hnh vi phng ph|p m{ c tc dng ngc ho{n to{n i vi con trai ti. Trong khi
phng ph|p ca tin s li da vo nn tng l s tn trng v hiu bit ln nhau. Theo ,
n t t gip chng ti c nhng g chng ti mun t con trai mnh m khng phi c
kim sot tt c nhng g din ra. l{ mt s gii tho|t c n nhn nng nhit nht!
Ti cm thy kin thc ca mnh v nhng khun mu tng t|c hiu qu ny ch mi

mc s khai, nhng t by n nay ti lun chia s nhng g ti ~ hc t quyn sch ca
tin s v{o cng vic ca mnh ti trung t}m iu dng. Nhng phng thc ca tin s rt
hu hiu trong nhng bi cnh khc nhau v hu hiu trn bnh din d}n c rng ln.
Cm n tin s ~ c thin ch chia s tt c nhng kinh nghim ca mnh. Xin cm n

tin s ~ tha nhn nhng im yu ca tin s. Vic n{y gip cho c gi cng tha nhn
nhng khim khuyt ca h.
***
Lc con trai ti, Peter, mi 6 tui, ch|u c pht hin l b chng suy gim th gic. Bc
s ca chu nhn mnh chng ti c 6 th|ng cho ch|u eo bng knh tr liu, bng khng
th Peter s c nguy c b tn thng th gic nghim trng bn mt phi ca ch|u. B|c s
yu cu chu phi eo bng knh t nht 4 gi mt ngy, k c khi trng.
Khi ni cng bit Peter thy ngng nghu v kh chu n th no. Hng ngy n c
c th|o bng knh ra khin ti phi ph|t in ln. N than th l{ bng knh khin n b nhc
u v n thy mt n b m hn bao gi ht v li rt au. Ti cng nhn nhng cm xc
ca chu v khng nh tt c, nhng th|i ca chu khng ci thin.
Cui cng, sau nm hoc s|u ng{y nh vy, ti kit sc. Ti ni Coi , Peter, m cng
s eo knh nh con 4 ting lin bit xem n nh th no, ri sau chng ta c th tm
ra cch lm sao cho n tt hn. Ti ch ni th v ti nghip chu ch ti khng nhn ra n
li c hiu qu n vy khi ti thc hin.
eo c 20 pht ti b nhc u kinh khng. Ti b mt kh nng nhn bit n ni

lm nhng iu bnh thng nh l{ m ca t, ly qun o ra khi my git, th con mo ra
ngoi, hay thm ch bc ln cu thang cng l{ kh khn kinh khng. n ht 4 ting, ti
au kh, mt ph v thu hiu su sc con mnh ang phi tri qua nhng g.
Chng ti ni chuyn vi nhau. Mc d ti khng th thay i nhng yu cu ca mnh,

nhng Peter v{ ti nhn ra rng chng ti ~ cng tri qua nhng kh nhc ging nh
nhau. S xc nhn ca ti rng vic n{y kh nh th no v rng vic ti khng c kh nng
chu ng gii nh ch|u r r{ng l{ tt c nhng g chu cn. T tr i, ch|u c th kin
tr eo bng knh mi ngy 4 ting ng h, k c trong gi hc. Th lc ca ch|u c cu
vn v chu thm ch khng cn phi eo bng knh na.
Bi hc ti hc c l{ i khi ni ming khng vn cha thng cm cho nhng cm

xc ca tr. C khi chng ta phi thc hin thm mt bc b sung nhn s vt bng
chnh con mt ca tr.
***
Ti ~ iu hnh nhm How to talk so kids will listen ... (Ni sao cho tr chu nghe...)
ca tin s trong nhiu nm ri. K t khi ti c quyn s|ch u tin ca tin s v{o nm
1976, ti ~ ng h cng trnh ca tin s. Nm cng l{ nm con trai ti, Alan, mi sinh.
Gi ch|u ~ 22 tui v b bnh tm thn. Cn bnh ny l bnh ri lon thn kinh do di
truyn bn dng h ti. Nh nhng k nng ti hc c v ging dy, m{ tin lng bnh
ca Alan kh| hn rt nhiu so vi nhng bnh nh}n kh|c v{ ti cng c th gip chu chu
ng ni au v{ cng nhn tt bnh ca mnh. Bng cch s dng nhng k nng mnh c
m ti qun l c cm xc ln xung bt thn nh xe la cao tc trong cng vin gii tr
ca chu.
Khi ti tham d nhm n}ng nhng ph huynh c con b thiu nng, ti nhn ra
nhng phng ph|p ca tin s ~ gip cho tnh cnh ca ti tch cc hn nhiu v quan
im cng nh v kh nng kim sot. Trn tr hy vng, chng ti s c th gip Alan tip
tc tin b trong cuc i ca ch|u, ngn ch|u khi sp v khi phi vo bnh vin tm
thn nh vn thng xy ra.
Ti rt bit n kinh nghim 17 nm ti ~ ng dng nhng nguyn tc ny. Anh ch em

ca Alan cng phi chu ng ni lo s s mc phi cn bnh ny, khin cho ngun lc ca
gia nh ti b mt cn bng trm trng trong vic i ph vi tt bnh. Nhng k nng gip
ti v chng ti thng cm v nhn bit cnh ng khn kh ca chng. Quyn sch ca tin
s l{ mt mn qu ln cho gia nh chng ti.
VNG, NHNG... NG NH... TH CN...?

KHNG PHI TT C nhng tn hiu phn hi chng ti nhn c u tch cc. Mt s
ngi tht vng v khng thy hu hiu cho con ci h, nhng a tr gp vn nghim
trng hoc phc tp. Nhiu ngi khc li khng vui v nhng cu hi c th ca h khng
c tr li. Cng c nhng ngi tht vng v h ~ n lc tht s ni v{ l{m kh|c i
nhng hu nh khng th{nh cng. H c km nn nhng vn phi than th Ti ~ c
nhng n khng c t|c dng.
Khi chng ti yu cu h nu chnh xc nhng g ~ xy ra v{ nghe tng tn nhng

kinh nghim ca h, th chng ti d dng nhn ra nhng g sai v ti sao. R rng c nhng
kin chng ta cn pht trin ton ho hn na. Sau }y l{ nhng nhn xt v cu hi m
chng ti nghe c, cng vi nhng phn hi ca chng ti:
V s la chn
Ti thng con tui v thnh nin ca ti c la chn nhng li c tc dng

ngc. Ti bo chu hoc l ct tc v i d l T n bng khng th n hy n l T
n trong phng n. Ty n chn.
V chu n ni lin, Tt, con n trong phng con v ti b sc. Ti ni Ci g?!

Con dm lm th vi m ! Cn c vi gia nh na? N ch quay lng li ti v bc
i khi. C l phng php la chn l khng hu hiu i vi tui teen.
Trc khi bn a ra cho tr bt k la tui no s la chn, s hu ch khi bn t

hi trc rng: C hai la chn ny c chp nhn c i vi mnh v c v chp nhn
c i vi con hay khng? Hoc bn c th hi nhng la chn ny c tht s n cha
mi e da? Liu con n c cm nhn nh mnh ang dng k thut khng ch, li ko
n? Tt nht, la chn cn tot ln ni dung ph l{ M bn pha con. C nhng iu m
m mun con lm (hoc khng mun con l{m) hn l{ ra lnh bt buc con, m mun cho
con c ting ni v vn .
La chn m bn a ra cho con trai v thnh nin ca bn chn l v u tc ca n?

C hi bng khng. Hu ht tr tui teen u b cha m phn nn v u tc kiu tc, mu
tc, chiu di, qu bn thu hay qu sch s... u coi nh l{ s xm phm khng gian
ring t ca chng.
Nhng gi s bn khng th kim ch c mnh? Nu bn sn lng chu ri ro tin vo

vng nhy cm ny, th hy tin vo mt cch cn thn: M bit khng phi vic ca m,
tuy nhin, nu con c th cn nhc n kh nng cho th ct tc di bt mt s tc ba
m c th trng thy mt con, th con s c mt b m bit n v cng trong l T n.
Ni th xong l rt lui gp.
Tin s lm g nu tin s cho con mnh hai la chn v chng t chi c hai? Bc s
k n cho con gi ti v n cha ght ung thuc. Ti lm chnh xc iu tin s
xut, ti bo chu ung vi nc gng hay vi nc to, chu ni Con khng mun
ung vi nc no c ri ngm cht mm li.
Khi tr em c nhng cm xc tiu cc mnh m v vic phi l{m g , chng khng

thch tip thu bt k la chn no. Nu bn mun con gi m lng vi nhng la chn bn
a ra, bn cn bt u bng cch by t s tn trng hon ton cm xc tiu cc ca tr:
Tri, m thy ci kiu con nhn mi th bit con ght ung thuc nh th n{o. Nhng cu
khng nh kiu nh th s lm tr nh nhm. Ni nh th h{m : M hiu v{ ng v pha
mnh, by gi con gi bn s sn sng c tm trng cn nhc nhng li ni ca bn hn.
N{y cng, th c|i g l{m con gh hn ung vi nc tr|i c}y hay nc gng? Hay con
ngh n c|ch n{o th hn d mt cht thi. R r{ng s la chn l v tn:
Con mun ung nhanh hay chm?
Con mun nhm mt hay m mt khi ung?
Con mun ung vi tha to hay tha nh?
Gi ngn chn hay l gi mi ca con?
Trong khi m ht hay trong khi m im lng?
m cho con ung hay l con ung t mnh?
Ci chnh l s d nut thuc hn nu ai hiu cho tr rng vic kh khn nh th

no, v nu bn gii thch mt cht v ng i ca thuc xung bng tr nh th no th
cng hay.
V nhng hu qu
Li mt s tht bi thng tin lin lc khc na xy ra khi lng nhng hu qu vo quy
trnh gii quyt vn . Mt ph huynh cho chng ti bit b tht vng nh th no khi c
ln b c gii quyt vn vi cc con, cui cng chng li xoay ra ci nhau to.
Ti triu tp cuc hp gia nh v{ nhc cho bn tr nh li b|c s th y ~ ni g v con

ch nh{ mnh b tha c}n nghim trng v{ khng c tp th dc u n. Chng ti ~ i
qua ht nhng bc gii quyt vn cng vi nhau v{ c tin trin tt, ~ quyt nh c
ai chu tr|ch nhim vic g v{ thi gian n{o th thng con gia yu cu nu nhng hu qu
nu ai khng l{m phn vic ca mnh. Thng c th bo l{ khng xem tivi mt ti. Hai
thng kia bo vy l{ khng cng bng. Tm li, chng ~ c~i v~ m ti v vic th n{o l{
nhng hu qu cng bng, n ni tt c ni nng vi nhau v{ l lun k hoch phi l{m g
vi con ch. Ti ch cn bit kt lun l{ |m con ti khng trng th{nh gii quyt vn
.
a ra kt qu khi gii quyt vn khng phi hay. Ton b quy trnh c gi s

hng v pha c thin ch v tin cy ln nhau. Ngay khi kin v hu qu cho s tht bi
c xut, bu khng kh s b nhim c lin. Nghi ng ph|t sinh, ng c b git v
lng tin cy b ph hy.
Khi mt a tr hi hu qu c th l g nu n khng lm phn vic ca n, cha m c

th tr li, M khng mun chng ta ngh n hu qu. Ngay by gi chng ta cn tnh lm
sao con ch ca chng ta mnh khe ln v{ lc n{o cng mnh khe c. Phi cn n tt c
chng ta gp sc li mi l{m c vic .
Ba m hiu l s c lc chng ta cm thy khng mun lm phn vic ca mnh. Nhng

chng ta s lm bi v chng ta khng mun nhng ngi kh|c v{ con ch tht vng.
V nu ai b m hoc trong trng hp khn cp chng ta s thay phin nhau lm th.
Trong gia nh n{y tt c chng ta s l{m v nhau.
Nhng gii php thay th cho nhng
Rt nhiu ph huynh phn nn khi h cng nhn cm xc ca con ci h, bn tr tr

nn tc gin hn. Khi ti hi chnh xc h ~ ni g, th vn tr nn r rng. l{ do mi
cu khng nh thng cm ca h thng c cha t nhng . Chng ti ch ra rng t
nhng c khuynh hng phi b, lm nh ha, hoc ty xa i tt c nhng li ~ ni
trc . Sau }y l{ nhng cu khng nh nguyn gc ca ph huynh v phin bn iu
chnh m chng ti tin c, ~ c b i t nhng .
Cu khng nh nguyn gc: Trng con c v tht vng v l mt bui tic sinh nht
ca bn Julie. Nhng thc t l con b cm lnh. Ngo{i ra ch l mt ba tic thi. S c
nhiu ba tic khc trong cuc i con m{.
a tr ngh: Ba khng hiu g ht.
Cu khng nh c iu chnh: (thay v dng t nhng g}y xa b cm xc, hy

nu ton b gi tr ca s vic) Con rt tht vng v cng v l mt bui tic sinh nht Julie.
Con ang mong ngng ti chc mng sinh nht bn. Ni cui cng trn tr|i t con
mun v{o hm nay l{ trn ging vi mt cn st.
Nu ng b cm thy chan ha, ng c th din t con g|i c g: Chng phi con ang
c ai kh|m ph ra cch cha tr cm lnh thng sao?
Cu khng nh nguyn gc: M bit con ght c|i ngh li phi nh vi c gi tr

ln na, nhng m cn i nha s.
a tr ngh: M lun c l do b con nh mt mnh.
Cu khng nh c iu chnh: (H~y xa nhng i, thay th bng V n l ...)

M bit con ght c|i ngh li phi nh vi c gi tr ln na. V n l m cn i nha
s.
S kh|c nhau l{ g? Nh mt ngi cha nhn xt: T nhng nghe ging nh mt cnh
ca ng sm vo mt bn. Vn l m cnh ca v mi gi bn cn nhc n mt gii
php kh thi. Tr c th ni, C l trong khi m i nha s, con chi nh{ Gary. Ngi m
c th bo C l con i cng vi m v ngi c sch ngo{i phng i. Mt ln na,
khng c gii php no tha m~n a tr tuyt i c. Tuy nhin bng cch cng nhn rng
c vn , chng ta lm cho tr d i ph vi n hn.
Cu khng nh nguyn gc: Holly, m thy con bun v mi tc ca con qu| i.

Nhng ri con xem, n s mc li y m. Trong vi tun na con s thm ch cn khng
nhn ra na.
a tr ngh: M a. M l{m nh mt mnh con khng th ngh ra c iu

vy.
Cu khng nh c iu chnh: (Xa nhng i. H~y thay th bng cho d con
~ bit ) Holly, m thy con bun v mi tc ca con. V { cho d con ~ bit l n s mc
ra, con vn ao c ai chu nghe con khi con ni con ch mun ct i hai ph}n thi.
Bng cch m u cu khng nh ca bn bng cho d con bi t , bn khen

ngi s thng minh ca con gi bn, ng thi by t kin ca bn m khng h thp
chu.
T i sao con...? T i sao con khng...?
Mt s ph huynh phn nn rng h cm thy khi h c gng hiu v con ci h th

ch nhn c phn hi chng i tr.
L mt ngi m k mi v nh chng, ti nhn thc r vic khng c la mng

ch trch cc con chng l quan trng n th no. Ti vic k lut cho cha ca chng
m trch. Nhng khi ng y i cng tc xa v gio vin gi th nhn v bo rng con
trai chng ti qu hn np bn thu hoch th ti bit mnh cn phi x l v ny. Rt
bnh tnh, v vi thi thn thin, ti hi chu ti sao chu khng np bn bo co
ng hn, bt thn chu ng ng ni gin vi ti. Ti sao li vy?
Bt k cu ni no bt u bng ti sao con th ny hoc ti sao con khng th kia c

th c hiu nh mt li buc ti. Cu hi ny p buc a tr phi ngh n nhng
khuyt im ca n. n bn di cu hi Ti sao con khng rt thn thin ca bn, a
tr s nghe th{nh chng phi l ti v con l mt a tr li nhc, v t chc, v trch
nhim, v vng, hay tr ho~n sao?
Gi s lc n{y a tr ang ng ngay trc mt bn. N s tr li bn nh th no?

N ~ b t ra hai la chn khng th no tha m~n c. Hoc l n ni ra khim khuyt
ca n, hoc l n c t v v kim c bo cha: Bi v bi khng r rng... bi v th
vin ng ca, v.v... D l{ tr li th n{o th n u tr nn gin d vi chnh n, v cng
gin d hn vi bn, n rt t c khuynh hng ngh n cch lm th n{o cu vn tnh
hung ny.
Bn c th thay th bng c}u g c th dn dt tr phn hi khng t v? Bn c th

chuyn giao vn cho con trai chng ca bn t gii quyt v by t cho n s ng h ca
bn. Khi a cho n c mu th nhn ca c gio, bn c th ni:
C|i th n{y ghi l{ gi cho m v{ ba, nhng con l{ ngi s bit cch x l n nh th
no. Nu c g ngn cn con bt u v kt thc bi thu hoch, hoc nu con mun ai ng
gp kin g th c m }y.
V vic cch ly
Nhiu ph huynh tht vng khi c quyn sch ny t u n cui m khng thy
cp n vic c|ch ly. Ban du chng ti rt lng tng v nhn xt n{y. Chng ti ~ nui
dy 6 a con ca mnh m khng bt a no phi cch ly c. Dn dn chng ti mi nhn
ra rng: c mt ln sng ngm nhng quyn sch, nhng bi bo trn tp ch ng h cch ly
nh l{ mt phng ph|p k lut, mt gii ph|p nh}n o thay th cho roi vt, v gii thiu
cho ph huynh cch thc hin th tc nh th no th thnh cng.
Lm sao m chng ti li khng n phng ph|p ? Li gii thch x|c |ng nht
v cch ly l th ny: Bng c|ch em a tr c x khng ng n vo mt khng gian hay
mt ni kh|c, mt ni khng c g lm xao nhng tm tr n khng s|ch, khng chi,
hoc khng game v nht quyt bt n ngi trong mt khong thi gian c th (mt
pht trong mi nm cuc i n chng hn), a tr chng bao lu s nghim ra li ca n
v tr li c x tt nh ~ c un nn.
Nhng c{ng suy ngh v iu , c{ng c tt c nhng khc bit v n, th chng ti

cng t c cm tnh vi n. Vi chng ti, cch ly khng phi l{ i mi hay cch tn g, m l
mt phin bn li thi ca mt l thi c h, bt a tr h ra ng gc nh.
Chng ti t hi, gi s Billy |nh em g|i n bi v nh em c nu cnh tay n trong khi

n ang v v m n, trong cn tc gin, ~ y n ti ngi m thi gian trn c|i gh
cch ly. B m tuyn b rng nh th th tt hn l{ |nh n Billy v ti |nh em. Nhng c|i
g c th s din ra trong u Billy khi n ngi ? N c ngh Gi th mnh ~ hc c bi
hc ca mnh ri. Mnh cm khng bao gi c |nh em na, cho d con b c lm g
mnh, hay cm xc ca n c th l{ Tht bt cng! M khng n mnh. M ch quan
t}m n con em ngu ngc thi. Mnh s m n khi m khng nhn thy. Hoc n s kt
lun: Mnh tht xu xa, mnh xng |ng ngi }y mt mnh.
Chng ti b thuyt phc rng a tr c x sai khng nht thit phi b pht tch ri
khi nhng th{nh vin gia nh ca n, d ch tm thi. Tuy nhin, n cn b ngn chn v
cn c un nn: Billy, khng c |nh em! Con c th ni vi em bng li l con pht
in ra sao khi em c nu tay con trong khi con ang v.
Nhng gi s Billy ni em v em vn c nu tay anh? V gi s Billy |nh em ln na?
Nh th khng |ng b cch ly sao?
y Billy ti mt ni t|ch bit c th ngn chn hnh vi ca n mt lc, nhng khng

chm c n vn nm bn di. Ci Billy cn khng phi l s cch ly m l thi gian
ring t cng vi mt ngi ln bit quan t}m gip n i ph vi nhng cm xc ca n
v tm ra nhng cch tt hn x l nhng cm xc . B{ m c th ni Khng d g con
tp trung c khi em c nu tay con hoi. Hm nay em lm con tc n ni con ~ |nh
em. Billy, m khng cho php a con ny ca m |nh a con kia. Chng ta cn lp ra
mt danh sch nhng iu c th l{m thay th nu em chc ph con mt ln na khi con
ang v.
Mt s gii php thay th cho |nh em?
Billy c th qu|t Thi i! v{o mt b tht to.

Billy c th gt tay em i... nh nh{ng thi.
Billy c th cho em mt t giy v{ mt c}y bt s|p m{u.
Billy c th kim c|i g a cho em chi.
Billy c th v khi em ng tra.
Billy c th v trong phng ring ng ca li.
Nu khng c g c t|c dng th Billy c th gi m gip.
Billy c th dn danh sch nhng gii php ny bt k ch no chu thch v tra cu
khi cn. Billy khng cn thy mnh l{ a hnh x xu t khi tc gin m{ l{ ngi c trch
nhim, bit nhiu cch x l ni tc gin ca mnh.
V chng (v) v nhng ngi thn yu khc
Mt s c gi chia s ni tht vng. V h thy trong quyn sch ny khng c phn no

ni v ngi bn i ca h.
Ti ang c thay i cch ti ni chuyn vi cc con, nhng li b chng/v/ bn

i cn tr v khng tn ng phng php mi ca ti. Tin s c xut g cho
trng hp ca ti khng?
Khi cu hi tng t c nu ra trong mt ln din thuyt, chng ti hi mi ngi
trong khn phng xem h ~ l{m g. Sau }y l{ mt s phn hi ca h:
Ti ni chuyn vi chng ti v nhng thay i m{ ti ang c thc hin. C|i

c|ch anh y cm thy cng c tnh n trong quy trnh thay i , nhng
anh y khng cm thy |p lc cn phi thay i chnh mnh.
Chng ti gi quyn s|ch trong xe hi. Ai khng l|i xe th s c to ln v{ ri
chng ti cng tho lun v n.
Chng ti ch bao gi chu c s|ch v gi|o dc ph huynh. Anh y thuc trng
ph|i Li ni th kh|c bit, min con c|i bit chng ta yu chng l{ c ri.
Cui cng ti bo anh y, N{y anh, khi chng ta quyt nh c con, chng ta ~
bit mnh mun l{m iu ng cho chng m{. Chng ta khng ngh n vic cho
chng mc r|ch ri hay cho chng n thc n nhanh. Th }y cng vy thi, h{
c g chng ta phi ni chuyn vi chng theo c|ch khng l{nh mnh nht l{
nu c s la chn }u ? Con c|i chng ta xng |ng iu tt nht t c hai
chng ta.
Ti c li ko chng bng c|ch hi anh y cho li khuyn v c|ch tt nht x
l nhng tnh hung nht nh vi hai thng con ca chng ti. Ti ni i loi,
Anh, em cn b{n c|i n{y vi anh. }y l{ lnh vc em khng c kinh nghim, v
em khng bao gi l{ cu b c. iu g khin anh thy mun hp t|c hn nu
m anh ni th n{y vi anh hay nu b{ y ni th kia? Thng thng anh y
tr li ngay lp tc, nhng i khi anh y suy ngh v{ a ra nhng ngh m{
ti khng bao gi ngh ra.
V ti rt ght khi ti bo c y nn ni g v{ nn ni nh th n{o. Tt nht ti
c vic dng nhng k nng mt mnh v{ khng ni g ht. Chc chn cng c g
nh hng s}u sc n c, bi v c mt bui s|ng khi chng ti vi v~ chun
b i l{m th con g|i ti khng chu mc |o kho|c ca n. Thay v tranh lun th
v ti cho n la chn. V ti bo n mun mc thng hay mun mc ngc .
Con g|i ti bt ci khc khch v c|i t mc ngc v{ sau chng ti m
thm i ra khi nh{.
Uy lc ca s vui a
Nhiu ph huynh trch c chng ti sao khng c mt chng ni v s khi h{i.

bin h, chng ti gii thch rng khi chng ti vit chng Khuyn Khch S Hp tc chng
ti tht s tranh lun thun v chng v vic c nn bao gm s khi hi vo quyn sch
ny khng. Chng ti bit rng hnh x c|ch g kh|c l v bt ng c th l{m thay i
tm trng ngi khc t ph|t in n vui v ch trong v{i gi}y. Nhng l{m sao chng ti
yu cu ph huynh phi khi h{i cho c trong khi cn bao nhiu vic khc cn phi
lm. V vy chng ti ~ t gii hn s khi h{i trong hai on ngn m{ thi. l sai lm
ln ca chng ti. Chng ti nhn ra ph huynh rt c c h{i hc. K c nhng ngi
khng tin l mnh c th khi hi.
Bt c khi no chng ti t chc hi tho, bt c ni }u trn t nc, khi chng ti

yu cu nhng ph huynh trng thnh, nghim ngh hy lin h vi a tr h{i hc, ng
ngh, hay vui a trong h, th h u l{m c. H ngh ra nhng v d vui nht v vic h
~ l{m g hoc c th s l{m g nng cao tinh thn cho con ci v lm tan chy s i
khng chng.
***
Thnh thong thng con 3 tui ca ti khng chu thay v n mun ti mc cho n.
Khi n nng nc i nh vy th ti trng qun lt ln u n v c t v v{o tay n. D
nhin n bo ti ang l{m sai ri, v t mnh ly qun mc v{ i v vo cho ng. Sau n
ni Thy khng m, }y mi l mc ng. Ti ngc nhin v li t qun vo tay v x
ch}n v{o |o smi. Tr chi n{y lun kt thc bng mt trn ci v nhng c|i m y
thng yu.
***
bt con trai ti |nh rng ti ngh ra nhng con vi trng ang ln trn trong ming
b tn chng l Geraldine v Joe. V vy chng ti phi lng sc tng ng ngch trong khi
chng n h|t Ti mnh by tic trong ming ca Benjamin. V{ ri chng n tht ln khi b
ch bn chi vo chng v tht ln na khi b nh chng xung cng. Chng cn da vi tr
li. Bn tao s quay li cho coi!
***
Thch thc duy tr mt v ngoi trt t trong bt k gia nh n{o c tr em thuc nhiu
la tui dng nh khi pht nhng gii php khi hi sng to nht. Sau }y l{ c|ch mt
b m c sy |m con ph gip dn dp nh ca.
Chng ti ang c thit lp truyn thng c ng cho gia nh mi pha trn ca
mnh gm 3 a con ring ca v ti (7, 9, 11 tui) v{ 2 a con ring ca ti (10 v 13
tui) sng ha thun hn. Vic tranh c~i ph}n chia coi a no lm vic vt g lun l
ni m nh. Gi th mi sng th by chng ti vit ht tt c nhng cng vic cn c lm
ra my t giy. Xong chng ti gp giy li, t tng t vo mt qu bong bng mu, thi
ln v thy bong bng ln khng. Mi a con s bt ly mt qu, p ra v lm cng vic
, l{m xong th tr li ly qu kh|c. Cho n khi cng vic c lm xong th chng ti
chc mng ln nhau v chng ti l mt i nhm v i.
***
Ti l mt ng b nh. Mi }y ti ~ tm ra mt cch mi x l tt c nhng th

ba bn do bn tr gy ra. Ti ly mt b b{i t}y c bit ca mnh vi nhng con s hai
u ~ c xa i. Ri mi thng con ti chn mt l| v{ m xem trong c bao nhiu
nt th n phi dn by nhiu mn i. Phi ni l chng thch th v phn khch qu
tri trong khi m nhng s mn c chng dn i xong ri ho hc chn tip nhng
l bi khc. Ln gn }y nht ti l{m nh vy, c nh{ c dn sch trong hai mi pht v{
bn tr bun v tr chi kt thc.
***
Bi cnh: Mt cn phng c hai b g|i. Nhng mnh tranh ghp vng v~i khp sn
nh.
M: N{y c|c con, c|i n{y c gi l tr Bn c theo kp bi ht khng ? M s bt my

ln ri coi cc con c nht nhng mnh ghp tr li hp ng trc khi bi ht kt thc
khng n{o.
Chng lao vo dn dp tht nhanh v xong vic trong hai b{i h|t ri.
***
Ti c 4 thng con trai. t nht 50 ln mt ngy ti phi tht qut chng ct gi{y i. iu
u tin chng l{m khi i hc v l tho giy thy ra gia nh v ti lun vp phi 8 chic
giy.
Kch thch cm hng : Ti vit ch GIY ln mt mnh giy, c l v xu dy treo ln

li vo nh bp, thp khi i hc v chng s chy v{o v{ ng trng u.
Kevin, 8 tui, l{ a u tin i hc v. Mnh giy qut v{o tc n khi n i qua ca bp.
KEVIN: Ci g th ny?
TI: Con c i.
KEVIN: Gi{y? C ngha l{ g?
TI: Con ngh l{ g?
KEVIN: Ti con s c giy mi hm nay?
TI: Khng.
KEVIN: ( suy ngh nhanh) M mun ti con ct gi{y i?
TI: Con o|n ra ri.
Kevin ct giy! Ri tr li gii thch mu giy cho 3 a v tip theo hy ct gi{y i!!!
KEVIN: M phi lm mt ci bng ging vy nhc ra tay i m.
***
L con tui teen ca ti rt ght dn phng tm. (M, thy gm qu| {!) Ti khng
tranh ci vi chng. Ch dng mt tm bin trn bn ra. Trn c ghi mt b{i th con
cc nh sau:
Tm ly chi c v mt ming gi
Ch-ch-ch , ming gi!
Cnh ny, g ny, gc ny, x xnh ny
ng qun ngi khoi ch
ng, ng, ch t pht thi
Nhng cng vic l{m c tht phi thng
Cm n
Thng yu,
***
Mt ngi m k cho chng ti nghe cu chuyn nhan : Khng G Ko D{i M~i M~i.
Ti mun tt c giy th thao v{ a h|t phi c dn sch khi phng hc, cho nn ti
bc vo phng ng ca con trai v gi b gi in thoi cho n. Reng. Reng.
N gi b nhc m|y ln A-l.
Ti ni }y c phi l cng ty Xy Dng Reilly khng?
N |p, Phi.
Ti ni, C mt vic rt ln l phi dn gi{y v{ a h|t nng i l{ nng ra ti mt a

im khc v ti nghe ni cng ty ca qu cu l cng ty tt nht.
N i v{o phng hc v nht ct i ht c. Ti c ln th hai, th cng c t|c dng. Ri

mt ngy, ti gi in thoi cho n v hi }y c phi l cng ty Xy Dng Reilly khng?
N |p Cu y dp cng ty ri.
TING M CA BN TR
C VN CA CHNG TI, tin s Haim Ginott khng sinh ra M. ng t Israel n M

t lc cn tr tui. Chnh ni }y l{ ni ng ~ ly bng tin s, xut bn s|ch v{ iu hnh
nhng nhm hun luyn ph huynh. Khi ln u tin chng ti gia nhp mt trong nhng
nhm ca ng, chng ti nh mnh ~ ph{n n{n vi ng v vic thay i thi quen th kh
ra sao: Chng ti thy mnh bt u nh ni g vi con ci, ngng li, th ri li ri vo
nhng cu ca ming ca mnh. ng lng nghe chm ch ri |p, hc mt ngn ng
mi khng phi d. Trc ht, cc bn s lun ni bng mt phng ng n{o ... Nhng
vi con ci ca bn, s l ting m ca chng!
Li ng ni ta nh li tin tri khi c ng dng khng ch cho con ci chng ti m

cn c cho con ci ca nhng c gi ca chng ti na. Chng ti nghe nhiu ph huynh
ni rng con ca h ~ s dng ngn ng mi m h hc c t quyn sch ny mt cch
t nhin nht. Sau }y l nhng kinh nghim h vit th hoc k trc tip cho chng ti.
***
Ti l b m i l{m, c lch trnh rt st sao. Con trai 3 tui ca ti ght phi thc dy v
thng hay cu bn rt kh chu. V vy ti thng ni S|ng hm nay con ang cm thy
cu knh h? N |p D ri cm thy khe hn v{ t ra hp t|c hn.
Mt sng ti thc dy trong tm trng bc mnh v b tr gi. B nhn ti vi v quan

t}m v{ ni, M ang cm thy cu knh phi khng m? Con vn yu m lm. Ti sng st
v chu li nhn thc c nh th. Chu lm ti khe khon hn v{ c c mt ngy tuyt
diu!
***
Con gi 4 tui ca ti, Megan, ni vi anh trai b: Justin, em khng thch khi anh | em
(thng th con b ~ | li anh n ri). Thng anh |p li , Megs {. Th ! Sau
Megan ti khoe vi ti l{ b ~ dng k nng mi v n rt hiu qu. B ngc nhin v t
ho v mnh.
***
Chc hn gi n{y ti ~ phi sng nh vo lng t bi ri nu khng c nhng ba ch

ca tin s. Ti k chuyn n{y cho tin s bit ti ~ dng phng ph|p n{y nhiu n th
no. Con gi ti (gn 5 tui) mi }y ~ ni trong lc i ng Nhng m{ m ny, nhng la
chn ca con l g? (B vn rt thch khi ti hi b mun bc ln ging hay mun nhy
cc ln ging.)
Mt ln khc chng ti chi vi nhau, b ng gi lm m v ni vi ti, Cng, }y l{

la chn: con c th c xe Jeep hay xe th thao, chn mt i!
***
Con trai 4 tui ca ti, Danny, ang ngi di s{n nh{ chi vi bn n, Christopher.
Chng chi th chi v{ gi b |nh nhau. Thnh lnh trn gi b bin thnh trn tht.
CHRISTOPHER: Danny, dng li, cu |nh tay t au!
DANNY: Cu l{m au t th c!
CHRISTOPHER: T buc phi vy! Cu n tay t xung.
DANNY: T cng buc phi vy v cu ang n tay t.
TI: (Ngh bng s can thip nhng khng bit phi ni g).
DANNY: Ch cht (ngi tr li trn gt ch}n v{ suy ngh). Christopher, }y l{ la chn

ca ti mnh. Ti mnh chi vi th v{ khng tay nhau... hay l{ ti mnh khng chi vi
th na m{ chi tr khc. Cu la ci g?
CHRISTOPHER: Ti mnh chi tr kh|c i.
V chng chy ra ngoi! Ti bit tht kh m tin ni, nhng tht s l vic ~ xy ra.
***
Mt ngy n sau ba sng ti va bc v pha phng con gi ti va ngh mnh s lm

g khc }y thay cho b{i din thuyt d{i tht v vic khng c sa bn ngoi b
bp. Nhng con trai 8 tui ca ti ~ vt qua ti, n ng bn ngoi phng em n ri
ni: Sa s chua khi ra khi t lnh.
Ti ngc nhin qu sc. Cnh ca bt m v c con gi 6 tui x ra ngay lp tc v chy

vo bp ct sa i.
***
Ti ang trong phng khch th nghe cuc ni chuyn gia con gi ti, Liz, 10 tui, v
bn n, Sharon. C hai a ang lc tm cc t bp.
SHARON: ( ging rn r ) T i bng qu. Ti sao m bn ct bnh cao qu vy? M

bn khng bao gi n cho bn vi ti c ?
LIZ: Sharon, trong nh t khng ai li cho ai c. C ni cho t bit bn cn g th t s
lm cho bn.
Ti ng , ngh bng, ta c c gng, c gng v khng bao gi bit mnh c gt hi

c kt qu hay khng. V ri mt ng{y n{o . S vic c th din ra!
***
iu ln lao quyn sch ca tin s l{ ta c quyn gin d, min l{ ta ng ni g

lm tn thng ai. Ti ~ tng c bnh tnh v{ gi cho mi vic m thm ri cui cng li
ht to|ng ln v{ sau th hi hn. Thc t, do gn }y ti hay cho bn tr bit trc khi
no ti bt u ni cu hoc ht kin nhn hoc khi no ti cn c thi gian mt mnh.
Hm qua ti nhn c phn thng cho mnh.
Ti ang i mua h{ng vi Ryan, 13 tui ch|u ~ ln phng ln trong ma h v cn

mt c|i |o ma ng mi. Khi chng ti ~ i 2 ca hng ri m khng tm thy chic o
n{o ch|u ng v{ chng ti trn ng ti ca hng th ba, th ch|u ni Chng ta v nh
i, m.
TI: Ryan, khi t lnh u tin p n th con khng c g mc .
RYAN: M, con mun v nh.
TI: Nhng m{, Ryan...
RYAN: M, con ang c ni cho m hiu! Rng con thy kh chu v con khng mun
ly vo m.
Trn ng v nh, ti cm thy t ho v cm thy mnh c con quan t}m chm sc

n. Cm n quyn s|ch ~ cho ti v{ con trai ti mt phng ph|p bo v ln nhau khi
chng ti sp sa mt kim ch.
***
Ti ~ tham d nhng lp How to talk so kids will listen... (Ni sao cho tr chu nghe...)
trong thng va qua. Mi }y ti ni chuyn vi con trai 8 tui ca mnh v ti mun chia
s vi tin s:
ERIC: ( chu va mi xung xe but ) M o|n coi trong gi chi hm nay c g xy ra?
TI: M nghe }y.
ERIC: Michael gp rc ri v bn y ~ |nh ai v{ c M. mng bn y. Bn y a khc

th c qut bn y im i v{ bo bn y l{ hay khc nh.
TI: Chc con cm thy kh chu khi thy vic xy ra vi Michael.
ERIC: V}ng! Con qu{ng tay quanh ngi bn y nh th ny ny ( chu qung tay vo
mt cu b v hnh v{ v v c|i vai tng tng ).
TI: M c l s lm Michael thy hn.
ERIC: , m. C M. nn i hc ci lp m m theo hc , m.
Ti tin rng phng ph|p mi m{ ti ang ni v{ lng nghe con trai mnh s gip chu
tr th{nh ngi nhy cm, khng ng im nhn khi thy bt cng.
***
Nhng l| th trc cho chng ta thy nhng k nng mi ~ ngm vo bn tr mt

cch t nhin nh th no nh chng kin ph huynh s dng nhng phng ph|p y
h{ng ng{y. Trong l| th cui cng ny, mt ph n m t cuc hnh trnh ha nhp ngn
ng quc t mi n{y ca b.
Khi ti ngi }y, rm rm nc mt sung sng v t ho, ti ch bit vit v ni li

cm n ti tin s. Mt ngn ln cm n quyn sch ca tin s. n hm nay ti nhn ra
mnh ~ thay i nhiu nh th n{o, v{ mnh ~ s dng nhng k nng mi trong thc t
mt cch t nhin ra sao. D ch trong nhng s vic nh thi. Anh h ca thng con trai 3
tui ca ti n chi (nhc n{y 9 tui). N ch cho con trai ti cch xp chng nhng hp
ba giy ln nhau c th leo qua hng ro. Ti nhn ra v ni, vi ging im tnh, th}n
thin, i, c thy ng hp xc xch khng an to{n. H{ng r{o khng phi leo. L{m n
i, b{n ch}n l{ phi trn mt t.
Ni xong ti vo nh. Vi pht sau ti nhn ra ca s v thy chng ~ dp ng thng

i v{ ang chi tr kh|c, an to{n hn ! Bt gic ti cht nhn ra l{ mnh ~ t c mt
kt qu cn hn c mong i (dp ng thng i) m{ ti khng cn phi:
1. Suy ngh trc xem phi dng k nng g. Li ni c th tun ra trn tru, rt t nhin
khi ming ti.
2. La mng rm r kt qu tt yu ca ni s hi do hnh dung v nhng tai hi c th

s xy n vi con ti.
3. Vn ng thn th chnh sa. Ngay sau khi ni xong phn mnh, mt cch t nhin
ti ~ ri khi hin trng khng h l mt quyt nh c thc. Vic c th xy ra.
Ti c th bc i khi v{ chng t quyt nh lm g. Lc thc hin xong h{nh ng v
thc ri i y ti vn cha nhn thc c n. Ch sau y, v cho ti khi ti ngi xung
vit l| th n{y ti mi nhn thc c! Ti ang hc! Ti ang hc tht s! Hoan h!
Sau s vic ti c nghin ngm ho{i, nhng s khng vit ra }y, nu c|ch }y mt
nm th hn l{ mnh ~ x l tnh hung n{y t nh th no. Bng thy mm lng i. V{
ri ti bt khc khi ngh ti vic khng bit cuc i ca con ci ti s ra sao nu khng c
nhng quyn sch ca tin s. Tin s ~ trao cho nhng ngi nh ti k cu ton, tham
cng tic vic, con ca ngi nghin ru mn qu v gi v phng thc giao tip, thng
tin lin lc vi nhng a con qu gi ca mnh theo c|ch yu thng, khng ch trch.
Mi }y ti v{ m ti cng tr{o nc mt khi b hi tng li hi chng ti cn nh b

~ ni vi chng ti nh th n{o: Khi m nghe con ni chuyn vi con trai ca con m thy
xu h v cch m ~ ni chuyn vi con hi xa. Trong ti bng dy ln nim tha th
ngay cho m. B hc tht nhanh. Ti sung sng trong lng bi nhng cm gic m p m
mt ngi m hoc mt ngi b c th m mnh cm nhn c sau mt thnh cng.
Em gi ti c y va mi chia tay ng chng v phu hay ni vi cc con ca c y

bng ging trch thng m ti khng th ng tnh. Ti cm thy au n thay cho con ci
ca c y n ni ti khng th nghe c na. Sau ti mua cho c y quyn How to talk
so kids will listen... (Ni sao cho tr chu nghe...) v quyn Siblings Without Rivalry (Khng
cn phi tuyn chin) , ngh c y nhy cc ti xem nhng hnh minh ha nm c
ni dung tng th, hy vng c y s dnh thi gian c k hn. Chnh m ti l{ ngi ghi
nhn s thay i cch em gi ti giao tip vi cc con ca c y. Thm lng t trng ca
hai a tr kh|c ~ c cu bi nhng quyn sch ca tin s.
Ti tht s khng lm sao truyn ti cho ht lng bit n s}u sc ti tin s v ~ chia s
nhng k nng ca tin s.
Jane
Ti bt: Thi nghin ru trong gia nh ti tht kinh khng n mc chng ti khng
th ngng u ln c v n. V vy ti khng th ghi h ca mnh trong l| th n{y.
Cm n Jane. Cm n tt c c|c c gi ~ d{nh thi gian vit ra nhng suy ngh v{

tri nghim ca qu v. Mi ln chng ti c nhng l| th nh th ny, t trong nc hay
t nc ngoi, l mi ln chng ti t cho php mnh ngy ngt. Tt c chng ta nhng
ph huynh, gio vin, nhng chuyn gia chm sc sc khe tm thn, nhng ngi ch tr
hi tho truyn b nhng nguyn tc thng tin lin lc chm sc nhau i xa v{ i khp ni,
n ni m{, nay ~ n lc tr em trn khp th gii c ln ln tr thnh nhng con
ngi mnh khe, nhy cm, t tin vo bn thn v tn lng sng trong ha bnh cng nhau.
[1] PBS (Public Broadcasting Service): Dch v Truyn thng Cng cng mng truyn thng cng cng bt v li
gm 349 {i truyn hnh thnh vin Hoa K, cng mt s {i truyn hnh cp Canada. Tr s chnh ca PBS Thnh
ph Crystal, Virginia (ND).
[2] My nebulizer l mt dng c dng phun thuc th{nh hi sng, ngi b hen suyn dng mt n hoc ng tu
ht thuc ht su vo phi cht sng thuc do m|y nebulizer y ra (ND).
[3] ADD (attention deficit disorder) = ADHD (Attention-deficit/hyperactivity disorder): hi chng mt tp trung
h{nh vi. Thng xut hin tr lc 2-3 tui. Tr c thi lng tp trung ngn, d ch|n trc nhim v, lin tc quay
ngang quay dc, chy nhy, leo tro, nhng li vng v trong vn ng thn th (ND)
[4] Silent sound: m cm trong cch pht m ting Anh. V d nh t trong often hoc h trong hour, tuy c vit
nhng khng c (ND)
[5] Chuyn gia gio dc (educational diagnostician) M lm vic lu ng gia cc tiu bang hoc gia c|c trng
trong mt tiu bang. Nhim v chung ca h l hun luyn s phm, t vn, |nh gi| v{ chn tr nhng vn v hc tp
ca hc sinh ph thng (ND)
[6] Hi chng Tourette l tnh trng thn kinh biu hin mt s chng nh co mt nhn m{y, hay lm bm, cu
nhu. Bnh thng nh hng ti nam gii gp bn ln n gii, khng r nguyn nh}n v{ thng khng li vic iu tr
(ND).
Chia s ebook: https://downloadsach.com
Follow us on Facebook: https://facebook.com/caphebuoitoi

(Downloadsach - Com) Noi Sao Cho Tre Chiu Nghe & Nghe Sao Cho Tre Chiu Noi - Adele Faber & Elaine Mazlish

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(Downloadsach - Com) Noi Sao Cho Tre Chiu Nghe & Nghe Sao Cho Tre Chiu Noi - Adele Faber & Elaine Mazlish

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ni Sao Cho Tr Chu Nghe & Nghe Sao Cho Tr Chu Ni

Adele Faber & Elaine Mazlish

Chia s ebook: https://downloadsach.com

Follow us on Facebook: https://facebook.com/caphebuoitoi

S DNG QUYN SCH NY NH TH NO

1 - GIP CON CI X L NHNG CM XC CA CHNG

3 - NHNG GII PHP THAY TH HNH PHT

4 KHUYN KHCH TNH T LP CA CON CI

6 GII PHNG TR KHI NHNG VAI TR

7 PHI HP TT C NHNG K NNG

Kathy Menninger, ngi h tr |nh m|y vn bn vi s ch cn thn n tng chi

Ha s Kimberly Coe, ngi to nn hnh hi cho nhng nhn vt ca chng ti t

Robert Markel vi s ng h v ch dn trong nhng gi pht khng hong.

Gerald Nierenberg, ngi bn ho phng vi nhng li khuyn giu kinh nghim v

Ann Marie Geiger v Patricia King, lun tn tm bt c khi no chng ti cn.

mc n{o th chng ti ~ t c hiu qu ng nh th. Nhiu ph huynh

Chnh ni dung ca l| th ~ lay ng chng ti.

Ti sao li khng c mt quyn sch mang li cho ph huynh c hi luyn tp nhng g

Ti sao li khng c mt quyn sch vi h{ng trm v d, mu i thoi hu ch ph

Chng ti ~ c| nh}n ha quyn sch ny. Chng ti ni v nhng kinh nghim ca

Chng ti cng hy vng qu v s vit nhng cu tr li ca mnh ra quyn sch ny

H~y c quyn sch tht chm r~i. Chng ti ~ phi mt hn mi nm mi v l ra

Rt c th qu v cng t hi ti sao quyn s|ch n{y c vit bi hai ngi nhng

Tt c nhng g chng ta c ban tng chnh l{

kh nng t l{m cho mnh iu n{y hay iu kh|c.

JOSE ORTEGA Y GASSET

JOSE ORTEGA Y GASSET

TRC KHI C CON, ti l mt ph huynh tuyt vi. Ti l mt chuyn gia chuyn l

Rt cuc chng quay cho ti b ph. V mc d l{ iu cui cng ti tng m mnh

C mi lin h trc tip gia cm xc v{ h{nh vi ca tr.

Khi tr cm thy d chu, chng s c x ng mc.

Chng ta phi l{m sao gip tr cm thy d chu?

H~y chp nhn cm xc ca chng!

Vn l{ cha m khng thng xuyn chp nhn cm xc ca tr, chng hn:

Khng phi con cm thy nh th }u.

Con ni th ch v con mt mi m{ thi.

Chng c l do g m{ con phi c|u nhng ln vy.

Con : M, con mt qu.

Ti : Con lm sao m mt. Con va mi ng tra dy c m{.

Con : ( ni to hn ) Nhng m con mt qu.

Ti : Mt }u m{ mt. Ch ti con ngi ng thi. m thay cho con no.

Con : ( Rng ln ) Khng, con mt!

Con : M, }y nng qu|.

Ti : Tri lnh m{. Con khng c ci o lnh ra }u y.

Con : Nhng m{ con nng qu|.

Con : Khng, con nng tht m.

Con : Chng trnh ch|n m.

Ti : Sao con li bo n chn. N hay th cn g.

Con : N lng xt.

Ti : }y l{ chng trnh gi|o dc trn truyn hnh con .

Con : Thy m thi.

Trong nhng tun tip sau ti c gng d sng bt ly nhng g m ti cm nhn

Mt thi gian sau, nhng k nng mi ~ gip ti rt nhiu. S ln tranh ci gia ti v

Cuc i |p nh dy cho ti mt iu khc na v chnh mnh. y l ti c th rt

I. CON: Con khng thch em b mi sinh.

IV. CON: Con ph|t in ln c! Ch v con tr c hai pht n phng tp m thy gt

Qu v c thy mnh vit ra nhng cu kiu nh:

Sao li c chuyn . M bit trong tim con tht s thng em m{.

Ning rng }u th l{m con au d vy. Cha m ~ u t c ng tin vo trong

V mt n{o , i vi rt nhiu ngi chng ta, tht d but mm ni theo c|ch nh

H~y tng tng. Bn ang ti s lm. Th trng ca bn yu cu bn lm thm cho

Nhng ng nghip ca bn gi b nh khng nghe thy g. Bn lt t thu dn c

I. Chi b cm xc. Khng c l do g m{ b{ phi bc mnh c. B bc mnh l di.