STATK

YRD.DO.DR. KAMLE TOSUN FELEKOLU

http://kisi.deu.edu.tr/kamile.tosun/

2011-2012 BAHAR - EVRE

KT 1
 KTAPLAR
Mhendislik Mekanii - Statik, R.C. Hibbeler,
S.C. Fan, Literatr Yaynclk,
ISBN: 9799750402170, stanbul,1997

R.C. Hibbeler, Engineering Mechanics, Prentice

Hall, 11. bask ve sonras
F. Beer, E.R. Johnston, E. Eisenberg, and D.
Mazurek, Vector Mechanics for Engineers,
McGraw Hill, 8. Bask ve sonras
Statics, J.L. MERIAM,L.G KRAIGE, Wiley,0-471-
26607-8, USA, 2003.

KT 2
Genel lkeler

MEKANK: Kuvvetlerin etkisi altnda kalan cisimlerin

denge ve hareket artlarn inceleyen bilim daldr.

Genel olarak Mekanik e ayrlr:

Rijit cisimler mekanii
ekil deitiren cisimler mekanii
Akkanlar mekanii

Rijit cisim mekanii, mhendislikte karlalan birok

yapsal, mekanik veya elektriksel rn tasarm ve
analizi iin uygun bir temel oluturmaktadr.

KT 3
 RJT CSMLER MEKAN
MEKANK (ekil deitirmeler gznne alnmaz)

STATK DNAMK
(duran cisimler) (hareketli cisimler)

Kinematik Kinetik

EKL DETREN CSMLER MEKAN

(ekil deitirmeler gznne alnr)

AKIKANLAR MEKAN
(ekil deitirmeler gznne alnr)

SIKITIRILAMAYAN SIKITIRILABLEN
AKIKANLAR (Hidrolik) AKIKANLAR
KT 4
 RJT CSMLER MEKAN
a) Statik b) Dinamik

Statik; cisimlerin dengesini inceler, yani

durmakta olan veya sabit bir hzla hareket
eden cisimleri ele alr.
Dinamik; cisimlerin ivmeli hareketini
inceler.

Statik, dinamiin ivmenin sfr olduu zel

bir durum olarak dnlebilir.
Statik mhendislik eitiminde ok nemli
bir yere sahiptir, nk birok nesne denge
durumunu koruyaca ngrsyle
tasarlanr.
KT 5
 Tarihsel geliim
Statikin ierdii ilkeler, geometri ve kuvvet
lmlerinden basit bir ekilde formle
edilebildiinden ok eski dnemlerde gelitirilmitir.
Arimet (M.. 287-212): kaldralar, makaralar, eik
dzlemler, somun anahtar ile ilgili almalar
Galileo Galilei (1564- 1642): dinamik ilkeleri,
zamann hassas lmne dayandndan, bu konu
ok sonralar gelitirilmitir. Bu alana ilk nemli
katky Galilei yapmtr; sarkalar ve den cisimler
Isaac Newton (1642-1727): temel hareket kanunu
ve evrensel ekim kanunu formlasyonu ile tannr.
Sonrasnda, Euler, Dalembert, Lagrange tarafndan
baka teknikler de gelitirilmitir.

KT 6
Temel kavramlar

Temel
Byklkler:
Uzunluk:
uzaydaki bir
noktann
konumunu
belirlemek ve
bylece bir
fiziksel sistemin
bykln
tanmlamak iin
gereklidir.
KT 7
Temel kavramlar

Kuvvet: Genel olarak, bir cismin dierine uygulad itme

veya ekme olarak dnlr. Bu etkileim, cisimler
birbirine temas ederken veya cisimler fiziksel olarak ayr
iken belirli bir mesafe zerinden gerekleebilir.

Kuvvet, uygulama noktas (etki noktas),

iddeti, dorultusu ve yn ile karakterize
edilir. Bu zellikleri ile kuvvet vektrel bir
byklktr.

Kuvveti; dorudan, dolayl, i ve d, yzeye

ya da hacme yayl kuvvetler olarak
snflandrabiliriz.

KT 8
 Temel kavramlar
Ktle: madde miktarnn lsdr. Bu zellik, iki cisim
arasndaki yerekimsel ekim olarak kendini gsterir. Ve
cismin hz deiimine gsterdii direncin bir lsdr.
Ataletin saysal bir lsdr de denebilir. ( Atalet,
maddenin hareketteki deiiklie kar diren gsterme
zelliidir.) rnein, ktlesi ayn olan iki cisim dnya
tarafndan ayn ekim etkisi altndadr. Ayrca, byle iki
cisim telenme eklindeki bir harekette, hareketin
deiimine kar ayn direnci gsterirler.

Zaman: statik ilkeleri zamandan bamsz olmakla

birlikte, dinamikte nemli rol oynar.

KT 9
 dealletirmeler
Teorinin uygulanmasn kolaylatrmak amacyla mekanikte modeller
veya idealletirmeler kullanlr.

Parack: paracn bir

ktlesi vardr, boyutlar ise
ihmal edilebilir. rnein
Dnyann boyutlar,
yrngesinin boyutlar ile
karlatrldnda nemsizdir
ve bu yzden yrnge
hareketini incelerken dnya
bir parack olarak
modellenebilir. Bir cisim, bir
parack olarak
idealletirildiinde, mekaniin
ilkeleri daha basit bir yapya
indirgenir, nk cismin
geometrisi problemin
analizine dahil olmaz.

KT 10
 Rijit cisim: birbirleri
arasndaki uzaklk, bir yk
uygulanmasndan nce ve
sonra ayn kalan ok saydaki
paracn bileimi olarak
dnlebilir. Genellikle,
yaplar, makineler,
mekanizmalar vb. cisimlerde
meydana gelen
deformasyonlar greceli olarak
kktr ve rijit cisim
varsaym analiz iin uygundur

Tekil (konsantre) kuvvet :

bir cisim zerine bir noktada
etkidii varsaylan ykleme
etkisini temsil eder. Cismin
toplam bykl ile
karlatrldnda, ykn
uyguland alann ok kk
olmas artyla, bu etkiyi tekil
kuvvet ile gsterebiliriz.
KT 11
Newtonun Hareket Kanunu:
rijit cisim mekanii bu kanuna dayanr

Birinci Kanun: Balangta duraan halde

olan veya sabit hzla bir doru boyunca hareket
eden bir parack, dengelenmemi bir kuvvet
etki etmedike bu durumunu korur.

KT 12
Newtonun Hareket Kanunu:

kinci kanun: zerine dengelenmemi bir F

kuvvetinin etkidii bir parack, kuvvetle ayn
dorultuda ve bykl kuvvetle doru orantl
olan bir a ivmesi kazanr. F kuvveti m ktleli bir
paraca uygulanyorsa, bu kanun yle ifade
edilir:
F=ma

KT 13
 Newtonun Hareket Kanunu:

nc kanun: ki parack arasndaki

karlkl etki ve tepki kuvvetleri eittir, ters
iaretlidir ve ayn dorultudadr (ayn tesir
izgisi zerindedir).

KT 14
 Newtonun ekim kanunu
ki parack arasndaki karlkl ekim:
F= iki parak arasndaki ekim kuvveti
G= evrensel ekim sabiti
G= 66.73(10-12) m3/(kg.s2)
m1,m2= her bir paracn ktlesi
r = iki paracn merkezleri arasndaki
uzaklk
m1m2
F G 2
r
KT 15
 Arlk

Herhangi iki parack veya cisim arasnda karlkl

olarak etki eden bir ekim kuvveti vardr. Dnyann
yzeyi zerinde yeralan veya yzeyine yakn konumda
bulunan bir parack iin, anlaml bir bykle sahip
tek ekim kuvveti dnya ile parack arasnda olandr.
Bu ekim kuvvetine arlk denir.
Bir cismin arl
m1 m m2 M d rye bal
W olduundan
mM d Md m bykl
W G 2 g G 2 r lmn yapld
r r W yere gre
W mg F ma Md belirlenir.
Standart konum:
a g : yerekimi ivmesi deniz seviyesi ve
45 derece
enlemde
KT 16
 Temel ilkeler

Paralelkenar lkesi: Bir maddesel noktaya etkiyen iki

kuvvet yerine bir tek kuvvet koymak mmkndr.
Bileke ad verilen bu kuvvet, kenarlar verilen
kuvvetlere eit bir paralelkenarn kegenini izerek
elde edilir. Bunun tersi de dorudur: bir kuvvet yerine
dorultular belli iki kuvvet alnabilir. Bu kuvvetlere
bileenler ad verilir.

R A B

KT 17
 Temel ilkeler
Denge lkesi: Bir rijit cisme sadece iki
kuvvet etki ediyorsa, dengede olabilmesi
iin bu kuvvetlerin dorultular ayn,
iddetleri eit ve ters ynl olmaldr.

KT 18
 Temel ilkeler

Sperpozisyon
ilkesi: bir rijit cisim,
bir takm kuvvetlerin
etkisi altnda dengede
ise, aralarnda
dengede olan dier
birtakm kuvvetlerin
eklenmesi veya
karlmas ile cismin
dengesi bozulmaz.

KT 19
 Temel ilkeler

Etki-Tepki lkesi:
Birbirleriyle temas eden
iki cismin birbirlerine
uyguladklar kuvvetlerin
(etki-tepki) dorultu ve
iddetleri ayn, fakat
ynleri terstir.

KT 20
 Statiin dayand temel ilkelerden aadaki sonular
kartlabilir:

kuvvet etkisindeki bir cismin dengede olabilmesi iin

bu kuvvetin ayn noktada kesimesi gerekir.

Kuvvet kayan bir vektrdr. Yani dorultu ve yn

deimemek artyla kuvvet kaydrlabilir.

KT 21
l birimleri
Btn dnyada, uzunluk birimi olarak metre (m), zaman birimi
olarak saniye (s), ktle birimi olarak kilogram (kg), kuvvet
birimi olarak ise newton (N) kullanlr.

l
uzunluk zaman ktle kuvvet
birimleri

Metre Saniye Kilogram Newton

SI Birimleri
m s kg N
n ekler
Bir saysal nicelik, ok byk ve ok kk olduunda,
bykln tanmlamak iin kullanlan birimler bir nek ile
birletirilir.

rn: 4000000 N = 4000 kN = 4 MN

0.005 m = 5 mm