You are on page 1of 208
TRAN DUY PHUNG TRUNG TAM KTTH HUONG NGHIEP - DAY NGHE LE TH| HONG GAM MAY 31F:M AP DONG od V} a MAMG DONG CO 1 PHA <3 PHA Tos To a Se Eee Ah rane ial pera - Elgg 2 To2t NHA XUAT BAN DA NANG BIEN SOAN : TRAN DUY PHUNG TRUNG TAM K T T IL HUONG NGHIEP - DAY NGHE LE TH] HONG GAM KY THUAT QUAN DAY MAY BIEN AP, DONG CO VAN NANG, DONG CO DIEN 1 PHA, 3 PHA NWA XUAT BAN BA NANG LO1 NOI BAU May bién ap va cac loai déng co dién dong vai 6 quan trong trong san xuat va sinh hoat. Viéc st? dung, bdo qudn va sia chia la van dé can thiét va thudéng xuyén. Trong cde cudn sach truée ching téi da trinh bay cach lap dal, sur dung, bdo quan va sia chia nhiing hu hong théng thudng, Gd cudn sach nay chung t6i di sau vao ndi dung sua chia bé day quan. O'méi toai may dién, ching téi trinh bay vé so dé day quan, cach tinh toan sé liéu day quan va ky thuat quan day. Bén canh a6 chung toi cung néu cac sé fiéu din mic thong dung dé ban doc tham khdo, thiét nghi diéu nay sé bé ich che céng tac sia chita. Vé phan tinh toan s6 liéu day quan chung téi khéng trinh bay cach tinh todn chi tt nhu thiét k moi ma phan nao don gidn hoa dé co thé dé dang su dung nhung van hdu hiéu trong tinh 1odn sia chita Chae réing cudn sach sé con mét sé han ché va sai sét Chung toi rat mong duoc sy gop y va chan thanh biét on cae ban doc. Tae gia EBOOKBKMT.COM CHUONG I MAY BIEN AP 1. CAU TAO: Cau tao cla may bién ap co ban gdm c6 mach tuva day quan. Ngoai ra, tay theo vide sir dung ma may bién dp cén co thém cac phy kién nhu: v6 boc, von ké, ampe ké, d&n bao, cng tac higu chinh dign ap... 4) Mach tar: Buge ghép bai cdc 14 sAt mang, co chifa ham tuong silic tur 1% +4% va bé day tu 0,35 +0,5mm, nham muc dich giam tén hao dign nang trong mach tir do tac dung bdi déng dién Fu-co va hién tugng tir tré lam phat nhiet. Doi vdi may bién ap c6 céng suat lén, cac la st con duge cach dién voi nhau bang Idp son cach dién hode ldp giay mong. Cé hai dang mach tu: —Mach tir kiéu boc c6 dang El, mach ti dude phan nhanh ra hai ben va boc lay cudn day quan trén cét tu chinh. Nhe thé tor tan giam nha di. Dang mach tu nay dugc diing trong may bién ap 1 pha céng sudtnhé nhu may bién ap gia dung, may bién ap cap dién trong may tang Am, thu thanh... Mach ti kiéu try (hoac kiu cOt} cd dang U, thudng do nhiéu la sat cho i ghép lai. Dung lam mach tu cho cac may bién 4p co céng suat trung binh re lén, loai may bién ap 1 pha va 3 pha, nhu may han dién... Ngoai ra con co dang mach ty hinh chit X, dat hiéu sudt cao hon nhung kh gia cong, gia thanh cao. 2) Cuén day quan : Day quéin ca nhiém vy tang giam dién ap, gom cé cudn so cap va cu6n thir cdp. Day quan phai la day déng dién phan hoac nhom, co boc {6p 6-may hoa coton dé cach dién. Cac may bign ap cong suat nhé day quan thuong dung day tron cé duong kinh khéng qua 3mm. Doi voi day chiu tai dong dién 5 IGn G may bién ap céng suat lén dling day dep, tiét dién vung hoac chit nhat thi Igi hé sd lap day dav hon. ° ° | ° ° a H1-1a MACH TU DANG COT (CORE TYPE) | . H1-1b MACH TU DANG Ef (SHELL TYPE) i My, S S, ma Ss u. H1-1e MACH TU CHE X (SHELL TYPE) H1-1d MACH TU HINH XUYEN (CORE TYPE) H1-1e DAY QUAN DAY TRON Hi-1f DAY QUAN LOA! DAY DEP Il. NGUYEN LY LAM VIEC : Nguyén ly lam viée cua may bién ap dua trén co sé hién tugng cam tng dién te. Khao sat 1 may bién Ap don gidn gém 2 cudn day duge quan trén ldi sat mach t cat. Cugn day W, mae vai nguén dién vao duge goi la cudn so cap, con cudn W,, lay dién ra goi la cudn thu cap. (H1-2) Khi cugn thir c&p W, dé hd, dang dién so cap I, = |, vao cudn so cap W,, tao ra suc tu dong F, gay tu théng @,, Iuvu thong trong mach te qua 2 cugn day W, va W, lam phat sinh cac suc ling dién déng E, va E, trong 2 cudn so cap va thir cap. ~ Néu néi cudn thir cap W, voi phy tai thi dong dign thé cap |, xuat hién. Phy tai cang tang, dong dién |, cang tang, 1am dong dién |, lang theo tuong ting dé git Gn dinh ti thong khong déi, D6 la nguyén ly lam viéc cla may bién ap. 1 [- ~ U2 Z | A ° we Ww a Wo ge H1-2 SO'DO MACH MBA DON GIAN Trang hop: U, > U, : may bién ap tang ap U, 0, ta co : U,=E, +R, +X1, +U, >, U, = Ey —Rylp —Xplp -> Up < Ep Nhung tong trét syt ap béi dién tro R,, A, va cam khang X,, X, trong 2 cudn khoang (2 + 2,5)% Us gq 40 dO coi nhu khéng dang ké. 2) Sure ung dién déng E, va E, : Cac suc ung dién dong E,, E, sinh ra trong cdc cuén so cap va thir cap duge xac dinh : E=Ws-- At Vay : E,=444.f.0.W, E,=4,44.f.0,W, ~ Cac suc ung dién dong E,, E, trong cugn so cap W, va cu6n thi cp W, co cing pha, tic la chiéu suc Ung dién déng E,, E, cé cing chiéu. ~ Cén cae dong dién 1, va |, trong cdc cudn W, va W, léch pha 180° dién, téc la chiéu déng dién cla chting nguge chiéu nhau 3) Ti sé bién ap : Ti sé gita dién ap U, vai dién ap U, goi 1a ti.86 bién ap. Ta co : EW, Ys k, = ca E, Ww, U, Mu6n xc dinh ti sé bién ap k, nén do khi may bién ap van hanh khong tai. 4) Ti s& bién dong: Ti s6 gifta déng dién |, vai dong dién |, goi la ti $6 bién dong k,. Taco: 5) Hiéu suat : Ti s6 glia céng suat phan thus cap voi cong suat phan so cap goi la hiéu suat may bién ap, thong bé hon 1 va tinh theo phan tram (%). Ta co: Pp. 5S, . COS g, -— ame x 100 (%) P. Sqm - COS G+ Peo + Poy Trong do : Sam | COng suat bisu kién (V.A) cos p, : Hé s6 cOng suat mach tiéu thy Phan céng suat tén hao trong mach tir cé thé xae dinh bang cach do thu nghiém khéng tai mac theo mach sau : ~h ~ Uy H1-3 MACH THi NGHIEM XAC BINH TON HAO SAT TU CUA MBA. Con phan tén hao trong cugn day W, va W, 6 thé tinh theo céng thuc Po, = A,B +R, 12. Hode xae dinh bang cach do thir nghiém.ngén mach, mac theo mach dudi day : MBA TU NGAU CAP Bib H1-4 MACH TH NGHIEM XAC BINH TON HAO BONG CUA MBA IV. PHAN LOAI MAY BIEN AP : Gé nhiéu co sé dé phan loai may bin ap, ndu c&n cu vao nguén cap dién cho may bién Ap co thé phan loai may bién dp 1 pha va may bién ap 3 pha... G day, ta chi can ctr vao co cdu day quan so cap W, va thu cap W, ma phan chia lam 2 dang may bién ap : — May bién ap thudng, co cudn so cap va thir cap biét lap. H1-5a -- May bién ap ty ngau, co cdc cudn so cap va thi cap ding H1~5b quan chung 1 cudn, do do chung cé cung 1 mach Wi OW) Hf 1 ty nu AU) q, Hi-5a H1-5b 10 Chu ¥ cac doan cuén day chiu tai cd 2 dong dién I,, 1, trong may bién ap ty ngau thi chi chiu tai dong dién cd cuéng dé bang hiéu cla hai dong 1, val, Taco: l=4,-1y! Uu khuyét cla may bién ap tu ngdu so voi may bién ap thudng : * Lu diém : — Khdi lugng day déng va mach tir gidm rat nhiéu. ~ G cac doan chiu tai chung 2 déng |, va |, chi can co tiét dién chiu tai hiéu hai dong dién I, va 1. — Hiéu suat cao non so vdi may bién ap thudng. — Khéng Juu ¥ Iép cach dién gidta cudn so cap va thit cap. * Khuyét diém : ~ KhGng an toan dién khi lam may bién ap gidm ap. Vi dé gy siz ngd nhan cho ngusi sui dung bi dian giyt. Chi ding may bién ap ty ngau khi ti 86k, 0,5 +2 ma thi. ~ Ddi voi nganh dién td, may bién dp ty ngdu khdng si? dung vi nguy hiém cho nguéi st dung va no thudng gay ra tiét U rat kho triét sy nhiéu nay. Vv. MOT SO MAY BIEN AP THONG DUNG Trong phan nay chi gidi thigu mét sé may bién ap thudng duge sir dung réng rai trong gia dinh va trong san xuat nh. 1) May bién ap ddi dién 110/220V : Truéng hgp can bién déi dién Ap cung cp tt: 220V xudng 110V hay Agugc lai, dé cho phi hop voi dién ap dinh muc cilia cac thiét bi dién trong gia dinh, nhu néi com dién, ban di, may xay trai cy... thi cd thé dung may bién ap déi dién 110/220V co thuan I9i hon, vi gon nhe, dé sit dung. Cau tao day quén cua loai may bién ap nay [a loai may bién ap ty ngau, chi cd 2 day mac vao nguén dién va 2 day lay dién ra cung cap cho thiét bi dién tigu ding. So dé day quan dugc trinh bay theo hinh H1-6b. 1 uN PUT [o wes smm || OUTPUT v U, =110¥ H1-6a BO! DIEN 110/220 H1-6b SO'DO MACH DAY QUAN 2) May bién ap gia dung 1 pha (survolteur) : So d6 hinh H1—7a trinh bay may bién ap tang giém ap duoc su dung thong thudng trong gia dinh noi cd. nguén dién khéng én dinh. Ta thay 6 phia trén, bén trai, c6 2 coc mac v6i nguén dién. Dao dién (1) ding dé chon dién ap cho phu hgp vai dién ap ngudn u,. Can dao dién (2) ding dé hidu chinh dién ap ra u, dat dinh mic 110V hoac 220V va duge dua ra mach tiéu thy 6 3 coc phia bén phai. Trong so dé mach may bién ap nay, vén ké {a loai dién tl, do dién ap ra U, theo ti 86 bién ap, duge cung cap bang cudn day biét lap vdi day quan may bién ap va cd dién ap khong 5 + 6V. Dén bao cing mac vao cudn nay. Hé chuéng bao qua dién ap dugc mac dudi dién Ap khoang 80V, ting vdi dién ap u, dat dinh mire (110V hoac 220V). Vi dudi dién ap BOV nay khéng du stic lam stac-te hoat dong lam reo chudng Cach su dung : ~ Khi dién 4p nguén gidm, tang nim diéu chinh 2 ting bac lén cho dén khi dién ap ra U, dat dinh muc. Khi nguén dién manh, tré tai dién ap. binh thuong, thi luc do dién ap ra U, Jai tang lén qua dién ap dinh muc. Di nhién dién ap @ hai dau stac te ciing tuong ting tang én gan 100V, lam stac te hoat dong, dong mach hé chuéng bao, dan dong dién qua chudng bao reo vang bao hiéu cho ngudi st dung phai diéu chinh lai num (2) vé cho dén bac ma dién ap U,, dung dinh mic, thi chudng bao khéng reo nia. 12 NGG VAO NGO RA 30 - 2200 ner700 Hi-7a H1-?b 6 khu vuc co nguén dién tang dién ap bat thudng, thi phai thiét ké may bién ap ap t phan cugn day dé hiéu chinh dién ap ra U, gidm xudng cho diing dinh muc. Cach diéu chinh dién ap noi tén c6 thé giai thich théng qua bigu thc Sau: U, W, Taco: aoe 1 Ww, u, vay U, = W, x w Voi U, = khéng di, W, = khéng di, vay khi : — U, gidm thi diéu chinh W, gidm ~ U, tang thi diéu chinh W, tang 13 3) May bién ap sat binh ac quy.: May bién ap sat binh ac quy la 1 thiét bi dién chuyén déi dong dién xoay chiéu & ngudén dién 110/220V thanh dong dién 1 chiéu voi dién ap 6V/12V,,, dé nap binh 4c quy 6V hodc 12V. Va phai duge thiét ké voi dang may bién ap thudng dé duge an toan dién cho ngudi su dung. nw - H1-8a H1-8b Sa dé mach may bién ap sat binh 4c quy cé nhiéu dang, théng thuéng mach chinh luu toan ky 2 diét hoc mach cau 4 di-6t (diode). Hinh H1-8 trinh bay mét may bién ap sat binh su dung vi nguén dién 110V/220V. Phan thu cdp co thé lay dién ap ra 6V,, hode 12V,,, nhd dao dién (1), ké tiép nh mach cau 4 di-6t chinh tuu thanh dong dién 1 chiéu dé sat vao c quy. Muén hiéu chinh dong dién nap binh, phai xoay num dao dian (2) dé tang giam dién ap ra. Nhu thé dong dién nap binh sé tang hoac giam theo y muén. Trong mach, 6 phan thi c&p cé cu chi hoac rd le nhiét dé bao vé may bién Ap trong truéng hep gan nham 2 coc (+). coc (-) hoac binh &c--quy bi cham ngan mach hoac déng dién nap tang qua dinh muc. Low HIGHT. © + @-# (4) 6Y = 12Vp¢ OF RN [ig (+) eUr=s 410V H1-9 Hi-10a $0 dé may bién dp sat binh Ht-9 trinh bay foai may sat 4c-quy c6 2 cap dién 4p 6V/12V, chinh luu toan ky 2 di--6t. phan chon loc dign ap nap 6V hoac 12V duge thiét ké & phia so c&p. Mach may sat nay chi dling nguén dién 110V ma thdi. Dac tinh cla may, co dong dién nap binh duge tinh toan bang 1/10 dung tich binh tinh theo Ah. Bén lic binh 4c quy da duoc sat day, thi chi git 1 dang dién r&t bé dé nap binh ma thdi. Ur= 10v H1-10b MAY SAT BINH AC--QUY 6V--12Vpp, NGUON BIEN 110V/220V, PHAN BIEU CHINH DONG NAP O CUGN SO CAP. So 66 H1—10a trinh bay may bin ap sat binh c quy, chinh luu toan ky 2 diode, sit dung voi nguén dién 110V node 220V va duge thiét ké chon loc dién dp sat binh 6 phia cuén thir cap. So véi so dé H1-9 cach thiét ké 15 nay tén khdi lugng day déng hon, nhung bu lai may sat sit dung duge vai 2 cap dién ap 110V hoac 220V va dude tinh bang toan dé tu d6ng sat dong dién vao Ac quy voi cudng do sat bang 1/10 dung tich binh. 4) May Gn ap: May Gn ap la 1 may bién ap tu déng hiéu chinh dién ap ra cho mach tléu thy 1 dién ap 6n dinh khi dién 4p ngudn thay déi. May 6n dp voi nguén dién xoay chiéu cé 2 loai : ~ May 6n ap céng hung sat tir ~ May 6n 4p dién tir (chat Iugng tét, gid thanh dat) Cau tao may 6n ap cong hudng sat tir gém 1 bién ap co mach tu dang U, c6 cac cot khong bang nhau, cét tu chinh lén hon cét tu phu cua cudn thir cp. Va cudn so cap duge mac néi tiép vei ty dau tao thanh mach cong hudng ¢ tan sé bang tan s6 clia nguén dién (f = 50Hz). Hinh H1--11 trinh bay so dé mach cila may 6n Ap. Trong mach cé mac song hang vGi ngudn dién 1 dién tro R = 1 +2 MQ nham mue dich triét tia ida dién 6 cong tac. K C foe -—# au RK aU L * e Hi-11a H1-11b * Uu diém : -- Cau tao don gian, gia thanh ha. ~ Din ap ra chi bién thién khoang + 0,5% khi dién ap cua nguén dién vao bién thién + 10% * Khuyét diém : ~ Rat nhay véi sy bién thién cia tan sé nguén dién 16 ~ Gidi han khoang bién thién cua dién ap vao, néu dién ap nguén suy giam qua khoang cho phép, thi may én ap mat tac dung. tov 220 220 H1-12 SO 86 MACH DIEN CUA MAY ON AP “SALI” (FULL AUTOMATIC AC VOLTAGE STABILIZER - SERVO AUTOMATIC CONTROL SYSTEM — MODEL MVS.5. 500 W) So dé Hinh H1--13 gidi thigu 1 dang may Gn 4p Kkhac, cting cé cung nguyén fy lam viéc. Trong mach nay cé cuén W, va W, qudn cung trén cot tur nhung ngudc chiéu nhau. Con cudn W, quan trén cdt tir kha (xem hinh vé) va dugc mac song hang vdi 1 ty din tao thanh mach céng huong. ( Tn didtr 4 2 . w, WwW, Wy IN UT Oily tiga va eee oe wouT PUT) | LAY) im eur om SUF = }00UV H1-13a CO CAU MAY ON AP Hi-1ab SO'BO MACH CUA MAY ON AP NGUYEN LY LAM VIEC : Khi dién ap vao cua nguén tang lén, do cugn W, dau ngugc, nén sinh ra U, ¢6 chiéu nguge vai dién ap U,, lam Gién ap ra U, git 6n dinh vi tri 56 dinh mite. Con khi dién ap nguén bi suy giam, do mach cong huong Wy va ty C. tao dién ap U, cling chiéu voi dién ap U, nha ra bd vao mach, lam cho dién ap ra U, gill 6n dinh tri s6 dinh muc. Co cau cia mach trén chi dat yéu cau, khi cong suat may nhd khdéng qua 200W va su bién thin dién ap vao khoang 20% U,. Us 110V $2,5% 220V + 2,6% 200W g0V 130V 180W 175V 260V 18 5) May bién ap han: May bién ap han dugc thiét ké voi dang may bién ap thudng, dung dang mach tu cét dé cé tén that tir tan In. Nho thé dac tuyén van-ampe cUa cudn thir cap xuéng dée nhanh khi phan this c&p luc moi cham que han vao masse, lam ngan mach, dé tao tia hd quang. Dong dién thu cap lac ng&n mach duge xac dinh : Loi sit di dong Cagu ei khang Tia ki quang Vat in han H1-14a MAY BIEN AP HAN H1-14b DAC TUYEN VON-AMPE CUA MBA HAN Trong may bién ap han, dién ap thi cp thay ddi tu u,, = 70V dén Us, m = OV lic mai mdi hd quang. Déng dién mdi hé quang cho phép khang vurat qua ti 20% dén 40% dong dién Fy dinh muc. Hinh H1--14b trinh bay dac tuyén von--ampe cla may han dién. Dé 14 dac tuyén xuéng déc khong 6n dinh, bdi dién tra tia hd quang khéng én dinh. Dé gitr dong dién han |, 6n dinh. bao dam chat lugng méi han t6t. Ngudi ta m&c néi tiép véi phan thu cdp 1 cuén cém khang, c6 dian khang do tl tan rat lon bang cach dung mach tit hd (loai kiéu cét) WV, U Lor sft didong Day Masse ER Day nan H1-18b MBA HAN CO PHAN DIEU CHINH DONG HAN NHO LOI SAT DI BONG Cach su dung : Trong co cau cla may han dién H.8a cudn so cdp duge mac vao Nguén dién voi dien ap U, = 220V hoac U, = 380V. Con cuén thir cép duoc mac ndi tiép voi cuén cam khang. Luc chua han, dién apra U,, = 7OV, khi han thi dién ap U, = 30V voi cudng dé dong dién han loam: SU diéu chinh tang giam cudng do han nha MOt mach tir di dong, duge bé tri ré nhanh 20 mach tur chinh (H1--15b) Néu tiét dién r nhanh bé thi cudng do han cang cao, nguge lai tang tiét dién ré_nhanh (on, thi cudng do han giam di. Higu suat cla may bién ap han khoang tu 83% + 90% va hé sé cong sudit cosp khoang tt 0,52 dén 0,62. Ngoai co cdu may han trén, con 6 loai may han céng suat nho vidi cuéng dé han khong QUA login = 200A dude trinn bay theo sé dé sau (H1-16) Phan thir c&p co dien ap U,, : 40 + 70V. Can phan so cdp su dung vai nguén dién U, = 110V hode U, = 220V va duge thiét ké cao bac diéu chinh ¢ phan so c&p dé hiéu chinh cudng dO han 1, Vi néu dién ap ra U, thay déi thi dong dign |, cling thay doi theo. H1-16a H1-16b Chu ¥ khi may han trén sir dung voi di@n Ap u, = 110V, khi muén diéu chinh dong dién han nén diéu chinh ca 2 num chi cling bac, dé tranh su chénh léch tang td 2’, va 2”, trong 2 cugn so cap mac song hang, gay ra su chénh léch déng dién trong 2 cudn nay, lam chdng hang day quan cudn so cap bi chiu dong qua tai. 6) May han bam : . Nguyén ly lam viée dya tren co 80 dién trd ca mdi han, khong tao ra tia hd quang, dién dp tai mdi han khoang vai von dén 20V. Phat nhiet rat lan tai mé han, nén can su gidi nhiét tich cuc bang dong déi Iuu nude. 21 Co cau may han bam cing tuong ty nhu may han dién noi trén. Hinh H1-17 trinh bay cau tao 1 may han bam tiéu biéu Piston commandé ‘par air comprimé Contacteur en cuivre Commande électrique réfroidissement au pied, des électrodes , 11-17 CO CAU MAY HAN BAM CACH SU DUNG : Khi han, dat chi tiét can han vao gira 2 dign cuc han bang déng, hiéu chinh chinh xac diém can muén han, xong dap can diéu khién cho 2 dién cuc kep chat chi tiét can han. Xong dau day mdi An cng tac cho may han bam hoat dong. Thong thudng loai may han bam oo bé phan diéu khién dong dién han qua méi han khong qué 2 giay, vi néu thdi gian lau, vdi cudng dd dong dién qua Idn (tu hang tram ampe dén ca chuc ngan ampe) co thé lam chay may bién ap han. 7. May bién ap 3 pha : Tai cac tram bién ap tu cao Ap 15Kv xudng ha ap 220/380v-3PH dé phan phéi dién nang cho cac hd tiéu ding phai can may bién ap 3 pha hoa 3 may bién ap 1 pha dau chung lai. 22 Co cau ctia may bién Ap 3 pha gém 1 mach tt cd 3 cdt duge ghép lai bang cac Ia sat tu tinh. Trén 3 cét dude bé tri cac cudn day so cap va thir cap. Cac cuén day nay duge quan déng tam, co I6p cach dién day gica cudn so cap va thir cap. Sic tu dong sinh ra do 3 cuén so cap tao ra cac tu thong ®, , Bg va ®,. TU th6ng ®, sinh ra bdi cuén AX di xuyén qua cac cot B, C. Con tu thong ®, tao bdi cudn BY di xuyén qua cac cot A, C. Ter thong ®, cla cudn CZ lai di xuyén qua cac cét A, B. Vi thé trén ting cot, cac cu6n thu cap sinh ra suc ung dién dong tuong ung cling pha voi cu6n SO cap trén cling cét mach tu. Cac cuén day o phia so cap hoac thir cap co thé dau Y hoac dau A Ky higu cdc cudn pha so cap la AX, BY, CZ. Cdn cac cuén pha thi cap duge ky hiéu tuong tng ax, by va cz. Ly Lo L 1 | , | | | ft Li z >. {4 2 sip a i ni We H1-18a MAY BIEN AP 3 PHA. H1-19b SO'86 MACH MBA 3 PHA. (1) binh dau phu. (2) dng thoat hai bao vé binh bj nd, (3) cach giai nhiét. 23 8) May bién ap ty ngau 3 pha Loai may bién ap nay dung dé diéu chinh dién ap ra U, bang cach higu chinh sé vong W, phia cudn so cap cling 1 lac & ba cudn AX, BY, CZ nho dao dién 3 pha dac biét (H1--20). Thong thugng may bién ap 3 pha co phan diéu chinh dién ap nay duge str dung ¢ noi ma luci di¢n 3 pha gidm dién ap thai qua khong thé van hanh déng co 3 pha duoc. our pm hu ptt ay i i! LL eS H1-20 MBA TU NGAU 3 PHA 9) May bién ap gia dung dac bit : Trudéng hop theo yéu cau noi su dung : knéng muén co su gian doan dang dién trong khoang thoi gian diéu chinh tang gidm dién ap cila loai may bién ap gia dung. Ta c6 thé mac mach dién chinh theo so dé H1-21 Trong so dé nay, c6 Jap thém 1 dao dién thi hai mc song song voi dao dién this nhat. Chu y, gidter c&c chdu chung cia cae dao dién cé mac 4 tai phu chiu dong dién cing bang dong dién dinh muc cla phia so cap va dién ap dat \én tai bang dién ap-cua 1 bac. 24 Nov WV novo zzov ee OS Pe eo a weap ee SE Tai phy Hi-21 Cach si dung : Khi muén tang hoac giam dién ap ra, ta phai hiéu chinh tung bac, lan luot dao dién nay réi dén dao dién kia. Trong thdi gian hai dao dién bi léch 1 bac tang, giam dién, thi dong dién so cap di qua tai phy va cling lic tai nay lai chiu dong dién bj ng&n mach giifa cac bac dang hiéu chinh. Nno thé, khdng co su chap mach trong cudn day va déng thdi van gilt dong dién lién tue cung cap cho mach tiéu thu. 10) May bién ap do lung : May bién ap nay duoc sir dung trong cde mach ludi din cao thé ma khdng thé do truce tiép bang dung cu do Iudng théng thudng. Vi diéu kién an toan dién khong cho phép. Cac may bién ap do ludng sé dam bao an toan dién cho ngudéi diéu hanh mang dién cao thé. Hinh H.15 trinh bay 1 mang dién cao ap cé trang bi cac thiétbi do tuéng: van ké, ampe ké, dién nang ké... qua tung gian cac may bién ap do ludng. 25 Tat ca cac dung cu do luong déu phai mac vao phan thir cap cia may bién ap do ludng, con phan so cap dugc mac vao mang dién cao ap. Hien ap ¢ phan thu cap khong qua 100V dé bao dam an toan dién, Vén ké dugc tinh theo ti s6 bién ap k, : U, w, k = = o UL Wp Can ctf vao ty so bién ap k,, dién ap hién hiu 6 ludi dién cao thé duoc xac dinh U, =k, . U,. Thdng thudng trén mat v6n ké co ghi cac tri sé phu hop voi ti sé bién ap dé doc ngay tri s6 dién ap. Di vai viéc do cudng dé dong, phai nh may bién ap dong, ma phan so cap chinh la day truyén tai, con phan thu céip.ndi véi ampe ké, cd cudng dd dong khong qua 5A. Nh ti sd bién ding, xac dinh duoc dong dién trong day tai dién. =k Khéng nén néi ngan mach cudn day may bién ap dong sé lam hong dung cu nay. Dé dam bao an toan dién cho nguéi diéu hanh, tat ca mach tir cac dung cu do trén déu phai duoc mac day ndi dat. Mang dign cao 4p H1-22 May bién dién ap H1-23 May bién dong dién 26 CHUONG 2 TINH SO LIEU DAY QUAN MAY BIEN AP 1 PHA Trong chuong nay chi hudng dan tinh sé liéu day quan may bién 4p khi da co sn Idi mach tu. Sau day [a cae bude tién hanh tinh 86 ligu day quan may bién ap 1 pha. |. CAC BUG TINH SO LIEU DAY QUAN MAY BIEN AP 1 PHA : Bude 1 : Xac dinh tiét dién thuc cla Idi sat (S,) : Can ct vao kich thude Idi sat a, b (H2-1) xac dinh tiét dién Idi sat noi quan day. Sau do khau tr di phan ldp cach dign, oxyt tren bé mat la sat dé con {ai tiSt dién thyc cla Idi sat bang céng thie : S, = (0,9 + 0.93) S (em”) Chon K=09 néu bé day la sat e,, = 0.35 mm K=0,93 néu bé day la sat e,, = 0.50 mm K=0,8-0,85 néu la sat bj ri, sét, Idi lam. Voi S = a.b (cm?) H2-1a H2-1b 27 Kiém tra cong suat dy tinh P,, ddi voi kich thude mach tir S,. Ta cé : Py=Uy-1, VA (1) (°] Pema} WA (2) So sanh (1) va (2) néu Py, khdng lén hon P,,,, mach ti coi nhu tuong ung véi céng suat du tinh P,,. khéng qua 10% thi Buée 2 : Tinh sé vong day mai von: Tu cong thuc E =4,44.f. BS,.W , voi E = 1 von , f = 5OHz , 198 snaive Ti : Ws nn ee ae 444_50.8.8, °°") Rut gon lai : Ww =f (véng/vén) o K : hang sé phu thuéc theo B (weber/m?) S, : tiét dién thyc ctia Idi sat (cm?) Bang 1 : cho phép chon hé s6 K theo mat d6 tu B | Mi sown | 04 OX 09 LO Lt 124314 Lawhimm?_| | Hessk [64 So Su 45 41 375 345 924 30 | Bude 3 : Tinh s6 vang day cia cudn so cap W, W, = WU, ; W [vong/vén] Buc 4: Tinh sé vong day cua cugn the cap W., Khi tinh sé vong day cla cu6n thu cap, can phai dy tri tang thém 1 sé vong day, dé bu tru su sut dp do tré khang ctia cuén thir cap : W, = W x (U, + AU.) ; W [vong/vén] DO dy tru dign ap AU, duge chon theo bang 2: 100 200, 300) S00, 750 1000-1200) ISN) > 1800 AS 4 39 3 25 25 228 25 20 28 Buc 5 : Tinh tiét dién day so cap va thir cap : Khi tinh tiét di@n day nén can cur vao diéu kién lam viée cula may bién ap, céng suat... ma chon mat 46 dong J cho phi hgp dé khi may bién dp van hanh dinh muc, day dan khéng phat nhiét thai qué hon 80°C. Bang (3) cho phép chon mat dé dong J khi thdi gian fam viée cla may bién ap lién tuc 24/24, | P(V A) O50 Se 100) 10-2000 2-250) SOLO | | 4 aS 3 1S 2 Néu may bién dp lam viéc ngan han 3 +5 gid, théng gid tot noi dé may bién ap. Co thé chon J = SA/mm? dé tiét kim khdi lugng day déng. Tiét dién day so c&p duge xac dinh theo mat 46 dong J PS - ae 2) Sau, sm) Voi: 1: Hidu suat may bién dp khoang 0,85 + 0.90 U, : Bién ap nguén. Tiét dién day thu cap : I =? 2) 8, = J (mm*) Biat tiét dién day tra bang (4) dé dang xac dinh dung kinh day d, vad, Cé thé dung céng thi : $ — d=2Va5, = 143¥s. = d=1,13Vs, d, = 1,13 Vs, Busc 6 : Kiém tra lai khoang tréng chia day Truéc hét, xac dinh cach bé tri cuén day socdp thu cap quan chéng lan nhau hoae quan hai cudn réi ra. Trén cd sd dé chon chiéu dai L cua cuén so cap, thu cap quan day trén khuén cach dién, 29 ‘QOGOOBGODOOOSO 0060 H2-2a H2-2b Tinh tung phan : 1) Bé day cudn day so cap W, : ~ S6 vong day so cap cho 1 ldp day véi d,.,=d, + e.g L -1 ‘ted Ww, lop g Vai ~ day trang 6-may : e,, = 0,03 -- 0,08 mm - day bec coton : @.4 = 0.15 - 0,40 mm - $6 l6p day ¢ cudn so cap : Ww, N, isp Wasp ~ Bé day cla cudn so cap W, : © = (yay Ny gp) * Bog (Ny tgp) 2) Bé day cla cudn thir cap W, : Cling tinh tuong ty nhu trén, ta co : € = (Dooq X No yap) + Cea (No tap = 1) 3) Bé day toan bé cua ca cuén day quan: Tuy theo su bé tri cuén day so cap va thi cap ma tinh bé day cu6n day. 30 Theo H.2 ta co bé day toan bé cuén day [a : e,= (1.1 + 1.25) (e+e, +e, 2t&*e,) So sanh bé day cudn day e, voi bé rng cuta sd néu €,< ¢ thi théa diéu kién cho phép tlén hanh quan day. TOM TAT TINH SO LIEU DAY QUAN MAY BIEN AP : Tién hanh cac bude : 1. Xac dinh tiét dién thuc cla Idi sat : S, = (0.9 + 0.93) S (om?) 2. Tinh 86 vang day mai von : we § (vong/v6n) fy 3. Tinh s6 vong day cua cu6n so cap, thir cap W, = W vongivén U, W, = W véngWn (U, + AU,) 4. Tinh tiét dién so cap va thu cap P, ', S,= hoac s, = 1 n.U, y! on v 4, Sy Biét s, va s, tra bang (4) xc dinh d, va d, 5. Kiém tra khoang tréng chita day Néu e,< ¢ thi thoa diéu kién. 31 i. BAL TAP MAU: Vi du 1: Tinh toan day quan may bién ap sii dung véi ngudn dién 110/220V--50Hz, phan thu cap cé U, = 13V 1, = 104. Kich thude mach tu theo hinh vé, cd bé day !4 sat e,, = 0,35 mm, B = 1,2 wh/m?, hiéu suat 7 = 0.85. chon day dang trang é—may. 110 NU, LY H2-3a H2-3b 1. Xae dinh tiét dién thye S, cia loi mach tu: Voi la sat méng e,, = 0.35 mm chon K = 0,9, ta co: S, = 0,9 (3 x 6) = 16,2 cm? Kiém tra mach tu cd phu hap voi cong suat dy tinh. Ta c6 : Py, = 12V. 10A = 120 VA (1) 8. 16,2 Oo 129 = = =1 A (2 cp Go) ‘42? 82 VA (2) So sanh (1) vot (2) ta thay Pax Pop = 182 V.A théa diéu kién ma P 2. Tinh s6 vong day mdi vén : V6i B = 1.2 wo/m? , chon K = 37,5, taco: 7, We 37,5 - 37,5 Ss 16.2 ' = 2,3 vong/von * 32 3, 30 vong day cua cudn so cap : W,, = 2.3 vong/von x 110v = 253 vong Wy, = 2:3 vong/von x {220V — 110V) = 253 vang 4, S6 vong day cua cuén thir cap : 13V..4,5 100 W, = 2.3 vong/vn x (13V + 0,58V) = 31 vong Chon AU, = 4,5% nén co AU, = = 0,58V 5. Tiét dién day so cap va thu cap : Voi higu suat 9 = 0.85 va chon J = 3,5A/mm?, ta co : Pp. Spee pF 120 = 0,366mm? aby Uy. J (0,85. 110.35 d,, = @0.69 P 2 420 2 S,= = = 0.183mm ee UJ 0,85. 220.35 m dy, = 0.49 _ le 10 = =2, fd,= 8188 J7 35 8mm* d, = B 1.8 6. Kiém tra bé day cudn day « * Bé day cudn day W,,, vdi L = 50mm, d',, = 0 0.74mm 50 Wap isp = 0747 1 = 66 ving 253 ‘ ‘ Nap tap = 60 = 3,78 lap chon 4 lop fgg 20.74. 4+ 0.1 (4 ~ 1) = 3.26 * Bé day cudn day W,,. voi L = 50, d’,, = 8 0.54mm 50 Wy. ep = 9.547 1=91 vdng 33 253 . . Noe wp = 94 = 2.78 lop chgn 3 lop £, = 0.54.34 0,1 (3 ~ 1) = 182mm * Bé day cu6n day thu cap W,, voi L = 50. d', = @ 1,93mm 50 . We-p = 4.997! 25 vong 31 . : No gp = 257 1,24 lop chon 2 lap &, = 1,93.2+0,1 (2-1) = 3,96mm * Bé day toan bo cuén day quan. chon &=1¢,,=03 12 e,= 0,3 f= 1.20 (e +e,, +6, +C,9 tf, #8,) = 1,20 (143.34 1,940,34+4+0,3) =13mm So sanh g, = 13mm voi bé réng khoang chita day C = 15mm thi thoa diéu kién i. TINH SO LIEU CUA MAY BIEN AP TU NGAU : DGi voi may bién ap ty ngdu can Iuu y cdc diém sau : -- Cudng dé dong dién trong doan cudn day chiu tdi chung cho ca 2 dong dién |, va |, thi chi chiu dong dién bang hiéu cua hai dong dién : ~ Cong suat biéu kién P, can thiét dugc xac dinh : Uno 7 Uap Khi tién hanh tinh sé liéu day quan cua may bién Ap tu ngau cling tinh cac bude tuang tu nhu trén chi tri tuu y céc diam vira néu. ~u H2-da H2-4b Vi du 2: Tinh sé ligu day quan cua may bién ap gia dung theo yeu cau ky thuat sau : U, = BOV, 120V, 160V, 220V U, = 110V ~ 220V id 10A-5A {= 50Hz Biéu kién tang giam : 11 bac — 5V/bac Kich thudc mach ter (xem hinh H2-5b) bé day la sat €,, = 0.35 chon B = 0,9 wb/m? va mat dé dang J = SA/mm? a asa zw 2200 TO oY H2-5Sa H2-5b 35 1. Tiét dién thyc S, ctia Idi mach tu : Vai @,, = 0.35 , chon K = 0,9, ta ca: S, = 0,9 (5 . 7) =31,5cm? Kiém tra tai mach tu cé dap Ung vai cong suat dy tinh Ta cé cong suat biéu kién : eae ~ Unsp di . ™ Uae 220-110 = 1100x = 550 VA (1 220 ” S 31,5 0 So = = = 689 VA (2) =o) #4 9) (2) So sanh (1) vai (2) thi: P, < Pop: Vay thoa diéu kién du tinh.. ma P. 2. S6 vong day mai van : Voi B = 0,9 , chon K = 50 taco: §0_ SO We = 8, 31,5 = 1.6 vong/vén 3. SO véng day cho tung doan cuén : W,, = 1.6 . (220 ~ 160) = 96 vong W,, = 1,6 . (160 ~ 120) = 64 vong Weg = 1.6 . (120 -- 80) = 64 vong Wy, = 1.6 (80 - 5.10 bac) = 48 vong Wyae = 1:6. 5¥ = 08 vong 4. Tinh tiét dién day. duéng kinh day - Dé xac dinh tiét di@n day, dugng kinh day. can phai biét doan cudn day nao chiu tai déng dién bao nhiéu 6 cac trudng hop lam viéc cla may bién ap. Sau day 1a bang phan tich voi su suy gidm dién ap nguén cho phép : ~ Nguén dién 110V : dién ap nguén gidém khéng qua 70V + Nguén dién 220V ; dién 4p nguén gidm khong qua 160V 36 U, u, l, L DONG BIEN QUA DOAN CUON a Wa [Me LM Me | Ma J nov | wv | 187 ww i ! 137-| 157-1 10 10 10 2 2 | 187 s 5 5 | 187-8] 187-5] 5 3 gov | LGV | 157 10 ! t Wf 1s9-] 10 10 4 220 15,7 4 5 § 5 15.7 - a 10 5 2m | ov | 187 10 68 65 Jlb-65) 10-65} 10 6 now | 65 5 |os-5} 68-5 [os-S|o5-5] 8 1 lov | lv] 68 10 f 69 | lo-o9] 10-691 10 8 Ov) 69 5 s |e9-5ie9-sja9-s] 8 Két luan : ~ Doan cuén W,,, W,, co thé chon chiu dong tai | = 6,5A - Doan cudn Wea Woe —Néu doan cuén W. W,, chon chiu dong tai | = 10A eg Wy, chon cd day bé hon cd day cia W,, thi khi may bién ap lam viée ¢ trudng hgp (2), (3) & dong dinh mic, sy phat nhiét 6 doan cudn W.,, Wy, 66 thé lam chong héng may bién ap. C&n cur vao dong dién chen trong ting doan cudn, néu may bién ap lam viée trong gid cao diém, c6 thé chon mat dd dang J = 5A/mm*. Ta dugc : I ae 6.5 _ 1,3mm? J 5 ot 10 omm? J 5 Tra bang cd day ta co duéng kinh d,, = 2 1.3mm , d,, = @ 1,6mm 5. Kiém tra bé day cudn day Cach tinh cing tuong ty nhy & vi dy 1. 37 Iv, TINH MAY BIEN AP CO PHAN CHINH LUU : Trude hét ta can biét khai niém vé mach chinh luu toan ky va chinh luu ban ky. 1) Chinh luu ban ky: Khao sat mach chinh luu ban ky gém 1 diode vi phu tai ta thay : ~ © ban ky duong, diode phan cuc thuan, dong | trong mach dugc xac dinh : U u l= =~ (viR,=9) RytR, RO? ~ 0 ban ky &m, diode phan cuc nghich, nén néi tré cla diode rat ldn Ry ==. nén diode coi nhu khéng dan dién, dong | = 0 Ty D H2-6a H2-6b Quan hé gira hiéu dién ap U, va dong dign |, 6 cudn thu cap cla may bién ap voi Up, va Ing Nhu sau : Up = 2,22 Ung 1, = 1,87 lpg PL =3.5 Poe Chon diode vdi dong dién qua diode \y va dién thé ngugc Ung theo c6éng thie : 1,= 314 log Upg = 3.14 Une Vi dy 1: Xac dinh dién ap U,, |, va P, & cudn thu cap cla may bién ap khi dung mach chinh Iuu ban ky, voi Un, = 12V Ing = 10A. 38 Giai Bién ap U, o cudn thu c&p : - U, = 2.22 Un, = 2.22 . 12V = 26,84V Cudng d6 dong dién i, 6 cudn thir cap : , = 1,57 loc =1,57.10A=15.7A Céng sual P, d phan thir c&p cla may bién ap : P, = U1, =3,5 Poo = 26,64 . 15,7 = 418,25 VA. Cé thé chon diode vai thong sé : \ =3,14. loc =3,14.10A=31.4A Ung =3,14 Une = 3,14. 12V = 37,68V 2. Chinh lu toan ky voi mach cau 4 diode ; Hinh bén trinh bay mach chinh luu toan ky voi mach cau 4 diode. Co nguyén ly hoat dong nhu sau : ~ 0 ban ky duong, cac diode D,, D, phan cyc thuan, dan dién qua tai R,. con cac diode D,, D, vi bi phan cyc nghich nén dong mach. ~ GO ban ky am, cac diade D,, D, bay gid phan cuc nghich nén khéng dan dién, cdn déi vdi cdc diode D,, D, lai phan cyc thuan nén dan dién qua tai R,. Nhu thé ¢ ca 2 ban ky cac diode, luan phién dan dién qua tai R, lién tuc. Cac dong dién |, va dién ap U, & phan thd c&p duge xac dinh : Chon diode vai : \ = 1,57 log Ung = 0.785 Ung Vi dy 2: Mét may bién ap sat binh ac quy co U,, = 12V, In, = 10A mach chinh luu toan ky voi mach cau 4 diode. Hay tinh sé ligu 6 cudn thu cap : Giai Dién ap hiéu dung u, 6 cudn thu cap : U, = 111 Ung = 111. 12V = 13.22V Voi chinh uu toan ky, dong |, cudn thd cap : Lata lgg = 1b. 1A = 1114 Céng suat cua mach thu cap : P, =U, = 13,2. 11,1 = 148 VA Chon diode vai thing sé : I = 1,57 loc = 1,57. 10 = 15,74 Ung = 0,785 U,, = 0,785 . 13,32 = 10,45V 3) Chinh luu toan ky véi 2 diode : Muén chinh luu toan ky vi 2 diode, thi mach chinh [uu nay can phai cd may bién 4p c6 cuén thir cap déi xting. Nguyén ly lam viéc cla mach chinh luu nhu sau : -Obanky duong, déi véi suc ung dién dong e, trong cu6n W,, thi diode D, phan cyc thuan, dan dién qua phy tai R,. Trong khi dd, déi vai suc Ging dién dong e, trong cugn W,, thi diode D, lai phan cuc nghich. ~- Oban ky am. bay gid diode D, Jai phan cue nghich déi véi sue ting dién dong e, trong cudn W,,. Nguoc lai, diode DB, tré thanh phan cuc thuan déi voi suc ung dién dng e, trong cudn Wop nén dan déng dién qua A, Clr thé 2 diode D, va D, Iuan phién thong mach dan déng dién Hién tuc qua tai R, dca chu ky. Vi thé dong din 1 chiéu, chinh iuu toan ky giéng nhu o mach cau 4 diode. Tacd: U,= 1,11 Yoo = ttt lpg Py = 1,24 Poo Nhung khi chon diode nhd luu y : ly = 1.87 tye Ung = 3-14 Ung H2-8a H2-8b 40

You might also like