Spojna sredstva moraju ostvariti pravilan i

kontinuiran prijenos sila s jednog

Prora un elemenata optere enih konstrukcijskog elementa na drugi.
na smicanje - odrez
Varovi
Zakovice
Spojna sredstva Vijci
Modanici
avli

1 2

Var

1. Varovi

3 4

3. Vijci
2. Zakovice

5 6

1
 Modanici avli
Relativan pomak presjeka cd u odnosu na ab

Vijci za drvo

Kutna deformacija - smicanje

7 8

Popre na sila T Raspodjela posmi nih naprezanja

T=F
T= dA
A 9 10

1. Varovi Zavarivanje
a) Kutni var
je postupak spajanja metanih dijelova
zagrijavanjem iznad temperature topljenja
metala.
Nosivi zavareni spojevi varimo elektri nim
lukom uz upotrebu eli ne elektrode sa
oblogom.
Zavarivanje nosivih spojeva izvode
b) Su eoni var atestirani varioci.

11 12

2
Varove karakteriziraju: a) Kutni varovi:
a ja ina vara a1) bo ni
l duina vara

Prora un zavarenih
spojeva svodi se na
odre ivanje potrebne
a2) eoni
duljine vara l.
Av = 2 a l
t 2 t
t debljina lima a = t sin 45 = = 0,7 t
2 2 13 14

Primjer 1. Prora una kutnog bo nog vara

a1) Bo ni var
elik S 275 dop = 16,5 kN / cm 2
N = 120 kN
N t = 6 mm
vdop . vdop . = dop
Av l=?

t 6
a= = = 4,24 mm odabrano a = 4 mm = 0,4 cm
2 2
= 0,75 za a 4 mm = 1
N
v dop . = dop Av = 2 a l
1 Av
Av = 2 a l za a > 4 mm = 0,8 1 +
a
= 0,75 za a 4 mm = 1
N N N 120
vdop . = dop 1 dop l = = 12 cm
0,75 A v 15
0,75 2 a l 0,75 2 a dop 0,75 2 0,4 16,5 16

Priklju ak tapa reetkastog nosa a na

vorni lim Priklju ak tapa reetkastog nosa a na vorni lim

a)
L1 L2 a)

b) Za priblino jednaka naprezanja varova duljine

L = L1 = L 2 varova moraju biti razli ite
17 18

3
 Priklju ak tapa reetkastog nosa a na vorni lim Primjer 2.: Dimenzioniranje zavarenog spoja
tapa reetkastog nosa a na vorni lim koji
b) prenosi silu N = 300 kN (odabrati dva kutna
profila), elika S 235.

Zadano : N = 300 kN
S 235

Naprezanja varova jednakih duljina su razli ita elik S 235 dop = 14,5 kN/m 2
19 20

N N 300 a) Dimenzioniranje varova (razli itih duljina)

= dop A potr = = 20,68 cm 2
A dop 14,5 Ni
= dop = v dop
A potr Av
20,68
A1 potr = = 10,34 cm 2
2 2 Bo ni var
75 8 A1 = 11,5 cm 2 = 0,75 A V = 2 a l1 + 2 a l 2

75 8
Kutnik 758 t = 8 mm (b = 75 mm ; e = 2,13 cm)
A = 2 A1 = 2 11,5 = 23,0 cm2
t 8
a= = = 5,6 mm Odabrano : a = 5 mm = 0,5 cm
Kontrola naprezanja 2 2
N 300
= = = 13,0 kN/cm 2 dop = 14,5 kN/cm 2
A 23,0 1 1
a > 4 mm = 0,8 1 + = 0,8 1 + = 0,96
a 5
Odabrano: 75 8 ; S 235 21 22
S 235 dop = 14,5kN / cm 2 v dop = dop = 0,96 14,5 = 13,9 kN / cm 2

3. l 2 = 0,4 l1
1. Fx = 0 Jednadbe ravnotee:
N1 + N 2
4. = vdop . = dop = 0,96 14,5 = 13,9 kN/cm 2
N N1 N 2 = 0 2 (a l 1 + a l 2 )
2. M T = 0 (b = 7,5 cm; e = 2,13 cm) N1 + N 2
13,9 kN/cm 2
N 2 (b - e ) N1 e = 0 0,75 2 0,5 (l1 + l 2 )
N 300
N1 = 214,80 kN l1 + l 2 = = 28,8 cm
0,75 2 0,50 13,9 10,42
N 2 = 85,20 kN ad. 3. l 2 = 0,4 l 1
N2 ad. 4. l 1 + l 2 28,8
a) Slu aj jednakih naprezanja varova
l 1 = 20,6 cm l 2 = 8,2 cm
T x
Odabrano : l 1 = 21 cm l 2 = 9 cm
3. ad 2. M T = 0
N1 + N 2
N 2 (b - e ) N1 e = 0 N1
2 (a l 1 + a l 2 )
vdop . = dop

a l 2 (b - e ) a l1 e = 0 N1 214,80
Var 1 = = = 13,6 kN/cm 2 13,9 kN/cm 2
l2 e 2,13 2 a l1 0,75 2 0,5 21
= = 0,40 l 2 = 0,4 l1
l1 b e 7,5 2,13 N2 85,2
23 Var 2 = = = 12,6 kN/cm 2 13,9 kN/cm 2 24
2 a l 2 0,75 2 0,5 9

4
 b) Za slu aj jednakih duljina varova
a2 ) eoni var
l = l1 = l 2 N 1 = 214,80 kN (N 1 > N 2 = 85,20 kN)
N1 N
= vdop . = dop = 0,96 14,5 = 13,9 vdop. vdop. = dop
2 a l1 Av
N1
13,9
0,75 2 0,5 l1
214,80
l1 = 20,6 cm
0,75 2 0,50 13,9 = 0,85 za a 4 mm = 1
Odabrano : l1 = l 2 = 21 cm 1
Av = 2 a l za a > 4 mm = 0 ,8 1 +
N1 214,80 a
Var 1 = = = 13,6 kN/cm 2 13,9 kN/cm 2
a l 0,75 2 0,5 21
N2 85,20 N
Var 2 = = = 5,4 kN/cm 2 dop = vdop.
a l 0,75 2 0,5 21 0 ,85 Av
25 26

Primjer 3. eoni var

elik S 275 dop = 16,5 kN / cm 2
N = 120kN
t = 6 mm t1= t/2
l=?
t1= t/2
t 6
a= = = 4,24 mm odabrano a = 4 mm = 0,4 cm
2 2
N
vdop. = dop Av = 2 a l
Av

= 0,85 za a 4 mm = 1
N N 120
1 dop l = = 10,7 cm
0,85 2 a l 0,85 2 a dop 0,85 2 0,4 16,5
27 28
irina lima b = l + 2 a = 10,7 + 2 0,4 = 11,5 cm

Detalj vora okvirne konstrukcije

(priklju ak okvirne grede na stup) b) Su eoni varovi: V, Y , X i K

29 30

5
 Primjer 4. Odredite potrebnu duljinu su eonog vara ako je zadano:
b) Su eoni var
elik S 275 dop = 16,5 kN/cm 2
N = 120 kN
t = 6 mm a = t = 6 mm = 0,6 cm
II. kvaliteta k = 0,8
l=?
N N 120
N k dop l 15,2 cm
k dop 0,8 k 1,0 al a k dop 0,6 0,8 16,5
Av irina lima b = l + 2a = 15,2 + 2 0,6 = 16,4 cm
Av = a l a=t odabrano b = 170 mm
N N Kontrola naprezanja osnovnog materijala:
k dop l b = l + 2a N 120
al a k dop 31 = = = 11,8 kN/cm 2 dop = 16,5 kN/cm 2 32
b t 17 0,6

2. Zakovi ni spojevi Promjer sirove zakovice d0 u odnosu na debljinu lima t

(Tetmayer)

Zakovica i spojni lim moraju biti od iste vrste elika t min 12 mm d 0 = t min + 10 mm
Promjer sirove zakovice d0
t min
( d0 13, 16, 19, 22, 25, 28 mm) t min > 12 mm d 0 = + 16 mm
2
Ra unski promjer gotove zakovice d =d0 + 1 mm 33 34

d 2
A =
4
A = d t

Naprezanja: , i
35 36

6
 Jednorezne zakovice Minimalan broj n = 2
A neto = b t 2 d t

Uvjeti vrsto e:
1. Posmik
d 2 N N
A = = dop n1
4 n1 A A dop
2. Bo ni pritisak
N N
A = d t = dop n2
n 2 A A dop
Dvoredno zakivanje 37 38

3. Vla na naprezanja u oslabljenom presjeku

(osnovni materijal)
A neto = b t 2 d t
N
= dop. o. m. Dvoredno zakivanje
A neto
N
= dop. o. m.
bt 2d t
N Duljina preklopnog spoja L kod jednorednog zakivanja
b + 2d
t dop. o. m. e1 = 2 d
e = 3 d L = 2 e1 + (n 1) e
39 e 2 = 1,5 d b min = 2 e 2 = 3 d 40

Jednorezne zakovice Zakovi ni spoj:

veza dva IPN nosa a pomo u kutnih L profila

Dvorezne zakovice

41 42

7
 Primjer 5.
limova izra enih od elika S 235, ako je zadano: Jednorezna zakovica

N = 150 kN
t = 8 mm

Nepoznanice d, n, L i b
elik S 235
0. Promjer sirove zakovice
Zakovice dop = 11,5 kN/cm 2
t min 12 mm
dop = 29 kN/cm 2
d 0 = t min + 10 = 8 + 10 = 18 mm
Odabrano : d 0 = 19 mm
1. Promjer rupe - gotove zakovice d = 20 mm Spojni lim dop = 14,5 kN/cm 2 (osnovni materijal)
43 44
d = d 0 + 1 = 19 + 1 = 20 mm

2. Broj zakovica n 4. irina lima b

N N 150
= dop n1 2 = = 4,2 kom N
n1 A d
dop
2,02
11,5
= dop. o. m.
4 4 A neto
N
N N N 150 = dop. o. m.
=
n 2 A
dop n 2 = =
A dop d t dop 2,0 0,8 29
= 3,2 kom bt dt
N 150
n = 5 kom
b +d = + 1,9 14,8 cm
t dop. o. m. 0,8 14,5
3. Duljina preklopnog spoja L jednoredno zakivanje e 2 = 1,5 d = 1,5 20 = 30 mm
e1 = 2 d = 2 20 = 40 mm b min = 2 e 2 = 2 30 = 60 mm = 6,0 cm
e = 3 d = 3 20 = 60 mm L = 2 e1 + (n 1) e
L = 2 40 + (5 1) 60 = 320 mm
45
b = 150 mm 46

Primjer 6. Dimenzioniranje zakovi nog spoja tapa

Preklopni spoj
reetkastog nosa a na vorni lim koji prenosi silu
N = 300 kN (odabrati dva kutna profila), elika S
235.

Zadano : N = 300 kN
S 235

47 Nepoznanice d, n, L 48

8
 Zakovi ni spoj !!
t = 8 mm
Tetmayer tmin < 12 mm d0= tmin +10 =8+10 =18 mm
Promjer zakovice d0 = 19 mm

elik S 235 dop = 14,5 kN/cm 2 (osnovni materijal)

Promjer rupe d =d0+1=19+1=20 mm = 2,0 cm

N N 300 A neto = 2 A 1 2 d t = 2 11,5 2 2,0 0,8

= dop A potr = = 20,68 cm 2
A dop 14,5 A neto = 23,0 3,2 = 19,20 cm 2 < A potr = 20,68 cm 2
A potr 20,68
A 1 potr = = 10,34 cm 2 Presjek sastavljen od dva kutnika 758 ne
2 2
75 8 zadovoljava uvjet vrsto e kada uzmemo u obzir
oslabljenje presjeka !!!
A1 = 11,5 cm 2 49 50

Ponovo A1 potr = 10,34 cm 2 Dimenzioniranje zakovi nog spoja:

80 8 A1 = 12,3 cm 2 elik S 235

- na smicanje dop = 11,5 kN/cm 2
80 8
Odabrano - pritisak na omota rupe dop = 29 kN/cm 2
A = 2 A1 = 2 12,3 = 24,6 cm 2
A neto = 2 A1 2 d t = 2 12,3 2 2,0 0,8
Dvosje na zakovica povrine:
A neto = 24,6 3,2 = 21,4 cm2
d2 2,0 2
Kontrola naprezanja u oslabljenom presjeku: A = 2 = 2 = 6,28 cm 2
4 4
N 300
= = = 14,0 kN/cm 2 dop = 14,5 kN/cm 2 A = d t = 2,0 0,8 = 1,60 cm 2
A neto 21,4 51 52

N N 300
= dop n1 = = 4,2 kom
n1 A A dop 6,28 11,5 Vij ani spojevi
N N 300
= dop n 2 = = 6,5 kom
n 2 A A dop 1,60 29

Odabrano: broj zakovica n = 7 kom

e1 = 2 d = 2 20 = 40 mm
e = 3 d = 3 20 = 60 mm L = 2 e1 + (n 1) e
L = 2 40 + (7 1) 60 = 440 mm

Jednoredno zakivanje velika duljina preklopnog spoja

53 54

9
 Minimalni broj spojnih sredstava n = 2
Metri ki vijak

Oznaka: M 20 (d =20 mm)

a) jednorezan vijak

Promjer vijka d (mm) 12, 16, 20, 22, 24, 27, 30, 36
Promjer rupe d1 (mm) 13, 18, 22, 24, 26, 30, 33, 39

55 56
b) dvorezan vijak

Metri ki vijci:

neobra eni vijci

Uvjeti vrsto e:
1. Posmik
d 2 N N
A = = dop n1
4 n1 A A dop
d i debljine lima t 2. Bo ni pritisak
(Tetmayer) d = 2,5 t N N
A = d t = dop n2
n 2 A A dop
57 58

3. Vla na naprezanja u oslabljenom presjeku 3. Vla na naprezanja u oslabljenom presjeku

(osnovni materijal) (osnovni materijal)

Za slu aj jednorednog vij anog spoja

A neto = b t d1 t
N
= dop. o. m.
A neto
N
= dop. o. m.
b t d1 t
Za slu aj jednorednog vij anog spoja N
b + d1
A neto = b t d1 t t dop. o. m.
59 60

10
 Primjer 7. Dimenzioniranje vij anog preklopnog
spoja tapa reetkastog nosa a koji prenosi silu
N = 300 kN ( odabrati dva kutna profila)
a) neobra enim vijcima od elika S 235.
) obra enim vijcima, elik S 235
a) :N 300 kN
235 neobra eni vijci

Razmaci e, e1 i e2 ovise o promjeru vijka d

61
Nepoznanice d, n, L 62

Odabrano:
75 8
A = 2 A1 = 2 11,5 = 23, 0 cm 2

elik S 235 dop = 14,5 kN/cm 2 (osnovni materijal) Kontrola naprezanja:

N 300
N N 300 = = = 13,1 kN/cm 2 dop = 14,5 kN/cm 2
= dop A potr = = 20,68 cm 2 A 23,0
A dop 14,5
A potr 20,68 Ali
A 1 potr = = 10,34 cm 2
2 2
75 8 Vij ani spoj !!
2
A1 = 11,5 cm 63 64

Vij ani spoj !!

Ponovo A1 potr = 10,34 cm 2

Promjer vijka d = 2,5 . t = 2,5 . 8 = 20 mm 80 8 A1 = 12,3 cm 2

Odabrano vijak M 20 otvor rupe d1 = 22 mm
80 8
Odabrano
A = 2 A1 = 2 12,3 = 24,6 cm 2
A neto = 2 A 1 2 d 1 t = 2 11,5 2 2,2 0,8
A neto = 2 A1 2 d1 t = 2 12,3 2 2,2 0,8
A neto = 19,48 cm 2 < A potr = 20,68 cm 2
A neto = 24,6 3,52 = 21,08 cm2
Presjek sastavljen od dva kutnika 758 ne Kontrola naprezanja u oslabljenom presjeku:
zadovoljava uvjet vrsto e kada uzmemo u obzir
N 300
oslabljenje presjeka !!! = = = 14,2 kN/cm 2 dop = 14,5 kN/cm 2
65 A neto 21,08 66

11
 Dimenzioniranje vij anog spoja: Neobra eni vijci
N N 300
a) Neobra eni vijci = dop n1 = = 5,6 kom
elik S 235 n1 A A dop 6,28 8,5
- na smicanje dop = 8,5 kN/cm 2
- pritisak na omota rupe dop = 20 kN/cm 2 N N 300
= dop n 2 = = 9,3 kom
n 2 A A dop 1,60 20

Dvosje an vijak povrine: Odabrano: broj vijaka n = 10 kom

e1 = 50 mm e = 70 mm
d 2 2,0 2 L = 2 e1 + (n 1) e = 2 50 + (10 1) 70 = 730 mm
A = 2 = 2 = 6,28 cm 2
4 4
A = d t = 2,0 0,8 = 1,60 cm 2 67 Jednoredno zakivanje velika duljina preklopnog spoja
68

b) elik S 235 N N 300

= dop n1 = = 4,15 kom
n1 A A dop 6,28 11,5
Doputena naprezanja:

- na smicanje dop = 11,5 kN/cm 2 N N 300

= dop n 2 = = 7,5 kom
- pritisak na omota rupe dop = 25 kN/cm 2 n 2 A A dop 1,60 25

Vijak M 20 otvor rupe d1 = 22 mm Odabrano: broj vijaka n = 8 kom (manji broj vijaka)

Dvosje an vijak povrine: e1 = 50 mm e = 70 mm

d2 2,0 2 L = 2 e1 + (n 1) e = 2 50 + (8 1) 70 = 590 mm
A = 2 = 2 = 6,28 cm 2 (kra i spoj)
4 4
A = d t = 2,0 0,8 = 1,60 cm 2 69 70

12