Thu trn TTCK Vit Nam Tm hiu cc vn bn php lut quy nh v thu trn TTCK

Vi hn 13 nm hnh thnh v pht trin, th trng chng khon (TTCK) Vit Nam pht huy
vai tr l knh dn vn c hiu qu ca nn kinh t. n cui nm 2013, tng s vn huy ng trn
TTCK khong 964.000 t ng (tng ng 31% GDP), tng 199.000 t ng so vi nm 2012. Mc
d c nhng bc pht trin c v lng v v cht, TTCK Vit Nam vn phi i mt vi nhiu kh
khn, thch thc. Ngoi nhng tc ng do nh hng ca suy thoi kinh t, mt nim tin ca nh u t,
nhng yu t v m nh cung tin, li sut, lm pht v cc chnh sch v m khc, trong c chnh sch
thu, cng c nh hng khng nh n TTCK.
i tng np thu
Ngi np thu l c nhn c tr v c nhn khng c tr theo quy nh ti iu 2 Lut Thu thu nhp
c nhn (TNCN), iu 2 Ngh nh s 65/2013/N-CP ngy 27/6/2013 ca Chnh ph quy nh chi tit
mt s iu ca Lut Thu TNCN v Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Thu TNCN, c thu
nhp chu thu theo quy nh ti iu 3 Lut Thu TNCN v iu 3 Ngh nh s 65/2013/N-CP.
i vi doanh nghip, i tng np thu theo quy nh ti khon 1 iu 12 Lut Thu thu nhp
doanh nghip (TNDN) bao gm:
- Doanh nghip c thnh lp v hot ng theo quy nh ca Lut Doanh nghip, Lut u t, Lut
Cc t chc tn dng (TCTD), Lut Kinh doanh bo him, Lut Chng khon, Lut Du kh, Lut
Thng mi v quy nh ti cc vn bn php lut khc di cc hnh thc: Cng ty c phn (CtyCP);
cng ty trch nhim hu hn (TNHH); cng ty hp danh; doanh nghip t nhn; cc bn trong hp ng
hp tc kinh doanh; cc bn trong hp ng phn chia sn phm du kh, x nghip lin doanh du kh;
cng ty iu hnh chung;
- Doanh nghip c thnh lp theo quy nh ca php lut nc ngoi c c s thng tr hoc
khng c c s thng tr ti Vit Nam;
- Cc n v s nghip cng lp, ngoi cng lp sn xut, kinh doanh hng ha, dch v c thu nhp
chu thu;
- Cc t chc c thnh lp v hot ng theo Lut hp tc x;
- Cc t chc khc ngoi cc t chc nu trn c hot ng sn xut, kinh doanh c thu nhp chu
thu.
Thu nhp chu thu
Thu nhp chu thu trong lnh vc chng khon gm thu nhp t u t vn v thu nhp t chuyn
nhng vn.
Thu nhp t u t vn, bao gm:
Tin li nhn c t vic cho cc t chc, doanh nghip, h gia nh, c nhn kinh doanh, nhm c
nhn kinh doanh vay theo hp ng vay hoc tha thun vay, tr li tin gi nhn c t cc TCTD, chi
nhnh ngn hng nc ngoi.
C tc nhn c t vic gp vn mua c phn.
Li tc nhn c do tham gia gp vn vo cng ty TNHH (bao gm c Cng ty TNHH mt thnh
vin), cng ty hp danh, hp tc x, lin doanh, hp ng hp tc kinh doanh v cc hnh thc kinh
doanh khc theo quy nh ca Lut Doanh nghip v Lut Hp tc x; li tc nhn c do tham gia gp
vn thnh lp TCTD theo quy nh ca Lut cc TCTD; gp vn vo Qu u t chng khon v qu
u t khc c thnh lp v hot ng theo quy nh ca php lut.
Phn tng thm ca gi tr vn gp nhn c khi gii th doanh nghip, chuyn i m hnh hot
ng, chia, tch, sp nhp, hp nht doanh nghip hoc khi rt vn.
Thu nhp nhn c t li tri phiu, tn phiu v cc giy t c gi khc do cc t chc trong nc
pht hnh, tr li tin gi nhn c t cc TCTD, chi nhnh ngn hng nc ngoi v li tri phiu
chnh ph.
1
 Cc khon thu nhp nhn c t u t vn di cc hnh thc khc k c trng hp gp vn u
t bng hin vt, bng danh ting, bng quyn s dng t, bng pht minh, sng ch.
Thu nhp t c tc tr bng c phiu, thu nhp t li tc ghi tng vn.
Thu nhp t chuyn nhng vn, bao gm:
Thu nhp t chuyn nhng vn gp trong cng ty TNHH (bao gm c cng ty TNHH mt thnh
vin), cng ty hp danh, hp ng hp tc kinh doanh, hp tc x, qu tn dng nhn dn, t chc kinh t,
t chc khc.
Thu nhp t chuyn nhng chng khon, bao gm: thu nhp t chuyn nhng c phiu, quyn mua
c phiu, tri phiu, tn phiu, chng ch qu v cc loi chng khon khc theo quy nh ca Lut
Chng khon; thu nhp t chuyn nhng c phn ca cc c nhn trong CtyCP theo quy nh ca Lut
Doanh nghip.
Thu nhp t chuyn nhng vn di cc hnh thc khc.
Cn c tnh thu
Cn c tnh thu i vi thu nhp t u t vn
Cn c tnh thu i vi thu nhp t u t vn l thu nhp tnh thu v thu sut.
Thu nhp tnh thu: Thu nhp tnh thu t u t vn l thu nhp chu thu m c nhn nhn c theo
hng dn ti khon 3, iu 2 Thng t 111/2013/TT-BTC ngy 15/8/2013.
Thu sut i vi thu nhp t u t vn p dng theo Biu thu ton phn vi thu sut l 5%.
Thi im xc nh thu nhp tnh thu: Thi im xc nh thu nhp tnh thu i vi thu nhp t u
t vn l thi im t chc, c nhn tr thu nhp cho ngi np thu.
Cn c tnh thu i vi thu nhp t chuyn nhng vn
Thu nhp t chuyn nhng vn: l thu nhp c c t chuyn nhng mt phn hoc ton b s
vn ca doanh nghip u t cho mt hoc nhiu t chc, c nhn khc (bao gm c trng hp bn
ton b doanh nghip).
Thu nhp t chuyn nhng chng khon: l thu nhp c c t chuyn nhng mt phn hoc ton
b s chng khon ca doanh nghip tham gia u t chng khon cho mt hoc nhiu t chc c
nhn khc.
Thu nhp t chuyn nhng chng khon bao gm: chuyn nhng c phiu, tri phiu, chng ch
qu v cc loi chng khon khc theo quy nh.
i vi nh u t c nhn
i vi thu nhp t chuyn nhng phn vn gp: Cn c tnh thu i vi thu nhp t chuyn
nhng phn vn gp l thu nhp tnh thu v thu sut.
Thu nhp tnh thu: thu nhp tnh thu t chuyn nhng phn vn gp c xc nh bng gi
chuyn nhng tr gi mua ca phn vn chuyn nhng v cc chi ph hp l lin quan n vic to ra
thu nhp t chuyn nhng vn.
Gi chuyn nhng: Gi chuyn nhng l s tin m c nhn nhn c theo hp ng chuyn
nhng vn.
Gi mua: Gi mua ca phn vn chuyn nhng l tr gi phn vn gp ti thi im chuyn nhng
vn.
Tr gi phn vn gp ti thi im chuyn nhng bao gm: tr gi phn vn gp thnh lp doanh
nghip, tr gi phn vn ca cc ln gp b sung, tr gi phn vn do mua li, tr gi phn vn t li tc
ghi tng vn.
Cc chi ph lin quan c tr khi xc nh thu nhp chu thu ca hot ng chuyn nhng vn l
nhng chi ph hp l thc t pht sinh lin quan n vic to ra thu nhp t chuyn nhng vn, c ho
n, chng t hp l theo quy nh.
Thi im xc nh thu nhp tnh thu

2
 Thi im xc nh thu nhp tnh thu l thi im hp ng chuyn nhng vn gp c hiu lc.
Ring i vi trng hp gp vn bng phn vn gp th thi im xc nh thu nhp tnh thu t chuyn
nhng vn l thi im c nhn chuyn nhng vn, rt vn.
i vi thu nhp t chuyn nhng chng khon: Cn c tnh thu i vi hot ng chuyn nhng
chng khon l thu nhp tnh thu v thu sut.
Thu nhp tnh thu: Thu nhp tnh thu t chuyn nhng chng khon c xc nh bng gi bn
chng khon tr gi mua v cc chi ph hp l lin quan n vic chuyn nhng.
Gi bn chng khon c xc nh nh sau:
* i vi chng khon ca cng ty i chng (CtyC) giao dch trn S Giao dch Chng khon
(SGDCK), gi bn chng khon l gi thc hin ti SGDCK. Gi thc hin l gi chng khon c xc
nh t kt qu khp lnh hoc gi hnh thnh t cc giao dch tha thun ti SGDCK.
* i vi chng khon ca CtyC khng thc hin giao dch trn SGDCK m ch thc hin chuyn
quyn s hu qua h thng chuyn quyn ca Trung tm Lu k Chng khon (TTLKCK), gi bn l gi
ghi trn hp ng chuyn nhng chng khon.
* i vi chng khon khng thuc cc trng hp nu trn, gi bn l gi thc t chuyn nhng ghi
trn hp ng chuyn nhng hoc gi theo s sch k ton ca n v c chng khon chuyn nhng
ti thi im gn nht trc thi im chuyn nhng.
Gi mua chng khon c xc nh nh sau:
* i vi chng khon ca CtyC giao dch trn SGDCK, gi mua chng khon l gi thc hin ti
SGDCK. Gi thc hin l gi chng khon c xc nh t kt qu khp lnh hoc gi hnh thnh t
cc giao dch tha thun ti SGDCK.
* i vi chng khon ca CtyC khng thc hin giao dch trn SGDCK m ch thc hin chuyn
quyn s hu qua h thng chuyn quyn ca TTLKCK, gi mua l gi ghi trn hp ng nhn chuyn
nhng chng khon.
* i vi chng khon mua thng qua u gi th gi mua chng khon l mc gi ghi trn thng
bo kt qu trng u gi c phn ca t chc thc hin u gi c phn v giy np tin.
* i vi chng khon khng thuc cc trng hp nu trn, gi mua l gi thc t mua ghi trn
hp ng nhn chuyn nhng hoc gi theo s sch k ton ca n v c chng khon chuyn
nhng ti thi im gn nht trc thi im mua.
Cc chi ph hp l c tr khi xc nh thu nhp chu thu i vi chuyn nhng chng khon l
cc khon chi ph thc t pht sinh ca hot ng chuyn nhng chng khon c ha n, chng t
theo ch quy nh.
i vi doanh nghip, t chc c hot ng u t chng khon
Thu nhp t chuyn nhng vn gp c xc nh bng tng s tin thu theo hp ng chuyn
nhng tr (-) gi mua phn vn c chuyn nhng, tr (-) chi ph lin quan trc tip n vic
chuyn nhng.
Trng hp doanh nghip c chuyn nhng vn khng nhn bng tin m nhn bng ti sn, li
ch vt cht khc (nh: c phiu, chng ch qu) c pht sinh thu nhp th phi chu thu TNDN;
Thu nhp t chuyn nhng chng khon c xc nh bng gi bn tr (-) gi mua ca chng
khon c chuyn nhng, tr (-) cc chi ph lin quan trc tip n vic chuyn nhng chng
khon.
Trng hp doanh nghip thc hin pht hnh c phiu th phn chnh lch gia gi pht hnh v
mnh gi khng tnh thu TNDN.
Trng hp doanh nghip tin hnh chia tch, hp nht, sp nhp m thc hin hon i c phiu ti
thi im chia tch, hp nht, sp nhp nu pht sinh thu nhp th phn thu nhp ny phi chu thu
TNDN.

3
 Trng hp doanh nghip c chuyn nhng chng khon khng nhn bng tin m nhn bng ti
sn, li ch vt cht khc (nh: c phiu, chng ch qu) c pht sinh thu nhp th phi chu thu
TNDN;
Thu sut
i vi nh u t c nhn
Theo Lut Thu TNCN, thu nhp t u t vn c p dng mc thu sut 5% tnh trn s tin li.
Thu sut i vi thu nhp t chuyn nhng vn gp l 20% trn thu nhp tnh thu ca mi ln
chuyn nhng.
Thu sut i vi thu nhp t chuyn nhng chng khon l 20% trn thu nhp tnh thu c nm
p dng i vi trng hp i tng np thu, c chng t, xc nh c thu nhp tnh thu. i vi
cc trng hp khc ngoi trng hp trn, p dng thu sut 0,1% trn gi chuyn nhng chng
khon tng ln.
i vi doanh nghip, t chc c hot ng u t chng khon
Cc hot ng kinh doanh chng khon thuc din iu chnh ca Lut Thu gi tr gia tng
(GTGT) v hin nay ang c min tr ngha v np thu GTGT theo quy nh ti iu 5 Lut Thu
GTGT v Khon 1 iu 1 Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Thu GTGT.
Doanh nghip s k khai np thu TNDN t nm 2014 l 22% v t nm 2016 l 20% theo quy
nh ca Lut Thu TNDN s 14/2008/QH12 ngy 03/6/2008 v Lut s 32/2013/QH13 ngy
19/6/2013 v sa i, b sung mt s iu ca Lut Thu TNDN. Trng hp hot ng kinh doanh
chng khon c pht sinh l th c tng hp chung, b tr vi cc hot ng kinh doanh khc hoc
chuyn l sang cc nm sau.
V Th Hng Lan - QLPH