Optiki prijemnici, pojaivai i

osjetljivost optikih komunikacija

Seminarski rad

1
SADRAJ:
1. Uvod.......................................................................................................................... 2
2. Vrste kabova.................................................................................................................3

2.1.Kablovi sa usporednim paricama.........................................................................3

2.2. Vrste i osobine................................................................................................3

2.3.Koaksijalno kablo..............................................................................................4

2.4. Osobine, tipovi i upotreba koaksijalnog kabla..................................................4

2.5. Optiki kablovi.6

2.6. Osobine, prednosti i mane optikog kabla..6

3. Uporedbe koaksijalnih kablova, kablova sa uporednim paricama i

optikih kablova.7

4. Optiki prijemnici...8
4.1. Osobine i vrste prijemnika.
....8
5. Optiki pojaavai...105.1.
Primjena optikih pojaavaa........10
5.2. Tipovi optikih
pojaavaa..............11
6. Zakljuak.........12
7. Literatura.12
8. Popis slika...12

2
 1. UVOD

Najprimitivnije optike komunikacije bile su one posredstvom

l j u d s k o g o k a . I z v o r i svetlosti su bili Sunce ili vatra, prenosni medijum vazduh, a
prijemnik ljudsko oko. Prvi nauni pokuaj provoenja svjetlosti kroz dielektrik je
1870. godineizveo J. Tyndall, proputajui svjetlosni zrak kroz mlaz vode.
Krajem 1880.godine je A.G.Bell patentirao i prikazao rad fotofona, ureaja
nainjenog odsistema ogledala i prizmi kojim se prenosio ljudski glas na
daljinu. U drugoj polovini XIX veka su J. Maxwell i M. Faraday ukazali na mogunost
korienjacijelog spektra talasnih duina svjetlosti u optikim komunikacijama,
zasnivajuisvoju teoriju na dualnoj prirodi svjetlosti. Istraivanja koja su vodili D. Hondros
iP. Debey su 1910. godine dovela do rjeavanja Maxwell-ove jednaine za sluaj prostiranja
svjetlosti du cilindrinog dielektrinog tapa.Staklene ipke, kao svjetlovodi, poele
su se koristiti 1950. godine, a VanHeel je 1954. godine predloio prevlaenje
staklenih ipki omotaem od stakla kako bi se sman jilo rasipanje provoene
svjetlosti i smanjio uticaj spoljanjih izvora svjetlosti. Ovakav svjetlovod predstavlja
preteu optikog vlakna, iji je tvorac bio N. Kapany 1956. god. koji je i dao naziv "optiko
vlakno".

3
 2. Vrste kablova
Imamo tri vrste kablova: kablo sa upredenim paricama, koaksijalno kablo i optiko kablo.

Kroz koaksijalne i kablove sa upredenim paricama (tj. kablove sa bakarnim provodnicima)

podaci se prenose u obliku elektrinog signala, a kroz optike u obliku svjetlosnog signala.

2.1. Kablovi sa upredenim paricama

2.2. Vrste i osobine
Kablovi sa upredenim paricama u svom najjednostavnijem obliku sastoji se iz dva izolovana
bakarna provodnika (ice), koji su upredeni jedan oko drugog.U obliku u kojem se danas
najee koristi za umreavanje, ica ima osam (4 para) i oznaene su razliitim bojama.
Upredanje ica smanjuje presluavanje izmeu razliitih parica i prua dobru zatitu od
slabijih elektromagnetnih smetnji. Da bi se jo vie smanjilo presluavanje, svaka parica ima
razliit korak upredanja, odnosno razliit stepen upredanja po jedinici duine. Radi fizike
zatite od okoline, etiri parice obuhvaene su spoljnim omotaem od PVC-a ili teflonom
(ako kabl treba da bude vatrostalan).

Postoje dva tipa ovih kablova: sa neoklopljenim paricama (Unshielded Twisted-Pair, UTP) i
okopljenim paricama (Shielded Twisted-Pair, STP).

Slika 1.Kategorije UTP kablova po standardu EIA/TIA-568

Maksimalna duina jednog segmenta ovog kabla na kojoj raunari mogu biti povezani bez
dodatnih pojaanja je 100 metara.

Kod oklopljenih kablova (STP kablovi) sa upredenim paricama svaka parica pojedinano se
obmotava alumininjumskom folijom (ili nekim drugim omotaem), a zatim se oko svih parica
zajedno stavlja spoljanji omota u obliku bakarne mree (irma). Ovim se prua bolja zatita
od smetnji signalu koji se prenosi kroz kabl, a samim tim i omoguuje prenos veom brzinomi
na veu udaljenost od UTP kablova.

4
 Slika 2. STP kablo

Kao i UTP kablovi, i STP kablovi se razvrstavaju u iste kategorije, kod njih boje imaju isto
znaenje i mogu se koristiti u svim Ethernet mreama.

Pribor za povezivanje koji se koristi za UTP kablove dosta je raznovrstan. Pored konektora
RJ-45, tu su i zidne maske, paneli za prespajanje (engl. patch panel), razvodne stalae (engl.
distribution rack)...

UTP kablovi su danas postali standard za LAN mree. Prije svega, zbog toga to su jeftini i
lako se postavljaju. Problem kod ovih kablova moe da bude pojava presluavanja, a nisu
pogodni ni za brz prenos podataka na vee udaljenosti.

2.3. Koaksijalno kablo

2.4. Osobine, tipovi i upotreba koaksijalnog kabla
U svom najjednostavnijem obliku, koaksijalni kabl se sastoji od bakarnog provodnika (ice) u
sredini, oko koje se nalazi najprije izolacija, a zatim sloj od metala upletenog u mreu - irm i,
na kraju, spoljanji zatitni omota. Bakarni provodnik i irm ne smiju biti u kontaktu, jer u
suprotnom dolazi do kratkog spoja. Kao spoljanji omota koristi se najee guma, plastika
ili teflon.

Slika 3. Izgled koaksijalnog kabla Slika 4. Struktura koaksijalnog kabla

5
*http://pnatalija.wordpress.com/2009/09/13/

Postoje dva tipa koaksijalnih kablova:

tanki (engl. thinnet) kabl RG-58

debeli (engl. thicknet) kabl RG-8 i RG-11
Od potreba konkretne mree zavisi koja e vrsta biti upotrebljena.

Tanki kablovi su savitljiviji i lake se nametaju od debelih kablova. Debljine su oko 0,64 cm
(0,25 ina). Mrea za iju realizaciju se koriste ovi kablovi zove se tanki Ethernet, ili 10Base2
standard.

Omoguavaju prenos podataka od 10 Mb/s. Do znaajnijeg slabljenja signala dolazi na

razdaljinama veim od 185 metara.

Debeli koaksijalni kablovi su debljine 1,27 cm (0,5 ina). Njihov bakarni provodnik je deblji
od provodnika tankih koaksijalnih kablova, i zato se tee savija i postavlja, ali zato
omoguuje slanje signala na vee daljine.

Takoe omoguavaju prenos podataka od 10 Mb/s. Impedansa im je 50 oma

Zbog vee debljine samog provodnika i izolacije, mogu da prenose signale na veu daljinu
bez znaajnijeg slabljenja signala (do 500 m) i pruaju bolju zatitu od elektromagnetnih
smetnji nego tanki kabl.

Kao pribor za ostvarivanje veza kod ovih kablova, koriste se:

BNC konektor za kablove

Lemi se na kraj kabla ili se privruje na njega (krimpuje) pomou posebnih
klijeta.

BNC T konektor
Omoguuje povezivanje raunara sa mrenim kablom.

BNC produni (nastavni) konektor

Koristi se za nastvljanje dva tanka koaksijalna kabla.

BNC terminator
Postavlja se na slobodne krajeve kabla koji predstavlja stablo u topologiji magistrale,
da bi prihvatio lutajue signale.

Koaksijalni kablovi su danas gotovo istisnuti iz upotrebe u raunarskim mreama, ali jo

uvijek negdje (najvjerovatnije u fabrikama i sredinama sa jakim elektromagnetnim
smetnjama) postoje mree sa ovim kablovima. Koriste se za realizaciju topologije magistrale.

Njihove glavne prednosti su otpornost na elektromagnetne smetnje i mogunost slanja

podataka na vee daljine.

Mana im je to ne obezbijeuju brzine prenosa kao neki drugi kablovi.

6
 2.5. Optiki kablovi
2.6. Osobine, prednosti i mane optikog kabla
Kod optikih kablova podaci se prenose u obliku svjetlosnih signala, odnosno fotonima. Za
to je potreban svjetlosni izvor, odnosno da se pobude fotoni. To se postie laserima ili LED
diodima.

Kabl se sastoji od jezgra koje ine dugake niti napravljene od kvarcnog stakla ili plastike.
Jezgro je okrueno slojem od reflektujueg stakla, tzv. primarni reflektujui omota ili
presvlaka. Zbog toga to optiko vlakno moe podatke da prenosi samo u jednom pravcu,
kabl se uvek sastoji od (bar) dva vlakna u odvojenim omotaima jedno vlakno alje signale,
a drugo ih prima. Oko reflektujueg omotaa svakog vlakna je plastini omota, a dodata su i
vlakna od kevlara, to obezbijeuje vrstinu a zatim se sva vlakna zajedno presvlae
zatitnim slojem plastike.

Slika 5. Struktura optikog kabla

7
 Slika 6. i 7. Izgled optikog kabla

* http://pnatalija.wordpress.com/2009/09/13/

Poto su staklaste materije sutinske komponente optikih vlakana, sa njima se mora paljivo
rukovati i ne smiju se nipoto otro savijati. Takoe, treba biti i oprezan u radu sa njima u
pojedinim situacijama, jer laserski zrak moe da oteti ronjau.

Optiki kablovi pruaju relativno siguran prenos podataka sa stanovita bezbijednosti. Podaci
se ne prenose elektrinim impulsima, nego svietlosnim, pa se ne mogu prislukivati i
bezbijedni su od krae.

Dobre osobine ovih kablova su to podravaju velike brzine prenosa podataka (gigabitne) i
omoguavaju prenos podataka na velike razdaljine (kilometarske), a s obzirom na to kako se
podaci prenose, ne podlijeu ni elektromagnetnim smetnjama.

Loa strana im je cijena (mada su sve jeftiniji) i zahtjevaju veu strunost prilikom
postavljanja i povezivanja.

3. Uporedbe koaksijalnih kablova, kablova sa uporednim paricama i

optikih kablova

Neke uporedne karakteristike koaksijalnih kablova, kablova sa upredenim paricama i optikih

kablova su:

Lakoa instaliranja
Najlake se instaliraju UTP kablovi. Optiki kablovi se instaliraju najtee i zahtijevaju
veu strunost.

Oklop
Oklop titi kabl od fizikog oteenja i elektromagnetnih smetnji. Ove smetnje kod
optikih kablova ne postoje, a od kablova sa bakarnim provodnicima najbolju zatitu
pruaju debeli koaksijalni kablovi.

Presluavanje

8
 Optiki kablovi su izuzeti i od ovog problema. S druge strane, ova pojava je slaba
taka kablova sa upredenim paricama.

Brzina prenosa
Brzina prenosa mjeri se u Mb/s. Standard za dananje LAN mree sa bakarnim
provodnicima je 100 Mb/s. Kablovi sa optiki vlaknima prenose vie od 1 Gb/s.

Cijena
UTP kablovi su najjeftiniji, ali recimo ne nude brzinu, razdaljinu prenosa i
bezbijednost kao skuplji optiki kablovi.

Slabljenje signala
Razliite vrste kablova razliito podlijeu ovoj pojavi, pa se zato za svaki kabl
specifikacijom samog kabla preporuuje maksimalna duina za konkretni kabl.

4. Optiki prijemnici
4.1. Osobine i vrste prijemnika

Optiki prijemnici pretvaraju optiki signal u iskoristivi elektrini signal.

To je kombinacija optikog detektora, elektronskog pretpojaavaa i komponenti za obradu i
rekonstrukciju signala.

Prijemnici su najsloenije komponente u optikom sistemu. Oni rade sa veoma slabim

signalima, a pri tom treba da sauvaju signal od uma koji bi mogao da se doda u postupku
obrade i pojaanja signala.
Najvaniji dio prijemnika je fotodetektor.
Fotodetektor konvertuje optiku snagu u elektrini izlazni signal.

Postoje tri vrste optikih ili fotodetektora. To su:

- Fotodioda (p-n spoj)

- PIN fotodioda (p-n spoj sa dodatim slojem istog dielektrika izmeu p i n oblasti)
- Lavinska fotodioda (APD - Avalanche Photodiode, fotodioda sa dodatim jo jednim p
slojem).

Prijemnici se proizvode u dvije varijante - mini i mikro kuitu.

9
 Slika 8. MOB-x29a - mini optiki prijemnik Slika 9. MOB-100 - mikro optiki prijemnik

ematski prikaz cijelokupnog prijemnika dat je na slijedeoj slici:

Slika 10. ema prijemnika

Prijemnik se sastoji iz 3 stepena:

1. Ulazni stepen (front end)
2. Pojaavaki stepen (linearni kanal)
3. Stepen za odluivanje i sinhronizaciju (stepen za uobliavanje)

Velika osjetljivost se moe postii tako to se povea ulazni napon u predpojaava. S druge
strane, ovaj napon je mogue pojaati ako fotodetektor vidi radni otpornik velike
otpornosti. Da bi se to postiglo koristi se predpojaava velike ulazne otpornosti, zbog ega
se ovakav ulazni stepen naziva visokoimpendansnim ulaznim stepenom. Zbog velike
ulazne otpornosti, visokoimpendansni dizajn obezbijeuje minimalni doprinos umu.

10
Za optiki prijemnik se kae da je osjetljiv ako zadate performanse postie sa to je mogue
manjom optikom snagom koja do njega dolazi.
Osnovni parametar koji odreuje performanse prijemnika jevjerovatnoa greke (BER bit
error rate). Ovaj parametar se definiekao vjerovatnoa pogrene detekcije bita u kolu za
odluivanje, to jebroj pogreno detektovanih signala podeljen sa brojem pristiglih
optikih signala. Npr. BER od 2 x 106 odgovara greki od 2 bita na miliondetektovanih.

Najee uziman kriterijum za digitalne optike prijemnike je BER = 109. U tom sluaju se
osjetljivost prijemnika definie kao srednja prijemna snaga Prec potrebna prijemniku da
obavlja funkciju prijema sa vjerovatnoom greke BER = 109.

* Elektrotehniki fakultet, Univerzitet u Beogradu Optiki prijemnici, prof. Dr. Dejan Gvozdi

5. Optiki pojaavai

Optiki pojaavai omoguuju jednako pojaanje svjetlosti, bez potrebe za opto-elektronskom

konverzijom. Vano je naglesiti da su u veini primena upotrebljavani kao linearni
pojaavai i ne omuguuju sve radnje vezane uz regeneraciju (retiming i reshaping).
Vanost pojaavaa je osiguranje velikog pojaanja (do 50 dB) preko velikog pojasa (oko 4
THz), atu osobinu nema ni jedna elektronska komponenta. irok optiki pojas pojaavaa
poklapa se dovoljno dobro sa pojasem vlakna. Osim toga sistemkoji koristi ove
pojaavae transparentan je za signale svih brzina prenosa. Znai da nema potrebe
za mijenjanjem sklopova pri korienju razliitih brzina.

5.1. Primjena optikih pojaavaa

Optiki pojaavai se mogu koristiti i koriste se u razliitim primjenama. Za klasino
pojaanje signala u prenosnim sistemima moemorazlikovati t r i primjene. Prije svega
optiki pojaavai se koriste kao pojaavai snage nakon multipleksiranja vie optikih
signala (Booster Optical Amplifier- BOA), kako bi se kompenzovali gubici nastali
nakonlaserskog predajnika, u procesu multipleksiranja, i kako bi se nivo optikesnage podigo
na onu koja nije raspoloiva u laserskim predajnicima.Osnovno svojstvo takvih pojaavaa je
visoka izlazna snaga. S druge straneoptikog vlakna moe se postaviti optiki predpojaava
(OpticalPreAmplifier- OPA), kojem je svrha da pobolja osjetljivost prijemnika, anajvanija
svojstva ukljuuju visok stepen pojaanja, nizak iznos uma iuzak frenkvencijski pojas.
Nakraju, optiki pojaavai se mogu koristiti zakompezaciju gubitaka u optikom vlaknu i
spojevima, pa govorimo olinijskim pojaavaima (Line Optical Amplifier- LOA). U

11
optikimmreama se optiki pojaavai mogu koristiti za konverziju talasnih duina ikao
vrata u optikim prostornim komutatorima.

Optiko pojaanje signala razlikuje se od opto-elektronskog utolikoto moe da pojaava

samo snagu signala bez obnavljanja njegovogoblika. Ovaj tip pojaanja obezbieuje potpunu
transparentnost podataka, odnosno proces pojaanja je potpuno nezavistan od formata
modulacijesignala. On predstavlja osnovni element u sistemima za optiku obradusignala.U
dananjim digitalnim optikim mreama (SONET i SDH), kojekoriste optiko vlakno samo
kao sredinu za prenos, optiki signali se prvokonvertuju u elektronski signal, regenerie,
ponovo pretvara u optiki i zatimse prenose dalje. Ovakva 3R regeneracija signala
reprodukuje originalnioblik impulsa, eliminiui pritom suvian um. Meutim u
WDMsistemima, koji koriste elektronsko pojaavanje, svaka talasna duina mora biti
odvojena prije nego to bude elektronski pojaana, a zatim se sve talasneduine ponovo
moraju multipleksirati prije slanja signala. Za razliku od njihoptiki pojavai pojaavaju
optiki signal bez prethodne konverzije uelektronski domen. Naalost njihova mana je da se
optiki um pojaava isto kao i korisni optiki signal. Optiki pojaavai koriste
principestimulisane emisije, slino kao i laseri, te unose i um spontane emisije.

* Univerzitet u Kragujevcu, Tehniki fakultet aak Elektrotehnika sa elektronikom, seminarski rad: Optiki
filtri i pojaavai, Sran Maravi

5.2. Tipovi optikih pojaavaa

Postoje tri osnovna tipa optikih pojaavaa: poluprovodniki optiki pojaavai, pojaavai
zasnovani na dopiranim vlaknima i Ramanovi pojaivai.Ramanovi pojaivai, koji rade po
principu nelinearnog Ramanovograsijanja praktino nemaju ogranienje u kom
opsegu talasnih duina semogu promjeniti, jer to zavisi samo od talasne duine pobudnog
lasera. Ovdje se pojaanje ostvaruje rasijanjem u postojeem transmisionom vlaknu.Slijedi
opis dva najvanija tipa pojaavaa koja se koriste u telekomunikacijama. To su
poluporvodniki laserski pojaavai (Semiconductor Laser Amplifier- SLA) i
EDFA. Oba pojaavaa rade na principu procesasimultane emisije gdje ulazni
fotoni izazivaju generisanje dodatnih fotona iste frenkvencije, faze i polarizacije.
Osnovni uslov ovom procesu je populacijska inverzija a u nainu ostvarivanja populacijske
inverzije leiosnovna razlika izmeu spomenuta dva tipa pojaavaa. Poluprovodnikilaserski
pojaavi populacijsku inverziju postiu pumpanjem strujeelektrona, dok optiki pojaavai
sa dopiranom niti koriste optiko pumpanje, odnosno pumpanje struje fotona. Za sve
aplikacije sa optikim pojaavaima razmatra se vie parametara. Najvaniji su ovi:

Pojaanje od ulaza do izlaza vlakna

irina pojasa zajedno s pojaanjem

Koliina uma generisanog pri pojaanju (ASE)

12
 Polarizacijska osjetljivost pojaanja komponente premavarijacijama polarizacije ulaznog
signala

Snaga zasienja: snaga signala pri kojoj pojaanje padne za 3dB ispod pojaanja pri
nezasienju

Slika 11. FX-100 senzorski pojaava Slika 12. AC1000/AC500 pojaava, familija visokokvalitetnih
linijskih pojaavaa.

6. Zakljuak:
U ovom radu uoavamo da su optika vlakna pokrenula razvoj grane industrije vezane za
fiber optike komunikacje, poevi od proizvoaa optikih vlakana, preko
kablovskeindustrije do proizvoaa aktivnih i pasivnih komponenti i proizvoaa pratee
opreme za komunikacione sisteme. Uzrok zbog kojeg se javlja slabljenje prenosa signala je
postojanje neistoa u vlaknu, molekularne apsorpcije, nepravilnosti spoja jezgra i omotaa, a
takoe zavisi i od broja refleksija koje pretrpi zrak na svom putu.
Zbog toga je pojava optikih pojaala bitno promijenila proraun optikog prijenosa, jer je
prije njihjedini nain obnavljanja optikog signala bila elektronika regeneracija, tj.
primanjesignala i ponovno slanje, primjena opto - elektrine pretvorbe. Regeneratori su
bilinetransparentni s obzirom na brzinu prenosa i oblik modulacijeza razliku od
optikihpojaala. Postavljanjem pojaavaa brzina prenosa signala znatno se poveava.

13
7. Literatura:
1. Optike komunikacije (skripta), Saobraajni fakultet Doboj;
2. Wikipedija;
3. Raunarske mree i komunikacije, Velimir Radlovaki;
4. Mreni kablovi, (http://pnatalija.wordpress.com/2009/09/13/);
5. Optiki prijemnici prof. Dr. Dejan Gvozdi, Univerzitet u Beogradu
Elektrotehniki fakultet;
6. Seminarski rad: Optiki filtri i pojaavai, Sran Maravi. Predmet: Elektrotehnika
sa elektronikom Univerzitet u Kragujevcu Tehniki fakultet aak

14
8. Popis slika:

1. Slika 1. Kategorije UTP kablova po standardu EIA/TIA-568, strana 3

2. Slika 2. STP kablo, strana 4

3. Slika 3. Izgled koaksijalnog kabla, strana 4

4. Slika 4. Struktura koaksijalnog kabla, strana 4

5. Slika 5. Struktura optikog kabla, strana 6

6. Slika 6. i 7. Izgled optikog kabla, strana 6

7. Slika 8. MOB-x29a - mini optiki prijemnik,strana 8

8. Slika 9. MOB-100 - mikro optiki prijemnik,strana 8

9. Slika 10. ema prijemnika, strana 9

15