TARIM BLMLER DERGS 2007, 13 (3) 253-260

ANKARA NVERSTES ZRAAT FAKLTES

Pulluk U Demirlerindeki Anmalarn Grnt leme Tekniinden

Yararlanlarak Belirlenmesi*
Ahu URAS1 Rasim OKURSOY1

Geli Tarihi: 13.02.2007

z: Toprak ileme alet ve makinalarnn ilevlerini en iyi ekilde yerine getirebilmesi, toprak ileme kalitesi ile
alma verimini artran nemli bir faktr olarak karmza kmaktadr. Ancak, makine paralarndaki anma ise
kalite ve verimi olumsuz ynde etkileyen bir faktrdr. Pulluk u demirlerinde anmaya maruz kalan ileyici organlar
topra kesmeyip onu telediinden, eki kuvvetini artrarak, enerjinin ve maliyetin artmasna yol amaktadr. Bu
almada; 2 gvdeli ve trapez u demirli asma tip bir traktr pulluu ile toplam 60 da olmak zere 2 farkl tarlada
allmtr. Pulluk u demirlerinde meydana gelen ve eitli olumsuzluklara sebep olan anma faktrnn
belirlenebilmesi amacyla bata hassas tart ve planimetre lm yntemlerinin olmak zere, bilgisayarl grnt
ileme tekniinden yararlanlmtr. Pulluk u demirlerindeki anmalarn, dier yntemler yannda grnt ileme
teknii kullanlarak da belirlenebileceini ortaya koyabilmek amacyla Global Lab Image 2 Streamline yazlmnn
deneme srm kullanlmtr. Hassas tart lmleri sonucunda ortalama anma miktar 33.6 g/da olarak
belirlenmitir. Grnt ileme tekniiyle belirlenen ortalama anma miktar ile planimetre lmleri sonucunda
2 2
belirlenen anma miktar, iz dm alan olarak srasyla 61.6 cm ve 61,8 cm bulunmutur. Toprak skklnn
fazla olduu parsellerde alan u demirlerindeki anmann daha fazla olduu belirlenmitir. Dier yandan, pulluk
u demirlerinde grlen anmann n gvdeden arka gvdeye doru gidildike azald ynnde bulgulara
rastlanmtr.
Anahtar Kelimeler: Pulluk u demiri, anma, grnt ileme, toprak skkl

The Usage of Image Processing for Determination of Abrasion

on Moldboard Plough Blades
Abstract: The quality of the soil tillage and seedbed preparation depends on how well tillage equipment is
designed and its purposed function. However, the abrasion and the deformation on tillage equipment are important
factors that effect work quality in undesirable way. The deformed tillage tines and moldboard plough blades causes
the soil to shift and in order to increase soil deformation energy as well as the tillage expenses. In this study, a three
point hitched two unit moldboard plow as well as trapezoidal blades is used in two split plots where total is 60
decares. The amount of deformation on material loss from the plow blades were determined by using the image
processing and weight loss determination together with the planimeter measurements. The Global Lab Image 2
Streamline software for trial version is used as image processing purposes. The mean material loss is determined as
33.6 g per decare by the use as the result of the weight loss of the moldboard blades. The mean material loss that is
2
defined as the projection area of the blades is determined as 61.6 cm as the result of the image processing
2
measurement of the moldboard blades. The mean material loss is also determined as 61.8 cm as the result of the
planimeter measurement of the moldboard blades. It was found that the soil texture and the compaction had a great
effect on the material deformation of the blades. On the other hand, the results of experiments show blades on the
back units had less material loss compared with the blades on front units respectively.
Key Words: Moldboard plow blade, abrasion, image processing, soil compaction.

Giri

Bitkisel retimin bilinen temel girdilerinin dnda, hazrlanm tohum yata gelmektedir. Bilinecei
retimde verim ve kaliteyi etkileyen bir dier nemli gibi makinal tarmda tohum yata hazrlnn
faktr de retilecek rnn istekleri dorultusunda deiik aletler ve kombinasyonlarnn uygun koullarda
________________________________________
* Yksek Lisans Tezinden hazrlanmtr.
1
Uluda niv., Ziraat Fak. Tarm Makinalar Blm-Bursa
254
kullanlmas sonucu ekilleniyor olmas nedeniyle, bu
makinalarn fonksiyonel olarak iyi tasarlanm olmas
ve bu zelliklerini tohum yata hazrl sresince
korumas istenmektedir. Oysa gerekte, toprak ileme
aletlerinin, toprak ileme srasnda ileyici organlarnn
zamanla anarak fonksiyonlarn yitirdii bilinmektedir
(etinkaya 1994).
Tarmda toprak ileme ve tohum yata
hazrlnda kullanlan bir pulluun u demirinde
meydana gelen anma, u demirinin yzey zellikleri
ile ilikili bir olay olmas nedeniyle birok toprak
ileme makinalarnda olduu gibi, pulluklarn da
fonksiyonel yapsn bozmakta ve bu makinalarn etkili
almalarna engellemekte, dier yandan ise yllk
olarak topraa karan metal orann artrmaktadr.
Tohum yata hazrl srasnda aletlerin
anarak topraa karmas dikkate alndnda, bu
deerin sadece buday tarm iin yaplan toprak
ilemede bile Mutaf ve Ulusoy (1977) almasnda
belirttii 9.7 binton/yl olduu ve bu miktarn enerji
edeeri, ylda 841,15x106 MJ olarak hesaplanabildii
ortaya kmtr. Tarmmzda anarak kaybedilen
toprak ileme aletlerine ilikin metal malzeme
miktarlarnn, enerji edeerlerinin hesapland bir
dier alma ile (Karam 1987) yukarda verilen
deerlere yakn sonulara ulalmtr.
Toprak ileme makinalarnn ileyici organlarnda
grlen ve teknik anlamda abrasif anma olarak
tanmlanan bu anma biiminde, uygulanan yklere
bal olarak, sert ve przl bir yapya sahip toprak
tanecikleri, kendisine gre daha yumuak olan u
demiri malzemesine girerek ve izikler aacak ekilde
mikroskobik talalar kaldrmakta ve anmay
oluturmaktadr (Yaldz 1990). O halde, yaplan
almalar, bir pulluk u demirlerinde meydana gelen
anmaya etki eden faktrlerin banda, toprak
zellikleri ve nem durumlar ile u demirinin malzeme
zellikleri, alma sresi ve alma hznn geldiini modelinin ortaya konulduu aratrmalar da mevcuttur
ortaya karmtr. Dier yandan, son yllarda yaplan
almalarla, pulluk u demirlerinin sadece anmaya
maruz kalmad, anma ile birlikte, malzemenin a
ve boyut ynnden nemli derecede deformasyona
urayabildii (Yaln 1997) ortaya karlmtr.
Pulluk u demiri rneinde olduu gibi, anma
ok genel bir ifadeyle malzemenin yzey zelliklerine
bal olarak anma ncesi ve anma sonras
durumlar karlatrlarak belirlenmektedir. Literatrde
(Keeciolu ve Ulusoy 1975, oay 1992, Koma ve
TARIM BLMLER DERGS 2007, Cilt 13, Say 3
ark.1988) yaplm almalarda gsterildii gibi,
anma konularnda yaplan almalarn ounda,
pulluk u demirlerindeki arlk kayplar ile keskin
kenar kalnlklar arasndaki ilikiler incelenmi ve
malzemede oluan anma miktarnn, malzeme sertlik
deeri arttka azald bulunmutur. Benzer ekilde
etinkaya (1994), yapm olduu almada pulluk u
demiri imalatnda kullanlan malzemelere uygulanan
sl ilemlerin anma direncine etkisini aratrmtr.
Sonuta, deneme amal kullanlan 4 gvdeli pullukla
yaplan denemeler sonucunda, ndeki gvdeye ait u
demirinin daha ok and belirlenmitir. Benzer
bulgulara Yaldz (1990) ve Polat ve zcan (1994)
tarafndan yaplan almalar sonucunda da
ulalmtr. Bu aratrmalarda 3 gvdeli bir pulluun
kullanld deneme sonularna gre anma miktarlar
2 gram hassasiyetindeki elektronik tartyla, arlk
baznda elde edilmi ve n gvdedeki anmann daha
fazla olduu gzlemlenmekle beraber yksek
miktardaki malzeme sertliinin, anma direncini
artrd ortaya atlmtr.
Bayhan ve ark. (1995) ve Bayhan ve lger (1997)
yllarnda yrttkleri almalarla toprak ileme
makinalarndaki ileyici organlarda andrma
direncinin belirlenmesine ynelik prototip andrma
makinas gelitirilmitir. Bu makina kullanlarak
kltivatr u demirleri zerinde yrtlen anma
denemeleri sonunda elde edilen verilere bakldnda
anma miktarlar bakmndan, u demirleri arasnda
istatistiksel olarak nemli bir farkllk olduu ve
anmann kltivatr ayaklarnn bulunduu konuma
gre 5 ile 15 g/km arasnda deitii belirlenmitir.
Kufel ve Wierzcholski (1993) tarafndan yrtlen bir
denemenin sonularna gre ise, atya esnek
balanan pulluktaki u demirlerinde, atya sabit
balanan pulluktaki u demirlerine gre daha az
anma gerekletii ortaya konmutur. U demiri
anmalarn, drt tip elik zerinde uzunluk, kalnlk ve
arlk olarak belirleyerek anmann matematiksel
(Owsiak 1997).
Literatrde yaplan almalarn byk bir
ounluunda u demirlerinde meydana gelen
kayplarn hassas bir terazi kullanarak toprak ileme
ncesi ve toprak ileme sonrasndaki arlk
lmlerine dayandrld grlmektedir. Oysa
bilgisayar teknolojisindeki gelimelerin bir sonucu
olarak, son yllarda arlk kayb ile birlikte
malzemedeki l ve boyut kayplarnn belirlenmesine
ynelik almalar da kendini gstermeye balamtr.
URAS, A. ve R. OKURSOY, Pulluk u demirlerindeki anmalarn grnt ileme tekniinden yararlanlarak
belirlenmesi
rnein, Natsis ve ark. (1999), toprak yapsnn ve
toprak neminin toprak ileme aletlerinin anmas
zerine etkisinin belirlenmesine ynelik olarak
yaptklar tarla denemelerinde bilgisayar
teknolojisinden yararlanmlardr. Yaln (1997) ve
Ayata (1997) yapm olduklar e zamanl almalarla
ok dar ayan topra ilemesi srasnda meydana
getirdii bozulma ekillerinin grntlerini bir kamera
ve Global Lab Image bilgisayar program yardmyla
dzleme aktarm, alma derinlikleri ve ayaklardaki
a deiimleri arasndaki ilikileri incelemilerdir. Bu
aratrmada ise pulluk u demirlerinde anmaya bal
kaybolan malzeme miktar ile boyut ve a deiimlerini
belirlemeye ynelik olarak grnt ileme tekniinden
yararlanlmtr. Elde edilen sonular, arlk farklar ve
planimetre lmleri sonucunda ortaya kan deerler
ile karlatrlarak, anmann nedenleri ile toprak
ilemede ortaya kard sonular tartlmtr.
Materyal ve Yntem
Traktr nokta ask sistemine bal, 2 gvdeli,
yar otomatik, 13 in trapez u demirli ve iki paral
kulaa sahip olan ve her bir kulak zerinde kulak
uzants bulunan yar bkk kulakl tam aslr tip bir
kulakl pulluun denenmesi Uluda niversitesi Ziraat
Fakltesi Aratrma ve Uygulama iftliinde
yrtlmtr. Aratrma her biri 30 da olan ve
eimleri, %2-3 arasnda deien, ortalama %8 toprak
neminde killi bnyeye (%56 kil, %36 kum) sahip iki
farkl tarlada gerekletirilmitir. Tarla koullarnda
anma deneylerinde 4 zamanl, Diesel motorlu,
normal emili, 12 ileri, 12 geri hz kademesinde
alma olanana sahip 2500 1/min motor devrinde 65
BGlik motor gcne sahip drt ekerli bir deneme
traktr kullanlmtr. almada parseller eit zaman
aralklarnda ve ortalama alma hz 2 m/s ve
ortalama alma derinlii 25 cm olacak ekilde
srlmtr. almada kullanlmak zere, ayn
zelliklere sahip toplam 7 adet u demiri rastgele
seilmitir. U demirleri birden 7ye kadar
numaralandrlm, ve bunlardan 7 numaral u
demirinin zerinde Rockwell cinsinden sertlik lm
yaplmtr. Sertlik lmnde keskin kenarndan en az
3, srt ksmndan en az 2 olmak zere toplam 5
noktadan lm yapacak ekilde 120 batma al
elmas uca sahip Rockwell cihaz kullanlmtr. Dier
yandan, bir materyal laboratuarnda malzemeye
zelliklerine ilikin kimyasal analizler yaplmtr.
Pulluk u demirine ait yaplan kimyasal analiz
sonularndan (Anonim, 2004) elde edilen bulgulara
255
gre; u demirinin sertlik deerini belirleyen karbon
elementinin deeri ortalama % 0,53 olduu,
malzemenin sert ve krlgan olmasn salayan
manganezin % 1,37 civarnda bulunduu grlmtr.
Oksijeni balayarak u demirinin dayanmn artran
silisyumun deeri % 0,207, malzeme sertliini artran
alminyumun deeri % 0,0342, ve kimyasal analiz
sonularna gre malzemedeki demir oran ise % 97,7
civarnda llmtr.
Pulluk u demirlerinin yzeylerinde oluan
anmaya bal ktle kayplarnn daha gvenilir ve
kolay bir ekilde bulunmasnda 1/1000 g duyarllktaki
bir tart, u demirlerindeki boyut deiimlerinin
belirlenmesinde ise bir planimetre ile Global Lab Image
2 Streamline (GLI) bilgisayar programnn deneme
srmlerinden yararlanlmtr.
almann yrtld 30 dalk iki farkl tarlada
yrtlen denemelerde, her bir tarla 10ar dekarlk 3
parsele blnmtr. Deneme almalarna
balamadan nce pulluk, deneme parseli yanndaki
alanda altrlarak en fazla 25 cm olacak ekilde i
derinlii ayar, pulluun sa-sol paralellik ayar ve yan
eki ayar gibi tarla ayarlar yaplmtr. Pulluk ayarnn
yanl yaplmas; pulluk ileyici paralarnn abuk
anp ypranmasn ve pulluk yapsnn btnyle
deformasyona uramasna neden olacandan n
almalar olduka faydal olmutur.
Mevcut deneme alanlarndan 25 cm derinlikten
kuru baz temelli, gravimetrik ynteme gre nem tayini
yapmak zere 6 farkl toprak rnei alnmtr. Tarla
topraklarnn skklk deerleri Okursoy ve Barut
(1994) tarafndan bildirilen yntemlere uyularak ve her
iki tarlada toplam 30 noktadan olmak zere, Tekin
(2001) tarafndan gelitirilmi traktr hidroliinden
tahrikli bilgisayar kontroll bir toprak penetrometresi
yardmyla bulunmutur. Bu penetrometre hidrolik,
mekanik ve elektronik lm devresi olmak zere
temel olarak blmden olumaktadr. Toprak
penetrometresinin 40 cm derinlikte ve standart delme
hz 30 mm/sde tek bir lm noktasndan veri alma
ilemi 13,3 saniye gibi ksa bir zamanda
tamamlanabilmektedir. lmn yapld noktalardan
aktarlan verilerde, derinlie (cm) bal olarak kuvvet
(kg) miktarlar yer almaktadr. lmler 0-40 cm
arasndaki derinliklerde yaplm olup veriler, pulluk u
demirinin alma derinlii olan 25 cm derinlikteki
skk deerlerini kPa olarak belirlemek amacyla
bilgisayara aktarlarak deerlendirilmitir.
256
ekil 1. (a) GLI program ana mens, (b)GLI lm iin kontrol ve ayar mens, c)GLI lmlerinden gelebilecek hatann
minimize edilmesi amacyla izilmi kalibrasyon grafii, d)anmann meydana geldii bir u demirinin anma ncesi ve
anma sonras iin taranm grnts.
Dier yandan, pulluk u demirlerinin srm
ncesi ve srm sonrasnda, izdmleri izilmi ve
bundan hareketle bir planimetre kullanlarak izdm
alanlarndaki kayplarn tespiti yaplmtr. Benzer
ekilde, ayn u demirlerinin izdm alanlar grnt
ileme tekniiyle belirlemitir. Buna ilikin kalibrasyon
ileminde, ilgili yazlm gerei, alan nceden
belirlenmi bir cisim kullanlmtr. z dm alan
belirlenecek anm u demirleri de ayn grntde
fotoraflanarak bilgisayara aktarlmtr. Grnt
ileme teknii (GLI) kullanlarak elde edilen
izdmlerin alanlarnn lmnde hata kontrol
planimetre lmleri ile salanmtr. ekil 1de; (a)
GLI kullanmnda bir u demirinin izdm alann
belirlemek zere yazlm ierisinde ki ana menye
yerletirilmi grnts, (b) ayar ve kontrol mens, c)
planimetre ile GLI lmlerinden gelebilecek hatann
minimize edilmesi amacyla hazrlanm kalibrasyon
grafii ve (d) anmann meydana geldii ve rnek
olarak seilmi bir u demirinin anmadan nce ve
anmadan sonraki durumunu belirlemek amacyla
taranm grntleri verilmitir.
TARIM BLMLER DERGS 2007, Cilt 13, Say 3
Son olarak, anm u demirleri yerlerinden
sklp, temizlendikten sonra, u as ile keskin kenar
asndaki farkllamalar ile keskin kenar
kalnlklarndaki deiim izlenmitir. Bu amala,
alardaki deiimler bir a ler ile, kesme genilikleri
ve keskin kenar kalnlklar 1/20 mmlik verniyeli
kumpas ve dijital kumpas yardmyla llmtr.
Bulgular ve Tartma
Sertlik lm sonularna gre sertlikleri 20 ile 40
RC arasnda deien u demirlerinin srm
yaplmadan nceki alanlar ile 1. ve 2. parsel
srldkten sonraki izdmlerine ilikin alan
lmleri, Global Lab Image 2 Streamline (GLI)
bilgisayar program kullanlarak gerekletirilmi ve
pulluk u demirlerinde oluan anmann ls olan
anma ncesi ve sonras iin alan farklarna ait veriler
izelge1de zetlenmitir. Benzer ekilde, izelge1de
ayrca, u demirlerinde meydana gelen anmalarn
belirlendii planimetre lm sonular ile arlk
URAS, A. ve R. OKURSOY, Pulluk u demirlerindeki anmalarn grnt ileme tekniinden yararlanlarak 257
belirlenmesi

izelge 1. Pulluk u demirlerinde anma deerleri

1.Parsel (25 cm derinlikteki ortalama CI=1713 kPa)

U demiri No 1 2 3 4 5 6
2
GLI ile alan kayb (cm ) 15.0 13.8 26.4 22.9 12.4 11.1
2
Planimetre ile alan kayb (cm ) 12.0 11.9 24.1 19.9 10.0 8.3
Arlk kayb (g) 45.0 43.0 50.0 52.0 17.0 14.0
Keskin Kenar as deiimi () 3.0 2.5 5.0 5.5 2.0 1.5
U asndaki deiim () 2.0 2.0 3.0 3.0 1.5 0.5
2.Parsel (25 cm derinlikteki ortalama CI=1639 kPa)
2
GLI ile alan kayb (cm ) 66.4 51.4 64.0 46.8 74.0 67.1
2
Planimetre ile alan kayb (cm ) 65.1 51.0 64.7 47.0 75.5 67.6
Arlk kayb (g) 247.0 206.0 230.0 180.0 542.0 393.0
Keskin Kenar as deiimi () 10.0 9.0 9.5 7.0 13.0 11.0
U asndaki deiim () 6.0 4.0 5.5 4.0 14.5 8.0

kayplar ve u alar ile keskin kenar alar
arasndaki deiimler sunulmutur.
izelge 1 incelendiinde, gerek GLI ve gerekse
de planimetre lm sonularna gre 1. parselin
srlmesiyle balang koullarna gre; en fazla alan
fark (anma) 3 nolu u demirinde olurken, en az alan
fark 6 nolu u demirinde olduu grlmektedir. Bu
lm sonularndan hareketle, pulluk udemirlerinde
meydana gelen izdm alanna ilikin yzeyi kayb,
arlk kayb ve u demiri u as ile keskin kenar
alar arasndaki deiimleri karlatrmal olarak
ekil 2de grmek mmkndr.
ki gvdeli pulluklarda 1, 3 ve 5 ile
numaralandrlan n gvdelerdeki u demirlerinde
toprak direncine fazla miktarda maruz kalnmas
sebebiyle anmann, 2, 4 ve 6 ile numaralandrlm
arka gvdelerdeki u demirlerine gre daha fazla
olduu sonucu yaplan tesadf bloklar deneme
yntemindeki varyans analizi (Minitab Ver.14) ve LSD
sonularna gre dorulanmtr. izelge 2de varyans
analizi sonular ile yzde olarak anmaya etkili
faktrler ve iteraksiyonlar arasndaki nemlilik testlerin
belirlenmesine ynelik deerler grlmektedir. Bu
analizlerde, pulluk u demirinin n ve arka gvde
zerinde olmas konum, deneme desenine gre 1. ve
2. parsel zerinde alma durumu srm ve anma
oranlarnn % olarak belirlendii GLI ve planimetre
lm ile malzemedeki arlk kayplar yntem
olarak ele alnm ve analizler bu dorultuda
yaplmtr.
izelge 2den de grlebilecei gibi, u demirlerin
konumlarnn, anmada kullanlan yntemlerin ve
parseller zerinde uygulanan srmn, istatistiksel
adan anma zerinde nemli faktrler olarak
karmza kt grlmektedir. Parametreler zerinde
uygulanan LSD sonularna gre ise, u demirlerinin
izdm alanlarnn lmnde kullanlan GLI ile
planimetre lmleri arasnda kalibrasyon grafiini
dorulanmak asndan istatistiki adan bir fark
bulunmad ortaya kmtr. Benzer ekilde LSD
sonular srmlerin anma zerinde nemli bir
etkisinin olduunu gstermektedir. Anmalarn
ardndan u demirleri zerinden yaplan keskin kenar
as ile u alarnn kaybolmalar n gvdeye
balanm u demirlerinde ve ikinci parsel zerinde
yaplan srmlerde istatistiki adan nemli derecede
olutuu grlmektedir. Dier yandan bu analiz
sonularna gre, tm faktrler arasndaki btn
iteraksiyonlar istatistiki nemsiz bulunmutur. Her ne
kadar toprak skkl yksek olan topraklarn pulluk
u demirindeki anmay artrmas bekleniyorsa da,
burada, bir sorun olarak belirtmek gerekirse ortalama
toprak skkl deerlerinin ikinci parselde daha az
olmasna ramen neden birinci parsele gre yksek
miktarda anmann meydana geldii konusu
tartmaya alabilir. Bunun sebebinin, birinci parselde
denemeden gemi ve bu nedenle biraz ypranm u
demirlerinin numara srasna gre 2. parselde de
kullanlm olmasyla daha fazla alann ilenmi olduu
ve bu yzden de daha fazla direnle karlaan u
demirlerinin zaman ierisinde mukavemetini
yitirmesiyle daha fazla miktarda anma ile yz yze
kald sylenebilmektedir.
Denemeye alnan u demirlerinin keskin kenar
uzunluklar ile keskin kenar kalnlklar incelendiinde
ise izelge 3te verilen olduka ilgin saylabilecek
bulgulara ulalmtr. Srmden nce 15 cm olarak
belirlenen keskin kenar uzunluu anmaya bal
olarak, u demirinin kanat noktasndan burun
noktasna gidildike azalmakta, hatta sfrlanmaktadr.
258 TARIM BLMLER DERGS 2007, Cilt 13, Say 3

ekil 2. U demirlerinde grlen anma deerleri. (a) GLI lm sonularna gre izdm alan farklar, (b) arlk kaybna
ilikin farklar, (c) u alarndaki deiim, (d) keskin kenar alarnda grlen farkllama.

izelge 2. Anma zerine etkili faktrlere ilikin varyans analizi ve sonular

Faktr SD K. Ort. VA Olaslk Faktr SD K. Ort. VA Olaslk

Konum 1 18.0* 4.37 0.05 Konum (K) 1 12.0 2.04 0.17
(K)
Yntem 2 24.9** 6.03 0.01 Alar (A) 1 26.0* 4.40 0.05
(Y)
Srm 1 743.1** 180.01 0.00 Srm (S) 1 204.2** 34.51 0.00
(S)
KxY 2 0.2 0.05 0.95 KxA 1 1.0 0.18 0.68
KxS 1 11.1 2.70 0.11 KxS 1 8.2 1.38 0.26
YxS 2 0.8 0.20 0.82 AxS 1 4.2 0.70 0.41
KxSxY 2 0.001 0.00 1.00 KxAxS 1 0.7 0.11 0.74
Hata 24 4.1 Hata 16 5.9 - -
Toplam 35 - - - Toplam 23 - - -

* %5 ** %1 olaslk dzeyidir.
URAS, A. ve R. OKURSOY, Pulluk u demirlerindeki anmalarn grnt ileme tekniinden yararlanlarak 259
belirlenmesi

izelge 3. Pulluk u demirindeki keskin kenar uzunluu ile kenar kalnlklarnn anmaya
bal llm deiimi.

Keskin Kenar Uzunluu (cm) Kenar Kalnl (mm)

KN BN KN BN
No
1 15 11 9 5 3 2 0 5 6 7 9
2 15 13 10 8 4 3 0 5 7 8 9
3 15 12 8 6 5 3 0 5 8 8 9
4 15 13 11 9 5 3 0 5 6 7 8
5 15 11 8 5 2 0 0 5 8 9 10
6 15 12 9 7 4 0 0 5 7 8 9

KN-Kanat Noktas BN-Burun Noktas

Keskin kenar uzunluunda en fazla kayp, u
demirlerini burun noktalarna yakn blgelerde
meydana gelmektedir. Srmden nce keskin kenar
kalnlklar ise 5 mm olarak llmtr. Ne var ki,
anmaya bal olarak bu deerlerde ilgin olabilecek
bir art sz konusudur. Ksaca denilebilir ki, malzeme
anma srasnda orta ve arka ksmda ylarak
flambaja benzer bir ime ile kenar kalnlklar burun
noktasna doru gidildike artrmtr.
Yaplan lmlerden yola karak, bundan
sonraki almalara k tutmak ve pulluk u demiri
reticilerine tavsiyelerde bulunmak amacyla,
aadaki neriler dikkate alnabilir.
Pulluk u demirlerinde burun blgesinde yksek
oranda anma meydana geldiinden, kamal u
demirlerine sahip pulluklar retmek, kullanmn
yaygnlatrmak gerekmektedir. Kamal u demirlerinde
anma daha kolay bir ekilde kontrol edilebilmekte ve
kama, u demirine ayr bir para olarak monte edildii
iin andka deitirilmektedir. Anma zerinde
yzey sertlii nemli olduu kadar, sertletirme
derinliinin de nemli olduu unutulmamaldr. U
demiri btnyle sertletirilebildii gibi sadece keskin
kenar da bir erit eklinde sertletirilebilir. Ne var ki,
fazla sertlik krlganlk yaratacandan darbeli
almalarda kullanm byk bir zen
gerektirmektedir. Ksaca, anma direnci fazla olan
malzemelerin kullanm bu anlamda byk nem
tamaktadr. Burunlu u demirlerinin kullanlmas
zendirilmeli ancak buna ramen yekpare retilen u
demirlerinin ters yzeylerinde genellikle imalat
srasnda bir ikinlik eklinde grlen yedek malzeme
pay braklarak anan u demirindeki bu malzeme
pay, nce stlarak dvlmeli, ve kaln blgeler u
ksma doru yaydrlmaldr. Bu ilem srasnda ayn
zamanda burun ksm keskinletirilerek keskin kenar
boyunca tekrar sertletirilmelidir. Bylece u demiri bir
sre daha kullanlabilir. Dier yandan ise, u
demirlerinin keskin arka yzeyine tekniine uygun
olarak yaptrlan demir tala sayesinde zamanla bu
tala anarak, srm yaptka kendi kendini bileyip
keskinliini korumas salanabilir.
Sonu
Sonu olarak denilebilir ki, bu almada, tarm
topraklarnn ilenerek ve tohum yata hazrlnda
kullanlan toprak ileme aletlerinin ileyici organlarnda
oluan anmaya bal ktle kayplarnn
belirlenebilmesi amacyla grnt ileme tekniinin
(GLI) kullanlmas ile verilerin daha gvenilir ve hassas
bir ekilde elde edilebilecei gsterilmitir. Dier
yandan, yaplan bu aratrmada, hassas tartyla
belirlenen ortalama anma miktar 33,6 g/da olarak
bulunmutur. lkemizde ilenen tarm topra yaklak
olarak 18 milyon ha olarak bilindiine gre, ve ylda iki
kez srm yapld dnldnde, bu verilerin
nda, bir ylda pulluk ile anmalar nedeniyle
topraa kartrdmz metal miktarnn toplam 12 bin
ton olaca sylenebilir. Bu sonu, yaplan benzer bir
almada (Karam, 1987), lkemizde ylda topraa
karan metal miktarnn yaklak 9,7 bin ton olduu
ynndeki sonula uyumludur.
Kaynaklar
Anonim, 2004. Pulluk U Demirlerinin Kimyasal Analizi.
KOSGEB, Bursa.
Ayata, M. 1997. Toprak alet ilikilerinin grnt ileme teknii
ile saptanmas zerinde bir aratrma. ukurova
niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Tarm Makinalar
Anabilim Dal, Yksek Lisans Tezi, Adana.
260
Bayhan, Y. ve P. lger. 1997. Trakya blgesinde imal edilen
izel u demirlerinin tarla koullarnda anmasnn
belirlenmesi. Tarmsal Mekanizasyon 17. Ulusal
Kongresi. Bildiriler: 357-364. 17-19 Eyll 1997, Tokat.
Bayhan, Y., E.Ulusoy ve M.T. zcan. 1995. Toprak ileme
aletlerinin u demirlerinde anma direncinin
belirlenmesi iin prototip andrma makinasnn
gelitirilmesi. Tarmsal Mekanizasyon 17.Ulusal
Kongresi. Bildiriler: 911-918. 17-19 Eyll 1997, Tokat.
etinkaya, C. 1994. Pulluk u demirlerinin anma
dayanmlarnn belirlenmesi ve iyiletirme imkanlar
zerine aratrmalar. Gazi niversitesi, Fen Bilimleri
Enstits, Makina Eitimi Anabilim Dal, Doktora Tezi,
Ankara.
oay, A. 1992. Toprak ileme makinalarnda yzey
sertletirme sorunlar ve uygulanabilir metot
aratrmas. Uluda niversitesi, Fen Bilimleri
Enstits, Tarm Makinalar Anabilim Dal, Yksek
Lisans Tezi, Bursa.
Karam, M.B. 1987. Trk tarm sektrnde toprak ileme
elemanlarnn anmasyla kaybolan enerji. 3.
Uluslararas Tarmsal Mekanizasyon ve Enerji
Sempozyumu. Bildiriler: 211- 219. 26-29 Ekim 1987,
zmir.
Keeciolu, G. ve E. Ulusoy. 1975. Ege blgesinde yaplan
baz u demirleri zerinde bir aratrma. Ege
niversitesi Ziraat Fakltesi Yaynlar No:278, 1-56.
Koma, O.., B. Par, A. zsoy ve K. Ta. 1988. Kulakl
pulluk malzemelerinin mekanik zelliklerini etkileyen
parametrelerinin incelenmesi. Tarmsal Mekanizasyon
11. Ulusal Kongresi. Bildiriler: 135-145. 10-12 Ekim
1988, Erzurum.
Kufel, K. ve K. Wierzcholski. 1993. The wear of the shares of
plough bodies with rigid and elastic connections to the
frame, Wear 2: 162-164.
Mutaf, E. ve E. Ulusoy. 1977. Toprak ileme aletlerinin i
organlarnda kullanlan baz eliklerin farkl sl ilemlere
gre laboratuar ve tarla artlarnda anma direnleri.
TBTAK Yayn No: 337, Ankara.
TARIM BLMLER DERGS 2007, Cilt 13, Say 3
Natsis, A., G.Papadakis ve J.Pitsilis. 1999. The influence of
soil type soil water and share sharpness of a moldboard
plough on energy consumption rate of work and tillage
quality. Journal of Agricultural Engineering Research
72 (2): 171-176.
Okursoy, R. ve Z.B. Barut. 1994. Killi topraklarn penetrasyon
direnleri. Tarmsal Mekanizasyon 15. Ulusal Kongresi.
Bildiriler: 609-613. 20-22 Eyll 1994, Antalya.
Owsiak, Z. 1997. Wear of symmetrical wedge-shape tillage
tools. Soil and Tillage Research 43 (34): 295-308.
Polat, . ve M.T. zcan. 1994. Farkl alamlardaki
eliklerden retilen kltivatr ularnn anma
zelliklerinin teknik ve ekonomik ynden
karlatrlmas. Tarmsal Mekanizasyon 13. Ulusal
Kongresi. Bildiriler: 24-33. 20-22 Eyll 1994, Antalya.
Tekin, Y. 2001. Toprak skklnn belirlenmesinde traktr
hidrolik sisteminden tahrikli penetrometreden
yararlanma olanaklar. Uluda niversitesi, Fen
Bilimleri Enstits, T.B.M.Y.O., Doktora Tezi, Bursa.
Yaln, M. 1997. Toprak ok dar ayakl alet ilikilerinin
grnt ileme sistemi kullanlarak saptanmas
zerinde bir aratrma. ukurova niversitesi, Fen
Bilimleri Enstits, Tarm Makinalar Anabilim Dal,
Yksek Lisans Tezi, Adana.
Yaldz, S. 1990. Baz toprak ileme aletlerinin ileyici
organlarnda uygulanan sl ilemler ve uygun sl
ilemlerin belirlenmesi. Seluk niversitesi, Fen
Bilimleri Enstits, Tarmsal Mekanizasyon Anabilim
Dal, Yksek Lisans Tezi, Konya.
__________________________________________
letiim Adresi
Rasim OKURSOY
Uluda niversitesi Ziraat Fakltesi Tarm Makinalar Blm
Grkle Kampusu 16059 Bursa
Tel : 0224 442 8970 Dahili : 376 Fax :0-224-442 8077
E-posta : okursoy@uludag.edu.tr
http://www20.uludag.edu.tr/~okursoy/index.html