Chng 5

CNG C PHNG NGA RI RO

TRONG HOT NG TI CHNH

HC VIN TI CHNH
An
B MN TCDN
 NI DUNG

5.1. Cng c ti chnh phi sinh

5.2. Hp ng k hn

5.3. Hp ng tng lai

5.4. Hp ng quyn chn

5.5. Hp ng hon i
 5.1.Cng c ti chnh phi sinh

* Khi nim: Cng c ti chnh phi sinh l mt hp ng ti

chnh gia hai hoc nhiu bn giao dch mt ti sn vo
mt thi im trong tng lai vi mt mc gi c n nh
trc.
- Ti sn c giao dch trong hp ng gi l ti sn c s
(underlying asset).
- Ti sao li gi l cng c ti chnh phi sinh?

* Tc dng ca cng c ti chnh phi sinh:

 5.1.Cng c ti chnh phi sinh

Cc loi cng c ti chnh phi sinh:

- Hp ng k hn (forward contract)

- Hp ng tng lai (futures contract)

- Hp ng hon i (swap contract)

- Quyn chn (option)

 5.2. Hp ng k hn

- Khi nim: Hp ng k hn l s tha thun mua bn mt ti

sn c s (underlying asset) ti mt thi im xc nh trong
tng lai vi mt mc gi n nh trc ngay ti thi im tha
thun hp ng.
- Cc yu t cu thnh hp ng k hn:
+ Ti sn c s:

+ Thi im xc nh trong tng lai:

+ K hn ca hp ng:

+ Gi xc nh thanh ton gi l gi k hn.

 5.2. Hp ng k hn

- Nhng c im ch yu ca hp ng k hn:
+ Ti thi im k hp ng k hn, khng c s trao i ti
sn c s hay thanh ton tin.
+ Hot ng thanh ton s din ra ti mt thi im trong
tng lai theo tha thun c k kt trong hp ng.
+ Hp ng k hn bt buc cc bn tham gia phi thc hin
tha thun trong hp ng
+ Trong hp ng k hn bn mua v bn bn u khng phi
tr ph ca hp ng.
+ Khng c s tham gia ca t chc trung gian
 5.2. Hp ng k hn

-Tc dng ca Hp ng k hn:

+ Phng nga ri ro pht sinh do s bin ng bt thng ca
gi c hng ha, t gi hi oi
 5.2. Hp ng k hn

* Xc nh gi tr ca hp ng
Gi tr t hp ng k hn: l li hoc l ca cc bn tham gia
trong hp ng. Li ca bn ny chnh l phn l vn ca bn
kia v ngc li
Nu gi:
- K: Gi k hn ca ti sn c s
- ST: Gi giao ngay (gi th trng) ca ti sn c s ti thi im
kt thc hp ng
=> Gi tr t hp ng k hn = ST - K
+ Nu ST > K => Ngi mua c li, ngi bn l vn.
+ Nu ST < K=> Ngi bn c li, ngi mua l vn
 5.2. Hp ng k hn

* th minh ha gi tr t c t hp ng k hn i vi cc
bn tham gia hp ng

Li Li
nhun nhun

K ST K ST

Ngi mua Ngi bn

 5.2. Hp ng k hn

* Thc tin Vit Nam :

+ Hin ti mi ch c hp ng k hn ngoi t, p dng cho cc
DN c hot ng xut nhp khu s dng nhm phng nga ri
ro t gi
+ i tng tham gia: cc ngn hng thng mi, cc cng ty KD
xut nhp khu.
 5.2. Hp ng k hn

* u im, hn ch ca hp ng k hn
- HKH c thit k nh l mt cng c hu hiu qun l ri
ro.
- L hp ng bt buc nn nh mt i c hi KD hay u c.

- H k hn thng rt linh hot

- Hn ch v mt thanh khon

- HKH ch p ng c nhu cu giao dch ca DN khi no DN

ch c nhu cu mua hoc bn ti sn c s trong tng lai
 5.2. Hp ng k hn

* u im, hn ch ca hp ng k hn
- Trong thc t i khi DN va c nhu cu giao dch ti sn c s
giao ngay thi im hin ti, ng thi va c nhu cu giao
dch ti sn c s k hn mt thi im no trong tng lai
=> khi y hp ng k hn khng th p ng c

- Hp ng k hn khng th p ng cho nhu cu u c

kim li.
 5.3. Hp ng tng lai

- Khi nim: Hp ng tng lai (hp ng giao sau): l s tha

thun mua bn mt loi ti sn c s nht nh theo mt mc
gi chuyn giao ti mt im c hiu lc trong tng lai (thi
gian o hn) v vic chuyn giao ti sn ti thi gian o hn
c thc hin theo cc qui nh ca s giao dch c t chc.
- Bn cht:
 5.3. Hp ng tng lai
*c im ca hp ng tng lai
+ Th nht: Gi chuyn giao ca ti sn c s thay i hng ngy
theo gi th trng.

+ Th hai: C tnh thanh khon cao hn so vi hp ng k hn

 5.3. Hp ng tng lai

*c im ca hp ng tng lai:
+ Th ba: Hai bn tham gia hp ng phi k qu ti s giao dch
m bo kh nng thanh ton hp ng.
 5.3. Hp ng tng lai

V d: V ti khon k qu i vi Hp ng tng lai

- Nh u c th trng tng lai d bo vi ngy ti EUR s ln gi so vi
USD. Nhm kim tin t c hi ny, vo sng th t, mt nh u t trn
th trng tng lai Chicago mua mt hp ng tng lai tr gi 125.000
CHF vi t gi 0,75 USD cho 1 CHF. Hp ng ny s n hn vo chiu
ngy th su.
bt u, trc tin nh u t phi b tin 2.565 USD k qu vo ti
khon k qu ban u. Bit rng mc k qu ti thiu nh u t phi
duy tr i vi hp ng tng lai CHF l 1.900 USD. Nh u t phi sn
sng thm tin vo nu mc k qu ca mnh xung thp di mc 1.900
USD
- Sau khi mua hp ng tng lai, nh u t theo di v ch i din bin
tnh hnh th trng c li cho mnh.
 5.3. Hp ng tng lai

. Thi gian Hot ng Thanh ton

Sng th t -Nh T mua hp ng Cha xy ra
tng lai => n hn vo
chiu th nm vi t gi:
0,75$/CHF
-Nh T k qu: 2.565$
Cui ngy th Gi CHF tng n 0.76$, v -Nh T li
t tr ca nh T c ghi 125.000*(0,76-0,75) = 1.250$
nhn trn T.Trng - Nh T nhn: 1.250$ => ghi c TK
Cui ngy th - Gi CHF gim cn 0,755$, - Nh T l:
nm v tr mi ca nh T c 125.000* (0,755-0,76) = - 625$
ghi nhn - Nh T tr: 625$ => ghi n TK
 5.3. Hp ng tng lai

*c im ca hp ng tng lai:
+ Th t: Gi tr l li ca HTL c xc nh hng ngy
* Ti thi im i:
+ Nu Pi > P0

+ Nu Pi < P0
Ti thi im o hn (T),
+ L li ca m ngi mua nhn c:

+ L li m ngi bn nhn c l:
 5.3. Hp ng tng lai

* Cc loi hp ng tng lai:

+ HTL v hng ha:

+ HTL v ti chnh:

+ Ngoi ra cn c cc HTL khc:

 5.3. Hp ng tng lai

*Quy trnh giao dch hp ng tng lai :

- Khi mua hay bn mt hp ng tng lai, gi c c n nh
hm nay nhng chi tr tin th c thc hin sau .
- T chc trung gian yu cu ngi mua (hoc ngi bn) k qu
di hnh thc tin mt => chng minh c tin thc hin
ngha v => s c hng li t s tin k qu => khng to
nn ph tn khi k qu
- HTL c iu chnh theo th trng hin hnh => mi ngy
li hoc l t hp ng u c tnh ton. Ngi mua (hoc
ngi bn) s tr cho s giao dch tin l v nhn tin li
 5.3. Hp ng tng lai

*Thnh phn tham gia giao dch:

- Nh kinh doanh sn giao dch: thng l cc nh u c
hoc i din cho cc ngn hng, cng ty s dng th
trng tng lai b sung cho cc giao dch c k hn
- Nh mi gii sn giao dch ni chung l i din ca cc
cng ty u t, nhng cng ty chuyn mi gii u t
hng hoa hng
 5.3. Hp ng tng lai

*Qui ch giao dch:

- Tt c cc hp ng tng lai u thc hin giao dch ti S giao dch
c t chc
- S giao dch l ngi ra qui ch v kim sot hot ng ca cc hi
vin
- Hi vin ca S giao dch l cc c nhn, c th l i din ca cc
cng ty, ngn hng thng mi hay c nhn c ti khon ring.
- S giao dch gii hn s lng hi vin
- Cc cng ty mi gii c quyn c i din ca mnh sn giao dch
 5.3. Hp ng tng lai

Nhn xt:
=> Th trng hp ng tng lai c xem nh th trng C cc.

Chuyn thng thua nhiu hay t ty thuc vo din bin gi ti sn c s trn

th trng. Nu gi ti sn c s ln => ngi mua hp ng tng lai thng,
cn ngi bn th thua v ngc li.

- S tin ngi mua thng bng chnh s tin m ngi bn thua v ngc li.

- S giao dch vi t cch l ngi t chc, khng tham gia c cc nhng thu
c hoa hng ph bt chp ai thng ai thua.
 5.3. Hp ng tng lai

* u im ca Hp ng tng lai
+ Sn sng cung cp nhng hp ng c gi tr nh.
+ Cho php cc bn tham gia c th sang nhng li hp
ng bt k thi im no trc khi hp ng ht hn.
Hn ch ca hp ng tng lai:
+ Hp ng tng lai l hp ng bt buc phi thc hin
khi n hn ch khng c hy b hp ng nh hp
ng quyn chn.
 5.4. Hp ng quyn chn

*Khi nim: Hp ng quyn chn l mt cng c ti chnh cho

php ngi mua n c quyn, nhng khng bt buc, c mua
hay bn mt ti sn c s vi mc gi c n nh vo
trc hoc ng ngy c xc nh trong tng lai.
* Cc yu t cu thnh hp ng quyn chn:
- Ngi mua quyn (holder):

- Ngi bn quyn (writer):

 5.4. Hp ng quyn chn

Cc yu t cu thnh hp ng quyn chn:

- Ti sn c s (underlying asset):

- Gi thc hin (strike or exercise price):

- Ngy o hn (expiration date):

- Ph mua quyn (premium):

 5.4. Hp ng quyn chn

*c im ca hp ng quyn chn:

- Hp ng quyn chn l mt cng c ti chnh duy nht cho

php ngi mua n c quyn ch khng phi c ngha v.
- Ngi bn hp ng quyn chn c ngha v phi thc hin hp
ng nu ngi mua n yu cu
- Hp ng quyn chn l mt ti sn ti chnh nn n c gi tr
- Gi c trn th trng ca TS c s l cn c xc nh gi tr
ca hp ng quyn chn
 5.4. Hp ng quyn chn

- Kiu quyn chn: kiu giao dch do hai bn tha thun cho
php ngi mua c la chn thi im thc hin quyn
chn.
=> C hai kiu quyn chn l quyn chn kiu Chu u v
quyn chn kiu M:

+ Quyn chn kiu M

+ Quyn chn kiu chu u

 5.4. Hp ng quyn chn

- Cc loi Hp ng quyn chn:

+ Hp ng quyn chn mua:

+ Hp ng quyn chn bn:

 5.4. Hp ng quyn chn

im li ln nht ca hp ng quyn chn dnh cho ngi mua l l

s c gii hn, trong khi li nhun li khng gii hn.

c c iu ny, ngi mua s phi tr cho ngi bn ph quyn

mua (premium)

Ngi bn s nhn c ph quyn mua ngay c khi ngi mua quyn

chn khng thc hin quyn chn.
 5.4. Hp ng quyn chn

Xc nh li l ca hp ng quyn chn:
- i vi ngi mua quyn chn. (Mua quyn chn mua, mua
quyn chn bn)
Gi tr ca quyn chn ty thuc vo gi thc hin v s bin
ng gi ca ti sn c s trn th trng. Gi th trng bin
ng c th lm cho quyn chn tr nn sinh li (c li) ha
vn hoc l vn
Nu gi:
+ T l thi im o hn
+ VT l gi tr nhn c ca quyn chn vo lc o hn
+ K : gi thc hin (gi n nh ca TS c s trong hp ng)
+ ST: Gi giao ngay (gi th trng ca ti sn c s vo lc o
hn )
 5.4. Hp ng quyn chn

Mua quyn chn mua (long call)

+ ST > K
+ ST = K
+ ST < K
Ta thy:
+ Nu ST > K = > ST K >0 => gi tr quyn mua =
+ Nu ST < K hoc ST = K => Gi tr quyn chn mua =

Kt lun: Gi tr quyn chn mua i vi ngi mua quyn vo lc

o hn l : VT = max((ST K) ; 0).
 5.4. Hp ng quyn chn

Mua quyn chn bn (long call)

+ ST < K = >
+ ST = K = >
+ ST > K =>
Ta thy:
+ ST < K = > K - ST >0 => gi tr quyn chn bn =
+ ST > K hoc ST = K => Gi tr quyn chn bn =

Kt lun: Vy gi tr quyn chn bn i vi ngi mua quyn vo

lc o hn l : VT = max(K - ST) ;0).
Gi tr ny c biu din bng ng gp khc th.
 5.4. Hp ng quyn chn

* th biu din gi tr t c t hp ng quyn chn i vi

ngi mua quyn:
Gi tr nhn c Gi tr nhn c
t quyn chn t quyn chn

K ST K ST

(a)- Kt qu ca vic mua (b)- Kt qu ca vic mua

quyn chn mua quyn chn bn
 5.4. Hp ng quyn chn

- i vi ngi bn quyn chn (Bn quyn chn mua, bn quyn

chn bn)
Bn quyn chn mua (Short call):
+ ST > K =>
+ ST = K = >
+ ST < K =>
Kt lun: Khi ngi mua thy c li v thc hin quyn th ngi
bn b l. Ngc li th ngi mua khng thc hin quyn, dn
n gi tr ngi bn nhn c bng 0.

=> Gi tr nhn c i vi ngi bn quyn chn mua vo lc

o hn l:
 5.4. Hp ng quyn chn

Bn quyn chn mua (Short call):

V d: ng A mua hp ng quyn chn mua c phn SSI vi
gi thc hin l 15.000 ng/c phn. Vo thi im o hn, gi
thit gi mt c phn SSI trn th trng l 20.000 ng.
ng A s thc hin quyn chn mua, ngi bn buc phi bn
c phn SSI (c gi th trng 20.000 ng) ch vi gi 15.000
ng => Ngi bn b thit 5.000 ng, trong khi ngi mua
c li 5.000 ng.
S thua thit ca ngi bn quyn chn mua chnh l li ca
ngi mua hp ng quyn chn mua.
 5.4. Hp ng quyn chn

Bn quyn chn bn (Short put):

- Vo thi im o hn hp ng:

+ Nu ST K

+ Nu ST < K

- Kt lun: Gi tr nhn c i vi ngi bn quyn chn bn

vo lc o hn l:
 5.4. Hp ng quyn chn

* th biu din gi tr t c t hp ng quyn chn i vi

ngi bn quyn:

Gi tr nhn c t Gi tr nhn c
quyn chn t quyn chn

K ST K ST

(a)- Kt qu ca vic bn (b)- Kt qu ca vic bn

quyn chn mua quyn chn bn
 5.4. Hp ng quyn chn

Li nhun ca hp ng quyn chn.

Do ngi mua hp ng quyn chn phi tr ph mua quyn, v
vy sau khi tnh ra gi tr ca vic mua quyn i vi ngi mua
v ngi bn, chng ta tnh li nhun ca hp ng nh sau:

* i vi ngi mua quyn:

Li nhun =

* i vi ngi bn quyn:
Li nhun =
 V d minh ha

Ngy 29/3: Nh u t mua quyn chn mua c phiu SSI

vi gi thc hin 20.000 ng/c phiu, ngy o hn l
29/4/2012, ph mua quyn l 2000 ng.
Xc nh gi tr nhn c v li nhun (li/l) ca hp
ng vi cc iu kin gi?
 5.4. Hp ng quyn chn

Kt hp cc hp ng quyn chn

Quyn chn mua v quyn chn bn c th kt hp vi cc ti sn

khc hnh thnh nn hp ng quyn chn phc tp hn.

V d: nh u t c th thc hin mt hp ng kt hp bao gm:

mua quyn chn bn c phiu, ng thi mua c phiu SSI trn th
trng.
 5.4. Hp ng quyn chn

S kt hp gia mua quyn chn bn c phiu v mua c phiu

=> gi l quyn chn bn bo v (protective put) => ging nh
mua bo him cho c phiu.

Nh u t cng c th kt hp quyn chn mua vi cc ti sn

khc to ra s bo him ri ro cho mnh.
 5.4. Hp ng quyn chn

*u im ca hp ng quyn chn i vi doanh nghip

- Hp ng quyn chn c u im: Khng bt buc thc hin,
ngi mua quyn c th khng thc hin nu thy bt li
Doanh nghip c th s dng quyn chn phng chng ri ro
khi c s bin ng ca t gi hi oi, gi c hng ha, li
sut;
m bo kinh doanh kh thi v kim sot c chi ph do bit
c chi ph cao nht phi b ra l ph quyn chn;
Trong mt s trng hp quyn chn c s dng nh cng
c u t sinh li do d on c s bin ng ca gi c.
 5.4. Hp ng quyn chn

Ngi bn quyn chn mua ha s giao ti sn nu ngi mua

quyn chn mua yu cu. Ni cch khc, ti sn ca ngi mua
l n ca ngi bn
Hn ch ca hp ng quyn chn i vi doanh nghip
+ Ngi mua s phi tr cho ngi bn ph quyn mua. Ph
quyn mua c tr khi ngi mua mua quyn chn
 5.5. Hp ng hon i
Khi nim: Hp ng hon i l s tha thun gia
hai bn trao i mt dng tin (cash flow) ca bn
ny ly mt dng tin khc ca bn kia.

Cc loi hp ng hon i: Hp ng hon i tin

t, hon i li sut, hon i chng khon.

Tc dng ca hp ng hon i:
+ S dng qun l hoc phng chng ri ro li sut,
ri ro t gi
+ Gip doanh nghip n nh mc li nhun trn cc
giao dch kinh t
 5.5. Hp ng hon i
ng dng hp ng hon i Vit Nam

+ Vit Nam hin nay cc ngn hng cung cp

cho doanh nghip sn phm hon i ngoi t.
+ Giao dch hon i ngoi t l giao dch ng
thi mua v bn cng mt lng ngoi t, trong
k hn thanh ton ca hai giao dch khc nhau
v t gi ca hai giao dch c xc nh ti thi
im k kt hp ng.
+ Giao dch hon i ngoi t thng thng l
hon i giao ngay-k hn: gm mt giao dch
giao ngay v mt giao dch k hn.