6, maila, Altza Herri Ikastetxea

Laguntza eta Hipi Gela

HARREMAN-FUNTZIOA. 3. GAIA

Harreman-funtzioari esker, ingurunean gertatzen diren aldaketei

erantzuten diegu. Harreman funtzioan, atal hauek hartzen dute
parte: zentzumen-organoek,
nerbio-sistemak eta
lokomozio-aparatuak.

LOKOMOMOZIO-APARATUA

1.Eskeleto-sistema:

Eskeleto: gorputzeko hezur eta Kartilago guztien multzoa da.

1
 6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

2.- Artikulazioak:

Artikulazioak hezurren arteko loturak dira.

Hiru mota daude:

o Artikulazio finkoak: burezurrekoak

o Artikulazio mugikorrak: belaunak, ukondoak.
o Artikulazio erdimugikorrak: ornoak.

2
 6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

3.- Gihar-sistema:

Luzera aldatzeko gaitasuna duten organoak dira giharrak.

Gihar-sistemak gorputzaren mugimenduetan parte hartzen du.

Giharreak hezurretara tendoien bidez lotuta daude..

3
 6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

4.- Lokomozio-aparatua:

Bi elementu osatzen dute lokomozio-aparatua: eskeleto-sistemak

eta gihar-sistemak.

Mugimenduak artikulazio mugikorren inguruan sortzen dira.

Gihar pare batek parte hartzen du mugimendu bakoitzean.

Antagonistak deitzen dira : gihar bat uzkurtzean eta bestea
erlaxatu egiten denean.

4
 6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

NERBIO-SISTEMA

1.- Nerbio-sistemaren funtzioa :

Nerbio sistemak harreman-funtzioa zuzentzen du.

o Zetzumen-organoek inguruari buruzko informazioa ematen
diote eta organismoak nola erantzun behar duen
planifikatzen du.
o Barne-organoen eta sistemen funtzionamendua
koordinatzen du.

2.- Nerbio-sistemaren atalak:

Bi atal ditu:

o Nerbio-sistema zentrala: informazioa jaso, interpretatu

eta erantzun egiten du. Enzefaloak eta bizkarrezur-muinak
osatzen dute.

Nerbio-sistema zentrala.

5
 6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

o Nerbio-sistema periferikoa: Nerbioz osatuta dago.

Zentzumen-organoetan jasotako informazioa nerbio-

sistema zentralera eramaten du eta handik beste organo
batzuetara.

3.- Neuronak

Neuronak nerbio-sistemako zelula nagusiak dira.

Neuronaren atalak:
o Gorputza: Nukleoa eta organuloak daude.
o Dendritak: luzakin lodiak: zentzumen organoek neuronei bidalitako
informazioa jasotzen dute.
o Axola: Luzakin bakarra.

4.- Mugimendu erreflexuak eta borondatezko mugimenduak:

Mugimenduaren bidez, gure inguruan gertatzen denari erantzuten diogu.

Bi motatako mugimenduak bereizten ditugu:

o Mugimendu erreflexuak : azkar eta nahi gabe sortzen dira.

o Borondatezko mugimenduak : gure nahiaren baitan daude eta
jakinaren gainean egiten ditugu : jatea, idaztea

6
 6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

BARNE-KOORDINAZIOA :

1.- Gorputzaren barne-funtzionamendua

Gure gorputzaren barruan, prozesu asko gauzatzen dira

etengabe, gu konturatu gabe.

Nerbio-sistemak gorputzaren barne-funtzionamendua

kontrolatzen du, ez borondatezko giharren eta sistema
endokrinoaren bidez.

2.- Ez-borondatzeko giharrak

Ez-borondatzeko giharrak gure nahia zein-nahi delarik ere eta gu

horretaz ohartu ere egin gabe funtzionatzen dutenak dira.
Adibidez: bihotzeko giharrak, digestio-aparatuko giharrak.

3.- Sistema endokrinoa:

Sistema endokrinok hazkuntza eta ugalketa zuzentzen ditu.

Odolera hormonak isurtzen dituzten guruinek (glandulek) osatzen
dute sistema endokrinoa.

4.- Sistema endokrinoaren guruin nagusiak:

o Tiroide guruina.
o Pankrea. Insulina sortzen du. Digestio.sistemaren parte da.
o Obarioak emakumeetan eta barrabilak gizonetan. Sexu-
hormonak sorzten dituzte.
o Hipofisa. Hazkundearen hormona ere sortzen du.

7
 6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

Sistema endokrinoa

8
 6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

JARDUERAK

1.- Osatu esaldiak:

o nerbio sistema zentrala eta nerbio sistema periferikoa

o eskeleto-sistemak eta muskulu sistemak
o ez borondateko giharren eta sistema sistema
endokrinoaren...
o guruin endokrinoek, hormonak

a.- Lokomozio-aparatua bi sistemak osatzen dute: ............................

.............. eta ...................................................................................................
b.- Nerbio-sistema bi hauek osatzen dute: nerbio-sistema..............
................................................ eta .................................................................
c.- Sistema endokrinoa ...................................................... osatzen
dute ........................................................ sortzen dute haiek.
d.- Nerbio-sistemak gorputzaren barne-funtzionamendua
zuzentzen du ......................................................... giharren eta
sistema ......................................................... bidez.

2.- Kopiatu liburutik neuronaren marrazkia eta idatzi izen haueK:

gorputza - nukleoa - luzakinak

9
 6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

3.- Lotu:

Iban zain dago espaloian.

Zirkulazio-argia oinezkoentzako Mugimendu erreflexua
berde jartzean, bidea
zeharkatzen hasi da.
Leire oinez doa, eta sorbaldan
ukitu du norbaitek. Berrala, Borondatzeko mugimendua
lepoa bihurtu du, nor den
ikusteko.

4.- Santiago Ramon y Cajalen biografia idatziko dugu:

o Non jaio zen:

o Noiz jaio zen:
o Noiz hil zen:
o Non ikasi zuen:
o Non bizi izan zen:
o Non egin zuen lan:
o Zer aurkitu zuen bere lanean:
o Beste datu batzuk:

10
 6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

KALIGRAFIA

Harreman funtzioa.
Harreman-funtzioaren bidez, kanpo-ingurunean
eta barne-ingurunean gertatzen diren aldaketei
erantzuten diegu.
Kanpo-ingurunean gertatzen diren aldaketei
erantzuteko, zentzumen-organoak, nerbio-sistema
erta lokomozio-aparatua erabiltzen ditugu.

Nerbio-sistema
Nerbio-sistemak bi zati hauek ditu: nerbio-
sistema zentrala eta nerbio-sistema periferikoa.
Nerbio-sistema zsentralak bi osagai hauek ditu:
entzefaloa eta bizkarrezur-muina. Nerbio-sistema
periferikoa nerbioz osatuta dago.

11
 6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

Barne-koordinazioa

Barne-koordinazioan, nerbio-sistemak, ez-

borondatezko giharrek eta sistema endokrinoak
esku hartzen dute. Sistema endokrinoa guruin
endokrinoz osatuta dago. Guruin endokrinoek
hormonak sortzen dituzte.

12
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

13
6, maila, Altza Herri Ikastetxea
Laguntza eta Hipi Gela

14