GII PHP V PHNG PHP LUN TNG QUT DO

NH THU XUT THC HIN DCH V T

VN
1. Bi cnh nghin cu

Vng dn tc v min ni chim gn din tch t nhin ca c nc, l

a bn sinh sng ca 54 dn tc Vit Nam, trong c 53 dn tc thiu s
vi gn 12,3 triu ngi, chim 14,3% dn s c nc. y l vng c v tr
chin lc c bit quan trng v kinh t - x hi, quc phng, an ninh, mi
trng sinh thi ca Vit Nam; c tim nng, li th v nng, lm nghip,
thu in, khong sn, du lch v kinh t ca khu, nhng cng l vng kh
khn nht, vng su, vng xa, bin gii, a hnh him tr, chia ct phc
tp, dn c phn tn, t l i ngho cao nht c nc, sn xut hng ha
cha pht trin.

Cc s liu t cc cuc iu tra c bn ca Chng trnh 135 giai on II

(2008, 2012) cho thy ngi dn sng ti cc vng ni v trung du thng
ngho hn nhiu so vi ngi dn cc vng ng bng v duyn hi Vit
Nam. Cc bo co phn tch s liu t cc cuc iu tra cng ch ra rng c
s chnh lch ng k v mc sng gia cc h dn tc Kinh v h dn tc
thiu s sng trong cng a bn/khu vc a l (cc h dn tc Kinh c thu
nhp cao gp 2 ln so vi cc h dn tc khc). T l ngho cng c s
khc bit ln gia cc nhm dn tc thiu s (IRC, 2012) 1. Mt khc, thnh
tu gim ngho t c gia cc nhm dn tc cng rt khc nhau trong
khi nhm dn tc Mng v Nng t c tc gim ngho n tng
trong giai on 2007- 2012 (gim khong 20 im phn trm) th mt s
nhm dn tc nh Thi v Mng t l ngho khng gim thm ch cn
tng ln trong thi k ny. iu cho thy cn c cc mc tiu hng su
hn ti yu t dn tc gia cc nhm DTTS trong cc chng trnh gim
ngho cng nh cn c hiu bit su sc v nhng khc bit v vn ha,
phong tc tp qun, sinh k gia cc nhm DTTS a ra c cc chnh
sch, chng trnh ph hp hn nhm t c cc mc tiu gim ngho
hiu qu Vit Nam.

Mt khc, mc d c rt nhiu nghin cu phn tch nguyn nhn ngho

i ca cc h ngho Vit Nam ni chung cng nh h ngho dn tc
thiu s ni ring nhng c rt t nghin cu nh tnh v nguyn nhn
ngho gia cc h gia nh DTTS khc nhau (theo tnh ton c 53 nhm
DTTS chnh vi khong 160-200 nhm ph, c danh php a phng v
1 IRC (2012), Tc ng ca chng trnh 135 giai on II qua lng knh hai cuc iu tra u k v
cui k

0
ngn ng khc nhau cha c bao gm trong phn loi chnh thc ny). V
vy, xut ca nghin cu ny nhm p ng mong mun ca y ban
Dn tc v nh gi thc trng ngho DTTS v phn tch nhng bi hc thu
c t cc chng trnh gim ngho giai on 2007-2012, cng nh tip
tc quan tm gim thiu cc yu t ro cn, nh hng n vic tip nhn,
th hng chnh sch gim ngho i vi cc nhm dn tc thiu s.

Nghin cu s tp trung nh gi tnh trng ngho dai dng trong cc

nhm dn tc thiu s (DTTS), giai on 2007-2012; Phn tch cc bi hc
t cc chng trnh gim ngho trc y; xc nh cc yu t ro cn c
th nh hng n vic tip nhn v th hng ti a t cc chng
trnh/chnh sch gim ngho i vi cc nhm dn tc thiu s trong giai
on trn. T a ra cc khuyn ngh su v st vi thc tin cho cc
chng trnh/chnh sch gim ngho theo hng ph hp vi cc yu cu
c th ca cc nhm dn tc thiu s khc nhau Vit Nam, giai on
2012 2016.

xut phng php lun gm 5 phn. Phn tip theo s trnh by xut
r sot cc chnh sch, chng trnh gim ngho giai on 2007- 2012 lin
quan n cc h dn tc thiu s. Phn 3 s trnh by phng php nghin
cu nh lng v s liu s dng. Phng php nghin cu nh tnh s
c trnh by chi tit phn 4. cng bo co chnh ca nghin cu s
c trnh by phn 5.

2. R sot cc chng trnh/chnh sch giai on 2007 - 2012

Giai on 2007 2012, Chnh ph Vit Nam c nhiu chnh sch cho
vng dn tc v min ni, hnh thnh h thng chnh sch kh ton din
v ng b vi ngun lc u t ngy mt nhiu hn, gp phn quan trng
thc y pht trin kinh t-x hi, gim t l h ngho, nng cao dn tr
tng bc ci thin v nng cao i sng vt cht v tinh thn ca ngi
dn vng dn tc v min ni. H thng chnh sc gim ngho v pht
trin vng dn tc thiu s v min ni trong 5 nm va qua c th ch
bi gn 160 vn bn quy phm php lut gm: 14 Ngh nh ca Chnh
ph; 40 Quyt nh ca Th tng Chnh ph; 27 vn bn v ph duyt cc
n, chnh sch; 26 vn bn lin tch gia cc B, c quan ngang B v
51 vn bn ca cc B, c quan ngang B. Ngoi ra, trn c s tnh hnh
thc t, cc a phng ch ng xy dng v ban hnh nhiu chnh
sch thc hin trn a bn vng dn tc v min ni.

Tip theo Chng trnh 135 giai on I, chnh sch gim ngho trong giai
on 2007 - 2012 tp trung vo gii quyt nhng vn kh khn, bc
xc nht ca vng dn tc v min ni, to cho khu vc ny pht trin

1
nh: u t c s h tng cc x, thn bn c bit kh khn (Chng trnh
135 giai on II), Chng trnh gim ngho nhanh, bn vng ca 62 huyn
ngho (Ngh quyt 30a), chnh sch h tr t , t sn xut, nh , nc
sinh hot cho h ng bo dn tc thiu s ngho, i sng kh khn
(Quyt nh 134, Quyt nh 1592), Chnh sch h tr nh (Quyt nh
167), chnh sch cho vay vn pht trin sn xut (Quyt nh 32 v Quyt
nh 126), chnh sch u t h tr nh canh nh c (Quyt nh 33 v
Quyt nh 1342)...ng thi vi nhng chnh sch u t h tr pht trin
kinh t - x hi vng dn tc v min ni, nhng chnh sch c ban hnh
theo cc Quyt nh 24, 25, 26 v 27/2008/Q-TTg m bo kt hp pht
trin kinh t x hi vi an ninh quc phng cc vng Ty Bc, Ty Nguyn,
Ty Nam b, vng bin gii, vng cn c a cch mng, an ton khu...Cc
chnh sch cho mt s dn tc rt t ngi nh: Bru, R Mm, u, Si La,
Pu Po, Cng, Mng, La H, C Lao v cc chnh sch v nng nghip, nng
thn, v gio dc o to, v y t chm sc sc khe cho ngi dn, v vn
ha, th dc th thao... to thnh h thng chnh sch tng i ton
din, bao trm tt c cc lnh vc kinh t, x hi, an ninh quc phng v
a bn vng dn tc v min ni.

Trong phn ny chng ti s la chn mt s chnh sch chnh, c din bao

ph ln v v ang thc hin cho giai on 2012- 2016 ra sot, phn
tch nhm pht hin ra cc kh khn tr ngi trong qu trnh thc hin, cc
cn tr ngi i vi kh nng tip cn t kt hp vi cc kt qu t
nghin cu nh lng, nghin cu nh tnh nhm a ra c cc xut,
khuyn ngh.

3. Nghin cu nh lng

3.1. Cu hi nghin cu

Theo nh yu cu ca "iu khon tham chiu", Nghin cu tp trung thc

hin cc vn phn nh lng bao gm: Cp nht thc trng ngho
DTTS; Tm hiu cc nguyn nhn v sao mt s nhm dn tc thiu s
thnh cng hn trong gim ngho so vi mt s nhm khc. thc hin
c yu cu ny, chng ti s tp trung phn tch phn nh lng nhm
tr li cc cu hi chnh sau:

1. Ngi ngho DTTS l ai? H u? Ti sao h ngho?

2. Nhm DTTS no thnh cng gim ngho giai on 2007- 2012 v
nhm DTTS no khng thnh cng? nhng nhm dn tc ny ang
sng u? Nguyn nhn ca s thnh cng; khng thnh cng l
g?
3. Cc tc ng ca cc hp phn trong chng trnh 135 giai on II
n s thnh cng trong gim ngho ca cc nhm dn tc thiu s
2
 nh th no? hp phn no hoc cng trnh/ d n no em li hiu
qu?

3.2. Phng php nghin cu

tr li c cc cu hi nghin cu trn; chng ti s s dng cc

phng php phn tch thng k m t, phng php phn tch cc yu t
cu thnh tc ng n tng thu nhp v gim ngho (decomposition
analysis) v phng php phn tch hi qui.

Phng php thng k m t s tp trung phn tch hin trng ngho i,

mc sng, sinh k, lao ng v vic lm ca cc dn tc. Nhm tr li cu
hi ngi ngho dn tc thiu s l ai v h ang u.

Nghin cu ca Phng c Tng v Sarah Bales s dng phng php phn

tch cc yu t tc ng cho thy thnh tu n tng trong gim ngho giai
on 1993- 1998 ch yu l do nng sut lao ng tng ln trong ni ti
cc ngnh (c bit l trong ngnh nng nghip) 2. Chng ti xut s
dng phng php phn tch ny nhm tm hiu nguyn nhn cc yu t
no lm tng thu nhp, lm gim ngho ca cc dn tc thiu s (c bit
l cc dn tc thnh cng v dn tc tht bi).

M hnh xut s dng phn tch nhm o lng tc ng ca yu t dch

chuyn lao ng gia cc ngnh n ngho i nh sau:

P12 P07 ( Pi12 Pi 07 )ni 07 ( ni12 ni 07 ) Pi 07 ( Pi12 Pi 07 )( ni12 ni 07 )

[tc ng ni ti] + [tc ng do chuyn dch lao ng] + [tc ng tng h]

Trong :

P12 l t l ngho nm 2012 v P07 l t l ngho nm 2007.

Pi12 l t l ngho ca ngnh i nm 2012 v Pi07 l t l ngho ca ngnh i nm

2007.

ni12 l s lao ng ca ngnh i nm 2012 v ni07 l s lao ng ca ngnh i nm

2007.

Chng ti s xem xt s dch chuyn lao ng gia 3 ngnh kinh t chnh

(nng nghip, dch v v cng nghip) ca lao ng trong cc h dn tc
thiu s trong giai on 2007- 2012 nhm xc nh gim ngho trong giai

2 Phng c Tng, Sarah Bale: Chapter 3 Sectoral Changes and Poverty in

Living standards during an economic boom, the case of Vietnam

3
on ny l do nng sut lao ng tng trong ni ti cc ngnh hay do s
dch chuyn lao ng t ngnh c nng sut thp sang ngnh c nng sut
cao hn.

Sau khi c c kt qu t phn tch trn, chng ti s phn tch su hn

trong ngnh nng nghip xem cc yu t tc ng n thu nhp t nng
nghip (l ngun thu chnh ca h) l do s dch chuyn t cc cy trng
hoc vt nui c gi tr thp sang cc cy trng, vt nui c gi tr kinh t
cao hay l do nng sut cy trng hoc vt nui tng ln. Phng php
phn tch s dng cng tng t nh phng php trn:

T12 T07 (Qi12 Qi 07 ) Pi 07 ( Pi12 Pi 07 )Qi 07 Qi12 Qi 07 )( Pi12 Pi 07 )

[tc ng do thay i sn lng] + [tc ng do thay i gi] + [tc ng

qua li]

Trong

T12 l thu nhp t trng trt hoc chn nui nm 2012 v T07 l thu nhp t trng
trt hoc chn nui nm 2007.

Qi12 l sn lng ca mt hng nng sn i nm 2012 v Qi07 l sn lng mt hng

nng sn i nm 2007.

Pi12 l gi ca mt hng nng sn i nm 2012 v Pi07 l gi ca mt hng nng sn

i nm 20073.

Kt qu t phn tch ny s gip xc nh c cc yu t no l yu t

quyt nh n tng thu nhp ca cc h dn tc thiu s cng nh gim
ngho. Kt qu ny cng gip cho vic thit k c cc cu hi nghin
cu nh tnh tt hn.

Nghin cu hi qui s c s dng nhm xc nh cc yu t tc ng n

nng sut trong nng nghip, thu nhp v ngho i. M hnh kinh t lng
s bao gm cc yu t ni ti trong h gia nh, cc yu t a l v cc d
n m chng trnh 135 giai on II thc hin nhm a ra cc cu tr li l
cc d n no thuc Chng trnh 135 mang li hiu qu v tc ng tt
nht n thu nhp v ngho i ca dn tc thiu s. Trong m hnh cng
bao gm cc bin s xem xt tc ng ca s tham gia ca ngi dn, cc
ng ca vic cho cc x lm ch u t. M hnh kinh t lng xut
nh sau:

3 Gi y c nh ngha l gi theo ngha tuyt i ( tr i gi bnh qun

ca chi ph u vo trn mt n v sn phm

4
 Y ijt = 0 + 1 C jt + X ijt + Z jt + it (1)

Trong :

Y it l thu nhp hoc tnh trng ngho ca h gia nh i x j ti nm 2007

hoc 2012

C jt l c im ca x j ti nm 2007 hoc 2012

X ijt l cc c im ca h gia nh i ti x j

Z jt l cc yu t lin quan n chng trnh 135 giai on II

it sai s trong m hnh

3.3. Phng php la chn cc nhm dn tc thiu s v a bn

phn tch

T kt qu phn tch phn 3.2, chng ta s xc nh c cc dn tc

thnh cng v khng thnh cng v gim ngho v tng mc sng trong
giai on 2007- 2012. Chng ti s s dng phng php maping kt hp
vi s liu Tng iu tra nng nghip nm 2011 nhm xc nh c v tr
a l ca cc nhm dn tc ny. Kt qu ca phn ny s gip cho vic xc
nh c a im cho vic la chn cc a bn ca nghin cu nh tnh
cng nh l gip cho chng ta c c mt bn c th cho cc nhm
dn tc ny nhm c c thng tin tt cho vic tip cn ca cc chnh
sch n tng nhm dn tc trong giai on ti.

3.4. S liu

S liu s dng cho phn tch nh tnh s bao gm s liu iu tra u k

v cui k ca Chng trnh 135 giai on II, iu tra mc sng dn c
2010 v 2012, Tng iu tra dn s v nh 2009 v Tng iu tra nng
nghip nng thn 2011

4. Nghin cu nh tnh

4.1 Mc tiu v cc vn chnh cn nghin cu:

5
Vi mc tiu chnh ca nghin cu ny l tp trung xem xt c im vn
ha tc ngi v tp qun sinh k ca cc nhm dn tc thiu s c t l
gim ngho cao nht v thp nht, giai on 2007-2012. Trn c s cc kt
qu nghin cu a ra cc khuyn ngh cho vic xy dng v iu chnh
chnh sch gim ngho ph hp vi cc yu cu c th ca cc nhm dn
tc thiu s khc nhau trong giai on 2012 2016 (hng ti t c cc
mc tiu lu di vo nm 2020). Bo co nghin cu nh tnh s tp trung
thc hin cc vn sau:

1. Phn tch nhng khc bit v c im nhn hc v hot ng sinh

k gia nhm dn tc thnh cng v nhm cha thnh cng in
hnh trong gim ngho trn. Phn tch nhng ro cn c th gy nh
hng n vic tip cn dch v cng v chnh sch pht trin ca
cc nhm DTTS khc nhau (v cc yu t dn n s thnh cng v
cha thnh cng trong gim ngho gia cc nhm DTTS in hnh).

Phn ny cn nghin cu cc nguyn nhn chnh dn n ngho i

v phn tch cc chnh sch ca Chnh ph c xy dng v thc
hin th no gii quyt cc vn c bn nh: tip cn dch v
cng cht lng, gim st phn b ngun lc, s tham gia vo qu
trnh ra quyt nh v phn b ngun lc thc hin, kh nng chi tr,
v.v.

2. Phn tch nh gi mt s yu t nh hng n t l thnh cng v

th hng khc nhau t cc chng trnh gim ngho 2007-2012
gia cc nhm DTTS khc nhau (nh phn loi trong Bo co thc
trng ngho DTTS, nm 2011). Phn ny yu cu nh gi nhanh
nhn hc qua mt s nhm tc ngi c la chn Vit Nam. iu
ny cng s gip cp nht thm cho UBDT cc s liu nhn hc rt
cn thit hin nay i vi mt s nhm ngn ng tc ngi vng su
vng xa.

3. Tng hp cc khuyn ngh v cc chnh sch gim ngho t cc

nghin cu v vn bn chnh sch thi k 2006-2012; r sot vic
thc hin cc khuyn ngh (khuyn ngh c thc hin? cha
thc hin? khng thc hin c?). S dng thng tin iu tra nh
tnh kim chng cc kt qu trong phn nghin cu ti bn/desk
review ti im 3 nu trn v thu thp thm minh chng thc t.

4.2 Cng c, phng php nghin cu

Nghin cu nh tnh ni chung l mt qu trnh tm kim cc tri thc c

khi qut ha c th p dng vo vic gii thch cho mt lot cc hin
tng. lm c iu nh nghin cu phi xc nh ngun ni c
6
th thu thp c s liu thch hp. Mt khi ngun c xc nh, nh
nghin cu phi la chn k thut thu thp s liu cho php thu hoch
c s liu tt nht. Trong trng hp l tng, nh nghin cu phi s
dng bt k phng php thch hp m nh thu thp c s liu ng
tin cy. Tuy nhin, trong thc t, vic s dng loi phng php thc
nghim no li ph thuc vo loi s liu cn c thu thp. Khi no cn
thng tin nh lng th cc phng php nh lng l thch hp nht. Nu
s liu cn thu thp l nh tnh th nh nghin cu cn phi s dng cc
phng php nh tnh. V vy, xc nh cc nguyn nhn i ngho
cng nh ng lc thot ngho v nhng thng tin lin quan ca cc nhm
dn tc thiu s khc nhau Vit Nam, vic thc hin nghin cu nh tnh
s l cng c hu ch cho vic i tm cc thng tin, d liu nhm phc v
cho vic gii thch cc pht hin ca nghin cu nh lng cng nh o
su hn cc trng thng tin khng th thu thp v phn tch bi cc cuc
iu tra nh lng.

Nghin cu nh tnh nhn hc tc ngi l phng php c chn t

chc trin khai trong phn cng vic Nghin cu nh gi tnh trng
ngho dai dng trong cc nhm dn tc thiu s (DTTS), giai on 2007-
2012; Phn tch cc bi hc t cc chng trnh gim ngho trc y, xc
nh cc yu t ro cn c th nh hng n vic tip nhn v th hng
ti a t cc chng trnh/chnh sch gim ngho i vi cc nhm dn tc
thiu s trong giai on trn. Phng php nghin cu nh tnh nhn hc
m c bn Phng php nh gi nhanh nhn hc (Rapid Anthropological
Assessment RAA) s c s dng tip cn nhm tm cch m t v
phn tch c im vn ha v hnh vi ca con ngi v ca nhm ngi
trong qu trnh nghin cu. Nghin cu nh tnh nhn hc c hi vng s
cung cp thng tin ton din v cc c im ca mi trng x hi ni
nghin cu c tin hnh vi mt s nhm dn tc c th c la chn.
i sng x hi ca cc nhm dn tc ny s c nhn nhn nh mt
chui cc s kin lin kt cht ch vi nhau m cn c m t mt cch
y phn nh c cuc sng thc t hng ngy.

Nghin cu nh tnh nhn hc pht trin m c th l phng php RAA s

da trn mt chin lc iu tra thng tin linh hot v c tnh bin chng
cao. Phng php ny cho php pht hin nhng ch quan trng m cc
cuc iu tra thng thng khng th bao qut c. Trong RAA, mt s
cu hi nghin cu v phng php thu thp thng tin c chun b trc,
nhng chng c th c iu chnh cho ph hp khi nhng thng tin mi
xut hin trong qu trnh thu thp. l mt trong nhng khc bit c bn
gia phng php nh tnh v phng php nh lng. Nhn chung, cc
phng php nghin cu nh tnh c pht trin v s dng u tin v
rt ph bin trong cc nghin cu nhn chng hc, mt b mn khoa hc
7
x hi tp trung nghin cu su cc vn khc nhau ca cc nhm c
dn, cc cng ng v dn tc c th. Trong nghin cu nh tnh nhn
chng hc, cc nh nghin cu phi i n cc cng ng m h mun
nghin cu v sng mt thi gian di quan st ngi dn v tm
hiu nhng nguyn nhn chi phi hnh vi ng x ca h. c c nhng
thng tin su, cc nh nhn chng hc thng s dng cc k thut nh
phng vn phi cu trc, thu thp thng tin lch s i sng, tho lun nhm
v nghin cu trng hp. Thot tin, nhng k thut ny c pht minh
nhm thu thp nhng thng tin m t, phi nh lng. Ngy nay, cc k
thut c s dng rng ri khng ch trong phm vi ca nhn chng
hc m cn nhiu ngnh, nhiu lnh vc khc nhau. Trong lnh vc nghin
cu gim ngho v pht trin i vi cc quc gia c nhiu nhm dn tc
khc nhau nh Vit Nam, vic s dng nghin cu nh tnh l ht sc cn
thit c th c nhng gii thch, lm r cc vn c pht hin t cc
cuc iu tra, nghin cu nh lng.

Quan trng hn, nghin cu nh tnh c cho rng s hn ch c ti a

nhng sai s khng do chn mu trong nghin cu, iu tra nh lng, v
d ngi c hi tr li khng ng cc cu hi v khng nh hoc do hiu
sai hoc c tnh ni di. Hai vn cn c lu nht trong qu trnh
nghin cu vi cc nhm dn tc thiu s Vit Nam l:

- S phin dch li v mt vn ha: xy ra khi i tng phng vn

khng hiu cu hi t ra nh nh ca nh nghin cu m li hiu
khc i v tr li theo cch hiu ca h.

- Nhng sai s ng cnh l nhng yu t lin quan n bn thn cuc

phng vn. Phng php nghin cu nh lung gi nh rng hnh vi
v thi ca con ngi khng thay i theo ng cnh. Tuy nhin,
cu tr li ca i tng c th thay i ph thuc vo cc ng cnh
khc nhau.

La chn RAA trong trin khai thc hin nghin cu nh gi ny cho php
cc nghin cu vin hn ch cc sai s ng cnh bng cch s dng cc k
thut phng vn v to ra mt mi trng phng vn m trong i
tng cm thy thoi mi nht. Cc phng php thu thp thng tin khc
nhau em li thng tin khc nhau. V vy trc khi quyt nh s dng
phng php RAA, Vin Nghin cu Pht trin Me Kong s xc nh loi
thng tin no cn thit nht cho mc ch nghin cu theo iu khon
tham chiu v t kt qu ca bo co nghin cu nh lng. V vy, cc
phng php nghin cu nh tnh c s dng s ti u ha v b sung
mt cch hiu qu nht cho phn bo co nh lng. V d:

8
 - Nghin cu nh lng c th l c s h tr cho nghin cu nh
tnh bng cch khi qut ha cc pht hin ra mt mu ln hn hay
nhn bit cc nhm cn nghin cu su.

- Nghin cu nh tnh c th h tr cho nghin cu nh lng bng

cch xc nh cc ch phn tch, o su c l gii chi tit v
khoa hc hn v ph hp hn vi phng php iu tra, phn tch
thc hin.-

- Phng php RAA c s dng trong nghin cu nh tnh c th

gip gii thch cc mi quan h gia cc bin s c pht hin trong
cc nghin cu nh lng

Cc cng c thu thp s liu nh tnh c bn trong trin khai thc

hin RAA:

a) Phng vn su:

+ Phng vn phi cu trc (PVPCT):

L phng php c s dng rng ri nht trong nghin cu nhn hc

pht trin. Khi s dng phng php ny nghin cu vin phi nh mt
s ch cn phng vn v c th s dng mt danh mc ch
khi b st trong khi phng vn. Nghin cu vin c th ch ng thay
i th t ca cc ch tu theo hon cnh phng vn v cu tr li
ca ngi c phng vn.

Phng vn phi cu trc ging nh ni chuyn, lm cho ngi c

phng vn cm thy thoi mi v ci m tr li theo cc ch phng
vn. iu ct yu quyt nh s thnh bi ca phng vn phi cu trc l
kh nng t cu hi khi gi mt cch c hiu qu, tc l kh nng
kch thch ngi tr li cung cp thm thng tin.

i vi danh sch cc cu hi m, chng ta nn ly li nhng cu hi

trong cuc kho st nh gi tc ng ca chng trnh P135-II c
thc hin nm ngoi v ci bin nhng cu hi ny ti thc a. V d,
nu chng ta bin lun cho nh gi nghin cu nh tnh th vic t ra
hoc c nh sn cc cu hi l sai lm. Tuy nhin, chng ta c th
thng nht cng v loi cu hi nn t ra vi nhng ngi dn a
phng tham gia iu tra (lin quan ti d liu ca iu tra nh gi tc
ng nm 2012). Cc thng hot vin nm c tnh hnh v chng tc
hc m nhim nh gi iu tra nh tnh ti thc a, nhng cn c
o to theo cch khc ph hp vi phng php iu tra bng
hi/i tng iu tra chnh thc.

9
 - u im ca PVPCT trong nghin cu v ngho i v pht trin i
vi cc nhm DTTS: Cho php nghin cu vin (NCV) linh hot thay i
cu trc phng vn ty theo ng cnh, mi trng vn ha v c im
ca i tng. PVPCT c bit c ch trong nhng trng hp khi m
NCV cn phng vn nhng ngi cung cp thng tin nhiu ln, trong
nhiu hon cnh khc nhau. Phng vn khng cu trc cng hu ch
trong nhng trng hp khng th s dng c phng vn chnh thc
(v d khi cp n cc vn v nhy cm ca cc nhm dn tc
nh: ro cn x hi, k th dn tc, ...). PVPCT c bit hu ch trong
nghin cu cc ch nhy cm nh k th gia cc nhm dn tc.

- Nhc im: Khng c mu chun b sn nn mi cuc PV l mt cuc

tr chuyn khng

lp li v vy rt kh h thng ho cc thng tin v phn tch s liu.

+ Phng vn bn cu trc:

Phng vn bn cu trc l PV da theo danh mc cc cu hi hoc cc

ch cn cp n trong nghin cu. Tuy nhin th t v cch t
cu hi c th tu thuc vo ng cnh v c im ca i tng PV.
Cc loi phng vn bn cu trc gm:

Phng vn su

c s dng tm hiu tht su mt ch c th, nhm thu thp

n mc ti a thng tin v ch ang nghin cu. PVS s dng bn
hng dn bn cu trc trn c s nhng phng vn thm d trc
v ch nghin cu c th bit c cu hi no l ph hp i vi
nhm dn tc no v ngc li.

Nghin cu trng hp

Nhm thu thp thng tin ton din, c h thng v su v cc trng

hp ang quan tm. Mt trng hp y c th l mt c nhn
ngi ngho, mt s kin i vi mt nhm dn tc, mt giai on pht
trin ca cng ng, mt chng trnh, chnh sch gim ngho vng
dn tc hay mt cng ng dn tc thiu s c chn. Nghin cu
trng hp c bit cn thit khi nghin cu vin cn c hiu bit su
v mt s ngi, vn v tnh hung c th, cng nh khi cc trng
hp c nhiu thng tin hay m c th em li mt cch nhn su sc
lin quan n cu hi nghin cu.

Lch s i sng.

10
 Thng tin v lch s i sng ca c nhn thng c thu thp qua rt
nhiu cuc phng vn ko di (thng l phng vn bn cu trc v
khng cu trc)

+ Phng vn c cu trc hoc h thng

L phng php phng vn tt c cc i tng nhng cu hi nh

nhau. Thng tin thu c bng phng php ny c th bao gm c cc
con s v cc d liu c th o m c. Cc phng php ny c
coi l mt b phn trong nghin cu nh tnh v chng gip cho vic
m t v phn tch cc c im vn ha v hnh vi ca i tng
nghin cu. Cc phng php ny nhm pht hin v xc nh r cc
phm tr vn ha tc ngi thng qua s tm hiu nhng quy lut vn
ha trong suy ngh ca cc c nhn, tm hiu xem h ngh v bit g v
cc nhm dn tc khc, v mi trng vn ha x hi xung quanh h
v cch h t chc cc thng tin ny nh th no.

+ Lit k t do (Free listing)

Tch bit v xc nh cc phm tr c th. NCV yu cu i tng lit

k mi thng tin m h c th ngh ti trong mt phm tr c th. V d,
khi tm hiu kin thc v khi nim v Ngho i vi mt nhm dn tc
c th hay mt cng ng dn c. NCV c th ngh ngi hoc nhm
ngi c phng vn lit k tt c cc yu t theo quan im ca h
i vi mt ngi hoc mt h gia nh c gi l ngho...

+ Phn loi nhm

Phng php ny tm hiu kin thc ca i tng v cc phm tr

khc nhau v mi lin h gia chng. V d, NCV c th yu cu i
tng phn loi cc nguyn nhn i ngho hoc nhng ro cn ca h
i vi vic tham gia, th hng cc chnh sch gim ngho ca Chnh
ph.

+ Phn hng s dng thang im

L phng php rt ph bin trong khoa hc x hi. Cc thang im

thng c s dng phn hng cc khon mc trong mt phm tr
no . Thang im c th l mt dy s c th l th.

V d: Khi tm hiu kin thc ca c nhn v cc k th dn tc, sau khi

a ra danh sch ca mt s mc k th, NCV c th s dng thang
im xc nh hiu bit ca i tng v yu cu i tng khoanh
vo s m theo bn biu th mc trm trng k th.

11
 0 1 2 3 4 5 6 7 (t nh cho n mc nng nht)

Hoc nh du trn ng thng

*________________________*

Nh------------------------------Nng

b) Tho lun nhm

+ Tho lun nhm tp trung

Mt nhm tp trung thng bao gm t 6 n 8 ngi c chung mt s

c im nht nh ph hp vi ch cuc tho lun, v d cng mt
trnh hc vn, cng mt tui, cng mt gii tnh ...Tho lun
nhm tp trung thng c s dng nh gi cc nhu cu, cc bin
php can thip, th nghim cc tng hoc chng trnh mi, ci
thin chng trnh hin ti v thuthp cc thng tin v mt ch no
phc v cho vic xy dng b cu hi c cu trc ...

u im ca phng php

- Cung cp mt khi lng thng tin ng k mt cch nhanh chng v

r hn so vi phng vn c nhn.

- Rt c gi tr trong vic tm hiu quan nim, thi v hnh vi ca

cng ng

- H tr vic xc nh nhng cu hi ph hp cho phng vn c nhn

Nhc im

- Nghin cu vin kh kim sot ng thi ca qu trnh tho lun so

vi phng vn c nhn

- Tho lun nhm tp trung khng th a ra tn sut phn b ca cc

quan nim v hnh vi trong cng ng.

- Kt qu TLNTT thng kh phn tch hn so vi phng vn c nhn.

- S lng vn t ra trong TLNTT c th t hn so vi PV c nhn

- Vic chi chp li thng tin v chi tit ca cuc tho lun nhm tp
trung rt kh, nht l vic g bng ghi m.

+ Phng vn nhm khng chnh thc

12
 V d phng vn cc nhm t nhin nh nhm thnh vin gia nh,
nhm n ng ung tr trong qun, nhm ph n i khm bnh ti tr
s trm y t x...Phng php ny dng k thut phng vn bn cu
trc hoc phng vn t do

Phng php phng vn nhm khng c trng tm d dng thc hin

nhng t c tnh h thng do kh s dng so snh gia cc nhm.
Phng php ny c gi tr i vi cc can thip c lp k hoch
t trc.

c) Phng php quan st

Phng php phng vn cung cp cc thng tin v quan nim, thi , gi

tr v hnh vi t thut ca i tng. Cc phng php quan st cung cp
thng tin v hnh vi thc cho php hiu r hn hnh vi c nghin cu.
Ngi ta c th quan st trc tip cc hnh vi thc t hoc c th quan st
cc du hiu ca hnh vi. i khi ch c th quan st gin tip du hi phn
nh hnh vi. V d mun nghin cu kh nng tip cn v s dng cc dch
v y t cp thn bn, NCV khng hon ton ph thuc vo cc cu tr li
ca i tng phng vn l cn b y t thn bn. Do NCV c th quan
st s lng thuc men, thit b y t c trang b.

Cc hnh thc quan st:

- Quan st tham gia/ hoc khng tham gia

- Quan st cng khai/ hay b mt

- Gii thch r mc tiu ca quan st/ hoc khng ni r v mc ch

thc ca quan st cho i tng b quan st bit

- Quan st mt ln/Quan st lp li

- Quan st mt hnh vi/Quan st tng th

- Quan st thu thp s liu nh tnh, m v m t/Quan st thu thp s

liu nh lng da trn danh mc cc im cn quan st.

4.3 T chc nghin cu thc a

Cc thnh vin nhm nghin cu ca lin danh nh thu MEKONG_RTA vi

s h tr ca chuyn gia nhn hc quc t s la chn v o to mt s
iu tra vin v phng php nghin cu nh tnh ni chung v RAA ni
ring tin hnh RAA ti t nht 2 a phng khc nhau (S lng cc
im t chc nghin cu thc a s ph thuc vo kinh ph v kh nng

13
tham gia ca cc cn b ca UBDT). Trong thc t, khng phi c nhiu
iu tra vin u c kin thc, k nng thc hin RAA Vit Nam.
Trong khi , nm vng cc phng php iu tra, nghin cu nh tnh v
phng php RAA l rt cn thit c th c c nhng thng tin chnh
xc phc v qu trnh phn tch v vit bo vo nghin cu nh tnh. Ni
cch khc, cht lng bo co nh tnh ph thuc rt nhiu vo k nng
lm vic ca cc nghin cu vin nh tnh.

Vi quan im t chc thc hin nghin cu ny mt cch bn vng v ti

a ha cc h tr k thut cho y ban Dn tc, MEKONG-RTA xut t
chc hot ng nghin cu c s tham gia ca cc cn b qun l, hoch
nh chnh sch dn tc cng nh cc nghin cu vin n t y ban Dn
tc. MEKONG-RTA s phi hp vi Ban Qun l D n PRPP Hp phn ti y
ban Dn tc t chc mt Hi tho tp hun 03 ngy c chng trnh thc
hnh c th v Phng php nghin cu nh tnh ni chung v Phng
php nh gi nhanh nhn hc (RAA) dnh cho cc nghin cu vin h tr
nghin cu thc a bao gm cc nghin cu vin do MEKONG-RTA tuyn
dng v cc cn b tham gia nghin cu n t UBDT v c th l cc a
phng.

Qu trnh nghin cu thc a sau khi hon thnh kha tp hun s din ra
ti thiu t 15 n 20 ngy ti mi a im m bo cc nghin cu
vin c th s dng cch tip cn nhn hc trin khai cc phng php
nghin cu nh tnh mt cch cn trng v hp l.

Vic chn cc vng thc a c th cng vi cc nhm dn tc c th c vai

tr ht sc quan trng. V vy, qu trnh chn mu thc a s c nhm
cc chuyn gia nghin cu nh tnh tnh ton trn c s Bo co nghin
cu nh lng v tham vn cn thn vi cc bn lin quan bao gm y
ban Dn tc, UNDP, SQ Ai Len, cc Vin nghin cu v cc nh khoa hc
c nhiu kinh nghim v lnh vc ngho vo pht trin dn tc thiu s
trong nc v quc t. Trong iu khon tham chiu cho hot ng nghin
cu ny c cp n vic hng mc tiu n hai/ ba nhm dn tc thiu
s c s khc bit v tnh trng ngho ti cc vng khc nhau, mc d
trong hu ht cc cuc iu tra, vic ch chn mt s a im s gii hn
tnh i din. Mt khc, vic la chn cc cng ng mt cch c ch ch
nhm cho thy cc tc ng tch cc to ra cc thin lch c th b b st,
chng hn nh vic la chn cng ng dn tc thiu s mu (thng l
cc cng ng khng in hnh nhng ni m t chc phi chnh ph hot
ng, hoc c mt d n c bit). Chng ta cn tm cc nhm hoc cng
ng dn tc thiu s ngho cn phn tch (Problem poor). iu ny c
th gip hiu v cc cng ng dn tc thiu s ti cc a phng khc.

14
Bn cnh , vic miu t qu tp trung vo cc quan im v li ch ca
cc c nhn/ nhm c nh hng ln trong cng ng, hoc trong cc
nhm tp trung, trong khi cc h gia nh thit thi y ngho (v ting
ni ca ph n) b b qua bi cc hn ch v thi gian v nhng ngi
phng vn thiu kinh nghim.

Trong cc bng hi chnh thc, lch trnh/ cc k vng c t ra trc

khi i thc a v cc hin trng ngho cn cha c pht hin hoc b
che y hoc b tc ng bi lch trnh ca cc nghin cu vin. Tuy nhin,
MEKONG-RTA s xc nh mt s vn quan trng c th lm c s cho
danh sch cc cu hi m (ly nhng im trng tm t nh gi tc ng
2012 v Bo co Ngho dn tc thiu s 2009).

Mc d mu nghin cu nh tnh s c chn da trn nhng kt qu ban

u ca bo co nh lng v vic la chn mu nghin cu thc a c
th vi cc nhm dn tc c th s c thc hin giai on sau, tuy
nhin chng ti xut t chc t nht 03 nhm nghin cu thc a trong
cho phn bo co nghin cu nh tnh gm t nht l 03 vi thnh phn
nh sau:

- 01 Chuyn gia nghin cu nh tnh c o to k v RAA;

- 01 Nghin cu vin t UBDT qua o to RAA;
- 01 tr l nghin cu.
D liu thc a thu thp c c th s dng tp phn tch thng tin v
pht trin cc h s sinh k mu. Cc cu hi pht trin trong bn cng
ca cc ch c th c sp xp theo cc cng c cp pha trn. Mi
cng c c th km theo mt b cu hi hi v tr gip nhng ngi
tham gia hiu c ti sao h s dng cc cng c ny v h ang thu thp
c thng tin no. N cng ng vai tr nh mt hng dn thu thp
thng tin ph hp v trnh thu thp cc thng tin ngu nhin, iu thng
xy ra khi s dng cc cng c PRA.

5. cng bo co chnh

Chng ti xut cng bo co chnh gm cc phn sau

Tm tt
Phn ny s nu tm tt bo co nghin cu, cc pht hin chnh v
cc khuyn ngh

Chng 1: Gii thiu

Gii thiu v nghin cu, mc ch ca nghin cu; ni dung cc phn
chnh trong bo co

15
Chng 2: Phng php nghin cu
2.1. Phng php nghin cu nh lng
Trnh by tm tt cc phng php s dng trong phn tch, cc ngun
s liu s dng. Cc l gii chi tit s c trch dn trong ph lc ca
bo co
2.2. Phng php nghin cu nh tnh
Trnh by tm tt cc phng php chnh s dng trong nghin cu nh
tnh, phng php chn mu cho nh tnh, cc bc thc hin. Ni
dung bng hi v cc cng c phn tch nh tnh s c trnh by chi
tit trong phn ph lc

Chng 3: nh gi cc chnh gim ngheo giai on 2007- 2012

v cc bi hoc

Chng 4: Thc trng ngheo dn tc thiu s

Chng ny s trnh by chi tit thc trng ngho i ca cc nhm

dn tc thiu s (ngho a chiu), cc sinh k chnh, lao ng vic lm,
kh nng tip cn n cc chnh sch, cc vn lin quan n phong
tc tp qun, vn ha ca ng bo dn tc thiu s. Phn b a l ca
cc dn tc thiu s v bn ngho ca cc dn tc thiu s

Chng 5: Cc nhn t tc ng n s thay i ngheo i v

thu nhp ca cc h dn tc thiu s
Trnh by cc kt qu phn tch nguyn nhn ngho, cc yu t tc
ng chnh n vic gim ngho v tng thu nhp ca cc nhm h dn
tc thiu s khc nhau (bao gm cc cc yu t ni ti ca cc h, cc
yu t a l; s khc bit v vn ha, tp qun, tc ng ca cc chnh
sch); cc tr ngi, cn tr m cc nhm h khc nhau gp phi.

Chng 6: Kt lun v khuyn ngh

Trnh by cc tm tt, pht hin chnh, cc khuyn ngh sa i v thc
hin cc chnh sch giai on 2012- 2016 nhm m bo cc chng
trnh chnh sch gim ngho cho dn tc thiu s trong giai on ti
hiu qu hn.

Ph lc:
Trnh by chi tit cc phng php v cng c nghin cu nh lng v
nh tnh; cc kt qu, bng biu b sung cho phn tch

16
K HOCH THC HIN

17
 Tun Sn phm giao Ngi ph trch
STT Hot ng 1 1 1 1 1 1 1 1 1 np
1 2 3 4 5 6 7 8 9
0 1 2 3 4 5 6 7 8
1 Chun b nghin cu
Hp k thut vi Tiu d 1. K hoch nghin Phng c Tng
1.1
n, PRPP v UNDP cu chi tit H Vit Qun
Lp k hoch thc hin
1.2
chi tit
2 Nghin cu nh lng
Thu thp s liu v bo 3. Kt qu nghin Phng c Tng
2.1
co t cc ngun cu ti bn - Nguyn Vit Cng
R sot v phn tch s phn nghin cu
liu ca iu tra u k, nh lng
2.2
cui k CT 135 II v cc s
liu iu tra quc gia khc
D tho phn nghin cu
2.3
nh lng ca Bo co
3 Nghin cu nh tnh
Xy dng cng c iu tra 6. B cng c iu H Vit Qun
3.1
nhn hc tra nhn hc L ng Trung
Chn i tng v a bn 7. Kt qu phn James Leslie Taylor
3.2
iu tra nghin cu nh
Thc hin iu tra v tnh
3.3
phng vn
Vit bo co nghin cu
3.4 thc a v cc bi hc
gim ngho
D tho phn nghin cu
3.5
nh tnh ca bo co
4 Tng hp bo co cui cng
D tho bo co tng hp 12.Bo co tng Phng c Tng
3.1 hp cui cng Nguyn Vit Cng
13.Cc bi trnh H Vit Qun
Hon thin bo co sau by L ng Trung
3.2
gp James Leslie Taylor

18
3. T chc v nhn s
Nhm chuyn gia chng ti b tr thc hin gi thu ny gm 6 chuyn gia rt giu kinh nghim trong thc hin cc
nghin cu v gim ngho, dn tc thiu s, nh gi tc ng cc chng trnh d n.

Stt Ho v tn Tn n Lnh vc Chc danh b tr Nhim v

v cng chuyn mn trong gi thu
tc
1 Phng c MDRI Nghin cu i Trng nhm t -Chu trch nhim chung v ton gi thu
Tng ngho v dn vn - Thc hin nghin cu nh lng, r sot cc
tc thiu s, b d liu v ngho i v dn tc thiu s
nh gi tc - R sot ni dung bng hi v b cng c
ng, chn nghin cu nh tnh
mu, t chc - Tham gia vit v hon thin bo co cui
iu tra cng
2 Nguyn Vit MDRI nh gi Chuyn gia nh - R sot v phn tch cc b d liu v ngho
Cng ngho, nh gi tc ng i v dn tc thiu s
gi tc ng - Vit bo co phn nghin cu nh lng
chng trnh,
d n
3 H Vit Qun i hc nh gi ngho Chuyn gia nh - Thit k cng c iu tra nhn hc
Quc gia gi ngho, nhn - Thc hin cc phng vn nh tnh
c hc v dn tc - Vit bo co phn nghin cu nh tnh
thiu s
4 L ng Trung RTA Kinh t pht Chuyn gia nh - Tham gia xy dng cng c phng vn v
trin gi tc ng, x iu tra
hi hc - Tham gia nghin cu nh tnh v vit bo
co nghin cu nh tnh
5 James Leslie i hc Nhn chng Chuyn gia nhn -Thit k cng c iu tra nhn hc
Taylor Adelaide - hc, dn tc hc - Tham gia vit bo co phn nghin cu nh
c thiu s tnh

19
20