You are on page 1of 135
“A.B. FADEEY. TRONG PIA CO HOC A.B. @AJIEEB Metog KOH@4HbIX 9neMeCHTOB B reomexaHnke MOCKBA ‘HEDPA’ 1987 (Chew rach bigs ut dn (un de TRAN TRAM PHUONG. Hing ign tsp NGUYEN KHAC PHL tiem 1p PHAM A rind bay ia NGUYEN OLE VAN Pen tap i cae UI cui uU Sita bin in HONG THANE HUYEN Sap chee TRUNG TAM VI TINH {NXB GIAO BUC) ADEEV ong phap phin ri hiu han trong dia ce hoc / A.B. Fadoey - Neuyin tity ‘That Nguyén Uyen, Pham Fla dich, - 1 + Gite due, 1995. ~ 268 te = 20.Sem. Ma 86: TR1ASMS 6x(ors) LOI GIO! THIEU Trong mot thoi gian dai, do han ché vB mat lich sit ciia ca hoe ran, ede bai todn din hdi va dn dinh trong dia co hoc phai nghién citu riéng ré va theo cde phuong phap khOng co lien quan gi voi nhaw. Khi phan tich ung sudt va bién dang ctia Khoi dat chua bi phd hoat & duci mong hoic sau twdng chdn thi dia co hoc dua vao dinh luat dan hdi tuyén tinh cia Hooke. Mat khdc, khi phan tich khdi dat 3 cdc didu kidn phd hoai cudi cing (nhue bat todn vé khd nang chiu tai cha nén VE sw dn dink mai dc, v8 dp luc dat (én wong chan, ...) thi tai dea hon todn vao Ii thuyét déo. Bién phdp chia dia co hoc thank hai nkdm bai todn tach biét miu trén 16 rang la bat déc di. N6 khOng phan anh duge bude chuyén c6 tink chat dong déo cita dat ie trang thdi dan hi tuyén tinh ban dau sang trang thai cudi cing, Phuong phap phan sie hau han (PTH) la mot phuong phdp $6, tic dau duoc sie dung rong rai dé tink (odn céc ket cd, sau do da duoc dp dung vio dia co hoc. Né da 18 rd wu thé khong chi vi da giti quy ét thank cong rat nhigu bit todn thuc 1€ ca dia co hoc, ma con béi tinh don gidn va thich dung di voi vide phan tich trang thai ung sudt bién dang cia Khoi dat, thong la m6i trudng hai hodc ba hicéng. Mat khdc, trong dia ca hoc, do cic vai todn thwong ed diéu kign bién phitc tap va do mdi mudng khong ding nhdi, nén hiiu nhe thong thé C6 duce Wei gidi gidi lich chink xdc. Ngay nay, voi tink hinn phar trién manh mé ctia cdc phan mim may tinh vé phan ti hitu han va phiin citng may tink 36 co te dd cao, ngwei ta dé dang thu duge va 53 ee gidi phap khac nhau Do nhing wn diém ké trén, & ede trig dar hoc tién tin hién nay trén thé gidi déu da gidng day phuong phip PTHH cing voi cdc 8 co hoe dat da phi tuyén cho sink vidn cdc ngdnh ki thudt xdy dung. Quan nigm chit yéu eta phwong phdp PTHH la: tam xp xt dai wong tién tue cin tim, chang han 61 nude cia dang thdm hoac chuy én vi ctia ede var thé bj bien dang bang mét ‘dp hop nhang ham don gidn 3 I et nit cho truce tren nhvieng 60 phan tphin tit) co ranh gio han dinh. Nko shi ta nhue vay, vide Idy ich phan eae p hncang trinh vi phan & dung gidi ich dicae quy v8 vide gidi hE cae pincong tink tuyén tinh. Che chong tinh nin dai cia phuong phip PTHH wong dia eo hoe thee chat Ia ang cu md hini hia toan hoc tdi c@ céc qua wink xdy ra wrong dét Chung so sanh ne dong ting sudt voi cde tinh chat ben cha dat va, rho hing thi tue mhdt dink, dam bao su pha hop eda trang thai dng sudt Vi cde dita kién can bang vi edc tinh chat cia dat Tap thé ngudi dich da lea chon chink xde va 6 rdt nhidu cd gang trong dich thuit dé c6 thé gidi thigu voi ban doe mot tai lieu viea co tink ‘Ae thong tai vita mong doi ngdn gon, dé higu v8 lank vue con mai mé phic hop voi wrinh dd sinh vien, cing mh miu ctu tham khao va hoc tp ciia cac ki su, cain bp nghiém citu & mde ta. Youn b6 ban dich da duoc PTS Nguyén Huu Thai doc duyét lai tt mi Ching t6i xin tran trong gidi thiéu cudn sack vai han dee va hy vong rang cde ban sé tim duge & day mhibu difu ba ich GSTS PHAM XUAN (Chi Wien Hos KLIK ebuyen nganty Dj etait cong trinn Viet Narn, muc LUC Livi gist thiew M6 dau Chuong 1 NiIING NGUYEN LI CUA CO HOC VAT RAN RIEN DANG 11. Ung sude 12. Bién dang 1.3. Tinh dan hi, Dinh luat Hooke 14, Mat gidi han eila vat ligu ding hung 15, Mat chiy 16. Li thuyét bién dang déo 17. Li thuyét chy edo 18. Tinh dan nbét va tinh déo not 19 Co hoe moi trubng hai pha Chuong 2 PRUONG PHAR PHAN 10 UU AN 2.1. Thiim én dink 2.1.1, Sw roi rae hoa mién Phin ti tam gidc 2.1.2. Ma tran dé etmg eta phan te va ets hé théng ede phin tix 2.1.3, Diu itn bien 2.2, Bai tofin phang cia Ii thuyét-dan hi 2.2.1, Phdn ur now han va ede ttn chat cfta no 22.2 Ma trar dé cimg hé thing 223, Dat bai toan va xde dinh dibu kien bien 13 19 20 23 2 4 35 40 43 2.3, Bai todn d6i ximg true 24 Phin tir dang tham s6 phing 2.5. Bai toén ba chiéw 2.6. Nhimg thii tue eo ban khi giai bai todn phi tuyén 26.1. Tinh dan héi phi tuyén whi ma tran cat tuyén 2.6.2. Tinh dan héi phi tuyén wi ma tran tiép tuyén 2.6.3. Phuong phip img sudt ban dau - i thuyét bién dang déo 2.6.4. Li thuyét chay dbo 2.7. Dac diém cach gidi cée bai toan can bang gidi han bang phan ti hiru han 2.8. Mo phing sur thay di dubng vién eda mién 2.9. Giai hé phuong trinh 2.10, Cau tre chuong trinh chung cho MTDT Chuong 3 ‘TINH CHAT CO HOC CUA DAT 3.1. Tinh chit ca boc cia cat 3.2, Tinh chit oo ge cia sét 8.2.1, Tinh ép co eta set 5.22, Phan img cia sét chat binh thudng 461 wi umg sudt tiép 92.8. Site chéng truyt ela sét qué nén chat 3.8. Dt chiu tai trong dong Chuong 4 rin CHAT CO HOC CUA DA 4.1, Tinh chat eta mau nguyén kh6i 4.2, Vinh chit cia khdi itt né 4.9, Cae dae trang tibp xse 44, Tinh chit lum bién ca dat va dé 67 82 86 at 88 89 90 96 98 99 108 18 128 129 133 136 40 43 146 17 152 Chuong 5 GIAL CAC BAL TOAN DIA KI THUAT BANG IE, CHUONG TRINIC "DIA CO" 5.1, Mé hinh méi trudng bién dang dan - deo li tudng 5.1.1, Bai todn eta alin 5.1.2. On dinh ota khéi dép tren nén dét yu 5.1.5. Bai ton é khi nang wot qua cia may mic nang 5.14 Tinh dp lye lén v8 duéng him 5.1.5, Nehién eu quan hé 46 lin tai trong cia meng etmg hinh bang 5.16, Ap lye len twbng ope vn 5.1.7, Bai ton dan hdi trong diéu kign trang thai img suét phing 5.2, Moi trading bj khir do bén 5.3. Chyong trinh trén co sé Ii thuyét chay do (bign dang phing) 5.4, Bai todn déi sing true Chuong 6 CAC MO HINH KHAC COA DAT DA 6.1. Mé hinh dan hii phi tuyén ota de 6.2, Mé hink mo 6.8, Cae phin ti tip xtc 64, Dat o6 eft 65, Thue hién m6 hinh lu bién 6.6, Bai todn 66 Két thiim 67. Phuong php phin tir réi rac cla Cundall Phu tue Chwong trinh “Dia ex hoc’ Tai lieu tham bhéo 154 160 162 164 166 168 ue 172 174 m7 183 190 197 208 215 222 226 231 235 265 MO DAU Do tang khoi lugng xay dung cde cong trinh ngdm, mo rong sit dung long dat cho cac bé chia khac nhau, do quy m6 nganh cong nghiep mé ngay mot 1én len, cing nhu trién vong phat trién to Jan ca né lién quan véi vide tang chiéu sau cOng tac va viee dua nhiing mé quang phife tap hon vao Khai thde ma vige nghién ctu cdc van dé vat Ii va cg hoc cac Iép dat sau ~ Co hoe cac khoi dat da duce day len vj tri hang dau Khoa hoe vé tinh chat co hoc ctia khdi dat da dudi tac dung cia ngoai Ive duge goi 1A dia ca hoc. Su phat trién khoa hoc nay cé lien quan voi st phat trién ki thuat tinh toan ‘Trude khi xudt hign cdc phuong phap s6 manh va phé bién rong rai mdy tinh dién tit (MTDT), thi trong nhiing nam 60-70 dia ca hoc truyén thdng chia nhiing bai toan dia eg hoc ra fam hai nhom : trang thai gidi han va bién dang. Nhom tht nhat bao gém cae bai toan xdc dinh kha nang chju tdi cia méng ; én dinh cia mai dée, ctia kh6i dat dap, cia dap, cia cdc ham va bé ngam ; Ap Ive ten tudng chdn, Nhém thit hai gdm céc bai toan tinh hin cia nén dat duéi tai trong aha va céc cong trinh khdc, trong do ed ké dén o6 két tham, bai todn tiép xiie vé tac dung twang hd giita cong trink va dat, dy béo do bén cia cic cong trinh ngdm bang cach so sanh ting suat véi tinh bén cla dat da Co sé li thuyét dé giai cac bai todn nhém thit nhat do Coulomb dua ra vo cudi thé ki XVIII. Phép gidi céc bai ton gidi han dua tren st phan tich phuong trinh can bang trong mat phang, trong khong gian hode trén mot mat ndo do cét ra mot phn khéi nguyén ven. Nhiing cdch gidi da os chi xac dinh duce t6 hyp eae tai trong tae dung gidi han khi da biét tinh bén cua dat Phép gid cdc bai ton nhém thi hai dye trén gia thiét vé moi lién he tuyén tinh gita ung suat va bién dang trong dat ; diéu do tao co 86 van dung cdc phfong phép eta li thuyét dan héi khi phan tich bién dang cia dat duéi tac dung cla tai trong. Do rat khd thu duge Ibi giat dan hoi, cc bai todin bién dang ca co hoc dat thuting dugc chia thanh bai todn tinh ding suat trong dat va bai todn tinh bién dang. Ding thai, ca viee tinh ung suat lin tinh bign dang thudng disc thuc hién véi nhiéu gia thiét don gidn hia. Diéu do cho phép van dung loi giai da bit eile ede bai todn don gidn nhat (vi du, Iai giai Boussinesy vé tac dung cia luc 1én bén khong gian dan h6i), bd qua mot sé thanh phan cia tenxo tng sudt khi tinh bién dang Nhu da biét, hai nhom bai todn nay nghién citu sy lam viée cha dat voi cic quan diém khée nhau va tham chi doi héi cdc dic trung cia at khae nhau : di véi cde bai ton thude nhém gidi han, ede dac trung la luc dinh don vj C va géc ma sat trong g, con déi véi bai toan thude nhém bin dang ~ médun dan h6i E va hé 36 Poisson v Khi gidi cde bai ton nhom tht nhat, bién dang cia dat khong duge xét dén va duoc gia thiét la via di dé huy dong toan b9 stic khang. O nhom bai toan thi hai, ung sudt va bién dang duac gia thiét Ia kha nhd, ving trang thdi gidi han cdn chua hinh thanh hoac nh dén muc co thé bé qua, Tuy nhién, trong tat cd cic bai toain 6 y nghia thuc tién cia co hoc dat va da lai xay ra bién dang hén hop cla ca hai kidu ~ bién dang dan hai va bién dang déo Khi do 16n ving déo nhé thi ngudi ta bd qua ching va coi bai toar Ja dan hoi. Khi bign dang déo phat trién dang ké thi céin phai ké den chung va gidi bai toan hén hop. Chi co mot s6 rat han ché céc bai ton hn hop duce gidi bing phuong phap gidi tich, Déi voi cdc diéu kién bien thuc té, dac trung cho c4c bai toan thiét ké mong va khai thac m6, nhat 1 trong mdi trugng khong déng nhat, thi lai gidi bang giai tich thutmg lA khong dat duce. Moi ti 10-15 nam true, méi Idi gidi dan déo thu duge con la mot hin tuong néi bat trong co hoc. Ngay nay ede phuong phép 86 cho phép thu duce nhiing loi giai voi diéu kién bién het sue phuc tap ma khong can co né Ive gi dac biét. Vi c6 géng cia cde nha nghién ettu, pham vi cée tink chat oo hoe eta dat dé duge dua vao cde chyong trinh khong ngiing duge mé rong. 10 ‘Trong cdc pnttong phap-s6 khée nhau cia co hoc moi trudng lien tue, thi phuong phap ph4n ti hau han la ho’n thién nhét. E tudng vé céc phuong phép tinh toan gain ding, ché dua cho phuong phap phan tit hitu han, da bat dau phat trién ngay tit cudi thé ki XIX - du thé ki XX, Cae nha bac hoc Nga da co dong gép dang ké vao su phat trién ching, Chang han, phuong phap gidi gan ding cde phutong trinh vi phan Bubnov- Galerkin duge ding rat thanh cong dé dién giai phan tt hiu han. Su phat trién cae phuong phéip s6 dua trén céc thanh twu cla dai sO tuyén tirh va ki thuat tinh todn. Phuong phap phan ti hitu han (PPPTHH) da duce trinh bay trong cae cong trinh cla J-Argyris, M.Terner, R-Klaf vao thé he may tinh dau tién cua nhing nam 50. Phuong phap nay nhanh chong ditge phé cap trong cée Tinh vuc khoa hoc va ki thuat khae nhau. Cong suat cla may tink dign ti (MTDT) thé hé dau tién cho phép giai cdc bai toan tuyén tinh kiéu cdc bai todn truyén nhiét én dinh va dan hoi voi su tro giip cia PPPTHH ‘Trong cdc linh vue ki thuat st dung tinh ton d6 bén theo cae ing suat dan héi, PPPTHH lap tue duge ap dung. Nguoi ta van dung né dé tinh toan than tdu, cic thiét bi bay, két cdu xay dung, Toe do xit li nhanh va dung lugng bé nhé cia MTDT the he thu hai da dan dén st phat trién nhanh chong cia cdc phuong phap gidi céc bai toan phi tuytin ma théng thudng ching duce quy thanh lap nhiéu lan cic bai toan tuyén tinh. Giai doan nay da mé dong cho vige ap dung ed hiéu qua rat cao PPPTHH vao co hoc dit. Co thé noi rang, néu truéc day co hoc dat da khOng thé tach roi khdi phuong phap cin bing gidi han ching nao thi ngay nay n6 cing Ithong thé tach roi phuong phap phén tl hicu han chiing ay. PPPTHH cho kha nang dé xét tdi tinh nhiéu vé va phitc tap cba dat, chit khong phai chi co hai chi tiéu (E va v hoae C va nhu cdc phwong php truée day cla eg hoc dat. Chinh qua do, PPPTHH da kich thich sy phat trién eée phuong phap thi nghiém dat va dé, phat trién cdc li thuyét mai vé cutng do va bién dang cia ching Dac tinh cia cdc taf lieu cong b6 lien quan vi cée phuong phap idl tich va phutng phap 35 dé gidi cdc bai tosin ca hoc thi khac hin un hau. Ching han ldi gidi gidi tich cia ede bai todn Mi thuyét dan hoi thwang dé cap dén cae vat thé 06 hink dang don giin hay gap trong nhiéu Tinh vuc ki thuat. Nhung Idi giai chinh xac nay khong cin phai higu chinh thém, va chung duce tat ca cc ki sw quan tam, trong hic ds phuong phap gi hing gidi tich lai chi duge eae nha toan hoe quan tam. Vi vay viée cong bé cae loi gidi clia phuong phap giai tich luon ludn bao gém vide trinh bay chi tit cde bai todn cu thé Phuong phap s6 ding dé gidi cdc bai ton phuc tap trong dé méi bai toan trén thue té ia don nhét theo ede diéu kign bien va tinh chat moi truong cita ching. Két qua ciia phép giai nay d6i véi dong dio ban doc chit yéu e6 ¥ nghia minh hoa tinh hiéu qua cia vige sit dung phuong phap gidi va phan nao vé ban than phuong phap. Su thuc hign phuong phap trén may da duge trinh bay kha day di, nba dé vide thu duge mot s6 lwong khéng han ché cac Iasi gia mdi khong khé khan gi Do dé, cae tai lieu ebng b6 danh cho phusng phap 36 thug es tuong ddi it cae thi du gidi cu thé, ma co ban danh cho vigc trinh bay phuong phap. So tén ec tai liéu xuat ban vé ap dung PPPTHH, trong dia cg hoc rit I’m. Ang chitng mot phiin ba bai bao trong cae tap chi dia ki thuat eo lién quan it nhiéu véi PPPTHH ; mot tap chi chuyén ngfinh quée té vé phuong phap s6 trong dia cv hoc duge xuat ban ; nhiéu chuyén khao da duge phat hank Mae di cae chuong trink hoe tap vé co hoe dat dé vin chua e6 phan dink cho PPPTHH, tuy vay trong cdc trudng dai hoe tien tign da bit déu giang day PPPTHH cing véi cde viin dé es hoc dat va da phi tuyén duéi dang ede khoa hoc chuyén nganh, cho céc sinh vién lam ludn van t6t nghiép va nhimg ngudi tham du khéa nang cao nghiép vy. Tae gid xem cudn sich nay nhy mét gido trinh 6 he thong, cung ep cho ngudi doc nhiing Khai niém co ban vé tinh chat phi tuyén cua dat da va vé cde phuong phap giai nhimg bai toan phi tuyén, PPPTHEH duge trinh bay dé hiéu di voi nhan thie ciia ki su va sinh vign cic truding dai hoc ki thuat chuyén nganh mé va xay dung. Nhiing kién thie vé |i thayét dng suat, bién dang va li thuyét déo dude dé cap duéi dang ngdn gon. Khi viét eich, tic gid da sii dung kinh nghiém ging day cia minh vé PPPTHH va co hoe dat phi tuyén ¢ Truong dai hoc xy dung Leningrat 12 CHUONG 1 NHUNG NGUYEN Li CUA CO HOC VAT RAN BIEN DANG 1.1. UNG SUAT ‘Trong hé toa do Dé-céc ba hung, trang thai ting suat dusc dac trung bdi cac ting suat 6,, 0,, 6,, Ty. Ty,s Tq. Hal hé thdng ghi chép ngan gon va phan tich cac ung suat duge ding Ia : hé théng vecto ~ ma tran va he thong tenxa. Vecto eae ung xuit (6) 1A vecta ma tran edt, duce lap nén tit cae thanh phan ting suat neu trén o | 6, | 6, : lo} = b= e652, io} ty | OF yabix wf ee | r, Nhtng phép tinh voi vécto ung suat duge thue hién theo cdc quy tie cba dai s6 ma tran ‘Tenxo ting sudt T, 1A mot bang vuong co dang trong d6 cae 9d 1, 2, 9 thay chy eae ki hieu true toa do x, y va z B11 = Oe 2 = Fy O93 = Fy 2 = Oy) = Gay = O52 = Ty 1 O13 = Fay = Ty Khi phan tich trong hé tenxo ngudi ta dua ra quy tac tinh toan tiing thanh phin ten-xo bat ki o, (i,j = 1, 2, 8). Ta nhan thay ring, 6 ng suit phép cde chi o6 fa nhu nhau : i = j, 6 dng suat tip i+ j ‘Theo quy te phan tich tenxo, khi chi s6 duge lap lai thi né biéu thi phép tinh tng : ¢,, hoac 6), hoae o,, chinh 1a DS 6, = 1 + Oy + 653 Dusi day chung ta chi yéu dang hé Fis théng phan tich vecto - ma tran ; chi trong mot s6 trudng hop d6 trdnh cée biéu thde céng kénh mdi ding hé théng tenxo Ngudi ta goi hiéu cua phép tri giita tenxa ung sudt véi tenxd edu T,, IA tenxo ing suat lech D, 8, -%, %a O13 D, = 7, - 7, = | G9, 65 ay [O31 932 33 ~% | 6, 0 0) trong dé T= | % 0] - tenxo cfu, 00 «| 1 : 9, = J yt p2*0y9) = B74 ~ Eng sudt treng binh ‘Tri s6.6,, bang ting suat phap trén mat nghiéng déu theo ca ba truc toa do (mat bat dign), vi thé cling duge goi la ung sudt phap bat dien. Khi ki hidu thanh phan bat ki cla dé léch D, 1a 4’, quan hé C1) e6 thé viet rat gon lai Ia Oy = Oy - OSy Tri s6.4,, goi la ki hiéu Kroneker : 3, = 1 khii = j; 6,, = 0 khi i = j. Khi trang thai ding sut khong déi, cdc thanh phén ting sudt sé phu thudc vao su Iva chon phugng cila cdc truc toa do, dac biét, 6 thé tim duge phuong dé khi cac ting sudt tip bang khong. Khi y cdc ting sudt phap dude goi ld céc zing sudt chink va ki hiéu la * 1 6, Oy Oy. Ung suat tie 1on ahat ty. = 3 (0; ~ 0) Ba té hop Ij, I, I, e6 thé duoc lap thanh tir cdc thanh phan tenxs ting sudt mA khéng phu thuéc vao phutong cie truc toa do 14 Ching duve goi la ede bat bién, c6 tri sé khong phu thuée vao cae ing suat truc 1, = 9,44, ; ln = Of — OY, — 1% + By tH t= (6103 +050, +040,)s a2) ‘Trong li thuyét ting suat da chi ra rang, khi cac bat bién da biét thi ba tg suat chinh la ba nghiém cua phitong trinh bac ba @ - ol, - ol, - 1, = 0. Phuong cia cae ting suat chinh duge tinh ton khéng phic tap. Cae bit bién tuong tu ed thé duge tinh ca cho deviator (tenxo lech) ting suat, Cac bait bién deviator ung suat ki higu bang J, J, R6 rang AJ, = 0. J, = ~8S,- 8$,- SS +2 +h +h = L 2 P = gle, - 6,7 + ©, - 4)" +, - 6)", a 17 SSS, +208 x — SR, ~ Stee — Sy = 8,8,8y trong dé Sy = 0, - 6, 8, = 6,-6,,8, = 6, Oy ~ Gy 83 = 84-9, Ung sua vigp tren mat Khoi bat dig z,, gol ld ung suat tig bat dion Be) or, P o| 2, o| a ot, 8s, 1 88, 1 88, -}P+hRi Why ty Sd)? i Woky, ~ Ssh 0 Wyle ~ S,Eq) ‘Trang thai ting sudt, duae dac trung béi ba dng suét chinh, o6 thé biéu thi bang diém M trong khong gian Décac ba chiéu véi céc true toa dd 6,, 6,, 6, think 1-1). Dung oz co phuong trinh o, 3 = Oy, duge goi la truc thily tink, Dé dang nhan thay rang, tai cae diém nam trén truc thay tinh, cae thanh phan deviator ting sudt bang khong, Mat phing vuong goc voi truc thily tinh va nghiéng déu twong ung vii cde tryc toa 49 goi 1A mat deviator, mat bat dign hoac 1A mat ~ x. Mét trong eéic mat dé di qua diém M, duoc bigw dign tron hink 1-1. Phuong trinh mat deviator es dang : 6, +6, +6, = const. Tai céc diém iia mat phang deviator, tng sudt 16 =o. Hhink 1-1. Bibs 66 Ong sus trong he toa do Deca va he toa dO tru trung binh (noi chung la tenxs c@u) khong déi, con phan tenxo ing suat Iden thi thay déi ‘Vi tri diém M trong khong gian cs thé duge dac trung trong hé toa d6 tru vdi true oz. Ta chon phitong cla truc cue ox sao cho nd nim trong mat phing a va e6 phyang trink 26, ~ 6, ~ 6, = 0 (xem hin 1-1) Nhd cdc cong thie bién ddi toa do da biét trong hinh hoc gidi tich, dé dang biéu thi cdc toa do tru eda diém M (r = O'M, « = 00’, @) qua eae toa do Décac BF PEIN FGF = = (6, +0; +6) = Bi, = Wo, | 2 3) Va 227 areig ( - ‘Tri 36 w, ~Y8 igi goi 1a thang 36 Lode, cdn géc 8 ~ 1A géc Lode. Mot bo 7, 6, va # ta goi 1A cac toa do Lode 0. Zienkiewiez va G. Pande [50] dua ra cong thie khde rat thudn toi dé xae dinh goc @ 1 qarcsin 3 Bang =I enirica Cae ung suat chinh* duce gin cic chi 6 sa0 cho 6, > 6) > 6, Trang dia hoe ede ing suit vi bien dang aie due cot la duding, ke = am. 22H 17 Khi 6, thay doi trong pham vi nay, thi thong 6 vA Lode oan cae gid tri uéu é bing 1 Ba aing suat chinh eo thé duge biéu dién qua cde bat bién nhu sau (50) (% sinf -6 + 2 {2} = yg Wy fsin(- aay a sin( 0 + Khi thi nghiem nén va nén ba true mau dat, thio, = 6,. Cac diém thia man diéu kien nay trém hinh I=] s@ nam trong mat phing 6,0z. Dé dac trung cho vi tri ctia diém trong mat phang nay chi edn hai toa dd: r = Vp va 2 = ‘8 I, hoae eae trj $6 ti 16 vdi ching WJ, va I, (hinh 12a). Ta thay rang, khi cac biéu thie doi voi ede bat bién ed dang don gidn hon , thi 1 = ©, + 20) Miah £-2, Ce ho wa do J& nS Crary hs ng st Néu phan tich trang thai ung sudt chi tién hanh trong mat phang tac dung ca hai ung suat chinh 6, va 6,, ma khong ké toi Ung suat trung gian 6,, thi oo thé diing toa d® vuang gée ¢, va 6, (hinh 1-2, b) hoae toa do Mohr t, ¢ (hinh 1-2, ¢) dé biéu thi bi€u 18 U6 trang thal div’ny N hieu ahi ving suat phap v& tiép tren mat nghieng mot gde ee vali phinetnyge ing S880 4 at. Provig tan dé Mohr hoanh dé vA tung do 1.2, BIEN DANG te bien deag tai mot diém e6 dang twong ty nhu vécts ting | ELEC E, typ yy gh > Tenxo didn dung khae véi tenxa Ming sat IA no ed mot nifa cdc gid tri bién dang trast Lo ououl cit «Sey oe fing dai xing qua duimg chéo chinh, Co thé ang tng cia tenxo leh vdeviator) bién dang ea Peg tonxa hién dang ¢ bien dién ne duci A lems cau - 6, dy teony de®, = q &, +4 +2,) ~ la bien dang phap tuyéh trung: bunh tbat dién), Bién dang thé tich &, = AVV = 3a, Nha trating hop vai cdc Ging suat, trong khong gian cs thé Iva chon phucing eac true ton do sao cho trong cic mat phang toa dd se khang: ov bin dang trugt Bién dang phap tuyén doc theo cae phusng ny oi la bien dang phap tuyén chink £,, € Ey Bidn dang tril lin nbat y,,.¢ = @) ~ &y). Cae of bein tenxe bién dang 1a lin) EtG +E =e HATES = V3 2 a eS x c bat bién tenxd Iéch bin dang la ty ie ty Jay = TE MO Oe TG Tey 8 Yor tg Yin = 1 i 3 s = Ela te -eP +G- ah ion - ean +4 log lop lee 46) = SEP, + G Malye — | Wye 7 Tle ~ Ty = = 90,25 a6 trong dé e, fy @, = E, = Ey Oy = 3 ~ Eye (Te 2 .=2 jy Roi IA bien dang truot bat dién, con tri Fyn) Boi 1a cudng dé truat 1.3. TINH DAN HOI - DINH LUAT HOOKE Dac tink eda quan hé gitfa ting sudt va bien dang tai mot diém cia moi trudng xéc dinh tinh chit ciia méi truémg duéi tac dung cla tai trong. Nghien cuu quan hé nay va xi dung chung trong tinh todn IA mue tiéu vA ddi tang cia co hoc cae vat thé bién dang, ndi riéng, cia co hoc dat. Dang lien hé ung sudt va bién dang don gidn nbét la cée phuong trinh cia Ii thuyét dan héi, dude nhiéu ngudi biét nhu dini: luat Hooke to} = (D] {e) (1.8) Cac té hop ung suat va bién dang {6}, [eh khéc nhau va cae ma tran khdc nhau (D] sé twang tng voi cde dang trang thai dng suat — bién dang kha nhau a) Trang thai ung suat - bién dang ba truc = 46,6, 8, Tuy Fy Tah 5 ED = (EE Pat” 20 1D] fire | nd xe 2 b) Trang thai ung suat phang. {0} = (6,0,0,)" 5 {eh = AE Ey7gh" 5 lv 0 E 1 0 ‘D) = ——— (1.10) ~D) va bx ©) Bign dang phang {oh = 10,00)" 5 Leb = (e,Eryt! 5 I-v 0 ¥ 0 (Dl moe ay ox d) Trang thai ting suat ~ bién dang déi xumg truc to} = (6,0,048,,)" 5 te) = (€,e,e97,,)" | 1 E oe (.1gy (Dl = Ga —29) | Co thé viet dinh luat Hooke duot dang khde khi sir dung cac cap hang s6 dan hdi khde, ching han hing s6 Lam@ va, médun nén thé tich K, médun Young B. Chung lién hé voi nhau bang cac hé thitc 21 pm Gy Chel = 20.49) ~ 31 = 2v) Dinh luat Hooke 6 dang tenxo du vit rat ngan gon 5, = ABE yy + Buty h cae quan he Dé dang chitng, 6, 4 BBE, = Ki fo = Grey Moi trudng dan h6i Luydn tinh oo thé bivu dién bing dé thi nho hai phan ti dan hoi (1d x01, mo phéng phan Ive cba moi trwang d6i vi thanh phan tenxo ting suat thay tinh va cac thanh phan tenxd ding suat Ich (ifink 1-3), Phuong ciia cae Ung suat vA bien dang chinh trong vat thé dan h6i ~ tuyén tinh 1a dong true, con eae tenxd chi phvong cis wing suat va bién dang Ja nhw nhaw Su xudt hién bin dang thuan nghich co quan hé phi tuyén voi ling suai trong vat thé dudi tac dung cua tai trong duge goi Ia tink dan hoi pai tuyén oa Wink 1-3, Mo hich ems tess Hinks 1-4. ib ibn Wing dA) cae din boi ~ tuyén tinh fidan eit yn va tie tuven DE m6 ta tinh dan héi phi tuyén, ngudi ta dung cae phwong trinh dan héi tuyén tinh ~ tuy mhién, ma tran [D} co cae hang s6 dan hot K va G bign Udi phy thuge vao mde ede dng ouat K = K (oh), G = G He)? én dane dan 22 Dac trung lién hé ting suat va bién dang toan phiin, duce goi la déc trung cat tuyen, con ma tran twang Ung voi AG la ma tran eat tuyén (D,} (inh 14) {oh = (DJ te} Dac tung va ma tran lién hé do tang ng suat va bién dang nho d mite cae ting sudt da dat duue, goi la dée trung va ma tran lid tuydn {40} = {D,) {de} aay 1.4. MAT GIGI HAN CUA VAT LIEU DANG HUONG. ‘Tinh chat bén ca vat ligu gidi han visng ¢6 cae loai trang thai ting sudt oJ thé cé trong khong gian ing suat chinh 9,, 0) va dy, Dat va ij eo thé chiu mot tri sé nén thiy tinh bat ki, es nghia la ving cc loai trang thai dng sudt c6 thé co khéng bi han ché doc theo truc thiy tinh ela khong gian, ‘Tri 80 cac dng swat tip bi giGi han béi tinh bén cba moi trang, DE dién ta cae mat gidi han ving hén khi nén khong déu, ta ding tiéu chuiin ‘Tresca, Mises, Coulomb va Botkin, Tien chudn Tresea (Xanh Vonang) khang dinh rang, vng suat tigp gigi han trong moi trang bing tris dn dink C nao dé, e6 nghia lar C = 0 set Vitri so ding suat tiép lan nhat bang y (6, ~ 6,), cho nén phuang trinh mat gidi han theo ti¢u chudn Tresca trong khong gian 0), 65, 6, 0 dang o,-0,-2C=0 1.15) Phuong trinh nay biéu dién mat phang song song vi truc thiy tinh Néu khéng han ché diéu kign 6, > 6, > 0, mA coi t&t eA eae ing out chink o6 vai tro ahw nhau, thi phyong trink (1.15) thanh sau phuang trinh duge viet theo cong the 9,-0,- 20 =0 «1.16) 23 trong d6 i= 1,28: j)= 128514) Sau mat phang théa man su phwong trinh (1,16), tao thank Khoi lang tru su mat déu trong khong gian cde phyong chink think 1-5) ‘Tiou chudn Mises khing dinb rang, dng sudt tisp bat dign giéi han e6 tri s6 khong dét C tC =0, dang khée ota tiu chudn Mises la WJ, —C = 0. aan Mat théa man tiéa chudn Mises cd dang hink tru, truc cita n6 tring véi true thiy tinh (xem hinh 1-5) ‘ong thitc biéu dién cae tiéu chudn ‘Tresca va Mises cung dé, 16 rang lA cae tiéu chudn nay, khong dat tri sé cae tng sudt tiép giéi han phu thude vao tri sd lye nén thy tinh : ede tiét dign lang tru va hinh tru cia mat phang bat dién bat ki la phi nhaw ‘Tiéu chudn Coulomb thi dat tri s6 ung suat tip gidi han T tren mot mat phu thude vao tng suat phap (rén mat dé 6 T= C+ atgy, (ts) hoac cach khac 1a C + otgp - t= 0 19) Tri s6 C goi la Ive dinh, y - Ja géc ma sat trong. Ung suat tigp 6 tri sé lén nhat sé t6n tai tren cdc mat phang vuong gcc vai mat phing tc dung cia cde ding suat chink lén nhét 0, va nhé nhét 0, Cae ting suat T va 6 trén cae mat phang dé co thé biéu dién qua cae ung suat chinh 0, va 0, his csic eding thife quay true t i 1g thife quay ETUC 18 gy, 5 du a6 cic nit pik han Tessa (1), Mises (2), Crallom (3) va Botkin (4). Bex + 6, cose 5 1.20) 1 1 = 5, ~ %) sinde, uy trong do a - la géc gitta mat phing va phuang 0, Dat tris 6 va T tit biéu thite (1.20) va (1.21) vao cong thite (4.19), lay dao ham biéu thife vita nhan duge theo a va cho bang khong ta sé co mét phugng trink. Giai phong trinh nay so tim duce géc nghiéng cla cac mat trugt a, tren cde mat dé higu cae ing suat chéng truot (C + otgp) 7A ing sudt trust 71a lon nhat Sau khi dat :ri sé @ nay vao biéu thife (120) va (1.21), sau dé dat cdc Uri sO 0 va T vao cong thiic (1.19), ta nhan duge tiéu chudn Coulomb theo cae ting suat chinh 6, va 0, 6, -ctg 0,-S = 0, (1.22) trong dé wy = LSI g ocey EB) Sor tbs and ctgY = jagne 1 8 = 2Ceorg (7 - §) - cudng do nén mot true, hoae each khée (6, ~ 04) ~ (0, +0, + 2C ctgp) sing = 0. (4.23) Néu coi cic Ung suat chinh c6 vai tro nhw nhau, thi ta sé viet phuong trinh (1.22) dudi dang : 5, ~ ctg¥o, - $= 0 24) ,2.3;)=123;18) trong do i Sau mat phing biéu dién bang phuong trinh (1.24) tao thanb hinh thap sau anh, duge thé hién trén hinh 1.5, Ta hay xem xét dge diém cia hinh luc gide ed duge khi cat hinh thép coulomb bang mat phang bat dién bat ki ‘Toa dé cule ave tidu cia cdc dinh tiét dign dé r,,,, = OA duoc xac dinh bdi cing thie (1.8) khi 6, = 6) > 63 Thoo céng thite (1.24) ta e6 +8 + oxctgy (1.25) 25 Khi do 28 + 6, ergy + 1) (1.26) rat ra 27) Dat tri 30 0, ttt cong thuc (1.27) vao cong thie (1.25), sau dé | dat tri sé 0,, 0, vo, vao phuang trinh difu tién eta (1.3), ta nhan duce S +6, ctg¥ - (1.28) T+ Qetg i Tin hanh bude tinh toan twang tu khi diéu kién 6, > 6) = 65, ta xac dinh duge toa do eve dai r,.,,. = OB | TS to, ctgy -o, ' Tux ~ V3 2+ cw a2) ng thie (1.28) va (1.29) ta cd (1.30) | x, Tigu chun Coulomb-Mises téng quat (cbn goi la tieu chuan Mises - Sieikher, tiéu chudn Botkin’ dat trj sé tng suat viép hat dién phu thudc vao ung swat phap bat dién 1, - ©, - 26, = 0, 3t) trong dé C,, vit « = la cde hang 36 vé ¥ trong phuong trinh Coulomb (1.19). Tieu chudin Coulomb-Mises téng quat thé hién mot hinh non trong khong gian tng sudt chink (xem hinh 1 - 5) Bai todn thuén tay vé hinh hoc la tim hang sd trong phuong trinh (1.31) dé the hién hinh nén noi tis trong hinh chop Coulomb hoae hinh nein ngoai tiép bao quanh no aghia gan vdi C va tap Dang téng quat ea phuong trink mat gidi han la 26 Fojo}) = 0. 41.82) Moi trvanges bin dang dan hot & cho dé hie dat trang thai gidi han va sau ds o6 site chéng khéng thay i Gi khi bién dang tiép tuc duoc goi Ae la msi truong dan ~ déo If tong, gp e * hoae la mai érueng Rewss ~ Prandtl FAA 08, by (limb 1-6). Dé bieu dién eae tinh 6 Gh cht cia mat trading nay bing bib 6 nguiti ta dung yéu t6 ma sat kho vai site chong gidi han T,,, ma bién Mit 1-4, Dic trung bien dace (1) Gang eda no bang khodg Khir < | “* Mion um dn Foy khong xie nh HAT = Ty AAU bind bien dang cia moi trung dan - do Ii dng phan ng dan héi déi vdi luc nen thay tinh va co gidi han cac Ung suat tiép duge xac dinh theo mét tisu chudn mio day, thé hién trén hin 1-6, II, a va 1-6, Il, b. 1.5. MAT CHAY ‘rong qua trink tich lay bién dang déo (bidn dang khong thuan nghich), cac vat liéu thie thay déi site chiu tai trong tac dung khae v6i mdi trudng li tuéng Reuss-Prandt] Khi do dong thiti vai bié dang déo, tong vat ligu xuat hign c8 bién dang thuan nghich dan hai. Néu vat liSu ed két cau chat va chi eo bién dang dan héi the tich do sae dung cia thanh phan trang thai ting sudt thay tinh ehctnyy han nhu kim loai, dat sét bao hoa trong diéu kién khong thoat oxtde hoae HA dat da eting, thi bién dang déo chi cd thé xuat, hién dudi tac dung cia bo phan tenxo ting sudt lech. Biéu dé lien ho ing suat tiép voi bién dang trugt eo dang téng quat duge dua ra tren hinh 1-7. ‘Trang thai bién dang tai diém A dac trung béi thanh phan déo y,, va thanh phan dan hoi yy. Su da tai ti diém A 3¢ kim theo hign twang hoi phue bién dang din héi, con khi tang tai lai dén mute T, nw trude thi sé xay ra thuan tay dan hot ma khong xuat hién cae bién dang déo phu them Nhw vay. mic ung 27

You might also like